Scan 2, april 2002 - UMC Utrecht

van gezichtsbruiners
Van Weelden: “In al die disciplines werkte iedereen
voornamelijk met rood licht. Dat licht kwam
voort uit de lasertechniek, het werkte goed en
niemand zag eigenlijk reden om daarvan af te
stappen.” Maar door zijn ervaringen met lichtgevoelige
patiënten met een verhoogd porfyrinegehalte,
een ‘specialiteit’ binnen het UMC Utrecht,
wist Van Weelden dat hun huid gevoeliger is
voor violet en groen licht.
“Was het rode licht eigenlijk wel de beste keuze,
vroegen we ons af. We hebben toen onderzocht
welk soort licht in combinatie met de delta-ALAgel
het meest effectief was op de huid.”
Van Weeldens onderzoek wees uit dat de violette
variant zeker tien keer zo effectief was als het
rode licht, met minder energie en dus een kortere
belichtingstijd.
Prikkende pijn
De eigenlijke belichtingstijd hoeft niet lang te
zijn, maar de voorbereiding des te meer. Leonie
Majoie beschrijft een behandeling: “De patiënt
die voor dit verhaal is gefotografeerd, heeft
actinische keratose op zijn schedel. Ik smeer zijn
hoofd ’s ochtends in met de delta-ALA-gel. In die
gel zit behalve het ALA ook een verdovende
stof, want de behandeling is nogal pijnlijk.
Patiënten krijgen soms paracetamol tijdens de
belichting. En zonodig geven we ze andere pijnstillers
mee naar huis. Daarna dek ik zijn hoofd
af met een pleister en aluminiumfolie. Het
smeersel moet acht uur lang intrekken en er
mag geen spoortje licht bijkomen. Aan het eind
van de dag belicht ik hem een half uur. Hij voelt
dan een stekende, prikkende pijn, die na de
behandeling overgaat in het zonverbrande
gevoel dat iedereen wel kent. Die pijn verdwijnt
na zes tot twaalf uur.”
Pijn en de lange planningstijd zijn de enige
nadelen van deze fotodynamische therapie,
vinden Majoie en Van Weelden. Er zijn drie
andere, meer ingeburgerde methodes om huidtumoren
weg te krijgen: chirurgie, cryotherapie
(de tumoren bevriezen) of een plaatselijke chemotherapie
met een crème. Deze manieren zijn
minder tijdsintensief, hoewel dat in het geval
van meerdere tumoren verspreid over de huid
niet opgaat. Een fotodynamische behandeling is
dan juist handiger, omdat die meerdere en
kleinere tumoren tegelijk pakt. Bovendien zijn
een à twee behandelingen meestal voldoende
om de tumor definitief onschadelijk te maken.
Maar de grootste verdienste is het cosmetische
resultaat. Er ontstaan geen littekens of witte
plekken (zoals bij bevriezing). “Je ziet wel iets”,
zegt Majoie, “maar dat is een minimaal pigmentverschil.”
Van Weelden is nog het meest verrukt over de
eenvoud van Majoie’s medische gereedschap:
“Je koopt een gezichtsbruiner in de winkel,
draait er een ander lampje in, zet er een filter
voor en voilà! Het hoeft helemaal geen fancy
apparaat te zijn”, demonstreert de lichtfysicus.
“Kijk, deze twee gezichtsbruiners heeft de technische
dienst in een nieuwe constructie boven
elkaar gezet. De lampjes bestel je bij Philips en
voor een paar honderd euro ben je klaar.”
Lichtmeter
Met een speciale lichtmeter die fotografen ook
gebruiken, meet Majoie hoe groot de afstand
van de lichtbron tot de huid van de patiënt moet
zijn. “De lichtintensiteit luistert nogal nauw,
daarom moeten die apparaten flexibel en niet te
groot zijn”, legt ze uit. Een zonnebank waarin
aanbidders van artificieel zonlicht zichzelf neervlijen,
is volgens Majoie niet werkbaar. De afstand
van de lampen tot de verschillende lichaamsdelen
is niet te manipuleren vanwege de lange onbuigbare
tl-buizen. Het kleine aantal patiënten dat
over het hele lichaam tumoren heeft, kan dus
niet in een keer helemaal worden belicht.
Baanbrekende toekomstplannen met deze fotodynamische
therapie hebben Van Weelden en
Majoie niet. Dat kan ook niet: door de bezuinigingsrondes
in het UMC Utrecht is het onderzoek
naar de relatie tussen zon en huidkanker weggevallen.
“En zoveel valt er ook niet meer te
verbeteren”, denkt Van Weelden. “Het enige,
maar niet onbelangrijke hiaat dat ik kan bedenken
is de penetratie van de gel in de huid. Nu is
de therapie alleen nog geschikt voor oppervlakkige
tumoren. Het is aan de farmaceutische
industrie om met preparaten te komen die dieper
in de huid doordringen, zodat we op den duur
ook patiënten met dieperliggende tumoren zouden
kunnen behandelen.”
Majoie wil nog wel op zoek naar een manier om
de behandeling patiëntvriendelijker te maken,
dus minder pijnlijk. Dat lijkt Van Weelden nogal
moeilijk: “De reactie blijft hetzelfde: het is het
protoporfyrine dat in combinatie met licht de
pijn veroorzaakt. Blijft alleen pijnstilling over.”
Wie nagenoeg vlekkeloos van zijn huidtumoren
verlost wil worden, moet dus pijn lijden.
nr 2 april 2002 5