Verbintenissenrecht examenvragen - Sofia

56. Onverschuldigde betaling: toepassingsvoorwaarden, omvang vd terugvordering
Toepassingsvoorwaarden
- Betrokken wetsbepalingen: Artt. 1235, 1236, 1376 en 1377 BW
- Uit deze bepaling blijkt dat de onverschuldigde betaling afhankelijk is van 2 voorwaarden:
• er moet een betaling voorhanden zijn
• het onverschuldigd karakter ervan moet vaststaan
- Het bewijs vh onverschuldigd karakter vd betaling moet door de eiser worden geleverd.
1. De betaling
- Materieel bestanddeel: overhandiging of de verwezenlijking vh voorwerp vd verbintenis (bv afgifte v geldsom).
- Moreel bestanddeel: de betaling moet geschieden met het oog op de uitdoving van een schuld.
2. Het onverschuldigd karakter vd betaling moet vaststaan
- Het onverschuldigd karakter van een betaling onderstelt dat er geen schuld bestaat.
a. Absolute of objectieve ontstentenis van schuld
- Er is nooit een verbintenis geweest.
- De verbintenis werd reeds uitgedoofd.
• De verjaring treft niet het bestaan vd schuld, maar wel de eisbaarheid.
• Bij betaling van een verjaarde schuld kan men dus niet spreken van een onverschuldigde betaling, omdat de schuld in
werkelijkheid nog steeds bestaat.
- De verbintenis werd onder opschortende voorwaarden aangegaan.
- De verbintenis vindt haar oorsprong in een ontbonden of nietige overeenkomst.
- Met deze gevallen stelt men gelijk:
• De betaling waarvan het bedrag dit vd schuld overschrijdt
• De betaling van een natuurlijke verbintenis, indien er geen wil was om zich v deze ntrlke verb te kwijten
b. Relatieve of subjectieve ontstentenis van schuld
- De betaling werd ontvangen door iemand die geen schuldeiser was. (art. 1376 BW)
- De betaling werd bij vergissing gedaan door iemand anders dan de schuldenaar. (art. 1377 BW)
• Het bewijs vd dwaling of vergissing is slechts nodig indien enige twijfel mogelijk is nopens de oorzaak vd
teruggevorderde betaling, indien de betaling dus schijnbaar een oorzaak heeft.
• De terugvordering kan niet geneutraliseerd worden onder voorwendsel dat de dwaling onverschoonbaar was.
Omvang van de terugvordering
- De omvang van hetgeen moet worden teruggegeven door de accipiens verschilt naargelang deze te goeder of te kwader
trouw is.
1. Te goeder trouw
- Indien de accipiens een geldsom ontving, moet hij die teruggeven, maar de interest mag hij behouden.
- Indien de accipiens een onroerend of lichamelijk roerend goed ontvangen heeft, zal de verplichting tot teruggave in
natura moeten worden uitgeoefend (art. 1379 BW)
- Indien de accipiens het goed verkocht heeft, zal hij enkel de verkoopprijs moeten teruggeven. (art. 1380 BW)
- De vruchten van het goed mogen steeds worden behouden.
- Indien het goed verging of beschadigd werd, moet de accipiens enkel teruggeven wat er nog van overblijft.
- De accipiens heeft recht op een vergoeding voor de noodzakelijke en nuttige uitgaven die tot het behoud vd zaak zijn
gedaan. (art. 1381 BW)
2. Te kwader trouw
- Indien de accipiens een geldsom ontving, moet hij het kapitaal en de intresten teruggeven . (art. 1378 BW)
- Indien de accipiens een onroerend of lichamelijk roerend goed ontvangen heeft, zal de verplichting tot teruggave in
natura moeten worden uitgeoefend (art. 1379 BW)
- Indien de accipiens het goed verkocht heeft, zal hij de waarde en niet alleen de prijs moeten vergoeden.
- De vruchten moeten worden teruggegeven of desnoods worden vergoed.
- Indien het goed verging of beschadigd werd, moet de accipiens de schade vergoeden, zelfs bij toeval of overmacht.
- De accipiens heeft recht op een vergoeding voor de noodzakelijke en nuttige uitgaven die tot het behoud vd zaak zijn
gedaan. (art. 1381 BW)
- Bijkomende SV kan indien de schade door de teruggave niet volledig gedekt is.
Verjaring
- Behoudens specifieke bepalingen verjaart de vord tot terugbetaling vh niet-verschuldigde na 10j.
- Deze termijn gaat in vanaf het ogenblik vd onverschuldigde betaling.
Alexander Tanguy 2010-2011 48