Courant 95: Figure it out - VTi

kNutSeLeN
aaN De wereLD
Potvisch, fabulitas del fin del mundo – Alibi collectief
& Bruselas, Bélgica en la Patagonia, een reis in tijd en
ruimte ! – Alibi collectief & fundación patagonista
het concrete kader van het project
is nochtans een gestrande potvis:
het rubberen gevaarte ligt roerloos
op het zand van terschelling.
Met z’n dertigen, dicht bijeen op
twee banken in de lengte tegenover
elkaar, past het publiek erin.
Vooraan staat kapitein Patakaloef
(Pat Van hemelrijck) achter een
soort mengtafel, omgeven door
zeemansattributen als een vastgespijkerde
vis op een plank. onder
zijn leiding vertrekt het publiek
op een reis naar het ‘museo del
fin del mundo’. de nodige uitleg
verstrekt Patakaloef via een communicatiesysteem
dat bestaat uit
tuinslangen met aan elk uiteinde
een halve tennisbal. drie kwartier
lang drukken toeschouwers
die aan hun verwoed woordenzoekende
oren – hoewel de tekst,
hier en daar veeleer gemompel,
stiekem beter te horen is zonder
ingenieus medium. op drie verschillende
plaatsen in de nauwe
doorgang tussen de toeschouwers
klappen monitoren uit, waarop
naast filmpjes van de ukeleleboot
onder meer beelden verschijnen
van Patagonië, van een ondersteboven
zwemmende potvis die
denkt dat hij een vliegtuig is – ‘en
als een potvis kan vliegen, legt hij
ook eieren’ – en van de Belgica,
het vlaggenschip van de Belgische
poolreiziger adrien de Gerlache,
toevallig ook uitvinder van de animatiefilm.
af en toe onderbreekt
een gag de beeldenstroom, zoals
een pinguïn die ongelukkig in de
knoop raakt met zijn strandstoel.
Wonderbaarlijk amusement
dat pinguïns eigenlijk geïncarneerde
alakaloef-indianen zijn,
de oorspronkelijke bewoners van
Patagonië, bleek al uit vorige alibi
collectief-voorstellingen. de voorbije
jaren speelde het in Brussel
gevestigde gezelschap zijn structurele
erkenning kwijt, en kwam het
weer in de projectenpot terecht.
Met minder middelen maar evenveel
enthousiasme volgt Van hemelrijck
nu volhardend dezelfde
route. in Slak (2003) kon kennisgemaakt
worden met indianenfamilie
esjef, Makoe en kleine lem
– in Potvisch trekken ze als pinguingezin
mét caravan de wereld in.
Ramona (1996) en Drie koningen
in Patagonië (1999) introduceerden
de alakaloef al als uitvinders
van het poppenspel, nu krijgen
ze ook erkenning als ontdekkers
van het marionettentheater. of
hoe een vlieg aan een draad ‘ter
onderhoud’ van de vissen een
artistieke geschiedenis schrijft.
Vermakelijk zijn de voorstellingen
zeker. hoogst humoristisch zelfs.
dat Pat Van hemelrijck in Jacques
tati een belangrijke inspiratiebron
ziet, verrast niet. de franse filmmaker
omschreef zijn werk eens als
‘wonderbaarlijk amusement waarin
u de komische kant van ieder
moment in uw leven ontdekt’. ook
Courant 95 >> naar de inhoudstafel
alibi collectief opent een nieuwe
blik op vanzelfsprekend geachte
dingen.
niet alleen wat het collectief
behandelt, krijgt een eigen perspectief,
maar ook wat het is.
figurentheater, objectentheater,
installatietheater: geen van deze
termen past volledig. Van hemelrijck
en zijn wisselende medewerkers
(‘strandjutters, troubadours en
minstrelen, brocanteurs en bricoleurs,
do-it-yourselvers en kazjoebereirs’)
maken geen eenduidig
theater, dans of beeldende kunst,
en evenmin een hybride mengvorm.
Ze knutselen aan de wereld.
Voortdurend verzinnen ze nieuwe
manieren om de werkelijkheid te
verrijken. Ze peuteren originele
invalshoeken tevoorschijn. het onaffe
van het werk is geen gebrek,
maar een principe. de grote verhalen
blijven hetzelfde, zegt Van
hemelrijck, maar ze kunnen wel
steeds anders worden verteld, in
een spel van veranderende vormen
worden gegoten.
Ruimte voor verbeelding
ook de fundación Patagonista,
de in 1989 opgerichte ludieke
vereniging van Belgische kunstenaars,
waartoe het merendeel van
de alibi-leden behoort, bestrijdt
de immobiliteit. onder het voorzitterschap
van dree Peremans, en
begeleid door de muzikanten van
56
heleen Mercelis
Eén beeld vat potvisch samen: een ukelele omgevormd tot zeilbootje, vrolijk rond
dobberend in de open zee, op de achtergrond voorbijgestoomd door een cruiseschip
van formaat. Niet efficiënt of resultaatgericht is de installatie/voorstelling
van Alibi collectief, maar onaf en ietwat prutserig. Ongedwongen dobbert potvisch
zijn koers. Eigenzinnig. Grappig. Een tikkeltje naïef. Maar zijn underdogpositie
verhindert zijn gestage voortgang niet. Met overtuiging blijft hij drijven.