Courant 84 - VTi

14
M I M É T I S M E
N A B O OTSING ALS POLITIEKE ST R AT EG I E
De foto’s op deze bladzijde geven werk weer dat vandaag
in Extra City te zien is op de groepstentoonstelling
Mimétisme. Curator Anselm Franke ging op zoek
naar een alternatief kader voor ‘theatraliteit’ in de
beeldende kunst. De tentoonstelling kijkt niet zozeer
naar de formele uitwisseling tussen theater en beeldende
kunst, maar brengt werken samen die op kritische
wijze gebruik maken van de kunst van het
‘acteren’, het ‘tot iets anders worden’.
‘Mimesis’ is een sleutelbegrip in de kunstgeschiedenis
en betekent doorgaans realistische, beeldende representatie.
Anselm Franke verlaat deze opvatting. Hij beroept
zich op wat Walter Benjamin het ‘mimetisch vermogen’
noemde: het vermogen van de mens om overeenkomsten
op te merken, in zich op te nemen en anderen te
imiteren. Om te kopiëren, in iets op te gaan en iets
anders te worden.
De meeste werken in Mimétisme geven door middel van
mimetische strategieën uitdrukking aan een achtergrond:
omstandigheden, omgeving, context of milieu. Dat sluit
aan bij Bertolt Brechts opvatting van de gestus. In het
verteltheater zijn gebaren volgens hem symptomatisch
voor de algemene houding van een personage binnen
zijn/haar context. De gestus is het middel waarmee het
individu zijn/haar conditionering door het milieu uitdrukt.
Mimétisme legt een link tussen het Brechtiaanse acteren
en het feminisme, waarin de gezagsondermijnende
mogelijkheden van het ‘mimetisch vermogen’ onder de
loep zijn genomen. Voor de feministische schrijfster en
psychoanalytica Louise Irigaray kan een ‘ontketende’
mimicry een politiek wapen zijn. Als je de verhoudingen
nabootst die door het gezag zijn opgelegd, dan kun je het
gezag ontdoen van de naturel waarmee het zichzelf presenteert,
zei Irigaray. Deze ontregeling is een strategie
die werd gebruikt in feministische performances, de
esthetiek van het carnavaleske en de artistieke cultus
van de waanzin, onder meer in het surrealisme.
In het spanningsveld tussen Brecht en het feminisme
zoomt Mimétisme in op de relatie tussen een individu en
zijn/haar omgeving. Wat is het kritische potentieel van
imitatiegedrag en ‘eender-wording’? Kun je door nabootsing,
assimilatie en kameleontisch gedrag weerwerk
bieden aan maatschappelijke conditionering en een soms
dwangmatige neiging tot identificatie? Is het voor een
individu mogelijk om te onderhandelen over de voorwaarden,
de normen en de verhalen die een context oplegt?
Mimétisme loopt nog tot 30|03|2008
in Extra City, Antwerpen.
www.extracity.org
Joris Ja n ss e n s