13707 Shellvenster

More documents

Recommendations

Info

HET SOMS DROMERIG IDEALISME VAN MVO, MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN, IS ER INMIDDELS WEL AF.JOHAN WEMPE, DIRECTEUR VAN KENNIS- CENTRUM MVO NEDERLAND, VINDT HET TIJD VOOR EEN VERNIEUWDE AANPAK. ALS MVO ECHT HET HART VAN DE ONDERNEMING WORDT, KAN EEN BEDRIJF BETER CONCURREREN IN DE GLOBALISERENDE ECONOMIE, STELT HIJ. Het zakelijk nut van ‘leuke dingen’ TEKST: OSCAR HOFMAN FOTO: ERNST BODE MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ondernemen, wie kan daar nu iets tegen hebben? Zou dat niet hetzelfde zijn als je tegen moederliefde en vrede verklaren? Maar waar staat MVO eigenlijk concreet voor, en wat heb je eraan in deze tijd van harde internationale concurrentie? De kritische geluiden aan het adres van bedrijfsethiek groeien. Bijvoorbeeld van mensen die MVO voornamelijk zien als window dressing en het ‘maatschappelijk aardig doen’ juist beschouwen als een blok aan het been van de onderneming. Hoe snel kan het allemaal veranderen. Het is een inmiddels al behoorlijk afgesabbeld verhaal, maar de affaire rond de Brent Spar veroorzaakte bij grote internationale bedrijven een omslag. Dat zelfs de olietitaan Shell zo afhankelijk bleek te zijn van de invloed van de omgeving en de gunst van de consument, kwam als een schok over. De affaire gaf het begrip maatschappelijk verantwoord ondernemen de beslissende impuls tot een razendsnelle ontwikkeling. Wat in de zomer van 1995 begon als een megahype, leidde tot een nieuwe mentaliteit bij veel bedrijven, die voortaan de mening van de omgeving, de stakeholders, een grote rol gaven. “Je ziet vanaf dat moment heel snel allerlei vormen van communicatie en overleg met de omgeving ontstaan. De grote internationale bedrijven begin- nen met de publicatie van maatschappelijke jaarverslagen en er komt een structurele dialoog op gang met de stakeholders, de betrokken maatschappelijke partijen. De poorten gaan open, er komt een einde aan de tot dan toe naar binnen gerichte en redelijk gesloten cultuur. Dat bedrijven medeverantwoordelijk zijn voor hun maatschappelijke omgeving is toen geaccepteerd”, aldus Johan Wempe, directeur van MVO Nederland in Utrecht en hoogleraar bedrijfsethiek aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Het Kenniscentrum - waar Shell Nederland als partner in deelneemt - draait nu iets meer dan een jaar en is opgezet op initiatief van het Ministerie van Economische Zaken om MVO verder te stroomlijnen en te stimuleren. Na destijds de vliegende start, begon MVO geleidelijk te stagneren, constateerde ook EZ, dat bereid was het kenniscentrum vier miljoen euro subsidie mee te geven. MVO blijft te vaak steken bij het publiceren van maatschappelijke jaarverslagen, de aanstelling van een duurzaamheidsmanager of investeringen in filantropische activiteiten. MVO uit het aparte hokje Johan Wempe (52), die destijds, in zijn toenmalige functie van directeur KPMG Ethics & Integrity Consulting, SHELL VENSTER – NOVEMBER/DECEMBER 2005 – 8 Shell nog adviseerde na Brent Spar, erkent dat verdere ontwikkeling van het MVO-denken hard nodig is. “Wat er de afgelopen jaren tot stand is gekomen, is een mooie aanzet, maar het is nog niet genoeg”, zegt hij. “Er is veel aandacht voor processen, maar het is ook belangrijk dat er nu echt gekeken wordt naar concrete resultaten. MVO staat nog te veel op zich zelf in een apart hokje. Die duurzaamheidsmanager kan niet op zijn kantoortje blijven zitten en een filantropisch fonds is weliswaar zinvol, maar het raakt niet de kern.” Waar Wempe voor pleit, is dat MVO het hart van de business wordt. “Dat besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid blijft nu nog te veel aan de oppervlakte. De top van het bedrijf moet het verder oppakken en voortdurend impulsen geven. Extern, maar ook intern. Je kunt bijvoorbeeld het probleem van overgewicht en een ongezonde levensstijl gaan aanpakken door te zorgen dat er goed eten in het bedrijfsrestaurant te krijgen is en door het personeel tot bewegen uit te nodigen. Maar ook extern moet de maatschappelijke verantwoordelijkheid bij alle beslissingen meespelen.” De kritiek die steeds luider klinkt is echter dat al dat ‘aardig doen’ alleen maar geld kost. Globalisering zorgt voor een steeds hardere concurrentiestrijd, waarin bedrijven het uiterste
Johan Wempe: “Uiteindelijk zal MVO de langste adem hebben.” moeten geven om overeind te blijven. MVO is volgens critici wel mooi en aardig, maar zij zien het ook als een blok aan het been van de onderneming dat het bedrijfsresultaat negatief zal beïnvloeden. Bij veel bedrijven laten aandeelhouders zich steeds nadrukkelijker horen, en die aandeelhouders lijken meer interesse te hebben in goede winstcijfers dan in maatschappelijk verantwoorde projecten. Volgens Wempe is dat echter een misvatting. Aandeelhouders zijn vaak wel degelijk geïnteresseerd in het rendement op de lange termijn. “Mogelijk is de goede vorm voor de dialoog met deze groep stakeholders nog niet gevonden”, filosofeert hij. “In die dialoog moet het zakelijke belang van MVO duidelijk worden, een bedrijf kan het zich niet permitteren zijn maatschappelijke omgeving te negeren.” Het verleden heeft volgens Wempe duidelijk gemaakt wat dat voor gevolgen kan hebben. “Misschien zal een enkele aandeelhouder opstappen en naar de concurrent gaan die niet aan ‘leuke dingen’ doet, maar puur op de korte termijn naar winst streeft. Dat moet dan maar geaccepteerd worden, uiteindelijk zal MVO de langste adem hebben.” De markt beslist Johan Wempe is het beslist niet eens met de stelling dat MVO en commercie tegenover elkaar staan. Ze kunnen en moeten elkaar juist aanvullen, is zijn visie. Hij geeft het voorbeeld van Douwe Egberts die investeert in de verbetering van de levensomstandigheden van kleine koffieboeren in ontwikkelingslanden. Er zijn onder meer vakscholen gesticht waar de boeren een opleiding krijgen. “Dat is geen filantropie, want doordat de boeren beter werken, komt er een beter product. Deze koffie heeft een hogere kwaliteit en daar mag dan ook een hogere prijs voor worden gevraagd, die de consument bereid is te betalen”, houdt hij voor. “Ik wil benadrukken dat dit een puur commercieel verantwoorde activiteit is en dat is ook de enige manier om het te ontwikkelen. Als MVO in het hart van de business wil staan, dan moet het zich op de markt weten te handhaven.” Vanuit dat denken dat markt en ethiek samen juist de innovatiekracht versterken, noemt Johan Wempe als voorbeeld Shell V-Power. “Dat is een brandstof die beter is voor het milieu, beter is voor de motor en daarom voor de automobilist ook wat meer mag kosten. Deze innovatie is aangezwengeld door maatschappelijke verantwoordelijkheid. De investeringen van Shell in bijvoorbeeld research en technologieontwikkeling bij biomassaconversie en waterstof zijn andere goede voorbeelden.” Adam Smith op zijn kop In zo’n benadering kunnen de meest onverwachte situaties een marktkans bieden volgens Wempe. Bestrijding van armoede en sociale onrechtvaardigheid kan heel goed samengaan met commercieel succes, zoals de activiteiten van Douwe Egberts duidelijk maken. Investeren in arbeidsomstandigheden en kennisniveau in armoedegebieden leidt ertoe dat het bedrijf een kwalitatief beter product op de markt kan zetten en op de langere duur een nieuwe afzetmarkt creëert. Daarvoor moet een gebied wel tot op zekere hoogte ontwikkeld zijn, erkent Wempe. “In Afrika bijvoorbeeld is het basisniveau op zoveel plaatsen zo laag, dat dit commerciële model niet zal werken. Daar zullen voorlopig overheden en filantropische organisaties het voortouw moeten nemen.” Maar in andere streken, waar het basisniveau hoger is, is filantropie niet op zijn plaats. “Dat is niet vruchtbaar, alleen wat commercieel levensvatbaar is, kan voor beide partijen voordeel opleveren en aan een echte ontwikkeling bijdragen. Het is het klassieke vrije kapitalisme van Adam Smith op zijn kop gezet. Niet het vrije ondernemen geeft automatisch een positieve ontwikkeling, het is juist de positieve maatschappelijke inzet die tot een succesvolle onderneming leidt.” Als hoogleraar bedrijfsethiek aan de Erasmus in Rotterdam constateert Wempe “veel belangstelling voor MVO onder studenten en jonge managers, dat is niet aan het inzakken.” “Ik merk dat jonge mensen willen werken bij een bedrijf dat én commercieel succesvol is én verantwoordelijk opereert. Zij zijn de topmensen van morgen, en MVO nieuwe stijl heeft dus veel potentieel.” SHELL VENSTER – NOVEMBER/DECEMBER 2005 – 9 ‘EERLIJK DUURT HET LANGST’ Margot Scheltema heeft als financieel directeur van Shell Nederland het MVO-beleid in haar portefeuille en ook zij ziet het maatschappelijk verantwoord ondernemen als de enige manier voor een bedrijf om in de toekomst te overleven. “Eerlijk duurt het langst. Maar dat moet inderdaad ook commercieel levensvatbaar zijn. Wat de consument in Shell V-Power bijvoorbeeld aanspreekt is dat het beter is voor de motor, niet dat het goed is voor het milieu. Zo kun je dat aanpakken. Duurzame, verantwoorde producten mogen bovendien niet veel meer kosten, je moet zoeken naar een haalbare balans.” Scheltema benadrukt dat een bedrijf de hele productieketen moet bekijken en alles van begin tot eind zo moet inrichten dat het zo duurzaam en verantwoord mogelijk is. “MVO is te vaak vooral abstracte theorie, maar het gaat erom hoe de dingen in de praktijk echt worden gedaan. De grote aandacht voor veiligheid bij Shell is daar een voorbeeld van”, constateert ze. Maar ook noemt Scheltema de Burenraad bij Shell Pernis, waarin met vertegenwoordigers uit de omgeving wordt overlegd over zaken als affakkelen, veiligheid en milieu. Dit succesvolle model voor goed nabuurschap wordt binnen MVO Nederland als best practice gepresenteerd.
Page 1 and 2: UITGAVE VAN SHELL NEDERLAND B.V.
Page 3 and 4: S H E L L A C T U E E L BELEIDSUITG
Page 5 and 6: De ‘kloostergang’ in een van de
Page 7: gezond bedrijf. Wij hebben al zovee
Page 11 and 12: ENERGY VALLEY? Denken ze in Noord-
Page 13 and 14: SOX404 is geland De wetsparagraaf (
Page 15 and 16: “Ik ben geen dogmaticus, ik ga ni
Page 17 and 18: FLINTERTJES VERF VAN EEN VAN GOGH P
Page 19 and 20: Stilleven (met oorspronkelijke lijs
Page 21 and 22: aspecten, los en in samenhang, heef
Page 23 and 24: TEKST: PIETER NOUWEN FOTO: ERNST BO
Page 25 and 26: omdat je steeds weer voelt dat je i
Page 27 and 28: Niele zich momenteel niet rechtstre
Page 29 and 30: S H E L L A C T U E E L GASPRIJSEXP
Page 32: Is er een verschil tussen diesel en

13707 Shellvenster

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?