HERMENEVS - Tresoar

149
UIT DE ANTIEKE FOLKLORE
II. De dood van Pan
(moderne parallellen en verklaringen)
Het verhaal van den dood van Pan wordt ons, zooals wij zagen,
uitsluitend door Plutarchus verteld, aan wien Eusebius het weer
heeft ontleend. Daarentegen zijn buitengewoon talrijk de sprookjes,
over heel Europa verbreid, die één of meer, soms alle hoofdmotieven
van het oude verhaal in zich vereenigen. Nadat Gerhard en
anderen reeds heel wat materiaal bijeengebracht hadden, heeft
vooral Taylor 1 zich verdienstelijk gemaakt met het bijeenbrengen
van de zeer verspreide gegevens ; hij verzamelde liefst 246 varianten,
waaronder 66 uit Duitschland, 50 uit de Alpenlanden, 2
uit Bohemen, 31 uit Engeland en Ierland, 77 uit Scandinavië, 14
uit Frankrijk en 1 uit Fransch-Canada, 3 van Guernsey. Opvallend
is, dat Griekenland en Italië geheel ontbreken, maar dit kan heel
goed toeval zijn ; slechts één verhaal van Kreta laat zich eenigszins
vergelijken. Ook ons land ontbreekt geheel; volgens den
Schrijver vindt men één Nederlandsche variant bij Sepp, Altbayerischer
Sagenschatz p. 597, maar de bron, die deze opgeeft, is onjuist.
Een misschien verwant Vlaamsch verhaal zal nog ter sprake
komen.
Een Tiroler sage luidt aldus : 2 „Einst ging im Pinzgau von Saalfelden
durch den holweg herunter ein metzger urn mitternacht. da
rief aus der felswand eine stimme: ‘metzger, wenn du bei der
langen Unkener wand vorbeigehst, so ruf hinein in die spalten :
die Salomo ist gestorben !’ das kann ich thun, erwiederte lachend der
metzger. Noch vor tages grauen an die lange wand gekommen, ruft
er das aufgetragene dreimal hinein. da ertönte aus der tiefe des
berges ein lautes vielstimmiges wehklagen und jammem, und der
metzger eilte voll schrecken seines weges.” Hier is de overeenkomst
met Pans dood toch wel zeer opmerkelijk, immers de twee voornaamste
factoren ontbreken niet: de opdracht van een geheimzinnige
stem om ergens den dood van iemand uit te roepen, en de
vervulling van die opdracht, gevolgd door geweeklaag van talrijke
1
A. Taylor, Northern Parallels to the Death of Pan. Washington Univ.
Studies X 1 (1922).
2
Gerhard p. 35 ; Taylor variant 46.