tuinbanen - Stoomgroep Turnhout vzw

stOOmgroep turnhout vzw
DE STOOMMACHINE
Een stoommachine is een soort motor (of,
in bredere zin een soort machine) die de
energie van hete, onder druk staande
stoom voor een deel omzet in mechanische
arbeid, door de stoom in een of meer zuigers
te laten expanderen en de expansiearbeid
op een vliegwiel over te brengen.
De uitvinding van de (industriële) stoommachine
markeerde het begin van de industriële
revolutie; voor het eerst was arbeidsvermogen
overal realiseerbaar om
machines aan te drijven, waar voor die tijd
met handkracht, trekdieren, watermolens
en windmolens moest worden gewerkt. De stoomlocomotief is een bekende
toepassing van de stoommachine.
Zuigerstoommachines worden tegenwoordig eigenlijk niet meer gebruikt; waar
behoefte is aan een onafhankelijke krachtbron is een stoomturbine, dieselmotor,
benzinemotor of aggregaat vrijwel altijd efficiënter, goedkoper, minder
vervuilend en/of lichter. Wel worden ze nog als modelspeelgoed verkocht en
zijn er in veel industriemusea nog prachtige en werkende exemplaren te bewonderen.
Ontwikkeling van de Stoommachine
De ontwikkeling van de Stoommachine is in feite
empirisch verlopen. Met de wetenschap van de
achttiende eeuw kon men de theoretische achtergronden
van de warmtetheorie, die er aan ten
grondslag liggen, nog niet verklaren.
Als 'uitvinder' van de stoommachine wordt (bijna)
altijd de Schot James Watt, (1736-1819) genoemd.
Strikt genomen is dat niet geheel juist. Er waren
eerder anderen met de ontwikkeling bezig geweest.
In de eerste plaats moet genoemd worden de
Fransman Denis Papin, (1647-1712). Papin vluchtte
na de opheffing van het edict van Nantes in 1685
naar Hessen, waar hij in de universiteit van Marburg
probeerde zijn ideeën te verwezenlijken. Als gevolg
van onnauwkeurige bewerkingen van het materiaal
Figuur 1 - James Watt
door onbekwame werklieden mislukte dit faliekant. Hij
had zijn plannen intussen medegedeeld aan de Royal Society in Engeland,
waar hij Boyle en Hooke eerder had leren kennen. Hooke liet met dit ontwerp
een bekwaam constructeur een machine maken.
Deze constructeur was Thomas Newcomen (1663-1729). Behalve van de studies
van Papin maakte hij ook gebruik van ervaringen van Thomas Savery. De-
52/90 Dani Bellemans