13707 Shellvenster

Hij is dus zelf die Symbian Man? “Ja, in hoge
mate, anders had ik dit boek ook nooit kunnen
schrijven, dat een pleidooi is voor symbiose
als pad naar verdere ontwikkeling en groei.”
Bescherm de commons
Nu zijn er natuurlijk ook andere onderscheiden
te maken in het mensensoort, je hebt bijvoorbeeld
altruïsten en redelijken, maar ook
materialistische egoïsten. Of je kunt ze indelen
in macroscopen (brede blik, toekomst) of
microscopen (eigen belang eerst, nu). Voor de
door Niele noodzakelijk geachte georkestreerde
revolutie heb je het meest aan macroscopen,
maar qua aantal lijken die niet echt een meerderheid
te vormen, toch?
“Klopt. En toch heb ik er vertrouwen in dat we
in een tijd leven waarin het macroscopisch
bewustzijn van de mensheid groeit. Het wordt
steeds duidelijker dat alles in de wereld tegenwoordig
met elkaar samenhangt. Bijvoorbeeld
dat door de enorme economische groei in
China de wereldstaalprijzen omhoogschieten
waardoor hier jouw nieuwe fiets duurder
wordt. Ik denk dat ondanks alle individualisering
de macroscopisch denkende mens dominant
kan worden.”
Als dat macroscopisch denken er ook toe leidt
dat er meer aandacht komt voor de bescherming
van de ‘commons’, dat ongeprijsde goed
waar iedereen onbeperkt gebruik van kan
maken, tot uitputting aan toe, dan is Frank
Niele nog tevredener, zegt hij. “In onze democratieën
heeft het individu zo’n belangrijke
plaats gekregen dat de commons ernstig in het
gedrang zijn geraakt.”
Sterk zijn en aanpassen
In zijn boek schetst Niele mogelijke beelden
van 2050. “De ruimtereiziger die naar de planeet
aarde kijkt, ziet dan een rommelige mix
van iconen uit Carbon Valley, met brokjes
Nuclear Valley, Green Valley en Sun Valley. Als
deze laatste brokjes klein blijven, of zelfs
onzichtbaar zijn, ziet de reiziger vooral Carbon
Valley in een staat van verval, omdat de aarde
niet langer in staat was de Carbian Explosion
(de enorme welvaartsgroei in het ‘koolwaterstoftijdperk’
- red.) te dragen. Maar als de
brokjes groeien dan zal de buitenaardse toeschouwer
een evolutionair gevecht zien tussen
de Imperial Man, de Arcadian Man en de Symbian
Man. Misschien dat het volgende domi-
nante energietijdperk al zichtbaar is geworden.
In deze eeuw zal het aangezicht van de aarde
zonder twijfel veranderen, en snel ook, want
de menselijke kracht is zonder voorbeeld. Of
de mensheid zelf, of het ‘systeem aarde’ zal dit
temmen, het ‘systeem aarde’ kent daarbij geen
grenzen.”
Frank zegt in de samenleving een ‘macroscopisch
signaal’ waar te nemen, de bewustwording
dat de aarde onze koolstofsamenleving
niet lang meer kan dragen. “Dat signaal bereidt
als het ware de menselijke geest voor op een
nieuwe realiteit, en ik hoop dat hieruit een
symbiotisch wereldbeeld ontstaat. Voor mij is
het een signaal dat oproept tot de inzet van
menselijk vernuft, geen signaal dat somberheid
en ondergang aankondigt. Het is een signaal
van keuzes en kansen, die de mens al dan niet
kan pakken. Dit is uniek, de eerste keer dat de
mens een eigen keuze kan maken over zijn
toekomst.”
Tot slot, wat betekent de filosofie van Frank
Niele voor zijn werkgever Shell? “De evolutie
leert dat organismen om te overleven twee
eigenschappen nodig hebben, ze moeten competitief
sterk zijn en heel adaptief, dus in staat
zich snel aan te passen. Juist in een tijd waarin
de veranderingen extreem zijn, zoals nu bijvoorbeeld
in de Carbian Explosion, moeten
beide kwaliteiten hoog ontwikkeld zijn. Een
bedrijf, dat tenslotte ook een organisme is,
moet dus financieel sterk zijn, en gelijktijdig
sterk zijn in op aanpassing gerichte innovatie
en technologie-ontwikkeling. Met innovatie en
technologie creëer je een portefeuille vol opties
die weliswaar vandaag of morgen nog geen
rendement genereren, maar waarmee je wel je
toekomst verzekert omdat ze je de mogelijkheid
geven van aanpassing aan de nieuwe
eisen die de omgeving aan
je stelt.”
*) ‘Energy. Engine of
Evolution’. Frank Niele,
Shell Global Solutions
International B.V.
Uitgegeven door Elsevier.
212 pagina’s; 94,95 euro.
ISBN 0-444-51886-X
SHELL VENSTER – NOVEMBER/DECEMBER 2005 – 28
DE VIJF GROTE ENERGIE-
REVOLUTIES
In zijn boek onderscheidt Frank Niele vijf essentiële
energierevoluties waarbij de ontwikkeling van de
aarde wezenlijk is veranderd. Alle perioden zijn
door hem uitvoerig omschreven, vanuit zowel een
biologische, een technologische als vanuit een
socio-economische invalshoek.
1 Photo-Energy Revolution (zonlicht leidt tot
fotosynthese, plantengroei)
2 Oxo-Energy Revolution (er ontstaat zuurstof,
ademhaling, dierlijk leven)
3 Pyro-Energy Revolution (de mens is
inmiddels ontstaan, hij kan het vuur beheersen
en dat verandert zijn leefgedrag)
4 Agro-Energy Revolution (de mens gaat zonlicht
oogsten via landbouw, ontdekt de wereld,
ontdekt wetenschap)
5 Carbo-Energy Revolution (de ‘koolwaterstofmens’
ontstaat, explosieve groei van kennis en
welvaart, maar ook van de ecologische voetafdruk
op aarde)
Niele komt uit bij de conclusie dat de wereld nu
een zesde revolutie nodig heeft omdat de huidige
fase van ontwikkeling (de ‘Carbian Explosion’ door
hem genoemd) niet duurzaam is wegens overexploitatie
van de aarde.
Socio-economisch gezien onderscheidt hij vier
hoofdtijdvakken waarin het menselijk handelen
zorgde voor een faseversnelling in de ecologische
voetafdruk op de aarde. Ze staan op bijgaande
ladder weergegeven.
Volgens Niele moet in de zesde energierevolutie de
stap worden gezet naar het ‘Heliocultureel tijdvak’,
in feite een aarde die niet alleen letterlijk, maar nu
ook figuurlijk om de zon draait.