1rYfYWt

‘Word je als meisje
geboren, dan
verwachten we dat
je braaf, lief en
zorgend bent. Van
jongens verwachten
we dat ze stoer,
dapper en
competitief zijn’
hersenen afhankelijk van de stimulansen die we
krijgen op jonge leeftijd andere verbindingen leggen.
Als jongens en meisjes op een andere manier
opgevoed worden, zien de verbindingen in hun hersenen
er ook anders uit. Die verbindingen bepalen
dan weer je gedrag op latere leeftijd. Zo heb je
voortdurende wisselwerkingen over een heel leven.’
‘Daarnaast heb je naast die hersenplasticiteit ook
wat men epigenetica noemt. Dat betekent dat onder
de invloed van de omgeving bepaalde genen aan- of
afgezet worden. En zo vinden wetenschappers
steeds meer dingen. Er zijn heel wat verklaringen
die allemaal voor een deel bijdragen dat mensen
zich gedragen naar de stereotypen. Het maakt het
ook moeilijk om te aanvaarden dat iets je aangeleerd
is, want zelf ervaar je het als iets biologisch.’
Ik veronderstel dat je vaak negatieve reacties
krijgt als je spreekt over stereotypen?
Ja, soms worden mensen echt boos. Ze zeggen dat
mannen en vrouwen nu eenmaal anders zijn en dat
ik me daar niet druk om moet maken. Ik snap het
ook wel. Stereotypen geven mensen een houvast
aan de werkelijkheid. Het is een manier om de complexe
wereld te begrijpen. ‘Vrouwen zijn anders dan
mannen.’ Dat is voor veel mensen een belangrijk
gegeven. Wanneer je zegt dat er ook mensen zijn die
niet binnen het typisch vrouwelijke of typisch mannelijke
hokje vallen, dan maakt dat de werkelijkheid
een stuk complexer.
dan vrouwen, dan moeten ze straks misschien wel
een deel van die macht inleveren. Daar zijn de
meeste mannen zich niet bewust van maar bij een
deel leeft het toch ook wel: als we echt gelijk zijn, ga
ik moeten inleveren. Dan is het niet meer zo vanzelfsprekend
dat ik de kostwinner ben, dat ik controle
heb over het geld en meer toegang heb tot de
arbeidsmarkt. Dat speelt onbewust wel mee.’
Waarom voelen ook veel vrouwen zich goed in een
systeem waar ze minder macht hebben?
‘Dat is een vraag die ik mezelf ook vaak stel. Ik denk
dat het neerkomt op duidelijkheid en het feit dat veel
vrouwen zichzelf vertellen dat ze niet minder macht
of minder vrije keuze hebben. Als vrouwen thuisblijven
voor de kinderen, gaan ze daar meer waarde
aan hechten. Ze stellen dat zij een andere rol hebben
die zeker even belangrijk is dan die van hun
partner, soms zelfs belangrijker: ‘Het opvoeden van
mijn kinderen is veel waardevoller dan de job die
mijn man uitoefent.’
‘Volgens mij speelt cognitieve resonantie deductie
een rol. Dat is een psychologisch proces. Als je
gedrag niet overeenkomt met je idealen, ga je niet je
gedrag, maar wel je idealen aanpassen . Het is makkelijker
je idealen aan te passen dan je gedrag: ‘ja,
maar een carrière is ook niet zo vreselijk belangrijk.
Wat ik nu doe is heel belangrijk.’ Vrouwen stellen
zichzelf gerust door zich ervan te overtuigen dat ze
er zelf voor gekozen hebben.’
Het is ook een machtskwestie. We moeten ons
steeds afvragen wie de macht heeft. Dat zijn vooral
de blanke mannen. Als we moeten aannemen dat
die blanke mannen biologisch gezien niet beter zijn
Stereotypen van elke dag
✤ Vorig jaar presenteerde bank KBC een verzekeringsproduct
genaamd Moeders Preventiewinkel. ‘Want niemand is zo bezorgd
om uw veiligheid als zij.’
✤ Supermarktketen Carrefour reserveert vlak voor het gebouw
parkeerplaatsen ‘voor mama en haar baby.’
Heb je tenslotte tips hoe we stereotype beeldvorming
kunnen tegengaan?
Je er bewust van worden is een eerste stap.
Vervolgens is het belangrijk dat je stereotiep denken
probeert te corrigeren bij jezelf, maar dat je ook
andere mensen er op aanspreekt. Zelf probeer ik
bijvoorbeeld anti-stereotype zaken in het leven van
mijn dochters te introduceren. Niet omdat ik ze wil
dwingen zich af te keren van alles wat met vrouwelijkheid
te maken heeft, maar wel omdat ik ze wil
laten zien dat er veel meer is dan dat. Ik heb hen een
hele reeks dvd’s met tekenfilms, onder andere
Brave, gegeven waar vrouwen de helden zijn en zelf
keuzes maken. Brave Disneyprinsessen krijgen ze
al genoeg te zien.
✤ Vele bedrijven richten in hun reclame voor schoonmaakmiddelen
of stofzuigers zich specifiek op vrouwen.
✤ Vele vrouwelijke topmanagers krijgen – in tegenstelling tot de
mannelijke topmanagers – steeds dezelfde vraag: ‘Hoe combineer
jij je job met je gezin?’
Leestip
Het idee M/V
Ontmaskering van een hardnekkig denkbeeld.
Asha ten Broeke
32
| FEMMA | MEI 2014