Gerrianne Smits-Baauw interviewde kinderen voor ... - Schipholwakes

vreemdelingenbewaring uit te breiden. Omstandigheden en regime zijn gebaseerd op een kortdurend
verblijf van onder andere gezinnen, waarbij een verblijfsduur van 28 dagen een richtlijn is (Tweede
Kamer KS 2002–2003, 19 637, nr. 748; KS 2005-2006, 29344, nr. 56: 7).
Voor beide centra gold dat de slaapruimte voor gezinnen bestond uit twee tweepersoonscellen die
gekoppeld konden worden. Telde een gezin meer dan vier personen, dan moesten oudere kinderen
gescheiden van de ouders slapen. De kinderen konden ’s avonds en ‘s nachts niet naar de ouders toe
aangezien de cellen dan afgesloten waren. De cellen waren te klein (respectievelijk tien en dertien m²)
om overdag als gezin bij elkaar te zijn, waardoor het gezinsleven zich in gemeenschappelijke ruimtes
afspeelde. De kamers in Uitzetcentrum Rotterdam kregen geen daglicht.
Voor kleine kinderen was speelgoed beschikbaar, maar voor oudere kinderen waren er nauwelijks
recreatiemogelijkheden. Medewerkers probeerden nog wel de omstandigheden leefbaarder te maken
door bijvoorbeeld spelletjes met de kinderen te doen. Kinderen konden met bewakers naar buiten,
waar speciale voorzieningen voor de kinderen waren zoals buitenspeelgoed. In het Grenshospitium
waren de mogelijkheden ruimer, omdat daar een sportveldje was en kinderen rond de luchtplaats
konden fietsen. In Uitzetcentrum Rotterdam stonden buiten twee chalets waarin kinderen tot dertien
jaar onder leiding van een activiteitenbegeleidster konden spelen. Ouders mochten daar niet komen.
Gezinnen konden alleen samen buiten verblijven in een luchtkooi als het dagprogramma dit toeliet. In
het Grenshospitium mochten ouders en kinderen van ’s morgens acht uur tot ’s avonds negen uur
naar buiten. Vier dagen per week was er kinderopvang, in Uitzetcentrum Rotterdam was er gedurende
vier uur per dag kinderopvang tot twaalf jaar (twee uur per leeftijdscategorie), die verzorgd werd door
één activiteitenbegeleidster voor wie geen vervanging was. Op de afdeling lagen boeken, waaronder
kinderboeken, maar was er geen bibliotheek. Ook waren er geen sportmogelijkheden. In het
Grenshospitium waren wel een goed voorziene bibliotheek en sportmogelijkheden. Onderwijs werd in
Uitzetcentrum Rotterdam in 2005 niet gegeven, maar halverwege 2006 waren er leermiddelen
aanwezig en was er een fulltime leerkracht beschikbaar voor kinderen tot dertien jaar. Hoe het
onderwijs daadwerkelijk vorm kreeg, wordt niet vermeld in het inspectierapport, maar kinderen ouder
dan twaalf kregen in ieder geval geen onderwijs. In het Grenshospitium werd bij de eerste inspectie
één dagdeel per week onderwijs gegeven. Bij de tweede inspectie was er iedere ochtend een
onderwijsactiviteit voor leerplichtige kinderen. Voor kinderen van twaalf tot achttien jaar waren
educatieve computerprogramma’s beschikbaar, maar van een leeftijdsgerelateerd aanbod was geen
sprake.
Voorzieningen voor de medische zorg voldeden volgens de Inspectie aan de Havana Rules 23 . De
medische zorg werd streng gecontroleerd door de Inspectie Gezondheidszorg 24 . In het
Grenshospitium was een jeugdpsycholoog in dienst, maar in Uitzetcentrum Rotterdam werd
psychologische zorg van buitenaf betrokken. In Uitzetcentrum Rotterdam was de begeleiding van de
kinderen niet optimaal en de minister vond het niet nodig personeel te scholen in omgang met
kinderen. In het Grenshospitium volgden tijdens de inspectie in augustus 2006 acht bewakers een
opleiding Sociaal Padagogisch Werk.
De centra deden bij de eerste inspectie geen pogingen om detentie van gezinnen zo kort mogelijk te
laten duren, wat in Uitzetcentrum Rotterdam ten goede is veranderd, zo bleek bij de tweede inspectie.
Als gezinnen op straat werden gezet, zouden medewerkers volgens de Inspectie de gezinnen helpen
bij het zoeken van onderdak, hoewel dit niet op structurele, beleidsmatige basis gebeurde.
Detentiecentrum Noorderzand
In Detentiecentrum Noorderzand in Heerhugowaard, een vrouwengevangenis, worden alleen vrouwen
en hun eventuele kinderen tot vijf jaar geplaatst. Door de kleinschaligheid en de gemoedelijke sfeer
had de leiding goed zicht op en veel aandacht voor moeders en kinderen. Enkele personeelsleden
volgden de opleiding Sociaal Pedagogisch Werk. Moeders en kinderen konden de hele dag, van ’s
morgens acht uur tot ’s avonds negen uur, gezamenlijk naar buiten. De moeders konden werken,
wassen en koken. De bewoners verzorgden de kinderopvang onder begeleiding van een vakbekwame
vrijwilligster. Daarnaast namen vrijwilligers kinderen soms mee naar bijvoorbeeld een kinderboerderij
buiten het detentiecentrum. Vrijwilligers zorgden ook voor opvang van de gezinnen na vrijlating. In het
23
Regels van de Verenigde Naties voor de bescherming van jeugdigen die niet in vrijheid verkeren (Inspectie
voor de sanctietoepassing 2005: 11).
24
De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft in december 2003 en maart 2004 inspectiebezoeken aan
Uitzetcentrum Rotterdam gebracht en concludeerde dat in het uitzetcentrum Rotterdam geen verantwoorde zorg
werd geboden (Inspectie voor de Gezondheidszorg2004: 16). In maart 2005 was de zorg volgens de IGZ op vele
punten verbeterd, meldt het inspectierapport van de Inspectie voor de Sanctietoepassing (2005: 28).
31