Gerrianne Smits-Baauw interviewde kinderen voor ... - Schipholwakes

Overigens kan de daadwerkelijke uitvoering van eenzelfde regime sterk verschillen per locatie
aangezien elk detentiecentrum eigen huisregels heeft, iets wat Liebling (2004) onacceptabel vindt (zie
vorige hoofdstuk). Als voorbeeld zijn de huisregels van Uitzetcentrum Rotterdam bijgevoegd in bijlage
drie. De juridische structuur van penitentiaire organisaties kent een grote beleidsvrijheid, die
nog altijd overwegend het arbitraire principe weerspiegelt: ‘alles is verboden, mits het is
toegestaan’. De mate waarin aan gedetineerden wordt ‘toegestaan’ hangt, behalve met
lokale detentieomstandigheden, sterk samen met de persoonlijke souplesse,
welwillendheid of goedgunstigheid van de gevangenisautoriteiten. Zo ontstaan er
‘gunstige’ regimes en ‘minder gunstige’ regimes (Kelk 2000: 34).
Gerealiseerde uitzettingen vanuit vreemdelingendetentie
De vreemdelingendetentie is, zoals eerder vermeld, bedoeld ten behoeve (‘ter fine’, zoals het in
politieke en juridische teksten vaak genoemd wordt) van het vertrek van ongedocumenteerde
vreemdelingen. Daadwerkelijke uitzetting vindt in vele gevallen niet plaats. De detentie wordt dan
opgeheven op last van de rechter, of door de Vreemdelingenpolitie of de Immigratie- en
Naturalisatiedienst (IND). Zo verbleven in 2005 en januari 2006 96 gezinnen in detentie, waarvan 48
gezinnen zijn uitgezet en 38 gezinnen zijn vrijgelaten (Tweede Kamer KV 2005-2006, nr. 1166H).
Volgens de IND werd in 2005 van alle mensen die in vreemdelingendetentie zaten, 60 procent
daadwerkelijk uitgezet (EMN 2006: 65). Volgens wetenschappelijk onderzoek in twee penitentiaire
inrichtingen waar vreemdelingendetentie plaatsvindt, werd in 2003 35 procent van de mensen uitgezet
(Van Kalmthout e.a. 2005).
Beleid omtrent kinderen in vreemdelingendetentie
Reeds in 1992 werden kinderen gedetineerd op grond van het vreemdelingenbeleid (Meuwese 1992:
3). De Vreemdelingenwet 2000 kent echter geen specifieke bepalingen voor minderjarigen. In de
Vreemdelingencirculaire wordt wel aandacht geschonken aan het detineren van kinderen tot en met
zestien jaar. De hoofdpunten hierbij zijn dat nog beter dan bij volwassenen gekeken moet worden of
er alternatieven voor detentie zijn, dat kinderen onder de twaalf niet mogen worden opgesloten tenzij
hun ouders erop staan hen bij zich te houden, en dat kinderen van twaalf tot zestien jaar slechts
samen met hun ouders in vreemdelingendetentie mogen worden geplaatst. Ook is er een aparte
maatregel opgenomen voor alleenstaande minderjarigen. Als hun asielverzoek in het aanmeldcentrum
wordt afgewezen, worden zij niet zoals volwassenen vastgehouden in het Grenshospitium, maar
overgeplaatst naar een andere vorm van opvang (Lamers 2002: 508-509).
Het beleid van de afgelopen jaren kende geen speciale waarborgen om te voorkomen dat kinderen
in vreemdelingendetentie zouden komen. De meerderheid van de Tweede Kamer vond het niet
noodzakelijk om onvoorwaardelijk af te zien van vreemdelingendetentie van kinderen en moties
waarin werd opgeroepen om ouders met minderjarige kinderen niet in vreemdelingendetentie te
plaatsen, werden in bijvoorbeeld december 2005 en oktober 2006 verworpen (Tweede Kamer
Handelingen 2005-2006, nr. 36; 2006-2007, nr.7). Wel gaf Rita Verdonk in het najaar van 2006 aan
dat zij de detentie zoveel mogelijk wilde beperken tot één ouder, en dat gezinnen met kinderen twaalf
weken extra 19 tijd zouden krijgen om hun vertrek uit Nederland voor te bereiden. Deze regeling gold
alleen voor gezinnen die nog opvang van het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) kregen en die
onder de Vreemdelingenwet 2000 hun eerste asielaanvraag hadden ingediend. Bij overige gezinnen
zou indien mogelijk één van beide ouders worden opgesloten, zodat de andere ouder met kind(eren)
elders opgevangen zou kunnen worden. Voorheen gebeurde dit niet, zo zei de toenmalige minister
(Tweede Kamer KS 2006-2007, 29344, nr. 59). Overigens gaf zij in 2004 ook al aan dat geprobeerd
zou worden om slechts één van beide ouders vast te zetten (Tweede Kamer KS 2003-2004, 19637,
nr. 847: 8). Ook voor alleenstaande minderjarigen werden geen beleidsmaatregelen getroffen om te
verzekeren dat zij niet in vreemdelingendetentie geplaatst zouden worden.
De uitslag van de Tweede Kamer verkiezing in november 2006 heeft een aantal grote
veranderingen teweeggebracht met betrekking tot vreemdelingendetentie van kinderen. Allereerst
door de afkondiging van het Generaal Pardon, waardoor mensen die voor 1 april 2001 asiel hebben
aangevraagd, onder bepaalde voorwaarden een verblijfsvergunning gaan krijgen. Hierdoor werd ook
een uitzettingsstop afgekondigd voor deze mensen, waaronder veel gezinnen met kinderen, met als
gevolg dat zij niet meer in vreemdelingendetentie kunnen komen (Tweede Kamer KV 2006-2007,
19 Bovenop de normale 28 dagen.
27