HERMENEVS - Tresoar

163
dacht op, dat de ouden gewoon waren hardop te lezen. We weten
dat uit een plaats in de Confessiones van Augustinus (VI, 3). De
kerkvader deelt hier als een bijzonderheid mee, dat Ambrosius gewoon
was stil te lezen. Dat niet-hardop lezen iets ongewooaas was,
blijkt hieruit, dat Augustinus tracht na te gaan, waarom Ambrosius
dat deed. De plaats luidt, in vertaling, aldus : „Maar wanneer hij
las, liepen zijn oogen over de bladzijden en zijn hart doorzocht de
beteekenis, maar zijn stem en zijn tong rustten. Dikwijls, wanneer
wij er bij waren — want het was niemand verboden binnen te
komen en het was ook niet de gewoonte iemand aan te dienen —
zagen wij hem zoo zwijgend lezen en nooit anders, en nadat we dan
in langdurig stilzwijgen gezeten hadden — immers wie zou het
gewaagd hebben hem in zulk een aandacht lastig te vallen? —
gingen wij weg en vermoedden, dat hij in die korte oogenblikken, die
hem. ten dienste stonden tot opfrissching van den geest, vrij van
de drukte van andermans zaken, niet tot iets anders geroepen
wenschte te worden en wellicht wilde voorkomen, dat, wanneer
iemand vol gespannen aandacht toeluisterde, hij genoodzaakt zou
zijn, duistere plaatsen uit den schrijver, dien hij hardop las, uit te
leggen of een uiteenzetting te geven van sommige moeilijker vraagstukken
en hij zoo, door zijn tijd hieraan te besteden, minder boekrollen
kon lezen dan hij wilde, ofschoon ook de bedoeling om zijn
stem, die gemakkelijk heesch werd, te sparen, wellicht de juistere
oorzaak was van het stil lezen. Maar met welke bedoeling hij dit
ook deed, ongetwijfeld deed hij het met een goede bedoeling.”
Norden meent, dat dit de eenige plaats is uit de antieke literatuur,
waar van deze merkwaardige gewoonte blijkt. Hij denkt
blijkbaar niet aan de geschiedenis, die verhaald wordt in Act.
apost. 8, 20—40. Wanneer de Moorman, „een kamerling en een
machtig heer van Candace, de koningin der Mooren.” van Jeruzalem
naar huis reizend op zijn wagen den profeet Jesaja leest,
dan hoort Filippus hem den profeet lezen. En dan vraagt hij den
Moor niet, zooals wij in zijn geval zouden doen : „Interesseert u de
lectuur zoo, dat ge zelfs hardop leest?” Neen, dat is voor Filippus
blijkbaar iets heel gewoons ; want hij informeert alleen of de kamerheer
ook begrijpt, wat hij leest.
De gewoonte van hardop lezen moge wellicht tijdroovend geweest
zijn, ongetwijfeld heeft zij den zin voor klank en rhythme