Herbestemming van historische stadshavens - FONV

44
| Herbestemming van historische stadshavens
speciale museumhaven voor
Leeuwarden gepresenteerd. Het idee
voor een museumhaven stamt uit de
nota ‘Binnenstad Nieuwe Stad’. Via
deze weg kreeg het plan voor een
museumhaven ook een plaats in
‘Leeuwarden stad van water en
cultuur’. Daarin werd uiteindelijk de
ambitie om voor Leeuwarden ook een
museumhaven te realiseren
gecon cre tiseerd. De Stichting
Museumhaven Leeuwarden heeft in
2005 het beheer van de haven overgenomen
van de gemeente, met dien
verstande dat het fysieke beheer bij de
gemeente blijft en de stichting zich
bezighoudt met het selecteren van
schepen en organiseren van activiteiten.
Afgezien van de toelating van
schepen wil de stichting in en rond de
museumhaven meer doen. Zij krijgt
daartoe op incidentele basis subsidie
van de gemeente, waarbij de
gemeente vooral graag ziet dat de
stichting grote publieksactiviteiten
en -evenementen organiseert. De
museumhaven Leeuwarden ambieert
naast het bieden van ligplaatsen aan
het varend erfgoed ook een actieve
sociaal-culturele rol in het
Leeuwarder leven.
Vanuit de gemeente
De gemeente Leeuwarden heeft oog
voor de beschikbaarheid van ligplaatsen
en voor de kwaliteit van de schepen.
In de nota ‘Ligplaatsenbeleid op
de helling‘ staat dat ‘de Leeuwarder
grachten jarenlang zijn gebruikt voor
het vervoer van goederen. De aanblik
van al die schepen maakte integraal
onderdeel uit van het - fraaie - stadsbeeld.
Schepen van toen maken nu
vaak deel uit van het zogenaamde
industriële erfgoed. In Leeuwarden
leeft, zowel aan gemeentelijke als aan
particuliere zijde, het idee van het
realiseren van een museumhaven,
waar de schepen van vroeger een
plaats kunnen vinden. […] Als de realisatie
van een museumhaven een verlies
aan huidige ligplaatsen tot gevolg
zou hebben dan zouden die ligplaatsen
elders gecompenseerd moeten
worden.’ 22)
In een beleidsregel wordt het verband
tussen het beschermd stadsgezicht in
Leeuwarden en de kwaliteit van de
daarbinnen liggende schepen nader
uitgewerkt: ‘Juist het feit, dat de delen
van de grachten zich binnen het
beschermd stadsgezicht bevinden,
dan wel in historisch waardevolle
gebieden liggen, maakt het nood-
zakelijk dat er een toetsing van de
woonschepen en de omgeving plaatsvindt.
De kwaliteit van die omgeving
is dus medebepalend voor de strengheid
van de eisen. Binnen het
beschermd stadsgezicht gelden
strengere eisen dan daar buiten en in
historisch waardevolle gebieden van
de stad zijn de eisen weer strenger dan
daar buiten. Voor voormalige binnenvaartschepen
en voormalige zeeschepen
geldt primair de eis van
historiciteit en originaliteit.’ 23) Het
Leeuwarder ligplaatsenbeleid richt
zich op ensembles van ruimtelijke
omgeving en (historische) vaartuigen.
Sinds het einde van de jaren negentig
is Leeuwarden actief bezig om de
binnen stad te verbeteren inclusief het
overal volop aanwezige water. De
museumhaven is vanaf het begin
integraal verbonden aan de herinrichting
van de binnenstad. Daarnaast is
als samenwerkingsplan tussen de
gemeente, de provincie en de waterschappen
24) in het jaar 2000 het
pro ject ‘Leeuwarden stad van water en
cultuur’ gepresenteerd. Dit plan heeft
een integrale opzet met zowel een
ruimtelijke als een cultuurhistorische
component. En dat is precies het
snij vlak van beleidsterreinen waarin
22) Nota Ligplaatsenbeleid op de helling, gemeente Leeuwarden 2000. 23) Beleidsregel welstand ligplaatsen, gemeente Leeuwarden 2005.
een museumhaven en het daarin liggende
varend erfgoed met eventuele
andere daaraan gekoppelde zaken het
best lijken te gedijen. In Leeuwarden
maakt de museumhaven met het
varende erfgoed stevig deel uit van het
gemeentelijk ruimtelijk beleid.
In de Stadsvisie 2020 (2008) neemt de
cultuurhistorie als één van de zeven
pijlers voor de toekomstvisie voor de
stad een belangrijke plek in:
‘Versterking van de cultuurhistorische
potenties van de stad. Accent ligt
op de binnenstad. Invulling onder
andere door (binnen)stedelijke
gebieds ontwikkeling, het vergroten
van de ruimtelijke kwaliteit en meer
evenementen.’ De museumhaven en
het varend erfgoed komen niet expliciet
aan bod in de visie 2020. Het lijkt
er op dat nautisch erfgoed nu de
museumhaven eenmaal gerealiseerd
is beleidsmatig wat in de belangstelling
afneemt in vergelijking met de
periode 2000-2010.
Concluderend
Lang voordat Leeuwarden een
museum haven kreeg, gaf de gemeen te
al ruimte aan het bewonen van varend
erfgoed in de monumentale omgeving
van de binnenstad. Daarbij speelde de
24) Het latere Wetterskip Fryslân is het fusieproduct van zes Friese waterschappen.
45
| Herbestemming van historische stadshavens