13707 Shellvenster

Het nieuwe ‘woonhuis’ van
Shell in Den Haag, v.l.n.r.: de
slaapkamer, de hal, de eetkeuken
en het straatbeeld
aan de Carel van Bylandtlaan.
“Mensen moeten
elkaar in het
complex kunnen
ontmoeten, dat is
een van onze
hoofdeisen
geweest voor het
ontwerp”
Harry van der Meijden: “De buurt
kwam met een idee voor retro-architectuur;
‘Laat de gevels staan en bouw
daar maar iets nieuws achter’.” Van
Vugt: “Schijnarchitectuur.” Karthaus:
“Waarom zou je zoiets doen? Het waren
toch al lang geen woonhuizen meer.”
Van der Meijden: “Juist vanuit Welstand
kregen we veel steun om niet aan façadebouw
te gaan doen.”
Het ensemble van nogal verschillende
gebouwen zorgt nu juist voor een
gebalanceerde inpassing in de wijk.
Van der Meijden: “We hebben nooit
serieus overwogen om één groot nieuw
kantoor neer te zetten.” Van Vugt: “Eén
gebouw van deze omvang had nooit
kunnen werken temidden van deze
wijk. Daarom ook kozen we voor de
twee nieuwe kantoren aan het straatgedeelte
voor aparte ontwerpen en
baksteenarchitectuur, in twee kleuren.”
Werken in het café
Het buurtverzet heeft het ontwerp
beïnvloed, erkennen Van Vugt en Karthaus.
Niek van Vugt: “Op een keer
kregen we van de Welstandscommissie
zelfs te horen dat ons ontwerp veel
te voorzichtig was geworden, met
name ten aanzien van het hoogtegebruik.”
Harry van der Meijden: “Ook is veel
extra tijd en geld besteed aan de
inrichting van de Carel van Bylandtlaan.
We wilden voorkomen dat deze
weg, die nu aan beide zijden wordt
geflankeerd door Shell-kantoren, er uit
zou gaan zien als een ‘Shell-plein’.”
Miel Karthaus: “We hebben gekozen
voor een brede middenberm met hoge
bomen zodat de laan in karakter aansluit
op het Oostduinpark. En de straat
is nu beklinkerd, inplaats van geasfalteerd.”
De nieuwe parkeergarage, een aanvul-
ling op de bestaande, kan ook worden
gezien als geste aan de buurt;
immers weer zo’n driehonderd auto’s
minder op straat geparkeerd.
De uitdaging aan Van Vugt en Karthaus
om van de ‘verzamelbak’ een
organisch geheel te maken, hebben de
architecten opgelost met een mini-mall
onder de Carel van Bylandtlaan. Deze
verbindt beide straatzijden en geeft in
het hart de hoofdaansluiting op de
diepgarage onder de straat. Van Vugt:
“Het is een tunnel die door zijn transparantie
niet het idee geeft dat je
onder de grond bent.” Karthaus: “Dit
wordt de hoofdverkeersweg tussen de
beide helften van het complex. Hier
ontmoeten mensen elkaar, het heeft
het karakter van een interne straat.”
“Mensen moeten elkaar in het complex
kunnen ontmoeten, dat is een
van onze hoofdeisen geweest voor het
ontwerp”, aldus Van der Meijden.
“Daarvoor is transparantie door het
hele gebouw gecreëerd.”
Vooral voor het gesloten, haast
fortachtige gebouw met de twee grote
binnenhoven dat de Van Nieukerkens
tekenden, betekende dit een grote
opgave. Voor dit aspect ontwierp Karthaus
vullingen van de beide binnenplaatsen.
In de ene staat een restaurant
voor gastenontvangst en voor de
bewoners van het accommodatiegebouw
van het Shell Learning Centre
(zie Shell Venster september 2005), terwijl
de andere binnenplaats een open
en gesloten ‘kloostergang’ kent rond
een binnentuin.
Ook de kloostergang is een ontmoetingsruimte,
grenzend aan een intern
winkelpleintje en, “het meest spannende
element in de cultuurverandering”,
aldus Van der Meijden, het café. Open
van zeven tot zeven, en door zijn ligging
eigenlijk het centrale verkeers-
SHELL VENSTER – NOVEMBER/DECEMBER 2005 – 6
plein van alle bewegingen in het
gebouwencomplex.
Tijdens werktijd in het (overigens alcoholvrije)
café zitten? Van der Meijden:
“Je kunt daar werken, afspraken
maken, rapporten doornemen, met
collega’s praten.” Karthaus: “Werken is
al lang niet meer de hele dag op je
afdeling of in je kantoortje zitten; veel
werk is tegenwoordig creatief kunnen
zijn, en dat gaat beter als je collega’s
ontmoet.”
En die winkeltjes in het gebouw, van
bank tot kapper en mini-super? Van
der Meijden: “Drie redenen: door het
Learning Centre hebben we nu te
maken met een 24-uurs economie in
het gebouw, het is een multiculturele
gemeenschap en steeds meer van
onze werknemers hebben te maken
met duocarrières en weinig tijd.”
Kantoorindelingen
Niek van Vugt had het eerder over de
betrokkenheid van de architecten bij
de ‘interne gemoedstoestand’ van
Shell. Die kende, sinds het eerste
‘vision paper’ in 2001, nogal wat pieken
en dalen, met als gevolg daarvan
schuivende panelen in de behoeften
en eisen. Met als klap op de vuurpijl
de beslissing in 2005 dat Den Haag
voortaan het enige hoofdkantoor werd
van het nieuwe, geünificeerde Royal
Dutch Shell. Zou dat, als de bouw
toen al niet zo ver was gevorderd,
invloed hebben gehad op het ontwerp?
Van Vugt: “Het is ook nu, qua
uitstraling, echt een representatief
wereldhoofdkantoor.” Van der Meijden:
“Het aantal werknemers wordt
wel groter dan oorspronkelijk was
gedacht, waardoor we ook bestaande
kantoren in de buurt zullen betrekken.”
Van Vugt: “Verandering is een
volkomen normaal proces voor een