13707 Shellvenster

FOTO: ERNST BODE
V O O R W O O R D
OLIEGELD RONDPOMPEN
En zo begint het er toch steeds meer op te lijken dat de wereldenergiemarkt in een wezenlijk
andere fase terecht is gekomen. Ditmaal niet schoksgewijs, zoals in 1973 en 1980 veroorzaakt
door oorlogen in het Midden-Oosten en een ontluikend zelfbewustzijn van olie-exporterende
landen, kortlevende crises toen, bleek achteraf, nu meer sluipend, maar mogelijk structureler.
Wat is er nu anders? Na de prijssprongen van 1973 en 1980 raakte de wereldeconomie uit de
rails; de groei stagneerde, de energieconsumptie daalde. Nu draait de wereldeconomie door:
in haar recente World Economic Outlook gaf het IMF een groeiverwachting af van 4,3% voor
zowel 2005 als 2006, aanzienlijk boven de langjarige trendlijn.
Wat ook anders is, is dat een enorme geldberg haast koortsachtig op zoek is naar rendement.
Bedrijfswinsten zijn hoog en er draait een geldpomp van ongekende omvang: de Verenigde
Staten heeft dit jaar een tekort op haar lopende rekening van zo’n $700 miljard. Dit gat
wordt moeiteloos gevuld door de rest van de wereld, China voorop, de olie-exporterende
landen direct daarna. Amerika geeft extra uit wat de rest van de wereld spaart.
Economische groei ontstaat door meer te produceren en een versnelling in de roulatie van geld.
Automobilisten aan de pomp ervaren - knarsetandend - dat ook zij volop meespelen in dat
systeem van versneld geld rondpompen. In 2004 bijvoorbeeld - bij een gemiddelde olieprijs van
zo’n $40 per vat - boekten de olie-exporterende landen samen een spaaroverschot van $207
miljard, het drievoudige van 2001. Naar schatting houden zij dit jaar zelfs $400 mld over. Het
geld wordt deels extra geconsumeerd, maar wijzer geworden door vroegere ervaringen (uitgaven
structureel verhogen en dan in de problemen komen als de inkomsten plotseling dalen -
ook in Nederland geen onbekend fenomeen) gaan nu grote bedragen richting beleggingenvoor-later,
nationale ‘appeltjes-voor-de-dorst fondsen’. Ook dit geld zoekt naar beleggingsrendement;
wat je momenteel vooral kunt vinden in grondstoffen, waardoor verdere speculatieve
druk ontstaat op olie- en gasprijzen, waardoor... maak zelf de tekening af.
Het vermoeden van speculatie als een van de grote factoren achter de hogere olie- en gasprijzen,
wordt versterkt door het feit dat er - op wereldschaal gezien - geen fysieke tekorten aan
ruwe olie, olieproducten en aardgas zijn geweest. Niet tijdens de Amerikaanse acties in Irak,
niet tijdens de stakingen in Venezuela, niet door de groeiversnelling van China en niet door
de orkaandames Katrina en Rita. Soms waren er regionale onbalansen, maar net als bij die
fameuze olieboycot van 1973, verlegden oliestromen zich soepel en geruisloos. In september
bijvoorbeeld werden zo’n 80 tankers extra gecharterd om benzine, diesel en jet fuel naar de
Verenigde Staten te varen, voor een groot deel afkomstig uit Europa. Waar een tochtje Rotterdam
- New York vóór Katrina $2,20 per vervoerd vat benzine deed, schoot dat in de week na
deze orkaan omhoog naar $3,90, zodat ook reders hun
voordeel konden doen in de wereldwijde geldrondpomp.
Maar tekorten? Tankers die leeg uit het Midden-Oosten weg
worden gestuurd? Of vol ruwe olie op de rede voor Rotterdam
liggen te wachten omdat er geen raffinagecapaciteit
vrij zou zijn? Nog niet van gehoord. Wel van de Saoedische
olieminister die zijn verbazing uitsprak dat niemand kwam
om die twee miljoen vaten op te halen die zijn land in
recordtijd aan de dagelijkse productiecapaciteit had toegevoegd.
Zelfs als de oliemarkt structureel in een andere fase terecht
is gekomen, met hogere prijzen, dan zijn daarmee nog niet
de economische wetten herschreven. Bijvoorbeeld de wetmatigheid
dat hoge prijzen leiden tot een lagere vraag, een
groter aanbod en tot substitutie, alles in vereniging. Bij ruwe
olie of aardgas van zeg $70 per vat, vormt steenkool een
zeer kosteneffectief alternatief bij elektriciteitsproductie en
straalt ook de zon boven windmolens, onconventionele olie
en biobrandstoffen. Tenminste nog één zekerheid in een
wereld verder vol vragen.
Piet de Wit
Hoofdredacteur Shell Venster
SHELL VENSTER – NOVEMBER/DECEMBER 2005 – 2
I N H O U D
UITGAVE VAN SHELL NEDERLAND BV
Adres Carel van Bylandtlaan 30, 2596 HR Den Haag. Postbus 444,
2501 CK Den Haag. Telefoon: 070-377 87 00.
Hoofdredactie Piet de Wit Vormgeving Toon Beekman (De Fabriek, Communicatieadvies
& uitvoering) Medewerkers aan dit nummer Rob van den Berg,
Oscar Hofman, Euan Galloway, Hanco Kolk, Hans Lagendaal, Caspar van Loo, Pieter
Nouwen.
Druk Roto Smeets GrafiServices
Gratis voor geïnteresseerden Shell Venster wordt verspreid onder geïnteresseerden
in de activiteiten van Shell Nederland en Royal Dutch Shell. Het blad is gratis verkrijgbaar.
Abonnementen kunnen of via onze fax (070 - 377 87 45) of e-mail-adres
shellvenster@shell.com worden aangevraagd en via: Administratie Shell Venster
Postbus 444, 2501 CK Den Haag
Tweemaandelijkse publicatie Voor het geheel of gedeeltelijk overnemen
of bewerken van artikelen dient men toestemming van de redactie te vragen.
In de meeste gevallen zal die graag worden gegeven.
Benaming Shell-Maatschappijen Hoewel Shell-maatschappijen een eigen identiteit
hebben, worden zij in deze publicatie soms gemakshalve met de collectieve benaming
’Shell’ of ’Groep’ aangeduid in passages die betrekking hebben op maatschappijen
van Royal Dutch Shell, of wanneer vermelding van de naam van de maatschappij(en)
gevoeglijk achterwege kan blijven.
COVER FOTOGRAFIE: ERNST BODE
Het ‘Hoofdbureau’ is open Een nieuw
bedrijf (Royal Dutch Shell) en direct ook
een nieuw hoofdkantoor: in Den Haag
ontwierpen de architecten Van Vugt en
Karthaus een complex dat enerzijds ‘sober
en bescheiden’ is, maar anderzijds transparantie
uitstraalt en mensen in de gelegenheid
stelt elkaar te ontmoeten. PAGINA 4
Internationaal leren In veertien landen
heeft Shell eigen basisscholen voor kinderen
van haar expatriates. Het onderwijsplan
werkt ook aan de eigenschappen die
Shell van haar medewerkers verwacht:
openheid, flexibiliteit, aanpassingsvermogen
en veerkracht bij eventuele tegenslag.
PAGINA 22
Alles draait straks om de zon Shell-researcher
Frank Niele legt in een boek uit dat
de wereld een zesde energierevolutie in
haar bestaan moet doormaken, waarmee
een duurzame status wordt bereikt. De
zon wordt de motor van een eco-industriele
samenleving die ontstaat uit een sociotechnologische
revolutie. PAGINA 26
EN VERDER: Maatschappelijk Verantwoord
Ondernemen (MVO) moet uit het huidige
‘aparte hokje’ komen, zegt MVO-hoogleraar
Johan Wempe, “het moet commercieel
worden benaderd.” PAGINA 8 Het kostte
veel tijd en geld, maar ook Shell is
inmiddels SOX404-proof. PAGINA 13 Professor
Joop van Lenteren is winnaar van de
Koninklijke/Shell Prijs voor duurzame ontwikkeling.
PAGINA 14 Met de modernste
analytische technieken helpt Shell mee om
de technische geheimen van de schilderijen
van Vincent van Gogh te ontsluieren.
PAGINA 17 Medewerker Thijs Aarten kreeg
kippenvel in Nigeria bij het winnen van
een belangrijke tender. PAGINA 20 Nieuws
uit de wereld van Shell en energie:
PAGINA’S 3, 29 en 30. Waarom komt de olie
niet in de tank terecht? Inspecteur Netjes
kent het antwoord. U ook? PAGINA 31