Download Verkort Jaarverslag - KPN

KPN
Verkort Jaarverslag 2012

Inhoudsopgave
Introductie 1
Voorwoord 2
Jaaroverzicht 2012 4
Trends in telecom en ICT 6
Wie we zijn en wat we doen 8
Onze belangrijkste prestaties 12
Onze strategie 14
Onze strategie in één oogopslag 16
Strategie in actie 18
Onze rol in de samenleving 20
Remuneration en organizational
development rapport 24
Geconsolideerde cijfers 38
Geconsolideerde winst- en
verliesrekening 38
Geconsolideerde balans 39
Geconsolideerd kasstroomoverzicht 41
Het Verkort Jaarverslag 2012 is een verkorte Nederlandstalige
versie van het Engelstalige Annual Report 2012 van KPN. Het
Annual Report 2012 is het officiële verslagleggingsdocument
voor Nederlandse statutaire doeleinden. Bij (interpretatie)
verschillen en/of tegenstrijdigheden dient het Annual Report
2012 te worden aangehouden. Voor meer informatie, zie het
Annual Report 2012, digitaal beschikbaar op www.kpn.com.
U kunt een papieren exemplaar van ons Engelstalige Annual
Report 2012 bestellen via www.kpn.com of contact opnemen
met de afdeling Investor Relations van KPN.

KPN is een toonaangevende telecom- en ICTdienstverlener.
We bieden consumenten
totaaloplossingen voor vaste en mobiele telefonie,
internet en televisie. Voor de zakelijke klanten –
van multinational, mkb’er tot aan de eenmanszaak
– verzorgen we vaste en mobiele telefonie en
datadiensten. Daarnaast bieden we een breed
spectrum van ICT-producten en -diensten, zoals
werkplekbeheer, datacentra, consulting en
clouddiensten. In de Duitse en Belgische markt
zijn we een sterke mobiele challenger.
Het is onze ambitie om in Nederland de beste
dienstverlener te zijn. We zorgen ervoor dat onze
klanten altijd en overal online zijn; thuis, op het werk
en onderweg. Met onze diensten en producten
maken we dat voor hen zo eenvoudig mogelijk.
Dankzij onze kabels, zendmasten, datacentra én
dankzij de duizenden KPN’ers kunnen onder meer
de haven van Rotterdam, het spoor en Schiphol
functioneren, en kunnen we pinnen en telebankieren.
Iedere dag weer. We willen de samenleving verder
brengen, met elkaar en voor elkaar. Op een
duurzame manier. Daar ligt onze kracht.
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 1

Introductie
VERTROUWEN IN DE TOEKOMST
Voor KPN Groep was 2012 een bewogen en uitdagend jaar. Een jaar waarin we onze
commerciële investeringen en investeringen in onze infrastructuur versnelden om onze
marktposities te stabiliseren en onze klantenservice te verbeteren. Hiermee nemen we
de noodzakelijke stappen om onze ambities waar te maken. Die ambities gaan hand in
hand met ons maatschappelijke beleid. Echter de ontwikkeling van onze aandelenkoers en
veranderingen in ons dividendbeleid beïnvloedden de uitkering aan onze aandeelhouders.
24/7
gratis helpdesk gelanceerd
>1M
interactieve TV-klanten
in Nederland
De maatregelen die nodig zijn om
de beste dienstverlener te worden,
werden in 2012 duidelijk zichtbaar.
Onze klanten zagen verbeteringen
in onze diensten en producten. We brachten
de kwaliteit van de dienstverlening naar
een hoger niveau, maar het tempo ervan lag
lager dan we aan het begin van 2012 hadden
verwacht. Dankzij investeringen in onze
diensten en producten slaagden we erin om
de marktaandeeldoelstellingen in zowel de
zakelijke als de consumentenmarkt te halen.
De verbeterde operationele prestaties
weerspiegelden zich echter nog niet in een
verbetering van de financiële resultaten.
Kwaliteit van onze diensten
Dat we met we onze dienstverlening de
juiste weg zijn ingeslagen, bewees de Netto
Promotor Score die bij consumenten een
aanzienlijke verbetering liet zien ten opzichte
van 2011. De goede score was onder meer te
danken aan de lancering van onze 24/7 gratis
helpdesk, een verbeterde klantenservice en
de opening van XL winkels. Mede dankzij meer
glasvezelaansluitingen en goede prestaties van
Telfort, groeide het aantal breedbandklanten
voor het eerst in jaren. Onze nieuwe,
transparante mobiele proposities zorgden voor
positieve reacties bij consumenten en zakelijke
klanten. Desondanks zagen we de omzet in
de mobiele markt verder teruglopen, onder
meer door veranderend klantgedrag, waarbij
mensen steeds meer via apps communiceren.
Ook als gevolg van de toenemende
concurrentie liepen onze inkomsten terug.
In het zakelijke segment hielden we onze
marktpositie vast, maar de economisch lastige
omstandigheden hadden in 2012 hun impact
op onze klanten. Ze bleven voorzichtig met
hun ICT-investeringen of stelden ze uit, wat
tot een verdere druk op de prijzen leidde.
Ook het sentiment in de grootzakelijke markt
kenmerkte zich door terughoudendheid en
2
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

onzekerheid. Die situatie bevestigde de
urgentie om Zakelijke Markt en onderdelen
van KPN Corporate Market samen te voegen.
In Duitsland nam het aantal klanten sterk toe.
De groei van de omzet vertraagde echter
door toenemende concurrentie en prijsdruk.
In België zagen we een sterke omzetgroei,
voornamelijk door de zakelijke markt,
wholesale en dataverkeer.
Om de kwaliteit van onze dienstverlening
verder te verbeteren, schroefden we de
klantgedreven investeringen op. We gingen
door met de upgrading van ons kopernetwerk,
waardoor we onze klanten nóg hogere upen
downloadsnelheden kunnen bieden.
Ook verbeterden we ons bestaande mobiele
netwerk en met de aankoop van een
aantrekkelijk frequentiepakket inclusief
4G LTE legden we de basis voor het mobiele
netwerk van de toekomst. Met de uitrol van
ons 4G LTE-netwerk zijn we voortvarend
begonnen, zodat we in de zomer van 2013
een dekking van 50 procent hebben. Ook
ons glasvezelnetwerk breidden we in 2012
verder uit en dankzij de overname van
enkele glasvezeldienstverleners versterkten
we onze ‘glaspositie’. Door onzekere
economische vooruitzichten en de noodzaak
onze financiële positie te versterken en
strategische investeringen te kunnen
financieren, besloten we het
aandeleninkoopprogramma begin 2012
stop te zetten en ons dividend te verlagen.
Helaas droegen deze omstandigheden bij
aan een daling van onze aandelenkoers
gedurende het jaar.
Organisatie
Om onze organisatie in lijn te brengen met
onze strategische doelen en adequaat te
kunnen inspelen op de veranderende markt,
wijzigden we begin 2012 onze topstructuur.
We formeerden de Executive Committee,
en stelden Joost Farwerck aan als Managing
Director Nederland. De samenstelling van
de Raad van Bestuur wijzigde in 2012 op één
positie. In september werd Eric Hageman
officieel benoemd tot Chief Financial Officer,
de functie die hij de maanden daarvoor
al deels ad interim uitvoerde, samen met
Steven van Schilfgaarde.
We zetten ons personeelsreductieprogramma
voort. Dat zal ertoe leiden dat het
personeelsbestand eind 2013 zal zijn verkleind
met vier- à vijfduizend medewerkers ten
opzichte van begin 2011. We realiseren ons
hoe groot de impact is voor de medewerkers
die het treft, maar een kleinere, simpelere
en efficiëntere organisatie is een vereiste
om onze activiteiten tegen lagere kosten
te kunnen uitvoeren. Voor de collega’s van
wie we afscheid moeten en moesten nemen,
is er een sociaal plan, dat erop is gericht
om medewerkers snel weer aan een
nieuwe baan te helpen.
Maatschappelijk beleid
Op maatschappelijk en duurzaamheidsvlak
boekten we in 2012 aansprekende resultaten.
We slagen er steeds beter in om ons
maatschappelijk beleid te integreren en
het zo een vanzelfsprekend onderdeel
van onze bedrijfsvoering te laten zijn.
Met onze maatschappelijke thema’s laten
we nadrukkelijk zien dat we als telecom- en
ICT-dienstverlener veel voor de samenleving
kunnen betekenen. Niet voor niets is ‘beste
ICT-infrastructuur’ een van onze thema’s,
waarmee we willen benadrukken dat een
moderne samenleving simpelweg niet meer
zonder ICT kan. Bovendien zijn we ervan
overtuigd dat KPN daaraan een essentiële
bijdrage levert. En naarmate ICT belangrijker
wordt, stellen mensen hogere eisen aan veilig
en betrouwbaar internetverkeer. In het besef
dat wij dat willen waarborgen, geven we aan
het thema ‘veiligheid en privacy’ topprioriteit.
Op het gebied van groene-stroominkoop en
energiebesparing behoren we inmiddels tot
de ‘groenste’ telecom- en ICT-bedrijven ter
wereld. Onze noteringen in het Carbon
Disclosure Project en de Newsweek Green
Ranking bewijzen dat we ons met ons
duurzaamheidsbeleid nadrukkelijk
onderscheiden. We maken Het Nieuwe
Leven & Werken voor een groeiend aantal
bedrijven mogelijk, waarbij de positieve
effecten op milieu en samenleving in
toenemende mate worden onderkend.
Ook in de zorgsector zijn we in staat om
de toegevoegde waarde van ICT voor het
voetlicht te brengen.
Hoe mooi de rol van ICT kan zijn, laten we
met KlasseContact zien, ons belangrijkste
project van het KPN Mooiste Contact Fonds.
We zorgden ervoor dat in 2012 ruim
tweehonderd langdurig zieke kinderen
via een communicatieset hun schoollessen
konden blijven volgen. Dit project zullen
we in 2013 extra ondersteunen, zodat nóg
meer kinderen in contact met hun klas en
hun klasgenoten kunnen blijven. Met ons
partnerschap met het nieuwe Rijksmuseum
voegden we in het najaar een culturele
dimensie toe aan ons maatschappelijk beleid.
Speciale onderwerpen
Bij twee onderwerpen, die intern en extern
veel aandacht kregen, sta ik graag in het
bijzonder stil. Zo werden we in januari
geconfronteerd met een computer hack.
We namen het incident hoog op, trokken
er lering uit en grepen het aan om veiligheid
en privacy in- en extern nóg meer onder de
aandacht te brengen. We beseffen immers
hoe belangrijk het is dat klanten erop kunnen
vertrouwen dat hun gegevens bij ons in
goede, veilige handen zijn. Inmiddels hebben
we de noodzakelijke maatregelen getroffen,
waaronder de inrichting van het Security
Operations Center, om de kans op
veiligheidsincidenten te beperken.
Ten tweede was er de verandering van ons
aandeelhoudersbestand, waarbij América
Móvil in juni 2012 net iets meer dan 27
procent van de KPN-aandelen verwierf.
Ook dit onderwerp kreeg veel aandacht.
Zoals we op 20 februari 2013 bekendmaakten is
de steun van onze grootste aandeelhouder een
zeer belangrijke stap richting de succesvolle
uitvoering van onze kapitaalverwerving. Deze
zal uit een claimemissie van 3 miljard euro
bestaan en, aanvullend, de uitgifte van hybride
kapitaalsinstrumenten. Ik ben blij met deze
belangrijke stap om KPN’s financiële positie
te kunnen aanpassen aan de strategie en dat
we door onze samenwerkingsovereenkomst
kunnen profiteren van een sterke relatie
met een wereldspeler in de telecomsector.
Wat zich onder andere uit door de
voorgenomen benoeming van twee door
América Móvil aan te wijzen leden
voor KPN’s Raad van Commissarissen tijdens
de jaarlijkse Algemene Vergadering van
Aandeelhouders in april 2013.
Tot slot
“KPN is een gezond bedrijf met verreikende
klantgerichte en maatschappelijke ambities”,
schreef ik een jaar geleden in het verslag.
Die woorden blijven onverkort van kracht.
We hebben goede stappen gezet en ik ben
trots op de operationele prestaties die we
met elkaar, als team, hebben gerealiseerd.
Dat biedt veel perspectief voor het verdere
verloop van onze strategische route.
KPN is een sterk en veerkrachtig bedrijf,
dankzij de inzet, kennis en talenten van
duizenden KPN’ers.
Eelco Blok
Voorzitter Raad van Bestuur en CEO.
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 3

Introductie
JAAROVERZICHT 2012
Van de strategie-update in januari tot het verwerven van
frequenties in december. De twaalf maanden van KPN,
samengevat op twee pagina’s.
JANUARI
Om een directere en efficiëntere aansturing
van de operationele activiteiten mogelijk te
maken voert KPN een nieuwe topstructuur
in met een Executive Committee, onder
eindverantwoordelijkheid van de Raad
van Bestuur.
KPN presenteert een update van de
strategie, met een focus op het stabiliseren
van marktposities in de thuismarkt en
doet geen aankondiging voor een
aandeleninkoopprogramma.
Een hacker verschaft zich toegang tot
servers van het KPN-netwerk. KPN neemt
direct maatregelen en informeert alle
relevante instanties.
In Amsterdam-IJburg en Nunspeet
introduceert KPN ultrasnel internet
via glasvezel met snelheden tot 500 Mb
per seconde.
FEBRUARI
Met ‘Twee miljoen maal excuses’ als kop
boven de dagbladadvertentie verontschuldigt
KPN zich bij klanten voor de januari-hack.
KPN vraagt alle e-mailklanten hun
wachtwoord uit voorzorg te wijzigen.
MAART
Jongerenmerk Hi introduceert een nieuwe
serie abonnementen, waarbij mobiel internet
centraal staat en bellen en sms’en opties zijn.
KPN richt een Security Operations Center in.
Mede door deze maatregel wil KPN
veiligheidsincidenten, zoals de januari-hack
zoveel mogelijk voorkomen.
APRIL
De NMa verleent goedkeuring aan de
overname van glasvezeldienstverlener
Lijbrandt en Reggefiber Wholesale. Dit levert
meer efficiency en een duidelijkere rolverdeling
op: KPN levert diensten, Reggefiber concentreert
zich op de uitrol van het glasvezelnetwerk.
Onder de merknaam Yourfone introduceert
E-Plus een datapakket met een goede
kwaliteit/prijsverhouding. In de
daaropvolgende maanden volgen Simyo
en Blau met vergelijkbare pakketten.
MEI
De verkoop van Getronics International
is een feit. Daarmee onderstreept KPN
de strategie om de wereldwijde
netwerkplekdienstverlening aan grote
internationale klanten uit te laten voeren
door sterke strategische partners.
Primeur in België: BASE introduceert
mobiele diensten zonder contractduur.
Het Mexicaanse América Móvil doet een
partieel bod op ruim 27 procent van de
gewone aandelen van KPN.
JUNI
In het Rijksmuseum organiseren Het
Financieele Dagblad en KPN ‘Het Nieuwe
Holland’, een bijeenkomst waarbij Het
Nieuwe Leven & Werken centraal staat.
Tijdens het Nationaal Privacydebat maakt KPN
de Privacymissie van KPN bekend. De missie
is onderdeel van de maatregelen om privacy
en security voor klanten te waarborgen.
Op de XL-dagen rond 21 juni – de langste dag
van het jaar – zet het KPN Mooiste Contact Fonds
een mooie traditie voort. In vijf Nederlandse
steden bezorgen vijfhonderd KPN’ers ruim
550 ouderen een onvergetelijke dag.
4
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

Na het partiële bod van América Móvil
onderzoekt KPN diverse opties om meer
waarde te creëren, waaronder de verkoop
van E-Plus. Vanwege de moeilijke
omstandigheden op de kapitaalmarkten,
wordt geen overeenstemming bereikt
met de potentiële kopers.
JULI
Als eerste mobiele provider in Nederland
introduceert KPN nieuwe mobiele
abonnementen voor consumenten:
onbeperkt bellen en sms’en voor een
vast bedrag met bijpassende databundels.
Om een goede financiële positie te
handhaven, verlaagt KPN het dividend over
2012 naar 0,35 euro. Om de noodzakelijke
netwerkinvesteringen mogelijk te maken,
past KPN het dividend in december verder
aan naar 0,03 euro voor 2013.
AUGUSTUS
KPN start met het vernieuwen van de mobiele
netwerken in Nederland, waardoor mobiel bellen
en internetten nog stabieler en betrouwbaarder
wordt. Mede door de modernisering en
verbetering wil KPN de marktpositie in
de mobiele markt verder versterken.
SEPTEMBER
KPN maakt de telefonische helpdesk, die voor
consumenten en zakelijke KPN-klanten 24/7
bereikbaar is, gratis.
Eric Hageman wordt officieel benoemd tot
CFO. De heer Hageman voert de functie sinds
begin 2012 al deels ad interim uit.
Het Carbon Disclosure Project roept KPN uit
tot telecombedrijf met wereldwijd het beste
klimaatbeleid. KPN is het enige Nederlandse
bedrijf met een notering in de performanceén
in de disclosure-index.
Na een jaar van afwezigheid keert KPN terug
in de Dow Jones Sustainability World Index.
Daarmee behoort KPN tot de vijf meest
duurzame telecombedrijven ter wereld.
KPN Group Belgium introduceert BASE
ALL Unlimited: onbeperkt bellen, sms’en en
internet voor een vast bedrag per maand.
OKTOBER
KPN verkoopt een deel van zijn Nederlandse
zendmasten aan een grote beheerder van
masten voor draadloze telecommunicatie.
In drie maanden tijd groeit het aantal nieuwe
mobiele abonnees in Duitsland met maar
liefst 500.000. Door sterke concurrentie
vertaalt die groei zich niet in meer omzet.
Voor het eerst in jaren stijgt het aantal
breedbandklanten, onder meer door meer
glasvezelaansluitingen en de goede prestaties
van Telfort. Daarmee stabiliseert het
marktaandeel van KPN in breedband.
KPN bereikt de negende positie op de
wereldmilieuranglijst van het Amerikaanse
weekblad Newsweek en is daarmee de best
presterende Nederlandse onderneming.
De lijst geeft de ecologische voetafdruk
van de vijfhonderd grootste beursgenoteerde
bedrijven weer.
De Nederlandse Mededingingsautoriteit
(NMa) verleent zijn goedkeuring aan
KPN’s overname van vier Reggeborghglasvezeldienstverleners
(Edutel, XMS,
KickXL en Concepts ICT).
NOVEMBER
Het aantal klanten dat diensten afneemt via
het glasvezelnetwerk komt boven de 350.000
klanten uit. Meer dan een verdrievoudiging
ten opzichte van een jaar geleden.
KPN verkoopt een deel van de Duitse
zendmasten. Met de opbrengst blijft KPN
investeren in de versnelde uitrol van het
Duitse mobiele netwerk.
KPN en de vakbonden bereiken een
principeakkoord over een nieuwe CAO met
een looptijd van 1 april 2012 tot 1 juni 2013.
KPN versterkt zijn betrokkenheid bij de uitrol
en levering van glasvezeldiensten in Nederland
en breidt het belang in de Fiber-to-the-Home
joint-venture Reggefiber uit met 10%
naar 51%.
In een netwerktest door ‘Computerbild’, het
grootste computertijdschrift van Duitsland,
wordt E-Plus derde in een uitgebreide test
naar netwerkkwaliteit onder consumenten.
DECEMBER
Dankzij de upgrade van het kopernetwerk
biedt KPN nu tweederde van de Nederlandse
klanten een downloadsnelheid van minimaal
40 MB per seconde.
Door de grote populariteit van interactieve
TV bereikt KPN de mijlpaal van 1 miljoen
iTV-klanten. Daarmee groeit het marktaandeel
in één jaar tijd van 17 naar 23 procent.
Om zich nadrukkelijker op de thuismarkten
en de kernactiviteiten te richten, verkoopt
KPN de mobiele onderdelen KPN Spain en
Ortel Mobile Zwitserland.
Tijdens de frequentieveiling krijgt
KPN voor 1,352 miljard euro een zeer
aantrekkelijke combinatie van
frequentievergunningen voor de
Nederlandse mobiele markt toegewezen.
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 5

Introductie
TRENDS IN TELECOM EN ICT
De afhankelijkheid van telecom en ICT groeit: bedrijven en consumenten willen
altijd en overal bereikbaar zijn, vitale functies in de samenleving kunnen niet
zonder ICT-infrastructuur. ‘Oude’ communicatievormen maken plaats voor nieuwe.
De wereld van telecom en ICT verandert rigoureus en in hoog tempo.
10X
sneller netwerk met 4G LTE
dan met de huidige mobiele
internetverbindingen
249%
toename in dataverkeer bij
klanten van KPN ten opzichte
van 2007
ICT is het centrale zenuwstelsel van onze
economie geworden. Internet en (mobiel)
bellen zijn als een eerste levensbehoefte.
Voor miljoenen mensen zijn sociale
media als Facebook en Twitter inmiddels
een normale en geaccepteerde manier van
communiceren. Consumenten worden steeds
veeleisender: ze willen producten en diensten
met de beste kwaliteit voor de ‘beste’ prijs.
Ze verwachten persoonlijke service en een
betrouwbaar, veilig en storingsvrij netwerk.
De uitdagingen zijn groot, zeker in
economisch lastige tijden, waarvan ook
de telecom- en ICT-sector hinder ondervindt.
De economieën in Nederland, Duitsland
en België, de landen waarin KPN actief is, zijn
relatief sterk. Toch stijgt ook hier het aantal
faillissementen, ontslagen en werklozen.
Faillissementen leiden tot krimp in de
zakelijke telecommarkt; bedrijven
verdwijnen of stellen investeringen uit.
Stijgende werkloosheid, daling van koopkracht
en consumentenvertrouwen beïnvloeden
de bestedingen. Zo kiezen consumenten
steeds vaker voor één vaste aansluiting.
Concurrentie en teruglopende inkomsten
stimuleren (telecom)bedrijven tot efficiëntere
bedrijfsvoering. Specifieke activiteiten worden
uitbesteed aan specialistische binnen- en
buitenlandse bedrijven, die werkzaamheden
goedkoper kunnen uitvoeren zonder verlies
van kwaliteit.
In het speelveld van de telecombedrijven
vinden verschuivingen plaats doordat
mobiele providers en kabelaars zich in de
vaste consumentenmarkt begeven en zich
meer richten op de (klein)zakelijke markt.
6
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

Van 3G naar 4G
De onverminderde groei van het smartphoneen
tabletgebruik én de vele (gratis)
communicatiemogelijkheden stuwen het
mobiele dataverkeer naar ongekende hoogte.
Dat stelt hoge eisen aan kwaliteit en
veiligheid van de mobiele infrastructuur.
De overgang van een 3G- naar een 4G
LTE-netwerk zal de mobiele markt ingrijpend
veranderen: met 4G LTE brengen we de
snelheden van mobiel en vast internet dichter
bij elkaar. De impact van deze modernisering
is lastig in te schatten, maar biedt grote
kansen. Het kan onder meer de
implementatie van Het Nieuwe Leven
& Werken en innovaties in de zorgsector
vergemakkelijken en versnellen. Op het
gebied van vaste telefonie blijven het
optimaal benutten van het kopernetwerk
en de uitrol van glasvezel actueel.
Ook de Nederlandse en Europese
wet- en regelgeving hebben invloed op de
ontwikkelingen in de telecom- en ICT-markt;
vooral op het prijsbeleid. Telecombedrijven
worden gedwongen hun binnen- en
buitenlandse tarieven naar beneden bij te
stellen. Daarnaast moet een toenemend
aantal strikte regels een gelijk speelveld
voor (nieuwe) partijen creëren. Voor
kabelbedrijven ontbreken soortgelijke
regels nagenoeg. Die situatie heeft
de krachtverhoudingen ten gunste
van deze laatste veranderd.
Verduurzamen
In de samenleving heeft Het Nieuwe Leven
& Werken, dat plaats- en tijdonafhankelijk
werken mogelijk maakt, een stevige positie
verworven. Nu de faciliteiten breder
beschikbaar én kwalitatief steeds beter
worden, is het de volgende uitdaging
om antwoord te geven op immateriële
vraagstukken, zoals behoud van het
evenwicht tussen werk en privéleven.
Een (relatieve) schaarste aan grondstoffen
als ijzer en koper en de maatschappelijke
zorg over ‘conflictmineralen’, zoals tin
en coltan, moedigen de telecomsector
aan tot een milieubewuster inkoop- en
verwerkingsbeleid. Leaseproposities,
recycling van afgedankte (rand)apparatuur
en zoeken naar alternatieve materialen
worden daardoor belangrijker.
Terwijl de groei van dataverkeer het
energieverbruik bij telecombedrijven opstuwt,
is het de kunst om het totale energieverbruik
en de CO 2 -uitstoot toch te verminderen.
Door stijging van de energieprijs, is de
trend van het verduurzamen van het
energieverbruik al enige jaren zichtbaar.
Ook het groeiende milieubewustzijn draagt
eraan bij: consumenten wekken steeds
vaker hun eigen duurzame energie op.
De verwachting is dat de trend van
verduurzaming bij bedrijven en consumenten
de komende jaren verder zal toenemen.
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 7

Introductie
WIE WE ZIJN EN WAT WE DOEN
In de rigoureus en snel veranderende wereld van telecom en ICT, is KPN het netwerk dat
geeft om Nederland; al meer dan 125 jaar. Met onze diensten en producten en dankzij ons
netwerk zorgen we ervoor dat mensen en bedrijven altijd en overal online zijn, met ieder
gewenst apparaat. Daar ligt onze kracht. Als challenger spelen we in de Duitse en Belgische
mobiele markt een rol van betekenis.
KPN Groep in 2012
Nederland
Consumenten Thuis
Met (interactieve) televisie,
internet en vaste telefonie
bieden we in en om
het huis een divers en
breed product- en
dienstenaanbod (KPN,
Telfort en XS4ALL). De
netwerken van koper
en glasvezel vormen
de technische basis
die alle communicatie
mogelijk maakt.
Consumenten Mobiel
Met de diverse merken
KPN, Hi, Telfort en Simyo
bieden we verschillende
klantsegmenten op maat
gesneden mobiele
diensten en producten,
waarmee mensen altijd
en overal bereikbaar zijn.
Zakelijke Markt
Kleine en middelgrote
zakelijke klanten bedienen
we met een breed
assortiment aan diensten;
van vaste en mobiele
telefonie en internet tot
diverse (cloud)diensten
op het gebied van
datanetwerken. We zijn
onder meer actief met KPN,
XS4ALL, Telfort Zakelijk, Yes
Telecom en Talk & Vision.
KPN Corporate Market
Aan multinationals en
andere ondernemingen
biedt KPN een breed
scala aan diensten en
producten: consulting,
werkplekbeheer,
clouddiensten,
datacentercapaciteit
en andere
netwerkgerelateerde
ICT-oplossingen.
NetCo
Het kloppend hart van
KPN waar infrastructuur
en IT samenkomen. Deze
divisie, verantwoordelijk
voor de vaste en mobiele
netwerken, maakt het
technisch mogelijk
dat KPN zijn diensten
en producten kan
laten ‘draaien’.
Internationaal
iBasis
Duitsland
E-Plus is de succesvolle challenger in
de Duitse mobiele markt met eigen
merken BASE, Simyo, Ortel Mobile,
Yourfone, Blau en Ay Yildiz, en
via wholesaleklanten.
België
KPN Group Belgium is de succesvolle
challenger-netwerkbeheerder in België.
Vlaggenschip is BASE, de op twee na
grootste mobiele provider in België. Ook
met Simyo en Ortel Mobile zijn we er actief.
iBasis
Dankzij de wereldwijde activiteiten van iBasis
is KPN een topspeler in de internationale
wholesalemarkt voor telefoniediensten.
8
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

We hebben een missie: we willen
de beste dienstverlener zijn en
onze klanten het beste en meest
geïntegreerde netwerk bieden.
Thuis, op het werk en onderweg. Dat doen
we met hoogwaardige diensten en producten
en met verschillende merken op maat, zodat
we nog beter kunnen inspelen op de
behoeften en wensen van de verschillende
klantgroepen. We maken daarbij onder meer
onderscheid in product, dienst en prijs, zodat
klanten het merk kunnen kiezen dat het beste
aansluit op hun wensen en behoeftes.
Het netwerk dat geeft om Nederland
Als grootste Nederlandse ICT-dienstverlener
zijn we ons bewust van onze maatschappelijke
verantwoordelijkheid. Daarom hebben
we de afgelopen jaren veel geïnvesteerd
in de kwaliteit van onze dienstverlening aan
klanten, in techniek en onze vaste en mobiele
netwerken, en in de vereenvoudiging van
onze processen en onze organisatie. Zo
verhoogden we de up- en downloadsnelheid
voor breedband, brachten we ons interactieve
tv-product naar een nóg hoger
kwaliteitsniveau en lanceerden we nieuwe
transparante mobiele proposities. We
openden nieuwe winkels, verbeterden onze
monteursservice en introduceerden de 24/7
gratis helpdesk. Met deze initiatieven maken
we de drie kernwaarden van onze strategie
waar: versterken, vereenvoudigen en groeien.
Voor miljoenen klanten vormt de koperdraad
de basis voor onze drie vaste diensten:
interactieve televisie, internet en vaste
telefonie. Zo’n 979 duizend tripleplayklanten
nemen deze diensten als een pakket af. In
de zakelijke markt helpen we kleine en grote
organisaties met totaaloplossingen in ICT.
Daarbij zorgen we voor een volledige
integratie van spraak, data, vast en mobiel.
Ook bieden we ICT-toepassingen voor de
zorgsector, het onderwijs en de overheid. KPN
Corporate Market bedient grote organisaties
met onder meer werkplekdienstverlening,
netwerkoplossingen en datacenterdiensten.
We hebben 37 miljoen mobiele klanten,
waaronder 10 miljoen in Nederland,
23 miljoen in Duitsland en 3 miljoen in België.
Veel van onze klanten noemen ons netwerk
het beste van Nederland. De duizenden
zendmasten, de ontelbare kilometers
koperkabel en glasvezel zorgen ervoor dat
onze mobiele en vaste diensten kunnen
‘draaien’. Ook andere partijen maken gebruik
van ons netwerk. Een stabiel en betrouwbaar
netwerk vraagt onderhoud en vernieuwing.
Bovendien moeten we anticiperen op de sterke
groei van het dataverkeer, met name als
gevolg van het gebruik van mobiel internet.
Daarom investeerden we alleen al in 2012 2,209
miljard euro, waarvan 1,509 miljard euro in ons
vaste en mobiele netwerk in Nederland, België
en Duitsland. In december 2012 verwierven
we een aantrekkelijke combinatie van
frequentievergunningen voor de Nederlandse
mobiele markt ter waarde van 1,352 miljard
euro. Daarmee maakten we onder andere de
weg vrij voor de uitrol van het 4G LTE-netwerk,
waarmee we inmiddels zijn begonnen. Steeds
meer klanten profiteren van de geavanceerde
techniek van glasvezel, waarmee nu al
snelheden van 500 Mb per seconde mogelijk
zijn. Eind 2012 was het aantal klanten dat
diensten via glasvezel afnam meer dan
verdrievoudigd ten opzichte van 2011. Naast
de ‘verglazing’ continueerden we de upgrade
van ons kopernetwerk, zodat we ook via koper
voldoende bandbreedte en hoge up- en
downloadsnelheden kunnen blijven bieden.
Omzet
€12.409m
(2011: €13.022m)
EBITDA
€4.528m
(2011: €5.138m)
Duitsland 25%
België 6%
Rest van de wereld 1%
Consumenten Mobiel 13%
Consumenten Thuis 14%
Zakelijke Markt 19%
NetCO 6%
KPN Corporate Market
(Getronics) 9%
iBasis 7%
Duitsland 28%
België 6%
Rest van de wereld 0%
Consumenten Mobiel 10%
Consumenten Thuis 8%
Zakelijke Markt 16%
NetCO 31%
KPN Corporate Market
(Getronics) 1%
iBasis 0%
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 9

Introductie
Wie we zijn en wat we doen vervolg
Klant bepaalt succes
De verbetering van onze dienstverlening is het
centrale thema in onze strategie. We realiseren
ons dat de klant bepaalt of we onze ambitie
– de beste dienstverlener worden –
waarmaken. KPN’ers die in direct contact staan
met de klant, spelen daarbij een cruciale rol.
Om deze medewerkers in staat te stellen onze
klanten een goede dienstverlening te bieden,
investeerden we onder meer in nieuwe
winkelconcepten en verbeterden we de
aansturing en planning van onze monteurs.
Bovendien vergrootten we het aantal
callcentermedewerkers en gaven hen meer
mandaat bij het oplossen van klantproblemen.
En omdat steeds meer mensen de sociale
media als serviceplatform ‘ontdekken’,
investeerden we ook in KPN Webcare,
onze online klantenservice.
Maatschappelijke verantwoordelijkheid
We investeren niet alleen in klanten,
dienstverlening en techniek, maar ook in
de samenleving. Want de rol van ICT in
onze maatschappij is cruciaal. We willen
onze onderneming versterken en ICT op
een duurzame wijze invullen, want we
beschouwen duurzaamheid als een
vanzelfsprekend onderdeel van onze
bedrijfsvoering. Daarom vallen de vijf thema’s,
die de basis vormen voor ons maatschappelijk
beleid, onder directe verantwoordelijkheid
van het Executive Committee.
Wij willen Nederland en onze klanten verder
brengen en hen de beste ICT-infrastructuur
bieden. Dat bewijzen we onder meer met 4G
LTE, de nieuwe generatie mobiel internet.
Via een snelle uitrol willen we in anderhalf
jaar ons land voorzien van deze nieuwe
technologie, die razendsnel up- en
downloaden mogelijk maakt. Naarmate onze
samenleving afhankelijker wordt van ICT,
neemt de kwetsbaarheid toe. Steeds meer
gevoelige en vertrouwelijke informatie
bevindt zich op internet. In het besef dat wij
voor onze klanten veilige en betrouwbare
verbindingen moeten realiseren, geven
we topprioriteit aan Security & Privacy.
We stellen altijd en overal hoge prioriteit aan
de veiligheid van ons netwerk én ons eigen
interne privacy-beleid. In Nederland loopt
KPN al jaren voorop in Het Nieuwe Leven &
Werken. Mede dankzij die ervaringen maken
we het tijds- en locatieonafhankelijk werken
voor een groeiend aantal klanten mogelijk.
Steeds meer bedrijven ervaren en
onderkennen de positieve effecten
van dit concept, bijvoorbeeld voor de
medewerkersbetrokkenheid en het milieu.
Op het gebied van energiebesparing mogen
we onszelf rekenen tot de ‘groenste’ telecomen
ICT-bedrijven ter wereld, want terwijl het
dataverkeer exponentieel toeneemt, daalt ons
energieverbruik. Met het thema Zuinig met
energie laten we zien dat energiebesparing
topprioriteit heeft. Daarnaast helpen we onze
klanten om energie te besparen. Ook in de
zorgsector zijn we in staat de toegevoegde
waarde van ICT voor het voetlicht te brengen
en zetten we kleine stappen in het verbeteren
van de efficiency en effectiviteit van de zorg.
Met het thema Gezondheidzorg van de
toekomst zetten we onze ambities in de
zorg kracht bij.
De besturing
KPN is een naamloze vennootschap, geleid
door de Raad van Bestuur (RvB). De RvB,
onder leiding van Chief Executive Officer (CEO)
Eelco Blok, bestuurt de strategische, financiële
en organisatorische zaken en benoemt het
topmanagement. Daarnaast is de RvB
verantwoordelijk voor het functioneren
van de Groep Executive Committee (ExCo)
die de segmenten aanstuurt. De Raad van
Commissarissen (RvC) houdt toezicht op
het beleid van de Raad van Bestuur.
Aan het begin van 2012 introduceerden we
de nieuwe segmentenstructuur, waarbij de
ExCo Nederland de binnenlandse operationele
activiteiten aanstuurt en de International
ExCo verantwoordelijk is voor de buitenlandse
activiteiten. We voerden de organisatorische
veranderingen door om de verschillende
bedrijfsonderdelen directer en efficiënter te
kunnen aansturen en nog beter in te spelen
op nieuwe ICT-ontwikkelingen en de snel
veranderende klantwensen. De ExCo staat
onder directe verantwoordelijkheid van de
Raad van Bestuur. De ExCo Nederland, de
International ExCo en de stafafdelingen HR,
Legal en Strategy vormen samen de Groep
ExCo. In de ExCo Nederland zijn Consumenten
Thuis, Consumenten Mobiel, Zakelijke
Markt, NetCo en KPN Corporate Market
vertegenwoordigd. In de International ExCo
zijn Duitsland en België vertegenwoordigd.
Meer informatie over de samenstelling van de
Raad van Bestuur en de veranderingen in 2012
is te vinden in het Financiële Jaarverslag op
pagina 52.
Raad van Bestuur: van links naar rechts T. Dirks, E. Blok en W.T.J. Hageman
10
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

De kracht van de KPN’ers
Als werkgever vragen we betrokkenheid,
deskundigheid en professionaliteit van onze
medewerkers. We bieden goede primaire en
secundaire arbeidsvoorwaarden. Als modern
bedrijf bevorderen we Het Nieuwe Leven &
Werken dat enerzijds meer vrijheid biedt,
anderzijds meer persoonlijke
verantwoordelijkheid met zich meebrengt.
Inmiddels omarmen ruim negenduizend
KPN’ers deze moderne vorm van werken.
We zijn ervan overtuigd dat teamwork de
sleutel tot succes is. Het belang ervan komt
onder meer tot uitdrukking op TEAMKPN
Online, het interne communicatieplatform
waarop alle KPN’ers met elkaar in verbinding
staan. Via nieuwsberichten, video’s, blogs en
andere nieuwsdragers informeren en helpen
KPN-medewerkers elkaar en delen ze kennis.
Daarnaast is TEAMKPN Magazine een waardevol
communicatiemiddel dat medewerkers veel
(achtergrond)informatie biedt.
Mensen in verbinding
Dankzij het KPN Mooiste Contact Fonds
zorgden we ervoor dat alleen al in 2012
ruim tweehonderd ernstig zieke kinderen
hun schoollessen konden blijven volgen en
contact hielden met hun klasgenoten. Ons
hoofdsponsorschap van het schaatsen is een
ander maatschappelijk initiatief waarmee we
KPN nog beter verbinden met Nederland en
de Nederlanders. We sponsoren het schaatsen
in de volle breedte: van de professionals
tot en met de jeugd, van de enthousiaste
toertochtrijder tot en met de trouwe fans van
de Nederlandse toppers bij de wedstrijden
op de buis. Met ons hoofdsponsorschap
van het Rijksmuseum hebben wij ons nu ook
cultureel met Nederland verbonden. Met die
samenwerking gaan we ervoor zorgen dat
het Rijksmuseum over de modernste ICT- en
telecomdiensten beschikt, waarmee het zich
met de wereld verbindt en de kunstcollecties
voor iedereen toegankelijk maakt.
We vinden het belangrijk dat medewerkers
zich blijven ontwikkelen en hun kennis en
vaardigheden op peil houden. Daartoe bieden
we hen de mogelijkheid binnen een bepaald
vakmanschap (verder) te groeien. Met een
talentenprogramma willen we getalenteerde
hbo’ers en academici aan ons binden.
We investeren in de vitaliteit van alle
medewerkers. Via een test kan iedere KPN’er
zijn lichamelijke en geestelijke vitaliteit laten
bepalen en – afhankelijk van de uitslag – zijn
gezondheid verbeteren. Het interactieve
coachingsprogramma i change helpt
medewerkers hun levensstijl te veranderen.
KPN’s strategie 2011-2015
richt zich op drie principes:
VEREENVOUDIGEN
VERSTERKEN
We versterken onze marktposities
in Nederland door meer focus op de
kwaliteit van producten en diensten,
een efficiëntere organisatie en een
verscherpt kostenbeleid.
We creëren een slagvaardige organisatie
door vereenvoudiging van de
organisatiestructuur en een overzichtelijker
product- en dienstenaanbod in de zakelijke
en consumentenmarkt in Nederland.
GROEIEN
We willen ons klantenbestand voor
vast en mobiel vergroten en zien met
name voor het glasnetwerk grote
mogelijkheden. Onze challengerstrategie
van Mobile International
zetten we de komende jaren voort.
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 11

Introductie
ONZE BELANGRIJKSTE PRESTATIES
Ieder jaar formuleert KPN een aantal specifieke doelen, uitgedrukt in financiële
en niet-financiële prestatie-indicatoren.
Prestatie-indicatoren
Een aantal indicatoren, of key performance
indicators (KPI’s), vormt de basis voor de
variabele beloning van de RvB- en de
ExCo-leden en de overige topmanagers.
In 2011 introduceerden we klanttevredenheid,
reputatie en energieverbruik als niet-financiële
KPI’s. Deze drie KPI’s geven een indicatie
of we met onze strategische doelen
op schema liggen.
Klanttevredenheid
Voor het meten van de klanttevredenheid
hanteren we de Netto Promotor Score (NPS).
Voor de berekening van deze score bevragen
we regelmatig een representatieve
klantengroep in Nederland. De meest
essentiële vraag is daarbij of klanten KPN
aan vrienden of familie zouden aanbevelen.
Een negatieve score betekent dat het aantal
klanten dat KPN zou aanbevelen in de
minderheid is.
12
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

EBITDA (in miljarden euro’s)
EBITDA marge
Kapitaalinvesteringen
(in miljarden euro’s)
Vrije kasstroom
(in miljarden euro’s)
5,1 5,2
5,5
5,1
4,5
1,9
1,8 1,8
2,0
2,2
2,6
2,4 2,4 2,4
34.6%
38.4%
40.9%
39.0%
35.6%
1,7
2008 2009 2010 2011 2012
2008 2009 2010 2011 2012
2008 2009 2010 2011 2012
Netto schuld/EBITDA
Winst per aandeel
(in euro’s)
Aantal FTE’s
per 31 december
2,2 2,1 2,2 2,3
2,7
0,77
1,33
1,15
1,06
36.702
33.148
30.599 30.941
26.156
0,49
2008 2009 2010 2011 2012
2008 2009 2010 2011 2012
2008 2009 2010 2011 2012
Klanttevredenheid
(NPS)
N/A
Reputatie
(RepTrak positie in Nederland)
Energieverbruik
(in petajoule)
5,5 5,7 5,8 5,6 5,4
16 e 17 e 16 e 12 e 18 e 2008 2009 2010 2011 2012
-6
-13
-14
-13
2008 2009 2010 2011 2012
2008 2009 2010 2011 2012
Reputatie
Om onze reputatie te meten hanteren
we de RepTrak. Via een onderzoek onder
de Nederlandse bevolking wordt deze RepTrak
jaarlijks als graadmeter bepaald door het
Reputation Institute. Net als andere grote
Nederlandse bedrijven neemt KPN deel aan
dit onderzoek. In 2012 formuleerden we
nieuwe langetermijndoelen. Vanaf 2013 is het
ons doel om onze RepTrak score te verbeteren,
in plaats van het verbeteren van onze positie
ten opzichte van andere Nederlandse
ondernemingen. De positie op de lijst van
Nederlandse ondernemingen zoals die
jaarlijks door het Reputation Institute wordt
gepubliceerd, is dus niet meer leidend.
Energieverbruik
Met 0,8 procent van het totale
elektriciteitsverbruik in Nederland is KPN
grootverbruiker. Daarom doen we er alles
aan om het energieverbruik terug te dringen
en groene stroom te gebruiken. Het sterk
stijgende dataverbruik versterkt die noodzaak.
Bovendien stellen we onze klanten en
leveranciers in staat om via ICT het
energieverbruik te verminderen.
Financiële KPI’s
Een gezonde financiële bedrijfsvoering
bepaalt het succes van KPN. Indicatoren als
marktaandeel, investeringen, EBITDA, winst
per aandeel en de vrije kasstroom geven
onze financiële prestaties duidelijk weer.
Significante marktaandelen 2012 2011
Breedband Nederland 1 41% 40%
TV Nederland 1 23% 17%
Mobiel Nederland 2 45% 46%
Mobiel Duitsland 2 15,8% 15,8%
Mobiel België 2 ~ 20% ~ 19%
1) Gebaseerd op klantaantallen einde jaar
2) Gebaseerd op dienstenomzet
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 13

Introductie
ONZE STRATEGIE
‘Versterken’, ‘Vereenvoudigen’ en ‘Groei’, dat zijn de drie principes waarop onze strategie is
gebaseerd. Ons doel is om onze belangrijkste ambitie te realiseren: de beste dienstverlener
voor onze klanten zijn.
85%
Na
van de Duitse huishoudens
bereiken we met HSPA+
KPN bereikt
~ 18%
van de Nederlandse
bevolking met zijn
glasvezelnetwerk
een periode van dalende
marktaandelen in Nederland is
KPN erin geslaagd om in 2012 de
marktposities te stabiliseren door het
uitvoeren van onze ‘Strengthen-Simplify-Grow’
strategie, zoals aangekondigd in mei 2011.
De winstgevendheid is echter gedaald, als
gevolg van toegenomen investeringen. KPN
is actief in een uitdagende markt, die wordt
gekenmerkt door druk vanuit regelgeving,
lage economische groei en sterke concurrentie
in alle mobiele markten. De telecomsector
staat op een keerpunt met nieuwe
technologieën en mogelijk duidelijkheid op
het vlak van Europese regelgeving op de lange
termijn. Vandaag bereikt KPN circa 18 procent
van de Nederlandse bevolking met zijn
glasvezelnetwerk en biedt het een geüpgraded
VDSL netwerk, waarbij het aan circa 70 procent
van de Nederlandse huishoudens een
minimumsnelheid van 40Mbps kan aanbieden.
In de mobiele markt heeft KPN het doel om
in 2014 een landelijk dekkend 4G LTE netwerk
operationeel te hebben in Nederland terwijl
HSPA+ grotendeels is uitgerold in Duitsland en
België. Deze netwerken vormen de basis voor
KPN om een verbeterde klantervaring aan te
bieden en, volgend op de huidige periode
met hogere investeringen in netwerken
en diensten, de winstgevendheid in de
verschillende markten te verbeteren op
de middellange termijn.
KPN zal focussen op een goede balans
tussen winstgevendheid en marktposities,
met als doel de leidende marktposities en
financiële resultaten in Nederland verder
te stabiliseren. De strategie in Nederland is
gebaseerd op een sterke klantfocus door
de levering van de hoogste kwaliteit diensten
en een breed palet aan producten op de beste
netwerken. Tegelijkertijd wordt een efficiënte
operationele structuur nagestreefd.
Consumenten Mobiel krijgt te maken met
een veranderende marktstructuur, waarin
KPN zichzelf kan onderscheiden van de
concurrentie door de beste klantervaring te
bieden met een combinatie van mobiele 4G
LTE diensten en een landelijk dekkend vast
netwerk. Bij Consumenten Thuis is KPN in 2012
succesvol geweest. Het succes werd gedreven
door interactieve televisie en leidde tot de
verkoop van meer producten en een stijgende
omzet per klant. KPN zal deze strategie
14
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

voortzetten. KPN heeft per 1 januari 2013
delen van KPN Corporate Market geïntegreerd
met Zakelijke Markt om zo beter in te kunnen
spelen op de toenemende behoefte om altijd
en overal toegang te hebben tot informatie.
Daarmee ontstaat een verkoopkanaal dat
zakelijke klanten all-in-one pakketten biedt
met vrijwel alle telecom- en ICT-diensten.
In Duitsland is KPN jarenlang in staat
geweest om het marktaandeel significant
te laten groeien in combinatie met hoge
winstgevendheid. De groei van het
marktaandeel is echter afgevlakt en de
groei van de omzet uit mobiele diensten is
afgenomen, terwijl de marge sterk bleef. In
de laatste twee jaar heeft E-Plus het mobiele
netwerk geüpgraded met HSPA+ technologie,
waarmee het nu meer dan 85 procent van
de Duitse bevolking bereikt. Dit netwerk
vormt de basis voor de volgende fase in
de challengerstrategie waarin mobiele data
centraal staat en naar verwachting zal zorgen
voor nieuwe groeikansen. E-Plus zal zich
richten op groei van marktaandeel in regio’s
waar het nog niet sterk is vertegenwoordigd,
door een combinatie van een kwaliteitsnetwerk,
uitbreiding van distributiecapaciteit,
marketing en aantrekkelijke aanbiedingen
voor klanten. Deze strategie zal naar
verwachting leiden tot groei van de
dienstenomzet en het marktaandeel,
met lagere marges op de korte termijn,
waarna deze weer zullen verbeteren op
de lange termijn.
De Belgische mobiele markt onderging in
2012 een verandering. Net als in Duitsland,
vormt het geüpgradede netwerk van KPN
Group Belgium de basis voor de volgende fase
in de challengerstrategie. In België richt KPN
zich op groei door het aanbieden van het
snelste netwerk, dat tegen lage kosten zal
worden uitgerold gebaseerd op innovatieve
partnerships. Het is de verwachting dat aan
het eind van 2014 4G LTE beschikbaar zal
zijn voor de meerderheid van de bevolking.
Dit wordt gecombineerd met een sterke
commerciële focus door middel van
aantrekkelijke diensten en het betreden
van regio’s waar KPN nog niet sterk
vertegenwoordigd is. Tevens ziet KPN Group
Belgium mogelijkheden om de markt voor
communicatie via de vaste lijn te betreden.
Deze strategie zal naar verwachting leiden
tot groei van de dienstenomzet en
marktaandeel, echter met lagere marges.
We boekten vooruitgang met onze
maatschappelijke thema’s. Ons streven naar
de beste ICT-infrastructuur van Nederland, is
één van die thema’s. In 2013 vond 51 procent
van de consumenten het mobiele en het vaste
netwerk van KPN het beste van Nederland.
We zetten de verbeteringen voor het netwerk
en de dienstverlening voort. Ook op het
gebied van zorg maakten we vorderingen.
We verbinden al meer dan 4000 zorglocaties
en ruim 20.000 zorgconsumenten maken
gebruik van onze comfortdiensten. In 2013
willen we onze bijdrage vergroten door
onze zorgproducten en -diensten verder
te ontwikkelen en uit te rollen. Met onze
diensten voor Het Nieuwe Leven & Werken
realiseerden we een groei van 17 procent.
Dat percentage willen we in 2013 verhogen
naar 20 procent, onder meer door verbeterde
proposities en communicatie. We hielpen
klanten energie te besparen en om dit
inzichtelijk te maken, gaan we in 2013
hiervoor een methode ontwikkelen. Hoewel
het dataverkeer sterk toenam, realiseerden
we in onze eigen organisatie een energiebesparing
van 6,2 procent. Niet langer is een
energiegroei van maximaal 5 procent ons
doel, maar hebben we ons energiereductie
voor 2020 ten doel gesteld. We hebben
geïnvesteerd in de veiligheid van ons netwerk
met de ontwikkeling en start van het IT
Security Top Priority Programma, dat we in
2013 zullen voortzetten. Daarnaast bieden
we onze klanten nog meer producten en
diensten die de veiligheid van hun
informatie ten goede zullen komen.
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 15

Introductie
STRATEGIE IN EEN
OOGOPSLAG
KPN heeft de strategische marktdoelen bijgesteld naar het niveau waarop de
bedrijfsonderdelen naar verwachting op middellange tot lange termijn zullen
presteren. Hierbij is rekening gehouden met de specifieke marktdynamiek rond
de bedrijfsactiviteiten en de juiste balans tussen groei en winstgevendheid.
DOELEN EN AMBITIES
Nederland
ýý
Minimum breedbandmarktaandeel van >40%; op de lange termijn 45%
ýý
Groei in gemiddelde omzet en hoeveelheid producten per klant bij Consumenten Thuis
ýý
Marktaandeel Nederlandse mobiele markt van >40% op de lange termijn
ýý
Leidende speler zakelijke en ICT-markt met stabiele marktposities
ýý
EBITDA-marge van 40-45% voor middellange termijn
ýý
Afronding reductieprogramma van 4000-5000 FTE eind 2013, FTE-kostenefficiëntie in 2014 en verder
Mobile
International
ýý
Langetermijnmarktaandeel Duitse mobiele markt 20%
ýý
EBITDA-marge van 30-35% op middellange termijn
ýý
Langetermijnmarktaandeel Belgische mobiele markt 25%
ýý
EBITDA-marge van 25-30% op middellange termijn
Financieel kader
ýý
Gecommitteerd een ‘investment grade’ kredietprofiel te behouden
Maatschappelijk
beleid
ýý
60% van Nederland vindt dat KPN de beste ICT-infrastructuur heeft in 2015
ýý
6000 zorglocaties verbonden en 48.000 zorgconsumenten met comfortdiensten in 2015
ýý
KlasseContact: 1250 langdurig ernstig zieke kinderen in Nederland met een webchair in de klas in 2015
ýý
20% groei van gebruik diensten voor Het Nieuwe Leven & Werken in 2013
ýý
In 2020 klimaatneutraal en evenveel energie besparen in de keten als KPN jaarlijks zelf gebruikt
ýý
400.000 mobiele telefoons recyclen en hergebruiken in 2014
ýý
70% van de Nederlanders vindt dat zijn gegevens veilig zijn bij KPN in 2013
16
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

STRATEGISCHE INITIATIEVEN STATUS 2012
ýý
Focus op bundels met geïntegreerde vaste en mobiele
diensten voor alle toestellen
ýý
Klantwaarde optimaliseren
ýý
Blijvende aandacht voor verbeteren klantervaring en kwaliteit
van diensten
ýý
Beste netwerk
ýý
Commerciële introductie van 4G LTE
ýý
Verschuiving naar één ‘loket’ voor de zakelijke markt
ýý
Groei marktaandeel in gebieden met onvoldoende marktpenetratie
ýý
Uitbreiding distributiecapaciteit in Duitsland
ýý
Verbeteren onderliggende kostenstructuur in Duitsland
ýý
Inkomsten genereren met competitief data netwerk in Duitsland
ýý
Ons onderscheiden op netwerksnelheid in België
ýý
Kansen benutten op markt voor vaste telefonie in België
ýý
Aanzienlijke verbetering van balans en financiële positie
ýý
In februari 2013 hebben we een claimemissie van
3 miljard euro aangekondigd en, aanvullend, de uitgifte
van hybride kapitaalsinstrumenten.
ýý
Modernisering van mobiel netwerk en verbeteren kwaliteit
van het vaste netwerk
ýý
Verdere uitrol en ontwikkeling diensten ZorgSamen,
ZorgVrij en ZorgSlim
ýý
Verdere uitrol en vergroting inzet webchairs voor langdurig
ernstig zieke kinderen
ýý
Verdere uitrol en ontwikkeling proposities en inzetten van
onze mogelijkheden om Het Nieuwe Leven & Werken diensten
te faciliteren
ýý
6% reductie van energieverbruik in 2015 en 100% groene
stroom vanaf 2014
ýý
Energiezuinige netwerkapparatuur en apparatuur bij klanten
(modems, settopboxen)
ýý
ToestelLease en inzameling mobiele telefoons
ýý
IT Security Top Priority Programma en leveren van Security
Operations Center diensten aan klanten
ýý
Marktpositie in Nederland stabiliseert, tv-marktaandeel groeit
ýý
Minder afname van vaste aansluitingen en groei
FttH-penetratie
ýý
Versnelde groei van tripleplay-pakketten, hogere
inkomstgenererende eenheden per klant
ýý
Uitbreiding bereikbare markt, dekking van ~ 70% van
Nederland met minimumsnelheid van 40 Mbps
ýý
Zeer waardevolle mobiele frequenties verworven
ýý
Integratie van KPN Corporate Market en Zakelijke Markt
ý ý ~ 1900 FTE minder in 2012 door versneld reductieprogramma
ýý
Vertraagde groei in Duitsland door lagere groei in prepaid en
klantoptimalisatie bij abonnementen
ýý
Introductie van alles-in-een bundels: sterke toename
postpaidklanten in Duitsland
ýý
Commerciële initiatieven om prijsleiderschap in België te behouden
ýý
Marktaandeel in België gestegen naar ~20%
ýý
HSPA + grootschalig in Duitsland en België uitgerold
ýý
Op 31 december 2012 heeft KPN van Moody’s een Baa2 credit rating
onder ‘review for downgrade’, van Standard & Poor’s een BBB credit
rating met een ‘creditwatch negative’ en van Fitch een BBB- credit
rating met stabiele vooruitzichten
ýý
Verwacht dividend verlaagd naar 0,12 euro in 2012
en 0,03 euro in 2013
ýý
51% van Nederland vindt dat KPN beste netwerk heeft
ýý
Ruim 4000 zorglocaties verbonden en ~ 21.000 zorgconsumenten
voorzien van comfortdiensten
ýý
216 webchairs ingezet
ýý
17% groei van het gebruik van diensten voor Het Nieuwe Leven
& Werken
ýý
103 kTon CO 2 -emissies, 6,2% reductie van energieverbruik
en 93% groene stroom
ý ý ~ 72.000 gerecyclede of hergebruikte mobiele telefoons
ýý
67% van de Nederlanders vindt dat zijn gegevens veilig zijn bij KPN
ýý
Security Operations Center ingericht
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 17

Introductie
STRATEGIE IN ACTIE
In Nederland zijn we op weg naar een nieuwe
balans tussen een focus op marktposities
en het bereiken van stabiele prestaties.
In Duitsland en België breekt een nieuwe
fase aan van onze challengerstrategie, die
de onderliggende groei in 2013 en daarna
zal aanwakkeren. Steeds meer is ons
maatschappelijk beleid een vanzelfsprekend
onderdeel van onze bedrijfsvoering.
NEDERLAND
DOEL:
Integrated access provider
We willen onze positie op de Nederlandse
markt versterken door verschillende mobiele
en vaste diensten aan te bieden dat voor onze
klanten de beste verbinding zullen opleveren
en uiteraard klantvriendelijk en onafhankelijk
van locatie of toestel zijn.
We zijn begonnen met de introductie
van ons ‘KPN Compleet’-pakket en zetten
hiermee een eerste stap in de levering
van een vier-in-één pakket met interactieve
televisie, internet en bellen én een of meer
mobiele abonnementen.
Wij zijn van mening dat dit ons klantloyaliteit,
vermindering van klantverloop en beperking
van margedaling zal opleveren.
NEDERLAND
DOEL:
Het beste netwerk
We hebben fors in de Nederlandse
netwerkinfrastructuur geïnvesteerd en zijn
van plan dit te blijven doen om zo onze
klanten de beste producten en diensten
te kunnen leveren. We zijn voortdurend
bezig met het verhogen van de snelheid
en het verbeteren van de kwaliteit van
ons vaste en mobiele netwerk.
Voor onze vaste telefoniediensten zijn we
van plan door te gaan ons kopernetwerk te
vernieuwen en verwachten we ons bereik
van het glasvezelnetwerk uit te breiden
door onze joint venture met Reggefiber.
In ons mobiele netwerk zijn we de eerste
aanbieder in Nederland met 4G LTE-diensten.
We verwachten dat midden 2013 ongeveer
50 procent van de Nederlandse bevolking
hierover kan beschikken en dat dit in
de tweede helft van 2014 voor heel
Nederland geldt.
18
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

MOBILE INTERNATIONAL
DOEL:
Volgende fase in mobiele challengerstrategie
We zijn van mening dat we aanzienlijke kansen
hebben om onze activiteiten in Duitsland en
België uit te breiden. Het belangrijkste van
onze strategie in deze markten is de versnelde
uitrol van mobiele breedbandinternetdiensten.
In Duitsland ligt onze focus op het investeren
in mobiele breedband backhaul-diensten en
het uitrollen van het HSPA+ netwerk en in
België zetten we in op het 4G LTE-netwerk.
In regio’s waarin KPN nog niet sterk
vertegenwoordigd is, kunnen we ons
marktaandeel met behulp van het geüpgradede
datanetwerk vergroten. We zullen dit doen
door uitbreiding van onze distributiekanalen en
een doelgerichte regionale marktbenadering.
In België gaan we ons daarnaast ook op
de markt voor vaste telefonie begeven en
drie-in-één pakketten aan onze klanten
aanbieden. In Duitsland blijft de nadruk
liggen op uitbreiding van onze positie
op de postpaidmarkt.
MAATSCHAPPELIJK BELEID
DOEL:
Klanten helpen duurzaamheidsambities te realiseren
Onze hoge posities in de Dow Jones
Sustainability Index, het Carbon Disclosure
Project en de notering in de ranglijst van
Newsweek bevestigen de koers van en
waardering voor onze inspanningen op
duurzaamheids- en maatschappelijk gebied.
Meer dan ooit zien we de uitdaging om een
bijdrage aan de kwaliteit van de samenleving
te leveren. Onze groeiende positie in de
zorgsector, de ontwikkeling van producten
en diensten die aan extra hoge privacy- en
veiligheidseisen voldoen, de hulp aan klanten
die Het Nieuwe Leven & Werken mogelijk
maakt en energie en CO 2 bespaart, zijn hier
treffende voorbeelden van.
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 19

Introductie
ONZE ROL IN DE SAMENLEVING
Onze visie: voor een moderne, duurzame samenleving is ICT onmisbaar
51%
van de consumenten vindt dat
KPN het beste netwerk heeft
4000
zorglocaties zijn met elkaar
verbonden door toepassing
van geavanceerde ICT-diensten
17%
groei in gebruik van diensten
die Het Nieuwe Leven & Werken
mogelijk maken
6,2%
reductie van het energieverbruik
van de KPN Groep vergeleken
met 2010
67%
van de Nederlanders vindt
dat zijn gegevens bij KPN
veilig zijn
In de periode 2008-2011 richtten we ons
op drie maatschappelijke thema’s: Het
Nieuwe Werken, Energie Verantwoord en
Mensen in verbinding. Om nog meer vanuit
ons eigen bedrijf en onze kerncompetenties
het verschil te kunnen maken, formuleerden
we in 2011, samen met onze stakeholders,
vijf thema’s:
ýý
Beste ICT-infrastructuur
ýý
Gezondheidszorg van de toekomst
ýý
Het Nieuwe Leven & Werken
ýý
Zuinig met energie
ýý
Security & Privacy
Onze thema’s zijn gebaseerd op
maatschappelijke uitdagingen die ons nieuwe
kansen bieden en onlosmakelijk met onze
strategische keuzes zijn verbonden. We zijn
ervan overtuigd dat we als moderne ICTdienstverlener
met én dankzij de vijf thema’s
een structurele, blijvende bijdrage aan de
samenleving kunnen leveren. Met onze
business, ICT, geloven we dat we de wereld
om ons heen verder kunnen brengen.
We willen onze energie, medewerkers
en middelen zo goed mogelijk inzetten.
Daarom zijn de thema’s logische focuspunten.
Bovendien willen we het verschil maken
met onze ICT-activiteiten, die een directe
bijdrage aan de business leveren.
We zijn meer dan ‘alleen’ een ICTdienstverlener;
we willen ook veranderingen
in de samenleving teweegbrengen en trends
zetten of versterken. Als marktleider in ICT,
bouwer van het netwerk én met het netwerk
van ICT-specialisten – onze medewerkers –
zijn we de aangewezen dienstverlener om
Nederland via communicatietechnologie
verder te brengen. We bevestigden die rol
in 2012 met een externe campagne die we
‘Het netwerk dat geeft om Nederland’ als titel
meegaven. In die campagne, die we in 2013
zullen voortzetten, brengen we onze vijf
maatschappelijke thema’s voor het voetlicht.
Ieder jaar reflecteren we op onze
maatschappelijke thema’s, waarbij
verwachtingen van stakeholders ten aanzien
van maatschappelijke onderwerpen worden
meegenomen, evenals de invloed die KPN
daarop heeft. We willen leidend zijn in de
hoogst scorende thema’s. Daarom hebben
we deze vertaald in de vijf maatschappelijke
thema’s en drie aanvullende thema’s: ‘Onze
mensen’, ‘Onze leveranciers’ en ‘Mensen in
verbinding’. In 2012 leverde de analyse geen
wijzigingen op in ons maatschappelijk beleid
en onze rapportage. In de bijlage Reikwijdte,
rapportageproces en materialiteitsbepaling
lichten we de grafische weergave en het
proces toe.
Beste ICT-infrastructuur
Informatie- en communicatietechnologie
(ICT) vormt de basis voor onze moderne
maatschappij. De spoorwegen, de havens, het
vlieg- en het wegverkeer functioneren dankzij
ICT. En ook voor consumenten en bedrijven
groeien de op internet gebaseerde diensten,
voorzieningen en producten, waardoor het
vitale belang van ICT ook in dit deel van de
20
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

maatschappij steeds groter wordt. Bovendien
stuwt een moderne ICT-infrastructuur de
innovatiekracht en de aantrekkelijkheid
van het vestigingsklimaat van Nederland
omhoog. In die ontwikkelingen ziet KPN
de verantwoordelijkheid én de verplichting
om te zorgen voor de beste ICT-infrastructuur
van Nederland. Zo kan een moderne
ICT-infrastructuur een positieve bijdrage
leveren aan een duurzamer en economisch
sterker Nederland.
Gezondheidszorg van de toekomst
We zien sterke strategische kansen in de
zorgsector. De komende decennia zal de
gezondheidszorg grote veranderingen
doormaken. Zo zullen de vergrijzing en de
zogeheten welvaartsziekten verder toenemen.
Hierdoor blijft het aantal zorgvragers stijgen.
Door de technische en medische vooruitgang
ontstaat een verschil in vraag en aanbod en
wordt medische zorg duurder. Ook verlangen
patiënten meer transparantie en meer
persoonlijke, patiëntgerichte zorg. Bij al
deze ontwikkelingen zien we voor ons als
ICT-dienstverlener een rol weggelegd die
in de toekomst belangrijker zal worden.
Toepassing van geavanceerde ICT kan ervoor
zorgen dat de onderlinge administratie en
communicatie tussen zorgverleners en die
tussen zorgverlener en zorgontvanger veel
efficiënter verlopen.
Het Nieuwe Leven & Werken
Doordat ICT-diensten geavanceerder worden,
groeien de mogelijkheden om op iedere
gewenste plek en op ieder gewenst moment te
werken. Door dit tijds- en locatieonafhankelijke
werken zijn mensen meer ‘in control’, wat hen
een betere balans tussen werk en privé
oplevert. Bovendien draagt Het Nieuwe Leven
& Werken bij aan het terugdringen van de
drukte op de wegen. KPN gelooft in Het
Nieuwe Leven & Werken, dat voordelen
voor werknemer en werkgever oplevert én het
milieu en de economie ten goede komt. Onze
bijdrage aan Het Nieuwe Werken & Leven is
tweeledig: ruim negenduizend KPN’ers werken
een of meerdere dagen per week locatie- en
tijdonafhankelijk. Daarnaast zijn we als enig
ICT-bedrijf in Nederland in staat om alle
benodigde ICT-diensten te leveren om Het
Nieuwe Leven & Werken mogelijk te maken.
Zuinig met energie
Ook de zorg om klimaatverandering en
duurzame energievoorziening beïnvloedt
onze strategische agenda. Energieschaarste,
CO 2 -uitstoot en klimaatverandering hebben een
grote maatschappelijke impact; ICT verbruikt
veel stroom. Zo is KPN verantwoordelijk voor
0,8 procent van het totale stroomverbruik in
Nederland. KPN ziet zich met grote uitdagingen
geconfronteerd: terwijl het gebruik van
ICT-diensten en het dataverkeer juist toeneemt,
willen we het energieverbruik verlagen. We
willen als energiebewuste ICT-dienstverlener
middenin de samenleving staan. We zien
enorme mogelijkheden voor slimmere en
efficiëntere datacenters, netwerkapparatuur en
-verbindingen. Zo willen we ons energieverbruik
terugbrengen én ‘vergroenen’. Ondanks de
sterke toename van ICT-toepassingen hebben
we voor de eigen organisatie een belangrijk
doel gesteld: een klimaatneutrale
bedrijfsvoering in 2020. Dit betekent dat
onze activiteiten niet langer een negatief
effect op het klimaat zullen hebben.
Security & privacy
In onze maatschappij groeit de afhankelijkheid
van ICT voor mensen, bedrijven en
overheidsinstellingen. Steeds meer
vertrouwelijke data wordt via internet verstuurd.
De samenleving moet erop kunnen vertrouwen
dat ICT-dienstverleners dit dataverkeer veilig en
zorgvuldig verwerken. Dit vertrouwen willen we
onze klanten – overheid, bedrijven en burgers –
altijd en overal bieden. We beseffen echter ook
dat door diverse ontwikkelingen de veiligheid
en privacy onder druk staan. Denk hierbij aan
digitale criminaliteit (cybercrime en hackers),
maar ook aan de sterke ontwikkeling van sociale
media, waarbij persoonlijke gegevens makkelijk
‘op straat’ komen. Als grootste ‘vervoerder’ en
beheerder van digitale gegevens zijn we ons
bewust van onze verantwoordelijkheid ten
aanzien van veiligheid en privacygevoeligheid
van data. We willen iedere klant het zorgeloos
gebruik van onze internet- en mobiele diensten
garanderen. Overheid, bedrijven en organisaties
moeten ervan op aan kunnen dat we hun
gegevens in de datacenters en in de cloud
veilig onderbrengen.
Prioritering van onze maatschappelijke thema’s
Verwachtingen van
stakeholders ten
aanzien van KPN
Hoog
Invloed op
reputatie
van KPN
Monitoren:
– Biodiversiteit
– Honger
– Schoon zoetwatertekort
– Corruptie
Aantoonbaar
verantwoord
ondernemen:
– Concurrentie
– Elektromagnetische
velden
– Prijsbeleid
– Sociale media en
sociale participaties
– Partnerschappen
– Jongerenschulden
Leidend:
– Kwaliteit van
dienstverlening
– Security & Privacy
– Het Nieuwe Leven
& Werken
– Beste ICT Infrastructuur
– Gezondheidszorg van
de toekomst
– Onze mensen
– Zuinig met energie
– Duurzaam inkopen
& ketenbeheer
Laag
Invloed van KPN op dit thema
Hoog
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 21

REMUNERATION EN
ORGANIZATIONAL
DEVELOPMENT
RAPPORT

REMUNERATION EN ORGANIZATIONAL
DEVELOPMENT RAPPORT
Introductie
Het is ons een genoegen u het rapport van de
Remuneration & Organizational Development Committee
(‘de Commissie’) te kunnen presenteren. De taken van de
Commissie staan beschreven in de taakomschrijving van
de Commissie.
De Commissie ondersteunt de Raad van Commissarissen
bij het bepalen en regelmatig beoordelen van het
bezoldigingsbeleid van KPN om te verzekeren dat
leden van de Raad van Bestuur in overeenstemming
met dit beleid worden beloond. Daarnaast houdt de
commissie toezicht op en adviseert de onderneming
over organisatorische en managementontwikkelingen,
en beoordeelt zij de opvolgingsplannen voor de leden van
de Raad van Bestuur en overige topmanagers. Dit zorgt
ervoor dat KPN topmanagers van het noodzakelijke kaliber
en met de juiste leiderschapsachtergrond kan aantrekken,
motiveren en behouden.
De voorzitter en de leden van het Remuneration en
Organizational Development Committee worden
benoemd door de Raad van Commissarissen.
Wij streven naar een cultuur die actie- en resultaatgericht
is. In ons bezoldigingsbeleid wordt daarom de nadruk
gelegd op variabele beloning en waarde creatie voor de
lange termijn. Van de bezoldiging bij het behalen van de
doelstelling is 30-40% basissalaris en 60-70% variabele
beloning, teneinde een sterke koppeling met de jaarlijkse
financiële prestaties van KPN te behouden evenals de
strategie voor waarde creatie op de lange termijn te
handhaven. Naar onze mening geeft de relatie en verhouding
tussen basissalaris en prestatiegerichte beloning op
adequate manier de balans weer tussen de doelstellingen
van KPN en haar ondernemingsgeest. Daarnaast zijn we
ervan overtuigd dat het niveau en de structuur van de
bezoldiging van de Raad van Bestuur in lijn zijn met de
doelstellingen voor managementontwikkeling en de
verschillen in beloning binnen KPN.
Namens de Raad van Commissarissen willen we het
vertrouwen dat u in ons gesteld hebt behouden en een
verantwoordelijke en transparante implementatie van ons
bezoldigingsbeleid presenteren, waardoor de belangen
van onze Raad van Bestuur nog beter aansluiten bij die
van onze aandeelhouders en andere belanghebbenden.
De commissie bestaat momenteel uit de heer Routs
(voorzitter), de heer Risseeuw, de heer Streppel en
mevrouw Hooymans.
Voor uw gemak hebben we deze rapportage als volgt opgebouwd:
Deel:
Inhoud:
A. Bezoldigingsbeleid in het kort Kernpunten van KPN’s bezoldigingsbeleid (d.m.v. vraag en antwoord)
B. Taken en activiteiten van de Commissie Inzicht in de onderwerpen die door de Commissie zijn besproken
in 2012
C. Bezoldigingsbeleid topmanagement –
gedetailleerd overzicht
D. Gegevens van de werkelijke kosten
van bezoldiging
Gedetailleerd overzicht van het bezoldigingsbeleid van de
Raad van Bestuur van KPN
Inzicht in werkelijke kosten van bezoldiging voor de leden
van de Raad van Bestuur in 2012
E. Bezoldiging Raad van Commissarissen Overzicht van het bezoldigingsbeleid van de Raad van Commissarissen
24
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

A. Bezoldigingsbeleid in het kort
Wat zijn de doelstellingen en uitgangspunten van het bezoldigingsbeleid van KPN?
Doelstellingen:
De noodzakelijke leiderschapstalenten aantrekken en behouden
Prestaties stimuleren die winstgevende groei op de lange termijn genereren
Gedrag bevorderen dat de bedrijfsstrategie en gewenste cultuur versterkt
Klanttevredenheid en samenwerking binnen KPN stimuleren
Beloningen in hoge mate afhankelijk maken van waardecreatie voor aandeelhouders
Voldoen aan de best practice in corporate governance
Algemene acceptatie door alle belanghebbenden bereiken
Uitgangspunten:
Concurrerend belonen
Belonen naar prestatie
Differentiëren op basis van ervaring en verantwoordelijkheid
Hoe wordt het topmanagement beloond?
De beloning van topmanagement bestaat uit de volgende vier elementen:
Component Vorm Vast / variabel Bepaald door
Basissalaris
Contanten
Ervaring en verantwoordelijkheid
Overige arbeidsvoorwaarden
(voornamelijk pensioenen)
Variabele beloning op korte
termijn (STI)
Variabele beloning op de lange
termijn (LTI)
Gefinancierd door aan contanten
gerelateerde betalingen
Contanten
Conditionele aandelen
Vast
Variabel
Markt competitieve standaarden
Prestaties – beoordeeld aan de hand van
financiële en niet-financiële doelstellingen
Prestaties – afgezet tegen relatieve TSR
(peer group bestaat uit bedrijven met wie KPN
concurreert om de voorkeur van de belegger)
en niet-financiële doelstellingen
Bezoldigingsbeleid
CEO
Basis
STI
LTI
30%
28%
42%
Wat is de verhouding tussen vaste
en variabele beloning?
De verhouding tussen vaste en variabele beloning wordt
beïnvloed door de mate waarin doelstellingen worden
gerealiseerd. De bovenste grafiek toont de beloningsmix
voor de voorzitter van de Raad van Bestuur bij het behalen
van de overeengekomen doelstellingen; de onderste
grafiek toont de beloningsmix voor de overige leden
van de Raad van Bestuur bij het behalen van de
overeengekomen doelstellingen.
Overige topmanagers
Basis
STI
LTI
40%
24%
36%
Hoe wordt het beloningsniveau bepaald?
De beloningsniveaus van KPN worden vergeleken
met die van andere bedrijven om zeker te stellen dat
het totale beloningsniveau van KPN in lijn is met het
bezoldigingsbeleid en de doelstellingen van KPN zoals
hierboven omschreven. Daartoe maken we gebruik
van een peer group met bedrijven waarmee KPN op
de arbeidsmarkt moet concurreren om talent. De peer
group bestaat uit Nederlandse, op de AEX genoteerde
bedrijven, en Europese ICT-bedrijven.
Het advies van een onafhankelijke externe adviseur
(naast de adviseur die het bedrijf inschakelt) wordt
gebruikt door de commissie om een objectieve
vergelijking van ons beloningsniveau te verkrijgen.
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 25

Remuneration en Organizational Development Rapport
Wordt de beloning afgestemd op de strategie?
Op 10 mei 2011 presenteerde KPN haar nieuwe strategie
voor de komende jaren. KPN streeft ernaar om haar
bedrijfsonderdelen te versterken, te vereenvoudigen en
te laten groeien. De strategie is gericht op het verhogen
van kwaliteit en het verbeteren van service en technologie,
zodat we de beste dienstverlener worden en onze
marktpositie in Nederland versterken. Internationaal
gezien richten we ons op een verdere groei van
marktaandeel en winstgevendheid. De doelstellingen
van de strategie komen tot uitdrukking in korte en
middellange termijn doelstellingen (zowel financiële
als niet-financiële) en in lange termijn doelstellingen
(niet-financiële), op basis waarvan het topmanagement
wordt beloond voor hun prestaties.
Is de variabele beloning in overeenstemming
met het risicoprofiel van KPN?
KPN brengt zijn variabele beloning in lijn met de
langetermijnstrategie, maar moet zich ook richten
op successen op de korte termijn om verdere groei te
realiseren. KPN’s risicoprofiel ligt verankerd in de korte
termijn- en lange termijn-beloningsstructuur en wordt
gewaarborgd door de interne controle binnen KPN
op de financiële verslaglegging.
Welke beloning ontving het topmanagement?
Het staafdiagram hieronder toont de werkelijke
beloningscomponenten. Alle bedragen zijn in
duizenden euro’s.
Strategische doelen van ‘Versterken –
Vereenvoudigen – Groeien’:
KPN heeft een aantal hoofddoelstellingen geformuleerd:
Nederland:
ýý
Een minimum aandeel in de breedbandmarkt
van meer dan 40%, lange termijn van 45%
ýý
Toename in RGUs en ARPU per klant bij
Consumer Residential
ýý
Een minimum mobiel marktaandeel voor de
lange termijn van meer dan 40%
ýý
Toonaangevende zakelijke en ICT-speler met
stabiele marktaandelen
ýý
Finaliseren van het 4.000-5.000 FTE reductie
programma per einde 2013; voortzetting van
FTE kostenefficiency in 2014 en verder, en
ýý
Een minimum middellange termijn EBITDA
marge van 40-45%
Internationaal:
ýý
Een lange termijn mobiel marktaandeel in Duitsland
van 20%
ýý
Een middellange termijn EBITDA-marge van 30-35%
in Duitsland
ýý
Een lange termijn mobiel marktaandeel in België van
25% in België, en
ýý
Een middellange termijn EBITDA-marge van 25-30%
in België
Korte termijn
doelstellingen
Financieel op basis
van de Vooruitzichten:
EBITDA, vrije kasstroom,
omzet (uit
dienstverlening)
Niet-financieel:
gebaseerd op kwaliteit
en marktaandelen
Lange termijn
doelstellingen
Financieel: positie in
peer group, gebaseerd
op relatief aandeelhoudersrendement
Niet-financieel:
gebaseerd op reputatie
en vermindering
energieverbruik
Beloning
Contanten
Beloning
Conditionele aandelen
Beloning van de huidige leden van de raad van bestuur
(In duizenden euro’s)
Eelco Blok 2012
808 400 270 162
2011
767 198 1086 122
Eric Hageman 1
2012 178 78 95 21
Thorsten Dirks
2012
650 267 187 67
2011 97 158 24
445
596 102
754
Base STI LTI Pension Cost
592
420
1) Beloning sinds aanstelling als lid van de Raad van Bestuur in september 2012
90
617
26
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

B. Taken en activiteiten van de Commissie
Taken van de Commissie
De Commissie ondersteunt de Raad van Commissarissen bij:
ýý
het vaststellen en beoordelen van het
bezoldigingsbeleid van KPN (onder andere op basis van
(inter)nationale standaarden);
ýý
het bewerkstelligen dat leden van de Raad van Bestuur
in overeenstemming met dit beleid worden beloond;
ýý
het beoordelen van de bezoldiging van de Raad van
Commissarissen en, indien van toepassing, het indienen
van wijzigingsvoorstellen;
ýý
het toezicht houden op en adviseren over
organisatorische en managementontwikkelingen;
ýý
het jaarlijks evalueren van topfunctionarissen; en
ýý
het beoordelen van de opvolgingsplannen voor de
Raad van Bestuur en andere topfunctionarissen.
Leden van de Raad van Commissarissen hebben regelmatig
contact met de bestuurslaag onder de Raad van Bestuur.
Bij de uitoefening van haar taken wordt de Commissie
bijgestaan door een extern remuneratiebureau
(onafhankelijk van de consultant van het bedrijf).
De Commissie handelt volledig onafhankelijk bij de
uitoefening van haar verantwoordelijkheden en zorgt
ervoor dat deze remuneratieadviseurs hun werk doen
op basis van instructies van de Commissie en zodanig
dat belangenverstrengeling wordt vermeden.
Activiteiten in 2012
De Commissie is in 2012 zeven maal bijeengekomen met
een aanwezigheidsgraad van 93%. In overeenstemming
met het reglement was de Commissie betrokken bij
verschillende aspectenvan de bezoldiging, waaronder:
ýý
beoordelen van het ontwerp en de uitgangspunten
van de bestaande lange termijn beloning daarbij
rekening houdend met het risicoprofiel van KPN,
de bezoldigingsontwikkeling in Nederland en het
buitenland, en de trends in Corporate Governance;
ýý
beoordelen van de noodzaak tot aanpassen van het
beloningsniveau (waar van toepassing, zodat een
consistente bezoldigingsstructuur voor de individuele
leden van de Raad van Bestuur wordt bewerkstelligd);
ýý
bepalen van het uitbetalingsniveau voor de individuele
leden van de Raad van Bestuur voor de korte termijn
beloning 2011 en lange termijn toekenning 2009 en
het voorstellen van doelstellingen en prestatiecriteria
voor de korte-en langetermijnbeloning 2012;
ýý
adviseren over de overeengekomen voorwaarden
met betrekking tot veranderingen in de samenstelling
van de Raad van Bestuur;
ýý
analyseren van de impact van nieuwe wetgeving (zoals
bijvoorbeeld het BTW regime voor leden van de Raad
van Commissarissen en het gewijzigde arbeidsrecht
voor nieuwe benoemingen tot de Raad van Bestuur) en
daarbij de Raad van Commissarissen adviseren om zeker
te stellen dat aan de voorwaarden van deze nieuwe
wetgeving wordt voldaan;
ýý
voorbereiden van het Remuneration en Organizational
Development Rapport dat wordt opgenomen in het
jaarverslag van KPN; en
ýý
beoordelen van de activiteiten en prestaties van het
bedrijf op het gebied van opvolgingsplannen in de
organisatie voor het senior management.
C. Bezoldigingsbeleid topmanagement –
gedetailleerd overzicht
Doelstellingen van het bezoldigingsbeleid van KPN
KPN streeft naar een cultuur die sterk actie- en
resultaatgericht is. In de bezoldigingsplannen van KPN
wordt daarom de nadruk gelegd op variabele beloning
en waarde creatie voor de lange termijn. KPN wil met
zijn plannen de volgende doelen realiseren:
ýý
aantrekken, motiveren en behouden van noodzakelijke
leiderschapstalenten om de unieke competenties en
capaciteiten van KPN te handhaven en uit te breiden;
ýý
stimuleren van prestaties die winstgevende groei op
de lange termijn genereren;
ýý
bevorderen van gedrag dat de bedrijfsstrategie
en gewenste cultuur versterkt;
ýý
stimuleren van samenwerking tussen
bedrijfsonderdelen en functiegebieden;
ýý
belonen op basis van waarde creatie voor
aandeelhouders en overige belanghebbenden;
ýý
voldoen aan de best practice in corporate
governance; en
ýý
bereiken van algemene acceptatie door
alle belanghebbenden.
Uitgangspunten van het bezoldigingsbeleid
van KPN
Het bezoldigingsbeleid van KPN berust op drie principes:
1) Concurrerende beloningen: deze worden bepaald door
KPN te vergelijken met een peer group van bedrijven
waarmee KPN doorgaans op de arbeidsmarkt moet
concurreren om talent;
2) Beloning naar prestatie: van de bezoldiging bij het
behalen van de doelstelling is 30-40% basissalaris en
60-70% variabele beloning om een sterke koppeling
met de jaarlijkse financiële prestaties van KPN te
behouden alsmede de strategie voor waarde creatie
op de lange termijn te handhaven; en
3) Differentiatie op basis van ervaring en
verantwoordelijkheid: deze wordt bereikt door de
bezoldiging af te stemmen op de verantwoordelijkheden,
relevante ervaring, vereiste competenties en de prestaties
van de persoon die een bepaalde functie bekleedt.
Daardoor kan er sprake zijn van aanmerkelijke verschillen
in beloning, zelfs bij overeenkomstige functies.
Deze principes zijn op alle managementniveaus van
toepassing. Het bezoldigingsbeleid van KPN voldoet aan
de relevante wettelijke vereisten en de uitgangspunten
van de Corporate Governance Code.
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 27

Remuneration en Organizational Development Rapport
Samenstelling peer group voor de arbeidsmarkt
en marktbeoordeling
Om te waarborgen dat de geboden bezoldigingsniveaus
concurrerend zijn, worden deze vergeleken met een peer
group voor de arbeidsmarkt. De Commissie maakt hierbij
gebruik van een peer group van bedrijven die aan de AEX
zijn genoteerd en Europese telecombedrijven. De tabel
hieronder toont de huidige samenstelling van KPN’s peer
group voor de arbeidsmarkt:
Peer group voor de arbeidsmarkt
AkzoNobel NV
Randstad Holding NV
DSM NV
Royal Philips Electronics NV
Heineken NV
Unilever NV/Plc
Reed Elsevier NV/Plc Portugal Telecom SA
Royal Ahold NV
Swisscom
Belgacom SA
Vodafone Group Plc
BT Group Plc
Capgemini NV
De Commissie beoordeelt de peer group regelmatig om te
verifiëren of de samenstelling nog steeds van toepassing
is. De samenstelling van de peer group kan worden
aangepast als gevolg van fusies of andere
bedrijfsontwikkelingen.
KPN bevindt zich gemiddeld tussen het middelste kwartiel
en het bovenste kwartiel wanneer gekeken wordt naar
omzet, marktkapitalisatie en aantal medewerkers. Er wordt
rekening gehouden met de relatieve omvang van KPN om
te bepalen of KPN concurrerend beloont.
Basissalaris
De Commissie stelt het gepaste niveau van basissalarissen
vast op basis van KPN’s relatieve positie in de peer group.
Conform KPN’s uitgangspunten van beloning naar prestatie
wordt dit niveau gericht op de onderkant van de
concurrerende bandbreedte in de markt. Elk jaar maakt
de Raad van Commissarissen de afweging of de
omstandigheden rechtvaardigen, dat het basissalaris, binnen
de voor elk lid van de Raad van Bestuur ten doel gestelde
concurrerende bandbreedte in de markt, wordt aangepast.
Variabele beloning op de korte termijn (STI)
Algemeen
Aan het begin van ieder jaar stelt de Raad van
Commissarissen de financiële en niet-financiële
doelstellingsniveaus voor de Raad van Bestuur vast.
Deze zijn gebaseerd op het business plan van KPN. Aan het
eind van het jaar beoordeelt de Raad van Commissarissen
de prestaties van de onderneming ten opzichte van de
doelstellingsniveaus. De leden van de Raad van Bestuur
komen uitsluitend in aanmerking voor een jaarlijkse
variabele beloning in contanten wanneer de prestaties
van het bedrijf op of boven het vooraf vastgestelde
niveau liggen.
Doelstellingen
Het doel van deze STI-regeling is te bewerkstelligen dat
de Raad van Bestuur voldoende gestimuleerd wordt om
de prestatiedoelstellingen op kortere termijn te realiseren.
Details over de doelstellingen kunnen niet voor alle
prestatiemaatstaven bekend gemaakt worden, omdat
deze concurrentiegevoelige informatie bevatten.
Component Beloningsvorm Waardebepaling Doelstellingen
STI Contanten Variabele beloning
bij behalen
doelstelling komt
overeen met 90%
van het basissalaris
voor de voorzitter
en 60% van het
basissalaris voor
de overige leden
van de Raad
van Bestuur.
Gebruikelijke
doelstellingen
zijn EBITDA, vrije
kasstroom, omzet
uit dienstverlening
en diverse graden
van kwaliteit en
marktaandeel.
Uitkering bij prestatie op
ondergrens
25% van de variabele
beloning bij behalen
doelstelling (22,5% van
het basissalaris voor de
voorzitter en 15% van
het basissalaris voor
de overige leden van
de Raad van Bestuur).
Wanneer de ondergrens
niet wordt behaald is de
variabele beloning 0%.
Uitkering bij prestatie
op of boven
maximum 1
150% van de
variabele beloning
bij behalen
doelstelling (d.w.z.
135% van het
basissalaris voor de
voorzitter en 90%
van het basissalaris
voor de overige
leden van de Raad
van Bestuur).
1) Maximum inclusief het effect van de discretionaire bevoegdheid
28
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

Bandbreedte van prestatie posities
Het doelstellingsniveau voor financiële en operationele
prestaties bestaat uit:
ýý
een ondergrens, waaronder geen variabele beloning
wordt uitgekeerd;
ýý
een prestatie conform de doelstelling, waarbij een
variabele beloning conform de doelstelling wordt
uitgekeerd; en
ýý
een bovengrens, waarop de maximale variabele
beloning wordt uitgekeerd.
De STI is ontwikkeld om een goede balans te vinden tussen
het risicoprofiel van KPN en de stimulans om ambitieuze
doelstellingen te realiseren. De berekeningsmethodiek
is gebaseerd op een afzonderlijke uitbetaling van de
financiële en niet-financiële doelstellingen.
De Raad van Commissarissen kan een discretionaire factor
toepassen tussen 0,7 (verlaging van de variabele beloning
in contanten met 30%) en 1,3 (verhoging van de variabele
beloning met 30%). Met deze discretionaire factor kan de
Raad van Commissarissen de beoordeling van de algemene
individuele prestatie van elk lid van de Raad van Bestuur tot
uitdrukking brengen. Het toepassen van een discretionaire
factor heeft geen invloed op de hoogte van de gemiddelde
prestatieniveaus. Het geeft de Raad van Commissarissen
echter wel de vrijheid om individuele bijdragen aan de
prestaties van KPN te belonen.
Werkelijk uitkeringsniveau
In 2012 kwam, naast andere doelstellingen, de doelstelling
EBITDA uit beneden de ondergrens, de doelstelling omzet
uit dienstverlening uit onder de doelstelling terwijl vrije
kasstroom (na aanpassing vooruitbetalingen) en
marktaandeel boven de doelstelling uit kwamen. Gezien
de teleurstellende algehele resultaten van KPN in 2012
heeft de Raad van Commissarissen besloten om haar
discretionaire bevoegdheid aan te wenden en een
relatieve bovengrens toe te passen op de beloning
van de leden van de Raad van Bestuur.
Variabele beloning op de lange termijn (LTI)
Algemeen
Naast het basissalaris en de hierboven omschreven
variabele beloning op de korte termijn wordt ook een
variabele beloning op de lange termijn op basis van
prestatie gerelateerde aandelen toegekend. Op deze
manier liggen de belangen van het management op
één lijn met die van (toekomstige) aandeelhouders en
worden leden van de Raad van Bestuur gestimuleerd
om hun arbeidsrelatie met KPN voort te zetten.
Het aantal aandelen dat op basis van dit plan wordt
toegekend, is gebaseerd op vaste aantallen, zoals
aangegeven in de volgende tabel.
De Raad van Commissarissen heeft de discretionaire
bevoegdheid om bijzondere prestaties van het
management die in vergelijking met de reguliere
bedrijfsplannen hebben geresulteerd in aanzienlijke
additionele waarde creatie voor het bedrijf en haar
aandeelhouders, te belonen. Daarnaast kan deze
discretionaire bevoegdheid resulteren in zowel stijging
als daling van de bezoldiging, bijvoorbeeld als de uitkomst
van de STI uitgesproken onredelijk zou zijn of wanneer
de uitkomst geen afspiegeling is van het basisprincipe
van de bezoldiging, zoals beschreven in dit hoofdstuk.
Component Beloningsvorm Waardebepaling Bepaald door Doelstelling behaald
Lange termijn- Aandelen
CEO: 95.000 aandelen
beloning op basis
met uitgesteld dividend
van aandelen
Overige leden van
de Raad van Bestuur:
66.000 aandelen met
uitgesteld dividend
Voor 75% gebaseerd
op Aandeelhoudersrendement
(TSR) en
voor 25% op nietfinanciële
parameters
(reputatie en afname
energieverbruik)
Speciale LTI 1 Aandelen 50% van basissalaris Aandeelhoudersrendement
en
‘Terug naar Groei’-
doelstellingen
100% van de
toegekende
aandelen wordt
onvoorwaardelijk
Top 3-positie in peer
group, ‘Terug naar
Groei’-doelstellingen
Scenario maximum
(top 3-positie in peer
group en maximale
prestatie op niet-financiële
doelstellingen)
200% van de
toegekende
aandelen wordt
onvoorwaardelijk
200% van
de toegekende
aandelen wordt
onvoorwaardelijk
1) Zoals besproken tijdens de AVA 2009, heeft de Raad van Commissarissen ingestemd met een verhoging van de variabele beloning op de lange termijn
overeengekomen voor 2009 en 2010 vanwege de hoge ambities van de ‘Terug naar Groei’-strategie. Beide verhogingen zijn niet toegekend omdat de
doelstellingen gebaseerd op de financiële doelstellingen en de TSR prestaties niet zijn gehaald.
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 29

Remuneration en Organizational Development Rapport
Het uiteindelijk onvoorwaardelijk worden van de plannen
voor de variabele beloning op de lange termijn voor 2009
en 2010 is uitsluitend gebaseerd op het relatieve TSR van
KPN. Vanaf 2011 is het aantal aandelen dat uiteindelijk
onvoorwaardelijk wordt afhankelijk van het
aandeelhoudersrendement (TSR) van KPN en hoe dit zich
verhoudt tot het TSR van een peer group van Europese
telecombedrijven (75% weging) en voor 25% afhankelijk van
de prestaties op de niet financiële parameters. Het werd niet
zinvol geacht om KPN te vergelijken met een bredere groep
bedrijven (zowel geografisch gezien als andere sectoren).
Afwijkingen in het rendement zouden dan eerder kunnen
worden toegewezen aan macro-economische
ontwikkelingen en/of verschuivingen in de sector dan
aan afwijkingen in de eigen managementactiviteiten.
De niet-financiële parameters die vastgesteld zijn
voor 2012 zijn gebaseerd op doelstellingen voor de
vermindering van het energieverbruik en een reputatiedashboard.
Zie het Duurzaamheidsverslag 2012 van KPN
voor meer informatie over de vermindering van het
energieverbruik. Het onvoorwaardelijk worden van de
toekenning op basis van de niet-financiële parameters
vindt uitsluitend plaats wanneer KPN in de peer group
voor TSR ten minste de zevende plaats inneemt. Het
onvoorwaardelijk worden van aandelen hangt er, in
principe, tevens van af of het betreffende lid van de
Raad van Bestuur drie jaar na toekenning nog in dienst
is van KPN.
De prestatieperiode voor de LTI is vastgesteld op drie jaar.
De Commissie maakt gebruik van scenarioanalyses om
de mogelijke waarde in te schatten van aandelen die in
de komende jaren onvoorwaardelijk worden en bepaalt
of een juist risicoprofiel is vastgesteld voor de leden
van de Raad van Bestuur ten aanzien van het totale
beloningsniveau en de verschillen in beloning binnen KPN.
Zie, naast de informatie in dit Remuneration Rapport,
toelichting 3 van de geconsolideerde jaarrekening in het
Annual Report 2012 voor een verdere beschrijving en
waardering van de optie- en aandelenplannen.
Prestatiemeting en prestaties peer group
Het onvoorwaardelijk worden van de aandelen is voor
75% afhankelijk van het relatieve TSR van KPN en is voor
25% gebaseerd op niet-financiële parameters. De tabel
hieronder geeft een overzicht van de peer group waarop
de relatieve TSR van KPN bepaald wordt.
Bedrijven in peer group
Belgacom SA
BT Group Plc
Deutsche Telekom AG
France Telecom SA
Hellenic Telecom (OTE)
Portugal Telecom SA
Swisscom AG
Telecom Italia Spa
Telefonica SA
Telekom Austria AG
Telenor ASA
TeliaSonera AB
Vodafone Group Plc
KPN NV
De tabel hieronder geeft een overzicht van de uiteindelijke
score van de prestatieaandelen van 2010 die in 2013
onvoorwaardelijk worden.
Top 8 onvoorwaardelijk
Positie % toekenning aandelen
Positie 1 200%
onvoorwaardelijke
toekenning aandelen
Positie 2 200%
onvoorwaardelijke
toekenning aandelen
Positie 3 200%
onvoorwaardelijke
toekenning aandelen
Positie 4 175%
onvoorwaardelijke
toekenning aandelen
Positie 5 150%
onvoorwaardelijke
toekenning aandelen
Positie 6 125%
onvoorwaardelijke
toekenning aandelen
Positie 7 100%
onvoorwaardelijke
toekenning aandelen
Positie 8 Geen toekenning
en lager
Top 8 van bedrijven uit
peer group voor de
2010 toekenning
aandelen (die in 2013
onvoorwaardelijk
worden)
BT Group Plc
Telenor ASA
Vodafone Group Plc
Swisscom AG
Deutsche Telekom AG
Teliasonera AB
Belgacom SA
KPN NV (13e positie)
NB: De peer group die gebruikt wordt voor het relatieve
TSR is een weergave van de relevante markt waarin KPN
concurreert om de voorkeur van de belegger. Daardoor
wijkt deze peer group af van de groep voor de
arbeidsmarkt, die wordt gebruikt om het beloningsniveau
van de voorzitter en de leden van de Raad van Bestuur te
bepalen. De peer group kan worden aangepast als een
individuele onderneming zich niet langer kwalificeert
om hierin opgenomen te worden.
30
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

Bandbreedte van prestatie posities
Het LTI-plan van KPN kenmerkt zich door toekenning van
aandelen bij een bovengemiddeld rendement en geen
toekenning van aandelen bij een lager dan gemiddeld
rendement. Nadat aandelen onvoorwaardelijk zijn geworden,
moeten deze nog voor een minimum periode van twee jaar
worden vastgehouden. Er is een uitzondering voor aandelen
die verkocht worden om te kunnen voldoen aan de
belastingverplichting op de onvoorwaardelijk geworden
aandelen (de waarde waarover belasting moet worden
betaald is gelijk aan het aantal onvoorwaardelijk geworden
aandelen vermenigvuldigd met de aandelenkoers op het
moment dat deze onvoorwaardelijk worden).
De externe remuneratieadviseur berekent zowel de positie
in de peer group voor TSR aan het einde van het jaar als
het aantal onvoorwaardelijk geworden aandelen en zorgt
voor een objectieve en onafhankelijke uitvoering van
deze berekening.
De Raad van Commissarissen heeft de discretionaire
bevoegdheid om bijzondere prestaties van het management
die in vergelijking met de reguliere bedrijfsplannen hebben
geresulteerd in aanzienlijke additionele waardecreatie voor
het bedrijf en haar aandeelhouders, te belonen. Daarnaast
kan deze discretionaire bevoegdheid resulteren in zowel
stijging als daling van de bezoldiging, bijvoorbeeld als
de uitkomst van de LTI uitgesproken onredelijk zou zijn
of wanneer de uitkomst geen afspiegeling is van het
basisprincipe van de bezoldiging, zoals weergegeven
in dit hoofdstuk.
Het behoort tot het beleid van KPN om het management te
belonen in het geval van een verandering in de zeggenschap
op een wijze die het management stimuleert om rekening
te houden met de belangen van alle belanghebbenden van
het bedrijf, zoals vereist onder Nederlands recht. Op de AVA
in april 2010 werd een wijziging in de bezoldiging van de
leden van de Raad van Bestuur in geval van een verandering
in de zeggenschap van de onderneming aangenomen.
Werkelijk uitkeringsniveau
De prestaties van KPN over de periode 2010-2012 hebben
geresulteerd in de dertiende positie in de peer group voor
TSR met betrekking tot de in 2010 toegekende aandelen,
wat er toe leidt dat de toegekende aandelen in april 2013
niet onvoorwaardelijk worden.
Speciale LTI
Zoals besproken tijdens de AVA 2009, heeft de Raad van
Commissarissen ingestemd met een verhoging van de LTI
voor 2009 en 2010 vanwege de extreem grote ambities
van de ‘Terug naar Groei’-strategie. Deze stap resulteert
in een verhoging van de waardebepaling van de LTI voor
leden van de Raad van Bestuur met 50%. De verhoging van
de LTI zou worden uitbetaald wanneer de uitdagende
financiële doelstellingen in 2009 en 2010 zouden worden
behaald en KPN een top 3-positie zou behalen in de peer
group voor TSR. De verhoging voor 2009 is niet toegekend
en de Commissie heeft besloten ook de 2010 verhoging
niet toe te kennen gezien het feit dat de financiele
doelstellingen en TSR doelstelling niet gehaald zijn.
Terugvorderingsbepaling (claw back clausule)
De Raad van Commissarissen heeft zich verbonden aan
de terugvorderingsbepaling. Deze bepaling biedt de
mogelijkheid om beloningen gebaseerd op incorrecte
financiële of andere gegevens terug te vorderen.
Overige arbeidsvoorwaarden
Pensioenen
De leden van de Raad van Bestuur komen in aanmerking
voor een beschikbare-premieregeling met een bijdrage
die is gebaseerd op de fiscale tabel voor beschikbarepremieregelingen
waarbij wordt uitgegaan van een
pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar en een jaarlijks
opbouwpercentage van 2,25%. De heer Dirks blijft in
aanmerking komen voor pensioenuitkeringen
(gecombineerde toegezegd-pensioenregeling en
beschikbare-premieregeling) als onderdeel van zijn
huidige Duitse pensioenregeling met een
pensioenleeftijd van 65 jaar.
Aanvullende regelingen
Aanvullende regelingen zoals een onkostenvergoeding,
gebruik van mobiele telefoon en een auto van de zaak,
komen in grote lijnen overeen met andere bedrijven
van vergelijkbare omvang en complexiteit evenals met
de marktnormen.
Leningen
Het bedrijfsbeleid staat niet toe dat leningen of garanties
worden verstrekt aan leden van de Raad van Bestuur.
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 31

Remuneration en Organizational Development Rapport
Arbeidsovereenkomsten
Alle leden van de Raad van Bestuur hebben een
arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd met
uitzondering van de heer Dirks.
Leden van de Raad van Bestuur worden conform de
Corporate Governance Code benoemd voor een periode
van vier jaar.
Afvloeiingsregelingen
De vergoeding in het kader van de afvloeiingsregeling
voor de voorzitter en leden van de Raad van Bestuur
is in overeenstemming met de Corporate Governance
Code (eenmaal het basissalaris), met uitzondering van
de vergoeding voor de heer Dirks. In het Duitse contract
van de heer Dirks is een concurrentiebeding opgenomen,
waarvoor hij conform Duitse wetgeving een vergoeding
ontvangt die gelijk is aan 50% van zijn (Duitse) salaris
(basisbeloning en variabele beloning) gedurende een
periode van maximaal 12 maanden. Bij beëindiging
van het Duitse contract ontvangt hij deze vergoeding
bovenop de ontslagvergoeding van 12 maanden
basissalaris.
Verandering in de samenstelling en
verantwoordelijkheden van de Raad van Bestuur
De benoeming van de heer Hageman als lid van de Raad
van Bestuur en CFO werd van kracht op de Bijzondere
Aandeelhoudersvergadering van KPN van 11 september
2012. De voorwaarden van het contract van de heer
Hageman passen in het bezoldigingsbeleid van KPN,
zoals goedgekeurd door de Algemene Vergadering van
Aandeelhouders. De heer Hageman zal een jaarlijks
basissalaris van in totaal EUR 575.000 verdienen.
Daarnaast komt hij in aanmerking voor variabele
beloningen op de korte en de lange termijn, afhankelijk
van de prestaties van KPN met betrekking tot haar
financiële en niet-financiële doelstellingen.
De contractuele beeindigingsvergoeding is in lijn met
de Corporate Governance Code en bedraagt 12 maanden
basissalaris. Een beschikbare-premieregeling maakt deel uit
van de voorwaarden. De heer Hageman blijft in aanmerking
komen voor de 15.000 restricted aandelen die toegekend
zijn in de periode voor zijn benoeming als CFO. Deze
aandelen worden onvoorwaardelijk als hij op 1 januari 2015
nog in dienst is. Naast de 32.500 aandelen die de heer
Hageman al ontvangen heeft in 2012 in de periode voor
toetreden tot de Raad van Bestuur, zijn er 33.500 aandelen
toegekend op 11 september 2012.
De heer Coopmans heeft KPN in overleg met de Raad van
Commissarissen op 1 april 2012 verlaten. Hij ontving een
ontslagvergoeding die in overeenstemming is met de
Corporate Governance Code en gelijk is aan een
basisjaarsalaris (EUR 590.000). Mevrouw Smits-Nusteling
heeft KPN per 1 april 2012 verlaten en op haar verzoek
is er geen ontslagvergoeding uitgekeerd. In februari 2012
heeft de Raad van Commissarissen geconcludeerd dat het
verbreken van de arbeidsovereenkomsten van de heer
Coopmans en mevrouw Smits-Nusteling heeft geleid tot
de conditie waarbij, in bepaalde omstandigheden, bij
beëindiging de voorwaardelijke toekenning niet vervalt
(gerelateerd aan de periode dat de arbeidsovereenkomst
heeft geduurd sinds de voorwaardelijke toekenning).
De Raad van Commissarissen concludeerde dat op de
datum van beëindiging van het arbeidscontract de 2010
en 2011 toekenningen aan zowel mevrouw Smits-Nusteling
als de heer Coopmans voor respectievelijk 13/36 en 25/36
zijn vervallen.
Vooruitzichten 2013
Er worden vooralsnog geen materiele aanpassingen in het
ontwerp en de uitgangspunten van het bezoldigingsbeleid
overwogen voor 2013.
32
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

D. Gegevens van de werkelijke kosten van bezoldiging
Onderstaande tabel bevat de bezoldiging van huidige leden van de Raad van Bestuur.
Naam
E. Blok
W.T.J. Hageman
T. Dirks
Jaar
Salaris & sociale
lasten (EUR)
STI 3 (EUR)
LTI: Toegekende
aandelen 1 (EUR)
Pensioenkosten 2
(EUR)
Totaal (EUR)
2012 807.577 400.000 269.800 162.400 1.639.777
2011 766.884 197.936 1.085.850 122.000 2.172.670
2012 4 178.009 77.745 95.140 21.463 372.357
2012 650.000 267.150 187.440 66.904 1.171.494
2011 4 97.126 158.226 – 23.749 279.101
Totaal huidige leden 5 2012 1.635.586 744.895 552.380 250.767 3.183.628
2011 864.010 356.162 1.085.850 145.749 2.451.771
1) De marktwaarde per aandeel van de toekenning in 2012 was EUR 2,84 (exclusief het uitgestelde dividend). Zie voor nadere uitleg
de paragraaf ‘Langetermijnbeloning’ in dit rapport. Onder IFRS wordt de reële waarde van de op aandelen gebaseerde beloningen
verwerkt in de kosten in de periode van onvoorwaardelijk worden. In 2012 bedroegen de kosten voor aandelen en op aandelen
gebaseerde beloningen EUR 713.000 voor de heer Blok (EUR 806.182 in 2011), EUR 188,853 negatief voor de heer Dirks (EUR 25.159
in 2011) en EUR 43.926 negatief voor de heer Hageman.
2) De pensioenkosten houden verband met de betaalde premies of servicekosten. De rentekosten en het beleggingsrendement
worden niet individueel toegekend. Vanaf 2006 komen de leden van de Raad van Bestuur in aanmerking voor een beschikbarepremieregeling
met een bijdrage die is gebaseerd op de fiscale tabel voor beschikbare-premieregelingen waarbij wordt uitgegaan
van een pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar en een opbouwpercentage van 2,25%. De heer Dirks blijft in aanmerking komen
voor pensioenuitkeringen als onderdeel van zijn huidige Duitse pensioenregeling.
3) De feitelijke variabele beloning die betrekking heeft op de prestaties in het desbetreffende jaar, maar in het daaropvolgende jaar
wordt uitgekeerd. In 2012 kwam, naast andere doelstellingen, de doelstelling EBITDA uit beneden de ondergrens, de doelstelling
omzet uit dienstverlening uit onder de doelstelling terwijl vrije kasstroom (na aanpassing vooruitbetalingen) en marktaandeel boven
de doelstelling uit kwamen. Gezien de teleurstellende overall resultaten van KPN in 2012 heeft de Raad van Commissarissen besloten
om haar discretionaire bevoegdheid aan te wenden en een relatieve bovengrens toe te passen op de beloning van de leden van de
Raad van Bestuur.
4) Beloning van de heer Hageman sinds aanstelling als lid van de Raad van Bestuur in september 2012; beloning van de heer Dirks sinds
aanstelling als lid van de Raad van Bestuur in november 2011.
5) In 2012 is een eemalige additionele belastinglast geboekt van 16% over het meerdere boven EUR 150.000 salaris in 2012. Deze last
bedraagt EUR 281.589 voor de huidige leden van de Raad van Bestuur en maakt geen deel uit van de cijfers in bovenstaande tabel.
Onderstaande tabel toont de bezoldiging van voormalige leden van de Raad van Bestuur.
Salaris &
sociale lasten
(EUR)
Ontslagvergoeding
(EUR)
LTI:
Toegekende
aandelen
(EUR) 1
Pensioenkosten
(EUR)
Naam
Jaar
STI (EUR)
Totaal (EUR)
C.M.S. Smits-Nusteling
2012 164.395 – – – 21.733 186.128
2011 606.467 104.120 – 754.380 76.000 1.540.967
J.B.P. Coopmans
2012 149.395 – 590.000 – 22.313 761.708
2011 596.467 102.384 – 754.380 90.000 1.543.231
A.J. Scheepbouwer
2011 503.235 – – – – 503.235
Totaal voormalige leden 2 2012 313.790 – 590.000 – 44.046 947.836
2011 1.706.169 206.504 – 1.508.760 166.000 3.587.433
1) Onder IFRS wordt de marktwaarde van de op aandelen gebaseerde beloningen in de kosten verwerkt in de periode van
onvoorwaardelijk worden. In 2012 bedroegen de kosten voor aandelen en op aandelen gebaseerde beloningen EUR 87.850 voor
mevrouw Smits-Nusteling (EUR 366.603 in 2011), EUR 145.844 voor de heer Coopmans (EUR 678.635 in 2011) en geen kosten voor de
heer Scheepbouwer (EUR 318.436 in 2011). Op de datum van beëindiging van het arbeidscontract zijn de 2010 en 2011 toekenningen
aan zowel mevrouw Smits-Nusteling als de heer Coopmans voor respectievelijk 13/36 en 25/36 vervallen. De geboekte kosten in
2012 zijn in lijn met het aantal aandelen dat naar verwachting onvoorwaardelijk wordt.
2) In 2012 is een eemalige additionele belastinglast geboekt van 16% over het meerdere boven EUR 150.000 salaris in 2012. Deze last
bedraagt EUR 131.155 voor de huidige leden van de Raad van Bestuur en maakt geen deel uit van de cijfers in bovenstaande tabel.
De volgende tabel geeft een samenvatting van de aandelen/op aandelen gebaseerde beloningen die zijn toegekend
aan huidige en voormalige leden van de Raad van Bestuur, toegekende (on)voorwaardelijke aandelen/op aandelen
gebaseerde beloningen die zij in 2012 in bezit hadden, in 2012 verkochte aandelen en toegekende (on)voorwaardelijke
aandelen/op aandelen gebaseerde beloningen die zij op 31 december 2012 in bezit hadden.
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 33

Remuneration en Organizational Development Rapport
Aantal
toegekende
aandelen/op
aandelen
gebaseerde
beloningen, in
2012
onvoorwaardelijk
geworden
of vervallen 1-2
Aantal
aandelen/op
aandelen
gebaseerde
beloning op 31
december 2012
Totale
marktwaarde
voor
belastingen van
aandelen op
datum van
toekenning 3
(EUR)
Marktwaarde
voor
belastingen van
aandelen op
moment van
onvoorwaardelijk
worden of
op einde
wachtperiode in
2012 (EUR)
januari 2012
wachtperiode
Aantal
toegekende
Toekenningsdatum
Huidige status 8 aandelen op 1
Einde
E. Blok 23-4-2012 Voorwaardelijk – 95.000 95.000 2 269.800 – 23-4-2017
6-4-2011 Voorwaardelijk 95.000 – 95.000 2 1.085.850 – 6-4-2016
15-4-2010 6 Onvoorwaardelijk 76.053 -76.053 – 679.914 – –
9-4-2009 6 – – – – – – –
17-4-2008 Voorwaardelijk 46.843 – 46.843 908.079 – 17-4-2013
W.T.J. Hageman 11-9-2012 Voorwaardelijk – 33.500 33.500 95.140 – 23-4-2017
23-4-2012 5 Voorwaardelijk 32.500 32.500 92.300 – 23-4-2017
1-5-2012 5-7 Voorwaardelijk 15.000 15.000 76.800 – n.v.t.
6-4-2011 5 Voorwaardelijk 25.200 – 25.200 288.036 – n.v.t.
15-4-2010 5-6 Onvoorwaardelijk 24.338 -24.338 – 217.582 – –
9-4-2009 5-6 – – – – – – –
T. Dirks 23-4-2012 Voorwaardelijk – 66.000 66.000 187.440 – 23-4-2017
6-4-2011 5 Voorwaardelijk 27.600 – 27.600 315.468 – n.v.t.
15-4-2010 5-6 Onvoorwaardelijk 30.547 -30.547 – 273.090 – –
9-4-2009 5-6 – – – – – – –
C.M.S. Smits- 6-4-2011 Voorwaardelijk 66.000 -45.833 20.167 754.380 – 6-4-2016
Nusteling 4 15-4-2010 6 Onvoorwaardelijk 49.727 -49.727 – 444.559 – –
3-11-2009 6 – – – – – – –
9-4-2009 5-6 – – – – – – –
J.B.P. Coopmans 4 6-4-2011 Voorwaardelijk 66.000 -45.833 20.167 754.380 – 6-4-2016
15-4-2010 6 Onvoorwaardelijk 69.033 -69.033 – 617.155 – –
9-4-2009 6 – – – – – – –
17-4-2008 Voorwaardelijk 40.733 – 40.733 789.632 – 17-4-2013
1) De aandelen die zijn toegekend aan de leden van de Raad van Bestuur vertegenwoordigen 9% van het totale aantal aandelen en de op aandelen gebaseerde
beloningen die in 2012 aan alle medewerkers zijn toegekend. Op de toekenningsdatum (23 april 2012) was de koers van het KPN-aandeel EUR 6,66 (slotkoers),
terwijl voor de leden van de Raad van Bestuur de reële waarde van elk toegekend aandeel EUR 2,84 was.
2) In het aantal toekenningen in 2012 is geen uitgesteld dividend op het moment van onvoorwaardelijk worden opgenomen. Het uitgestelde dividend op het
moment van onvoorwaardelijk worden zal worden toegekend in de vorm van extra aandelen.
3) Waarde is berekend door het aantal aandelen te vermenigvuldigen met de marktwaarde.
4) Voormalig lid. Op de datum van beëindiging van het arbeidscontract zijn de 2010 en 2011 toekenningen aan zowel mevrouw Smits-Nusteling als de heer
Coopmans voor respectievelijk 13/36 en 25/36 vervallen.
5) Niet toegekend in hoedanigheid als lid van de Raad van Bestuur.
6) De toekenning van aandelen in 2009 en 2010 heeft een onvoorwaardelijk percentage van 0%.
7) Restricted aandelen plan. Op de datum van toekenning (1 mei 2012) was de koers van het KPN-aandeel EUR 6,78 (slotkoers), terwijl de reële waarde van elk
toegekend aandeel EUR 5,12 was.
8) Aandelen in periode van onvoorwaardelijk worden of in de wachtperiode worden gepresenteerd als voorwaardelijk.
34
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

Zie toelichting 3 van de geconsolideerde jaarrekening in het Engelstalige Annual Report 2012 voor een beschrijving
van het aandelenplan.
Onderstaande tabel geeft een samenvatting van de opties die zijn toegekend aan (voormalige) leden van de Raad
van Bestuur conform eerder beleid, toegekende opties die in 2012 zijn uitgeoefend en niet uitgeoefende opties op
31 december 2012. De toegekende opties geven recht op één aandeel KPN.
A.J. Scheepbouwer
Toekenningsdatum
Moment van
onvoorwaardelijk
Expiratiedatum
Aantal opties op
1 januari 2012
Aantal
uitoefenbare
opties
Aantal opties op
Tijdens het jaar
vervallen opties
31 december
2012 Uitoefenprijs
19-4-2007 19-4-2010 18-4-2012 165.410 165.410 -165.410 – 12,09
De uitoefenprijs van de opties is gelijk aan de beurswaarde
van het aandeel KPN op de datum van toekenning. Deze
opties zijn prestatiegerelateerd. Zoals contractueel
overeengekomen op het moment van benoeming, zijn
de opties van de voormalige CEO niet gekoppeld aan
prestatiecriteria. Zie toelichting 3 van de geconsolideerde
jaarrekening in het Engelstalige Annual Report 2012 voor
een beschrijving van het aandelenplan.
Aandelenbezit Raad van Bestuur
De tabel hieronder geeft het aandelenbezit weer van
de huidige leden van de Raad van Bestuur (inclusief
onvoorwaardelijke aandelen waarvoor nog een
wachtperiode geldt).
Het aandelenbezit betreft gewone aandelen. In 2011 werd
een aanbeveling voor aandelenbezit geïntroduceerd,
waarmee de leden van de Raad van Bestuur worden
aangemoedigd om een aantal aandelen van het bedrijf te
verwerven dat gelijk is aan eenmaal de vaste beloning van
leden van de Raad van Bestuur (exclusief de CEO) en twee
keer de vaste jaarlijkse beloning van de CEO. Aandelen die
in eigendom worden gehouden in het kader van de LTI
worden betrokken in de aanbeveling voor aandelenbezit.
Aantal aandelen 31 december 2012 31 december 2011
E. Blok 1 165.875 115.875
W.T.J. Hageman 1.315 –
T. Dirks – –
C.M.S. Smits-Nusteling 2 2.376 2.376
J.B.P. Coopmans 2 72.416 72.416
A.J. Scheepbouwer 2 n.v.t. 152.147
Totaal 241.982 342.814
1) De heer Blok vergrote zijn aandelenbezit door een aankoop
van 50.000 aandelen in januari 2012 op de aandelenmarkt.
2) Voormalig lid. Aantal aandelen op de datum van
terugtreding uit de Raad van Bestuur.
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 35

Remuneration en Organizational Development Rapport
E. Bezoldiging Raad van Commissarissen 2012
De Commissie heeft als taak de bezoldiging van de Raad
van Commissarissen te beoordelen en, indien noodzakelijk,
wijzigingen aan te bevelen. Dergelijke wijzigingen moeten
ter goedkeuring worden voorgelegd aan de Algemene
Vergadering van Aandeelhouders. Gezien de concurrerende
beloningsontwikkelingen in de markt, gecombineerd met
de toegenomen werkdruk en verantwoordelijkheid voor
leden van de Raad van Commissarissen, is het
bezoldigingsbeleid in 2010 geëvalueerd. Deze evaluatie
heeft geleid tot een voorstel om de bezoldiging voor
de Raad van Commissarissen aan te passen. Dit voorstel
werd op 6 april 2011 goedgekeurd door de Algemene
Vergadering van Aandeelhouders. Zie de tabel voor
meer informatie. De leden ontvangen een aanvullende
vergoeding wanneer een vergadering plaatsvindt in een
ander land dan hun respectievelijke land van verblijf.
Aandelen in de vennootschap gehouden door leden
van de Raad van Commissarissen, dienen als een
langetermijninvestering in de onderneming en strekken
ertoe om hun belangen parallel te laten lopen met die van
de andere aandeelhouders van KPN. Leden van de Raad
van Commissarissen ontvangen geen beloning in de vorm
van aandelenopties of aandelen. Het is beleid om geen
leningen en garanties te verstrekken aan leden van de
Raad van Commissarissen. De benoeming van de heer van
Bommel als lid van de Raad van Commissarissen werd van
kracht op de Aandeelhoudersvergadering van KPN van
12 April 2012.
Onderstaande tabel toont de bezoldiging van de leden
van de Raad van Commissarissen in 2012 evenals de vaste
commissievergoedingen op jaarbasis.
Bedragen in EUR Bezoldiging 2012
Voorzitter Raad van Commissarissen 100.000
Vicevoorzitter Raad van Commissarissen 70.000
Lid Raad van Commissarissen 60.000
Voorzitter Audit Committee 20.000
Lid Audit Committee 10.000
Voorzitter Remuneration & Organizational Development Committee 10.000
Lid Remuneration & Organizational Development Committee 5.000
Voorzitter Nominating & Corporate Governance Committee 10.000
Lid Nominating & Corporate Governance Committee 5.000
De bezoldiging van de leden van de Raad van Commissarissen is hieronder weergegeven.
Bedragen in EUR
Vaste vergoeding
Commissievergoeding
2012 Totaal 2012 Totaal 2011
J.B.M. Streppel 100.000 15.000 115.000 109.722
R.J. Routs 70.000 15.000 85.000 81.042
A.H.J. Risseeuw 60.000 10.000 70.000 68.681
M. Bischoff 60.000 10.000 70.000 68.681
M.E. van Lier Lels 60.000 10.000 70.000 68.681
C.M. Hooymans 60.000 10.000 70.000 68.681
D.J. Haank 60.000 20.000 80.000 78.681
P.A.M. van Bommel 43.167 7.194 50.361 –
Aandelenbezit Raad van Commissarissen
Onderstaande tabel geeft het aandelenbezit van de huidige leden van de Raad van Commissarissen weer.
Aantal aandelen 31 december 2012 31 december 2011
J.B.M. Streppel – –
R.J. Routs – –
A.H.J. Risseeuw 50.000 50.000
M. Bischoff 9.000 9.000
M.E. van Lier Lels – –
C.M. Hooymans – –
D.J. Haank 8.117 8.117
P.A.M. van Bommel 38.000 –
Totaal 105.117 67.117
36
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

GECONSOLIDEERDE
CIJFERS

Geconsolideerde cijfers
Geconsolideerde winst- en verliesrekening
Bedragen in miljoenen euro, tenzij anders aangegeven 2012 2011
Opbrengsten 12.409 13.022
Overige baten 299 141
Totaal 12.708 13.163
Geactiveerde productie voor het eigen bedrijf -113 -116
Materiaalkosten 901 1.005
Kosten uitbesteed werk en overige kosten 4.545 4.503
Personeelsbeloningen 1.911 1.874
Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen 2.708 2.589
Overige bedrijfslasten 936 759
Totaal bedrijfslasten 10.888 10.614
Bedrijfsresultaat 1.820 2.549
Financiële baten 39 32
Financiële lasten -732 -690
Overige financiële resultaten -151 -96
Totaal financiële baten en lasten -844 -754
Aandeel in het resultaat van geassocieerde deelnemingen en joint ventures na aftrek
van belastingen -13 -24
Resultaat voor belastingen 963 1.771
Belastingen -270 -222
Resultaat na belastingen 693 1.549
Aan minderheidsbelangen toewijsbare winst (verlies) 2 –
Aan aandeelhouders toewijsbare winst 691 1.549
Winst per aandeel na belastingen gedurende het jaar toewijsbaar aan aandeelhouders in euro
– basis 0,49 1,06
– volledig verwaterde basis 0,49 1,06
38
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

Geconsolideerde balans
Activa
Bedragen in miljoenen euro 31 december 2012 31 december 2011
VASTE ACTIVA
Goodwill 5.157 5.575
Licenties 2.191 2.495
Software 838 852
Overige immateriële vaste activa 272 290
Totaal immateriële vaste activa 8.458 9.212
Bedrijfsgebouwen en -terreinen 671 705
Bedrijfstechnische apparatuur 6.573 5.704
Overige materiële vaste activa 94 116
Vaste bedrijfsmiddelen in uitvoering 557 1.008
Totaal materiële vaste activa 7.895 7.533
Investeringen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures 326 261
Leningen aan geassocieerde deelnemingen en joint ventures 227 127
Voor verkoop beschikbare financiële activa 35 48
Derivaten 233 169
Actieve belastinglatenties 1.822 1.831
Handelsvorderingen en overige vorderingen 291 261
Totaal vaste activa 19.287 19.442
VLOTTENDE ACTIVA
Voorraden 111 123
Handelsvorderingen en overige vorderingen 1.696 1.607
Belastingvorderingen 5 1
Liquide middelen 1.286 990
Totaal vlottende activa 3.098 2.721
Vaste activa en groepen activa gehouden voor verkoop 28 224
TOTAAL ACTIVA 22.413 22.387
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 39

Geconsolideerde cijfers
Groepsvermogen en schulden
Bedragen in miljoenen euro 31 december 2012 31 december 2011
GROEPSVERMOGEN
Gestort kapitaal 344 344
Agio 6.717 6.717
Overige reserves -361 -127
Ingehouden winsten -4.290 -4.004
Aan aandeelhouders toewijsbaar vermogen 2.410 2.930
Minderheidsbelangen 51 –
Totaal groepsvermogen 2.461 2.930
LANGLOPENDE SCHULDEN
Leningen 12.369 11.641
Derivaten 458 229
Passieve belastinglatenties 440 793
Voorzieningen voor pensioenverplichtingen 314 441
Overige voorzieningen 387 397
Overige schulden en overlopende passiva 122 155
Totaal langlopende schulden 14.090 13.656
KORTLOPENDE SCHULDEN
Handelscrediteuren en overige schulden 3.857 3.804
Leningen 1.527 1.458
Derivaten 16 –
Belastingen 270 218
Overige voorzieningen 187 129
Totaal kortlopende schulden 5.856 5.609
Verplichtingen die rechtstreeks verband houden met vaste activa en groepen activa
aangehouden voor verkoop 6 192
TOTAAL PASSIVA 22.413 22.387
40
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

Geconsolideerd kasstroomoverzicht
Bedragen in miljoenen euro 2012 2011
Resultaat voor belastingen 963 1.771
Aanpassingen voor:
– Financiële baten en lasten 844 754
– Op aandelen gebaseerde beloningen -1 -15
– Aandeel in het resultaat van geassocieerde deelnemingen en joint ventures 13 24
– Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen 2.708 2.589
– Overige baten -258 -137
– Mutaties in voorzieningen (excl. belastinglatenties) -127 -209
Mutaties werkkapitaal met betrekking tot:
– Voorraden 19 14
– Handelsvorderingen 5 24
– Vooruitbetalingen en overlopende activa 37 64
– Overige vlottende activa -15 12
– Handelscrediteuren -66 150
– Overlopende passiva 56 -151
– Kortlopende schulden (exclusief kortlopende financiering) -43 -20
Ontvangen dividend 19 1
Afgedragen belastingen -486 -231
Betaalde interest -661 -637
Nettokasstroom uit operationele activiteiten 3.007 4.003
Overname dochterondernemingen, geassocieerde deelnemingen en joint ventures
(na aftrek verworven liquide middelen) -323 -23
Afstoting dochterondernemingen, geassocieerde deelnemingen
en joint ventures 8 -2
Investeringen in immateriële vaste activa (exclusief software) -54 -27
Investeringen in software -429 -463
Investeringen in materiële vaste activa -1.780 -1.584
Desinvesteringen in immateriële vaste activa (exclusief software) – 9
Desinvesteringen in software 1 1
Desinvesteringen in materiële vaste activa 529 176
Leningen aan geassocieerde deelnemingen en joint ventures -89 -75
Overige mutaties en desinvesteringen 4 2
Nettokasstroom aangewend voor investeringsactiviteiten -2.133 -1.986
Inkoop eigen aandelen – -1.000
Uitgekeerd dividend -979 -1.200
Uitgeoefende opties 2 5
Opgenomen leningen 1.640 2.159
Aflossingen van leningen en verrekening van derivaten -1.526 -1.702
Overige mutaties -13 -10
Nettokasstroom aangewend voor financieringsactiviteiten -876 -1.748
Mutaties liquide middelen -2 269
Netto liquide middelen begin boekjaar 950 682
Koersverschillen -1 -1
Mutaties liquide middelen -2 269
Netto liquide middelen einde boekjaar 947 950
Liquide middelen in groepen activa aangehouden voor verkoop -4 -36
Krediet in rekening-courant 343 76
Liquide middelen 1.286 990
KPN | Verkort Jaarverslag 2012 41

Neem voor meer informatie contact op met
KPN Investor Relations
Tel: +31 (0) 70 446 09 86
Fax: +31 (0) 70 446 05 93
www.kpn.com/ir
ir@kpn.com
Uitgegeven door
Koninklijke KPN N.V.
Postbus 30000
2500 GA Den Haag
Nederland
Kamer van Koophandel Den Haag,
registratienummer 02 04 52 00
Ontwerp en Productie
Addison
www.addison.co.uk
Fotografie
Frank van Delft
Michel Porro
Toekomstgerichte uitspraken en inschattingen
door management
Dit jaarverslag bevat toekomstgerichte uitspraken.
Deze uitspraken zijn gebaseerd op onze overtuigingen
en hypotheses, en op de informatie die wij op dit
moment tot onze beschikking hebben. Deze informatie
heeft onder andere betrekking op onze mogelijke of
verwachte toekomstige resultaten, bedrijfsstrategieën,
financieringsplannen, concurrentiepositie,
groeimogelijkheden, verbeteringen in prestaties en kosten,
en de effecten van toekomstige wet-en regelgeving.
Toekomstgerichte uitspraken zijn alle uitspraken voor
zover die geen historische feiten zijn en worden gekenmerkt
door het gebruik van voorspellende terminologie zoals
‘overtuiging’, ‘verwachting’, ‘plannen’, ‘intentie’,
‘inschatting’, ‘voorspelling’, ‘mogelijk’, ‘voortzetten’,
‘kunnen’, ‘zullen’, ‘moeten’ of hun antoniemen.
Risico’s, onzekerheden en hypotheses zijn inherent aan
toekomstgerichte uitspraken. De daadwerkelijke resultaten
kunnen dan ook aanzienlijk afwijken. Men moet zich
niet volledig verlaten op dergelijke toekomstgerichte
uitspraken. Wij hebben noch de intentie noch de plicht
om onze toekomstgerichte uitspraken te herzien na
verspreiding van dit Jaarverslag, tenzij dit verplicht is
gesteld door toepasselijke wet-of regelgeving van de
beurzen waaraan onze aandelen genoteerd zijn.
Alle informatie over marktaandelen in dit jaarverslag
is gebaseerd op inschattingen door management
op basis van beschikbare externe informatie, tenzij
anders aangegeven.
Met het gebruik van woorden als “wij”, “onze” en
“ons” wordt verwezen naar het bedrijf of de groep.
Met het gebruik van deze woorden in het hoofdstuk
“Activiteiten en Prestaties” wordt gedoeld op het
betreffende bedrijfssegment.
42
KPN | Verkort Jaarverslag 2012

Koninklijke KPN N.V.
Maanplein 55
2516 CK Den Haag
Nederland
Postbus 30000
2500 GA Den Haag
Nederland
T: +31 (0)70 343 43 43
www.kpn.com