Modulair 4 - Open Universiteit Nederland

www.ou.nl/emodulair 20 december 2006
11
“eigenaar” verandert in een formele juridische betekenis. Doel van mijn
onderzoek is uiteindelijk om instrumenten en richtlijnen te ontwikkelen die
het onderwijs kunnen vergemakkelijken. En dat past ook heel goed in het
gedachtegoed van het OTEC-Onderzoeksprogramma, waarin de ontwikkeling
van (complexe) competenties centraal staat.’
cultuur’
Competentieontwikkeling
‘Mijn onderzoeksproject draagt als thema “Competentieontwikkeling in
juridisch redeneren: de rol van kennisontwikkeling en ontologische verandering”.
Er zijn diverse aanwijzingen, dat sommige domeinen in het recht, en
dan voornamelijk het privaatrecht, heel moeilijk te leren en te onderwijzen
zijn. Vergelijkende studies tussen experts en beginners wijzen er op dat de
vereiste kennisstructuur en de ontologische kwaliteiten onlosmakelijk verbonden
zijn met domeinspecifieke redeneervaardigheden. In mijn onderzoek
probeer ik een antwoord te vinden op de vraag welke factoren in de
kennisstructuur en in het juridisch redeneren invloed hebben op de moeilijkheden
die studenten ervaren bij de ontwikkeling van vaardigheden in
het privaatrecht en aan welke eisen een onderwijsprogramma moet voldoen
om deze moeilijkheden te voorkomen. Het recht is een zeer veelzijdig
vak met heel veel maatschappelijke raakvlakken. En dat maakt dat studenten
het vaak heel lastig vinden casussen op te lossen en oplossingen goed
te beargumenteren, laat staan dat zij in hun redeneertrant al in kunnen
spelen op argumenten van een tegenpartij in juridische gedingen.’
Nievelstein organiseerde in het kader van haar onderzoek sessies waarin zij
zestig proefpersonen – 1e- en 3e-jaars rechtenstudenten en experts met
gemiddeld meer dan vijf jaar ervaring – letterlijk hardop denkend casussen
liet oplossen en juridische begrippen liet uitleggen.‘Je ziet dan dat beginnende
studenten aanvankelijk wat makkelijk tegen een tekst aankijken.
Ze benaderen de casus heel oppervlakkig en zijn zich niet bewust van het
complexe juridische kader dat achter die casus schuilgaat. Daarnaast blijkt
dat beginnende studenten juridische concepten met name kennen uit het
dagelijks taalgebruik en moeite hebben met de juridische implicatie van
deze begrippen. Gedurende hun studietraject zal er een transformatie
moeten plaatsvinden waarin de “alledaagse” betekenis van begrippen zoals
Buitenlandse samenwerking
In haar onderzoek wordt Fleurie begeleid door haar dagelijks begeleidster
Tamara van Gog. Wekelijks hebben zij een uur overleg; eenmaal in de drie
weken is er overleg met promotor Els Boshuizen. Tamara:‘In het Onderzoeksprogramma
hebben we de promotiebegeleiding strak geregeld. De
overleguren zijn vast ingeroosterd. Daarin onderscheiden wij ons best van
andere universiteiten. Gevolg is dat de eindstreep nagenoeg altijd binnen
de gestelde tijd wordt gehaald.’ Els Boshuizen vult aan:‘Aardig toch ook te
vermelden dat wij op het terrein van onderzoek ook goed samenwerken
met enkele buitenlandse universiteiten. Met Florida State University hebben
we een bijzondere band. Onze onderwijstechnologe dr. Liesbeth Kester
deed daar een aantal maanden onderzoek op grond van een aan haar
verleende Fulbright beurs. En iedere maand presenteren we om beurten via
een videoconference een lopend promotieonderzoek. Prominent onderzoeker
Anders Ericsson was key-note spreker bij een conferentie die wij dit
najaar in Heerlen hebben georganiseerd. En in het voorjaar 2007 zijn collega-hoogleraar
Jeroen van Merriënboer en ik als key-note spreker aanwezig
op een door Florida State University georganiseerde conferentie. En als je
het over establishment hebt, ook met de University of New South Wales in
Australië hebben we uitstekende banden. Samenwerking met collegauniversiteiten
over de grens loont zeker, maar het kost veel tijd en energie
voordat het iets oplevert. Overigens is buitenlandse samenwerking ook heel
belangrijk bij het binnenhalen van externe fondsen voor promotieprojecten.’
Onderzoekscultuur
Els Boshuizen refereert nog even aan het tot voor kort ontbreken van een
onderzoeksopdracht en -cultuur binnen de Open Universiteit Nederland.
‘Die slag zijn we aardig aan het inhalen. Maar voor ons geldt een dubbelslag.
Om onderwijsgeaccrediteerd te zijn, moet de link tussen onderwijs en
onderzoek gegarandeerd zijn, zodat de student goed met onderzoek in
aanraking gebracht kan worden. Maar om je onderzoek geaccrediteerd te
krijgen, moet nog heel wat meer gebeuren. Het opzetten en uitvoeren van
een onderzoeksprogramma vraagt veel organisatie en de invulling van heel
wat randvoorwaardelijke zaken, zowel thematisch als procedureel. Daar
hebben Jeroen van Merriënboer en oud-OTEC-directeur prof. Wim Jochems
heel wat energie ingestopt. Die randvoorwaardelijke zaken betreffen niet
alleen het onderzoek, ze betreffen ook de opleiding en ondersteuning van
promovendi. Die zijn niet alleen maar onderzoek aan het doen, maar moeten
zich ook verder scholen op inhoudelijk en onderzoeks-methodologisch
terrein. Daartoe bieden we ze allerlei cursussen aan die voor een deel door
ICO worden georganiseerd. Promovendi zijn onmisbaar bij het creëren van
een onderzoekscultuur binnen onze universiteit. Voor hen is het prettig
werken in een omgeving die onderzoeksminded is en waarin mensen met
dezelfde vragen zitten.’
Chester Bogaardt