Veer 5 juist - VGK

26° jaargang, Maart 2009
Dit was de druppel die reeds lang bestaande maatschappelijke spanningen
deed overlopen: de heersende elite van Tutsi's werd die 6de april, samen met
gematigde Hutus, en masse geslacht door de maatschappelijk onderdrukte
Hutus. De dag erna werden 10 Belgische blauwhelmen vermoord die in het
gebied gestationeerd waren, waarop de Belgische regering, die verdeeld was
over het onderwerp, besloot terug te trekken uit het gebied. Dit is een serieus
trauma geweest en is het nog steeds bij de Belgische publieke/politieke opinie,
vooral wanneer het over buitenlandse missies gaat waarbij “onze jongens” iets
meer gaan doen dan humanitaire taken zoals landmijnen opruimen in Libanon -
wat de huiverachtigheid van voormalig defensieminister Flahaut en opzichte
van de militaire missie onder leiding van. De Crem in Afghanistan verklaart.
Over de implicaties van deze terugtrekking zijn in de maanden na de genocide
en zelfs nu nog verhitte debatten: zou een actievere interventie erger
vermeden hebben? De film “Hotel Rwanda” geeft hier het vermoedelijke
antwoord op, al spreekt Claes zo'n visie tegen.
Om op de lezing terug te komen: er zijn uiteindelijk nog veel vragen gesteld
door het publiek, de ene al beknopter dan de andere, waarbij het vooral over
de morele verantwoordelijkheid van de Belgische regering en de internationale
gemeenschap ging: als er tekenen waren dat er een genocide werd voorbereid,
waarom werd er niet ingegrepen? Waarom kwam er geen sterker VN-mandaat
voor de (Belgische) blauwhelmen? Zouden er excuses moeten aangeboden
worden door de internationale gemeenschap aan Rwanda? Op dit laatste punt
was Willy Claes overigens duidelijk: de excuses die Verhofstadt enkele jaren
geleden in naam van België en de Belgische regering aan Rwandees president
Kagame heeft gedaan, toen rebellenleider, waren absoluut niet op z'n plaats als
excuses aan het Rwandees volk. Volgens Claes heeft Kagame immers
bijgedragen aan de omvang van de genocide: misschien niet actief
geparticipeerd, maar zeker ook niet ingegrepen...
Een van de laatste vragen van het publiek aan Claes, ging over de rol van de
geschiedenis in het verwerken van dit drama: is er een plaats voor geschiedenis
- zelfs als we hiermee niet tot verzoening komen, maar tot het blootleggen van
nog meer schuldvragen en mogelijke schuldigen? Claes' antwoord was resoluut
ja: een toenadering van geschiedenis tot alle niveau's van het maatschappelijk
leven is nodig, en zéker in politieke dossiers - iets wat België nu nog ontbeert.
Geschiedenis en geschiedbeoefening toont immers aan hoe belangrijk
informatie is, informatie die potentieel tot verzoening kan leiden in het
instabiele Rwanda.
Sander Van der Maelen.
Het Veer www.vgk.gent.be 67