Verbintenissenrecht examenvragen - Sofia

46. Pauliaanse vordering
Hfdstk V. De gevolgen van het contract – B. De gevolgen voor derden – II. uitzonderingen op de regel dat het bestaan van
een contract aan derden tegenwerpelijk is
Begrip
- Een SA kan proberen zijn SE's te benadelen door zichzelf onvermogend te maken of door zijn onvermogen nog te
vergroten door bv een goed tegen spotprijs te verkopen aan een vriend. Indien de vriend op de hoogte was vh bedrog,
kan de SE de actio pauliana tegen hem instellen en de overdracht niet tegenwerpelijk laten verklaren. (art. 1167 BW)
- art. 1167 BW vormt aldus een uitzondering op het beginsel dat de schuldeisers de gebeurlijk nadelige gevolgen moeten
ondergaan van het louter bestaan van de overeenkomst waaraan zij vreemd zijn. Men wil namelijk vermijden dat deze
derden het slachtoffer zouden worden van bedrog.
Juridische grondslag
- Er is geen eensgezindheid over de juridische grondslag.
- Gaat om een vordering tot nietigverklaring:
• Niet correct, want leidt tot de miskenning vd rechten van eventuele latere verkrijgers.
- Vermogensverschuiving zonder oorzaak:
• Niet correct, want de verrijking vd derde-medeplichtige vindt haar juridische verrechtvaardiging in de gewraakte
rechtshandeling.
- Gaat om een persoonlijke vordering obv art. 1382-1383 BW:
• De derde die welbewust deelneemt aan de bedrieglijke benadeling vd rechten vd SE door de debiteur, handelt in
strijd met de algemene zorgvuldigheidsverplichting.
• Deze verklaring geldt echter niet tov de derde-verkrijger ten kosteloze titel die te goeder trouw is. In dit geval is
er immers geen derde-medeplichtigheid – dus een fout – vereist voor de inwilliging vd actio Pauliana.
• Dus ook geen volledige verklaring.
Personen die de vordering kunnen instellen
- Om het even welke schuldeiser kan de actio Pauliana instellen.
- Uitz.: Schuldeisers onder opschortende voorwaarde of onder opschortende termijn kunnen de Pauliaanse vordering
niet instellen.
• Maar een debiteur die insolvabel is, verliest het voordeel vd tijdsbepaling (art. 1188 BW)
Personen tegen wie de vordering kan worden ingesteld
- Kan worden ingesteld tegen de derde of, bij diens overlijden, tegen diens erfgenamen. Maar kan ook tegen de
schuldenaar worden ingesteld.
Voorwaarden
1. De schuldvordering moet dateren van vóór de betwiste rechtshandeling
- De schuldvordering moet niet alleen voor de bedrieglijke handeling vd debiteur ontstaan zijn, maar ook voor dat
tijdstip eisbaar zijn geworden.
2. De benadeling van de schuldeiser door de verarming van de schuldenaar
- Het nadeel dat de SE lijdt moet erin bestaan dat hij door de betwiste handeling vd SA zijn rechten niet meer of niet
meer ten volle kan uitoefenen. De betwiste handeling moet de feitelijke insolvabiliteit vd SA veroorzaakt of verergerd
hebben.
- Er is eveneens benadeling in de zin van art. 1167 BW wnnr de SA een goed onttrekt aan de concrete
vervolgingsmogelijkheden van zijn SE, zelfs indien de door hem gestelde daad, economisch gezien, gn vermindering vh
patrimonium teweegbrengt. (bv verkoop van auto tegen normale prijs, daar een geldsom makkelijker aan de derde-SA
onttrokken kan worden)
- Veelal aanvaardt men dat het nadeel vd SE niet bewezen is, wnnr het patrimonium vd SA alleen een gemis aan
verrijking ondergaat. Men stelt dat de SE voldoende bescherming heeft via de zijdelingse vord (art. 1166 BW).
- In enkele gevallen beschikt de SE niet over de actio Pauliana hoewel hij een verarming ondergaat:
• Verrichtingen mbt rechten die uitsluitend aan de persoon vd SA verbonden zijn of goederen die niet vatbaar zijn
voor beslag.
• In het erfrecht en huwelijksgoederenrecht bestaan specifieke voorschriften, die de SE moet naleven.
• De regelmatige (niet-bedrieglijke) betaling van een vervallen schuld kan niet aangevochten worden.
3. De schuldenaar moet bedrieglijk hebben gehandeld
- Subjectieve opvatting:
• Verstaat onder bedrog het oogmerk om te schaden, dus de bedoeling om de SE te benadelen.
• Legt een zware bewijslast op schouders vd SE.
- Objectieve opvatting: ( → krijgt voorkeur in België)
Alexander Tanguy 2010-2011 34