Maatschappelijk verantwoord Saxion - Sax.nu

Oud-student
De toekomst van Voortman Automatisering ligt niet in Rijssen
Mark Voortman
zoekt het over de grens
Mark Voortman (38) kent het leven, laten we zeggen, van verschillende
kanten. Zijn hart ligt bij de staalbouw, maar onder zijn leiding
werd de machinebouw van Voortman in Rijssen een belangrijke tak.
Zo belangrijk, dat de toekomst in Duitsland ligt en niet in Rijssen…
Opa Voortman had een betonfabriek
die zijn oudste zoon overnam.
De andere zoon (de vader van
Mark) werkte ook in die fabriek. Hij
deed onderhoud en reparaties aan
machines voor de betonindustrie. En
begon vervolgens (beginjaren zeventig)
met die activiteiten voor zichzelf.
“Rijssen is sterk op de bouw
georiënteerd. Er is dus een grote
vraag naar machines voor de bouw,
van boor- tot zaag- tot lasmachine.
Later kwam daar een tweede poot,
de staalbouw bij.” Broer Jan (32)
leidt Voortman Staalbouw en Mark
staat aan het roer van Voortman
Automatisering, wat dus eigenlijk
machinebouw is.
“Mijn pa had weinig tijd voor de
machinebouw. Staalbouw groeide,
hij had in 1995 ook in het oosten van
Duitsland een bedrijf opgezet, de
machinebouw was een ondergeschoven
kindje. We hadden toen ook
maar één eigen ontwikkelde machine
voor de staalbouw, de andere
machines die we bouwden waren op
specificaties van de klant.”
Langzaam maar zeker ging Mark
andere machines ontwikkelen. “We
hebben ons volledig toegelegd op het
ontwikkelen van eigen producten
voor staalbouwbedrijven, constructiebedrijven,
scheepsbouw, offshore,
kassenbouw, noem maar op. We hebben
nu zeventien machinelijnen met
tien tot dertig opties per lijn.” En in
de loop van dit jaar worden nog twee
of drie producten aan de range toegevoegd.
Engels
Vrijwel alle machines die verkocht
werden in de beginjaren, waren
bestemd voor de Nederlandse markt.
Rond de eeuwwisseling ging
Voortman ook buiten de landsgrenzen
kijken. In Engeland was een kandidaat-koper
voor een machine van
Voortman. Die deed een bod, maar
dat bod moest door een collega aan
Voortman vertolkt worden. “Het eerste
wat ik bij terugkomst in
Nederland op kantoor heb gedaan, is
een taleninstituut gebeld. Ik kreeg
twee keer per week privéles, in totaal
zo’n zestig uur. Ik hoor mijn vader
nog zeggen, ‘als je beter had opgelet
op school, dan had je dit geld kunnen
besparen’.”
Valpartij
Na de Mavo en MTS ging Mark dus
naar de HTS (werktuigbouwkunde).
“Ik wilde dat op dezelfde manier
doen als ik de Mavo en MTS had
doorlopen: met helemaal niets doen.
Dat lukte op de HTS niet. Toen
stond ik voor de keuze doorgaan of
stoppen. Ik neigde naar het laatste, ik
had tenslotte al mijn MTS-diploma.
Ik had het er met mijn vader over en
die vindt dat je iets moet afmaken als
je er aan begint: ‘je zult in je leven
wel eens vaker meemaken dat iets
niet van een leien dakje gaat en dan
kun je ook niet wegrennen’. Dat was
net wat ik nodig had, toen ben ik het
eerste jaar opnieuw lekker fris
begonnen. Het ging prima, het tweede
jaar lonkte, toen ik in de zomer
van een dak viel. Ik werkte natuurlijk
in de vakantie in het bedrijf, in de
staalbouw. Ik viel van elf meter hoog,
had een gebroken rug, verbrijzelde
benen, drie wervels kapot, nieren
beschadigd. Ik heb een paar maanden
in het ziekenhuis gelegen, daarna
een maand of drie in een rolstoel
gezeten en toen nog negen maanden
met krukken gelopen. Dus aan het
einde van het tweede jaar ging ik
weer naar school.” Het jaar daarop
pakte hij de draad weer op en maakte
zonder noemenswaardige incidenten
de HTS af.
Export
Inmiddels wordt het gros van de
machines van Voortman geëxporteerd.
“Wij praten dus meer Engels
dan Nederlands,” grijnst Voortman,
die over zijn gebrek aan talenkennis
nog één anekdote opduikelt. “Nadat
ik die privélessen had gehad, ben ik
in mijn eentje naar een klant toegegaan.”
Maar een Engelse conversatie
over het weer, is toch anders dan
over een ‘lettre of intent’ en ander
jargon. En dus stond hij aan tafel bij
die klant volledig voor schut toen het
ging over transport, verzekeringen en
dat soort zaken. “Bij thuiskomst heb
ik contact opgenomen met de Kamer
van Koophandel en toen bleken dat
soort afspraken allemaal keurig vast
te liggen in boekjes. Toen bleek dus
ook dat al die kosten niet voor de
klant waren maar voor mij. En daar
had ik niet helemaal rekening mee
gehouden.
Innovatie
De expansie van Voortman begon
dus in Engeland. “Onze agent in
Engeland ging failliet en toen hebben
we zelf een vestiging opgezet. Toen
dat een succes werd, hebben we
gezegd: wij willen elk jaar één of
twee nieuwe machines aan ons assortiment
toevoegen, maar ook één of
twee nieuwe exportlanden.” En dus
is Voortman Automatisering
inmiddels wereldwijd te vinden, van
Amerika tot Rusland en van
Australië tot Azië.” Er worden jaarlijks
zo’n 150 machines verkocht. Hij
moet toch last hebben van de recessie,
dat kan niet anders. “Ik kan nu
gemakkelijk aan servicemonteurs
komen”, grijnst hij. “We hebben
nooit gekozen voor winstmaximalisatie.
Ook tijdens de hoogconjunctuur
hebben we altijd veel aandacht
gehad voor innovatie. We hebben
ook wel eens ‘nee’ tegen een klant
gezegd, zodat wij tijd overhielden
voor het ontwikkelen van nieuwe
machines. Dat is een goede zet
geweest, want de nieuwe machines
die we maken, vangen de dip op bij
de andere lijnen.” Maar feit is wel,
zegt Voortman, dat machinebouw
‘vooraan’ zit als het slechter of beter
in de economie gaat. “Bij staalbouw
begint het heel langzaam merkbaar
te worden, we verwachten het effect
pas na de vakantie.”
In totaal werken er vierhonderd man
bij Voortman, naast de staalbouw en
de machinebouw telt het concern
ook nog een staalbouwbedrijf in
Duitsland, een conserveringsbedrijf.
“En dan doen we nog wat aan
systeembouw van kleine hallen.” De
toekomst ligt niet in Rijssen, waar
het industrieterrein vol zit. Daarom
is onlangs 26 hectare in Nordhorn
gekocht. “Daar gaan we de volgende
stap zetten.”
Hogeschool
Hoewel zijn opleiding aan de hogeschool
letterlijk niet van een leien
dakje ging, is hij blij dat hij de opleiding
wel heeft afgemaakt. “Zeker in
het begin, toen hier slechts een man
of zeventien, achttien werkte, moest
ik alle zeilen bijzetten, dan komt er
veel op je af. Je zei dat ik met een
gouden lepel in mijn mond was
geboren, ik kan je zeggen dat mijn
vader mij en mijn broer in het diepe
heeft gegooid. We zijn hier neergezet
en hij heeft ons losgelaten; wij hebben
een heleboel fouten gemaakt,
die hij vroeger zelf ook gemaakt
heeft. Hij zag dat en heeft nooit
gezegd, ‘zou je niet zus, of waarom
doe je niet zo’. Daarmee bereik je
dat je binnen een paar jaar weet of je
echt geschikt ben. Het gekke is dat je
dan ook beter geaccepteerd wordt
door de medewerkers, je bent niet
langer meer de zoon van de baas,
maar ze zien dat je het gewoon zelf
op moet knappen. Ik kreeg met mijn
mensen daardoor echt een klik.”
Over zijn Engels, ook op de HTS,
zullen we het maar niet meer hebben.
“Mijn vader was altijd heel
actief betrokken bij school, dat
begon al op onze middelbare school
waar hij in het bestuur zat. Die lijn
hebben wij doorgezet, we hebben
hier altijd stagiaires van het vmbo,
vroegere lts, mbo en het hbo, zowel
in goede als in slechte tijden.”
Jan Medendorp
24 juni 2009