Scan 2, april 2002 - UMC Utrecht

foto > Chris Timmers
De grote ontwikkelingen in de geneeskunde komen
bijna altijd van buitenaf. Waarom kunnen artsen
tegenwoordig in het menselijk lichaam kijken zonder
het open te snijden? Omdat techneuten, natuurkundigen
en andere wetenschappers de röntgenstraling
en andere ‘doorkijkgolven’ op het spoor kwamen.
De ontdekker van de röntgenstralen, Conrad
Röntgen, bezocht als zeventienjarige de Technische
Hogeschool in Utrecht. Hij was ingenieur machinebouw
en hoogleraar Experimentele Natuurkunde en
zeker geen arts. Ook de genetische geneeskunde
dankt veel aan het werk van niet-artsen, zoals de
ontdekkers van de DNA-structuur Watson en Crick.
Voor de werkelijke toekomst van de geneeskunde
moeten we dus buiten de deur kijken.
Mobiel medisch centrum
De wereld heeft vier
dimensies. Drie ruimtelijke
dimensies en
een tijdsdimensie.
Aan die vier dimensies
kun je de totale geneeskundige dienstverlening
ophangen. Voor iedere patiënt in Nederland valt te
berekenen hoe ver hij van de verschillende ziekenhuizen
en zorginstellingen woont. En nog belangrijker:
hoe lang hij erover doet om ze te bereiken.
Voeg daar de bestaande wachtlijsten per instelling
aan toe, en er rolt voor elke Nederlander een individueel
wachtprofiel uit.
Zo’n tijdruimtelijk wachtprofiel is bijzonder onthullend.
Veel plattelanders zijn – zeker na de sluiting
van ziekenhuizen in dunbevolkte en afgelegen
gebieden – de laatste decennia behoorlijk achteruit
geboerd. De zorg heeft letterlijk en figuurlijk meer
afstand genomen. De invoering van de huisartsenpost
vertoont hetzelfde beeld. De huisarts heeft het
wat makkelijker gekregen, maar de patiënt moet
voor hulp en zorg steeds vaker steeds verder reizen.
Het besef dat tijd en ruimte inwisselbare grootheden
zijn, heeft tot veel nieuwe initiatieven geleid.
Een aantal organisaties wilde twintigduizend verpleegkundigen
uit Slowakije naar Nederland halen.
Zorgverzekeraar Agis liet onlangs weten dat ze zorgpersoneel
in Turkije en Marokko wil werven. Groot-
Brittannië probeert de eigen wachtlijsten te verkorten
door duizenden zieke Britten te laten behandelen in
Duitse ziekenhuizen. Van zorgverzekeraar CZ
mogen Limburgse patiënten uitwijken naar België
of Duitsland als ze daar sneller geholpen worden.
De Enschedese zakenman R. Doeven probeert een
luchtbrug naar Thailand te openen voor zieke
Nederlanders. Ziektekostenverzekeraar Geové-RZG
vliegt Groningse hartpatiënten voor een ingreep al
naar het Italiaanse Pisa. Tijd en ruimte worden
inwisselbaar.
De snelheidstrend is op elk terrein van de gezondheidszorg
zichtbaar. Is de huisarts moeilijk bereikbaar,
dan rijdt de patiënt direct naar de Spoedeisende
Hulp van het ziekenhuis. Is de Nederlandse
wachtlijst te lang, dan vliegt de patiënt naar het
buitenland en is hij alweer terug als de rest nog
netjes in de rij staat.
Alleen snelle servicegerichte ziekenhuizen zullen
deze snelheidsslag overleven. Daarom is afwachten
taboe. Een patiëntgericht ziekenhuis bezoekt voortaan
zelf zijn klanten. Met de traumahelikopter.
Met de ambulance. Met verpleegkundigen op de
motor, die volgens de Regionale Ambulance
Voorziening Utrecht (RAVU) sneller bij verkeersslachtoffers
zijn. Met een cardiotruck- en een MRIvrachtwagen,
die in opdracht van drie ziekenhuizen
in Oost-Groningen rondrijden. Wie in het buitenland
bevalt, kan via bureau Cradle een Nederlandse
kraamhulp laten invliegen. De eerste mobiele
PET-scanner is klaar voor gebruik en zelfs ‘Women
on Waves’ wezen met hun abortusboot op de
mogelijkheden van de mobiele gezondheidszorg.
Grote ontwikkelingen in de gezondheidszorg komen
bijna altijd van buitenaf. Het Mobiele Medisch
Centrum biedt patiënten een optimale zorg. Als de
mobiliteit tenminste mogelijk is, want daar zit nog
een probleem. Momenteel arriveren ambulances
nog twintigduizend keer per jaar te laat op de plaats
van bestemming. Tijdens de weekenddienst werd
huisarts C. Edgar twee keer gebeld voor een dreigend
hartinfarct bij patiënten. Omdat elke seconde telt,
reed hij harder dan was toegestaan en werd hij tweemaal
gefotografeerd door flitspalen. De boete
bedroeg ruim vijfhonderd euro.
Eind vorig jaar meldde een krant: “Een Duitse
traumahelikopter uit Rheine heeft zaterdagmiddag
het leven gered van een Nederlands jongetje.
Een dichterbij gestationeerde Nederlandse traumahelikopter
mocht de lucht niet in, omdat het dagelijks
toegestane aantal vluchten al was bereikt.”
Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat bepaalt de
vooruitgang in de gezondheidszorg.
Pieter Lomans
commentaar opinie terzijde
nr 2 april 2002 11