Courant 84 - VTi

B E Z ETTE STA D
Johan Pa s
K U N ST E N AA R S I N I T I AT I EVEN EN INTERDISCIPLINARITEIT IN ANTW E R P E N
Vandaag zijn uitwisseling en samenwerking tussen beeldende
kunst, performance, muziek, video en mediakunst
schering en inslag. Die samenwerkingsverbanden leiden
tot kunstenaarscollectieven en -initiatieven waarmee
kunstenaars hun eigen plekken opzetten voor ontmoeting,
productie en presentatie. En ze gaan allianties aan
met musea, galerieën en centra voor hedendaagse
kunst. Een blik op de geschiedenis van de beeldende
kunst geeft aan dat dit geen nieuw fenomeen is.
Johan Pas deed heel wat onderzoek rond avant-garde
praktijken tijdens de jaren jaren zestig, zeventig en
tachtig in Antwerpen, onder meer voor zijn doctoraat
over de geschiedenis van het ICC (Beeldenstorm in een
spiegelzaal, 2005) en voor de recente tentoonstelling
Kopstoot! Antwerpse postpunk en nieuwe underground in
het Vlaamse Cultuurhuis De Brakke Grond, die hij samen
met de kunstenaars Dennis Tyfus, Nico Dockx en Vaast
Colson organiseerde. Hieruit blijkt dat die uitwisseling,
samenwerking en interdisciplinariteit niet nieuw zijn,
maar heel wat roots hebben in vroegere decennia.
Onderstaande tekst is een bewerkte en flink ingekorte
versie van Pas’ catalogusessay voor Kopstoot!
D I Y !
‘Hét veld van de beeldende kunst’ lijkt niet meer wat het
geweest is. Naast en tussen de vertrouwde Antwerpse
galerieën en musea vormt zich de laatste tijd een netwerk
van kunstenaars, muzikanten en performers voor wie uitwisseling,
samenwerking en interdisciplinariteit een grote
betekenis hebben. ‘Alternatieve’ plaatsen en tijdelijke
knooppunten, kleine platenlabels, kunstenaarsinitiatieven
en multidisciplinaire collectieven opereren schijnbaar
moeiteloos in de periferie van het officiële artistieke landschap,
maar dit sluit tijdelijke allianties met de meer ‘officiële’
of mainstream instellingen niet uit. Voorbeelden zijn
Ultra Eczema (Dennis Tyfus), Frigo (Lieven Segers, Geert
Saman, Anton Cotteleer, Vaast Colson), Building Transmissions
(Nico Dockx, Peter Verwimp, Kris Delacourt),
Placenta (Bart Van Dijck, Tom Liekens, Stefan Serneels,
Caroline Coolen), Logement (Philip Janssens, Lieve
Sijsmans), Cakehouse (Lieven Segers, Michèle Matyn)
en het Rotkop-magazine (Janus Prutpuss, Jelle Crama,
Michèle Matyn, Kevin Apetown en Dennis Tyfus).
Ontmoetingsplaatsen zijn ondermeer het (voormalige)
kraakpand De Scheld’apen, Radio Centraal en het in 2006
ter ziele gegane Factor 44. Interactie, artistieke samenwerking
en interdisciplinariteit vormen de rode draden
tussen deze verbanden.
Dit is uiteraard geen uitsluitend Antwerps fenomeen. Een
gelijkaardig proces van DIY (Do it yourself) speelt zich ook
in andere urbane centra af, waar er een cross-over lijkt te
ontstaan tussen de muzikale (punk, hard core, noise, etc.)
en de beeldende kunstscène. Op het eerste zicht lijkt dit
een nieuwe trend. Het ziet er inderdaad uit alsof er de laatste
jaren steeds makkelijker kruisbestuivingen ontstaan
tussen beeldende kunst, muziek, performance en kunstenaarspublicaties,
en tussen de diverse kunstenaars onderling.
Het kunsthistorische canon wil bovendien dat na de
meer ‘collectivistische’ en sociaal geëngageerde kunst van
de jaren zeventig, de jaren tachtig het decennium van de
‘postmoderne’ individualist inluidden, terwijl de jaren
negentig opnieuw in het teken stonden van een meer
‘sociale’ en ‘relationele’ kunstpraktijk. Dit klopt slechts