Courant 95: Figure it out - VTi

tegelijkertijd verloopt de afwisseling tussen poppen
en acteurs zo organisch, dat het verhaal er
op geen enkel ogenblik last van ondervindt – de
verdienste van de bekwame poppenspelers. als
figurentheater een object tot persona maakt waar
theater dat met een acteur doet, dan maakt ultima
thule objecten én acteurs tot personae.
Theater froe froe
Roots: artistieke Lierse scène
Wat roots betreft is theater froe froe een buitenbeentje.
in theater froe froe’s rangen zijn geen
opvoeders of onderwijzers te bekennen. theater
froe froe heeft zijn wortels puur in de artistieke
scène, nauw gelinkt aan de beeldende kunsten.
de broers Marc en Jan Maillard verzeilden na
hun afstuderen (respectievelijk vrije grafiek aan
het antwerpse sint-lucas en Beeldhouwen aan de
academie te antwerpen) in Boechout in de scène
van teirlinck-acteurs Marcel Peeters en luc d’heu.
Zij brachten onder meer een Faust van erg hoog
niveau. Geïnspireerd door dit voorbeeld begonnen
de broers met figurentheater Black out, dat
in een zaaltje vlakbij het steen figurentheater voor
volwassenen maakte. in 1986 groeide daaruit theater
froe froe, dat live muziek, video en acteurs in
het poppenspel integreerde en eveneens voor volwassenen
speelde. omdat figurentheater echter
officieel niet te subsidiëren was, werd de toestand
onhoudbaar. theater froe froe werd Blauw Vier,
Orfee - theater froe froe (foto: Maaike Buys)
een gezelschap dat wel (betoelaagbaar) theater
voor kinderen maakte – zonder figuren. Merk op
dat theater froe froe in vergelijking met ultima
thule de omgekeerde weg aflegde: van een volwassen
naar een kinderpubliek. in 1997 duikt theater
froe froe opnieuw in het landschap op onder
de vleugels van hetPaleis. in 2005 verzelfstandigt
de groep en krijgt ze structurele subsidies.
Eigenheid: latex figuren, multidisciplinair
in het zaaltje in het steen ontwikkelden en verfijnden
Jan en Marc Maillard het gebruik van de latexmimepop.
die poppen, samen met het intensieve
gebruik van video en muziek, voorzien theater
froe froe anno 2010 van een herkenbaar label.
theater froe froe is wellicht de meest multidisciplinaire
onder de figurentheaters en gaat aan de slag
met video, computers, televisie, poppen, maskers,
kermismolens, locaties, acteurs en tekst. Wat dat
laatste betreft verhoudt het gezelschap zich vaak
tot klassiekers: sprookjes (Kwak, ZMRMN), mythologische
verhalen (Orfee) of repertoire (Midzomernachtsdroom,
Puck). Mét de bedenking dat de
personages uit deze verhalen in de eerste plaats
‘visueel interessant’ moeten zijn – er moet een pop
van te maken zijn. een voorstelling kan trouwens
ook puur associatief ontstaan, op basis van een
beeld: zo groeide de voorstelling ZIPPO uit het
beeld van een eendjeskraam. Je zou ietwat kort
door de bocht kunnen stellen dat daar waar ultima
thule vertrekt van een narratief gegeven en er
beelden rond creëert, theater froe froe verhalen
creëert rond een beeld.
de poppen van de Maillards zijn doorgaans kleurrijker,
grotesker, ‘plastischer’ dan de ingetogen
koppen van ultima thule. dat karikaturale is helder
voor een kinderpubliek, maar het heeft ook nadelen,
want het is moeilijk om een pop een karakterevolutie
te laten doormaken. de eigenheid van een
pop is immers verankerd in het beeld, en dus betekent
een karakterevolutie de facto een nieuwe pop.
deze beperking zorgt ervoor dat de belangrijkste
personages in theater froe froe-creaties toch vaak
door de acteurs worden vertolkt. ook theater froe
froe hanteert een mengvorm waarbij poppen,
poppenspelers en acteurs samen op scène staan.
De MAAn
Roots: Jozef en Louis Contryn
de Maan heeft zonder twijfel de diepste wortels
in de figurentheatertraditie. Founding father
is Jozef Contryn, die in de jaren 1930 en 1940
nauwe banden had met de Belgische en literaire
avant-garde (Michel de Ghelderode). hij sticht het
poppentheater hopla, dat in 1965 uitgroeit tot het
Mechels stadspoppentheater. in de context van de
bevoogdende jaren 1950 en 1960 richt dat theater
zich voornamelijk tot kinderen met begin de
jaren 1970 vooral sprookjes en onder invloed van
zoon louis Contryn, die het directeurschap overneemt,
ook verhalen gericht op actie en amuse-
7 >> naar de inhoudstafel
Figure it out