Gerrianne Smits-Baauw interviewde kinderen voor ... - Schipholwakes

waarschijnlijk helemaal geen laissez-passers door China afgegeven (JV 2007/158 Rechtbank ’s-
Gravenhage). In een evaluatierapport over het Project Terugkeer concludeert VluchtelingenWerk dat
het krijgen van een verblijfsvergunning op grond van ‘buitenschuld’ nauwelijks mogelijk was. Er moest
namelijk bijna absolute zekerheid bestaan dat het nooit zou lukken om aan reispapieren te komen en
de IND leek er vanuit te gaan dat het aan de betrokkene lag als deze niet kon vertrekken uit
Nederland (VluchtelingenWerk 2006: 33). Verder staat de zorgvuldigheid van de asielprocedure die
zou waarborgen dat ‘échte vluchtelingen’ inderdaad een verblijfsstatus krijgen, regelmatig ter
discussie. In januari 2007 vonniste het Europese Hof dat Nederland het verbod op martelen en
onmenselijk straffen schond door een asielzoeker terug te willen sturen naar het noorden van
Somalië. Het Hof verweet Nederland onder andere dat zij asielbeslissingen baseerde op onjuiste
informatie (Jensma & Stokmans 2007). Dit geval staat niet op zichzelf. Frans-Willem Verbaas,
asieljurist, beschrijft meerdere gevallen waarin asielzoekers werden teruggestuurd en vervolgens
slachtoffer van mensenrechtenschendingen werden. Volgens hem is het onwaarschijnlijk dat de
genoemde uitgeprocedeerde asielzoekers toevallig de enigen zijn wie iets is overkomen na terugkeer
(Verbaas 2005: 160). Zo zijn begin 2006 de vader en zoon van een teruggestuurd Syrisch gezin bij
aankomst opgepakt door een Syrische inlichtingendienst en pas na zeven weken weer vrijgelaten.
Rita Verdonk ontkende eerst overigens dat deze mensen opgepakt waren (Netwerk 2006; Tweede
Kamer KV 2005-2006, nr. 1083). Kortgeleden heeft de regering het asielbeleid aangepast en zal zij bij
de beoordeling van asielzaken meer informatie gebruiken en uitgebreider kijken naar de situatie
waarin asielzoekers terechtkomen als zij naar het land van herkomst teruggestuurd zouden worden
(Tweede Kamer KS 2006-2007, 29344, nr. 64). Ook op de versnelde AC-procedure is veel kritiek
vanwege gebrek aan zorgvuldigheid. Onlangs is Nederland hiervoor nog op de vingers getikt door het
VN-Comité tegen Marteling (United Nations Committee Against Torture 2007: 3).
Daarnaast kunnen kanttekeningen geplaatst worden bij de inzet van vreemdelingendetentie als
uiterst middel. Zo vermeldde VluchtelingenWerk in een nieuwsbericht over vreemdelingendetentie
vanuit het Vertrekcentrum Ter Apel:
Na klachten vanuit de gemeente Vlagtwedde over het op straat zetten van asielzoekers
is de IND ertoe overgegaan alle asielzoekers waarvan het maximale verblijf op het
vertrekcentrum is afgelopen, vast te zetten. Hierbij wordt niet meer gekeken of er het
vooruitzicht bestaat dat de mensen kunnen worden uitgezet of niet. Ook mensen die
helemaal niet weg kunnen, bijvoorbeeld omdat hun land van herkomst niet meewerkt,
worden dus vastgezet (VluchtelingenWerk 2005).
VluchtelingenWerk (2006) is in haar evaluatierapport van het Project Terugkeer ook kritisch over de
wijze waarop mensen ondersteund werden bij het regelen van de terugkeer. Uit het rapport en uit de
inspectierapporten van de Inspectie voor de Sanctietoepassing (2005; 2006) blijkt dat in er ieder
geval geen sprake van was dat de overheid voortvarendheid aan uitzetting werkte, zoals Rita
Verdonk deed geloven. Mensen kregen, ook voordat zij gedetineerd werden, nauwelijks
ondersteuning bij en reële adviezen over het regelen van hun terugkeer (zie ook LOGO 32 2006: 9). In
de detentiecentra werden vaak geen pogingen gedaan om de detentie van kinderen ‘zo kort mogelijk’
te houden. De gemiddelde verblijfsduur van kinderen kon dan ook flink oplopen, tot wel 102 dagen in
Zeist (zie tabel 1).
De regering rechtvaardigde haar beleid van vreemdelingendetentie van kinderen met argumenten
die soms op zijn minst twijfelachtig waren, zoals uit deze paragraaf is gebleken. In de volgende
hoofdstukken geef ik de ervaringen weer van de kinderen die dit beleid aan den lijve ondervonden
hebben.
32 In het kritische rapport ‘De Rekening’ evalueert LOGO, Landelijk Overleg Gemeentebesturen Opvang (en
terugkeerbeleid), de praktijk van het opvang- en terugkeerbeleid. Dit rapport werd door de VNG en ruim 100
Colleges van B&W onderschreven (http://logogemeenten.nl/raamwerk.html, bezocht 1 juli 2007).
35