BAAC bv bouwhistorische <strong>verkenning</strong> Werkendam, fort Bakkerskil Naast aanpassing van bestaande forten, daarbij ging het in het bijzonder om de bouw van bomvrije ruimten voor geschut en manschappen, besloot men ook over te gaan tot de bouw van nieuwe verdedigingswerken. Fort Bakkerskil is er daar een van. Het fort werd gebouwd in 1877-1879 ter vervanging van de batterij ten zuiden van de inundatiesluis. Er werd een bomvrij gebouw gemaakt, een verdedigingswerk aangelegd, een gedeelte van de Groenendijk verlegd, een brug en een wachterswoning gebouwd. 5 Het werk was niet alleen bedoeld om de inundatiesluis te verdedigen, het moest ook voorkomen dat vijandelijke eenheden naar het noorden zouden optrekken. 6 Het vestinggeschut bestond uit 4 kanonnen van 12 cm L.A. , 2 kanonnen van 12 cm K.A. en 2 Coehoornmortieren. Hiermee werden de Groenendijk bestreken, de Kil, de Drie Sluizen, het terrein ten zuiden van de Nieuwendijk, vanwaar de Nederlandse legerleiding verwachtte dat de vijand een aanval zou lanceren, en de belangrijke verbindingsweg van Breda naar Amsterdam. Verder bestreken de kanonnen een groot deel van de Uppelsche polder die onderdeel uitmaakte van de inundatiekom, en de Biesbosch. 7 Tijdens een verdediging konden granaten, granaatkartetsen en kartetsen worden gebruikt. 8 De Coehoornmortiers konden ook worden gebruikt voor het afwerpen van lichtkogels. In het werk was ruimte voor een kleine honderd militairen (manschappen en officieren). Onder normale omstandigheden geschiedde de foerage vanuit Werkendam. Zou bevoorrading te gevaarlijk worden, dan moest de 5 daagse proviandvoorraad aangesproken worden. 9 Voor de indeling van het bomvrij gebouw zie afbeelding 6. Afb. 8 Dwarsdoorsneden. Detail bestekstekening fort Bakkerskil 5 In tijden van vrede was de wachter als enige op het fort gestationeerd. 6 N.A., Ministerie van Oorlog, Contracten, Genie 3 de Kommandement Gorinchem, 1877, Bestek en voorwaarden met teekening in 2 bladen (…) inzake het maken van een verdedigingswerk aan de Bakkerskil bij de Papsluis. 7 N.A., Ministerie van Defensie, Verbaalarchief Oorlog, inv.nr. 3642, 25.02.187, nr. 57A. 8 Granaat: langwerpig en spits, vroeger ook wel bolvormig geschutprojectiel van ijzer of staal gevuld met springstof of andere strijdmiddelen en ontstoken door middel van een buis. Granaatkartets: granaat gevuld met kogels en een uitdrijvende lading. Kartets: een geschutprojectiel voor de bestrijding van levende doelen op korte afstand, bestaande uit een metalen bus gevuld met kogels of schroot, welke inhoud zich na het verlaten van de loop kegelvormig verspreidt. 9 Stg. Menno van Coehoorn, dossier Bakkerskil, Memorie omtrent het in staat van verdediging brengen van het werk aan de Bakkerskil. 11
BAAC bv bouwhistorische <strong>verkenning</strong> Werkendam, fort Bakkerskil Afb. 9 Toen het fort in 1879 gereed kwam, werd aan het vestingwerk ook zogenaamde verboden kringen toegekend. In deze drie kringen (zones) mocht alleen onder bepaalde restricties gebouwd worden, grond opgehoogd, boomgaarden aangelegd, waterstaatkundige werken aangelegd etc. In de eerste kring die aan het werk zelf grensde waren de restricties het meest stringent. 12