Bekijk - Landelijke Cliëntenraad

Ab Harrewijn-rede 2012
Paul Dekker mocht tijdens het jubileumcongres van de
Landelijke Cliëntenraad de Ab Harrewijn-rede uitspreken.
Hij trok een vergelijking tussen cliëntenparticipatie
en civil society. Een deel van zijn rede: "In definities
van de civil society gaat het ofwel om een deel van
de samenleving of om een goede samenleving, een
beschaafde, civiele samenleving. In het eerste geval
staan vrijwillige verbanden, verenigingen en lossere
verbanden centraal. In ieder geval is het geen staat/
overheid en in de overgrote meerderheid van definities
ook geen markt/bedrijfsleven of gezin/privésfeer. Als
ideaal van de samenleving heeft de civil society verschillende
betekenissen. Van oudsher is er de tegenstelling
tot de dictatoriale en dominante staat: als ideaal
van een samenleving die zichzelf reguleert en bestuurt
door vrijwillige verbanden, door burgers die uit zijn op
het ontdekken en ontwikkelen van hun gemeenschappelijke
belangen, tolerant tegenover de diversiteit van
opvattingen en belangen in hun midden (geweldloos,
respectvol, ook terughoudend in de behartiging van
het eigenbelang) en de overheid kritisch volgend en
bereid om te protesteren. Kijken we naar de ontwikkeling
van het ideaal in Nederland, dan zien we dat de
afgelopen jaren dat dat laatste politieke element naar
de achtergrond is verschoven. (...) Dan de cliëntenraden.
Uitgangspunt is de afhankelijke positie van gebruikers,
klanten, patiënten enzovoorts, van instellingen. Die
positie wil je versterken. Het gaat om een betere behartiging
van de specifieke belangen van die gebruikers,
tegenover het management, eventueel ook tegenover
de wetgever, andere regelgevers, financiers enzovoorts.
8
ZELF 2012
den mee: een buurman die de hele dag thuis is, heeft
allicht meer inbreng dan iemand die de hele dag werkt
en weinig tijd kan besteden aan de buurt. Er moet een
bepaalde balans worden gevonden en dus is het nodig
om bijvoorbeeld een gemeentebestuur te hebben dat
beslist. Mensen willen wél inspraak en willen ook best
hun handen uit de mouwen steken, maar ze willen het
liefst dat een democratisch orgaan op enige afstand een
beslissing neemt, zodat er een balans blijft.
Dan gaat het er niet over dat mensen geen eigen
verantwoordelijkheid willen nemen, maar dat ze vinden
dat ze belasting betalen en een gemeenteraad kiezen
die hierover gaat. Die heeft verantwoordelijkheden te
nemen, is de gedachte.
Werkelijkheid
Dat wil niet zeggen dat burgers daarmee al hun verantwoordelijkheden
van zich afschuiven. Zo’n beeld hebben
In het perspectief van de civil society zijn cliëntenraden
grofweg ook een teken van verwording.
(...)
U begrijpt dat op deze wijze bezien de cliëntenraden
geen onderdeel zijn van een ideale civil society. Ze
organiseren afhankelijke cliënten in plaats van vrije
burgers; behartigen slechts een bijzonder belang in
plaats van gerichtheid op het algemeen belang, houden
geen afstand tot de overheid, maar perfectioneren de
afhankelijkheidsrelaties met de instituties van en rond
de overheid.'
(...)
In de reëel bestaande civil society kunnen we ook
veel positiever tegen de cliëntenraden aankijken. De
behartiging van het specifieke belang van uitkeringsontvangers
is waardevol voor die groep en ze is van hoger
belang als bijdrage aan de balans van maatschappelijke
krachten en van de responsiviteit en verantwoording
van de betreffende uitvoeringsorganisaties.
(...)
Met het oog op de discussies die u gaat voeren over
vernieuwing van de participatie besluit ik met twee
punten: Probeer niet alle mogelijke behoeften en belangen
die uw cliënten hebben als cliëntenbelangen
te formuleren. Cliënt zijn is een kwetsbare positie,
kwetsbaarder dan van de consument op de markt, die
met een koopkrachtige vraag ook naar een concurrent
kan stappen. De rol van cliënt is veel kleiner dan die van
de burger."
(Voor de complete rede, kijk bij Ab Harrewijnrede op
www.landelijkeclientenraad.nl)
Het leven van
moderne mensen
is veranderd en
daardoor zijn
accenten anders
gaan liggen.
we nu wel en dat is ons opgedrongen. De werkelijkheid
ziet er anders uit. Jongeren nemen hun baan
wél serieus. We leveren uit eigen beweging ook een
bijdrage aan onderwerpen die verder van ons afstaan
zoals het milieu en ontwikkelingslanden. En dat doen
we niet alleen individueel, maar ook georganiseerd, als
leerlingen van een school die aan een actie meedoen,
of als eigenaren of werknemers van een winkel die iets
doen voor de buurt.
Accenten
Wat wel zo is: het leven van moderne mensen is veranderd.
De onderlinge verbanden zijn gewijzigd en dat
zorgt er ook voor dat accenten anders zijn gaan liggen.
Feit is dat mensen zich voor anderen in de samenleving
inzetten, maar je moet wel accepteren dat dat op een
andere manier gebeurt dan vijftig jaar geleden."