Vroedkunde - Vlhora
Vroedkunde - Vlhora
Vroedkunde - Vlhora
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
O N D E R W I J S V I S I T A T I E<br />
<strong>Vroedkunde</strong><br />
Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte<br />
bacheloropleiding <strong>Vroedkunde</strong> aan de Vlaamse hogescholen<br />
V l a a m s e H o g e s c h o l e n r a a d<br />
9 februari 2007
D e o n d e r w i j s v i s i t a t i e V r o e d k u n d e<br />
Wolvengracht 38/2<br />
1000 Brussel<br />
tel.: 02 211 41 90<br />
info@vlhora.be<br />
Exemplaren van dit rapport kunnen tegen betaling verkregen worden<br />
op het VLHORA-secretariaat.<br />
Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op<br />
http://www.vlhora.be/visitaties en accreditatie/visitatierapporten.htm<br />
Wettelijk depot: D/2007/8696/3
Voorwoord<br />
De visitatiecommissie brengt met dit rapport verslag uit over haar oordelen en de daaraan ten grondslag liggende<br />
motivering, conclusies en aanbevelingen die resulteren uit het onderzoek dat zij heeft verricht naar de<br />
onderwijskwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Communicatiemanagement in Vlaanderen.<br />
De visitatiecommissie heeft hierbij de vernieuwde visitatieprocedure handleiding onderwijsvisitaties VLIR-<br />
VLHORA (februari 2005) gevolgd, waarbij zij niet enkel aanbevelingen en suggesties formuleert in het kader van<br />
de continue kwaliteitsverbetering van het hoger onderwijs, maar ook een oordeel geeft in het kader van de<br />
accreditatie van de opleiding.<br />
De visitatie en dit rapport passen in de werkzaamheden van de hogescholen en van de Vlaamse<br />
Hogescholenraad (VLHORA) met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in<br />
artikel 93 van decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs.<br />
Met dit rapport wordt de bredere samenleving geïnformeerd over de wijze waarop de hogescholen en meer<br />
bepaald de betrokken opleiding omgaat met de kwaliteit van haar onderwijs. Toch is het rapport in de eerste<br />
plaats bedoeld voor de hogeschool die de opleiding aanbiedt. Op basis van de bevindingen van het rapport kan<br />
de hogeschool nu en in de nabije toekomst actie nemen om de kwaliteit van het onderwijs in de opleiding te<br />
handhaven en verder te verbeteren.<br />
De lezer moet er zich echter terdege bewust van zijn dat het rapport slechts een momentopname biedt van het<br />
onderwijs in de opleiding en dat de rapportering van de visitatiecommissie slechts één fase is in het proces van<br />
kwaliteitszorg.<br />
De VLHORA dankt allen die meegewerkt hebben aan het welslagen van dit proces van zelfevaluatie en visitatie.<br />
De visitatie was niet mogelijk geweest zonder de inzet van al wie binnen de hogeschool betrokken was bij de<br />
voorbereiding en de uitvoering ervan. Tevens is de VLHORA dank verschuldigd aan de voorzitter, de leden en de<br />
secretarissen van de visitatiecommissie voor de betrokkenheid en deskundige inzet waarmee zij hun opdracht<br />
hebben uitgevoerd.<br />
Luc Van de Velde<br />
secretaris-generaal<br />
Bert Hoogewijs<br />
voorzitter
inhoudsopgave<br />
Voorwoord ...................................................................................................................................................3<br />
Deel 1 ..........................................................................................................................................................7<br />
I<br />
Onderwijsvisitatie <strong>Vroedkunde</strong>............................................................................................................9<br />
1 Inleiding .........................................................................................................................................9<br />
2 Betrokken opleidingen........................................................................................................................9<br />
3 Visitatiecommissie............................................................................................................................10<br />
3.1 Samenstelling .................................................................................................................10<br />
3.2 Taakomschrijving ............................................................................................................12<br />
3.3 Werkwijze .......................................................................................................................12<br />
4 Opzet en indeling van het rapport .....................................................................................................14<br />
II Domeinspecifiek referentiekader <strong>Vroedkunde</strong> ...................................................................................15<br />
1 Inleiding .......................................................................................................................................15<br />
2 Domeinspecifieke competenties .......................................................................................................15<br />
3 Besluit .......................................................................................................................................18<br />
III<br />
Algemene beschouwingen................................................................................................................21<br />
IV Opleidingen in vergelijkend perspectief.............................................................................................23<br />
Woord vooraf .......................................................................................................................................23<br />
Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding........................................................................................26<br />
Onderwerp 2 Programma .....................................................................................................................28<br />
Onderwerp 3 Inzet van personeel .........................................................................................................31<br />
Onderwerp 4 Voorzieningen .................................................................................................................33<br />
Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg.......................................................................................................34<br />
Onderwerp 6 Resultaten.......................................................................................................................34<br />
Bijzondere kwaliteitskenmerken ..................................................................................................................35<br />
V<br />
Vergelijkende tabel kwaliteitsaspecten..............................................................................................41<br />
Deel 2 ........................................................................................................................................................45<br />
2.1 Arteveldehogeschool........................................................................................................................47<br />
Bijzondere kwaliteitskenmerken van de opleiding..............................................................................81<br />
2.2 Erasmushogeschool Brussel ............................................................................................................89<br />
2.3 Hogeschool Antwerpen .................................................................................................................. 125<br />
2.4 Karel de Grote-Hogeschool ............................................................................................................ 157
2.5 Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende.......................................................................................189<br />
2.6 Katholieke Hogeschool Kempen .....................................................................................................227<br />
2.7 Katholieke Hogeschool Leuven.......................................................................................................267<br />
2.8 Katholieke Hogeschool Limburg – Provinciale Hogeschool Limburg.................................................305<br />
2.9 Katholieke Hogeschool Sint-Lieven.................................................................................................339<br />
2.10 Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen................................................................................ 375<br />
Bijlagen.................................................................................................................................................... 411<br />
Curriculum vitae van de visitatieleden .......................................................................................................413<br />
Onafhankelijkheidsverklaringen van de commissieleden............................................................................ 417<br />
Bezoekschema ........................................................................................................................................ 449<br />
Afkortingenlijst.......................................................................................................................................... 451
Deel 1<br />
algemeen deel
8 | o n d e r w i j s v i s i t a t i e V r o e d k u n d e
I<br />
Onderwijsvisitatie <strong>Vroedkunde</strong><br />
1 Inleiding<br />
In dit rapport brengt de visitatiecommissie verslag uit van haar bevindingen over de onderwijskwaliteit van de<br />
professioneel gerichte bacheloropleiding <strong>Vroedkunde</strong>, die zij in 2005 in opdracht van de Vlaamse<br />
Hogescholenraad (VLHORA) heeft onderzocht.<br />
Dit initiatief past in de werkzaamheden van de hogescholen en van de VLHORA met betrekking tot de<br />
kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in artikel 93 van het decreet van 3 april 2003<br />
betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen.<br />
2 Betrokken opleidingen<br />
De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> wordt door elf hogescholen aangeboden. De visitatiecommissie bezocht op<br />
- 11, 12, 13 mei 2005 Katholieke Hogeschool Leuven<br />
- 10, 11, 12 oktober 2005 Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen<br />
- 19, 20, 21 oktober 2005 Arteveldehogeschool<br />
- 16, 17 en 18 november 2005 Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende<br />
- 23, 24 en 25 november 2005 Katholieke Hogeschool Sint-Lieven<br />
- 30 november, 1 en 2 december 2005 Karel de Grote-Hogeschool<br />
- 7, 8, 9 december 2005 Katholieke Hogeschool Kempen<br />
- 23, 24, 25 januari 2006 Erasmushogeschool Brussel<br />
- 6, 7, 8 februari 2006 Katholieke Hogeschool Limburg en<br />
Provinciale Hogeschool Limburg<br />
- 22, 23, 24 februari 2006 Hogeschool Antwerpen<br />
o n d e r w i j s v i s i t a t i e V r o e d k u n d e | 9
3 Visitatiecommissie<br />
3.1 Samenstelling<br />
De visitatiecommissie werd samengesteld conform de procedure van de ‘handleiding onderwijsvisitaties VLIR-<br />
VLHORA, februari 2005’. Meer in het bijzonder werden de richtlijnen van de Erkenningscommissie Hoger<br />
Onderwijs met betrekking tot de onafhankelijkheid van de visitatieleden 1 opgevolgd. De visitatiecommissie werd<br />
samengesteld door het bestuursorgaan van de VLHORA in zijn vergadering van 23 december 2004.<br />
Arteveldehogeschool<br />
- Jos Welkenhuyzen, voorzitter, domeindeskundige<br />
- Antonia Aelterman, onderwijsdeskundige<br />
- Katelijne De Koster, domeindeskundige<br />
- Kristien Werbrouck, domeindeskundige<br />
- Tine Oudshoorn, domeindeskundige<br />
- Sofie Van den Abeele, studente<br />
Hogeschool Antwerpen<br />
- Jos Welkenhuyzen, voorzitter, domeindeskundige<br />
- Antonia Aelterman, onderwijsdeskundige<br />
- Renilde Bastiaens, domeindeskundige<br />
- Paul De Reu, domeindeskundige<br />
- Ingrid Vanweert, domeindeskundige<br />
- Marjan Cobbaert, studente<br />
Erasmushogeschool Brussel<br />
- Jos Welkenhuyzen, voorzitter, domeindeskundige<br />
- Antonia Aelterman, onderwijsdeskundige<br />
- Christiane Deneef, domeindeskundige<br />
- Mieke Clement, domeindeskundige<br />
- Mark Mintjens, domeindeskundige<br />
- student 2<br />
Karel de Grote Hogeschool<br />
- Jos Welkenhuyzen, voorzitter, domeindeskundige<br />
- Renilde Bastaens, domeindeskundige<br />
- Paul De Reu, domeindeskundige<br />
- Ingrid Vanweert, domeindeskundige<br />
- Antonia Aelterman, onderwijskundige<br />
- Pascale Mokangi, student<br />
1<br />
2<br />
De richtlijnen met betrekking tot de onafhankelijkheid van de visitatieleden zijn opgenomen in het ‘besluit van de<br />
Erkenningscommisie Hoger Onderwijs tot vaststelling van criteria voor bekrachtiging van de samenstelling van<br />
visitatiecommissies voorgesteld door de VLIR en de VLHORA van 20 oktober 2004’, dat geldt voor de beslissingen tot<br />
samenstelling van visitatiecommissies getroffen vanaf 31 december 2004. Gezien de visitatiecommissie <strong>Vroedkunde</strong> vóór<br />
deze datum werd samengesteld, is het besluit van de Erkenningscommissie formeel niet van toepassing.<br />
Indien de studenten omwille van persoonlijke redenen niet konden deelnemen aan een visitatiebezoek, werden de<br />
studentgerelateerde aspecten bewaakt door de andere leden van de visitatiecommissie, eventueel steunend op de vragen<br />
en opmerkingen die studenten tijdens vroegere bezoeken aangebracht hebben.<br />
10 | o n d e r w i j s v i s i t a t i e V r o e d k u n d e
Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende:<br />
- Jos Welkenhuyzen, voorzitter, domeindeskundige<br />
- Antonia Aelterman, onderwijsdeskundige<br />
- Renilde Bastiaens, domeindeskundige<br />
- Paul De Reu, domeindeskundige<br />
- Ingrid Vanweert, domeindeskundige<br />
- Pascale Mokangi, studente<br />
Katholieke Hogeschool Kempen<br />
- Jos Welkenhuyzen, voorzitter, domeindeskundige<br />
- Antonia Aelterman, onderwijsdeskundige<br />
- Katelijne De Koster, domeindeskundige<br />
- Kristien Werbrouck, domeindeskundige<br />
- Tine Oudshoorn, domeindeskundige<br />
- Pascale Mokangi, student<br />
Katholieke Hogeschool Leuven<br />
- Jos Welkenhuyzen, voorzitter, domeindeskundige<br />
- Antonia Aelterman, onderwijsdeskundige<br />
- Katelijne De Koster, domeindeskundige<br />
- Mark Mintjens, domeindeskundige<br />
- Tine Oudshoorn, domeindeskundige<br />
- Marjan Cobbaert, studente<br />
Katholieke Hogeschool Limburg / Provinciale Hogeschool Limburg<br />
- Jos Welkenhuyzen, voorzitter, domeindeskundige<br />
- Antonia Aelterman, onderwijsdeskundige<br />
- Christiane Deneef, domeindeskundige<br />
- Mieke Clement, domeindeskundige<br />
- Mark Mintjens, domeindeskundige<br />
- student 1<br />
Katholieke Hogeschool Sint-Lieven<br />
- Jos Welkenhuyzen, voorzitter<br />
- Antonia Aelterman, onderwijsdeskundige<br />
- Christiane Deneef, domeindeskundige<br />
- Mieke Clement, domeindeskundige<br />
- Mark Mintjens, domeindeskundige<br />
- Marjan Cobbaert, studente<br />
Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen<br />
- Jos Welkenhuyzen, voorzitter<br />
- Antonia Aelterman, onderwijsdeskundige<br />
- Kristien Werbrouck, domeindeskundige<br />
- Mieke Clement, domeindeskundige<br />
- Christiane Deneef, domeindeskundige<br />
- Fleur Cornette, studente<br />
1<br />
Indien de studenten omwille van persoonlijke redenen niet konden deelnemen aan een visitatiebezoek, werden de<br />
studentgerelateerde aspecten bewaakt door de andere leden van de visitatiecommissie, eventueel steunend op de vragen<br />
en opmerkingen die studenten tijdens vroegere bezoeken aangebracht hebben.<br />
o n d e r w i j s v i s i t a t i e V r o e d k u n d e | 11
Voor een kort curriculum vitae van de commissieleden, zie bijlage 1.<br />
Vanuit de VLHORA werd per visitatiebezoek een secretaris toegevoegd. Voor de visitatie <strong>Vroedkunde</strong> werden<br />
volgende secretarissen aangesteld:<br />
- Lucia Van Hoof (Arteveldehogeschool, Erasmushogeschool Brussel, Hogeschool Antwerpen, Katholieke<br />
Hogeschool Brugge-Oostende, Katholieke Hogeschool Kempen, Katholieke Hogeschool Leuven, Katholieke<br />
Hogeschool Limburg / Provinciale Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Katholieke<br />
Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen)<br />
- Cees van der Klip (Karel de Grote-Hogeschool)<br />
3.2 Taakomschrijving<br />
De visitatiecommissie geeft op basis van de zelfevaluatie van de opleiding en door middel van ter plaatse te<br />
voeren gesprekken:<br />
- een oordeel over de zes onderwerpen uit het accreditatiekader;<br />
- een integraal oordeel over de opleiding waarop de NVAO zich zal baseren bij accreditatie;<br />
- suggesties om waar mogelijk te komen tot kwaliteitsverbetering.<br />
Op aanvraag van de opleiding geeft de visitatiecommissie een beoordeling van de voorgedragen bijzondere<br />
kwaliteitskenmerken. Voor één hogeschool is dit het geval.<br />
3.3 Werkwijze<br />
De visitatie van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aan de hogescholen gebeurde conform de werkwijze zoals die is<br />
vastgelegd in de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR-VLHORA, februari 2005.<br />
Voor de beschrijving van de werkwijze van de visitatiecommissie worden vijf fasen onderscheiden:<br />
Fase 1 : installatie,<br />
Fase 2 : voorbereiding,<br />
Fase 3 : visitatiebezoek,<br />
Fase 4 : schriftelijke rapportering.<br />
3.3.1 Fase 1: installatie<br />
Op 28 februari 2005 werd de commissie officieel geïnstalleerd.<br />
De installatievergadering stond in het kader van een kennismaking, een gedetailleerde bespreking van het<br />
visitatieproces aan de hand van de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR-VLHORA, februari 2005 en een<br />
toelichting van het ontwerp domeinspecifieke referentiekader.<br />
Tevens werden een aantal praktische afspraken gemaakt, onder meer betreffende het bezoekschema, de<br />
bezoekdagen en de te lezen eindwerken en/of stageverslagen.<br />
12 | o n d e r w i j s v i s i t a t i e V r o e d k u n d e
3.3.2 Fase 2: voorbereiding<br />
De visitatiecommissie heeft een domeinspecifiek referentiekader voor de opleiding opgesteld en aan de<br />
opleidingen bezorgd.<br />
De commissie heeft vastgesteld dat het zelfevaluatierapport en de bijlagen een voldoende basis vormden voor<br />
het visitatiebezoek. Elk commissielid heeft het zelfevaluatierapport en de bijlagen bestudeerd, de geselecteerde<br />
eindwerken gelezen en haar argumenten, vragen en voorlopig oordeel vastgelegd in een checklist, waarvan de<br />
secretaris een synthese heeft gemaakt. De synthese werd uitvoerig besproken en beargumenteerd door de<br />
commissieleden. Op basis van de bespreking en de door de commissieleden opgestuurde vragenlijsten<br />
inventariseerde de secretaris kernpunten en prioriteiten voor de gesprekken en het materialenonderzoek bij de<br />
visitatie.<br />
3.3.3 Fase 3: visitatiebezoek<br />
De VLHORA heeft een bezoekschema (bijlage 3) ontwikkeld dat desgevallend aangepast werd aan de specifieke<br />
situatie van de opleiding. Tijdens de visitatie werd gesproken met (een representatieve) vertegenwoordiging van<br />
alle geledingen die bij de opleiding betrokken zijn. Tijdens de visitatie werd bijkomend informatiemateriaal<br />
bestudeerd en werd een bezoek gebracht aan de instelling met het oog op de beoordeling van de accommodaties<br />
en de voorzieningen voor de studenten. Tijdens de visitatie werd voor de verdere bevraging gebruik gemaakt van<br />
de synthese van de checklist en van de vragenlijsten.<br />
Binnen het bezoekprogramma werden een aantal overlegmomenten voor de commissieleden voorzien om de<br />
bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen)oordelen. Na de<br />
gesprekken met de vertegenwoordigers van de opleiding hebben de visitatieleden hun definitief (tussen)oordeel<br />
per facet en per onderwerp gegeven.<br />
Op het einde van het visitatiebezoek heeft de voorzitter een korte mondelinge rapportering gegeven van de<br />
ervaringen en bevindingen van de commissie, zonder expliciete en inhoudelijk waarderende oordelen uit te<br />
spreken.<br />
3.3.4 Fase 4: schriftelijke rapportering<br />
De secretaris heeft in samenspraak met de voorzitter en de commissieleden, op basis van het<br />
zelfevaluatierapport, de checklisten en de motiveringen een ontwerp opleidingsrapport opgesteld. Het<br />
ontwerprapport geeft per onderwerp en per facet het oordeel en de motivering van de commissie weer. Daarnaast<br />
werden - waar wenselijk en/of noodzakelijk - aandachtspunten en eventuele aanbevelingen voor verbetering<br />
geformuleerd.<br />
Het ontwerp opleidingsrapport werd aan de hogescholen gezonden voor een reactie medio juli 2006. De reactie<br />
van de opleiding op het ontwerp opleidingsrapport werd door de commissie in een slotvergadering besproken.<br />
Tevens stelde de commissie een vergelijkend gedeelte op waarin de belangrijkste conclusies en aanbevelingen<br />
van de visitatie vergelijkenderwijs worden weergegeven.<br />
Het vergelijkende deel werd samen met het antwoord van de visitatiecommissie op de reacties van de<br />
opleidingen en het definitieve opleidingsrapport aan de hogescholen toegezonden medio januari 2007.<br />
Het vergelijkende deel en de opleidingsrapporten werden samengebracht in het voorliggende visitatierapport van<br />
de professioneel gerichte bacheloropleiding <strong>Vroedkunde</strong>, dat op 9 februari 2007 gepubliceerd werd.<br />
o n d e r w i j s v i s i t a t i e V r o e d k u n d e | 13
3.4 Oordeelsvorming<br />
De commissie heeft in een eerste fase een oordeel per facet vastgelegd. Daarna heeft de commissie een oordeel<br />
per onderwerp vastgelegd op basis van de oordelen van de facetten die van het onderwerp deel uitmaken.<br />
In de oordelen per onderwerp wordt steeds een overzicht gegeven van de oordelen per facet. In geval van een<br />
compensatie van facetten, wordt het oordeel op onderwerpniveau gevolgd door een motivering en aangevuld met<br />
de weging die de commissie hanteerde in de oordeelsvorming op onderwerpniveau. In de overige gevallen wordt<br />
voor de motivering van het oordeel op onderwerpniveau verwezen naar de (uitgebreide) argumentatie bij de<br />
facetten.<br />
De oordelen per facet en per onderwerp hebben betrekking op alle locaties, afstudeerrichtingen en varianten;<br />
daar waar er een onderscheid in het oordeel per afstudeerrichting en/of locatie en/of variant nodig is, wordt dit<br />
aangegeven in het rapport.<br />
Bij de oordeelsvorming en de weging speelden de beslissingsregels zoals die door de VLHORA in de handleiding<br />
zijn geformuleerd een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de<br />
opleiding eventueel zelf legt, domeinspecifiek referentiekader en de benchmarking ten opzichte van de overige<br />
opleidingen <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
4 Opzet en indeling van het rapport<br />
Het rapport bestaat uit twee delen. In het eerste deel van het rapport beschrijft de visitatiecommissie in hoofdstuk<br />
II het domeinspecifiek referentiekader van waaruit zij de gevisiteerde opleidingen heeft beoordeeld. Verder<br />
(hoofdstuk III) worden algemene bevinden en (hoofdstuk IV) de belangrijkste conclusies en bevindingen van de<br />
commissie per thema vergelijkenderwijs weergegeven. In hoofdstuk V worden de toegekende scores in tabelvorm<br />
samengevat.<br />
In het tweede deel van het rapport brengt de commissie verslag uit over de verschillende opleidingen die zij heeft<br />
gevisiteerd. De aanbevelingen die de commissie doet ten aanzien van de afzonderlijke hogescholen worden in<br />
deze deelrapporten opgenomen. De deelrapporten zijn geordend naar alfabetische volgorde van de benaming<br />
van de hogescholen.<br />
14 | o n d e r w i j s v i s i t a t i e V r o e d k u n d e
II<br />
Domeinspecifiek referentiekader <strong>Vroedkunde</strong><br />
1 Inleiding<br />
Voor iedere (groep van) opleiding(en) wordt een domeinspecifiek referentiekader ontwikkeld dat door de<br />
commissie gebruikt wordt bij de beoordeling van opleidingen. De visitatiecommissie is verantwoordelijk voor de<br />
opmaak van het domeinspecifiek referentiekader. De VLHORA als evaluatieorgaan geeft de procedure 1 aan voor<br />
de opstelling ervan.<br />
Het referentiekader is niet bedoeld om een ideale opleiding te schetsen. Respect voor de eigenheid van een<br />
opleiding en voor de diversiteit binnen eenzelfde opleiding over de instellingen heen, veronderstelt immers dat in<br />
de eerste plaats wordt nagegaan of elke opleiding erin slaagt haar eigen doelstellingen te realiseren en dit zowel<br />
inhoudelijk als procesmatig. Dit belet niet dat wordt nagegaan of elke opleiding aan een aantal minimumeisen<br />
voldoet, die aan de betreffende opleiding worden gesteld vanuit het vakgebied en/of de relevante beroepspraktijk.<br />
2 Domeinspecifieke competenties<br />
2.1 gehanteerde input<br />
- Referentiekaders van de opleidingen:<br />
Associatie Antwerpen<br />
Associatie KULeuven<br />
Associatie Universiteit – Hogescholen Limburg<br />
Associatie Universiteit Gent<br />
Universitaire Associatie Brussel<br />
- Referentiekaders van de opleidingen: op hogeschoolniveau:<br />
Arteveldehogeschool<br />
Erasmushogeschool Brussel<br />
Hogeschool Antwerpen<br />
Karel de Grote-Hogeschool<br />
Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende<br />
Katholieke Hogeschool Kempen<br />
Katholieke Hogeschool Leuven<br />
Katholieke Hogeschool Limburg – Provinciale Hogeschool Limburg<br />
Katholieke Hogeschool Sint-Lieven<br />
Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen<br />
1<br />
De procedure voor het opstellen van het domeinspecifiek referentiekader is beschikbaar op de website van de VLHORA<br />
www.vlhora.be onder de rubriek visitatie & accreditatie.<br />
d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r | 15
- Wettelijke bronnen<br />
Richtlijn 80/154/EEG van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 21 januari 1980, inzake de<br />
onderlinge erkenning van de diploma’s, certificaten en andere titels van de verloskundige, tevens houdende<br />
maatregelen tot vergemakkelijking van de daadwerkelijke uitoefening van het recht van vestiging en vrij<br />
verrichten van diensten (CONSLEG: 1980L0154 — 31/07/2001)<br />
Richtlijn 80/155/EEG van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 21 januari 1980 inzake de<br />
coördinatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen betreffende de toegang tot en de uitoefening<br />
van de werkzaamheden van verloskundige (CONSLEG: 1980L0155 — 31/07/2001)<br />
Koninklijk besluit nr. 78 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen (Officieuze coördinatie)<br />
Koninklijk besluit van 1 februari 1991 betreffende de uitoefening van het beroep van vroedvrouw<br />
Koninklijk besluit van 18 juni 1990 betreffende de lijst van technische verpleegkundige prestaties en medisch<br />
toevertrouwde handelingen<br />
- Brondocumenten onderschreven door werkveld<br />
“Beroepsprofiel van de Belgische vroedvrouw” Nationale Raad voor de Vroedvrouwen (FOD 2002)<br />
“Opleidingsprofiel vroedvrouw” (Studie 65 - VLOR 1998)<br />
- Internationale referentiekaders<br />
International Confederation of Midwives - ICM<br />
European Midwives Association – EMA<br />
Eindtermen HBO-V<br />
2.2 beroepsspecifieke competentie<br />
gemeenschappelijke beroepsspecifieke competenties<br />
wettelijk kader<br />
De kwalificaties van de vroedvrouw zijn een interpretatie van de definitie van de vroedvrouw en de omschrijving<br />
ervan in het KB van 01 februari 1991 door de Nationale Raad voor de Vroedvrouwen en door deze laatste<br />
opgesteld in oktober 2002.<br />
- De bachelor in vroedkunde is in staat op een autonome en globale wijze gezonde vrouwen en pasgeborenen<br />
vanaf de bevruchting, vóór, tijdens en na de geboorte te begeleiden en te bewaken en is in staat de integratie<br />
van het gezin te bevorderen.<br />
- In het verloskundig-medisch domein en in het neonatologisch-medisch domein is de bachelor in vroedkunde<br />
in staat de vrouw en het kind te begeleiden in verhoogd risicosituaties in samenwerking met en verwijzend<br />
naar gynaecologen, neonatologen en andere specialisten. In het domein van de reproductieve geneeskunde<br />
is zij in staat de hem/haar toevertrouwde taken uit te voeren en een actieve betrokkenheid te tonen bij de<br />
pre- en postnatale opvolging van moeder en kind.<br />
- De bachelor in vroedkunde is in staat de vrouw in haar familiale en sociale context te situeren en<br />
psychosociale crisissituaties te herkennen. Hij/zij is in staat koppels met vruchtbaarheidsproblemen te<br />
begeleiden tijdens de medische behandeling.<br />
16 | d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r
- De bachelor in vroedkunde is in staat een rol te spelen in het kader van de seksuele en relationele vorming<br />
van jongeren. Hij/zij is in staat de gezondheid van de vrouw, de moeder, het kind en het gezin te stimuleren<br />
en te bevorderen. Hij/zij is in staat koppels met vruchtbaarheidsproblemen te informeren.<br />
- De bachelor in vroedkunde is in staat zijn/haar verantwoordelijkheid op te nemen voor de organisatie van<br />
zijn/haar werk alsook voor zijn/haar werkdomein. Hij/zij kan als actief lid samenwerken in de hele structuur.<br />
- De bachelor in vroedkunde is in staat actief deel te nemen aan de bewaking en de bevordering van de<br />
kwaliteit van zorg en bij te dragen tot de ontwikkeling ervan.<br />
overige competenties – buiten het wettelijk kader –<br />
- De bachelor in vroedkunde is in staat studenten en jonge collega’s te begeleiden en te bekwamen om als<br />
vroedvrouw in de gezondheidszorg te functioneren.<br />
- De bachelor in vroedkunde is in staat op evidentie gebaseerde zorgen te verstrekken en om te beslissen, na<br />
het afwegen van alle evidentie, wat in een bepaalde situatie het meest aangewezen lijkt (best available<br />
evidence).<br />
- De bachelor in vroedkunde is in staat om kritisch om te gaan met informatiebronnen en onderzoeksliteratuur.<br />
Zij/hij is in staat haar/zijn medewerking te verlenen aan onderzoeksprojecten en registratie van gegevens die<br />
als doel hebben de praktijk van de perinatale zorgverlening te optimaliseren.<br />
opleidingsgebonden beroepsspecifieke competenties<br />
Door de opleidingen aangeleverde beroepsspecifieke competenties zijn alle vervat in de onder 2.1 vermelde<br />
competenties. De verschillen in formulering zijn te verklaren doordat de betrokken opleidingen de competenties<br />
op een ander aggregatieniveau situeren. Ze zijn in zekere zin een operationalisering van de onder punt<br />
gemeenschappelijke beroepsspecifieke competenties beschreven competenties.<br />
d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r | 17
3 Besluit<br />
Een aantal bevindingen, accentverschuivingen, trends en internationale vergelijkingen leiden tot het formuleren<br />
van belangrijke door afgestudeerde vroedvrouwen na te streven competenties.<br />
trends en internationale ontwikkelingen in de beroepsuitoefening<br />
Er bestaat een tendens naar het toekennen van grotere zelfstandigheid en autonomie aan de vroedvrouwen in de<br />
eerste lijn. De nomenclatuur voorziet zelfstandige consultaties door vroedvrouwen in het kader van de<br />
extramurale prenatale begeleiding. Een aanpassing van het KB 78 ligt in de lijn van de verwachtingen.<br />
De oprichting van kraam- en geboortecentra, samen met de internationale aandacht voor de zelfstandig<br />
handelende vroedvrouw, stelt grotere eisen aan de verantwoordelijkheden van de er functionerende<br />
vroedvrouwen.<br />
Deze ontwikkelingen vergroten het spanningsveld tussen de normale verloskunde uitgevoerd door de vroedvrouw<br />
en de rol van helper in de eerder medisch georiënteerde verloskunde van de gynaecologen. Hierbij voegt zich<br />
nog een afnemend aantal gynaecologen, wat dit spanningsveld naar de toekomst alleen maar zal doen<br />
toenemen.<br />
Er is een sterke toename van (hoog)technologische interventies in het normale perinatale gebeuren, zoals<br />
fertiliteitbehandelingen, maternale en neonatale intensieve zorgen, ... Hierdoor wordt een grotere mate van<br />
specialisatie gevraagd van de vroedvrouw.<br />
De multiculturalisering van de maatschappij vraagt een begeleiding van de betrokken families met respect voor<br />
culturele verschillen. Bovendien bestrijden ze de gebruiken die tegenstrijdig zijn met de rechten van de mens en<br />
van het kind.<br />
ontwikkelingen in de gezondheidszorg<br />
Een internationale tendens naar verregaande responsabilisering van gezondheidswerkers doet zich voor op twee<br />
niveau’s:<br />
- Er is een verhoogde focus op efficiëntie en kosten/effectiviteit<br />
Hiervoor wordt een grotere verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid gelegd bij de medewerkers. Deze<br />
tendens wordt geconcretiseerd in een toenemende performantiemonitoring en performantiemanagement in<br />
de gezondheidszorg.<br />
- Er is een verhoogde focus op Evidence Based Medicine<br />
Deze tendens krijgt vorm in toenemende ontwikkeling van evidence based guidelines, evidence based<br />
protocols, evidence based clinical paths en evidence based outcomes. Men legt een grotere<br />
verantwoordelijkheid / aansprakelijkheid bij de medewerkers om conform deze evidentie te werken. Ook op<br />
dit vlak is er een toenemende monitoring van outcome.<br />
- Zorgvragers met minimale gezondheidsproblemen zullen in steeds mindere mate in ziekenhuizen worden<br />
opgenomen. Er zal een groei zijn van poliklinische activiteit en een toenemende zorgvraag in de eerste lijn.<br />
18 | d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r
- Naast de stijging van de zorgvraag, de toenemende specialisatie en complexiteit en korte verblijfsduur, zullen<br />
vroedvrouwen geconfronteerd worden met een zeer mondig publiek. Dit betekent dat informatie en educatie<br />
van zorgvragers (en familie) een zeer belangrijk element van de zorgverlening zullen worden.<br />
gevolgen voor de competentieontwikkeling<br />
Het autonoom handelen van de vroedvrouwen zoals vastgelegd in de wettelijke definitie zal in het kader van de<br />
maatschappelijke veranderingen en internationale trends voornamelijk dienen bekrachtigd te worden in de<br />
ontwikkeling van:<br />
- probleemgericht denken (belang van transfer, inzicht en integratie);<br />
- het gestructureerd kunnen informeren en educeren;<br />
- het continu blijven ontwikkelen zowel op persoonlijk als op professioneel vlak.<br />
d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r | 19
20 | a l g e m e n e b e s c h o u w i n g e n
III<br />
Algemene beschouwingen<br />
<strong>Vroedkunde</strong> als basisopleiding<br />
Zowel de positie, het beroep van de vroedvrouw alsook de opleiding hebben in de loop van de jaren heel wat<br />
ontwikkelingen gekend op nationaal en internationaal gebied. In 1980 werden de EG-richtlijnen uitgevaardigd die,<br />
met het oog op het vrije verkeer van gediplomeerden in de Europese unie, de opleiding tot vroedvrouw en de<br />
praktijkvoering zoveel mogelijk standaardiseerde (de meest recente versie van 2005 is als bijlage toegevoegd). In<br />
1988 werd het Overlegcomité van Belgische Vroedvrouwen (OCBV) opgericht met als doel een nationaal<br />
overlegplatform te creëren voor de Vlaamse en Franstalige vroedvrouwen. Via dit platform kreeg de<br />
beroepsgroep internationaal een grotere slagkracht. Het Koninklijk Besluit van 1 februari 1991 betreffende de<br />
uitvoering van het beroep van de vroedvrouw actualiseerde de bestaande wetgeving en breidde de<br />
bevoegdheden van de vroedvrouw uit. In 1992 werd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) het beroep<br />
van de vroedvrouw opnieuw gedefinieerd.<br />
Voor 1995 kon een student in Vlaanderen vroedvrouw worden door, na de driejarige opleiding Verpleegkunde,<br />
een extra jaar te volgen. Om tegemoet te komen aan de EG-richtlijnen en onder impuls van het rapport van het<br />
Raadgevend Comité voor de Opleiding van Verloskundigen (februari 1991), waarin de Belgische opleiding<br />
ontoereikend werd verklaard, startte in Vlaanderen in september 1995 een vernieuwde ‘autonome’ opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> met rechtstreekse toegang na het secundair onderwijs.<br />
Het ‘Decreet betreffende de hogescholen in de Vlaamse Gemeenschap’ van 13 juli 1994 bepaalt dat de opleiding<br />
tot vroedvrouw georganiseerd wordt in het studiegebied Gezondheidszorg. Het is een ééncyclusopleiding die, na<br />
drie jaar voltijds onderwijs, bekrachtigd wordt met het diploma van vroedvrouw. Het is een opmerkelijk gegeven<br />
dat de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> in de Waalse Gemeenschap in 1995 herschikt werd tot een vierjarige studie<br />
weliswaar met een gemeenschappelijke basis met de opleiding Verpleegkunde. De verschillende studieduur in<br />
België vormt een hinderpaal voor de (inter)nationale transparantie.<br />
Alle bezochte opleidingen waren betrokken in een proces van fundamentele curriculumvernieuwing. De<br />
verschillende opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> in Vlaanderen streven naar een grote harmonisering van de inhoud van<br />
het aanbod, met respect voor de Vlaamse, federale en Europese regelgeving. Alle opleidingen <strong>Vroedkunde</strong><br />
worden georganiseerd in hogescholen/departementen waaraan ook een opleiding Verpleegkunde verbonden is.<br />
Enkele opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> moeten nog veel moeite doen om zich als volwaardige opleiding te profileren,<br />
naast de (meestal grotere) Verpleegkunde.<br />
Zolang er geen bindende afspraken bestaan over de inhoud van de basiscompetenties, zijnde het geheel van<br />
competenties met inbegrip van de daarvoor vereiste kennis en attitudes waarover alle afgestudeerden moeten<br />
beschikken om als beginnend beroepsbeoefenaar op een gegeven beheersingsniveau taken te kunnen uitvoeren,<br />
kan men hierover geen valide uitspraken doen. Centraal in deze discussie staat de spanning over de precieze<br />
taak van de vroedvrouw: de huidige situatie in Vlaanderen plaatst de vroedvrouw vaak in het ziekenhuis<br />
(materniteit, verloskamer, neonatologie, consultatie, dienst fertiliteit, gynaecologie) waarbij ze vaak afhankelijk is<br />
van orders van de gynaecoloog. In de omringende landen handelt de vroedvrouw meer als zelfstandige<br />
vroedvrouw, waarbij de normale bevallingen door de vroedvrouw autonoom begeleid worden, zonder<br />
onmiddellijke interventie van een gynaecoloog. In de ons omringende landen is de bevalling in 'birth-centers' en<br />
de thuisbevalling ook een frequenter verschijnsel.<br />
De huidige opleiding <strong>Vroedkunde</strong> balanceert tussen een verantwoordelijkheid om de studenten op te leiden voor<br />
de huidige situatie in Vlaanderen en de verantwoordelijkheid om de studenten op te leiden naar een realiteit zoals<br />
deze zich presenteert in de ons omringende landen. Hierbij mogen we niet voorbijgaan aan de vraag vanuit het<br />
werkveld om breed inzetbare professionals af te leveren, waarbij een voldoende grote verpleegkundige bagage<br />
het mogelijk maakt om het chronische tekort aan verpleegkundigen op verpleegafdelingen mee op te vangen door<br />
vroedvrouwen in te schakelen als verpleegkundigen.<br />
a l g e m e n e b e s c h o u w i n g e n | 21
De commissie steunt deze visie niet. Steunend op de Europese regelgeving meent zij dat het verpleegkundig<br />
aspect van de opleiding moet beperkt blijven tot de inleiding van de verpleegkunde met als doelgroep de<br />
verpleging van vrouwen met gynaecologische en obstetrische pathologie. Op deze manier ontstaat meer ruimte<br />
om vroedkundige aspecten grondiger aan bod te laten komen.<br />
Meer dan vandaag het geval is, moet men in een aantal hogescholen/opleidingen de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> nog<br />
meer als een van Verpleegkunde autonome, onafhankelijke opleiding te behandelen. Sommige opleidingen<br />
hebben nog steeds geen weloverwogen visie ontwikkeld op het profiel van de huidige vroedvrouw en de daaraan<br />
gekoppelde opleiding. <strong>Vroedkunde</strong> is een professie. Bij alumni en medewerkers is dit niet altijd duidelijk door de<br />
dubbelfunctie verpleegkundige/vroedvrouw. Vroedvrouw moet als volwaardig beroep behandeld worden tijdens<br />
de opleiding teneinde een juist beeld te geven aan studenten en alumni.<br />
De tewerkstellingscijfers van de afgestudeerden geven aan dat de helft van de afgestudeerden niet als<br />
vroedvrouw tewerkgesteld is, maar als verpleegkundige zowel in ziekenhuisverband als in de thuiszorg. Deze<br />
tewerkstelling als verpleegkundige is mogelijk doordat er een acuut tekort aan verpleegkundigen is. De<br />
verwachting is dat binnen afzienbare tijd door wettelijke bepalingen en na bescherming van het beroep van<br />
verpleegkundige, geen vroedvrouwen meer toegelaten worden op verpleegkundige diensten. De vroedvrouw zal<br />
haar beroep enkel kunnen uitoefenen in door de overheid bepaalde diensten en zal enkel verpleegtechnische<br />
handelingen kunnen uitvoeren in het kader van de verloskunde. De overheid en de hogescholen hebben een<br />
verantwoordelijkheid om hieromtrent een duidelijke boodschap af te leveren aan de kandidaat studenten. Niets is<br />
meer demotiverend voor een pas afgestudeerde vroedvrouw als haar beroep niet te kunnen uitoefenen.<br />
Eén opleiding heeft 2 opties binnen de basisopleiding <strong>Vroedkunde</strong> uitgewerkt met de keuze voor studenten om<br />
zich te oriënteren naar klinisch werkende vroedvrouw of naar werken als zelfstandige vroedvrouw. De commissie<br />
is bezorgd over deze ontwikkeling daar deze dreigt afbreuk te doen aan het wettelijk kader van de<br />
beroepsspecifieke competenties dat ontwikkeld werd in de Nationale Raad voor Vroedvrouwen – okt.2002.<br />
22 | a l g e m e n e b e s c h o u w i n g e n
IV<br />
Opleidingen in vergelijkend perspectief<br />
Woord vooraf<br />
In dit hoofdstuk geeft de visitatiecommissie in vergelijkend perspectief een overzicht van haar bevindingen over<br />
de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> in Vlaanderen. De commissie besteedt bij de vergelijking vooral aandacht aan<br />
elementen die haar met meest in het oog gesprongen zijn of die zij belangrijk acht, en aan vaststellingen die zij in<br />
meerdere rapporten heeft gedaan. Het is niet de bedoeling van de commissie om de individuele<br />
opleidingsrapporten in detail te herhalen. Waar relevant zal de commissie voorbeelden van goede praktijk<br />
aanhalen.<br />
De visitatie van de opleidingen voor professioneel gerichte bachelor <strong>Vroedkunde</strong> heeft plaatsgehad op een<br />
ogenblik dat de opleidingen zowel inhoudelijk als structureel vernieuwingen dienden door te voeren o.m. omwille<br />
van de invoering van de Bachelor-Masterstructuur, de overgang naar competentieleren etc.<br />
De visitaties vonden plaats in de academiejaren 2004-2005 en 2005-2006, een periode waarin voor geen enkele<br />
gevisiteerde opleiding de volledige cyclus van de professioneel bachelor in de <strong>Vroedkunde</strong> was voltooid. Zo kon<br />
de commissie vaststellen dat in bepaalde hogescholen op basis van een verschillend curriculum werd gewerkt in<br />
de drie opleidingsjaren.<br />
Vooral voor het onderwerp 2 “ Programma” was het daarom niet steeds gemakkelijk om een eenduidig oordeel te<br />
vellen over de verschillende facetten. De commissie heeft daarom bij haar beoordeling altijd geprobeerd zicht te<br />
krijgen op en rekening te houden met de aanwezige opleidingsvisie en de veranderingsdynamiek op<br />
onderwijskundig en didactisch vlak .<br />
Verder wenst de commissie te stellen dat het hanteren van een bevroren enveloppe voor de financiering van de<br />
hogescholen de opleiding weinig ruimte laat om op de verschillende terreinen tezelfdertijd aan vernieuwing te<br />
doen.<br />
Als reactie op de terugmeldingsrapporten van de commissie lieten enkele hogescholen weten wat sedert het<br />
visitatiebezoek reeds gerealiseerd was voor een aantal facetten. De commissie heeft deze gerealiseerde<br />
bijsturingen geacteerd maar de initiële rapporten niet gewijzigd.<br />
In dit hoofdstuk worden de tien opleidingen vergelijkend beschreven. Dit gebeurt formeel aan de hand van de<br />
tabellen die per facet de scores weergeven voor de vijftien opleidingen. Daarnaast treft men, eveneens per<br />
onderwerp en per facet, een beschrijvende vergelijking. De opleidingen worden hierin niet bij naam geciteerd. Per<br />
facet worden de voornaamste bevindingen en aanbevelingen vermeld die voor de meerderheid van de<br />
opleidingen van toepassing zijn.<br />
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 23
Aanbod en grootte van de opleidingen<br />
In Vlaanderen wordt de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aangeboden op 11 locaties en zijn 11 hogescholen betrokken met<br />
de inrichting ervan. Eén hogeschool heeft twee vestigingsplaatsen en twee hogescholen werken samen in één<br />
opleiding. Het aantal ingeschreven studenten is sinds 2000-2001 geleidelijk gestegen van 883 tot 1 414 in het<br />
academiejaar 2003-2004.<br />
De tien opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> zijn als volgt verdeeld over de vijf Vlaamse provincies:<br />
provincie aantal locaties<br />
Antwerpen 3 1 Antwerpen (2), Lier, Turnhout<br />
Brabant 2 Brussel, Leuven<br />
Limburg 1 Hasselt<br />
Oost-Vlaanderen 2 Gent, St.-Niklaas<br />
West-Vlaanderen 2 Brugge, Kortrijk<br />
Het Doorlichtingverslag 1998-1999 stelde dat de opleidingen een 200-tal afgestudeerden per jaar afleverden voor<br />
een berekende behoefte van een 100-tal vroedvrouwen in het werkveld. Dit zijn de enige cijfers die bij de<br />
commissie bekend zijn. De door de opleidingen aangeleverde cijfers geven aan dat de uitstroom gestegen is naar<br />
250 (2002-2003) en hoger in de jaren nadien. De commissie heeft dan ook vragen rond de maatschappelijke<br />
verantwoording van een opleiding die tot een overmatig aantal afgestudeerden leidt.<br />
Het vroedkundeonderwijs in Vlaanderen wordt aangeboden in opleidingen die sterk in grootte verschillen: vier<br />
relatief grote opleidingen; vier kleine tot zeer kleine opleidingen en drie specifieke situaties (Limburg, waar twee<br />
hogescholen met voorheen kleine opleidingen samen één opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aanbieden; de Katholieke<br />
Hogeschool der Kempen, waar twee bestaande opleidingen de eerste stappen naar samenwerking zetten; de<br />
Hogeschool Antwerpen, waar ten gevolge van een samenwerkingsakkoord met de Nederlandse Hogeschool<br />
Zeeland meer dan de helft van de instromende studenten van Nederlandse nationaliteit is). Deze verschillen<br />
voeren tot sterk variërende onderwijsvoorwaarden en een verschillend onderwijsklimaat.<br />
Vooral de vier kleine opleidingen, maar niet enkel deze, zijn gekenmerkt door een kleinschalige onderwijssituatie.<br />
De commissie erkent dat de kleinschaligheid van de meeste opleidingen een aangename en productieve<br />
onderwijssfeer ten gevolge heeft, waar door vele studenten bewust voor gekozen wordt.<br />
De commissie heeft vastgesteld, dat kleinschaligheid ook bij het onderwijzend personeel tot een grote (al dan niet<br />
“vrijwillige”) inzet in het onderwijs en een persoonlijke studie- en studentenbegeleiding voert. Daar naar de<br />
verwachting van de commissie de betoelaging van de hogescholen in de toekomst niet zal toenemen, voelt de<br />
commissie zich genoodzaakt op de nadelen van deze kleinschaligheid te wijzen:<br />
- De overheadkosten van kleinschalige instituten zijn relatief hoog. Zo is de behoefte aan bibliotheekvoorzieningen,<br />
onderwijslokalen, practicumzalen en informatietechnologie grotendeels onafhankelijk van het<br />
aantal studenten met als gevolg dat de kosten per student/staflid bij een kleiner aantal studenten relatief hoog<br />
zijn. Dit geldt eveneens voor de bedrijfs- en energiekosten.<br />
1<br />
De Katholieke Hogeschool Kempen organiseert formeel één opleiding op twee vestigingsplaatsen, nl. Lier en Turnhout<br />
24 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f
- De kleinschaligheid heeft tot gevolg dat het aantal studenten in verhouding tot het aantal OP-leden relatief<br />
groot is. Anderzijds heeft een klein aantal OP-leden een vermindering van de diversiteit aan deskundigheid<br />
tot gevolg, zodat extern onderwijzend personeel aangetrokken dient te worden. In de toekomst zal dit<br />
probleem wegens de wellicht noodzakelijke bezuinigingen mogelijk nog groter worden, waardoor het aantal<br />
statutaire OP-leden onder een kritische grens dreigt te komen. In een realistisch ‘worse case scenario’ zullen<br />
dan steeds meer opleidingsonderdelen niet meer door tenminste één deskundig statutair OP-lid kunnen<br />
worden onderwezen. Een relatief grote kerngroep van statutaire OP-leden met (aanvullende) academische<br />
vorming is nodig om de kwaliteit van het onderwijs te handhaven, de sturing van hervormingen te<br />
bewerkstelligen en voldoende vakgerichte en onderwijsgerichte deskundigheid op te bouwen, die de basis<br />
voor innovatief onderwijs vormt.<br />
- In kleinschalige opleidingen moeten niet alleen de onderwijsopdrachten met eraan verbonden<br />
onderwijsvernieuwingen, maar ook de andere decretaal vereiste aspecten als kwaliteitszorg,<br />
internationalisering en maatschappelijke dienstverlening waargemaakt worden door een beperkt aantal OPleden.<br />
Het is de commissie opgevallen dat, met name in kleine opleidingen, deze aspecten moeilijk vorm<br />
krijgen.<br />
Samengevat is de commissie van mening dat het vroedkundeonderwijs in Vlaanderen op dit moment aan de<br />
vooropgestelde eisen voldoet en kwalitatief van voldoende niveau is. In de kleinschalige opleidingen zouden er<br />
zich wel problemen kunnen voordoen inzake de continuïteit van de studenteninstroom en de kwaliteitsbewaking.<br />
Duur van de opleiding<br />
Een punt van discussie – mede gevoed door het werkveld – betreft de vraag of de driejarige opleiding volstaat om<br />
alle taken, groepen en basiscompetenties te verwerken.<br />
De commissie merkt op dat in België een streven naar een vierjarige opleiding bestaat, waar Europa minimaal<br />
een driejarige opleiding voorschrijft en slechts enkele landen een opleiding van langer dan drie jaar inrichten.<br />
Bovendien halen een aantal landen niet de kwaliteit van de Vlaamse 3-jarige opleiding.<br />
In het beslissingsproces rond de duur van de opleiding is overleg nodig tussen onderwijs, werkveld en de federale<br />
overheid. De commissie meent dat het niet tot de opdracht van de basisopleidingen behoort om professionals te<br />
vormen die onmiddellijk inzetbaar zijn binnen alle gespecialiseerde domeinen, domeinen die de laatste jaren tot<br />
ontwikkeling gekomen zijn binnen de Gezondheidszorg. De bacheloropleidingen dienen in een voldoende brede<br />
basisvorming te voorzien die de afgestudeerde vroedvrouw toelaat om als een beginnend beroepbeoefenaar op<br />
een voldoende deskundige wijze de professionele akten uit te voeren.<br />
Het verder ontwikkelen van zijn deskundigheid, al dan niet in een meer gespecialiseerde richting, behoort tot de<br />
opdracht van elke professional.<br />
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 25
Onderwerp 1<br />
Doelstellingen van de opleiding<br />
Door alle bij de visitatie betrokken opleidingen zijn de doelstellingen (eindtermen, competenties) voor de opleiding<br />
beschreven. In de verschillende zelfevaluatierapporten gebeurde dit op erg uiteenlopende manier. Het valt op dat<br />
de meeste opleidingsteams in een eerste fase erg worstelen met het formuleren van de na te streven<br />
competenties en om het uitwerken van het competentiegericht onderwijs. Een aantal opleidingen hebben al een<br />
structuur uitgewerkt, andere zitten nog in een voorbereidende fase.<br />
Bij de formulering van de doelstellingen/competenties wordt – behalve aan wetenschappelijke vorming en<br />
kennisverwerving – expliciet aandacht besteed aan het aanleren van klinische vaardigheden en attitudes (thans<br />
meestal aangeduid met de term ‘professioneel gedrag’). Een nauwkeuriger analyse van de beschreven<br />
doelstellingen laat zien dat er gemeenschappelijke elementen in de beschrijvingen van de doelstellingen worden<br />
aangetroffen. Dit is mede het gevolg van de veelvuldige contacten van de opleidingsverantwoordelijken in de<br />
“werkgroep opleidingen” van de VLOV (Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen) en de ontwikkeling van een<br />
gemeenschappelijke visie binnen de Associatie Leuven.<br />
De commissie vraagt bijzondere aandacht in alle opleidingen voor het voldoende kunnen beheersen van de<br />
vaardigheid ‘hechten’. Ook de ‘risicoselectie’ en de ‘beslisvaardigheid’ zijn aspecten die onvoldoende aan bod<br />
komen in de meeste opleidingen. Meer aandacht voor het verrichten van stages in de eerste lijn zou hiervoor een<br />
oplossing kunnen bieden.<br />
Een aantal opleidingen <strong>Vroedkunde</strong>, zoals ook de meeste vertegenwoordigers van het werkveld, worstelt nog<br />
steeds de afsplitsing in 1996 van <strong>Vroedkunde</strong> van de opleiding Verpleegkunde en met de verzelfstandiging van<br />
de <strong>Vroedkunde</strong>opleiding. Er bestaat duidelijk geen consensus over de noodzaak aan verpleegkundige topics in<br />
het curriculum, waardoor op dit punt grote verschillen bestaan tussen de profielen van de diverse hogescholen.<br />
Een vaak gehanteerd argument is de betere inzetbaarheid van “breder” opgeleide vroedvrouwen op<br />
verpleegafdelingen, wat de tewerkstellingskansen van de afgestudeerden zou vergroten en een oplossing zou<br />
vormen voor het tekort aan verpleegkundig personeel in de ziekenhuizen.<br />
De commissie vindt dit geen goede oplossing en wel om volgende redenen:<br />
- De beslissing is in het verleden genomen om “vroedvrouw” als een apart beroep te organiseren, met een<br />
eigen beroepsprofiel, waarin werken op een verpleegafdeling geen doelstelling is. Verpleegkundige<br />
vaardigheden kunnen enkel een plaats krijgen indien deze verband houden met taken die behoren tot het<br />
beroepsprofiel van de vroedvrouw.<br />
- Als er een tekort aan tewerkstelling is voor instromende vroedvrouwen, zodat deze zich de eerste jaren<br />
moeten behelpen in de verpleegkunde, mag men naar kandidaat studenten geen wervingsbeleid voeren met<br />
het argument van een 100% tewerkstelling. Door eerlijke informatie zullen vermoedelijk meer studenten<br />
kiezen voor de opleiding Verpleegkunde in plaats van <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
- De vraag naar een vierde opleidingsjaar wordt onderbouwd door te wijzen op het gebrek aan tijd om alle<br />
aspecten voldoende aan bod te laten komen. Het vervangen van niet relevante verpleegkundige<br />
opleidingsonderdelen door meer specifieke vroedkundige opleidingsonderdelen geeft mogelijk een oplossing<br />
voor dit probleem.<br />
De commissie adviseert dan ook in dit verband de Europese richtlijnen te volgen met betrekking tot de<br />
minimumopleidingseisen (zie bijlage). “Verpleegkunde” wordt hier enkel als laatste punt van het onderdeel “B.<br />
Praktische en klinische opleiding” vernoemd en dit met volgende bewoordingen: “Inleiding tot de verpleging in de<br />
genees- en de heelkunde. Deze inleiding moet zowel theoretisch onderricht als klinische oefeningen omvatten”.<br />
Bij het in evenwicht brengen van deel “A. Theoretisch en technisch onderwijs” met het hierboven vermelde “B”<br />
26 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f
zullen de verpleegkundig gerichte onderdelen in rekening moeten gebracht worden bij de praktisch en klinische<br />
onderdelen. Continue aandacht voor de relatie met het beroepsprofiel van de vroedvrouw is noodzakelijk.<br />
Een hogeschool kan mogelijk een bachelor-na-bacheloropleiding aanbieden op basis van EVK waarin de<br />
vroedvrouw de ontbrekende kennis en vaardigheden om als algemeen verpleegkundige te functioneren in één<br />
jaar kan verwerven. Op deze manier wordt ook tegemoet gekomen aan de wens van het werkveld om de<br />
opleiding van een breed (ook verpleegkundig) inzetbare vroedvrouw op vier jaar te brengen.<br />
De commissie heeft ook vastgesteld dat de Europese regelgeving de mogelijkheden tot flexibilisering van de<br />
opleiding hypothekeert.<br />
De commissie vraagt de opleidingen meer aandacht te besteden aan de Europese context van het werkveld voor<br />
de vroedvrouw. Dit vereist het voorzien van meer vroedkundige vaardigheden in het programma, ook deze die in<br />
de Vlaamse praktijk niet altijd courant in gebruik zijn.<br />
Het bachelorniveau<br />
De feiten en inzichten die de grondslag vormen van een opleiding Gezondheidszorg nemen exponentieel toe, met<br />
duidelijke gevolgen voor zowel docent als student. De verhouding tussen ‘wat te doceren valt’ en ‘het eigen<br />
wetenschappelijk werkgebied’ wordt voor de individuele lector alsmaar groter.<br />
In een geïntegreerd curriculum, dat gericht is op professionele deskundigheid, is de autonomie van de lector<br />
vanzelfsprekend ondergeschikt aan inhoudelijke vereisten die door de opleiding en curriculumverantwoordelijken<br />
worden gesteld. Een geïntegreerd curriculum zal dus noodzakelijkerwijs een beroep doen op multidisciplinair<br />
onderwijs waarop toezicht wordt uitgeoefend, qua inhoud en vorm, door een instantie (bijv. een<br />
curriculumcommissie) die meer slagkracht heeft dan de individuele lector.<br />
Voor de student is het onmogelijk het totale corpus aan kennis, inzicht en professioneel gedrag dat voor een<br />
vroedvrouw wenselijk is tijdens de opleiding te verwerven. Dat is ook niet nodig want de noodzakelijke aspecten<br />
van kennis, vaardigheden en professioneel gedrag zullen verder ontwikkeld worden tijdens de verdere loopbaan.<br />
Wat studenten wel nodig hebben, is de capaciteit om ‘evidence-based’ te leren denken zodat zij de verdere<br />
evolutie van de verloskundige wetenschap tijdens hun loopbaan kritisch kunnen volgen zonder misleid te worden<br />
door andere belangen.<br />
Daar waar feitenkennis én het inzicht verworven kunnen worden door doelgericht onderwijs, door relevante<br />
practica en zelfstudie berust naar de mening van de commissie de vorming in het wetenschappelijk denken en<br />
oordelen vooral op persoonlijke ervaring en reflectie. Tijdens de ruim aanwezige klinische praktijkstages zal de<br />
student kritisch leren denken, leren omgaan met onzekerheid en zal men hem voorbereiden op een ‘evidencebased’<br />
in plaats van ‘authority-based’ handelwijze in de praktijk.<br />
Echter, het integreren van wetenschappelijk klinisch onderzoek is voor het bijbrengen van wetenschappelijk<br />
denken in de bacheloropleiding minder wenselijk. Het behoort niet tot de opdracht van het professioneel gerichte<br />
bacheloronderwijs om studenten voor te bereiden op het zelfstandig uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek,<br />
maar wel om de resultaten van wetenschappelijk onderzoek te kunnen integreren in de uitoefening van het<br />
beroep. Ten tweede zou de bijna uitsluitende nadruk op statistische en epidemiologische methodes in klinisch<br />
onderzoek bij de student een verkeerd beeld kunnen wekken met betrekking tot klinisch wetenschappelijk<br />
onderzoek.<br />
In hetzelfde kader nodigen we de opleidingen uit zich te beraden over de doelstellingen en het gewenste niveau<br />
van de eindproef op het niveau van de professioneel gerichte bachelor. Meestal wordt geopteerd voor een scriptie<br />
waarbij vaak het beeld van een eindverhandeling op masterniveau als model wordt gehanteerd. De commissie<br />
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 27
stelt in dit verband vast dat er voor de professioneel gerichte bacheloropleiding decretaal geen equivalent van de<br />
masterproef wordt gevraagd.<br />
Onderwerp 2<br />
Programma<br />
Formeel is de aansturing van het onderwijs via de verschillende onderwijscommissies goed geregeld. Echter, het<br />
ontbreekt deze commissies in de praktijk soms aan de bevoegdheid om herzieningen van het onderwijs door te<br />
voeren. Voor een deel kan dit het gevolg zijn van de relatieve kleinschaligheid van de instellingen en van de<br />
autonomie van de lector en voor een deel een gevolg van de verschillen tussen de diverse werkgevers:<br />
hogescholen enerzijds versus het ziekenhuis (voor gastdocenten) anderzijds.<br />
De keuzemogelijkheden in het curriculum zijn veelal beperkt ontwikkeld.<br />
Een meer centrale verantwoordelijkheid voor de opbouw en sturing van het curriculum biedt mogelijk meer<br />
garanties voor het tot stand brengen van de gewenste integratie van de opleidingsonderdelen, zowel horizontaal<br />
tussen de verschillende onderdelen in een studiejaar als verticaal tussen de opeenvolgende studiejaren. De<br />
opbouw van het curriculum kan daardoor evenwichtiger worden en door het planmatig aanbrengen van een<br />
geleidelijk toenemende complexiteit en moeilijkheidsgraad leiden tot een beter studeerbaar programma.<br />
Met instemming heeft de visitatiecommissie kennis genomen van de inspanningen om de basiswetenschappen<br />
verder te integreren, al kan dit nog worden uitgebreid. Een voorbeeld in de goede richting is de aanstelling van<br />
vroedvrouwen als coördinator in basiswetenschappelijke opleidingsonderdelen.<br />
De overzichten van de doelstellingen van de vroedkundeopleiding zijn veelal geformuleerd in termen van<br />
competenties en ook de beschrijvingen van het didactisch concept dat aan het curriculum ten grondslag ligt geeft<br />
het belang aan van een actieve instelling van de student. Bij de vertaling van deze uitgangspunten in concrete<br />
opleidingsonderdelen worden echter nog vaak traditionele, weinig activerende en op overdracht van kennis<br />
gerichte onderwijsvormen zoals het traditionele hoorcollege toegepast. Weliswaar kan het hoorcollege een<br />
interactieve vorm aannemen, maar betrekt hierbij slechts een kleine studentengroep en blijft daarom als<br />
onderwijsvorm eerder receptief. De consequente toepassing van werkelijk activerende onderwijsvormen is<br />
gebaseerd op een andere, meer omvattende onderwijsvisie, waarbij het leerproces van studenten het primaire<br />
uitgangspunt is. Dit vereist ook een nieuwe omschrijving van de rol van de lector, die – anders dan in de<br />
traditionele opvatting – meer een facilitator en tutor is dan een kennisoverdragende expert.<br />
Voor een adequate opleiding <strong>Vroedkunde</strong> acht de commissie patiëntgebonden contacten noodzakelijk om de<br />
leerboekervaringen in het juiste perspectief te plaatsen en de studenten te motiveren. Deze stages worden reeds<br />
vanaf het eerste jaar ingevoerd waarbij, met het vorderen van de studie, de studenten steeds zelfstandiger en<br />
uitgebreider hun contacten met de patiënten uitwerken: men evolueert van een nadruk op uitvoerend werken in<br />
het eerste jaar naar voornamelijk zelfstandig werken met supervisie in het laatste jaar. De commissie acht het<br />
wenselijk dat in de stage van het eerste jaar het effectief bijwonen van een bevalling voorzien wordt.<br />
Tijdens de visitaties is vastgesteld dat de meeste stages heel wat leerkansen bieden. De stageplaatsen stellen<br />
soms financiële en personele middelen ter beschikking aan de studenten, aan de stagebegeleiders vanuit de<br />
hogescholen en aan de hogescholen zelf. Sommige stagementoren op de stageplaatsen krijgen hiervoor soms<br />
een financiële tegemoetkoming (bij enkele zelfstandige vroedvrouwen) en in het geval van specifieke<br />
stageplaatsen in Nederland betalen studenten ‘zelf’ een vergoeding om er stage te kunnen lopen. In de meeste<br />
gevallen is stagebegeleiding een bijkomende opdracht van welwillende vroedvrouwen.<br />
De opleidingen zijn afhankelijk van de ziekenhuizen waarmee zij samenwerken voor het organiseren en<br />
beoordelen van de stages voor studenten. Een probleem hierbij is het feit dat de hogescholen de stagegevers<br />
28 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f
materieel niet (kunnen) belonen. Het is dan ook een permanente evenwichtsoefening om eisen te stellen aan de<br />
stagementoren, zoals de vorming van de stagementoren inzake begeleiding en beoordeling. Dat is niet het<br />
probleem van één hogeschool, maar is een Vlaams probleem, zodat naar het oordeel van de commissie daarvoor<br />
op Vlaams niveau een oplossing moet gevonden worden.<br />
Samenwerking in plaats van concurrentie zou ook op het gebied van de verdeling van stageplaatsen het<br />
uitgangspunt dienen te zijn. Een mooi voorbeeld werd getoond in het Limburgse overleg tussen de opleidingen<br />
Gezondheidszorg en de ziekenhuizen, waar afspraken worden gemaakt met betrekking tot de verdeling van de<br />
stageplaatsen en waar gemeenschappelijke vormingsinitiatieven worden aangeboden aan de stagementoren.<br />
Een goede oplossing voor alle partijen bestaat erin dat een vroedvrouw deeltijds werkt onder het statuut van<br />
onderwijs en deeltijds onder het statuut van Volksgezondheid. Waar dit model gehanteerd wordt, gebeurt dit tot<br />
grote tevredenheid van de studenten, de opleiding, de praktijk en ook de betrokken vroedvrouw/lector.<br />
Er is een verschuiving merkbaar van een 'formalistisch' stagedossier naar een dossier waaruit blijkt dat de<br />
student de nodige basiscompetenties verworven heeft. Een probleem dat eigen is aan de stages in de opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> vormen de Europese richtlijnen betreffende de minimaal uit te voeren prestaties. Vooral studenten,<br />
maar ook stagbegeleiders laten het behalen van deze kwantitatieve normen primeren op de inhoudelijke<br />
vereisten. Onderwijs, Volksgezondheid en de Europese richtlijngevers dienen zich samen te bezinnen over de<br />
invulling van de praktische vormingscomponent.<br />
De commissie heeft vastgesteld dat de opleidingen op diverse manieren omgaan met bijv. de eis van een<br />
bepaald aantal zelfgedane bevallingen: zowel kwalitatief als kwantitatief worden verschillende maatstaven<br />
gehanteerd. Kwalitatief wordt een “zelfgedane bevalling” soms strikt, soms ruim geïnterpreteerd. Voor het kunnen<br />
garanderen van kwalitatieve goede zorg in de toekomst, maar ook voor het zelfvertrouwen van studenten is het<br />
nodig dat de student <strong>Vroedkunde</strong> inderdaad de verantwoordelijkheid mag dragen over een voldoende aantal<br />
normale bevallingen. Een uniforme interpretatie van de Europese richtlijnen lijkt daarvoor een oplossing.<br />
Om een aantal welbekende redenen worden nogal wat bevallingen als 'zelf uitgevoerd’ genoteerd, waarbij de<br />
verantwoordelijkheid zonder twijfel bij de gynaecoloog ligt. Kwantitatief stelt de commissie vast dat er blijkbaar<br />
een vuistregel bestaat in een aantal opleidingen om een aantal niet 'zelfgedane bevallingen’ te compenseren door<br />
een dubbel aantal 'geassisteerde bevallingen’. Dit is afgeleid uit een interpretatie van de Europese richtlijn:<br />
“Eigenhandig verrichten door de leerling van ten minste 40 bevallingen; wanneer dit aantal niet kan worden<br />
bereikt omdat er geen zwangere vrouwen beschikbaar zijn, kan het op minimaal 30 worden teruggebracht, mits<br />
de leerling daarnaast actief deelneemt aan 20 bevallingen.” Sommige 'eigenhandig verrichte' bevallingen worden<br />
genoteerd, hoewel de student enkel verantwoordelijk was op het moment van de geboorte, waar een andere<br />
student niet 'scoort' hoewel deze soms urenlang verantwoordelijk was voor de arbeid, maar juist op het ogenblik<br />
van de geboorte werd vervangen. Deze praktijken geven in een aantal opleidingen aanleiding tot onderlinge<br />
spanningen tussen studenten.<br />
De commissie is van oordeel dat de opleiding verantwoordelijk is voor de organisatie van de stages. De opleiding<br />
dient de stage zo te organiseren dat iedere student, binnen de normale studiebelasting, aan de gestelde eisen<br />
kan voldoen. Dit impliceert bijv. dat men bepaalde studenten weghaalt uit een stageplaats met weinig kansen op<br />
bevallingen, ten voordele van andere stageplaatsen. De commissie kan niet aanvaarden dat sommige studenten,<br />
onder druk van het aantal zelf uit te voeren bevallingen soms acht uur of meer vruchteloos wachten op een<br />
binnenkomende patiënt. Een betere oplossing ziet de commissie in het eventueel stand-by laten zijn van de<br />
studenten en hen via GSM op te roepen wanneer een moeder zich aanmeldt.<br />
Voor meerdere of zelfs alle opleidingen is er in mindere of meerdere mate een gebrek aan stageplaatsen zowel in<br />
de extra- als in de intramurale zorg. Het grote aantal studenten in verhouding tot het beperkte aantal<br />
stageplaatsen is een belemmerende factor. Onder druk van de kwantitatieve Europese normen dienen de<br />
opleidingen permanent te zoeken naar oplossingen om de leerkansen van de studenten te verhogen. Dit leidt tot<br />
een fixatie bij de studenten om het vereiste aantal prestaties te behalen waardoor de inhoudelijke aspecten van<br />
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 29
de stage-ervaringen op de tweede plaats komen. De opleiding dient de stage zo te kunnen organiseren dat iedere<br />
student binnen de normale studiebelasting aan de wettelijke gestelde eisen kan voldoen.<br />
Het is nodig om de doelstelling van de stages duidelijk te omschrijven en precieze instructies te geven wat van de<br />
studenten en de begeleiders verwacht wordt. In dit verband wijst de commissie op de sterk uiteenlopende weging<br />
van de stage-inspanningen van de student: de effectief te presteren aantallen stage-uren over de drie jaren<br />
variëren van 1156 uur (met een studiebelasting van 1650 uur) naar 1446 uur (met een studiebelasting van 2169<br />
uur) tot 1574 uur (met een studiebelasting van 1961 uur). Ook de weging van de studiebelasting per gepresteerd<br />
stage-uur varieert van 1,20 tot 1,53.<br />
De commissie koppelt enkele bedenkingen aan het sterk uiteenlopen van het aantal te presteren uren stage en<br />
aan de weging van de stageuren in de verschillende opleidingen:<br />
- De commissie heeft er begrip voor dat de extra taken gekoppeld aan de stage kunnen verschillen, maar stelt<br />
zich toch vragen bij de correctheid van de berekening van de studielast in de verschillende hogescholen.<br />
Sommige opleidingen houden onvoldoende rekening met de energie die wegvloeit op de stage (vaak de<br />
eerste werkervaring). Men verwacht te vanzelfsprekend dat na een vermoeiende stagedag de student nog<br />
de tijd en de moed heeft om bijvoorbeeld de stagereflecties in een stageboek te noteren of om zich voor te<br />
bereiden op de cursussen (via zelfstudie of taken), op het eindwerk of op de examens.<br />
- Alle actoren binnen het stagegebeuren – vooral studenten, maar ook begeleiders en mentoren – zijn sterk<br />
gericht op het behalen van de Europese kwantitatieve minimumnormen, waarbij in bepaalde hogescholen de<br />
studenten “extra diensten moeten doen om voldoende bevallingen te halen” bovenop hun “berekende”<br />
studiebelasting.<br />
- Bij het bepalen en organiseren van de stage dient een hogeschool vooral het kwalitatieve voor ogen te<br />
hebben. De student leert vooral van gedifferentieerde leerkansen in verschillende omstandigheden en veel<br />
minder van het routinematig uitvoeren van telkens dezelfde handelingen.<br />
De meeste studenten zijn behoorlijk tevreden over de begeleiding door de stagebegeleiders op de stageplaatsen<br />
(stagementoren). De studenten zijn vaak zelfs meer tevreden over de begeleiding vanuit de stageplaats, dan over<br />
de begeleiding vanuit de hogescholen. Een mogelijke verklaring hiervoor is de collegiale band die groeit tussen<br />
student en stagementor in de loop van de (vaak vrij lange) stageperiode.<br />
De stagementoren verwachten van de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> een systematische en permanente bijscholing<br />
inzake stagebegeleiding en -evaluatie. Deze bijscholing is vooral noodzakelijk voor stageplaatsen waar studenten<br />
uit de verschillende studiejaren en vanuit twee, drie of meer opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> stagelopen.<br />
De opleidingen hebben behoefte aan gestandaardiseerde protocols per stageperiode (of minstens per studiejaar),<br />
opgesteld in samenspraak met de verschillende werkvelden van de vroedvrouw, zodat het voor de<br />
stagebegeleider, de stagementor en uiteraard ook voor de student duidelijk wordt wat de specifieke<br />
leerverwachtingen zijn t.a.v. de basiscompetenties.<br />
In een aantal opleidingen overstijgen teveel examenvragen nog steeds niet het niveau van de loutere reproductie.<br />
Te weinig examenvragen vertonen een duidelijke relatie met de basiscompetenties van de vroedvrouw.<br />
De commissie pleit voor een sluitend systeem, waarin het recht van elke student op een objectieve, betrouwbare<br />
en valide evaluatie wordt gewaarborgd. Zij wenst dit evenzeer omdat de examens een maatschappelijke garantie<br />
moeten bieden aan het werkveld en omdat elke geslaagde student moet beschikken over alle vereiste<br />
basiscompetenties.<br />
Daarnaast merkt de commissie ook op dat het aantal af te leggen examens sterk verschilt per opleiding: in<br />
verschillende opleidingen worden opleidingsonderdelen opgesplitst in vakken en deelvakjes, waarbij voor elk<br />
(deel)vak afzonderlijk een examen afgenomen wordt. De commissie pleit ervoor om minstens per<br />
30 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f
opleidingsonderdeel, maar ook over de opleidingsonderdelen heen, meer te werken met geïntegreerde examens,<br />
o.m. aan de hand van casuïstiek.<br />
Nieuwe toetsvormen worden geïntroduceerd. Samen met de toenemende differentiatie in doelstellingen en<br />
werkvormen is ook een toenemende variatie in gehanteerde toetsvormen waargenomen. Toch worden er nog<br />
steeds teveel toetsvormen gebruikt die voor de te testen leerdoelen niet geëigend zijn, zoals het mondelinge<br />
examen met schriftelijke voorbereiding. Deze toetsvorm is bij meerdere opleidingen nog steeds de meest<br />
gebruikte.<br />
De commissie pleit voor de ontwikkeling en de implementatie van een opleidingsbreed toetsingsbeleid, met<br />
aandacht voor kwaliteitgaranties van de toetsen.<br />
Bij de beoordeling van de opleidingsonderdelen waarbij externen betrokken worden (bijvoorbeeld stagementoren<br />
en externe scriptiebegeleiders) is het belangrijk om duidelijke beoordelingscriteria uit te werken en om voldoende<br />
verantwoordelijkheid bij de OP-leden van de opleiding te houden. Dit om meer eenvormigheid in de beoordeling<br />
te realiseren en om betwistingen zoveel mogelijk te vermijden.<br />
Onderwerp 3<br />
Inzet van personeel<br />
In het algemeen wordt vastgesteld dat het succes van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> voor een belangrijk deel<br />
beïnvloed wordt door de inzet en gedrevenheid van de personeelsleden en in belangrijke mate van de<br />
opleidingshoofden <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
Men kan vier profielen onderscheiden bij het onderwijzend personeel:<br />
- lectoren met een vroedkundig basisdiploma, soms aangevuld met een universitair diploma;<br />
- lectoren met een verpleegkundig basisdiploma, soms aangevuld met een universitair diploma;<br />
- lectoren met een universitair basisdiploma, die vooral ingezet worden voor de psychosociale en de<br />
biomedische vakken;<br />
- gastprofessoren met een medisch basisdiploma (vooral veel gynaecologen) voor een bijdrage aan de<br />
biomedische en gynaecologische vorming.<br />
In de Vlaamse vroedkundeopleidingen zijn 335 (praktijk)lectoren actief wat overeenkomt met 97 voltijdse<br />
eenheden (VTE). Veruit de grootste groepen lesgevers hebben een deeltijdse opdracht in een hogeschool, vaak<br />
verdeeld over meerdere basisopleidingen. Het lectorenkorps in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> bestaat voor 54 % uit<br />
universitair gediplomeerden tegenover 46 % gediplomeerden uit het hoger onderwijs van één cyclus.<br />
36 % van de leden van het onderwijzend personeel beschikt niet over een getuigschrift van pedagogische<br />
bekwaamheid. Een mogelijke verklaring hiervoor is de aanwezigheid van gastlectoren, maar ook de afwezigheid<br />
van een decretale verplichting tot het bezit van een getuigschrift van pedagogische bekwaamheid. Het valt op dat<br />
vooral bij de praktijklectoren-vroedvrouwen dit getuigschrift ontbreekt.<br />
Waar volgens het Doorlichtingsverslag van 1988-1999 23% van de OP-leden deels lector – deels praktijklector<br />
was, zijn er nog slechts vier hogescholen met in totaal tien personeelsleden in deze situatie.<br />
De omkaderingscoëfficiënt verschilt sterk tussen de hogescholen. Uit de zelfevaluatierapporten en de bezoeken<br />
ter plaatse blijkt dat de verhouding studenten <strong>Vroedkunde</strong> en onderwijzend personeel (lectoren en<br />
praktijklectoren) tussen 11,11 en 17,43 studenten per voltijdse eenheid ligt. Dit is volgens de commissie een toch<br />
wel ruime variatie aan inzet van personele middelen in de verschillende hogescholen. Alle hogescholen moeten<br />
uiteraard werken met de door de overheid beschikbaar gestelde middelen. Gezien de gesloten enveloppe heeft<br />
een hogeschool niet veel, soms geen ruimte om de lector/student ratio te optimaliseren. Toch valt het op dat in de<br />
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 31
groep van de kleine opleidingen één hogeschool een merkelijk gunstiger omkaderingscoëfficiënt bereikt dan in<br />
naar grootte vergelijkbare opleidingen.<br />
De belemmerende factoren voor het voeren van een goed personeelsbeleid zijn gekend: de gesloten enveloppe<br />
financiering door de overheid en de zeer uitgebreide opdrachten van de hogescholen. Ook de gevolgen zijn<br />
gekend: een beperkte personeelomkadering en een stijgende werkdruk. De commissie vraagt voldoende<br />
aandacht voor dit probleem om de motivatie en het enthousiasme van alle betrokkenen te handhaven.<br />
Globaal kan gesteld worden dat in de leeftijdstructuur het zwaartepunt ligt op de groep tussen veertig en vijftig<br />
jaar. Men kan stellen dat op dit ogenblik veel van de personeelsleden nog hun opleiding <strong>Vroedkunde</strong> gevolgd<br />
hebben in het systeem van drie jaar Verpleegkunde en één jaar <strong>Vroedkunde</strong>. Dit beïnvloedt de visie op het<br />
beroep.<br />
De eisen in verband met de professionele gerichtheid van het OP zijn uiteenlopend in de verschillende<br />
hogescholen. Vooral in de kleine opleidingen wordt de inhoud vorm gegeven door een relatief kleine groep, die<br />
meestal bij voorkeur voltijds aan de opleiding verbonden is. Hierdoor verliezen zij het contact met de klinische<br />
context, zodat de positieve beïnvloeding van onderwijs door de praktijk moeilijk te realiseren is. Ook dit kan in de<br />
toekomst een negatief punt vormen.<br />
De commissie pleit voor het meer toepassen van een systeem van gemengde opdrachten: de vroedvrouwen zijn<br />
dan deeltijds lector (bijv. voor stagebegeleiding of als lesgever in beroepsspecifieke onderwijsactiviteiten) en<br />
blijven deeltijds werkzaam als vroedvrouw. Op deze manier blijft de opleiding contact houden met de<br />
ontwikkelingen in het werkveld.<br />
In een aantal opleidingen bestaat een tendens om de soms sterk versnipperde opdrachten van sommige<br />
gastprofessoren te groeperen. De commissie wenst de opleidingen te stimuleren om ook vroedvrouwen met een<br />
bijzondere bekwaamheid in te schakelen als gastlector.<br />
Zelden beschikt de hogeschool over profielen waaraan de leden van het onderwijzend personeel moeten<br />
beantwoorden. Deze profielen zouden nuttig kunnen zijn bij rekrutering en beoordeling van de leden van het<br />
onderwijzend personeel.<br />
De kwaliteit van het onderwijs kan worden vastgesteld door ondermeer regelmatige enquêtes bij de studenten af<br />
te nemen en door vergelijkende analyses van de examenprestaties uit te voeren onder voorwaarde dat gebruik<br />
gemaakt wordt van vergelijkbare en betrouwbare examentechnieken, zoals reeds in de paragraaf ‘beoordeling en<br />
toetsing’, in de deelrapporten en het vergelijkende deel wordt besproken.<br />
Alle opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> hebben een intensief proces van vernieuwing doorlopen of zijn er nog mee bezig.<br />
Dit vraagt een grote inzet van de betrokken personeelsleden, vooral in een kleine opleiding met een beperkte<br />
omkadering in VTE. De commissie adviseert om een periode van relatieve rust in te bouwen om al het nieuwe te<br />
verwerken en degelijk te integreren in de opleiding.<br />
Een onderwijsvernieuwing voorbereiden en implementeren, wat in (bijna) elke opleiding <strong>Vroedkunde</strong> plaatsvindt,<br />
legt een extra werkdruk op de aanwezige personeelsleden. Om deze tijdelijke piekbelasting op te vangen, zou de<br />
hogeschool beslissingen kunnen nemen waardoor onderwijsprojecten op de basis van concrete aanvragen<br />
tijdelijk ondersteund worden door een extra omkadering. Op deze manier worden bijzondere inspanningen in het<br />
onderwijs gestimuleerd en beloond en wordt een bijdrage tot de kwaliteitszorg geleverd.<br />
Elke instelling probeert zich optimaal aan te passen aan de evoluerende eisen van discipline, maatschappij en<br />
overheid. Dat leidt onvermijdelijk tot onderwijsexperimenten die al dan niet succesvol blijken en dus als voorbeeld<br />
kunnen fungeren ofwel bijsturing vergen.<br />
Helaas stelt de commissie vast dat onderwijskundige ondersteuning en professionalisering van het onderwijzend<br />
personeel niet in alle opleidingen een hoge prioriteit geniet. Nascholing in onderwijskundige vaardigheden zou in<br />
32 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f
voldoende mate aangeboden en verplicht moeten worden gesteld. Bovendien stelt de commissie vast dat<br />
experimenten met nieuwe onderwijs- of studiemethoden in de opleidingen zelden, op enkele lofwaardige<br />
uitzonderingen na, met voldoende zorg gepland, gecontroleerd doorgevoerd en geanalyseerd worden.<br />
Onderwerp 4<br />
Voorzieningen<br />
Bij alle studieonderdelen en in alle hogescholen worden cursussen of modulegidsen gebruikt. Dat zijn door één of<br />
meerdere leden van de onderwijzende staf samengestelde bundels met schriftelijk studiemateriaal voor een<br />
bepaald onderdeel, die de studenten krijgen of voor een redelijke prijs kunnen aankopen. Deze cursussen<br />
variëren sterk in omvang en kwaliteit: van ongedrukte leerboeken tot een verzameling losse PowerPoint velletjes.<br />
De studenten zijn erg blij met de cursussen want in dit studiemateriaal staat precies wat ze van de lector moeten<br />
weten.<br />
Bij het schrijven en samenstellen van cursussen speelt vaak de autonomie van de lector een rol. De<br />
onderwijsdiensten en de werkgroepen verantwoordelijk voor het curriculum binnen de opleiding zouden op dit<br />
terrein striktere regels kunnen uitvaardigen of handleidingen met richtlijnen kunnen opstellen waarin de<br />
doelstellingen, de te bereiken eindtermen, de te bestuderen leerstof, met verwijzingen naar toegankelijke<br />
literatuur en de wijze van toetsen – eventueel met enkele voorbeeldvragen – worden geformuleerd.<br />
De didactische uitrusting van de praktijklokalen voldoet meestal aan de (basis)noden, maar het valt de commissie<br />
op dat quasi geen enkele opleiding het (mede)beheer van de verbruiksgoederen op de hogeschool laat gebeuren<br />
door de studenten, als realistische simulatie voor wat van hen op het werkveld wordt verwacht.<br />
Een bijzonder punt van aandacht betreft de werkkledij. Uit gesprekken in diverse hogescholen blijkt dat studenten<br />
zelf dienen in te staan voor het onderhoud van hun werkkledij, een praktijk die ook in de opleidingen<br />
Verpleegkunde bestaat. Het KB van 6 juli 2004 voorziet echter in een duidelijke regelgeving. De FOD (Federale<br />
Overheidsdienst) – ‘Economie, KMO, Middenstand en Energie’ geeft hieromtrent volgende informatie op zijn<br />
website: “De werkgever moet kosteloos werkkledij ter beschikking stellen van zijn werknemers vanaf het begin<br />
van hun werkzaamheden en hij blijft eigenaar van die werkkledij. De preventieadviseur en het Comité Preventie<br />
en Bescherming op het Werk, spelen een grote rol in de keuze van de kledij. De werkgever zorgt, of laat op zijn<br />
kosten zorgen voor de reiniging van de werkkledij door middel van producten die zo weinig mogelijk allergeen<br />
zijn, voor de herstelling en het onderhoud in de normale staat van gebruik, alsook voor de hernieuwing ervan op<br />
gepaste tijden. Het is verboden de werknemer toe te laten zijn eigen werkkledij aan te schaffen, zelf voor de<br />
reiniging, de herstelling en het onderhoud ervan in te staan, of zelf voor de hernieuwing ervan te zorgen, zelfs<br />
tegen de betaling van een premie of vergoeding. Het is tevens verboden de werkkledij mee naar huis te nemen,<br />
tenzij de activiteiten op verschillende arbeidsplaatsen worden uitgeoefend, het verbod om organisatorische<br />
redenen niet uitvoerbaar is en de werkkledij geen risico vormt voor de gezondheid van de werknemers en van zijn<br />
directe omgeving. Hoger genoemd KB is van toepassing op alle werknemers en dus ook op leerjongens,<br />
stagiairs, studenten en alle personen die ene praktische beroepsopleiding volgen. Het geldt evenwel niet voor<br />
huisboden.”<br />
Omwille van de hygiëne en de gezondheid van de student en zijn omgeving acht de commissie een striktere<br />
toepassing van deze wetgeving wenselijk.<br />
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 33
Onderwerp 5<br />
Interne kwaliteitszorg<br />
De meeste hogescholen erkennen het belang van evaluaties voor de interne kwaliteitszorg en voeren evaluaties<br />
en verbeteracties uit. Maar de evaluatie van het onderwijs vertoont duidelijke verschillen tussen de<br />
hogescholen/opleidingen. Sommigen evalueren vooral de kwaliteit van de individuele lectoren, anderen besteden<br />
meer aandacht aan de evaluatie van bestanddelen uit het curriculum (jaren, blokken, stages, toetsing enz.) of van<br />
het hele curriculum door enquêtes bij afgestudeerden. Ook de studietijdmetingen verschillen sterk in omvang en<br />
kwaliteit. Ook al is de commissie van mening dat elke hogeschool haar individuele accenten moet behouden, is zij<br />
van mening dat een minimale vergelijkbaarheid in de doelstellingen en de methodes van de evaluatie kan worden<br />
nagestreefd. Dit zou een punt van toenemende samenwerking tussen de hogescholen kunnen vormen. Ook in<br />
toekomstige zelfevaluaties zouden de resultaten van de evaluaties in een meer vergelijkbare vorm weergegeven<br />
moeten worden.<br />
De commissie waardeert het werk van de onderwijsdiensten van de hogescholen ten zeerste. Echter, vooral de<br />
kleine opleidingen hebben slechts weinig personele mogelijkheden op het terrein van de opleidingsprogramma’s.<br />
Dat houdt het gevaar in dat het hogeschoolaanbod niet op de behoeften van de opleiding is afgestemd en dat<br />
kwaliteitsbewaking niet doordringt tot de kernprocessen van het onderwijs. De visitatiecommissie meent dat de<br />
opleidingscommissies hierin een rol te vervullen hebben door er een permanent aandachtspunt van te maken en<br />
meer sturend op te treden naar de individuele docenten.<br />
De commissie vraagt de opleidingen waar mogelijk de cliëntparticipatie in de aspecten van verloskundige zorg en<br />
tevredenheidsmetingen over verleende verloskundige zorg (in het kader van communicatievaardigheden) in de<br />
leerdoelen en vaardigheidstrainingen op te nemen. Een toetsing van de beoogde competenties bij onafhankelijke<br />
actoren, zoals zwangere vrouwen, kan leerrijk en interessant zijn.<br />
Onderwerp 6<br />
Resultaten<br />
De commissie heeft haar positieve oordeel weergegeven in de overige delen van dit rapport, gebaseerd op<br />
rapportages van lectoren, clinici, stagebegeleiders en alumni, en op de analyse van scripties en<br />
examenopdrachten. Toch dient er op gewezen te worden dat door de grote verscheidenheid inzake<br />
toetsingssystemen, examenresultaten en studielast de vergelijkbaarheid tussen de verschillende opleidingen<br />
wordt bemoeilijkt.<br />
Een heikel punt bij de visitaties is het beschikbaar hebben van streefcijfers. De commissie heeft vastgesteld dat<br />
weinig opleidingen over streefcijfers beschikken met betrekking tot in-, door- of uitstroom. De commissie is zich<br />
bewust van de moeilijkheid van het uitwerken van streefcijfers, zeker indien deze berusten op een analyse van<br />
het beschikbaar materiaal in de opleidingen en van de maatschappelijke ontwikkelingen met betrekking tot<br />
ondermeer het beroep. Toch moedigt de commissie de opleidingen aan om deze oefening te maken, omdat dit<br />
zal leiden tot een betere bewustwording bij de lectoren van de ontwikkelingen die aan de basis liggen van de<br />
geformuleerde streefcijfers. Daarnaast zal het ook meer de aandacht vestigen op bepaalde problematieken en<br />
bepaalde doelgroepen. Streefcijfers worden immers eerder gehanteerd als een beleidsinstrument en minder als<br />
een absoluut na te streven cijfer.<br />
Onder impuls van het Structuurdecreet is de curriculumontwikkeling en -bijsturing aangepakt in intense relatie met<br />
het werkveld, de wetenschappelijke wereld en de beroepsorganisaties. Opvallend is ook de sterke wederzijdse<br />
informatie-uitwisseling tussen de verschillende opleidingen van de hogescholen binnen de VLOV en de<br />
associaties. Deze informatie-uitwisseling verloopt bijna exclusief via de lectoren vroedkundige vakken. De<br />
34 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f
commissie krijgt soms de indruk dat de lectoren psychosociale en biomedische vakken veel minder bij het<br />
veranderingsproces betrokken zijn of worden.<br />
De participatie aan Europese of andere Internationale contacten door (praktijk)lectoren is kwantitatief<br />
verwaarloosbaar klein in de meeste hogescholen. Toch staan de opleidingen principieel open voor uitwisselingen<br />
en internationale contacten, zowel voor studenten als lesgevers. De commissie vraagt dat hieraan extra aandacht<br />
wordt besteed. Zij hoopt ook dat op een systematische wijze wordt nagegaan wat de bijdrage kan zijn van<br />
internationale contacten voor de verbetering van de kwaliteit van de opleiding.<br />
Veel lectoren vroedkundige vakken participeren aan de bijscholingen georganiseerd in bijvoorbeeld de<br />
ziekenhuizen uit de omgeving. Veel opleidingen stellen hun infrastructuur ter beschikking voor studiedagen,<br />
symposia en dergelijke.<br />
Bijzondere kwaliteitskenmerken<br />
Slechts één opleiding heeft geopteerd om een bijzondere kwaliteitskenmerk onder de aandacht van de commissie<br />
te brengen. Het betreft:<br />
- modulair competentiegerichte curriculum.<br />
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 35
RICHTLIJN 2005/36/EG<br />
VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD<br />
BETREFFENDE DE ERKENNING VAN BEROEPSKWALIFICATIES<br />
Verloskundigen<br />
Artikel 40<br />
Opleiding tot verloskundige<br />
1. De opleiding tot verloskundige omvat in totaal ten minste een van de volgende opleidingen:<br />
a) een specifieke voltijdse opleiding tot verloskundige van ten minste drie jaar theoretisch en praktisch onderwijs (mogelijkheid I)<br />
die ten minste het in bijlage V, punt 5.5.1, opgenomen programma omvat, of<br />
b) een specifieke voltijdse opleiding tot verloskundige van achttien maanden (mogelijkheid II) die ten minste het in bijlage V,<br />
punt 5.5.1, opgenomen programma omvat, voorzover dit niet op gelijkwaardige wijze is onderwezen in het kader van de<br />
opleiding tot verantwoordelijk algemeen ziekenverpleger. De lidstaten zien erop toe dat de met de opleiding van verloskundigen<br />
belaste inrichting verantwoordelijk is voor de coordinatie tussen theorie en praktijk gedurende het gehele studieprogramma. De<br />
lijsten van vakken in bijlage V, punt 5.5.1, kunnen worden gewijzigd volgens de procedure van artikel 58, lid 2, teneinde ze aan<br />
te passen aan de wetenschappelijke en technische vooruitgang.<br />
Deze aanpassing mag voor geen enkele lidstaat een wijziging van de bestaande rechtsbeginselen betreffende de regeling van<br />
beroepen met betrekking tot de opleiding en toegangsvoorwaarden voor natuurlijke personen inhouden.<br />
2. Voor de toelating tot de opleiding tot verloskundige moet aan een van de volgende voorwaarden zijn voldaan:<br />
a) voor mogelijkheid I, het doorlopen van ten minste tien jaar algemene schoolopleiding,<br />
b) voor mogelijkheid II, het bezit van een opleidingstitel van verantwoordelijk algemeen ziekenverpleger als bedoeld in bijlage V,<br />
punt 5.2.2.<br />
3. De opleiding tot verloskundige waarborgt dat de betrokkene de volgende kennis en bekwaamheid<br />
heeft verworven:<br />
(a) voldoende kennis van de wetenschappen waarop de werkzaamheden van de verloskundige berusten, met name de<br />
verloskunde en de gynaecologie;<br />
(b) voldoende kennis van de beroepsethiek en de beroepswetgeving;<br />
(c) diepgaande kennis van de biologische functies, de anatomie en de fysiologie op het gebied van de verloskunde en de<br />
perinatalogie, alsmede een kennis van het verband tussen de gezondheidstoestand en de fysieke en sociale omgeving van de<br />
mens en van zijn gedrag;<br />
(d) voldoende klinische ervaring, opgedaan in erkende inrichtingen onder toezicht van deskundigen op het gebied van de<br />
verloskunde;<br />
(e) voldoende op de hoogte zijn van de opleiding van het op het gebied van de gezondheidszorg werkzame personeel en<br />
ervaring op het gebied van samenwerking met dit personeel.<br />
Artikel 41<br />
Regels ten aanzien van de erkenning van de opleidingstitels van verloskundige<br />
1. De in bijlage V, punt 5.5.2, bedoelde opleidingstitels van verloskundige worden overeenkomstig artikel 21 automatisch<br />
erkend, indien zij aan een van de volgende voorwaarden voldoen:<br />
a) een voltijdse opleiding tot verloskundige van ten minste drie jaar:<br />
i) hetzij op basis van het bezit van een diploma, certificaat of andere titel, dat/die toegang verleent tot universiteiten of<br />
instellingen voor hoger onderwijs, hetzij, bij ontstentenis daarvan, het bewijs van een opleiding die een gelijkwaardig<br />
niveau van kennis garandeert; of<br />
ii) gevolgd door een praktijkervaring van twee jaar waarvoor overeenkomstig lid 2 een bewijs is afgegeven;<br />
36 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f
) een voltijdse opleiding tot verloskundige van ten minste twee jaar of 3600 uren, waarvoor het bezit is vereist van een<br />
opleidingstitel van verantwoordelijk algemeen ziekenverpleger als bedoeld in bijlage V, punt 5.2.2;<br />
c) een voltijdse opleiding tot verloskundige van ten minste achttien maanden of 3000 uren, waarvoor het bezit is vereist van een<br />
opleidingstitel van verantwoordelijk algemeen ziekenverpleger als bedoeld in bijlage V, punt 5.2.2, en gevolgd door een<br />
praktijkervaring waarvoor overeenkomstig lid 2 een bewijs is afgegeven.<br />
2. Het in lid 1 genoemde bewijs wordt afgegeven door de bevoegde autoriteiten van de lidstaat van oorsprong. Hierin wordt<br />
verklaard dat de begunstigde, na de opleidingstitel van<br />
verloskundige te hebben behaald, in een ziekenhuis of in een daartoe erkende inrichting voor gezondheidszorg alle<br />
werkzaamheden van verloskundige gedurende het overeenkomstige tijdvak naar tevredenheid heeft verricht.<br />
Artikel 42<br />
Uitoefening van de beroepswerkzaamheden van verloskundige<br />
1. Deze afdeling is van toepassing op de werkzaamheden van verloskundige, zoals die door elke lidstaat zijn omschreven,<br />
onverminderd lid 2, en worden uitgeoefend onder de in bijlage V, punt 5.5.2, opgenomen beroepstitels.<br />
2. De lidstaten dragen er zorg voor dat de verloskundigen ten minste toegang hebben tot de hieronder genoemde<br />
werkzaamheden en deze mogen uitoefenen:<br />
(a) goede voorlichting en adviezen over gezinsplanning verstrekken;<br />
(b) zwangerschap vaststellen en het normale verloop ervan blijven volgen, onderzoeken verrichten die nodig zijn voor het<br />
toezicht op het normale verloop van de zwangerschap;<br />
(c) de onderzoeken voorschrijven of adviseren die nodig zijn om de diagnose van een zwangerschap met gevaar voor<br />
complicaties zo vroeg mogelijk te kunnen stellen;<br />
(d) een programma opstellen ter voorbereiding op het ouderschap, de bevalling volledig voorbereiden en de ouders<br />
raadgevingen verstrekken over hygiene en voeding;<br />
(e) de vrouw tijdens de bevalling bijstaan en de toestand van de foetus in utero met passende klinische en technische middelen<br />
volgen;<br />
(f) normale bevallingen bij achterhoofdsligging verrichten en daarbij zo nodig episiotomie toepassen, alsmede in noodgevallen<br />
bevallingen bij stuitligging verrichten;<br />
(g) bij moeder en kind de tekenen van stoornissen onderkennen waarbij het ingrijpen van een arts vereist is en hem indien<br />
nodig assisteren; bij afwezigheid van de arts spoedmaatregelen nemen, met name de placenta met de hand verwijderen en<br />
eventueel daarna de baarmoeder inwendig onderzoeken;<br />
(h) de pasgeborene onderzoeken en verzorgen; alle nodige maatregelen nemen en in voorkomend geval onmiddellijk<br />
reanimatie toepassen;<br />
(i) de kraamvrouw verzorgen, toezien op de gevolgen van de bevalling voor de moeder en alle nuttige adviezen verstrekken aan<br />
de moeder met betrekking tot de kinderverzorging, zodat de pasgeborene in de beste omstandigheden kan worden<br />
grootgebracht;<br />
(j) de door een arts voorgeschreven behandeling toepassen;<br />
(k) de nodige schriftelijke verslagen opstellen.<br />
Bijlage V: Erkenning op basis van de coördinatie van de minimumopleidingseisen<br />
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 37
Verloskundige<br />
5.5.1. Studieprogramma voor verloskundigen (opleidingsmogelijkheden I en II)<br />
Het studieprogramma dat tot de opleidingstitels van verloskundige leidt, omvat de volgende twee onderdelen.<br />
A. Theoretisch en technisch onderwijs<br />
a. Basisvakken<br />
b. Specifieke vakken voor de werkzaamheden<br />
van verloskundige<br />
– Grondbeginselen van de anatomie en<br />
de fysiologie<br />
– Grondbeginselen van de pathologie<br />
– Grondbeginselen van de<br />
bacteriologie, virologie en<br />
parasitologie<br />
– Grondbeginselen van de biofysica,<br />
biochemie en radiologie<br />
– Kindergeneeskunde, in het bijzonder<br />
met betrekking tot pasgeborenen<br />
– Hygiëne, gezondheidsleer,<br />
voorkomen van ziekten, vroegtijdig<br />
opsporen van ziekten<br />
– Voedingsleer en dieetleer, in het<br />
bijzonder met betrekking tot de<br />
vrouw, het pasgeboren kind en de<br />
zuigeling<br />
– Grondbeginselen van de sociologie<br />
en medisch-sociale vraagstukken<br />
– Grondbeginselen van de<br />
farmacologie<br />
– Psychologie<br />
– Pedagogie<br />
– Wetgeving op het gebied van de<br />
gezondheidszorg, sociale<br />
wetgeving en organisatie van de<br />
gezondheidszorg<br />
– Beroepsethiek en<br />
beroepswetgeving<br />
– Seksuele voorlichting en<br />
geboorteregeling<br />
– Juridische bescherming van<br />
moeder en kind<br />
– Anatomie en fysiologie<br />
– Embryologie en ontwikkeling van de<br />
foetus<br />
– Zwangerschap, bevalling en kraambed<br />
– Gynaecologische en verloskundige<br />
pathologie<br />
– Voorbereiding op de bevalling en op<br />
het ouderschap, inclusief de<br />
psychologische aspecten<br />
– Voorbereiding van de bevalling<br />
(inclusief kennis en gebruik van de<br />
technische apparaten in de<br />
verloskunde)<br />
– Analgesie, anesthesie en reanimatie<br />
– Fysiologie en pathologie van het<br />
pasgeboren kind<br />
– Verzorging van en toezicht op het<br />
pasgeboren kind<br />
– Psychologische en sociale factoren<br />
B. Praktische en klinische opleiding<br />
Deze opleiding wordt gegeven onder passend toezicht.<br />
Onderzoek van en voorlichting aan zwangere vrouwen (ten minste 100 prenatale onderzoekingen).<br />
Toezicht op en begeleiding van ten minste 40 vrouwen in partus.<br />
Eigenhandig verrichten door de leerling van ten minste 40 bevallingen; wanneer dit aantal niet kan worden bereikt omdat er<br />
geen zwangere vrouwen beschikbaar zijn, kan het op minimaal 30 worden teruggebracht, mits de leerling daarnaast actief<br />
deelneemt aan 20 bevallingen.<br />
Actieve deelname aan bevallingen in stuitligging. Alleen wanneer tijdens de opleiding onvoldoende bevallingen in stuitligging<br />
plaatsvinden, kan het klinisch onderwijs vervangen worden door een gesimuleerde situatie.<br />
Verrichten van episiotomiëen en het leren hechten. De inleiding moet zowel het theoretische onderricht als klinische oefeningen<br />
omvatten. Dit betreft voor dit punt praktijk van het hechten van episiotomiëen en eenvoudige rupturen van het perineum.<br />
Alleen wanneer het volledig onmogelijk is dit in de klinische situatie te leren, kan gebruik worden gemaakt van een<br />
gesimuleerde situatie.<br />
Toezicht op en verzorging van 40 zwangere vrouwen bij wie gevaar voor complicaties bestaat tijdens de zwangerschap, tijdens<br />
de baring of na de bevalling.<br />
Toezicht op en verzorging, inclusief onderzoek, van ten minste 100 kraamvrouwen en gezonde pasgeboren baby’s.<br />
Observatie en verzorging van pasgeborenen die speciale zorg nodig hebben, onder andere van pasgeborenen die te vroeg of te<br />
laat geboren zijn, minder dan normaal wegen of ziek zijn.<br />
38 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f
Verpleging van vrouwen met gynaecologische en obstetrische pathologie.<br />
Inleiding tot de verpleging in de genees- en de heelkunde. Deze inleiding moet zowel theoretisch onderricht als klinische<br />
oefeningen omvatten.<br />
Het theoretische en technische onderwijs (deel A van het opleidingsprogramma) moet in evenwicht gebracht en gecoördineerd<br />
worden met de klinische opleiding voor verloskundigen (deel B van het programma) zodat de in deze bijlage aangegeven<br />
kennis en ervaring op voldoende wijze kunnen worden verworven.<br />
Voor de klinische opleiding voor verloskundigen (deel B van het opleidingsprogramma) moeten stages worden gevolgd in<br />
ziekenhuisafdelingen of bij andere inrichtingen voor gezondheidszorg die door de bevoegde autoriteiten of instellingen zijn<br />
erkend. Tijdens deze opleiding nemen de leerling-verloskundigen deel aan de werkzaamheden van de betrokken diensten,<br />
voorzover deze werkzaamheden bijdragen tot hun opleiding. Zij worden vertrouwd gemaakt met de taken die aan de<br />
werkzaamheden van verloskundigen verbonden zijn.<br />
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 39
40 | v e r g e l i j k e n d e t a b e l k w a l i t e i t s a s p e c t e n
V<br />
Vergelijkende tabel kwaliteitsaspecten<br />
De oordelen van de commissie op de zes onderwerpen en de daarbij horende facetten wordt in een vergelijkende<br />
tabel weergegeven.<br />
De commissieleden hebben per facet een score op een vier puntenschaal (onvoldoende, voldoende, goed,<br />
excellent) en per onderwerp een score op een twee puntenschaal (onvoldoende, voldoende) weergegeven.<br />
De toekenning van het oordeel slaat op het geheel van het facet en het onderwerp en is onderbouwd met<br />
argumenten. De oordelen moeten gelezen worden in samenhang met de tekst in de deelrapporten per instelling.<br />
Deze tabellen dienen dan ook met de nodige omzichtigheid te worden benaderd.<br />
Verklaring van de scores op facetniveau<br />
E<br />
G<br />
V<br />
O<br />
NVT<br />
OK<br />
is de afkorting van excellent. Dit houdt in dat voor het facet een niveau wordt gerealiseerd waardoor<br />
de beoordeelde opleiding zowel in Vlaanderen als internationaal als een voorbeeld van goede praktijk<br />
kan functioneren.<br />
is de afkorting van goed. Dit houdt in dat het niveau van het facet uitstijgt boven de basiskwaliteit.<br />
is de afkorting van voldoende. Dit houdt in dat het facet beantwoordt aan de basisstandaard of<br />
basisnorm voor respectievelijk een professionele bachelor, academische bachelor of master.<br />
is de afkorting van onvoldoende. Dit wijst er op dat het facet beneden de gestelde verwachting ligt en<br />
dat beleidsaandacht op dit punt nodig is.<br />
is de afkorting van niet van toepassing.<br />
wordt vermeld bij het facet studieomvang indien de opleiding voldoet aan de decretale eisen omtrent<br />
de studieomvang.<br />
Verklaring van de scores op onderwerpniveau<br />
V<br />
O<br />
is de afkorting van voldoende. De visitatiecommissie geeft hiermee aan dat de opleiding op<br />
onderwerpniveau voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
is de afkorting van onvoldoende. De visitatiecommissie geeft hiermee aan dat de opleiding op<br />
onderwerpniveau niet voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
Verklaring van de gebruikte afkortingen in de tabel en opsomming van de gevisiteerde<br />
opties/afstudeerrichtingen, locaties en eventuele varianten zoals brugopleiding, anderstalige opleiding, …<br />
ARTEV<br />
Arteveldehogeschool<br />
EHB<br />
Erasmushogeschool Brussel<br />
HA<br />
Hogeschool Antwerpen<br />
KDG<br />
Karel de Grote-Hogeschool<br />
v e r g e l i j k e n d e t a b e l k w a l i t e i t s a s p e c t e n | 41
KHBO<br />
KHK<br />
KHLEU<br />
KHLIM/PHL<br />
KAHOSL<br />
KATHO<br />
Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende<br />
Katholieke hogeschool Kempen<br />
campus Lier<br />
campus Turnhout<br />
Katholieke Hogeschool Leuven<br />
Katholieke Hogeschool Limburg – Provinciale Hogeschool Limburg<br />
Katholieke Hogeschool Sint-Lieven<br />
Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen<br />
42 | v e r g e l i j k e n d e t a b e l k w a l i t e i t s a s p e c t e n
ARTEV<br />
EHB<br />
HA<br />
KAHOSL<br />
KATHO<br />
KDG<br />
KHBO<br />
KHK<br />
KHLEU<br />
KHLIM/PHL<br />
Onderwerp 1: Doelstellingen V V V V V V V V V V<br />
Facet 1.1.: Niveau en oriëntatie E V V V G G V V G G<br />
Facet 1.2. Domeinspecifieke eisen G V V V V G V V V G<br />
Onderwerp 2: Programma V V O V V V V V V V<br />
Facet 2.1.: Relatie doelstelling en inhoud E V O V G G O 1 V G<br />
Facet 2.2.: Eisen professionele en academische gerichtheid G V V V G G O V G V<br />
Facet 2.3.: Samenhang G V O V G G V V V G<br />
Facet 2.4.: Studieomvang OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK<br />
Facet 2.5.: Studielast G V V G V V V V V G<br />
Facet 2.6.: Afstemming vormgeving – inhoud E V O G G G V V G G<br />
Facet 2.7.: Beoordeling en toetsing G V O G V V V V G V<br />
Facet 2.8.: *Masterproef NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT<br />
Facet 2.9.: Toelatingsvoorwaarden G V V V V V V 2 V V<br />
Onderwerp 3: Inzet van personeel V V V V V V V V V V<br />
Facet 3.1.: Kwaliteit personeel G V V V G G V 3 V V<br />
Facet 3.2.: Eisen professionele/academische gerichtheid G V V G G G V V V V<br />
Facet 3.3.: Kwantiteit personeel V G V O V G V V V G<br />
Onderwerp 4: Voorzieningen V V V V V V V V V V<br />
Facet 4.1.: Materiële voorzieningen V E V G E G V 4 V O<br />
Facet 4.2.: Studiebegeleiding G V V V E V V V G G<br />
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg V V V V V V V V V V<br />
Facet 5.1.: Evaluatie resultaten G V V V G G V V G V<br />
Facet 5.2.: Maatregelen tot verbetering E V V V E G V V G V<br />
Facet 5.3.: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en G V V V V G V V V V<br />
beroepenveld<br />
Onderwerp 6: Resultaten V V V V V V V V V V<br />
Facet 6.1.: Gerealiseerd niveau G V O V G V V V V G<br />
Facet 6.2.: Onderwijsrendement V V V G G V V V V V<br />
Bijzondere kwaliteitskenmerken<br />
V<br />
Facet: Differentiatie en profilering<br />
G<br />
Facet: Kwaliteit<br />
G<br />
Facet: Concretisering<br />
G<br />
1: KHK - facet 2.1: Lier 'O'; Turnhout 'V'<br />
2: KHK - facet 2.9: Lier 'V'; Turnhout 'O'<br />
3: KHK - facet 3.1: Lier 'V'; Turnhout 'G'<br />
4: KHK - facet 4.1: Lier: 'G'; Turnhout 'V'<br />
v e r g e l i j k e n d e t a b e l k w a l i t e i t s a s p e c t e n | 43
Deel 2<br />
Opleidingsrapporten<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t e n | 45
2.1 Arteveldehogeschool<br />
Algemene toelichting bij de gevisiteerde opleiding<br />
In het zelfevaluatierapport stelt de opleiding zich als volgt voor: “Zowel de positie, het beroep en ook de opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> hebben in de loop van de jaren heel wat ontwikkelingen gekend op nationaal en internationaal<br />
gebied. Om tegemoet te komen aan de EG-richtlijnen en onder impuls van het rapport van het Raadgevend<br />
Comité voor de Opleiding van Verloskundigen (februari 1991) startte in Vlaanderen (september 1995) een<br />
vernieuwde autonome opleiding <strong>Vroedkunde</strong> met rechtstreekse toegang na het secundair onderwijs. Het ‘Decreet<br />
betreffende de hogescholen in de Vlaamse Gemeenschap’ van 13 juli 1994 bepaalt dat de opleiding tot<br />
vroedvrouw georganiseerd wordt in het studiegebied gezondheidszorg. Het is een één-cyclusopleiding die, na<br />
drie jaar voltijds onderwijs, bekrachtigd wordt met het diploma van vroedvrouw. In het academiejaar 1995-1996<br />
werd de basisopleiding <strong>Vroedkunde</strong> voor het eerst ingericht. Tijdens het academiejaar 2003-2004 heeft de<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong> een omvormingsdossier tot ‘bachelor in de <strong>Vroedkunde</strong>’ ingediend bij het Ministerie van<br />
Onderwijs.<br />
De opleiding heeft twee fusies meegemaakt. In 1995 vond een eerste fusie plaats. De Katholieke Hogeschool<br />
voor Gezondheidszorg Oost-Vlaanderen (KaHoG) ontstond na de fusie van het HIPB Sint-Vincentius te Gent, het<br />
Instituut voor verpleegkunde Sint-Geertruid, eveneens te Gent, en het Instituut voor Verpleegkunde Sint-<br />
Vincentius à Paulo te Eeklo. Op 31 december 2000 fuseerden vier katholieke hogescholen uit Gent tot de<br />
Arteveldehogeschool, namelijk de Hogeschool voor Economisch en Grafisch onderwijs (EGON), de Katholieke<br />
Hogeschool voor Gezondheidszorg Oost-Vlaanderen (KaHoG), de Katholieke Hogeschool voor Lerarenopleiding<br />
en Bedrijfsmanagement (KLBO) en de Sociale Hogeschool KVMW Gent.<br />
In het academiejaar 2004-2005 richt de Arteveldehogeschool 14 professionele bacheloropleidingen, 1 master na<br />
master-opleiding (MAnaMA), 1 bachelor na bachelor-opleiding (BAnaBA) en tal van posthogeschoolprogramma’s<br />
in. De Arteveldehogeschool en de Universiteit Gent bieden gezamenlijk de academische bachelor en de<br />
academische master in de kinesitherapie aan. Een unieke setting. Daarnaast is de Arteveldehogeschool in de<br />
Associatie Universiteit Gent mede-inrichter van de master in de verpleegkunde en vroedkunde en de master in<br />
het Sociaal werk.<br />
In 2002 sloten de Universiteit Gent, de Arteveldehogeschool, de Hogeschool Gent en de Hogeschool West-<br />
Vlaanderen een intentieovereenkomst om in de toekomst intensief en structureel samen te werken. Op 29 april<br />
2003 werden de statuten van de nieuwe vzw Associatie Universiteit Gent officieel ondertekend.<br />
Van bij het ontstaan van de Arteveldehogeschool is gekozen voor een organisatiestructuur waarin opleidingen<br />
(inclusief COMPahs, dat als impulscentrum instaat voor professionele ontwikkeling, projectmatig<br />
wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke en wetenschappelijke dienstverlening) en diensten de<br />
bouwstenen vormen van een matrix. De missie van de Arteveldehogeschool is vertaald in elf strategische doelen,<br />
die zich op hun beurt situeren op negen specifieke beleidsdomeinen: onderwijsbeleid, studentenbeleid,<br />
maatschappelijk engagement, beleid wetenschappelijke en maatschappelijke dienstverlening, beleid financiëninfrastructuur-logistiek,<br />
onderzoeksbeleid, engagement voor kwaliteit, management en organisatie, beleid<br />
internationalisering.<br />
De opleidingen hebben de missie van de Arteveldehogeschool hertaald naar hun eigen missie in een eigen<br />
Opleidingsconcept en de strategische doelen hierbij bepaald in hun Opleidingsplan. De missie met haar<br />
strategische doelen vormt een richtsnoer voor het denken en handelen van het beleid, de opleidingen, de<br />
Arteveldediensten COMPahs en de participatieorganen, en geldt als basis voor hun eigen missie, strategische<br />
doelen en beleidsplan.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 47
Om het beleid van de diensten en COMPahs te helpen implementeren en in te passen in de specifieke cultuur<br />
van de opleiding, beschikken de diensten Studieadvies, Administratie studenten en studieprogramma’s,<br />
Ombudsdienst, Onderwijsontwikkeling en internationalisering, Professionalisering, Integrale kwaliteitszorg en<br />
COMPahs over een opdrachthouder in de opleiding. Deze opdrachthouders maken deel uit van de zogenaamde<br />
‘sokkel’. Naast de ‘sokkels’ zijn er ook ankerpunten in de campussen. Zij vervullen als decentrale medewerkers<br />
van de Arteveldediensten voornamelijk facilitaire taken, zoals het beheer van schoonmaak, onderhoud en<br />
aankoop.<br />
Voor het kernproces “onderwijs” heeft de Arteveldehogeschool haar missie uitgeschreven in het<br />
Onderwijsconcept. De strategische beleidslijnen van de hogeschool vormen de krijtlijnen waarbinnen het beleid<br />
van de opleiding wordt uitgestippeld. Om de beleidsdoelen te realiseren is sturing en investering vereist op de<br />
negen beleidsmatige domeinen. Gezien de beperkte schaalgrootte van de opleiding bestaat het<br />
Opleidingsmanagementteam uit de Opleidingsdirecteur en de Opleidingscoördinator. Het Opleidingsmanagementteam<br />
heeft als basisdoelstelling de performantie, maatschappelijke relevantie, de congruentie en de<br />
kwaliteit van de opleiding te dienen. Daartoe worden de beleidsdomeinen geëxploreerd, geanalyseerd en<br />
geoptimaliseerd.<br />
De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> is één van de kleinere opleidingen in de Arteveldehogeschool. De opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> en de opleiding Verpleegkunde worden geleid door dezelfde opleidingsdirecteur en delen eenzelfde<br />
campusgebouw. De visitatiecommissie is tot het besluit gekomen dat de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> van de<br />
Arteveldhogeschool een duidelijke en uitgesproken eigen visie over de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> heeft en zich als<br />
dusdanig autonoom als volwaardige opleiding profileert.”<br />
De commissie stelt dat de kwaliteit van het zelfevaluatierapport hoog is en dat de informatie relevant is. Dit geeft<br />
blijk van een permanent bezig zijn met alle aspecten van het onderwijs. Dit is duidelijk een product van een<br />
jarenlange zorg voor de kwaliteit van het onderwijs. De onderwerpen 1 en 2 zijn vrij algemeen geformuleerd. De<br />
concretisering is terug te vinden in de bijlagen. Verder wordt de opleiding goed gesitueerd binnen de hogeschool.<br />
Er wordt op regelmatige basis en doorheen de verschillende onderwerpen en facetten verwezen naar de<br />
beleidsopties en strategische doelen die door de Arteveldehogeschool worden vooropgesteld. In het<br />
zelfevaluatierapport worden opvallend veel sterke punten aangehaald. Tijdens de gesprekken blijken deze terecht<br />
geformuleerd te zijn. Ook de aangehaalde verbeterpunten kunnen geduid worden.<br />
48 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
Onderwerp 1<br />
Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1<br />
Niveau en oriëntatie bachelor hoger professioneel onderwijs<br />
Beoordelingscriteria:<br />
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:<br />
- het beheersen van algemene competentie als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken<br />
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren<br />
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen<br />
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;<br />
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,<br />
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van<br />
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle<br />
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de<br />
beroepspraktijk;<br />
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.<br />
Oordeel visitatiecommissie: excellent<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding vertrekt vanuit een dynamische visie die wil inspelen op maatschappelijke en beroepsspecifieke<br />
evoluties. In de eerste plaats betekent dit dat ze is opgebouwd vanuit verschillende verloskundige, juridische en<br />
onderwijskundige bronnen. Daarnaast wordt ze op regelmatige basis op advies van de opleidingsadviesraad en<br />
opleidingsraad bijgewerkt en goedgekeurd en wordt er voor gezorgd dat ze duidelijk vertaald wordt in het<br />
opleidingsprogramma. De missie en visie van de opleiding zijn conform de visie op de vroedvrouw zoals<br />
beschreven in de verschillende beroepsprofielen. Ook sluit ze aan bij de missie van de Arteveldehogeschool.<br />
De visie van de opleiding staat beschreven in het opleidingsconcept, dat ook de krachtlijnen verder concretiseert.<br />
Het opleidingsconcept is een afgeleide van het onderwijsconcept van de hogeschool en vormt de ruggengraat<br />
van het onderwijsbeleid en de onderwijsorganisatie in de hogeschool. Het opleidingsconcept is ook een<br />
engagementsverklaring van de opleiding voor haar kernproces onderwijs. Het is opgesteld door de medewerkers<br />
van de opleiding en goedgekeurd door de opleidingsdirecteur. De onderwijsvisie en het opleidingsconcept zijn<br />
opgenomen in de opleidingsgids om ze duidelijk te visualiseren en te communiceren. De opleidingsgids wordt<br />
verspreid bij studenten, lesgevers, ondersteunende diensten, collega-opleidingen van de hogeschool, partners<br />
van het werkveld en leden van de opleidingsadviesraad. Abituriënten kunnen de opleidingsgids inkijken tijdens de<br />
informatiedagen en geïnteresseerden kunnen de opleidingsgids opvragen. Het opleidingsplan is het<br />
ontwikkelingsplan met gerichte doelen om het opleidingsconcept te realiseren op middellange en lange termijn.<br />
Het houdt ook rekening met de zwaartepunten van het onderwijsontwikkelingsplan van de hogeschool. Het is de<br />
basis van het jaarlijkse kwaliteitsplan dat de kortetermijndoelen of operationele doelen weergeeft.<br />
De opleidingen Gezondheidszorg van de Areteveldehogeschool hebben in hun werkgroep competentiegericht<br />
onderwijs in de opleidingen Gezondheidszorg de Algemene beroepsgerichte competenties van de opleidingen<br />
gezondheidszorg van de Arteveldehogeschool’ uitgewerkt. Verder neemt deze werkgroep ook het voorbereidende<br />
werk voor de uitwerking van de beroepsspecifieke competenties van de opleiding voor haar rekening. Hiervoor<br />
wordt een matrix met zinvolle functionele gehelen gehanteerd waarbij de ene as staat voor beroepsrollen en de<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 49
andere as voor werksettings of doelgroepen. De opleiding heeft ervoor gekozen om de beroepsspecifieke<br />
competenties van een vroedvrouw uit te schrijven volgens de functies van het beroepsprofiel. Om de<br />
opleidingsvisie te respecteren zijn de competenties ingedeeld naar gelang ze horen bij het fysiologische<br />
geboorteproces, bij een pathologisch proces en buiten het geboorteproces. Sommige beroepsspecifieke<br />
competenties zijn niet strikt te verbinden met voorgaande werksettings. Daarom werd een bijkomende categorie<br />
van overkoepelende competenties opgesteld. De vroedvrouw heeft op het terrein van de perinatale zorgverlening<br />
de rollen van diagnosticus, hulp- en zorgverlener (begeleider), adviseur en voorlichter, onderzoeker, manager en<br />
professional. Deze rollen zijn voor de bachelor in de <strong>Vroedkunde</strong> uitgeschreven in beroepsspecifieke<br />
competenties. Het volledige opleidingsteam heeft tijdens de opleidingsvergadering het ontwerp van de<br />
beroepsspecifieke competenties uitgewerkt. Nadien heeft de opleidingsadviesraad deze bijgewerkt en<br />
goedgekeurd. Dit vormt meteen ook een eerste bekrachtiging door enkele leden van het werkveld. De volledige<br />
uitwerking van competenties in leerlijnen werd gevalideerd door het bredere werkveld.<br />
De commissie stelt vast dat de opleiding doelgericht en doordacht aan het modulaire en competentiegerichte<br />
curriculum werkt. In dit verband vervult de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> een voortrekkersrol binnen de hogeschool. Dit<br />
blijkt onder andere uit de ontwikkelde gids over competentiegericht werken in de hogeschool. De ontwikkelde<br />
competentiematrix is bijzonder waardevol om de essentie van het competentiedenken te operationaliseren met<br />
voor iedere participant doorzichtige doelstellingen. De sleutelcompetenties, de zelfsturing van het leerproces door<br />
de student en de voorbereiding op permanent leren krijgen prioritaire aandacht in de opleiding. Doorheen het<br />
volledige zelfevaluatierapport en de gesprekken tijdens het visitatiebezoek valt op dat de opleiding continu<br />
gerichte zorg besteedt aan de onderwijsontwikkeling van de opleiding.<br />
De algemene en beroepsgerichte competenties worden door de opbouw van het modulaire en<br />
competentiegerichte curriculum mooi geïntegreerd, waarbij rekening wordt gehouden met de nationale en<br />
internationale tendensen in het werkveld. Ook de benchmarking met de vroedvrouwenopleiding in Maastricht, de<br />
deelname aan de werkgroep European Master of Midwifery en de Internationale leerstoel Francine Gooris<br />
bevestigen deze internationale gerichtheid.<br />
De hogeschool werkt met ijkpunten die de opleiding uitdagen tot concretisering en tot opvolging van de<br />
strategische doelen. Ook de kwaliteitszorg wordt hierin opgenomen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 1.2<br />
Domeinspecifieke eisen<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die<br />
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het<br />
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van<br />
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.<br />
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante<br />
beroepenveld.<br />
50 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De Nationale Raad voor de Vroedvrouwen schreef een nationaal beroepsprofiel uit. Dit leverde een belangrijke<br />
bijdrage tot de erkenning en waardering van de Belgische vroedvrouw in nationale en internationale context.<br />
In opdracht van de Vlaamse Onderwijsraad werd het beroepsprofiel van de vroedvrouw vertaald in een<br />
opleidingsprofiel, dat in 1998 gelegitimeerd werd door de Raad voor het Hoger Onderwijs. Het bestaande<br />
opleidingsprofiel geeft een goed overzicht van de beroeps- en persoonsgerichte sleutelkwalificaties die een<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong> moet realiseren. Gezien de huidige onderwijsontwikkelingen en ontwikkelingen wat betreft<br />
de bevoegdheden van de vroedvrouw dringt een aanpassing van het opleidingsprofiel zich op. Omdat de<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong> enig is in de Associatie Universiteit Gent, anticipeert zij op deze aanpassing door de<br />
uitwerking van beroepsgerichte en beroepsspecifieke competenties gebaseerd op de functies beschreven in het<br />
huidige beroepsprofiel. De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> van de Arteveldehogeschool baseert het opleidingsconcept en<br />
zodoende ook het opleidingsprogramma op het laatste beroepsprofiel (2002) en het actuele opleidingsprofiel<br />
(1998). Gezien de actieve betrokkenheid van de opleiding aan de uitwerking van deze profielen gebeurt de<br />
implementatie vanuit een gedegen achtergrond met dezelfde visie. Omdat de opleiding geënt is op profielen,<br />
wordt er bewust gekozen om de bespreking van het beroeps- en opleidingsprofiel een duidelijke plaats te geven<br />
in het opleidingsprogramma. Dit gebeurt door een vroedvrouw en jurist in teamteaching. De studenten krijgen<br />
toelichting bij het beroepsprofiel en worden bewust gemaakt van de bevoegdheden en de verantwoordelijkheden<br />
van het beroep vroedvrouw. Aanvullend wordt vertaald hoe het beroeps- en opleidingsprofiel en de wettelijke<br />
reglementering van de vroedvrouw aanleiding geven tot een modulair en competentiegericht curriculum.<br />
De opleidingsadviesraad bestaat al vijf jaar uit dezelfde leden waardoor continuïteit in betrokkenheid van het<br />
werkveld gegarandeerd is. Rapportering naar de voorzitter van de raad van bestuur, naar de algemeen directeur<br />
en naar de directeur onderwijs- en studentenbeleid zorgt voor afstemming van het Arteveldebeleid op de<br />
ontwikkelingen in de opleiding. Voorbeelden van belangrijke relevante beslissingen van de opleidingsadviesraad<br />
zijn de bijwerking en goedkeuring van de beroepsspecifieke competenties, de bewaking van de praktijkrelevantie<br />
en de kwaliteit bij het opstarten van het postgraduaat lactatiekunde en de keuzeleereenheid projectmatig<br />
wetenschappelijk onderzoek.<br />
De opleiding getuigt van een duidelijke visie op het beroep van vroedvrouw. Externe eisen worden voortdurend<br />
en goed betrokken op de eigen onderwijsvisie, het opleidingsconcept en de missie van de hogeschool. De<br />
opleiding houdt duidelijk rekening met nationale en internationale wetgeving. Eindcompetenties worden<br />
afgestemd op de nationale en internationale evoluties binnen het beroep. Het werkveld wordt permanent<br />
geraadpleegd bij de ontwikkeling en de evaluatie van het curriculum zodat de opleidingsdoelstellingen en het<br />
programma gericht blijven op maatschappelijke ontwikkelingen en op de behoeften van het werkveld. De<br />
opleiding zelf is in meerdere werkgroepen van het beroepsveld vertegenwoordigd, waardoor de marktpositie die<br />
de opleiding in Vlaanderen inneemt ook maatschappelijk ten dienste gesteld wordt. De commissie meent dat ook<br />
hier van een voortrekkersrol van de opleiding mag gesproken worden.<br />
De doelen van de opleiding worden goed gecommuniceerd naar studenten en medewerkers.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
De commissie raadt de opleiding aan om een open discussie aan te gaan met specialisten/gynaecologen om<br />
duidelijkheid te scheppen over beider visie betreffende het onderscheid tussen normale en pathologische<br />
zwangerschappen en bevallingen in België.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 51
Oordeel over onderwerp 1: doelstellingen van de opleiding - voldoende<br />
- Facet 1.1 Niveau en oriëntatie: excellent<br />
- Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen: goed<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het domeinspecifieke kader van de opleiding zich situeert in dat van de VLHORA, zoals voorafgaand aan de<br />
bezoeken ontwikkeld werd door de visitatiecommissie op basis van de door de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong><br />
aangereikte kaders;<br />
- de opleiding door haar dynamische visie inspeelt op maatschappelijke en beroepsspecifieke evoluties;<br />
- de missie en visie van de opleiding conform zijn met de visie op de vroedvrouw zoals beschreven in de<br />
verschillende beroepsprofielen;<br />
- de door de opleiding gedragen eigen visie effectief en efficiënt aansluit bij de missie van de hogeschool;<br />
- de opleiding doelgericht en doordacht aan het modulaire en competentiegerichte curriculum werkt en in dit<br />
verband een voortrekkersrol vervult in de hogeschool;<br />
- de ontwikkelde competentiematrix bijzonder waardevol is om de essentie van het competentiedenken te<br />
operationaliseren;<br />
- de sleutelcompetenties, de zelfsturing van het leerproces door de student en de voorbereiding op permanent<br />
leren duidelijk prioritaire aandacht krijgen in de opleiding;<br />
- de doelstellingen van de opleiding duidelijk gericht zijn op zowel de algemene competenties als op de<br />
algemene beroepsgerichte en de beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend<br />
beroepsbeoefenaar. Deze gaan verder dan de decretale en beroepsspecifieke vereisten;<br />
- de doelstellingen van de opleiding tot stand komen door gestructureerd overleg met interne en externe<br />
actoren;<br />
- de opleiding doelgericht werkt aan een proces van onderwijsvernieuwing, rekening houdend met de nationale<br />
en internationale tendensen in het werkveld;<br />
- de eindkwalificaties bij het beroepsveld getoetst worden;<br />
- de opleidingsadviesraad continuïteit in de betrokkenheid van het werkveld garandeert;<br />
- het integrale zelfevaluatierapport en de gesprekken tijdens het visitatiebezoek getuigen van de continue en<br />
gerichte zorg die de opleiding besteedt aan haar onderwijsontwikkeling<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
52 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
Onderwerp 2<br />
Programma<br />
Facet 2.1<br />
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma<br />
Beoordelingscriteria<br />
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;<br />
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;<br />
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te<br />
bereiken.<br />
Oordeel visitatiecommissie: excellent<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De beschrijving in het zelfevaluatierapport en de gesprekken tonen aan dat het programma uitgebalanceerd is en<br />
dat het de eindkwalificaties van de opleiding wat betreft niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen op logische<br />
en adequate manier realiseert. De eindkwalificaties zijn vertaald in leerdoelen van het opleidingsprogramma. De<br />
inhoud en de onderwijsvorm van het programma bieden studenten de mogelijkheid om de geformuleerde<br />
eindkwalificaties te bereiken.<br />
Naast de stappen in het proces van curriculumontwikkeling is ook de leidraad bij het competentiegericht<br />
(her)ontwerpen van opleidingsprogramma’s uitgebreid en transparant beschreven in het zelfevaluatierapport en<br />
de bijlagen. Voor de commissie is het duidelijk dat de opleiding dit proces van onderwijsinnovatie doelgericht en<br />
consequent heeft aangepakt en dat zij daarbij rekening heeft gehouden met participatie van alle betrokken<br />
partners. Dit resulteert in een modulair uitgebouwd competentiegericht curriculum met een logische opeenvolging<br />
van thema’s. De opleiding werkt ondertussen al drie academiejaren met een modulair opgebouwd curriculum.<br />
Modules vormen de bouwstenen van de opleiding. Het zijn overkoepelende onderwijsleereenheden, waarin<br />
theoretisch en klinisch onderwijs zoveel mogelijk geïntegreerd en in eenzelfde periode ingericht worden. Zij zijn<br />
opgebouwd uit opleidingsonderdelen, die op hun beurt opgebouwd zijn uit leereenheden die aansluitende<br />
leerinhouden groeperen. Bij iedere module hoort een modulegids die voor de student geldt als leidraad bij de<br />
verwerking van de leerinhoud en de organisatie van de beschikbare studietijd. De modulegids bevat de<br />
kerndoelen die ook opgenomen zijn in de beschrijving van de opleidingsonderdelen in de Opleidingsgids. De<br />
operationele doelen zijn beschreven in het studiemateriaal dat per leereenheid is uitgewerkt. De Opleidingsgids<br />
en de modulegidsen tonen zeer duidelijk aan dat er aandacht is voor een adequate en consequente<br />
concretisering van de algemene, de beroepsgerichte en de beroepsspecifieke opleidingsdoelstellingen.<br />
De modules zijn zodanig uitgewerkt dat er steeds disciplineoverschrijdend gewerkt wordt, vaak onder de vorm<br />
van teamteaching. Een bijzondere waarde in dit verband hebben de modules “Vroedvrouw in breder perspectief”<br />
en de “Integratieseminaries in de verloskunde” in het derde opleidingsjaar .<br />
Voor alle competenties bestaan uitgeschreven leerlijnen met een omschrijving van het gewenste competentieniveau<br />
op het einde van een module. De hogeschool heeft ervoor gekozen om een niveaubepaling van<br />
competenties uit te werken aan de hand van drie niveaukwalificatoren, namelijk complexiteit van de situatie,<br />
zelfstandigheid en flexibiliteit. De niveaus dienen als hulp bij het bepalen van de leerlijnen, die volledig uitgewerkt<br />
zijn in de Competentiemozaïek van een vroedvrouw 2004.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 53
Het opleidingsprogramma is eveneens gericht op internationale samenwerking en uitwisselbaarheid wat zich<br />
onder meer uit in de implementatie van ECTS in de opleidingsgids. Hierbij worden de onderwijskundige<br />
beschrijvingen per opleidingsonderdeel omschreven conform de ECTS-principes. De commissie stelt vast dat de<br />
opleiding ook hier bewust stelt dat dit kadert in specifieke objectieven van de hogeschool, meer bepaald deze van<br />
internationalisering en de algemene kwaliteitszorg van het onderwijs.<br />
Internationalisering krijgt een specifieke plaats in de opleiding zowel voor studenten als voor<br />
lectoren/praktijklectoren. Om het belang van de internationale dimensie te benadrukken heeft de<br />
Arteveldehogeschool de Internationale Leerstoel Francine Gooris opgericht en toegewezen aan de opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong>.<br />
De commissie ervaart dat de opleiding de inbreng en de participatie van alle betrokken partijen, nationaal en<br />
internationaal, naar waarde weet te schatten en op die manier de curriculumontwikkeling, -herziening,<br />
-optimalisatie en -innovatie dan ook optimaal mogelijk maakt.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- Hoewel de commissie stelt dat de opleiding dit facet excellent realiseert, wil zij door volgende aanbevelingen<br />
bijdragen tot optimalisering:<br />
- Studenten blijvend voorbereiden om professioneel praktisch te kunnen werken in verschillende settings in de<br />
verloskunde als beginnend beroepsbeoefenaar in Europa.<br />
Facet 2.2<br />
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend<br />
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;<br />
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;<br />
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare<br />
verbanden met de actuele beroepspraktijk.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Dankzij de recente ontwikkeling van het grondig vernieuwde modulaire opleidingsprogramma heeft de opleiding<br />
een hoog actualiteitsgehalte. Hierbij baseerde de opleiding zich op het ontwerp van het huidige opleidingsprofiel<br />
van de vroedvrouw (2003) en heeft het verschillende bij de opleiding betrokken actoren gescreend.<br />
De modulaire thema’s zijn afgeleid uit de functieomschrijving van de vroedvrouw. De uitwerking van de leerlijnen<br />
in de competentiemozaïek en in de competentiesteekkaarten laat de opleiding toe om longitudinaal te werken aan<br />
de beoogde competentieontwikkeling. De te bereiken beheersingsniveaus worden systematisch aangeduid per<br />
module en per studiejaar.<br />
54 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
De beroepsgerichtheid van het curriculum blijkt zowel uit de opbouw van het programma als uit de gehanteerde<br />
werkvormen en onderwijsmiddelen en uit de evaluatie. Er is een duidelijk evenwicht tussen theoretisch en klinisch<br />
onderwijs. Er is duidelijk aandacht voor de afstemming op de beroepspraktijk bij de ontwikkeling van attitudes en<br />
bij het zelfstandig werken. In dit verband gaat gerichte aandacht naar de zelfstandig werkende vroedvrouw. Via<br />
de stages, de studiereis, de studiedagen met internationale sprekers komen alle studenten in contact met de<br />
internationale beroepspraktijk. Internationale ontwikkelingen zoals de migratie, vluchtelingen maken het<br />
noodzakelijk nieuwe inhouden zoals vrouwenbesnijdenis in het programma op te nemen. Na wederzijds bezoek<br />
aan de vroedvrouwenschool van Maastricht hebben beide opleidingen afgesproken om samen te werken aan<br />
specifieke thema’s door informatie-uitwisseling en ontwikkeling van onderwijsmateriaal.<br />
Met de module wetenschappelijk onderzoek in de vroedkunde en het projectmatig onderzoek beoogt de opleiding<br />
de wetenschappelijke onderbouw van het programma te versterken. Hier volgt zij de intentie van de hogeschool<br />
om de onderzoeksgebondenheid van het onderwijs meer te accentueren door praktijkgericht wetenschappelijk<br />
onderzoek. De hogeschool voorziet hiervoor methodologische ondersteuning in de vorm van opleiding voor<br />
onderzoekers. Samenwerking met de Universiteit Gent wordt beoogd en kenniskringen en/of projectmatige<br />
wetenschappelijke onderzoeksprojecten worden opgestart.<br />
De maatschappelijke verwevenheid en de dienstverlening zijn in de opleiding sterk aanwezig en de betrokkenheid<br />
van de studenten hierbij is groot.<br />
De opleiding werkte een duidelijk vaardigheidsprotocol uit. De in de opleiding aangeboden vaardigheidstrainingen<br />
met de hieraan verbonden toetsing waarborgen de kwaliteit van de studenten die op stage vertrekken. Dit wordt<br />
bevestigd door de vertegenwoordigers van het werkveld. Uit de gesprekken blijkt dat het interdisciplinair<br />
samenwerken met studenten Geneeskunde positief ervaren wordt.<br />
De stages worden evenwichtig verdeeld en staan in relatie tot de theoretische inhoud van de modules. Er is zowel<br />
aandacht voor stage in de hoogrisicozorg (MIC, Material Intensive Care en NIC, Neonatal Intensive Care) als voor<br />
stage in de eerstelijnszorg (fysiologie). Risicoselectie in de eerstelijns vroedkundige praktijk is verweven in het<br />
programma en is ook terug te vinden in de eindwerken. De inhoud en het concept van de stage zijn duidelijk<br />
samengebracht in de stagegids <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
In het eerste opleidingsjaar gebeurt de toepassing in de praktijk op het einde van het academiejaar tijdens een 6<br />
weken (10 studiepunten, minimum 225 gepresteerde uren) durende stage op een kraamafdeling. In het tweede<br />
opleidingsjaar komen de studenten door specifieke stages geleidelijk aan tot een integratie van competenties, ook<br />
in pathologische situaties. Deze stages lopen over een totaal van 15 weken of minimum 562,5 gepresteerde uren,<br />
verdeeld over 4 opleidingsonderdelen: 3 weken kraamzorg (5 studiepunten, minimum 112,5 gepresteerde uren),<br />
6 weken verloskamer (10 studiepunten, minimum 225 gepresteerde uren), 3 weken stage gynaecologie (5<br />
studiepunten, minimum 112,5 gepresteerde uren) en 3 weken laagrisico neonatologie (5 studiepunten) of 3<br />
weken raadpleging bij een gynaecoloog (5 studiepunten). In het derde opleidingsjaar groeien de studenten verder<br />
in de verloskundige competenties zodat de vooropgestelde eindcompetenties van een vroedvrouw kunnen<br />
worden bereikt. Studenten kunnen op eigen initiatief stage lopen in Wallonië. Ook buitenlandse stages zijn<br />
mogelijk, onder andere in Nederland en Frankrijk. De stage omvat in totaal minimum 787,5 gepresteerde uren op<br />
21 weken verdeeld over 4 opleidingsonderdelen: 3 weken totaalzorg kraamafdeling (5 studiepunten) of 3 weken<br />
perinatale zorg in de eerstelijnszorg, 3 weken raadpleging of NICU (Neonatal Intensive Care Unit) (5<br />
studiepunten), 9 weken verloskamer (15 studiepunten) en 6 weken keuzestage (10 studiepunten).<br />
De verloskundige handelingen die volgens de Europese richtlijnen (80/155/EEG) vereist zijn voor het verwerven<br />
van het diploma van vroedvrouw moeten zorgvuldig bijgehouden worden in het logboek. De studenten zijn zelf<br />
verantwoordelijk voor het behalen van het aantal vereiste verloskundige handelingen.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 55
De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> kiest voor een combinatie van werk- en procesbegeleiding door de<br />
lectoren/praktijklectoren. Vooral in het eerste jaar gaat veel aandacht naar werkbegeleiding, gedifferentieerd<br />
toegepast in functie van het niveau van de studenten.<br />
Het project mentorschap op maat beoogt een duidelijke win-winsituatie. De mentoren leren feedbackgesprekken<br />
voeren waardoor de ervaringen uit de stage beter benut en geïntegreerd worden in de opleiding. Hierdoor wordt<br />
ook de pijler van maatschappelijke dienstverlening versterkt. Uit de gesprekken met de mentoren en het werkveld<br />
blijkt dat dit project ook aandacht besteedt aan meer algemene sociale en agogische vaardigheden die nuttig zijn<br />
in het contact met patiënten en collega’s.<br />
Het gebruik van de portfolio voor de zelfsturing wordt tot nu toe beperkt tot de sociale vaardigheden. De opleiding<br />
onderzoekt hoe de portfolio voor het geheel van de competenties ondersteuning kan bieden. Ook het uitschrijven<br />
van het leerplaatsprofiel voor de eerstelijnsstage is een goede oefening om na te gaan of vaardigheden<br />
daadwerkelijk aangeboden en ingeoefend worden tijdens de stage.<br />
De scriptiegids geeft een duidelijke beschrijving van de fasen van het proces. Door het externe promotorschap<br />
werkt ook het werkveld mee aan de scripties. De voorbereidingsfase start in het tweede jaar in de module<br />
wetenschappelijk onderzoek in de vroedkunde (3 studiepunten, 81 uren studietijd). In het derde jaar volgen de<br />
realisatie- en de voorstellingsfase in de module wetenschappelijk onderzoek in de vroedkunde’ (8 studiepunten,<br />
216 uur studietijd). Ook het eindwerk is een middel om de competenties van een vroedvrouw te bereiken. Hierbij<br />
beoogt men vooral een kritische ingesteldheid ten opzichte van het eigen handelen, het streven naar een best<br />
evidence based midwifery practice en de leervaardigheden en attitudes die van pas komen bij de verdere<br />
professionalisering.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om bij het extern promotorschap ook een vroedvrouw van het werkveld<br />
te betrekken.<br />
- De commissie vraagt de opleiding meer onderzoek te initiëren gericht op de normale zwangerschap en<br />
bevalling.<br />
- De betreffende modulegids wetenschappelijke vorming getuigt van een zeer hoog kennisniveau. De<br />
commissie raadt de opleiding aan aandacht te hebben voor het niveau van deze module dat afgestemd blijft<br />
op het niveau van de professionele bachelor.<br />
- De commissie vraagt aandacht voor het expliciteren van de contactmogelijkheden van studenten met een<br />
flexibel programma om uitsluiting te voorkomen en om het leerproces met gelijken te bevorderen.<br />
- De commissie stelt dat de visie op fysiologie, normaal bevallen en het daarbij horende evidence based<br />
handelen, in het vaardigheidsonderwijs nog beter verankerd kan worden.<br />
56 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
Facet 2.3<br />
Samenhang van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Tijdens de opleiding worden de basiscompetenties en de sleutelkwalificaties gradueel opgebouwd in situaties die<br />
in complexiteit toenemen. Zoals al eerder aangegeven is een duidelijke sequentiële opbouw van de competenties<br />
aanwezig in het programma. De studenten ervaren een voortdurende terugkoppeling tussen theorie en praktijk.<br />
De generieke en beroepsspecifieke competenties zijn in een goed evenwicht gespreid over de opleiding.<br />
Integratie is duidelijk aanwezig.<br />
De modules zijn consistent uitgebouwd in leerlijnen en rond thema’s. De modulegidsen zijn zeer overzichtelijk.<br />
Doordat meerdere lesgevers in dezelfde module betrokken zijn, wordt de samenhang van het programma ook<br />
voor de studenten duidelijk. Er is regelmatig sprake van teamteaching.<br />
Naast een doorzichtige onderwijsstructuur is de invoering van modulemanagement, met moduleverantwoordelijken<br />
die instaan voor de coördinatie en samenhang van dat onderdeel van het studieprogramma, verder<br />
doorgedreven. In het zelfevaluatierapport van de opleiding (2.1.3. ‘Ontwikkeling van het opleidingsprogramma’)<br />
staat beschreven hoe de kwaliteit van de module beheerd wordt. Het mogelijke risico van versnippering door een<br />
sterke opsplitsing van de modules in leerinhouden werd niet bevestigd in de gesprekken., noch door de<br />
studenten, noch door de lectoren/praktijklectoren. De coherentie en sequentiële opbouw van het modeltraject<br />
wordt in het overzicht ‘van competenties naar modules’ duidelijk gesteld. De leidraad bij het competentiegericht<br />
en flexibel herontwerpen van het curriculum van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> beschrijft hoe de verdere implementatie<br />
van een competentiegericht curriculum de coherentie en sequentiële opbouw van het modulaire curriculum<br />
verfijnt.<br />
De PROZA-zelfevaluatie in 2003 geeft aan dat er voldoende aandacht is voor geïndividualiseerde trajecten.<br />
Voorbeelden daarvan zijn de keuzeleereenheden die dikwijls opleidingsoverstijgend georganiseerd worden, de<br />
mogelijkheid tot stagespreiding, en de differentiëring in stagebegeleiding.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding er blijvend over te waken dat de sterk gestructureerde opbouw van het<br />
curriculum voldoende ruimte zou laten voor creativiteit van de docent en zelfsturing bij de student.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 57
Facet 2.4<br />
Studieomvang<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: tenminste 180<br />
studiepunten.<br />
Oordeel visitatiecommissie: OK<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma<br />
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de<br />
minimale studieomvang van een professionele bachelor.<br />
De commissie stelt vast dat de toewijzing van studiepunten aan de modules op een doordachte wijze gebeurd is.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 2.5<br />
Studielast<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen vastgesteld krachtens decreet;<br />
- Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de<br />
studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De studielast is evenwichtig gespreid per opleidingsjaar en doorheen de opleiding. Dit draagt bij tot de<br />
studeerbaarheid van het modulaire curriculum. De modules krijgen afhankelijk van hun doelstellingen een<br />
hoeveelheid studiepunten en dus ook een studietijd aangemeten. Bij de opmaak van het lessenrooster wordt<br />
rekening gehouden met de begrote studietijd. De zorg voor de studietijd wordt visueel voorgesteld om de begrote<br />
studietijd van de verschillende onderwijswerkvormen duidelijk te maken voor de studenten en de<br />
lectoren/praktijklectoren. De opleiding besteedt veel aandacht aan het meten van de studietijd. Hiervoor is een<br />
transparant systeem uitgewerkt dat effectief en systematisch gebruikt wordt.<br />
De zwaarte van het modulaire curriculum, waarin een uitgebreid pakket vaardigheidsonderwijs, stage en<br />
activerende onderwijswerkvormen aan bod komen heeft invloed op de studeerbaarheid. Er zijn piekmomenten<br />
aanwezig en de studenten en afgestudeerden geven tijdens de gesprekken aan dat de opleiding zwaar is, onder<br />
meer ten gevolge van de vele opdrachten. Een aantal studenten wijst op de vele contacturen in de werkcolleges.<br />
58 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
Zo geven de studenten onder meer aan dat het derde opleidingsjaar over 33 weken les en stage loopt en dat de<br />
scriptietijd onvoldoende is. Daartegenover staat evenwel dat het aantal uren hoorcolleges afgenomen is.<br />
De commissie stelt vast dat de metingen consistent zijn, dat de opleiding beschikt over een grote databank met<br />
betrouwbare gegevens, dat veel aandacht besteed wordt aan factoren die de studeerbaarheid kunnen<br />
bevorderen. De opleiding heeft zeker ook voldoende oog voor de opvolging van de metingen.<br />
Het is de visie van de opleiding dat een zuiver modulair systeem studenten de mogelijkheid moet bieden de<br />
module binnen een semestersysteem twee keer aan te bieden. Momenteel volstaan de personeelsmiddelen<br />
vanuit de gesloten enveloppefinanciering niet om dit organisatorisch mogelijk te maken<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding waakzaam te blijven voor een evenwichtige belasting van de studenten.<br />
- De commissie stelt voor om de studielast te beheersen door nog meer doorgedreven differentiatie in functie<br />
van de noden van de student tijdens de onderwijsactiviteiten.<br />
Facet 2.6<br />
Afstemming tussen vormgeving en inhoud<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;<br />
- De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.<br />
Oordeel visitatiecommissie: excellent<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De commissie stelt vast dat doorheen het curriculum veel aandacht gaat naar verschillende werkvormen en dit in<br />
relatie tot de beoogde kennis- en competentieontwikkeling. Niet alleen het zelfevaluatierapport maar ook de<br />
gesprekken maken duidelijk dat deze werkvormen doelgericht gebruik maken van het activiteitsprincipe. De<br />
werkvormen worden zeer transparant gecommuniceerd naar de studenten onder andere in de opleidings- en<br />
modulegidsen. Zo maakt het samenwerkend leren deel uit van module 1 en wordt het vaardigheidsonderwijs voor<br />
het eerst toegelicht in module 2.<br />
Kenmerkend voor het onderwijssysteem in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> is de zelfsturing van het leerproces door de<br />
student. De hoge mate van zelfsturende onderwijswerkvormen vraagt een actieve inzet van de student en legt de<br />
verantwoordelijkheid voor het leerproces in toenemende mate bij de student zelf. Het aandeel van individueel,<br />
zelfstandig werken stijgt gradueel van het eerste naar het derde jaar. Geïntegreerd gebruik van de informatie- en<br />
communicatietechnologie ondersteunt deze onderwijsdidactiek. ICT en de digitale leeromgeving DILEAHS<br />
worden gepast gebruikt. De onderwijsmiddelen bestaan onder meer uit de opleidingsgids, de modulegidsen en<br />
het studiemateriaal met vakinhoudelijke informatie. De commissie bevestigt dat het studiemateriaal degelijk,<br />
aantrekkelijk en kwaliteitsvol is.<br />
Het vaardigheidsonderwijs is opgebouwd volgens de principes van Maastricht, waarbij er niet alleen met<br />
simulaties en rollenspelen gewerkt wordt, maar waarbij ook ruim aandacht besteed wordt aan het aanleren van<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 59
sociale vaardigheden. De reële praktijk zit verweven in het vaardigheidsonderwijs: zwangeren, kraamvrouwen en<br />
moeders werken mee in de practica. Regelmatig vinden er projectdagen plaats die buitenshuis gerealiseerd<br />
worden.<br />
De invoering van dergelijke nieuwe onderwijswerkvormen vereist een aanpassing van de studentenbegeleiding.<br />
De portfolio werd ter bevordering van de zelfsturing in gebruik genomen en is intussen uitgegroeid tot een<br />
onderwijsmiddel/werkvorm die de leerlijn van de student in moduleoverstijgende competenties met betrekking tot<br />
de sociale en communicatieve vaardigheden ondersteunt.<br />
In een PROZA-zelfevaluatie beoordelen de studenten de onderwijswerkvormen in relatie tot zelfgestuurd leren<br />
positief.<br />
De hogeschool besteedt ruime aandacht aan het invoeren van nieuwe didactische werkvormen en<br />
onderwijsmiddelen in de verschillende opleidingen. De personeelsleden in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> staan open<br />
voor deze vernieuwingen. Recente onderwijsontwikkelingen worden gevolgd en gepast in het vernieuwde<br />
curriculum geïntegreerd. Dat de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> hierin een voorloper is, wordt eens te meer bevestigd<br />
tijdens de gesprekken.<br />
De commissie ervaart dat in het lopende proces de omzet naar het competentiegericht modulair curriculum in<br />
deze opleiding goed werkt en effectief is. Zij stelt bij diverse onderwijsvormen speelsheid en creativiteit vast. De<br />
studenten maken in de theorie kennis met andere werkvormen in de verloskunde dan momenteel de standaard<br />
zijn in België. Zo wordt het werken met continuïteit van zorg door de studenten geoefend en zullen<br />
derdejaarsstudenten één op één zorg verlenen aan één cliënte gedurende een groot deel van de zwangerschap,<br />
de bevalling en het kraambed.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 2.7<br />
Beoordeling en toetsing<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de<br />
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het studiecontract bevat zowel de onderwijsregeling als de examenregeling. Het examenreglement is in<br />
overeenstemming met de decretale verplichtingen en regels. Het eerste gedeelte van het studiecontract beschrijft<br />
de organisatie en het verloop van het academiejaar. Het tweede deel, het examenreglement, omvat de regels die<br />
een vlot en correct verloop van de examens aan de hogeschool moeten waarborgen. Het studiecontract wordt<br />
jaarlijks opgevolgd en bijgestuurd.<br />
60 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
Bij de start van het academiejaar ontvangen alle studenten een exemplaar van het studiecontract. In de eerste<br />
weken van het academiejaar worden de belangrijkste elementen uit dit examenreglement door de<br />
opleidingscoördinator, de jaarverantwoordelijke, de leertrajectbegeleider en de ombudspersoon toegelicht. Voor<br />
de start van de eerste examenperiode van het eerste, tweede en derde opleidingsjaar is een informatiemoment<br />
door de ombudspersoon in het uurrooster gepland. Daarnaast licht elke moduleverantwoordelijke bij de<br />
introductie van de module het aspect beoordeling toe. Elke module bevat voor het examen een gerichte<br />
begeleidingssessie waarin vragen over het examen aan bod komen. De commissie stelt vast dat effectief de<br />
nodige tijd uitgetrokken wordt om degelijke toelichting te geven aan de studenten.<br />
Het studiecontract wordt aangevuld met een opleidingsspecifiek reglement voor de opleidingen Gezondheidszorg<br />
van de Arteveldehogeschool dat opgenomen is in de opleidingsgids. Voor de duidelijkheid wordt er telkens<br />
verwezen naar de betreffende artikels uit de onderwijs- en examenregeling. In de opleidingsgids staat per<br />
opleidingsonderdeel de evaluatiewijze beschreven. De verschillende modulegidsen beschrijven de details van het<br />
examenmoment, de examenvorm en de onderlinge wegingcoëfficiënten. De studenten hebben inspraak in de<br />
planning van de examens en zijn tijdig op de hoogte van de uiteindelijke examenregeling.<br />
De transparantie van de evaluatie wordt gegarandeerd doordat de beoordeling op het examenexemplaar moet<br />
vermeld worden en doordat de weging van de opleidingsonderdelen vastligt. Studenten kunnen op de contactdag<br />
niet-geslaagden informatie krijgen over hun examen. Bij twijfel is een procedure van klachtenbehandeling<br />
voorzien. De ombudsmedewerker vormt het eerste aanspreekpunt voor studenten tijdens de examens.<br />
Met de evaluatie gaat de lector/praktijklector na in hoeverre de student de doelstellingen van het<br />
opleidingsonderdeel gerealiseerd heeft. De combinatie van de verschillende evaluatievormen geeft een<br />
gedifferentieerd beeld van de student en houdt rekening met de verschillende leerstijlen van de studenten. In de<br />
competentiemozaïek van een vroedvrouw staat voor elke competentie beschreven op welke wijze deze<br />
beoordeeld wordt.<br />
De commissie waardeert de screening van de examens door vertegenwoordigers van het werkveld. In de<br />
examenvragen komen de verschillende kenniselementen aan bod. Er is een goede mix van reproductieve vragen,<br />
meerkeuzevragen, casussen en toepassingen. De integratieve benadering die in het curriculum vooropgesteld<br />
wordt, komt vooral aan bod in de examens van het derde jaar. Er wordt hier vooral met casussen gewerkt. De<br />
toetsing van kennis en vaardigheden zijn onderscheiden en volledig en adequaat uitgewerkt naar de aard ervan.<br />
Bij groepswerken gaat de aandacht ook naar de procesevaluatie. De commissie stelt dat de voortgangstoets een<br />
goede keuze is en voor veel transparantie zorgt bij de student. De praktijk wordt beoordeeld aan de hand van<br />
vaardigheden, die duidelijk uitgesplitst zijn in functie van de evaluatie. Dit is opgenomen in de stagegids.<br />
De opleiding besteedt veel aandacht aan de kwaliteitszorg van de evaluatie. Dit weerspiegelt zich onder andere in<br />
de verschillende manieren waarop kwaliteitsbewaking gebeurt, namelijk preventief, tijdens het proces van<br />
examineren en achteraf. Ook het project Competentiegericht evalueren in de verloskunde springt hierbij in het<br />
oog. Voor lectoren/praktijklectoren is een leidraad beschikbaar over het kiezen van gepaste examenvormen<br />
volgens de leerdoelen. De examenvormen en examensystemen worden ruim op voorhand vastgelegd en<br />
besproken in de opleidingsraad. Het toets- en het evaluatiemateriaal getuigen dan ook van een hoge kwaliteit.<br />
De beoordelingscriteria voor stage en scriptie zijn elk in een afzonderlijke gids opgenomen, wat de transparantie<br />
ten goede komt. De opleiding bewaakt de eenvormigheid in de beoordeling op de verschillende stageplaatsen. Er<br />
is regelmatig overleg. Via de stagegids wordt het werkveld geïnformeerd over de eisen en de criteria. De<br />
stagebegeleider geeft een richtinggevend quoteringscijfer, maar de definitieve stagebeoordeling gebeurt pas in de<br />
consensusvergadering met alle stagebegeleiders. Ook de scriptievoorstelling versterkt de transparantie in de<br />
evaluatie.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 61
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de opleiding alert dient te zijn voor de beoordeling van de studenten op een<br />
stageplaats waarmee minder contact genomen wordt door de opleiding.<br />
- De commissie stelt dat de opleiding dient te waken over de kwaliteit en het niveau van de eindwerken op<br />
maat van de professionele bachelor.<br />
Facet 2.8<br />
Masterproef<br />
Niet van toepassing.<br />
Facet 2.9<br />
Toelatingsvoorwaarden<br />
Beoordelingscriteria:<br />
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:<br />
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,<br />
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens<br />
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt<br />
erkend;<br />
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden<br />
voldoen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De toelatingsvoorwaarden voldoen aan de decretaal gestelde bepalingen.<br />
De hogeschool wil een bijdrage leveren tot een democratische toegang van haar opleidingen. Belangrijk hierbij is<br />
dat studenten zeer goed geïnformeerd worden om zo een doordachte studiekeuze te kunnen maken. De<br />
hogeschool wil erover waken dat studenten ‘werk’ maken van hun studiekeuze en neemt hiertoe verschillende<br />
initiatieven. Daarnaast bieden zich steeds meer nieuwe doelgroepen aan, voor wie flexibele leerwegen nodig zijn.<br />
De hogeschool neemt deel aan de Sid-ins in de Vlaamse provincies en stuurt mailings naar leerlingen uit het<br />
laatste jaar secundair onderwijs en de CLB’s. Kandidaat-studenten kunnen altijd terecht op de gebruiksvriendelijke<br />
en overzichtelijke website, ook om informatie aan te vragen over de opleiding. Tijdens de infodagen<br />
wordt onder andere ook duidelijk gemaakt wat normstudent betekent in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. De definitie is<br />
ook beschreven in het Opleidingsconcept. De commissie stelt vast dat de opleiding op die manier richting geeft<br />
aan wat van de kandidaat-student verwacht wordt. Het instroomgesprek is een adviserend gesprek en is<br />
waardevol voor de instromende student.<br />
De opleiding biedt ook flexibele leerwegen aan. De hogeschool hecht belang aan uiteenlopende doelgroepen,<br />
waaronder topsporters en studenten met een handicap, die faciliteiten voor hun studie kunnen verkrijgen. Het<br />
promotieteam STIMULANS tracht allochtone jongeren en hun ouders beter te informeren over studeren in het<br />
62 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
hoger onderwijs in het algemeen en de opleidingen van de Arteveldehogeschool in het bijzonder. Een beleid voor<br />
EVC/EVK wordt uitgewerkt in samenwerking met de partners van de Associatie Universiteit Gent. Momenteel<br />
houdt de opleiding rekening met EVK door het voeren van een eerste oriënterend gesprek met de instromer. De<br />
opleiding biedt een tweejarig programma aan voor verpleegkundigen en kinesitherapeuten die zich willen<br />
heroriënteren.<br />
Er zijn in verhouding met andere opleidingen vrij veel studenten afkomstig uit het ASO. De hogeschool en de<br />
opleiding willen alle studenten gelijke startkansen bieden. Daarom worden specifieke instapcursussen<br />
georganiseerd vóór de start van het academiejaar.<br />
De commissie stelt vast dat de flexibilisering in de dagelijkse praktijk goed toegepast wordt en dat een goede<br />
variatie van studenten in leeftijd en achtergrond de opleiding volgt.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan de sterk gemotiveerde, misschien wat zwakkere maar praktisch<br />
ingestelde kandidaat-student niet uit het oog te verliezen.<br />
- De commissie vraagt de opleiding om tijdens het instroomgesprek specifieke aandacht te blijven besteden<br />
aan de emotionele en praktische intelligentie van de student.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 63
Oordeel van het onderwerp 2: programma - voldoende<br />
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: excellent<br />
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: goed<br />
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: goed<br />
- Facet 2.4 Studieomvang: OK<br />
- Facet 2.5 Studielast: goed<br />
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: excellent<br />
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: goed<br />
- Facet 2.8 *Masterproef: niet van toepassing<br />
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: goed<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- de algemene en beroepsgerichte competenties door de opbouw van het modulaire en competentiegerichte<br />
curriculum degelijk en duidelijk geïntegreerd worden;<br />
- de curriculumontwikkeling, -herziening, -optimalisatie en -innovatie mogelijk zijn door de systematische<br />
inbreng en de participatie van alle betrokken partijen;<br />
- het programma in alle facetten degelijk en doorleefd ingebed is in de krachtlijnen van het onderwijsconcept<br />
van de hogeschool en van de opleiding;<br />
- het programma stevig verankerd is in de professionele praktijk en een hoog actualiteitsgehalte heeft;<br />
- de competentiemozaïek van een vroedvrouw degelijk uitgewerkt en bruikbaar basismateriaal is voor alle<br />
betrokkenen bij de opleiding;<br />
- wetenschappelijk onderzoek geïntegreerd is in de opleiding;<br />
- maatschappelijke dienstverlening verweven is met het programma in welomschreven projecten;<br />
- stage en eindwerk getuigen van een groot actualiteitsgehalte;<br />
- de uitvoering van het programma expliciet gericht is op de sequentiële opbouw en coherentie van<br />
competenties en expertise;<br />
- de opleidingsgids, de modulegidsen, de stagegids en de scriptiegids, het studiecontract met de<br />
onderwijsregeling en de examenregeling transparante documenten zijn en dat de bijhorende processen<br />
transparant verlopen;<br />
- de studietijdmetingen consistent zijn en terdege opgevolgd worden;<br />
- bij de keuze van de evaluatievorm degelijk rekening gehouden wordt met de gebruikte werkvorm, de<br />
leermiddelen en de te beoordelen bereikte doelstellingen;<br />
- de kwaliteit en objectiviteit van de toetsing en evaluatie zorgvuldig bewaakt wordt;<br />
- zorg voor kwaliteit een rode draad is doorheen alle besproken facetten van het programma;<br />
- het instroombeleid goed uitgewerkt is;<br />
- de internationale dimensie in de opleiding de nodige aandacht krijgt in functie van het programma;<br />
- de student in staat gesteld wordt om gedurende de opleiding te groeien van student naar volwassen<br />
beginnend professional in de vroedkunde.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
64 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
Onderwerp 3<br />
Personeel<br />
Facet 3.1<br />
Kwaliteit personeel<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het<br />
programma.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De hogeschool stippelde duidelijke personeelsbeleidslijnen uit. Zij stelt in haar beleid dat de opleidingen over<br />
voldoende personeel moeten beschikken om hun primaire taken, namelijk onderwijs, maatschappelijke en<br />
wetenschappelijke dienstverlening en wetenschappelijk onderzoek- te kunnen uitvoeren. De middelen voor het<br />
personeel worden volgens een kwantitatief en geïnformatiseerd verdelingsmodel gespreid over de opleidingen.<br />
Het beleid legt een deel van het contingent vast dat de opleidingen minimaal moeten besteden aan<br />
studiebegeleiding en -informatie, kwaliteitszorg, internationalisering, ombudswerking, professionalisering,<br />
maatschappelijke en wetenschappelijke dienstverlening. Deze basisomkadering houdt een inspanningsverplichting<br />
in van het opleidingsteam. Het hogeschoolbestuur zorgt ook voor de omkadering in de<br />
participatieorganen (4 VTE). De verdeling van het onderwijzend personeel per opleiding en de toewijzing van<br />
administratief en technisch personeel in de opleiding gebeurt volgens een objectieve sleutel.<br />
De formatie van de vroedvrouwenopleiding is opgesteld vanuit een internationale visie. De opleiding kiest ervoor<br />
zoveel mogelijk medewerkers aan te werven die een directe link hebben met de praktijk. Bij de<br />
personeelsformatie gaat zowel aandacht naar de ervaring in het werkveld (gastprofessoren, vroedvrouwen) als<br />
naar het niveau van het diploma (vooral licentiaten/masters worden aangetrokken in de opleiding om het<br />
personeelsbestand te verruimen)). De toegekende 13,83 VTE worden ingevuld door 44 medewerkers. Er is een<br />
groot aantal vroedvrouwen aangesteld in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>: 10,7 van de 13,83 VTE heeft een<br />
basisdiploma vroedkunde. 20% van de vroedvrouwen heeft een bijkomende licentie en 50% van de<br />
vroedvrouwen werkt parttime als vroedvrouw in het werkveld. Anderzijds is de inzet van 42,5% praktijklectoren<br />
aanzienlijk hoger dan de 23,34% Arteveldebreed. De deeltijdse opdrachten variëren van 10% tot 80%. Slechts vijf<br />
van de vierenveertig medewerkers in de opleiding hebben een voltijdse opdracht in de opleiding. Slechts 38% van<br />
het toegekende contingent wordt ingevuld door personeel dat uitsluitend voor de opleiding werkt. De deeltijdse<br />
medewerkers combineren hun opdracht met een andere opdracht buiten de opleiding. Daarnaast is er een<br />
stijgend percentage lesgevers dat zijn onderwijsopdracht combineert met een andere professionele opdracht<br />
buiten het onderwijs. Het vaste personeelsbestand wordt aangevuld met gastprofessoren (0,21 VTE) in functie<br />
van hun vakinhoudelijke deskundigheid.<br />
Het onthaalbeleid van de hogeschool en de opleiding verzekert een degelijke opvang van de nieuwkomers. De<br />
opleiding voert een taakinvullingsbeleid voor onderwijsopdrachten dat niet gebaseerd is op contacturen maar<br />
waarbij factoren zoals onderwijsontwikkeling en begeleidingstijd voor lectoren/praktijklectoren worden<br />
aangegeven. Hierbij worden verdeelsleutels en vaste criteria gehanteerd. De gedetailleerde opdrachtenfiche<br />
wordt besproken tijdens het taakinvullingsgesprek bij de aanvang van het academiejaar en bij het<br />
functioneringsgesprek op het einde van het academiejaar. Dan wordt ook nagegaan of de geraamde<br />
taakbelasting in overeenstemming was met de werkelijke belasting. De commissie meent dat, gezien de<br />
dynamiek in de opleiding, het een belangrijk aandachtspunt is om dit evenwicht te bewaken.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 65
De hogeschool en de opleiding volgen een uitgewerkte procedure voor hun functioneringsgesprekken en<br />
evaluatiegesprekken. Veel aandacht gaat uit naar de zelfevaluatie en de zelfreflectie door de lector/praktijklector.<br />
De hogeschool voert een stimulerend vormingsbeleid. Het personeel van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> neemt in hoge<br />
mate deel aan externe en interne vormingsactiviteiten, zowel op vakinhoudelijk als op als onderwijskundig vlak.<br />
Medewerkers met een onderwijsopdracht worden gestimuleerd om een bijkomende didactische, pedagogische<br />
opleiding te volgen om onder andere een aggregaatsdiploma of een getuigschrift pedagogische bekwaamheid te<br />
behalen.<br />
De commissie maakt kennis met een deskundig en assertief lectoren/praktijklectorenteam dat hard en<br />
enthousiast werkt. Dit uit zich in de resultaten die zij bereiken met de studenten tijdens hun opleiding en in de<br />
tevredenheid van zowel de studenten als de afgestudeerden en het beroepenveld. Zij stelt ook vast dat sterk<br />
ontwikkelde beroepskrachten dit onderwijs verzorgen, dat hier dynamische en zelfsturende teams met veel talent<br />
werkzaam zijn, dat de potentie aanwezig is om verder te groeien en dat bij dat alles een bescheidenheid over<br />
eigen kunnen heerst.<br />
De hogeschool heeft nog geen promotiebeleid ingevoerd. Momenteel vindt zij een verbreding van de groep<br />
belangrijker. Anderzijds is er een doorzichtig systeem van een opeenvolging van aanstellingen van bepaalde duur<br />
die kunnen uitmonden in een benoeming.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat het evenwicht tussen de geraamde taakbelasting en de werkelijke belasting dient<br />
bewaakt te worden.<br />
- De commissie vraagt bij werving nog meer aandacht te besteden aan ervaring in neonatologie.<br />
Facet 3.2<br />
Eisen professionele gerichtheid<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte<br />
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen<br />
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De personeelsformatie gaat uit van de specifieke competentiedomeinen van de medewerkers. De toegekende<br />
13,83 VTE worden ingevuld door 44 medewerkers. De deeltijdse opdrachten, buiten de gastprofessoren, variëren<br />
van 10% tot 80%. Meerdere personeelsleden waaronder de vroedvrouwen zijn deeltijds werkzaam in het<br />
beroepsveld. Dit bevordert de interactie tussen de opleiding en het werkveld. De combibanen met een Gents<br />
ziekenhuis zijn formeel vastgelegd. De commissie stelt vast dat zij een duidelijke meerwaarde geven aan de<br />
opleiding. De inschakeling van gastprofessoren waarborgt de actualisering, het expertniveau en de verdieping<br />
van de vakinhouden. De professionele vroedkundige oriëntatie van de opleiding op het gebied van het<br />
personeelsbeleid uit zich verder in het aantal personeelsleden met het basisdiploma vroedvrouw. Van een totaal<br />
contingent van 13,83 VTE in de opleiding zijn 10,7 VTE vroedvrouw. Eén op vijf medewerkers van de opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> heeft daarnaast ook een licentiaatsdiploma. Zij dragen bij tot de actuele wetenschappelijk oriëntatie<br />
66 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
van het beroep en helpen de decretale opdracht tot projectmatig wetenschappelijk onderzoek gestalte te geven.<br />
Om het projectmatig wetenschappelijk onderzoek verder uit te bouwen, zullen nog meer vroedvrouwen met een<br />
masterdiploma aangetrokken worden. De opleiding wordt ondersteund door COMPahs bij het opzetten van<br />
projectmatig wetenschappelijk onderzoek.<br />
De competenties van de verschillende lectoren/praktijklectoren worden in kaart gebracht. De brede waaier<br />
lectoren/praktijklectoren is afkomstig uit verschillende verloskundige domeinen. Deze duidelijke diversiteit van<br />
expertise vertaalt zich ook in de professionalisering. De inzet van 42,5% praktijklectoren getuigt van het<br />
professionele karakter van de opleiding. Alle praktijklectoren zijn geëngageerd in de stagebegeleiding. De fysieke<br />
aanwezigheid van medewerkers met combibaan bij de student is groter en de uitwisseling tussen de opleiding en<br />
het werkveld gebeurt op een natuurlijke wijze. Dit wordt zowel door het werkveld als door de opleiding sterk<br />
gewaardeerd maar vraagt van de desbetreffende medewerker een grote inzet. Alle lectoren/praktijklectoren<br />
worden betrokken bij de eindwerkbegeleiding van de studenten, afhankelijk van het thema en de aansluiting bij<br />
hun expertise.<br />
Internationale contacten worden belangrijk geacht. De opdrachthouder internationalisering heeft werkelijk<br />
internationale ervaring. De recente onderwijsvernieuwing heeft de laatste jaren veel energie en inzet gevraagd<br />
van het personeel, waardoor de internationale activiteiten minder uitgesproken aan bod kwamen. De opleiding<br />
hervindt hierin een nieuw elan.<br />
De commissie ondervindt dat de verscheidenheid aan ingebouwde mogelijkheden van inbreng van professionele<br />
kennis en ervaring duidelijke inhoudelijke en vormelijke meerwaarden biedt aan het professionele karakter van de<br />
opleiding.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat projectmatig wetenschappelijk onderzoek op het gebied van eerstelijnsverloskunde<br />
nog meer gestimuleerd moet worden om de groei daar naartoe in team mogelijk te maken.<br />
- De commissie vraagt de opleiding en de hogeschool na te gaan in welke mate en op welke manier het<br />
budget voor opleiding en bijscholing kan verhoogd worden.<br />
- De commissie adviseert de opleiding om de individuele professionaliseringstrajecten van lectoren/praktijklectoren<br />
te bewaken.<br />
- In het kader van het toegepast wetenschappelijk onderzoek vraagt de commissie om ruimte te creëren voor<br />
onderzoekplaatsen voor vroedvrouwen gekoppeld aan onderzoekers van de associatiepartner.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 67
Facet 3.3<br />
Kwantiteit personeel<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De commissie stelt vast dat er verhoudingsgewijs weinig voltijdse personeelsleden aanwezig zijn in de opleiding.<br />
Wat betreft de leeftijdscurve bevindt 63% van het huidige personeel zich in de leeftijdscategorie tussen 40 en 59<br />
jaar. Hier is aandacht en proactief beleid aangewezen om het team tijdig en vloeiend te verjongen. Het feit dat er<br />
weinig verloop is, kan een positieve indicator zijn. Uit het bezoek en de gesprekken blijkt dat er een hecht team<br />
aan het werk is. De ervaren werkdruk is echter hoog.<br />
85% van de medewerkers OP/ATP/OHP-TPT is een vrouw. De opleiding telt 15% mannelijke medewerkers. Dit<br />
cijfer weerspiegelt de situatie op het terrein. Tot deze groep behoren de lectoren/praktijklectoren die geen<br />
vroedvrouw zijn: artsen, juristen, ethici, statistici, enzovoort.<br />
De student-docent-ratio bedraagt 11,4 studenten per VTE. Voor onderwijsinnovatie en kwaliteitszorg zorgt de<br />
hogeschool voor een contingent medewerkers, een sokkel, die procentueel ingezet worden in de opleiding zelf,<br />
waardoor de omkadering op het studentenniveau niet in het gedrang komt.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- Om de motivatie en het dynamisme van alle betrokkenen te handhaven vraagt de commissie voldoende<br />
aandacht voor de vastgestelde hoge werkdruk.<br />
- Promotiebeleid bijstellen en daadwerkelijk uitvoeren is een te ontwikkelen beleidszorg.<br />
- De commissie adviseert aandacht voor communicatie met name voor wat betreft de deeltijdse werkenden.<br />
68 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
Oordeel over onderwerp 3: personeel - voldoende<br />
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: goed<br />
- Facet 3.2 Eisen professionele gerichtheid: goed<br />
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat<br />
- de opleiding beschikt over voldoende zeer deskundig en gemotiveerd onderwijzend en technisch,<br />
administratief, organisatorisch personeel om het programma volwaardig te realiseren;<br />
- de hogeschool en de opleiding een transparant personeelsbeleid voeren en gerichte zorg dienen te besteden<br />
aan de werkdruk en de werklast van de medewerkers;<br />
- een degelijke voeling van de lectoren/praktijklectoren met het werkveld ingebed is in de opleiding om in te<br />
spelen op nieuwe trends in de vroedkunde;<br />
- bij de personeelsformatie zowel aandacht gaat naar de ervaring in het werkveld als naar het niveau van het<br />
diploma;<br />
- het personeel gemotiveerd wordt en is om zich vakdeskundig en onderwijsdeskundig te professionaliseren;<br />
- het gedreven enthousiasme dat het personeel uitstraalt, de opleiding sterk studentgericht maakt;<br />
- de internationalisering degelijke mogelijkheden biedt en dat de opleiding hierin een nieuw elan vindt.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 69
Onderwerp 4<br />
Voorzieningen<br />
Facet 4.1<br />
Materiële voorzieningen<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De financiële werking is geënt op de organisatiestructuur van de Arteveldehogeschool. De budgetten van de<br />
Arteveldediensten worden Arteveldebreed opgemaakt omdat zij ten dienste staan van alle opleidingen en/of<br />
diensten. De budgetten van de opleidingen beperken zich tot specifieke opleidingsgebonden materies. Het<br />
organisatieconcept van de Arteveldehogeschool vertaalt zich dus ook in de wijze waarop de financiële middelen<br />
in de hogeschool worden toegewezen. Een van de nieuwbouwprojecten van de hogeschool is de nieuwe campus<br />
op de Kantienberg in Gent. De ingebruikname is voorzien in september 2008. De nieuwe campus zal de<br />
opleidingen van de studiegebieden Gezondheidszorg en Handelswetenschappen en bedrijfskunde huisvesten.<br />
De facilitaire dienst van de Arteveldehogeschool is erop gericht de kernprocessen in de opleidingen en de<br />
diensten te ondersteunen en beschikt hiervoor over de nodige middelen. Economische, ecologische en<br />
ergonomische principes zijn richtinggevend in deze dienstverlening.<br />
De commissie stelt vast dat op de huidige gehuurde campus Brusselsepoort de onderwijs- en practicaruimten<br />
voldoen, maar aan vernieuwing toe zijn. De voorziene nieuwbouw zal de opleiding duidelijk ten goede komen. De<br />
opleiding is betrokken bij de vormgeving van het nieuwbouwproject en kan behoeften signaleren. De huidige<br />
campus beschikt over 17 leslokalen, die ook door andere opleidingen gebruikt worden. Er zijn 4 auditoria met elk<br />
hun capaciteit. Verder beschikt de opleiding over een vaardigheidscentrum met 11 praktijklokalen met een<br />
capaciteit van 15 tot 20 personen. Een van deze lokalen is in de mate van het mogelijke voorbehouden voor de<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. Het technisch vaardigheidscentrum is uitgerust met de nodige infrastructuur en met<br />
voldoende verloskundig, gynaecologisch en neonatologisch materiaal. De commissie miste wel de typisch<br />
fysiologisch gerichte oefensetting.<br />
Het sociaal vaardigheidscentrum is zo ingedeeld en uitgerust dat het aan vele werkvormen tegemoet kan komen<br />
om sociale en agogische vaardigheden te oefenen. Het zelfstandig oefenen van sociale vaardigheden gebeurt<br />
vooral met video’s/dvd’s. De indeling van de huidige lokalen is doordacht met de nodige aandacht voor de<br />
verschillende facetten van de opleiding en een waaier aan werkvormen en leermiddelen, zoals het<br />
computerlokaal, de bibliotheek en het vaardigheidscentrum.<br />
De dienst ICT ondersteunt de werking van de hogeschool op het vlak van de Informatie- en Communicatie<br />
technologie (ICT) en dit zowel op het vlak van onderwijs, onderzoek als voor de ondersteunende diensten en<br />
COMPahs. De dienst ICT beheert de ICT-investeringen en de kennisopbouw bij de medewerkers. Het<br />
administratief en het educatief netwerk zijn degelijk uitgewerkt. De campus beschikt over een 35-tal computers en<br />
een 7-tal laptops. Naast het computerlokaal op campus Sint-Lievenspoort dat door alle opleidingen van het<br />
studiegebied Gezondheidszorg wordt gebruikt, is er op de campus Brusselsepoort een bijkomende oefenruimte<br />
met 17 computers en een printer voor de studenten <strong>Vroedkunde</strong> en Verpleegkunde. In 2004-2005 is verdere<br />
uitbreiding voorzien.<br />
70 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
Jaarlijks worden infosessies en bijscholingsmomenten georganiseerd om met e-mail en andere<br />
softwarepakketten om te gaan. Sinds 2002 vindt er eind augustus een ICT-week plaats die alle medewerkers de<br />
kans geeft om zich op dit vlak bij te scholen. Er wordt voldoende aandacht besteed aan vorming in elektronische<br />
communicatie.<br />
De ondersteunende faciliteiten voor de studenten en de medewerkers zijn globaal voldoende uitgewerkt. De<br />
Mediatheek Gezondheidszorg bevindt zich op campus Sint-Lievenspoort en wordt bemand door 3,35 VTE. Zij is<br />
gemakkelijk bereikbaar, goed toegankelijk en degelijk uitgerust. Voor alle opleidingen in de gezondheidszorg is<br />
recente vakliteratuur beschikbaar. De aanwezige collectie boeken en het aanbod aan tijdschriften in functie van<br />
de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> zijn degelijk. De lectoren/praktijklectoren verwijzen regelmatig naar beschikbare<br />
literatuur tijdens de onderwijsactiviteiten Databanken zijn consulteerbaar via intranet en internet. Sinds januari<br />
2003 zijn meer dan 4500 tijdschriften full text online te raadplegen. De mediatheek ondersteunt op passende<br />
wijze de onderwijs- en leerprocessen van de studenten en de lectoren/praktijklectoren. De collecties worden<br />
opgebouwd op basis van de wensen van de diverse opleidingen. Het aankoopbeleid wordt mede gestuurd door<br />
de opleidingsraad. De lesgevers screenen de tijdschriften op trefwoorden voor elektronische input. Dit versterkt<br />
de terugkoppeling naar de opleiding. Anderzijds stelde de commissie vast dat hierdoor recente nummers van<br />
tijdschriften ontbreken in de bibliotheek, wat dan weer nadelig is voor de studenten.<br />
De uitbouw van de digitale leeromgeving gebeurt door ICTO-medewerkers (Informatie- en Communicatietechnologie<br />
in het Onderwijs) van de Dienst Onderwijsontwikkeling en Internationalisering in afstemming met de<br />
opleiding en met de dienst ICT. De centrale ondersteuning omvat zowel de technische als de onderwijskundige<br />
ondersteuning. De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> heeft sinds het academiejaar 2002-2003 een prioritair actieplan opgezet<br />
om de communicatie in de opleiding te verbeteren. Al snel is de digitale leeromgeving mee in het verbeterplan<br />
opgenomen. Dit verbetertraject sluit aan bij het onderwijsontwikkelingsplan van de hogeschool.<br />
Bij het ontstaan van de Arteveldehogeschool is er een aparte vzw. Sociale Voorzieningen Arteveldehogeschool,<br />
SOVOARTE, opgericht. De werking van SOVOARTE situeert zich op een dubbel spoor. Enerzijds is er de<br />
centrale werking. Voor de student zijn wat dit betreft vooral de huisvesting en de laptopverhuur van belang.<br />
Anderzijds is er een stevige verankering van sociale voorzieningen op de campus. De SOVOARTE-medewerker<br />
heeft een omkadering van 0.8 VTE en werkt zowel op campus Brusselsepoort als op campus Sint-Lievenspoort.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding voldoende betrokken te zijn bij de uitwerking van het ontwerp en bij de<br />
uitwerking en de inrichting van de lokalen en de les- en oefenruimten op de nieuwe campus.<br />
- De commissie vraagt bij de aankoop en de inrichting te letten op de fysiologische focus.<br />
- De commissie vraagt aandacht aan de opleiding voor meer didactisch ondersteunend materiaal in functie van<br />
de onderwijsactiviteiten voor grote groepen studenten.<br />
- De commissie stelt dat het uitleenverkeer voor tijdschriften beter dient opgevolgd te worden. De commissie<br />
vraagt daarom te zorgen voor een permanente beschikbaarheid in de mediatheek van de meest recente<br />
nummers van tijdschriften omwille van de screening op trefwoorden.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 71
Facet 4.2<br />
Studiebegeleiding<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de<br />
studievoortgang.<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Elke opleiding in de hogeschool kent een eigen traditie op het vlak van studentenbegeleiding. Elke opleiding staat<br />
echter ook voor dezelfde uitdaging om de flexibilisering in al zijn verschillende vormen waar te maken, zoals het<br />
aanbieden en begeleiden van flexibele leertrajecten. Daarom was het belangrijk om het begrip<br />
leertrajectbegeleiding en de terminologie voor alle andere vormen van studie- en studentenbegeleiding af te<br />
bakenen. De dienst Studieadvies ontwikkelde daartoe een raamwerk voor leer- en leertrajectbegeleiding dat<br />
opleidingsspecifiek ingevuld wordt. In een gezamenlijk overleg werken de medewerkers van de studiebegeleiding,<br />
SOVOARTE en de ombudswerking samen aan een terreinafbakening en overflowzones.<br />
De dienst Studieadvies stelde een helder beleidsplan op. De commissie stelt vast dat het beleid voor studie- en<br />
leerbegeleiding weloverwogen en goed uitgewerkt is. De instroombegeleiding concretiseert zich in het<br />
uitgevoerde instroomonderzoek, het instroomgesprek en de mogelijkheden van aangepaste jaarprogramma’s en<br />
een screening van leer- en studiestrategieën van eerstejaarsstudenten aan de hand van de LASSI-test. De<br />
commissie ervaart dat het beleid duidelijk afgestemd is op coaching en persoonsgebonden begeleiding. Elke<br />
student werkt met een portfolio en heeft een persoonlijke leertrajectbegeleider gedurende zijn volledige opleiding.<br />
De leertrajectbegeleider koppelt terug naar de lectoren/praktijklectoren en de studiebegeleider van de opleiding.<br />
De verschillende documenten en de gesprekken tonen een grote tevredenheid aan onder de studenten, mede<br />
dankzij die goede begeleiding. De doorstroombegeleiding concretiseert zich in de leertrajectbegeleiding, de<br />
studieheroriëntering en de exitprocedure. Ook de uitstroombegeleiding krijgt voldoende aandacht en is degelijk<br />
uitgebouwd. Een gestructureerde alumniwerking heeft de opleiding tot nu toe niet. Zij werkt aan een alumnibeleid.<br />
De commissie maakt kennis met een goed werkende en toegankelijke ombudsdienst. De hogeschool samen met<br />
SOVOARTE en de opleiding besteden veel aandacht aan psychosociale begeleiding van de studenten. Hiervoor<br />
wordt regelmatig samengewerkt met externe instanties.<br />
Door de sterke begeleiding weten studenten snel waar ze aan toe zijn. Dit kan een verklaring vormen voor de<br />
relatief hoge drop-out in het eerste jaar en voor de hogere slaagkansen in de volgende jaren.<br />
Het systematische leerproces van de stages wordt extern gestuurd door de stagementor, de bij de stage<br />
betrokken beroepsbeoefenaar, de stagebegeleider en de stagecoördinator. De stagementor is de beroepsbeoefenaar<br />
op de dienst die een specifieke verantwoordelijkheid heeft voor de opvang en de begeleiding van de<br />
student. De bij de stage betrokken beroepsbeoefenaar is elke professionele medewerker die met de stagiair in<br />
contact komt. De stagebegeleider is de verantwoordelijke begeleider van de opleiding en doet zowel aan<br />
werkbegeleiding als aan leerprocesbegeleiding. De stagecoördinator is de medewerker die vanuit de hogeschool<br />
de taak heeft het geheel van de stages in een opleiding te organiseren.<br />
De eindwerkbegeleiding is gesystematiseerd. De taken van de begeleiders situeren zich op het terrein van de<br />
procesbewaking en van de inhoudelijke begeleiding. De taak van procesbewaking en procesbegeleiding ligt bij de<br />
72 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
interne begeleider. De interne en/of de externe begeleider nemen de inhoudsdeskundige begeleiding voor hun<br />
rekening. Dankzij het externe promotorschap wordt ook het werkveld betrokken bij de scripties. Regelmatige<br />
contactmomenten met de begeleiders zijn vastgelegd om de voortgang en/of probleemgebieden op te volgen.<br />
De begeleiding van zowel de uitgaande en inkomende studenten, als van de uitgaande en inkomende<br />
stafmobiliteit gebeurt vlot. Hiervoor hanteert men gedetailleerd beschreven procedures.<br />
De commissie stelt vast dat alles in het werk gesteld wordt om alle begeleidingvormen en –mogelijkheden<br />
transparant te maken. Zij waardeert de volwassen benadering van de studenten door de begeleiders en<br />
lectoren/praktijklectoren en merkt dat de student veilig kan studeren en zich individueel kan ontwikkelen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert de informatie meer af te stemmen op de behoefte van de studenten.<br />
- Een omschrijving in de studiegids van al de practica, kan de student nog beter ondersteunen.<br />
- De commissie vraagt aandacht te hebben voor de in- en uitstroom van allochtone studenten.<br />
Eindoordeel over onderwerp 4: voorzieningen - voldoende<br />
Facet 4.1 Materiële voorzieningen:<br />
Facet 4.2 Studiebegeleiding:<br />
voldoende<br />
goed<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de voorzieningen:<br />
- de opleiding over voldoende en degelijk uitgeruste onderwijsruimten beschikt en dat de geplande nieuwbouw<br />
de uitvoering van het programma nog zal verbeteren;<br />
- het vaardigheidscentrum voldoende uitgewerkt en uitgerust is;<br />
- de hogeschool de nodige aandacht besteedt aan materiële voorzieningen om onderwijsvernieuwing te<br />
kunnen bewerkstelligen;<br />
- het mediatheekbeleid doelgericht en gebruiksvriendelijk ontwikkeld en uitgevoerd wordt, maar dat het<br />
uitleenverkeer beter dient opgevolgd te worden;<br />
- de collectie gericht is op actuele vakliteratuur;<br />
- door uitbouw van de digitale leeromgeving een prioritair actieplan opgezet is om de communicatie in de<br />
opleiding te verbeteren.<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de studiebegeleiding:<br />
- studiebegeleiding en studentenbegeleiding door de hogeschool en de opleiding gerealiseerd worden op<br />
basis van een beleid met visie;<br />
- de in-, door- en uitstroombegeleiding systematisch verzorgd worden;<br />
- een leertrajectbegeleider de student begeleidt in alle aspecten van het leerproces gedurende de volledige<br />
studieloopbaan en dat de waarde en zin van de portfolio als ondersteuning van de begeleiding duidelijk tot<br />
uiting komt;<br />
- de ombudsfunctie zeer toegankelijk is;<br />
- de systematiek aanwezig is in het internationaliseringbeleid en bij de aanpak van de internationalisering.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 73
Onderwerp 5<br />
Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1<br />
Evaluatie resultaten<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het kwaliteitsbeleid van de Arteveldehogeschool vertrekt vanuit de missie van de hogeschool en in het bijzonder<br />
van het strategisch doel dat geformuleerd werd over kwaliteitszorg. Van bij de start ontwikkelt de<br />
Arteveldehogeschool een kwaliteitsbeleid dat alle aspecten van kwaliteitszorg omvat: kwaliteitsborging,<br />
kwaliteitsverbetering en rapportering over deze eerste twee aspecten.<br />
De top-down beweging van de kwaliteitsverbetering vertrekt van bij de missie en het onderwijsconcept van de<br />
Arteveldehogeschool. De opleidingen vertalen dit in een opleidingsspecifiek opleidingsconcept dat de basis vormt<br />
voor het opleidingsplan met gerichte middellange- en langetermijndoelen voor de realisatie van het opleidingsconcept.<br />
Het kwaliteitsplan, dat uit het opleidingsplan afgeleid wordt, bewaakt de operationele doelen op korte<br />
termijn en wordt jaarlijks opgesteld. Elk doel wordt toegewezen aan een bestaande werkgroep of een nieuw<br />
opgericht kwaliteitverbeterteam (KVT). Ook het opleidingsplan wordt jaarlijks herzien.<br />
Voor de organisatie van de bottom-up beweging van de kwaliteitsverbetering heeft de Arteveldehogeschool<br />
gekozen voor het specifieke, op maat van de Vlaamse hogescholen ontwikkelde zelfevaluatieinstrument PROZA.<br />
De opleidingen en diensten hebben het PROZA-instrument structureel geïntegreerd in hun beleid.<br />
Consensusgroepen bestaande uit medewerkers, studenten, afgestudeerden en mensen uit het werkveld,<br />
afhankelijk van het te evalueren aandachtspunt, bepalen de ontwikkelingsfase van het gescoorde aandachtspunt<br />
en formuleren hierbij verbeterdoelen en prioriteiten. Jaarlijks evalueert de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> drie<br />
aandachtsgebieden. Naast het PROZA-instrument worden ook andere resultaten van onderwijsevaluaties,<br />
tevredenheidsonderzoeken over studiebegeleiding of andere interne onderzoeken gebruikt om verbeterdoelen op<br />
te stellen.<br />
Het opleidingsplan en het kwaliteitsplan vormen een synthese van de verbeterdoelen, afkomstig uit de top-down<br />
en bottom-up beweging, waardoor een versmelting van deze bewegingen tot stand komt. Het kwaliteitsbeleid van<br />
de Arteveldehogeschool is gestoeld op de premisse dat de Arteveldedienst Integrale Kwaliteitszorg kaders en<br />
structuren, systematiek en methoden aanlevert aan de opleiding, en dat de opleiding haar kwaliteitsbeleid bepaalt<br />
en inhoud geeft. Daarom werd ook in de sokkel van het contingent personeel specifiek gekozen voor het<br />
aanduiden van een opdrachthouder IKZ in elke opleiding (0.25 VTE), die het kwaliteitsbeleid van de hogeschool<br />
ent op de kwaliteitscultuur van de opleiding.<br />
De commissie stelt vast dat de hogeschool een goed uitgebouwd systeem van kwaliteitsborging heeft en dat de<br />
doordachte visie over kwaliteitszorg structureel verankerd is. Zij ervaart dat de in het zelfevaluatierapport<br />
beschreven wisselwerking tussen top-down en bottom-up tussen de hogeschool en de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> in<br />
dit geval, effectief gerealiseerd wordt. Dit verhoogt de betrokkenheid van de opleiding en alle actoren in het<br />
systeem bij de kwaliteitszorg. De studenten, het personeel, het werkveld en de alumni worden systematisch en<br />
structureel bevraagd. Een mooi voorbeeld van die directe zorg voor kwaliteit is de systematische bevraging van<br />
74 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
de studenten <strong>Vroedkunde</strong> na iedere module, wat resulteert in het module-zelfevaluatierapport. Er is een korte lijn<br />
tussen de stafmedewerkers kwaliteitszorg van de hogeschool en de opleiding.<br />
De commissie stelt dat de kwaliteit van het zelfevaluatierapport hoog is en praktisch alle informatie relevant is.<br />
Hieruit blijkt dat de opleiding permanent aandacht besteedt en werkt aan alle aspecten van het onderwijs. Het<br />
rapport is duidelijk een product van een jarenlange zorg voor de kwaliteit van het onderwijs. De onderwerpen 1 en<br />
2 zijn vrij algemeen geformuleerd. De concretisering is terug te vinden in de bijlagen. Verder wordt de opleiding<br />
goed gesitueerd binnen de hogeschool. Er wordt op regelmatige basis en doorheen de verschillende<br />
onderwerpen en facetten verwezen naar de opties en strategische doelen die door de Arteveldehogeschool<br />
worden vooropgesteld. In het zelfevaluatierapport worden opvallend veel sterke punten aangehaald. Tijdens de<br />
gesprekken blijken deze terecht geformuleerd te zijn. Ook de aangehaalde verbeterpunten kunnen geduid<br />
worden.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 5.2<br />
Maatregelen tot verbetering<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan<br />
de realisatie van de streefdoelen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: excellent<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Zoals al aangegeven bij facet 5.1 is het kwaliteitsbeleid van de Arteveldehogeschool stevig verankerd in de<br />
opleiding. Sinds het academiejaar 2002-2003 worden alle belangrijke gegevens van een academiejaar gebundeld<br />
in een intern kwaliteitsrapport opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. De inleiding van het kwaliteitsrapport somt de jaarlijkse<br />
realisaties en verbeterdoelen bij het kwaliteitsbeleid op. . Het Kwaliteitsplan is een ideaal hulpmiddel om<br />
systematisch te werk te gaan. Op het einde van het kalenderjaar worden alle realisaties zo nauwkeurig mogelijk<br />
vastgelegd in het jaarrapport van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. Deze gegevens worden vervolgens opgenomen in het<br />
jaarverslag van de Arteveldehogeschool.<br />
Bij het bezoek aan de opleiding, uit de gesprekken en na inzage van de documenten blijkt dat een aantal van de<br />
in het zelfevaluatierapport aangegeven verbeterpunten ondertussen effectief opgevolgd werden. Daarbij werd<br />
eveneens aandacht geschonken aan de aanbevelingen van de laatste doorlichting. Verbeteracties zijn vooral<br />
gericht op het curriculum en de leertrajectbegeleiding. Vooral de aangepakte curriculumvernieuwing met het<br />
modulair competentiegericht werken, zoals besproken bij onderwerp 2, springt hierbij in het oog..<br />
Het zelfevaluatierapport op zich toont een goede mate van realisatie van streefdoelen uit het verleden. De<br />
dynamiek is heel duidelijk en zichtbaar. Zo zijn voor 2004-2005 opnieuw een aantal prioritaire actieplannen<br />
uitgewerkt, die geen dode letter zijn. Ook hier is de bottom-up en top-down wisselwerking pertinent aanwezig.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 75
Op basis van de PROZA-verslagen, de verbeterdoelen uit de moduleverslagen, de verslagen van de<br />
opleidingsraad, de opleidingsadviesraad en de opleidingsvergadering en de bevragingen, worden Arteveldebreed<br />
en binnen de opleiding zelf procedures uitgewerkt en worden korte termijndoelen vastgelegd in het kwaliteitsplan<br />
van de opleiding.<br />
De Kwaliteitsverbeterteams (KVT) staan in voor de operationalisering van het kwaliteitsproces. Vernieuwend<br />
hierbij is het KVT dat recent startte met het uitwerken van de beroepsspecifieke competenties van de vroedvrouw.<br />
Vanaf 2004-2005 behoren de praktijklesgevers tot het KVT vaardigheidsonderwijs.<br />
De verankering van de realisaties van de KVT’s is vastgelegd in het kwaliteitsrapport, dat geraadpleegd kan<br />
worden op de digitale leeromgeving DILEAHS.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 5.3<br />
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de<br />
opleiding actief betrokken.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis de van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleidingsraad en de opleidingsadviesraad zijn de officiële overlegorganen in de opleiding. De medewerkers<br />
en de studenten worden bij het opleidingsmanagement betrokken via de opleidingsraad. Een ander forum voor<br />
studentenparticipatie in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> is de opleidingsstudentenraad (OSR). Onder voorzitterschap<br />
van een student van het derde jaar <strong>Vroedkunde</strong>, voert de OSR onder andere voorbereidend werk uit voor de<br />
opleidingsraad.<br />
De resultaten van de studentenbevragingen en de verbeterpunten van de opleidingsraad en de<br />
opleidingsstudentenraad worden in actieplannen omgezet. Deze zijn consulteerbaar in het jaarlijkse<br />
Kwaliteitsplan. Alle actoren kunnen verslagen van de opleidingsraad en de opleidingsadviesraad raadplegen op<br />
de elektronische leeromgeving DILEAHS.<br />
Het beroepsveld wordt betrokken bij de interne kwaliteitszorg door deelname aan de consensusgroepen bij<br />
PROZA-metingen. Het is ook vertegenwoordigd in de opleidingsadviesraad. Naast de focus op maatschappelijke<br />
relevantie wordt hier ook de link tussen opleiding en werkveld bewaakt. Deze systematische betrokkenheid wordt<br />
door het werkveld positief ervaren.<br />
De betrokkenheid van het personeel bij de besluitvorming en de evaluaties in het kader van de interne<br />
kwaliteitszorg is duidelijk. Ook de inbreng van studenten en afgestudeerden is structureel. Zij dragen vooral bij tot<br />
76 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
de onderwijsevaluaties en de curriculumvernieuwing. De geplande alumniwerking zal de band met de<br />
afgestudeerden nog bevorderen.<br />
De commissie heeft een positieve indruk van de communicatie en de betrokkenheid, zowel door verbale als nonverbale<br />
aanwijzingen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om een open discussie aan te gaan met specialisten/gynaecologen om<br />
duidelijkheid te scheppen over beider visie betreffende het onderscheid tussen normale en pathologische<br />
zwangerschappen en bevallingen in België.<br />
Oordeel over onderwerp 5: interne kwaliteitszorg - voldoende<br />
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: goed<br />
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: excellent<br />
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: goed<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het kwaliteitsbeleid van de Arteveldehogeschool vertrekt vanuit de missie van de hogeschool en in het<br />
bijzonder vanuit het strategisch doel dat geformuleerd werd over kwaliteitszorg;<br />
- het kwaliteitsbeleid van de Arteveldehogeschool stevig verankerd is in de opleiding;<br />
- de in het zelfevaluatierapport beschreven wisselwerking tussen top-down en bottum-up effectief en efficiënt<br />
gerealiseerd wordt in de opleiding;<br />
- het bezoek bevestigt wat het zelfevaluatierapport stelt en aantoont, namelijk dat de kwaliteitscyclus adequaat<br />
gehanteerd wordt;<br />
- de directe zorg voor kwaliteit in de vorm van de systematische bevraging van de studenten na iedere module<br />
resulteert in een module-zelfevaluatierapport;<br />
- de studenten, het personeel, het werkveld en de alumni systematisch en structureel betrokken worden bij de<br />
zorg voor kwaliteit van de opleiding en dat deze betrokkenheid doorleefd is;<br />
- er een kleine afstand is tussen de stafmedewerkers kwaliteitszorg van de hogeschool en van de opleiding;<br />
- het intern kwaliteitsrapport opleiding <strong>Vroedkunde</strong> een lovenswaardig en waardevol initiatief is;<br />
- de realisaties verankerd worden;<br />
- de resultaten teruggekoppeld worden naar de betrokken actoren;<br />
- het resultaat van het hanteren van de kwaliteitscyclus over de jaren een gedegen opleidingsprogramma met<br />
hoog studieniveau is.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 77
Onderwerp 6<br />
Resultaten<br />
Facet 6.1<br />
Gerealiseerd niveau<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Uit het uitstroomonderzoek (2003-2004) blijkt dat de eindcompetenties daadwerkelijk gerealiseerd worden. De<br />
commissie verwijst hierbij naar het aspect kwaliteitszorg en het onderzoeksproject competentiegericht evalueren<br />
in verloskunde. Theorie en praktijk zijn hierbij mooi in evenwicht. . De wetenschappelijke onderbouw wordt<br />
opgemerkt. De tevredenheid over de lectoren/praktijklectoren is groot en de studenten hebben een goede relatie<br />
met de lectoren/praktijklectoren.<br />
Ook uit de gesprekken blijkt dat de afgestudeerden bijzonder tevreden zijn over de opleiding en hun<br />
tewerkstelling. De opleiding levert sterk gewaardeerde vroedvrouwen aan het werkveld, zowel op het vlak van<br />
specifieke beroepseisen als op dat van de algemene competenties. Het werkveld stelt vast dat afgestudeerde<br />
vroedvrouwen een hoge mate van zelfstandigheid aan de dag leggen, zich bewust zijn van hun competenties,<br />
betrokken zijn en een kritische zin hebben. Hun specifieke competentieniveau wordt hoog ingeschat.<br />
Bij analyse blijkt dat niet alle afgestudeerden werk vinden op specifieke vroedkundige diensten (86% vindt<br />
onmiddellijk werk). Een redelijk hoog percentage (12%) studeert verder.<br />
De opleiding is internationaal gericht. De commissie stelt internationale benchmarking voor vergelijking, innovatie<br />
en groei vast. Lectoren/praktijklectoren leggen internationale contacten in functie van de studentenmobiliteit. De<br />
verblijven zijn dan ook veelvuldig en eerder kort. Er is een lange traditie van participatie van eigen studenten aan<br />
internationalisering. De instroom van buitenlandse studenten is in verhouding veel lager. Het project<br />
“internationalisation@home” beoogt de studenten die geen kans hebben om naar het buitenland te gaan, het<br />
beroep van vroedvrouw toch in een internationaal kader te laten plaatsen. De opleiding besteedt trouwens ook de<br />
nodige aandacht aan de interculturele component in de opleiding.<br />
De kwaliteit van de beoordeling van de ingekeken eindwerken is van wisselend niveau. Studenten stellen de<br />
streefdoelen van eindwerk vaak te hoog. Ondanks de goed uitgewerkte richtlijnen voor de begeleiding en de<br />
beoordeling is hierover constante waakzaamheid nodig. Over de kwaliteit van de eindwerkbegeleiding zijn de<br />
meningen trouwens verdeeld.<br />
De associatie met de universiteit Gent en het niveau van het opleidingsprogramma laten een goede doorstroming<br />
toe naar de masteropleiding.<br />
78 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om internationale docentenuitwisseling te bevorderen, zowel inkomend<br />
als uitgaand.<br />
- De commissie vraagt de opleiding meer inspanningen te doen om meer buitenlandse studenten te<br />
ontvangen.<br />
Facet 6.2<br />
Onderwijsrendement<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.<br />
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebeid en / of opleiding over de jaren<br />
heen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd. Evenmin wordt de situatie per opleiding of per<br />
studiegebied opgevolgd. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante<br />
andere opleidingen.<br />
Op basis van de slaagpercentages kunnen we vaststellen dat de slaagkans in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong><br />
vergelijkbaar is met andere opleidingen in de hogeschool. Er is een grote diversiteit in instroom, maar het aantal<br />
ASO-studenten ligt hoger in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> dan in de meeste andere opleidingen van de Arteveldehogeschool.<br />
Het slaagpercentage van TSO generaties studenten in het eerste opleidingsjaar is relatief laag.<br />
Op basis van alle inschrijvingen (studenten die ingeschreven zijn op 1 februari) slaagt gemiddeld over de laatste<br />
vijf academiejaren 51,8% in het eerste jaar, 86,2% in het tweede jaar en 94,5% in het derde jaar. Op basis van de<br />
studenten die bij de examens nog officieel ingeschreven zijn, slaagt gemiddeld over de laatste drie academiejaren<br />
52.4% in het eerste jaar, 86.1% in het tweede jaar en 94.7% in het derde jaar. Er was het afgelopen jaar een<br />
terugval in de slaagcijfers in het eerste jaar. De opleiding volgt dit op.<br />
De gemiddelde studieduur schommelt rond 3 jaar en 3 maanden, wat ook het globale gemiddelde van de<br />
hogeschool is.<br />
Gemiddeld kent het eerste jaar van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> een studie-uitval van 16,8 studenten. In het tweede<br />
jaar is het aantal afhakers beperkt tot gemiddeld 3,4 studenten. In het derde jaar is de studie-uitval zeer klein,<br />
gemiddeld 1,2 studenten. De opleiding volgt de resultaten op.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 79
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat er passende maatregelen dienen geformuleerd te worden om de slaagkansen van<br />
instromende TSO studenten in het eerste opleidingsjaar te optimaliseren.<br />
- De commissie stelt voor dat naar oorzaken gezocht wordt om de studie-uitval in het eerste jaar te beperken<br />
en hieraan te remediëren.<br />
Oordeel over onderwerp 6: resultaten - voldoende<br />
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: goed<br />
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- de gerealiseerde eindkwalificaties goed overeenstemmen met de nagestreefde competenties qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;<br />
- het werkveld de afgestudeerde vroedvrouwen sterk apprecieert;<br />
- de opleiding het rendement opvolgt aan de hand van onderwijsindicatoren;<br />
- de internationalisering degelijk ingebed is in de opleiding;<br />
- een vrij strenge selectie gebeurt in het eerste jaar, waardoor de slaagcijfers in het tweede en derde jaar<br />
relatief hoog zijn.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
80 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
Bijzondere kwaliteitskenmerken van de opleiding<br />
De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> van de Arteveldehogeschool heeft zich als doel gesteld om het hele<br />
opleidingsprogramma modulair te organiseren, de ondersteunende randvoorwaarden te creëren en het<br />
omringende beroepsveld te beïnvloeden.<br />
De opleiding hanteert een opleidingsvisie waarbij probleemgestuurd onderwijs samen wordt bekeken met een<br />
gerichtheid op projectmatig en procesgericht onderwijs, op begeleid zelfstandig leren en op samenwerkend leren.<br />
De opleiding benadrukt het voorzien en stimuleren van probleemgestuurde werkvormen in het onderwijs en een<br />
gericht proportioneel inbouwen ervan in het studieprogramma. Het project draagt het label modulair<br />
competentiegerichte curriculum waarbij naar synergie gezocht werd in de genoemde accenten.<br />
De commissie is zeer onder de indruk van het consequente en systematisch doorgevoerde onderwijskundig<br />
model. Dit onderwijsconcept is gebaseerd op voorbereidend onderzoek en internationale referenties en<br />
doorgevoerd volgens de actuele state of the art voor het gezondheidszorgonderwijs in de hogescholen.<br />
De opleiding speelt hierdoor een voortrekkersrol binnen en buiten de Arteveldehogeschool voor het ontwerpen<br />
van het modulaire en competentiegerichte curriculum. Het concept is zeer doordacht en onderbouwd door met<br />
veel zorg uitgewerkte competentiesteekkaarten, die een voorbeeld zijn op onderwijskundig vlak. Het nieuwe<br />
curriculum is pas gestart in 2004, maar de eerste evaluaties van de studenten in verband met de<br />
kerncompetenties zijn positief. Bevraging bij studenten en lectoren/praktijklectoren toont een duidelijke<br />
tevredenheid over de verandering op het niveau van de opleiding en het opleidingsprogramma. Het werkveld en<br />
de mentoren geven een positieve waardering aan de kwaliteit van de opleiding en aan het competentieniveau van<br />
de pas afgestudeerden. (Dit blijkt uit gesprekken; er zijn nog geen evaluatieresultaten). De (zelf)evaluatie van het<br />
kwaliteitszorgniveau over de kernprocessen, gespreid over de jaren 1998 tot 2004, geeft op de schaal van 1 tot 5<br />
niveau 4-5 aan.<br />
De aanzet tot de beoordeling van het bijzonder kwaliteitskenmerk wordt gegeven in facet 1.1, excellent, facet 2.1,<br />
excellent, facet 2.3, goed, facet 2.6, excellent facet 5.1, goed; facet 5.2, excellent.<br />
Besluit<br />
Het complementair toevoegen en verwerken van het competentiegericht werken in de hervorming van de<br />
klassieke onderwijsvorm naar een modulair curriculum is een enorme uitdaging voor deze opleiding <strong>Vroedkunde</strong>!<br />
Het is een doordacht en uniek project dat duidelijk vorm gekregen heeft in de uitwerking van de modules.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 81
Facet<br />
Differentiatie en profilering<br />
Beoordelingscriterium<br />
- Het kenmerk levert een betekenisvolle bijdrage aan de differentiatie en profilering in het hoger onderwijs.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> geïmplementeerde modulaire en competentiegerichte curriculum is de natuurlijke<br />
ontwikkeling van het onderwijs naar een modulair en competentiegericht curriculum. Het kenmerk maakt duidelijk<br />
dat de Arteveldehogeschool, Gent, vernieuwing niet schuwt.<br />
Het modulaire en competentiegerichte curriculum past bij een professioneel gerichte opleiding <strong>Vroedkunde</strong> en is<br />
een effectieve innovatie.<br />
Er is een duidelijke visie over wat bedoeld wordt met competentiegericht opleiden. Deze visie wordt onder de<br />
vorm van de competentiemozaïek van de vroedvrouw gecommuniceerd naar de studenten en de buitenwereld<br />
(het werkveld, de professionele vroedvrouwen en andere gezondheidswerkers).<br />
Er zijn duidelijke leerlijnen aanwezig. Eerste onderzoek wijst uit dat de student met betere vaardigheden en meer<br />
flexibiliteit de opleiding verlaat.<br />
Het modulaire en competentiegerichte curriculum levert een betekenisvolle bijdrage aan de organisatie, de<br />
invloed en het kwalitatieve hoge niveau van de opleiding tot vroedvrouw. Het kenmerk en de erin beschreven<br />
aanpak kunnen als voorbeeld dienen voor gelijksoortige binnen- en buitenlandse opleidingen die in een proces<br />
van onderwijsvernieuwing willen stappen.<br />
De omvorming tot een modulaire en competentiegerichte opleiding gebeurde volgens een duidelijk<br />
veranderingsplan dat qua doel en proces volgens afspraken is uitgevoerd. Er werd gewerkt volgens een<br />
ontwerpgerichte onderzoeksbenadering. De publicaties en de presentaties tijdens studiedagen over het modulaire<br />
en competentiegerichte curriculum staven de profilering van de opleiding op dit vlak. De medewerkers van de<br />
opleiding worden gevraagd als spreker in binnen- en buitenland om de opleidingshervorming als voorbeeld van<br />
good practice toe te lichten.<br />
Mede waardoor is dit oordeel gevormd:<br />
- gesprekken met studenten;<br />
- gesprek met stagebegeleiders;<br />
- gesprekken met het werkveld;<br />
- gesprekken met lectoren, praktijklectoren, modulecoördinatoren;<br />
- het bijwonen van voordracht modulair competentiegericht curriculum;<br />
- het doornemen van het rapport “Het modulaire en competentiegerichte curriculum”, niet bij het<br />
zelfevaluatierapport aangeleverd materiaal, dat aangereikt is op 19 oktober 2005, de eerste dag van het<br />
visitatiebezoek in de Arteveldehogeschool Gent.<br />
82 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
Facet<br />
Kwaliteit<br />
Beoordelingscriterium<br />
- Het kenmerk draagt bij tot de kwaliteit van de opleiding<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het modulaire en competentiegerichte curriculum werd ontwikkeld en geïmplementeerd aan de hand van een<br />
gedetailleerd projectplan. Het doel van het veranderingsplan was een herverkaveling van het studieprogramma in<br />
leereenheden. Een hernieuwde vorm van teamwerking, een vernieuwde wijze van taakbelastingberekening, een<br />
sterk enthousiast opleidingsteam en de gedrevenheid van de opleidingscoördinator vormden de belangrijke<br />
hoekstenen van dit project.<br />
De opleiding heeft de ontwikkeling en invoering begeleid door een systematische kwaliteitscontrole volgens de<br />
PROZA-systematiek. De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> zit op de verschillende relevante aandachtspunten op het niveau<br />
van gedegen kwaliteitsbewaking en continue verbetering. Voor enkele punten kan zelfs het niveau van<br />
uitmuntendheid worden behaald. Er is dus een goede indicatie dat het modulaire en competentiegerichte<br />
curriculum bijdraagt tot de kwaliteit van de opleiding.<br />
De resultaten van het onderzoek bij de medewerkers tonen een duidelijke tevredenheid over de (aanpak van de)<br />
verandering op het niveau van de opleiding en het opleidingsprogramma, ondanks de grote taakbelasting die de<br />
implementatie met zich meebracht.<br />
Ook de resultaten van het onderzoek bij studenten bleek positief. Het modulair en competentiegericht opleiden<br />
heeft de transparantie van het programma bevorderd en de uitbouw van studiebegeleiding naar een volwaardige<br />
leertrajectbegeleiding mogelijk gemaakt. Ook de portfolio is hierbij een belangrijk begeleidingsinstrument. Verder<br />
werd ook het effect van een gestandaardiseerd casusgebaseerd competentiegericht assessment onderzocht.<br />
Hieruit blijkt dat deze vorm van beoordelen een duidelijkere differentiatie maakt in het al dan niet beheersen van<br />
de competentie bij studenten en dat deze differentiatie ook op een zinvolle manier gebeurt.<br />
De resultaten van het onderzoek bij afgestudeerden toont aan dat zij zich startbekwaam voelen. De<br />
pasafgestudeerden zijn positief over de bekwaamheid van de gemiddelde afstuderende en lovend over de<br />
kwaliteit van het onderwijs.<br />
De opleiding houdt voeling met nationale en internationale ontwikkelingen in het beroepsveld door benchmarking<br />
en overleg met externe deskundigen.<br />
De commissie waardeert het generieke karakter van het uitgewerkte curriculum, wat kadert in de ontwikkeling van<br />
een kenniscentrum in de Arteveldehogeschool en hierin zijn verdere toepassing zal kennen.<br />
Mede waardoor is dit oordeel gevormd:<br />
- gesprekken met studenten;<br />
- gesprek met stagebegeleiders;<br />
- gesprekken met het werkveld;<br />
- gesprekken met lectoren, praktijklectoren, modulecoördinatoren;<br />
- het bijwonen van voordracht modulair competentiegericht curriculum;<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 83
- het doornemen van het rapport “Het modulaire en competentiegerichte curriculum”, niet bij het<br />
zelfevaluatierapport aangeleverd materiaal, dat aangereikt is op 19 oktober 2005, de eerste dag van het<br />
visitatiebezoek in de Arteveldehogeschool, Gent.<br />
Facet<br />
Concretisering<br />
Beoordelingscriterium<br />
De gevolgen van het kenmerk voor de kwaliteit van het onderwijs (instroom, onderwijsprogramma,<br />
onderwijsproces, output, voorzieningen, kwaliteit staf) zijn geoperationaliseerd.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het modulaire en competentiegerichte curriculum heeft ertoe bijgedragen dat het programma meer flexibiliteit<br />
toelaat in de benadering van de verschillende doelgroepen en in het uittekenen van individuele leertrajecten.<br />
Bovendien maakt het een betere uitvoering van het decreet op de flexibilisering mogelijk. De studeerbaarheid van<br />
het programma wordt bewaakt door van bij het ontwerp oog te hebben voor de begrote studielast. Er wordt meer<br />
evidence based gewerkt.<br />
Het modulaire en competentiegerichte curriculum staat mede borg voor de logische en samenhangende opbouw<br />
van het opleidingsprogramma met een hoog actualiteitsgehalte waarbij competenties en competentiedomeinen<br />
zichtbaarder en gerichter (in leerlijnen) aanwezig zijn. De relatie tussen onderwijsprocessen en competenties<br />
werden in kaart gebracht door het ontwikkelen van een competentiematrix. De te ontwikkelen competenties<br />
gedurende de opleiding zijn geoperationaliseerd en uitgeschreven in competentiesteekkaarten.<br />
Het modulaire en competentiegerichte curriculum heeft geleid tot een vernieuwde aanpak in<br />
onderwijswerkvormen, didactiek, leermiddelen en evaluatiemethodes. Het onderwijs wordt geïntegreerd<br />
aangeboden via teamteaching. De studeerbaarheid van het programma wordt bewaakt door van bij het ontwerp<br />
oog te hebben voor de begrote studielast. Er wordt meer evidence based gewerkt.<br />
Het modulaire en competentiegerichte curriculum heeft ertoe geleid dat de prestaties van de studenten en de<br />
kwaliteit van de afgestudeerden door het werkveld wordt gewaardeerd.<br />
Het modulaire en competentiegerichte curriculum heeft geleid tot een behoefte aan aangepaste<br />
onderwijsvoorzieningen zoals meer zelfstudieruimte, een digitale leeromgeving en persoonlijke leertrajectbegeleiders.<br />
Het modulaire en competentiegerichte curriculum heeft ertoe geleid dat de competentiedomeinen van lesgevers<br />
beter worden geprofileerd op basis van de complementaire expertise en een sterke cohesie tussen de lesgevers<br />
van de modules. Ook het verantwoordelijkheidsgevoel en het proceseigenaarschap stijgt door de doorgedreven<br />
bevoegdheidsdelegatie.<br />
Mede waardoor is dit oordeel gevormd:<br />
- gesprekken met studenten.<br />
- gesprek met stagebegeleiders.<br />
84 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
- gesprekken met het werkveld.<br />
- gesprekken met lectoren, praktijklectoren, modulecoördinatoren.<br />
- het bijwonen van voordracht modulair competentiegericht curriculum.<br />
- het doornemen van het rapport “Het modulaire en competentiegerichte curriculumt”, niet bij het<br />
zelfevaluatierapport aangeleverd materiaal, dat aangereikt is op 19 oktober 2005, de eerste dag van het<br />
visitatiebezoek in de Arteveldehogeschool, Gent.<br />
Besluit<br />
De waarde van het modulaire en competentiegerichte curriculum voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> in de<br />
Arteveldehogeschool blijkt zichtbaar uit de door de opleiding aangeleverde resultaten. Hier wordt duidelijk hoe<br />
met beperkte middelen een bacheloropleiding van hoge kwaliteit gerealiseerd kan worden. Ook voor andere<br />
opleidingen en/of hogescholen heeft het ontwikkelde model onbetwistbaar een potentiële waarde als leidraad<br />
voor een onderwijsvernieuwingproject.<br />
Oordeel over bijzondere kwaliteitskenmerken - voldoende<br />
- Facet: Differentiatie en profilering: goed<br />
- Facet: Kwaliteit: goed<br />
- Facet: Concretisering: goed<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat<br />
- de opleiding zich door het ontwikkelen en invoeren van het modulaire competentiegerichte curriculum<br />
profileert in het Vlaamse hogeschoollandschap;<br />
- de resultaten blijken uit de permanente integrale kwaliteitscontrole;<br />
- de gevolgen geoperationaliseerd zijn voor de onderwijskwaliteit bij alle actoren;<br />
- het vernieuwde curriculum beschikbaar gesteld wordt voor andere opleidingen wat kadert in de ontwikkeling<br />
van een kenniscentrum in de Arteveldehogeschool.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie het bijzondere kwaliteitskenmerk toe te kennen aan de opleiding.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 85
Globaal oordeel<br />
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:<br />
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en bijhorende bijlagen;<br />
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen;<br />
- de documenten ter inzage bij het bezoek;<br />
- de opgevraagde documenten;<br />
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.<br />
Op basis van de oordelen over:<br />
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende<br />
- Onderwerp 2 Programma: voldoende<br />
- Onderwerp 3 Personeel voldoende<br />
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende<br />
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende<br />
- Onderwerp 6 Resultaten voldoende<br />
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle afstudeerrichtingen gewaarborgd is.<br />
De commissie beoordeelt de opleiding derhalve positief. De commissie stelt eveneens voor het bijzonder<br />
kwaliteitskenmerk Het modulaire en competentiegerichte curriculum aan de opleiding toe te kennen.<br />
86 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l
OVERZICHTSTABEL OORDELEN<br />
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie<br />
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen<br />
Onderwerp 2: Programma<br />
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud<br />
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid<br />
Facet 2.3: Samenhang<br />
Facet 2.4: Studieomvang<br />
Facet 2.5: Studielast<br />
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud<br />
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing<br />
Facet 2.8: Masterproef<br />
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden<br />
Onderwerp 3: Inzet van personeel<br />
Facet 3.1: Kwaliteit personeel<br />
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid<br />
Facet 3.3: Kwantiteit personeel<br />
Onderwerp 4: Voorzieningen<br />
Facet 4.1: Materiële voorzieningen<br />
Facet 4.2: Studiebegeleiding<br />
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1: Evaluatie resultaten<br />
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering<br />
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Onderwerp 6: Resultaten<br />
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau<br />
Facet 6.2: Onderwijsrendement<br />
Bijzondere kwaliteitskenmerken<br />
Facet: Differentiatie en profilering<br />
Facet: Kwaliteit<br />
Facet: Concretisering<br />
score facet<br />
excellent<br />
goed<br />
excellent<br />
goed<br />
goed<br />
OK<br />
goed<br />
excellent<br />
goed<br />
niet van<br />
toepassing<br />
goed<br />
goed<br />
goed<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
goed<br />
goed<br />
excellent<br />
goed<br />
goed<br />
voldoende<br />
goed<br />
goed<br />
goed<br />
score<br />
onderwerp<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 87
88 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
2.2 Erasmushogeschool Brussel<br />
Algemene toelichting bij de gevisiteerde opleiding<br />
In het zelfevaluatierapport stelt de opleiding zich als volgt voor: Het decreet voor de hogescholen in de Vlaamse<br />
Gemeenschap van 13 juli 1994 resulteerde in de fusie van het Hoger Instituut voor Verpleegkunde Brussel, de<br />
Erasmushogeschool Brussel, de laboratoriumopleidingen van het Provinciaal Hoger Instituut voor Tuinbouw en<br />
Scheikunde te Anderlecht en het Hoger Instituut van het Gemeenschapsonderwijs te Wemmel. Het departement<br />
Gezondheidszorg van de Erasmushogeschool Brussel werd integraal verder uitgebouwd op de medische campus<br />
van het AZ-VUB te Jette.<br />
De raad van bestuur van de Erasmushogeschool Brussel besliste het departement Lerarenopleiding vanaf het<br />
academiejaar 1999-2000 te verplaatsen naar campus Jette en in april 2001 te fusioneren met het departement<br />
Gezondheidszorg. Door deze schaalvergroting kreeg het fusiedepartement Gezondheidszorg en Lerarenopleiding<br />
onder andere meer financiële armslag en stabiliteit voor de uitbouw van ondersteunende diensten en is<br />
uitgegroeid tot het grootste departement van de Erasmushogeschool Brussel met zeven opleidingen en 23% van<br />
het totale aantal studenten.<br />
De raad van bestuur van de Erasmushogeschool en deze van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) keurden in juli<br />
2003 de statuten goed van de Universitaire Associatie Brussel, vzw. Hiermee werd het engagement genomen de<br />
samenwerking tussen de Vrije Universiteit Brussel en de Erasmushogeschool die al jaren bestond, uit te breiden<br />
en te formaliseren in overeenstemming met het decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs<br />
in Vlaanderen (4 april 2003).<br />
De aanpak van de onderwijshervorming binnen de associatie werd omschreven in het omvormingsdossier en het<br />
onderwijsontwikkelingsplan. De Universitaire Associatie Brussel wil een complementair opleidingsaanbod<br />
realiseren binnen de associatie. Daarom wordt in een eerste fase gestreefd naar een totaalpakket van<br />
opleidingen. Een daarvan is Gezondheidszorg, waarin het Erasmushogeschool Brussel departement<br />
Gezondheidszorg en Lerarenopleiding samenwerken met de VUB-faculteiten Geneeskunde en Farmacie en<br />
Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie op campus Jette. Nog in deze context werd overgegaan tot het<br />
inrichten van een Master in Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong> vanaf het academiejaar 2004-2005<br />
(schakelprogramma).<br />
Bij bepaling van het decreet betreffende de hogescholen in de Vlaamse Gemeenschap van 13 juli 1994 werd<br />
<strong>Vroedkunde</strong> een autonome driejarige opleiding. Het departement koos tegelijkertijd voor:<br />
- de kleinschaligheid van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> in functie van de kwaliteit van de opleiding, een constante<br />
instroom, een garantie op kwalitatief zeer goede stageplaatsen en zekerheid van tewerkstelling;<br />
- het realiseren van een opleidingsprogramma in functie van de specificiteit van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong><br />
enerzijds en Verpleegkunde anderzijds;<br />
- een beperkte verantwoorde organisatie van gemeenschappelijke opleidingsonderdelen in opleidingen<br />
Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong>;<br />
- een gemeenschappelijk beleid in onderwijsinnovatie opleidingen Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong><br />
(modularisering, evolutie naar studentengecentreerd en competentiegericht onderwijs, skillslabmethode,<br />
projectonderwijs, integratie ICT……);<br />
- het behoud en vertalen van de vroegere opties Verpleegkunde naar afstudeerrichtingen;<br />
- het flexibiliseren van een verkort studietraject Verpleegkunde na <strong>Vroedkunde</strong> en <strong>Vroedkunde</strong> na<br />
Verpleegkunde;<br />
- het aanbod van een BANABA;<br />
- de organisatie binnen de UAB van een Master in Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 89
De opdrachtverklaring en onderwijsvisie van de hogeschool omvat de krachtlijnen en de visie waar het onderwijs<br />
van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> zich naar richt. De opdrachtverklaring wordt aangevuld door de departementale<br />
onderwijsvisie. De kern van de departementale opleidingsvisie is de integratie van theorie en praktijk.”<br />
Volgens de commissie geven zowel de inhoud als de bijlagen van dit zelfevaluatierapport een algemeen beeld<br />
van de opleiding. Het ontbreekt echter aan voldoende ingrediënten om deze algemene beschrijving te toetsen<br />
aan de praktijk. De onderwerpen 1 Doelstellingen van de opleiding en 2 Programma, die volgens de commissie<br />
toch de kern van het zelfevaluatierapport uitmaken, worden in verhouding tot bijvoorbeeld facet 4.1 Materiële<br />
voorzieningen erg summier behandeld. Bij meerdere facetten wordt een uitgebreide theoretische uiteenzetting<br />
gegeven, zonder bijhorende concretisering en/of staving aan de dagdagelijkse (onderwijs)praktijk. De sterke en<br />
zwakke aspecten komen in het zelfevaluatierapport nauwelijks tot hun recht. De actiepunten worden zeer beperkt<br />
en meestal verspreid in de beschrijving geformuleerd. Er is in deze weinig systematiek in dit rapport. De<br />
verplichte bijlagen waren niet of onvolledig aanwezig. De gesprekken en de tijdens het bezoek opgevraagde<br />
gegevens brengen grotendeels voldoende bijkomende informatie om de verschillende facetten te beoordelen. Bij<br />
aankomst heeft de commissie het overbruggingsrapport kunnen doornemen en heeft zij hiermee rekening<br />
gehouden bij het bezoek en de uiteindelijke beoordeling.<br />
90 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
Onderwerp 1<br />
Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1<br />
Niveau en oriëntatie bachelor hoger professioneel onderwijs<br />
Beoordelingscriteria:<br />
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:<br />
- het beheersen van algemene competentie als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken<br />
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren<br />
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen<br />
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;<br />
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,<br />
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van<br />
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle<br />
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de<br />
beroepspraktijk;<br />
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleidingsdoelstellingen zijn uitgeschreven als competenties en eindkwalificaties voor professioneel gerichte<br />
bacheloropleidingen zoals opgenomen in artikel 58 van het Structuurdecreet. Het opleidingsprofiel van de VLOR<br />
waarin de basiscompetenties waarover de afgestudeerde vroedvrouw moet beschikken,vormt het kerndocument<br />
voor de concretisering van de documenten.<br />
De opleiding stelt tot doel vroedvrouwen te vormen die<br />
- competent zijn op het gebied van de medische bevoegdheden in het fysiologisch verloskundig gebeuren en<br />
de verpleegkundige bevoegdheden in de pathologische verloskunde, de neonatologie, de gynaecologie en<br />
de reproductieve geneeskunde;<br />
- een visie hebben over het beroep van vroedvrouw. Dit houdt in dat ze zich bewust zijn van de<br />
verantwoordelijkheden en de plaats die de vroedvrouw in de gezondheidszorg inneemt;<br />
- kunnen functioneren binnen het kader van de Belgische wetgeving en de richtlijnen van de EU.<br />
De beroepsspecifieke competenties worden in de opleiding als volgt vertaald<br />
- een verloskundige diagnose kunnen stellen;<br />
- de pasgeborene kunnen onderzoeken, zijn conditie bepalen en onderscheid maken tussen een normale en<br />
abnormale morfologie;<br />
- therapeutische handelingen kunnen uitvoeren;<br />
- verpleegtechnische handelingen kunnen stellen en zorg kunnen verlenen;<br />
- resultaten van wetenschappelijk onderzoek kunnen toepassen;<br />
- advies kunnen geven over het perinataal proces;<br />
- educatie kunnen geven over het perinataal proces;<br />
- werkzaamheden kunnen organiseren;<br />
- administratieve taken kunnen uitvoeren.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 91
De commissie stelt vast dat de opleiding geen duidelijke visie ontwikkeld heeft over de vroedvrouwen die zij wil<br />
vormen voor het werkveld. De Opleidingsvisie vroedkunde is beperkt tot een algemene beschrijving van het<br />
beroep van de vroedvrouw. Dit werd echter niet gecorreleerd aan de competenties van de beginnende<br />
vroedvrouw, noch aan een algemene visie en onderwijsvisie. Ook een vertaling naar de algemene competenties<br />
en de algemene beroepsgerichte competenties die bij deze professionele bacheloropleiding verwacht worden en<br />
waar slechts zeer summier en algemeen naar verwezen wordt in het zelfevaluatierapport, ontbreekt. Welke<br />
basisvaardigheden aan bod komen in welke opleidingsonderdelen staat uitgeschreven in een studiegids per<br />
departement en in de module- en projectboeken. Hierin zijn ook de te bereiken competenties opgenomen. Bij<br />
inzage van de negen moduleboeken blijkt dat de algemene doelstellingen te weinig geconcretiseerd zijn. De<br />
geformuleerde competenties zijn in hoofdzaak beperkt tot de beroepsspecifieke, technische vaardigheden.<br />
De commissie betreurt dat het gehanteerde competentieprofiel niet afgetoetst is aan de onderwijs- en<br />
opleidingsvisie van het aanwezige onderwijzend personeel. Het zelfevaluatierapport getuigt niet van een eigen<br />
gedragen visie in de opleiding. De gesprekken met verschillende groepen bevestigen deze vaststelling. De<br />
toelichting bleef beperkt tot een herhaling van wat in het zelfevaluatierapport beschreven is. Een duidelijke<br />
onderwijsvisie die vertrekt van opleidingseigen antwoorden op vragen als “Wat betekent competentiegericht voor<br />
de opleiding?” en “Wat houdt zelfstandig leren in?” ontbreekt. Volgens de opleiding werd de opleidingsvisie<br />
opgesteld, besproken en goedgekeurd in de opleidingscommissie <strong>Vroedkunde</strong> en werd zij bij het begin van het<br />
academiejaar aan alle lectoren/praktijklectoren gemaild. Volgens de commissie gebeurden de discussies in de<br />
opleiding echter niet grondig genoeg. Er rijzen dan ook twijfels over de eenheid van visie bij alle betrokken OPleden.<br />
De competentielijst is nog niet geconcretiseerd in gedragsindicatoren en wordt niet daadwerkelijk gehanteerd in<br />
de verschillende facetten van het onderwijs. De studiegids getuigt van het embryonale karakter van het<br />
competentiedenken in de opleiding. De gesprekken en de verslagen van de werkgroep competenties brengen<br />
aan het licht dat er plannen zijn in verschillende opleidingen van de hogeschool om te starten met de invoering<br />
van een door de lerarenopleiding ontwikkelde competentiematrix. Actieve deelname hieraan verdient volgens de<br />
commissie prioritaire aanmoediging voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
Voor de concretisering van de doelstellingen en de algemene filosofie van de opleiding werd gebruik gemaakt van<br />
diverse documenten: de opleidingsvisie <strong>Vroedkunde</strong> van de Erasmushogeschool Brussel, de bestaande<br />
Europese wetgeving, het beroepsprofiel van de Belgische vroedvrouw (Nationale Raad voor de Vroedvrouwen),<br />
het opleidingsprofiel van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> (VLOR), de minimum bekwaamheden voor de vroedvrouw<br />
zoals in 1992 geformuleerd door de werkgroep vroedvrouwen van de WVVV, de definitie van het beroep van<br />
vroedvrouw zoals geformuleerd door de WHO in 1992 en de Internationale Ethische Code voor Vroedvrouwen<br />
van het ICM, (Vancouver, 1993). De commissie stelt vast dat er nog te weinig doordachte aandacht gaat naar de<br />
internationale dimensie in de opleidingsdoelstellingen.<br />
De commissie heeft bij alle deelnemers gepeild naar de kennis van en de betrokkenheid bij het<br />
competentiedenken in de opleiding. Hoewel de opleidingsvisie bij de start van het academiejaar door de<br />
jaarverantwoordelijken aan alle studenten toegelicht wordt en de vertegenwoordigers van de stageplaatsen<br />
geïnformeerd worden tijdens de jaarlijkse mentorendag, blijkt uit de gesprekken dat het competentiedenken<br />
duidelijk onvoldoende doorgedrongen is bij de studenten en slechts beperkt bij enkele lectoren/praktijklectoren.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de doelstellingen van de opleiding moeten bijgestuurd worden in de richting van het<br />
competentiegericht leren en raadt de opleiding aan deze doelstellingen te toetsen aan BAMA-competenties.<br />
92 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
- De commissie raadt de opleiding aan werk te maken van de ontwikkeling van een eigen opleidings- en<br />
onderwijsvisie en daarbij zowel lectoren, praktijklectoren, gastlectoren als het beroepsveld en de<br />
afgestudeerden te betrekken.<br />
- De commissie stelt dat bij de opstelling van de opleidingsdoelstellingen de internationale dimensie nog meer<br />
en nog duidelijker aan bod dient te komen.<br />
Facet 1.2<br />
Domeinspecifieke eisen<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die<br />
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het<br />
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van<br />
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.<br />
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante<br />
beroepenveld.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De domeinspecifieke eisen zijn summier geformuleerd in het zelfevaluatierapport en in de bijlagen. Er is<br />
nauwelijks een verwijzing naar het beroepsprofiel voor vroedvrouwen zoals vastgelegd door de Nationale Raad<br />
voor Vroedvrouwen. Nochtans participeert deze opleiding ook in de werkgroep onderwijs van de<br />
beroepsvereniging VLOV. De opleidingsdoelstellingen situeren zich vooral op het microniveau van de directe<br />
patiëntenzorg. Het meso- en macroniveau lijken nauwelijks aan bod te komen.<br />
Omdat een uitgewerkte visie op vroedkunde en geoperationaliseerd competentieleren in de doelstellingen voor de<br />
verschillende opleidingsonderdelen ontbreken, is het moeilijk om een definitieve uitspraak te doen over het al dan<br />
niet afgestemd zijn ervan op de behoeften van het beoogde nationale en/of internationale werkveld. Bij<br />
vergelijking van het opleidingsprofiel in de studiegids, de opleidingsvisie uitgewerkt in het ZER en de<br />
zogenaamde competenties opgenomen in de moduleboeken met het door de VLHORA uitgewerkte<br />
domeinspecifieke referentiekader, ontbreken enkele beroepspecifieke competenties:<br />
- In het verloskundig-medisch domein en in het neonatologisch-medisch domein is de bachelor in <strong>Vroedkunde</strong><br />
in staat de vrouw en het kind te begeleiden in verhoogde risicosituaties in samenwerking met en verwijzend<br />
naar gynaecologen, neonatologen en andere specialisten.<br />
- De bachelor in <strong>Vroedkunde</strong> is in staat de vrouw in haar familiale en sociale context te situeren en<br />
psychosociale crisissituaties te herkennen. Hij/zij is in staat koppels met vruchtbaarheidsproblemen te<br />
begeleiden tijdens de medische behandeling.<br />
- De bachelor in <strong>Vroedkunde</strong> is in staat studenten en jonge collega’s te begeleiden en te bekwamen om als<br />
vroedvrouw in de gezondheidszorg te functioneren.<br />
- De bachelor in <strong>Vroedkunde</strong> is in staat op evidentie gebaseerde zorgen te verstrekken en om te beslissen, na<br />
het afwegen van alle evidentie, wat in een bepaalde situatie het meest aangewezen lijkt (best available<br />
evidence).<br />
Op basis van de gesprekken en na inzage van de materialen ter plaatse heeft de commissie de indruk dat een<br />
aantal van deze ontbrekende competenties toch in de opleiding aan bod komen. Het werkveld geeft aan dat de<br />
opleiding erin slaagt om afgestudeerden af te leveren in overeenstemming met de eisen van het werkveld. De<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 93
intuïtieve inbreng door vakbekwame vroedvrouwen als onderwijzend personeel en de ruime vertegenwoordiging<br />
van het werkveld in de opleidingscommissie blijken een aantal tekortkomingen in het curriculum te compenseren.<br />
Bovendien loopt een groot aantal studenten verschillende stages in de nabijgelegen Brusselse ziekenhuizen,<br />
waardoor zij goed voorbereid zijn op het functioneren in de complexe Brusselse context.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de eerder toevallige en van individuen afhankelijke inhoudelijke invulling verder vorm<br />
dient te krijgen in een beter gestructureerde opleidingsvisie en in een competentieprofiel, dat op regelmatige<br />
momenten met alle betrokkenen, ook met het beroepsveld, wordt doorgesproken.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan het competentiedenken verder te ontwikkelen en te operationaliseren in<br />
gedragsindicatoren.<br />
Oordeel over onderwerp 1: doelstellingen van de opleiding - voldoende<br />
- Facet 1.1 Niveau en oriëntatie: voldoende<br />
- Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het domeinspecifieke kader van de opleiding zich voldoende situeert in dat van de VLHORA, zoals<br />
voorafgaand aan de bezoeken ontwikkeld werd door de visitatiecommissie op basis van de door de<br />
opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> aangereikte kaders;<br />
- hoewel het competentiegericht leren sterk, maar onduidelijk benadrukt wordt in het zelfevaluatierapport, uit<br />
de gesprekken blijkt dat van competentiegericht leren in het onderwijs weinig terug te vinden is in de realiteit<br />
van de opleiding;<br />
- het niet duidelijk is welke de eindcompetenties zijn;<br />
- het competentiegericht onderwijs nog niet echt gedragen wordt door het onderwijzend personeel en dat de<br />
doelstellingen van de opleiding in de praktijk nog niet aangepast zijn aan de omvorming van de<br />
gegradueerde vroedvrouw tot bachelor in de <strong>Vroedkunde</strong>;<br />
- de studenten en het onderwijzend personeel nog geen degelijke voeling met competentiegericht onderwijs en<br />
competentiegerichte onderwijsvorm hebben;<br />
- de opleiding niet aantoont dat de doelstellingen gericht zijn op algemene, beroepsgerichte en<br />
beroepsspecifieke competenties;<br />
- het bij goed bedoelde intenties blijft door gemotiveerde en onderlegde mensen, die mits goed gekozen<br />
begeleiding kunnen en willen bijsturen;<br />
- de opleiding bij de domeinspecifieke eisen zeer weinig verwijzingen naar de doelgerichte input kan aanhalen;<br />
- niettegenstaande de eindkwalificaties niet systematisch getoetst worden aan het brede beroepsveld het<br />
werkveld toch stelt dat deze bereikt zijn.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
94 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
Onderwerp 2<br />
Programma<br />
Facet 2.1<br />
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma<br />
Beoordelingscriteria<br />
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;<br />
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;<br />
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te<br />
bereiken.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De hogeschool schrijft geen structuren uit om het onderwijsontwikkelingsplan uit te werken en te integreren op<br />
departementaal en opleidingniveau. Zij voorziet geen duidelijke stimulansen voor vernieuwende initiatieven in de<br />
vorm van ondersteuning met bijkomend personeel of bijkomende middelen. De departementen en opleidingen<br />
maken zelf keuzes betreffende onderwijsvernieuwing. De opleiding startte recent met een modulair uitgebouwd<br />
curriculum. De commissie stelt vast dat modulaire opbouw van het curriculum uiteindelijk een beslissing van de<br />
hogeschool is. De opleiding ziet het modulair onderwijs als middel om de vastgestelde inhoudelijke tekorten van<br />
het vorige curriculum weg te werken.<br />
Het opleidingsteam en de opleidingscommissie vertalen de opleidingsdoelstellingen naar het programma,<br />
rekening houdend met het beroeps- en opleidingsprofiel. Zij raadplegen hiervoor bestaande nationale en<br />
internationale curricula. De commissie stelt bij dit alles vast dat geen systematische procedure uitgewerkt is voor<br />
de curriculumhervorming en -vernieuwing. De opleiding geeft aan nog geen systematische vergelijking met<br />
andere opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> uit te voeren, hoewel er diverse buitenlandse curricula beschikbaar zijn. In de<br />
associatie Brussel is de gevisiteerde opleiding de enige opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. Toch is er geen doelgerichte<br />
samenwerking met andere <strong>Vroedkunde</strong>opleidingen buiten de associatie. De commissie heeft dan ook de indruk<br />
dat de opleiding alles zelf en op eigen kracht moet/wil doen. Toch stelt zij vast dat de opleidingscommissie een<br />
belangrijke rol speelt in de onderwijsontwikkeling. In deze commissie zijn het werkveld en de studenten ruim<br />
vertegenwoordigd.<br />
De bestaande leerdoelen, leerinhouden en evaluatievormen werden bij het onderwijzend personeel opgevraagd.<br />
De verschillende opleidingsonderdelen werden in functie van relevantie, leerdoelen en leerinhouden ingedeeld<br />
per module. Uit het beschikbare materiaal is echter moeilijk af te leiden hoe de modules in werkelijkheid<br />
gerealiseerd worden. De modules zijn zoals opgetekend in de studiegids en zoals gebleken na inzage niet<br />
duidelijk, noch transparant. Dit wordt bevestigd in de gesprekken. De didactische fiches moeten degelijker<br />
uitgewerkt worden. Gesprekken tonen aan dat volgens verschillende (gast)lectoren de modulaire uitbouw niet<br />
past binnen de opleidingsonderdelen die zij doceren. Dat weerspiegelt zich in de realiteit. Na de gesprekken stelt<br />
de commissie immers vast dat het curriculum eerder een vakkencurriculum is, waarbij de meeste vakinhouden<br />
dezelfde gebleven zijn als voorheen en nu in thematische modules werden geplaatst. De operationalisering van<br />
de competenties is niet herkenbaar in de beschrijving van de opleidingsonderdelen in de moduleboeken.<br />
Integratie en coördinatie tussen de verschillende opleidingsonderdelen binnen een module ontbreken<br />
grotendeels.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 95
Hoewel de opleiding in het zelfevaluatierapport stelt dat de eerste stap in de opbouw van het curriculum het<br />
bepalen van de eindcompetenties was, brengen de gesprekken geen duidelijkheid over de vertaling van de<br />
eindkwalificaties naar leerdoelen.<br />
Om disciplineoverstijgende elementen aan bod te laten komen, koos de opleiding voor het systematisch inpassen<br />
van projectonderwijs in de modules. Hiermee beoogt de opleiding een disciplineoverschrijdende integratie van<br />
theorie en praktijk. Door een aantal onderwerpen disciplineoverschrijdend aan te bieden, slaagde de opleiding er<br />
in om verschillende opleidingsonderdelen terug te brengen tot de essentie. De commissie vindt dit een waardevol<br />
initiatief en stelt vast dat de beschikbaar gestelde rapporten kwaliteitsvol zijn. Ook het opleidingsonderdeel<br />
casuïstiek in het derde jaar beantwoordt aan de betrachting om theorie en praktijk te integreren. Volgens de<br />
commissie zorgt de opleiding ook voor een goede verdeling van theoretisch en klinisch onderwijs.<br />
In het programma worden multiculturele aspecten ingebouwd via een project in samenwerking met de studenten<br />
van de lerarenopleiding.<br />
De cel Internationalisering van het departement Gezondheidszorg enLerarenopleiding stelt als doel een<br />
internationaliseringcultuur te creëren. De ad hoc benadering wordt verlaten om plaats te ruimen voor een meer<br />
gestructureerde en beleidsmatige aanpak. . De aanstelling van een coördinator internationalisering voor het<br />
departement en een verantwoordelijke voor de respectievelijke opleidingen vormen een eerste stap in de<br />
structurele verankering van de internationalisering in de werking van het departement. De docentenmobiliteit komt<br />
in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> geleidelijk op gang. Door het aantrekken van jonge lectoren/praktijklectoren hoopt de<br />
opleiding dit in de toekomst te intensifiëren. De studenten krijgen veel kansen om buitenlandse stages te lopen. In<br />
de mate van het mogelijke worden zij bezocht en doceren de betrokken lectoren ter plaatse. De internationale<br />
dimensie wordt in het opleidingsprogramma voornamelijk geïntegreerd door projectwerking. Zo worden in het<br />
eerste jaar multiculturele topics belicht. De buitenlandse ervaringen van de laatstejaarsstudenten vormen het<br />
uitgangspunt voor de jaarlijks georganiseerde en verplicht bij te wonen internationale dag. Hoewel de focus vooral<br />
op de verpleegkunde ligt, participeren ook studenten <strong>Vroedkunde</strong> aan het internatonale Rainbow project.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat naast het intense overleg tussen de vroedvrouwen van de opleiding in het kernteam,<br />
structureel overleg met het voltallige onderwijzende korps uitgewerkt dient te worden.<br />
- De commissie stelt dat het curriculum vorm geven moet worden volgens vooraf afgesproken en systematisch<br />
bewaakte procedures.<br />
- De keuze voor een modulair uitgebouwd curriculum moet gedragen worden door alle betrokkenen. De<br />
commissie raadt de opleiding aan om de principes van de modulaire structuur grondig door te spreken met<br />
alle betrokken lectoren/praktijklectoren/gastdocenten. Het is de taak van de opleidingscoördinator om de<br />
implementatie in het vernieuwde curriculum systematisch te bewaken.<br />
- Integratie en coördinatie tussen de verschillende opleidingsonderdelen binnen een module zullen de<br />
transparantie en de toepassing ervan duidelijk maken voor de betrokken gebruikers.<br />
- De commissie vraagt de opleiding de didactische fiches systematisch en volgens vooraf vastgelegde normen<br />
uit te werken.<br />
96 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
Facet 2.2<br />
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend<br />
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;<br />
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;<br />
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare<br />
verbanden met de actuele beroepspraktijk.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding bestaat voor de helft uit theoretische vorming en voor de andere helft uit klinisch onderricht. De<br />
verhouding tussen theoretisch en praktisch onderwijs wordt systematisch opgebouwd in functie van de<br />
theoretische en praktische voorkennis met een steeds toenemend competentieniveau in meer complexe<br />
beroepssituaties. In het eerste jaar ligt de nadruk op de theorie en is de verhouding 2/1. In het tweede jaar is de<br />
verdeling gelijk. In het derde jaar wordt meer aandacht besteed aan de klinisch aspecten en is de verhouding 1/2.<br />
Competenties in maatschappelijke en beroepsmatige context worden ontwikkeld door projectwerking, stages en<br />
vaardigheidsonderwijs, waarin verloskundige, neonatale, verpleegkundige en sociale vaardigheden aan bod<br />
komen. Volgens de commissie speelt de opleidingscommissie een belangrijke rol bij de afstemming van het<br />
programma op het professionele karakter van de opleiding.<br />
De opleiding tracht in te spelen op nieuwe ideeën en tendensen in de maatschappij en in het beroepsdomein door<br />
de stages in verschillende settings in binnen- en buitenland en door studiedagen. Zo organiseerde de opleiding in<br />
samenwerking met de VLOV en de Arteveldehogeschool de studiedag aansprakelijkheid voor<br />
laatstejaarsstudenten. Ook organiseert zij jaarlijks gastseminaries en (inter)nationale studiebezoeken. In 2004<br />
stond er een vrijblijvend studiebezoek van studenten en twee lectoren aan de vroedvrouwenopleiding van het<br />
Technological Educational Institute of Thessaloniki en diverse gezondheidscentra in Thessaloniki (Griekenland)<br />
op het programma. In het kader van de docentenmobiliteit gaf een lector/praktijklector <strong>Vroedkunde</strong> gastlessen in<br />
de vroedvrouwenopleiding van het Swedisch Polytechnic in Vasa (Finland) over evidence based midwifery,<br />
midwifery in the fertility clinic en midwifery (education) in Belgium”. De derdejaarsstudenten volgen gedurende<br />
één week een opleiding bij de vzw Zijn-beweging. Bedoeling van deze vorming is het zoeken, vinden en werken<br />
aan een goede attitude tegenover slachtoffers en daders van geweld in de familiale context. Projectonderwijs,<br />
literatuurstudie en eindwerk stimuleren de zelfstudie met het oog op de integratie van recente ontwikkelingen in<br />
theorie en beroepspraktijk. Uit het overbruggingsrapport blijkt dat de evidence based component een actueel<br />
aandachtspunt geworden is. De commissie waardeert in dit verband het duidelijke engagement van het<br />
opleidingshoofd in Medskills, een project dat evidence based informatie met betrekking tot medische<br />
vaardigheden op het web plaatst.<br />
De opleiding onderhoudt contacten met maatschappelijk relevante organisaties. Voorbeelden zijn de<br />
posthogeschoolvorming Actualisering van verloskundige methoden. Baringsdynamiek en bekkenbode, het<br />
opstarten van cursussen door een lector/praktijklector en de studenten van het derde jaar in samenwerking met<br />
het dienstencentrum De Bres en het uitwerken van thema-avonden over zwangerschap en bevalling, die<br />
trainingsmogelijkheden bieden aan de studenten voor perinatale voorlichting. Verder loopt er een samenwerking<br />
met Nasci, een dienstencentrum voor het jonge kind en stellen lectoren/praktijklectoren hun expertise ter<br />
beschikking bij de vorming van kraamverzorgenden bij Familiehulp. De commissie ervaart deze vormen van<br />
dienstverlening als een waardevolle interactie tussen de opleiding, de student en het werkveld. Bovendien komen<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 97
studenten op die manier in contact met de maatschappelijke werkelijkheid en mogelijke problemen, zoals de<br />
multiculturele component, werkloosheid en armoede.<br />
De participatie van de opleiding aan wetenschappelijk onderzoek situeert zich in het recent gestarte<br />
departementale onderzoek naar het beroepsbeeld, de motivatie en de arbeidstevredenheid bij studenten<br />
Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong>. Daarnaast beoogt dit project een optimalisering van de stagebegeleiding en een<br />
betere screening van de kandidaat-studenten. Dit project vertrekt vanuit een reëel ervaren nood in het<br />
departement en beoogt een betere studentenbegeleiding. De commissie waardeert dit initiatief, dat ingebed is in<br />
de werking van het studiegebied Gezondheidszorg. Zij vraagt de opleiding de resultaten van dit onderzoek nauw<br />
ter harte te nemen en de opvolging ervan te verzekeren.<br />
In het zelfevaluatierapport beschrijft de opleiding vaak het gebruik van een portfolio door studenten. Volgens de<br />
commissie past het gebruik van het portfolio en de leerprocesbenadering binnen een actieve studiestijl en<br />
stimuleert dit de student om te werken aan de ontwikkeling van verschillende beroepscompetenties. In de realiteit<br />
is het portfolio in de opleiding echter nog beperkt tot een studentendossier waarin alle relevante documenten door<br />
de studiebegeleider verzameld worden. Het is de bedoeling te evolueren naar een digitaal portfolio. Hiervoor zijn<br />
nog geen concrete plannen uitgewerkt.<br />
Het departement kiest expliciet voor het samen zetten van de studenten verpleegkunde en vroedkunde voor een<br />
aantal opleidingsonderdelen en dit om economische redenen. Volgens de commissie komt dit de profilering van<br />
de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> niet ten goede komt en staat dit een degelijke integratie van de opleidingsonderdelen<br />
binnen de betreffende modules, zoals aangehaald in facet 2.1, in de weg. Bovendien zijn zowel de<br />
lectoren/praktijklectoren, de studenten als het beroepsveld expliciet vragende partij om de twee groepen te<br />
splitsen.<br />
Disciplineoverschrijdende elementen zijn in voldoende mate aanwezig. Ze zijn vooral in het klinisch onderwijs en<br />
de projecten ingebed. Volgens de lectoren/praktijklectoren tracht men theorie en praktijk te integreren. Dit laatste<br />
blijkt bijvoorbeeld uit de integratie van het vaardigheidsonderwijs doorheen de verschillende opleidingsnderdelen.<br />
Volgens het beroepsveld is de beoogde integratie tussen theorie en praktijk evenwel nog niet merkbaar.<br />
De afgestudeerden zijn onder meer omwille van de stages goed voorbereid om te functioneren in de complexe<br />
Brusselse context. De opleiding beschikt over een ruim aanbod van stageplaatsen. De commissie waardeert het<br />
dat een stage op een MIC of NIC verplicht is voor alle studenten. De student heeft inspraak in de keuze van<br />
zijn/haar stageplaatsen. De stages worden ook in de vakantieperiodes georganiseerd en de student dient deel te<br />
nemen aan weekend- en nachtdiensten.<br />
De opleiding zorgt dankzij het skillslab voor een goede voorbereiding van de stage. Om op stage te mogen<br />
vertrekken, moet de student 70% behalen. Lectoren/praktijklectoren van de opleiding die vroedvrouw zijn, en<br />
mentoren die werkzaam zijn in de stageverlenende ziekenhuizen begeleiden de studenten tijdens hun stage. . De<br />
procesbegeleiding is nog niet systematisch uitgewerkt tot een door iedereen gedragen concept. Een realistische<br />
invulling van de stagebegeleiding vormt trouwens net zoals het invoeren van mentoren op alle stageplaatsen en<br />
de organisatie van de mentorenopleiding. een belangrijk werkpunt Dit laatste is noodzakelijk omdat de<br />
werkbegeleiding in hoofdzaak door de mentoren gebeurt. Tot nu toe werden zij enkel op de hoogte gebracht van<br />
het stagesysteem tijdens een jaarlijks ingerichte mentorendag, waaraan meestal enkel de hoofdvroedvrouw<br />
deelnam. Volgend academiejaar start de opleiding, naar analogie met de opleiding Verpleegkunde, met<br />
vormingsessie(s) voor de stagementoren. Gesprekken met het werkveld en de stageplaatsen brengen aan het<br />
licht dat niet iedereen achter de toewijzing van de stagebegeleiding aan mentoren staan: Sommigen beschouwen<br />
het louter als het afschuiven van de werklast van de hogeschool naar het ziekenhuis. Het beter vormen en<br />
informeren van deze mentoren enerzijds, en een opener communicatie met verantwoordelijken van de<br />
stageplaatsen anderzijds, lijken noodzakelijke voorwaarden om hier verandering in te brengen.<br />
98 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
De commissie stelt vast dat de stagebegeleiding door de OP-leden uit werkbegeleiding en uit procesbegeleiding<br />
kan bestaan. Het is echter niet duidelijk in welke situatie of voor welke studenten de ene dan wel de andere<br />
werkwijze wordt toegepast. De gesprekken met de stagebegeleiders, de studenten en het werkveld bevestigen<br />
deze onduidelijkheid. In het stagevademecum staat wel duidelijk aangegeven wat van de studenten verwacht<br />
wordt bij iedere stage, zodat zij zelf hun leerdoelen kunnen formuleren.<br />
De opleiding heeft een degelijk uitgewerkte visie over het eindwerk. Het bachelorniveau wordt duidelijk bewaakt.<br />
De visie en transparante beoordelingscriteria zijn goed beschreven in de eindwerkhandleiding.<br />
De studenten krijgen in het tweede jaar een toelichting op het eindwerk en stellen zelf een onderwerp voor. De<br />
vakgroep <strong>Vroedkunde</strong> beoordeelt de inhoud en de haalbaarheid van het onderwerp. Het eindwerk wordt onder<br />
andere voorbereid door het schrijven van een abstract, waarbij de student vijf Engelstalige artikels met betrekking<br />
tot het gekozen onderwerp moet opzoeken en verwerken. De commissie waardeert de keuze van de opleiding om<br />
een literatuurstudie uit te werken als eindwerk. Deze optie sluit aan bij de gerichtheid op evidence based werken.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert de opleiding zich degelijk te bezinnen over de vraag naar een splitsing van de<br />
groepen vroedkunde- en verpleegkundestudenten voor de nu nog gemeenschappelijk gedoceerde<br />
opleidingsonderdelen.<br />
- De commissie stelt dat het belangrijk is voor de opleiding om het bijwonen van een bevalling structureel in<br />
het eerste opleidingsjaar te integreren.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan duidelijkheid te scheppen in de toepassing van de werkbegeleiding<br />
en/of de procesbegeleiding bij de stages.<br />
- Portfoliogebruik is een aangewezen begeleidingsinstrument en kan naar het voorbeeld van de<br />
lerarenopleiding uitgewerkt worden in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
- Gezien de grote inbreng van de mentoren in de stagebegeleiding, vraagt de commissie een systematische<br />
en concrete vorming van deze mentoren<br />
Facet 2.3<br />
Samenhang van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De modulaire opbouw van het curriculum geeft een structuur aan het geheel. De sequentiële opbouw over de<br />
jaren heen, het centrale jaarthema per studiejaar en de thematische samengebrachte opleidingsonderdelen in<br />
modules bevorderen de coherentie van het programma.<br />
De opleiding verkiest om geen keuzeopleidingsonderdelen aan te bieden, met uitzondering van de keuze die de<br />
studenten kunnen opgeven voor de stageplaatsen. Zij geeft als reden aan dat drie opleidingsjaren al weinig zijn<br />
om alle thema’s aan bod te laten komen en alle vereiste competenties te bereiken.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 99
Als keuzetraject wordt het deeltijds programma in de studiegids opgenomen.<br />
De opleiding besteedt aandacht aan flexibele leertrajecten, die zich meestal nog in een beginfase bevinden. De<br />
opleiding beschrijft twee flexibele leertrajecten. Gegradueerde verpleegkundigen kunnen via een tweejarig<br />
programma afstuderen als vroedvrouw. Verder bestaat de mogelijkheid om de driejarige opleiding op deeltijdse<br />
basis te volgen. Het door de EG gevraagde verkorte traject van 18 maanden (90 studiepunten) wordt niet<br />
voorzien.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert de opleiding om de volgtijdelijkheid van de verschillende opleidingsonderdelen te<br />
bepalen om te evolueren naar een transparante modulaire structuur, waarin de verschillende<br />
opleidingsonderdelen geïntegreerd aangeboden worden.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om flexibele leertrajecten uit te werken.<br />
Facet 2.4<br />
Studieomvang<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: tenminste 180<br />
studiepunten.<br />
Oordeel visitatiecommissie: OK<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding bestaat uit drie studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma<br />
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de<br />
minimale studieomvang van een professionele bachelor.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
100 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
Facet 2.5<br />
Studielast<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen vastgesteld krachtens decreet;<br />
- Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de<br />
studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding stelt te waken over een gelijkmatige verdeling van de studielast over de drie jaren, en binnen elk van<br />
de drie jaren, maar het is niet duidelijk volgens welke principes zij dit verwezenlijkt.<br />
In het verleden werden geen studietijdmetingen uitgevoerd. Ook bij de ontwikkeling van de modules in het nieuwe<br />
curriculum werd geen systematische begroting van de studietijd voor de nieuwe onderwijsmethodes opgemaakt.<br />
De studietijd wordt niet gemeten, maar door de lectoren geschat.<br />
Toch stelt de commissie vast dat het regelmatig correct en objectief meten van studietijd weerhouden is als<br />
werkpunt. Momenteel loopt een studietijdmeting, die vertrekt van de algemene studentenenquête van de Vrije<br />
Universiteit van Brussel. De student wordt gevraagd om de beoogde studietijd te vergelijken met de reële<br />
studietijd. Het derde jaar dat vandaag nog niet modulair opgebouwd is, wordt door studenten als een zwaar jaar<br />
ervaren.<br />
De invoering van het projectonderwijs had onder andere tot doel een aantal topics disciplineoverschrijdend aan te<br />
bieden. De opleiding wilde de extra werkdruk voor de student compenseren door een afbouw van de<br />
verschillende opleidingsonderdelen. In de realiteit is dit laatste niet systematisch gebeurd, waardoor deze topics<br />
volgens de studenten ook in de andere lesactiviteiten nog aan bod komen.<br />
De opleiding voert geen specifieke acties uit om zicht te krijgen op studiebelemmerende en studiebevorderende<br />
factoren. Volgens de studenten worden gemelde problemen meestal snel bijgestuurd.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert een structurele bewaking van de studielast beginnend bij de fase van<br />
curriculumontwikkeling, ondersteund door ondermeer een systematische studietijdmeting bij de studenten.<br />
De commissie stelt dat gestructureerd overleg tussen het onderwijzend personeel de inhoudelijke<br />
afstemming van de opleidingsonderdelen ten goede zal komen en tezelfdertijd een positief effect zal hebben<br />
op de studielast.<br />
- De commissie stelt dat studiebelemmerende en studiebevorderende factoren systematisch dienen in kaart<br />
gebracht en opgevolgd te worden.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 101
Facet 2.6<br />
Afstemming tussen vormgeving en inhoud<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;<br />
- De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding heeft gekozen voor een competentiegericht onderwijsconcept met probleemgestuurde<br />
componenten, vaardigheidsonderwijs en klinisch onderwijs in een reële beroepssetting. Daarbij horen didactische<br />
werkvormen die gericht zijn op het verwerven van het handelend vermogen. De opleiding opteert voor een<br />
studentgecentreerde onderwijsbenadering als een constructief proces van kennisverwerving. Zij maakt daarbij<br />
gebruik van verschillende werkvormen zoals hoorcolleges, groepsdiscussies, interviews, projectonderwijs,<br />
groepswerken, casuïstiek, studiebezoeken, afstandsonderwijs, vaardigheidsonderwijs volgens de skillslabmethode<br />
en werk- en procesbegeleiding tijdens de stages. De commissie stelt echter vast dat dit alles nog niet<br />
echt geïntegreerd is in de opleiding. De werkvormen zijn eerder beperkt beschreven in de didactische fiches. De<br />
aangewende onderwijsmiddelen zijn onder andere de syllabi samengesteld door het onderwijzend personeel, de<br />
handboeken, de moduleboeken, de projectboeken, de skillslabboeken, de stagegids en de eindwerkgids.<br />
De gesprekken tonen aan dat de individuele lectoren een grote vrijheid hebben in het al dan niet toepassen van<br />
vernieuwende werkvormen. Deze vrijheid weerspiegelt zich ook in de didactische fiches waarin noch met<br />
opleidingsdoelstellingen, noch met competenties een systematische relatie met de werkvormen gelegd wordt. De<br />
kwaliteit van de fiches is onderling erg verschillend.<br />
Hoe het onderwijzend personeel de inhouden op elkaar afstemt binnen een bepaalde module, is niet duidelijk. De<br />
commissie stelt een pril en informeel overleg vast. Zij stelt dat formeel gestructureerd overleg de studievoortgang<br />
over de modules heen moet bewaken om zo het competentiedenken te bevorderen.<br />
Zelfsturing en zelfverantwoordelijk leren worden wel sporadisch genoemd maar worden in de vormgeving niet<br />
duidelijk geconcretiseerd. De commissie waardeert het gezamenlijke project van het departement<br />
Gezondheidszorg van de hogeschool met de faculteit Geneeskunde en Farmacie van de Vrije Universiteit<br />
Brussel, waarin het skillslab als nieuw didactisch concept uitgebouwd werd. In deze onderwijsleeromgeving<br />
kunnen systematisch klinische en communicatieve vaardigheden zelfstandig getraind worden.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert de opleiding om meer aandacht te besteden aan de ontwikkeling van een<br />
onderwijskundig concept dat zowel het competentiegericht werken als de gerichte vernieuwing van het<br />
onderwijs moet ondersteunen. Het is belangrijk de invoering van dit concept in de verschillende<br />
opleidingsonderdelen te bewaken en te sturen.<br />
- Het is raadzaam de concreet toegepaste didactische werkvormen doorheen de verschillende opleidingsnderdelen<br />
in de modules transparant te maken.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om het moduleoverleg structureel in te stellen en zo de leerinhouden<br />
en de evaluatievormen op elkaar af te stemmen en te integreren.<br />
102 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
Facet 2.7<br />
Beoordeling en toetsing<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de<br />
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Procedures, reglementeringen en criteria staan beschreven in de studiegids en worden toegevoegd bij de<br />
examenvragen. Bij de aanvang van een onderwijsactiviteit geeft elke lector/praktijklector informatie over de<br />
evaluatie- en/of examenvorm. Deze informatie staat ook vermeld op de didactische steekkaart aan het begin van<br />
de syllabus en in het moduleboek. De commissie stelt vast dat het onderwijs- en examenreglement duidelijk<br />
toegankelijk zijn voor de studenten.<br />
De examenperiodes worden in het begin van het academiejaar via de jaarplanning ad valvas bekend gemaakt na<br />
goedkeuring door de departementsraad.<br />
De opleiding stelt de verschillende evaluatievormen af te stemmen op de te bereiken competenties. Voor het<br />
eerste en tweede jaar zijn deze uitgeschreven per module en project. Ook bij inzage van de examenvragen blijkt<br />
dat er een brede waaier van evaluatiemethodes gebruikt wordt waaronder casussen. Ondanks het<br />
modulesysteem, worden er echter geen geïntegreerde examenvragen gehanteerd. De informatie over toetsing in<br />
de studiegids beperkt zich tot “schriftelijk, mondeling met schriftelijke voorbereiding, mondeling”. De studenten<br />
krijgen de kans om hun examens in te kijken.<br />
De studentenenquête en het studentenvolgsysteem beogen onder andere de bewaking van de kwaliteit van de<br />
examens. Een systeem van kwaliteitszorg over het examengebeuren is niet uitgewerkt.<br />
De beoordeling van de stages is een vorm van permanente evaluatie, waarbij de formele beoordeling voor de<br />
helft gebeurt door de mentor van de stageplaats en voor de andere helft door de stagebegeleider/OP lid. De<br />
opleiding beschikt echter niet over uitgeschreven beoordelingscriteria waardoor de gelijkvormigheid van de<br />
beoordeling niet gewaarborgd is. Er wordt te veel ruimte gelaten voor de persoonlijke invulling door de betrokken<br />
begeleiders.<br />
In de eindwerkhandleiding worden wel duidelijke evaluatiecriteria uitgeschreven. De begeleiding gebeurt door een<br />
interne promotor, die lector van de school is of de begeleider van de stage-instelling als ervaringsdeskundige en<br />
een externe promotor die arts of vroedvrouw is. Zij evalueren zowel het proces als het product en de presentatie..<br />
De beoordeling gebeurt op basis van consensus tussen de interne promotor, de externe promotor en een lezer.<br />
Bij de mondelinge voorstelling peilt een jury uit het werkveld naar de verworven kennis en het inzicht.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 103
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert de uitwerking van een systeem van kwaliteitszorg over het examengebeuren.<br />
- De commissie stelt dat de examenvragen binnen de modules en de voortgang van de studenten doorheen<br />
en over de modules besproken dienen te worden in het team.<br />
- De commissie dringt aan op een meer uitgewerkte visie over stagebegeleiding en –evaluatie.<br />
- Duidelijke en heldere criteria voor de evaluatie van de stages zullen de objectiviteit van de beoordelingen<br />
ervan ten goede komen. Alle bij de evaluatie betrokken actoren dienen een vorming te krijgen in het correct<br />
toepassen van de uitgewerkte criteria.<br />
Facet 2.8<br />
Masterproef<br />
Niet van toepassing.<br />
Facet 2.9<br />
Toelatingsvoorwaarden<br />
Beoordelingscriteria:<br />
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:<br />
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,<br />
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens<br />
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt<br />
erkend;<br />
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden<br />
voldoen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Uit het zelfevaluatierapport blijkt dat de instromende studenten een eerder laag vooropleidingprofiel hebben.<br />
Ongeveer 20% van de eerstejaarsstudenten komt uit het beroepsonderwijs. Toch voorziet de opleiding geen<br />
specifieke activiteiten. De gesprekken tonen aan dat de opleidingsonderdelen die voor veel studenten een<br />
struikelblok vormen, bekend zijn. Hoewel de studiegids vermeldt dat er een voorprogramma aangeboden wordt,<br />
wordt er geen introductiecursus ingericht.<br />
De ontwikkeling van een beleid voor EVC en EVK is aan gang in de hogeschool. Op het niveau van de associatie<br />
en door de dienst onderwijs wordt een procedure voor EVC/EVK uitgewerkt. Binnen dat kader zullen de<br />
opleidingen eigen accenten aanbrengen en een opleidingsgebonden procedure EVC/EVK uitwerken. Tot op<br />
heden werd nog geen aanvraag ingediend en werd het diplomasupplement als uitgangsdocument gebruikt. De<br />
huidige procedure blijkt ingewikkeld en werkt ontradend voor kandidaat-studenten.<br />
104 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding erover te waken dat de eigen accenten in het EVC/EVK kader duidelijk<br />
vroedkunde-eigen accenten zullen zijn.<br />
Oordeel over onderwerp 2: programma - voldoende<br />
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende<br />
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende<br />
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: voldoende<br />
- Facet 2.4 Studieomvang: OK<br />
- Facet 2.5 Studielast: voldoende<br />
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende<br />
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende<br />
- Facet 2.8 *Masterproef: niet van toepassing<br />
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het programma een concretisering is van de door de opleiding vooropgestelde doelstellingen wat betreft het<br />
niveau, de oriëntatie en de domeinspecifieke eisen;<br />
- de opleidingscommissie een waardevolle inbreng heeft in de programmaherziening en –vernieuwing en dat<br />
daarbij systematiek en betrokkenheid van alle actoren nog dient ingevoerd te worden;<br />
- de opleiding voldoende aandacht besteedt aan de professionele gerichtheid van het programma;<br />
- evidence based een rode draad doorheen de opleiding is en meer en meer opgenomen wordt;<br />
- de opleiding maatschappelijke dienstverlening en internationalisering ter harte neemt;<br />
- de inhoudelijke samenhang van het programma bewaakt wordt;<br />
- het ingevoerde modulaire onderwijs nog verder geïmplementeerd moet worden in de verschillende<br />
opleidingsonderdelen;<br />
- de opleiding voldoet aan de formele eisen betreffende de studieomvang;<br />
- de beoordeling en de toetsing in de opleiding afgestemd dienen te worden op de leerdoelen;<br />
- structuur en duidelijke criteria ontbreken voor de stagebeoordeling;<br />
- de opleiding geen gericht beleid voert ten aanzien van de diversiteit van de instroom;<br />
- de ontwikkeling van EVC/EVK in de hogeschool aan de gang is;<br />
- de opleiding gepaste aandacht besteedt aan de maatschappelijke dienstverlening en de studenten daarbij<br />
betrekt;<br />
- de internationale dimensie in de opleiding aandacht krijgt in functie van het programma.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 105
Onderwerp 3<br />
Personeel<br />
Facet 3.1<br />
Kwaliteit personeel<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het<br />
programma.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In de geest van de missie van de hogeschool werd door de bestuursorganen een algemene beleidsnota<br />
Personeelsbeleid’ goedgekeurd. Deze beleidsnota schetst specifieke krachtlijnen waaruit een aantal protocollen<br />
ontwikkeld zijn die de procedures voor de uitwerking van het personeelsbeleid en -beheer gedetailleerd<br />
beschrijven. De procedures voor werving, selectie, benoeming, bevordering, taakbelasting, evaluatie, advies en<br />
ontslag zijn uitgeschreven.<br />
Bij aanwerving is praktijkervaring een duidelijke vereiste. De aanwervingen gebeuren op hogeschoolniveau. De<br />
opleiding wordt betrokken bij de opstelling van het profiel en bij de aanwervingprocedure. De voorkeur gaat naar<br />
kandidaten met een pedagogisch bekwaamheidsbewijs. Dit laatste vormt geen selectievoorwaarde. Uit het<br />
personeelsoverzicht blijkt een goede verdeling tussen enerzijds gegradueerden, meer bepaald praktijklectoren<br />
met praktijkervaring (38%), en anderzijds academisch opgeleid personeel (62%). Een minderheid van 10 van de<br />
31 personeelsleden heeft een pedagogisch diploma.<br />
De hogeschool maakt gebruik van een taakbelastingsfiche, een duidelijk systeem met normen per taak. Deze<br />
normen zijn bij iedereen bekend. De invoering van dit systeem heeft geleid tot grotere rust bij het personeel. Het<br />
gevoel van ongelijke belasting is weggenomen. Er wordt structureel ruimte voorzien voor professionalisering en<br />
niet-onderwijsactiviteiten.<br />
De opleidingshoofden hebben sinds kort een duidelijke functiebeschrijving. Daardoor zal het opleidingshoofd in<br />
de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> meer sturend kunnen optreden tegenover het onderwijzend personeel, wat door de<br />
commissie als noodzakelijk gezien wordt in de vormgeving en de kwaliteitsbewaking van de onderwijsprocessen.<br />
De professionalisering van het personeel wordt op hogeschoolniveau gepromoot en ondersteund. Voorbeelden<br />
zijn de interne en externe bijscholing en training binnen het vakgebied, de jaarlijkse onderwijsinnovatiedag in<br />
samenwerking met de Vrije Universiteit Brussel en de interne en externe vakoverschrijdende en onderwijskundige<br />
vorming. De optimalisatie van kennis en competenties wordt ook gestuurd vanuit het departementale beleid.<br />
Recent aan bod gekomen onderwerpen zijn onderwijsvernieuwing, competenties, evalueren, competentieleren en<br />
werkdrukbeheersing. Het zelfevaluatierapport en de beschikbaar gestelde documenten geven verder weinig<br />
concrete informatie over de professionalisering van de lectoren/praktijklectoren. Dit element is nochtans<br />
opgenomen in het systeem van personeelsevaluatie door het departementshoofd en in de functioneringsgesprekken<br />
die geleid worden door het opleidingshoofd.<br />
Het portfolio voor lectoren/praktijklectoren werd recent ingevoerd. Hierin bundelt de lector/praktijklector informatie<br />
die belangrijk kan zijn voor de evaluatie en de functioneringsgesprekken.<br />
106 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
Beginnende personeelsleden worden opgevangen door het departementshoofd en initieel begeleid door het<br />
opleidingshoofd. Een collega van de opleiding neemt verder het mentorschap over een nieuwe collega voor zijn<br />
rekening.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie beveelt aan dat het opleidingshoofd de bevoegdheid en de autoriteit krijgt om de<br />
lectoren/praktijklectoren/gastdocenten meer te sturen in hun inhoudelijk functioneren binnen de vakgroepen.<br />
- De commissie stelt dat voor de introductie van nieuwe personeelsleden en bij veranderingen in de aanpak<br />
en/of organisatie van het onderwijs duidelijke en transparante procedures dienen uitgewerkt te worden.<br />
- De commissie vraagt een duidelijke omschrijving van de opdracht van de moduleverantwoordelijke.<br />
Facet 3.2<br />
Eisen professionele gerichtheid<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte<br />
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt<br />
tussen de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding<br />
en de beroepspraktijk. De professionele ervaring en de kennis van de beroepspraktijk bij het personeel met een<br />
onderwijs- of onderwijsondersteunende opdracht zijn in goede mate aanwezig, mede door de bij de aanwerving<br />
gestelde eisen.<br />
Een aantal personeelsleden heeft beroepservaring, hoewel bij navraag slechts enkelen nog actief zijn in het<br />
werkveld en dus een combibaan hebben. Daarom acht de opleiding het contact door de stagebegeleiding zo<br />
belangrijk. De verhouding van het aantal vroedkundigen tegenover de totaliteit van het personeel is niet zo hoog<br />
(50%). Er zijn verschillende specialisaties aanwezig bij het personeel en waar die ontbreken, wordt een (beperkt)<br />
aantal gastlectoren aangetrokken.<br />
De vroedkundige lectoren/praktijklectoren zijn lid van en participeren in verschillende voor de vroedkunde<br />
relevante verenigingen.<br />
De opleiding participeert aan internationale netwerken met binnenlandse en buitenlandse partnerinstellingen,<br />
zoals eerder beschreven bij de facetten 2.1 en 2.2.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 107
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie acht het raadzaam meer combibanen en/of regelmatige bedrijfsstages na te streven om de<br />
eigen voeling met de praktijk te onderhouden en de professionalisering van het personeel nog meer kansen<br />
te bieden.<br />
Facet 3.3<br />
Kwantiteit personeel<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Volgens het zelfevaluatierapport beschikt de opleiding over 6,36 voltijds equivalenten waaronder de gastlectoren<br />
voor 73 studenten. De studentdocentratio bedraagt dan 11,48. Bij het visitatiebezoek blijkt uit de nieuwe cijfers<br />
dat 5,04 voltijds equivalenten beschikbaar zijn voor 85 studenten. Dit geeft een studentdocentratio van 16,87. In<br />
het zelfevaluatierapport zijn in dit verband contradictorische stellingen ingenomen. Enerzijds wordt gesteld “te<br />
weinig personeel” te hebben, anderzijds “voldoende personeel”.<br />
Er is een goede mix van praktijklectoren en lectoren. Wel zijn er redelijk veel deeltijdse lectoren wat de<br />
betrokkenheid kan beperken. De commissie merkt echter veel inzet op.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- Ondanks de relatief ongunstige personeelsomkadering adviseert de commissie om de samen met de<br />
opleiding verpleegkunde ingerichte lessen in de mate van het mogelijke afzonderlijk in te richten voor de<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
108 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
Oordeel over onderwerp 3: personeel - voldoende<br />
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende<br />
- Facet 3.2 Eisen professionele gerichtheid: voldoende<br />
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: goed<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- de opleiding beschikt over ruim voldoende deskundig en gemotiveerd onderwijzend en technisch,<br />
administratief, organisatorisch personeel om het programma volwaardig te realiseren;<br />
- de opleiding en het departement een transparant personeelsbeleid voeren;<br />
- de ruime beroepsexpertise borg staat voor de realisatie van een inhoudelijk degelijke opleiding;<br />
- aandacht besteed wordt aan vakdeskundige en onderwijsdeskundige professionalisering;<br />
- het personeel zich zeer laagdrempelig opstelt, wat de opleiding sterk studentgericht maakt;<br />
- de internationale contacten teruggekoppeld worden naar het onderwijs.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 109
Onderwerp 4<br />
Voorzieningen<br />
Facet 4.1<br />
Materiële voorzieningen<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.<br />
Oordeel visitatiecommissie: excellent<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De campus Gezondheidszorg en Lerarenopleiding maakt deel uit van de medische campus van het AZ-VUB. Op<br />
initiatief van deze drie partners, EHB-VUB-AZ en een privépartner werd het omnisportcomplex Sportopolis<br />
gebouwd. De afgelopen jaren heeft de hogeschool sterk geïnvesteerd in de campus Jette. Zo werden het<br />
(zelf)studielandschap, het skillslab en het docentenlandschap uitgebouwd. Het beleid beoogt een gezond<br />
evenwicht tussen noodzaak en mogelijkheden. De pedagogische waarden, onderwijsdoelstellingen en innovatieve<br />
onderwijstechnieken worden afgewogen. Onder mogelijkheden wordt zowel het budgettair als het menselijk<br />
potentieel verstaan. De opleiding heeft inspraak in de besteding van de middelen.<br />
De commissie stelt vast dat het departement en de opleiding over voldoende, ruime, mooi uitgeruste en<br />
eigentijdse onderwijsruimten beschikt die deels gemeenschappelijk gebruikt worden met de vierde graad<br />
Verpleegkunde. De studenten kunnen op diverse plaatsen gebruik maken van de ICT-voorzieningen. Dankzij de<br />
installatie van een draadloos netwerk zullen internet en intranet binnenkort beschikbaar zijn in het hele<br />
departement. ICTO, de ICT-dienst van de hogeschool waarbij O staat voor onderwijsvernieuwing, concentreert<br />
zich op de technische ondersteuning, de opleiding, het onderzoek en het communicatie- en veranderingsmanagement.<br />
Door de gewijzigde onderwijsopvattingen en de daarmee gepaard gaande invoering van PGO, zelfstandig leren,<br />
ICT-leren en opleidingen in modules, evolueerde de klassieke bibliotheek naar een studielandschap. Het goed<br />
werkende bibliotheekbeleid legt de nadruk op een studielandschap en op overleg met de opleiding. Het<br />
studielandschap bestaat uit de bibliotheek, het pc-landschap, de vergadereilanden, de taalhoek, het AVM-lokaal<br />
en het kopieer- en serverlokaal. De mogelijkheden voor het gebruik van elektronische databanken en<br />
interbibliothecair uitleenverkeer zijn ruim. Het aanbod naslagwerken en tijdschriften is actueel en volstaat voor de<br />
opleiding. De bibliotheek werkt samen met de bibliotheken van de associatiepartner. De catalogi zijn nog niet<br />
onderling consulteerbaar. Bij het begin van het academiejaar geven de departementsbibliothecarissen een<br />
rondleiding in het studielandschap en een bijhorende bibliotheekinstructie aan de eerstejaarsstudenten. De<br />
commissie stelt vast dat het studielandschap goed bereikbaar en ruim beschikbaar is voor de gebruikers. De<br />
hogeschool schakelde ondertussen over van Blackboard naar Dokeos als elektronische leeromgeving. Dit omdat<br />
ook associatiepartner Vrije Universiteit Brussel overschakelde en omwille van de positieve samenwerking met<br />
Universiteit Gent op dit gebied.<br />
De opleiding beschikt over een zeer goed uitgebouwd vaardigheidscentrum, dat in 2001 uitgebouwd werd als<br />
nieuw didactisch concept in een gezamenlijk project met de faculteit Geneeskunde en Farmacie van de Vrije<br />
Universiteit Brussel en het departement Gezondheidszorg van de Erasmushogeschool. Het skillslab beschikt over<br />
een degelijk budget en is multifunctioneel uitgerust ter ondersteuning van het onderwijs in de opleidingen<br />
Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong>. Twee lokalen zijn uitsluitend voorbehouden voor het zelfstandig oefenen. De<br />
overige lokalen in het skillscentrum fungeren enerzijds als instructiecentrum, anderzijds als zelfstandig<br />
110 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
oefencentrum. De studenten kunnen gratis gebruik maken van de lokalen en de materialen. De commissie<br />
moedigt de aanpak en werking van het skillslab aan.<br />
De communicatie met lectoren en studenten gebeurt in toenemende mate via het internet en intranet. Alle<br />
roosters en mededelingen zijn beschikbaar op de elektronische leeromgeving. Het gebruik van<br />
studenten/docentenmail is vrijwel volledig ingeburgerd. Recent werd overgeschakeld op een open source<br />
leeromgeving, waardoor in de toekomst ruimere mogelijkheden beschikbaar zullen zijn.<br />
In hetzelfde gebouwencomplex van het departement is een ruime mogelijkheid tot huisvesting voor studenten.<br />
Het departement voorziet ook in voldoende werkruimten voor de lectoren/praktijklectoren. Studenten en<br />
lectoren/praktijklectoren kunnen op de campus terecht in cafetaria De Link, die beheerd wordt door vzw SOVEhB.<br />
Tegen democratische prijzen kunnen de studenten hier zowel koude als warme maaltijden eten. Ook ontbijten is<br />
mogelijk.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 4.2<br />
Studiebegeleiding<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de<br />
studievoortgang.<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In het kader van de wervingscampagne worden laatstejaarsleerlingen uit het ASO en TSO aangeschreven. Het<br />
Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Vlaams-Brabant vormen het belangrijkste rekruteringsgebied voor de<br />
hogeschool. Andere regio’s, zoals Antwerpen, Limburg en Oost-Vlaanderen die grenzen aan dit gebied, worden<br />
beperkt aangeschreven. De mailing bevat een algemene brochure van de Erasmushogeschool en een<br />
departementale folder. Affiches worden verspreid in gezondheidsinstellingen, scholen, bibliotheken en culturele<br />
centra. Op SID-in beurzen wordt de opleiding vertegenwoordigd door vaste medewerkers van de werkgroep<br />
public relations. Op de beurs in Vlaams-Brabant krijgt deze medewerker ook de hulp van een lector/praktijklector<br />
van de opleiding. Voor de jaarlijkse opendeur werkt de opleiding sinds 2002 samen met de Vrije Universiteit<br />
Brussel. De opleiding organiseert in de maand juli een inleefstage voor kandidaat-studenten. De abituriënten<br />
maken dan kennis met het interne gebeuren van de opleiding en worden rondgeleid op de diensten in het AZ-<br />
VUB die relevant zijn voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. De gesprekken tonen aan dat de meeste studenten deze<br />
inleefdag volgen en dit initiatief sterk waarderen.<br />
Bij de inschrijving vult elke student een kennismakingsdocument in dat de basis vormt voor het kennismakingsgesprek<br />
met een lector/praktijklector van de opleiding. Dikwijls blijft deze lector/praktijklector het aanspreekpunt<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 111
tijdens de opleiding. Studenten en onderwijzend personeel geven aan dat ze dit onthaal als zeer waardevol<br />
beleven. Het kennismakingsdocument maakt deel uit van het portfolio van de student en draagt bij tot de latere<br />
begeleiding en opvolging van de student.<br />
De dienst studiebegeleiding ontwikkelde een eigen studentvolgsysteem, SVS, gebaseerd op dat van het Centrum<br />
voor Ervaringsgericht Onderwijs. In 2003-2004 werd de vragenlijst digitaal afgenomen. Het SVS berust op twee<br />
belangrijke pijlers die de slaagkansen van een student beïnvloeden, namelijk het welbevinden en de<br />
betrokkenheid. Het studentvolgsysteem wil de student aanzetten tot regelmatige zelfreflectie over onder andere<br />
zijn/haar studiemethode. De studenten krijgen directe feedback en een afdruk van hun profiel, dat ook deel<br />
uitmaakt van het portfolio van de student. Het portfolio is te allen tijde te raadplegen door de betrokken student en<br />
de lectoren/praktijklectoren. Zo kan het bij ieder feedbackmoment gebruikt worden. De student kan via het<br />
studentvolgsysteem zelf hulp of advies vragen. Hij/zij wordt dan door de coördinator van de studentenbegeleiding<br />
uitgenodigd voor een individueel gesprek. De hogeschool plant om in de nabije toekomst de LASSIE-test te<br />
gebruiken in plaats van het studentvolgsysteem. De commissie stelt vast dat dit in het departement en de<br />
opleiding hoge verwachtingen schept, maar dat de vrees leeft dat er een te weinig omkadering is om dit waar te<br />
maken.<br />
Volgens de opleiding stimuleert het portfolio de student om zijn verantwoordelijkheid op te nemen voor het eigen<br />
leerproces. De informatie uit het portfolio wordt op een constructieve manier gehanteerd om de student te<br />
begeleiden doorheen zijn studieloopbaan. De commissie stelt echter vast dat het begrip portfolio foutief<br />
gehanteerd wordt, wat eerder al aangehaald werd bij facet 2.2. Zoals nu gesteld, gaat het eerder om een<br />
studentendossier dat belangrijke informatie over de student bevat, zoals het kennismakingsdocument en de<br />
profielbepaling door het studentvolgsysteem.<br />
Wat studiebegeleiding betreft, ervaart de commissie dat vooral remediërend gewerkt wordt. Door de<br />
laagdrempeligheid kunnen de studenten gemakkelijk terecht bij hun lectoren/praktijklectoren en begeleiders. Ook<br />
de psychosociale begeleiding van SOVEhB, de sociale studentenvoorzieningen van de hogeschool, is<br />
laagdrempelig. Het departement en SOVEhB werken goed samen.<br />
De studiebegeleiding is weinig uitgebouwd. Van de lectoren/praktijklectoren wordt verwacht dat zij studenten met<br />
studieproblemen een vorm van studiebegeleiding geven in het kader van hun lesopdracht. Studenten- en<br />
studentenbegeleiding vormen een onderdeel van de trajectbegeleiding en zijn een zaak van iedereen: de student<br />
zelf, de docent en de studiebegeleider. De studenten kunnen vrijblijvend en op eigen initiatief contact opnemen<br />
met één lector/praktijklector van de opleiding, die de taak van studiebegeleiding op zich neemt. De<br />
verantwoordelijke voor de studiebegeleiding organiseert onder andere een sessie over studievaardigheden. De<br />
studenten zijn tevreden over de informatie over de bestaande begeleidingsvormen.<br />
De ombudsdienst is ruim beschikbaar, zowel tijdens het academiejaar als tijdens de examenperiodes. Deze<br />
dienst is voldoende bekend bij de studenten. De studenten <strong>Vroedkunde</strong> doen zelden een beroep op deze<br />
ombudsdienst.<br />
De hogeschool beschikt over een uitgeschreven procedure voor de organisatie en begeleiding van studenten in<br />
het kader van internationale uitwisselingen. De studenten worden in het tweede jaar van hun opleiding door de<br />
coördinator internationalisering geïnformeerd over de mogelijkheden van buitenlandse ervaringen. Tijdens hun<br />
verblijf worden zowel de inkomende als de uitgaande studenten van nabij opgevolgd en begeleid. Telkens dienen<br />
de learning outcomes geformuleerd te worden.<br />
De studiegids geeft informatie over de rechten en plichten van de student en bevat een algemeen en een<br />
departementaal luik. Hij bevat beperkte informatie over het opleidingsprogramma. Uitgebreide informatie is<br />
beschikbaar op de website en Blackboard/Dokeos.<br />
112 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- Hoewel de studiebegeleiding laagdrempelig is, vraagt de commissie toch een grotere structurele verankering<br />
in functie van een preventievere studiebegeleiding die ook gericht is op studenten met een beperkte<br />
vooropleiding. De commissie stelt dat dit belangrijk is in functie van een toekomstige EVC-beleid.<br />
- De commissie stelt dat een portfolio als begeleidingsinstrument aangewend dient te worden.<br />
- De commissie vraagt een gestructureerde uitwerking van het stagebegeleidingproces met duidelijke<br />
richtlijnen voor de studenten, de stagebegeleiders en de mentoren.<br />
Oordeel over onderwerp 4: voorzieningen - voldoende<br />
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: excellent<br />
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de voorzieningen:<br />
- de opleiding over voldoende en degelijk uitgeruste onderwijsruimten beschikt om de uitvoering van het<br />
programma te faciliteren;<br />
- het skillslab uitgewerkt en uitgerust is als een volwaardig en doeltreffend vaardigheidscentrum;<br />
- de hogeschool de nodige aandacht besteed aan materiële voorzieningen om onderwijsvernieuwing te<br />
kunnen bewerkstelligen;<br />
- ICTO een initiatief is dat gewaardeerd wordt;<br />
- het studielandschap, met inbegrip van de bibliotheek, doelgericht en gebruiksvriendelijk ontwikkeld en<br />
uitgevoerd;<br />
- de collectie gericht is op actuele vakliteratuur.<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de studiebegeleiding:<br />
- de studiebegeleiding en studentenbegeleiding vanuit de hogeschool gedelegeerd is naar de departementen<br />
en de opleidingen;<br />
- de studiebegeleiding en studentenbegeleiding weliswaar leven in het departement, maar dat in de opleiding<br />
nog structuur dient gebracht te worden in de aanpak;<br />
- de inleefstage een degelijk initiatief is voor de ondersteuning van de studiekeuze van de abituriënten;<br />
- een lector/praktijklector de student begeleidt tijdens de studieloopbaan en dat het begrip portfolio hierbij<br />
correct dient gesteld te worden;<br />
- de studenten de studentenbegeleiding kennen en waarderen;<br />
- de ombudsfunctie gekend is;<br />
- het internationaliseringbeleid en internationalisering op systematische wijze aangepakt worden.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 113
Onderwerp 5<br />
Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1<br />
Evaluatie resultaten<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De hogeschool heeft gekozen voor kwaliteitsmanagement of integrale kwaliteitszorg omdat dit systeem een<br />
stapsgewijs kwaliteitsonderzoek toelaat en daarbij alle facetten die te maken hebben met het onderwijs in de<br />
hogeschool onderzoekt en beoordeelt. De verschillende stappen van kwaliteitszorg worden toebedeeld aan elk<br />
niveau van de organisatie. In het departement ligt de verantwoordelijkheid voor kwaliteitsbepaling bij het centrale<br />
management. Een groep lectoren/praktijklectoren is verantwoordelijk voor de praktische zaken zoals planning en<br />
uitvoering van gangbare zaken met betrekking tot de kwaliteitszorg en vernieuwing. Met deze aanpak wil de<br />
hogeschool kwaliteitszorg een verantwoordelijkheid van iedereen maken om zo een breed draagvlak te creëren.<br />
De departementale visie is uitgewerkt in het jaarlijkse beleidsplan. De departementale commissie kwaliteitszorg<br />
maakt deel uit van de overkoepelende stuurgroep gezondheidszorg en lerarenopleiding. Het departementshoofd,<br />
de kwaliteitszorgcoördinator, de verschillende opleidingshoofden en de vertegenwoordigers van de<br />
departementale werkgroepen zijn allen aanwezig op de vergadering. Waar nodig kan de samenstelling uitgebreid<br />
worden met deskundigen, zowel onder de lectoren/praktijklectoren als onder de studenten. Kwaliteitszorg is ook<br />
een vast agendapunt op de opleidingscommissie.<br />
De hogeschool hanteert het op het EFQM-model gebaseerde TRIS-systeem als intern kwaliteitszorgsysteem. Dit<br />
systeem reikt instrumenten aan om sterktes en zwaktes systematisch in kaart te brengen, evoluties vast te stellen<br />
en een kwaliteitsplan op te stellen. De toepassing van dit systeem wordt ondersteund door een aantal<br />
diagnostische instrumenten. Deze helpen de betrokkenen bij het identificeren en het bijsturen van de<br />
probleempunten in het onderwijsproces. Het zelfevaluatierapport beschrijft uitgebreid het systeem van totale<br />
kwaliteitszorg in het departement. De commissie stelt echter vast dat bij de concrete uitwerking nog weinig<br />
gesystematiseerd is. De vermelde enquêtes zijn niet ingebed in een samenhangend beleid. Het TRIS-instrument<br />
werd voor de eerste maal gebruikt tijdens het academiejaar 1999-2000. Het departement formuleerde een aantal<br />
werk- of verbeterpunten die gebaseerd zijn op de resultaten van de scoring en de consensusvergadering. De<br />
commissie stelt vast dat er geen systematische overzichten van sterktes, zwaktes en actie- of verbeterpunten zijn<br />
op het niveau van de opleiding. Integrale kwaliteitszorg is nog niet in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> geïntegreerd. Dit<br />
weerspiegelt zich ook in de eerder aangehaalde vaststellingen dat de kwaliteit van de didactische fiches, de<br />
cursussen (leermiddelen) en de examenvormen niet structureel en systematisch bewaakt wordt.<br />
De jaarlijkse studentenenquête evalueert de verschillende onderwijsprocessen en de studentenvoorzieningen. De<br />
enquête is gebaseerd op het principe van probleemsignalisatie. De enquête is toegankelijk via het internet. De<br />
individuele resultaten worden doorgegeven aan de betrokken docent en vormen het uitgangspunt van een<br />
functioneringsgesprek. Algemene tendensen worden met het departementshoofd, de kwaliteitszorgcoördinator en<br />
de betrokken opleidingshoofden besproken. Ze vormen een werkpunt op de agenda van de opleidingscommissie<br />
en worden verwerkt in een rapport. Inzage van de rapporten van de enquête van oktober 2005 tijdens het<br />
visitatiebezoek tonen aan dat de studenten tevreden zijn over de opleidingsonderdelen en over de<br />
beschikbaarheid en de bereidheid van de lectoren/praktijklectoren.<br />
114 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
De werking van het skillslab wordt jaarlijks geëvalueerd aan de hand van een schriftelijke bevraging van de<br />
studenten. Daaruit blijkt dat de studenten van het eerste en tweede jaar <strong>Vroedkunde</strong> globaal tevreden zijn over de<br />
skillslabmethode.<br />
Na afloop van elke stage beantwoordt de student een vragenlijst in verband met de belangrijke voorwaarden voor<br />
een goed stageverloop. De opleiding stelt dat de huidige vorm van de enquête niet volstaat. In overleg met de<br />
studenten en het werkveld gaat de opleiding de enquête herwerken.<br />
Het onderzoek naar drop-outproblemen in het hoger onderwijs dateert van 2000. Dit wordt gebruikt om onder<br />
andere een zo correct mogelijk profiel van de (eerstejaars)student te verkrijgen. Voorkennis, studiehouding,<br />
studie- en leersstrategieën en sociale vaardigheden blijken hierbij belangrijke factoren te zijn.<br />
Een personeelstevredenheidsenquête van 2000, uitgevoerd in het kader van een doctoraatsonderzoek, toont aan<br />
dat het personeel de werkdruk als te hoog ervaart, dat de communicatie met de directe overste positief is, maar<br />
dat de communicatie met de hogere niveaus minder vlot verloopt. Een vervolgonderzoek is niet gepland. Volgens<br />
het zelfevaluatierapport onderhandelt het centrale bestuur momenteel met de auteur van het (oorspronkelijke)<br />
onderzoek om enkele aspecten uit de enquête te herhalen.<br />
Een bevraging van het werkveld is gepland voor de nabije toekomst.<br />
In 2003 werden voor de eerste maal alumni aangeschreven. Hierbij kregen de studenten van de promotiejaren<br />
1999 tot 2002 de mogelijkheid om aan de hand van een schriftelijke enquête hun bevindingen over hun opleiding<br />
en het departement te verduidelijken.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om het integrale van kwaliteitszorg in de opleiding te concretiseren in<br />
de planning en uitvoering metingen.<br />
- De commissie stelt dat periodieke evaluatie aan de hand van duidelijke streefdoelen in het kader van het<br />
integrale van de kwaliteitszorg zich opdringt.<br />
- De opleiding dient werk te maken van systematische sterke zwakte-analyses en daarbij horende<br />
verbeteracties en opvolging, gericht op de borging van de kwaliteit van het curriculum en het gerealiseerde<br />
niveau.<br />
Facet 5.2<br />
Maatregelen tot verbetering<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan<br />
de realisatie van de streefdoelen.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 115
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het jaarlijkse departementale beleidsplan vermeldt verschillende aandachtspunten, zoals communicatie en<br />
inspraak van studenten, waaraan de voorbije jaren werd gewerkt. De commissie stelt vast dat de meeste<br />
beschreven maatregelen tot verbetering voorlopig eerder slaan op de bijsturing van het meetinstrument dan op de<br />
uitkomsten van deze metingen. Omdat geen duidelijke streefdoelen bepaald zijn (facet 5.1), kan niet gesproken<br />
worden over de realisatie ervan. Toch merkt de commissie op dat de opleiding de uitgevoerde bevragingen<br />
opvolgt, zij het niet optimaal ingebed in de verbeterspiraal van plan-do-check-act.<br />
De uitkomsten van de TRIS-consensusvergaderingen resulteerden in verschillende verbeteringsacties.<br />
Voorbeelden zijn het uitschrijven van een departementale visie op de kwaliteitszorg, de opstelling van<br />
beleidsplannen op verschillende niveaus van de organisatie, de introductie van functieomschrijvingen, de<br />
bijsturing van interne en externe communicatie, de begeleiding van studenten voor inspraak en de acties ter<br />
verbetering van de relaties met het beroepsveld.<br />
Het onderzoek naar drop-outproblemen in het hoger onderwijs dateert van 2000. De resultaten uit het onderzoek<br />
werden gebruikt om het intakegesprek, de studievoortgangbegeleiding en de studiebegeleiding bij te sturen.<br />
De opleiding loste de meeste aandachtspunten van de doorlichting van 1998-1999 op.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding duidelijke streefdoelen te formuleren.<br />
Facet 5.3<br />
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de<br />
opleiding actief betrokken.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De decretaal vereiste raden en overlegorganen zijn aanwezig. De kerngroep, die volledig uit vroedvrouwen<br />
bestaat, is goed betrokken bij de raden. De lectoren/praktijklectoren hebben veel informele contacten met elkaar<br />
en met de studenten. De gegevens worden echter niet structureel noch systematisch geïnventariseerd.<br />
Het werkveld is sterk betrokken bij de organisatie van de stages. De inbreng in het curriculum is minder zichtbaar.<br />
De commissie stelt een goed alumnibeleid vast.<br />
116 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
Omdat kwaliteitszorg een vast agendapunt is voor de vergaderingen van de opleidingscommissie, waarin<br />
medewerkers, studenten en het werkveld vertegenwoordigd zijn, worden zowel interne als externe leden actief<br />
betrokken bij het interne kwaliteitszorgbeleid. Vertegenwoordigers van het beroepsveld zijn meestal alumni van<br />
de hogeschool die vertrouwd zijn met de opleiding en haar sterke en minder sterke kanten.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat voor een degelijke betrokkenheid van het beroepenveld, ook alumni van de niet eigen<br />
opleiding dienen aangesproken te worden om te waken over een kritische kijk op de opleiding.<br />
- De commissie vraagt de opleiding externen meer te betrekken in functie van de curriculumontwikkeling.<br />
- De commissie adviseert dat alle medewerkers meer betrokken worden bij de implementatie van de nieuwe<br />
onderwijsvormen, om te vermijden dat in de individuele onderwijsactiviteiten de vroegere lesvormen<br />
verdergezet worden.<br />
Oordeel over onderwerp 5: interne kwaliteitszorg - voldoende<br />
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende<br />
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende<br />
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het kwaliteitsbeleid en de aanpak van de interne kwaliteitszorg zich in aanvangsfase bevinden;<br />
- de wil om integrale kwaliteitszorg te integreren in de opleiding aanwezig is en dat aan de weg getimmerd<br />
wordt;<br />
- kwaliteitszorg nog niet doorleefd is in de opleiding;<br />
- de PDCA-aanpak in de zorg voor kwaliteit langzamerhand gekend is en zijn intrede nog moet maken in de<br />
opleiding;<br />
- bevragingen over de verschillende aspecten van het onderwijs bij relevante doelgroepen uitgevoerd worden;<br />
- de opleiding tot maatregelen ter verbetering komt en daarbij alle betrokken partijen wil horen;<br />
- voldaan wordt aan de decretaal bepaalde inspraakorganen.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 117
Onderwerp 6<br />
Resultaten<br />
Facet 6.1<br />
Gerealiseerd niveau<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding hanteert het SEDOC-classificatiesysteem, dat het niveau van de uitoefening van het beroep op<br />
Europees niveau omschrijft, en de omschrijving van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, departement<br />
Onderwijs. Deze stelt dat de opleiding zich situeert op het niveau 5: “Een kwalificatie die het mogelijk maakt op<br />
autonome en onafhankelijke manier verantwoordelijkheid op te nemen voor planning en/of leiding en/of beheer<br />
met beheersing van de wetenschappelijke achtergronden.”<br />
De commissie stelt vast dat naast een opsomming van mogelijke domeinen geen concrete resultaten of cijfers<br />
van tewerkstelling aangehaald of voorgelegd kunnen worden. Het is daarom nog niet mogelijk om door<br />
perceptiemeting bij afgestudeerden en bij het werkveld na te gaan in welke mate de opleiding haar nagestreefde<br />
doelstellingen bereikt. Uit de gesprekken blijkt dat zowel het werkveld als de afgestudeerden tevreden zijn over<br />
het niveau van de opleiding. Bovendien geven de studenten aan tevreden te zijn over hun opleiding.<br />
De commissie stelt vast dat zowel de stages als de eindwerken beantwoorden aan het niveau van een<br />
professionele bachelor.<br />
Tijdens de jaarlijkse afstudeerbeurs worden studenten voorbereid op de instap in het werkveld en worden zij<br />
breed geïnformeerd.<br />
De commissie stelt een dynamiek vast op het gebied van internationalisering. Met elf uitgaande studenten in<br />
2002-2003, vier in het daaropvolgende academiejaar en twaalf in 2004-2005, scoort de opleiding goed wat het<br />
aantal uitgestuurde studenten betreft. De internationale docentenmobiliteit is beperkt tot gemiddeld één<br />
uitwisseling over dezelfde academiejaren.<br />
De commissie waardeert de betrokkenheid van de opleiding bij het project Medskills, dat een mooi voorbeeld is<br />
van maatschappelijke dienstverlening en dat positief teruggekoppeld wordt naar de opleiding.<br />
118 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat het cijfermateriaal, zoals de tewerkstellingscijfers, dient gebruikt te worden om terug<br />
te koppelen naar de nagestreefde competenties.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om in het kader van de internationalisering de docentenmobiliteit meer<br />
te stimuleren.<br />
Facet 6.2<br />
Onderwijsrendement<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.<br />
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebeid en / of opleiding over de jaren<br />
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45% en<br />
de 50% liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin wordt de situatie per opleiding of<br />
studiegebied opgevolgd. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante<br />
andere opleidingen.<br />
De hogeschool formuleert geen streefcijfers. Het departement hanteert geen expliciet beleid met betrekking tot<br />
het onderwijsrendement en stelt te streven naar maximale slaagkansen voor iedere inkomende student. Tot<br />
vandaag worden noch streefcijfers, noch slaagcijfers gebruikt waardoor vergelijking met andere opleidingen niet<br />
mogelijk is.<br />
Het slaagcijfer van het eerste jaar, berekend op het totale aantal ingeschreven studenten, bedraagt over de<br />
afgelopen vijf jaar 70%. Het academiejaar 2003-2004 kende een slaagpercentage van 63%. Het cijfer berekend<br />
op het aantal studenten dat deelnam aan de examens, is 74%. Ook in dit opzicht was het slaagpercentage van<br />
het voorbije academiejaar lager dan dat van de vorige jaren. Een eenduidige verklaring voor deze daling niet te<br />
geven. Toch vermoedt de opleiding dat de vernieuwde programmaopbouw, de aandacht voor competentiegericht<br />
onderwijs en de nieuwe vormen van assessment dit resultaat beïnvloedden. In het tweede en het derde jaar van<br />
de opleiding ligt het slaagpercentage van de studenten die deelnamen aan de examens rond 90%. Uitval is hier<br />
eerder uitzonderlijk.<br />
De gemiddelde studieduur bedraagt 3 jaar en 2 maanden. De doorstroomanalyse geeft aan dat ongeveer 20%<br />
van het totale aantal studenten één jaar langer over zijn studies doet. De verlenging van de studieduur is een<br />
gevolg van bissen of van een individueel aangepast jaarprogramma (IAJ).<br />
Exitinterviews gebeuren alleen met studenten die zich officieel uitschrijven; er bestaat geen registratie van deze<br />
gesprekken.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 119
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de cijfers, metingen en resultaten de basis moeten zijn van degelijke analyses om het<br />
onderwijsrendement op te volgen, waardoor stappen tot bijsturing kunnen bepaald worden.<br />
120 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
Oordeel over onderwerp 6: resultaten - voldoende<br />
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende<br />
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- de opleiding degelijk en breed inzetbare vroedkundigen aflevert;<br />
- de hogeschool bewust kiest om geen streefcijfers te gebruiken;<br />
- de internationalisering bij de studenten degelijk ingebed is in de opleiding;<br />
- de rendementscijfers bekend zijn;<br />
- het slaagcijfer in het eerste jaar tussen 63% en 70% ligt en in het tweede en derde jaar rond 90%.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 121
Globaal oordeel<br />
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:<br />
- zelfevaluatierapport van de opleiding en bijhorende bijlagen;<br />
- gevoerde gesprekken met de betrokkenen;<br />
- documenten ter inzage bij het bezoek;<br />
- opgevraagde documenten;<br />
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.<br />
Op basis van de oordelen over:<br />
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende<br />
- Onderwerp 2 Programma: voldoende<br />
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende<br />
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende<br />
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende<br />
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende<br />
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding gewaarborgd is. De commissie beoordeelt de<br />
opleiding positief.<br />
122 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l
OVERZICHTSTABEL OORDELEN<br />
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie<br />
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen<br />
Onderwerp 2: Programma<br />
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud<br />
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid<br />
Facet 2.3: Samenhang<br />
Facet 2.4: Studieomvang<br />
Facet 2.5: Studielast<br />
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud<br />
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing<br />
Facet 2.8: Masterproef<br />
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden<br />
Onderwerp 3: Inzet van personeel<br />
Facet 3.1: Kwaliteit personeel<br />
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid<br />
Facet 3.3: Kwantiteit personeel<br />
Onderwerp 4: Voorzieningen<br />
Facet 4.1: Materiële voorzieningen<br />
Facet 4.2: Studiebegeleiding<br />
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1: Evaluatie resultaten<br />
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering<br />
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Onderwerp 6: Resultaten<br />
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau<br />
Facet 6.2: Onderwijsrendement<br />
score facet<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
OK<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
niet van<br />
toepassing<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
goed<br />
excellent<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
score<br />
onderwerp<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 123
124 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
2.3 Hogeschool Antwerpen<br />
Algemene toelichting bij de gevisiteerde opleiding<br />
In het zelfevaluatierapport stelt de opleiding zich als volgt voor: De professioneel gerichte bacheloropleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> is één van de vier opleidingen van het departement Gezondheidszorg van de Hogeschool<br />
Antwerpen. De Hogeschool Antwerpen vormt sinds 1 september 2003 samen met de Universiteit Antwerpen, de<br />
Karel de Grote-Hogeschool, de Plantijn Hogeschool en de Hogere Zeevaartschool de Associatie Universiteit en<br />
Hogescholen Antwerpen (A.U.H.A.).<br />
Vanaf het academiejaar 1995-1996 wordt de opleiding tot vroedvrouw als een driejarige autonome opleiding<br />
georganiseerd. Het oorspronkelijke programma is ontworpen in de werkgroep Opleiding van de Vlaamse<br />
Organisatie van Vroedvrouwen (VLOV) door de opleidingscoördinatoren van de verschillende opleidingen in<br />
Vlaanderen. Sindsdien zijn evaluaties van studenten, (praktijk)lectoren, gastprofessoren en betrokkenen uit het<br />
werkveld en bijscholingen op onderwijskundig en vakinhoudelijk vlak, jaarlijks aanleiding geweest tot actualisering<br />
van de opleiding.<br />
Wat de kwaliteit van het zelfevaluatierapport betreft, stelt de commissie dat het zelfevaluatierapport grote<br />
verschillen in opbouw toont. Sommige onderwerpen/facetten zijn behoorlijk uitgewerkt. Andere, nochtans ook<br />
belangrijke facetten zoals samenhang programma, afstemming vormgeving en inhoud, professionele gerichtheid<br />
van personeel en gerealiseerd niveau, zijn zeer beperkt beschreven. Het zelfevaluatierapport weerspiegelt<br />
daardoor weinig fierheid. Het bevat zeer veel verwijzingen naar bijlagen op cd-rom. Dit zijn onder andere<br />
documenten van de hogeschool, het departement en de opleiding, verslagen van allerhande<br />
overlegvergaderingen, documenten voor studenten. Om een goed zicht te krijgen op de opleiding is de lezer<br />
verplicht voortdurend te navigeren in de boomstructuur, wat de inzichtelijkheid niet bevordert. De (verplichte)<br />
bijlage “Examenvragen” werd enkel op cd-rom meegeleverd en niet in papieren versie. Dit maakte het moeilijk om<br />
op voorhand goed te beoordelen. In de diverse meegeleverde tabellen (programma’s / verplichte<br />
tabellen / bijlage 6 Tabel I HIVV 123 VV 04-05) worden verschillende cijfers gehanteerd. Op deze manier is het<br />
voor de visitatiecommissie moeilijk om een juist beeld te krijgen van de opleiding.<br />
De commissie stelt vast dat het zelfevaluatierapport een vrij waarheidsgetrouwe weerspiegeling is van de<br />
opleiding waarmee zij tijdens het bezoek kennis maakt.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 125
Onderwerp 1<br />
Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1<br />
Niveau en oriëntatie bachelor hoger professioneel onderwijs<br />
Beoordelingscriteria:<br />
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:<br />
- het beheersen van algemene competentie als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken<br />
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren<br />
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen<br />
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;<br />
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,<br />
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van<br />
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle<br />
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de<br />
beroepspraktijk;<br />
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het werken met competenties is nieuw en matig ingebed in de opleiding. Na toetsing in de praktijk stelt de<br />
commissie vast dat de opleiding geen blijk geeft van een eigen visie op de vroedkunde en sterk aanleunt tegen<br />
de visie zoals weergegeven in het “Beroepsprofiel van de Belgische vroedvrouw”.<br />
De opleiding hanteert het “Bachelorboek vroedkunde” als werkinstrument om de visie en de beoogde<br />
competenties bekend te maken aan de betrokken lesgevers en aan de studenten die deze informatie ook<br />
terugvinden in de “Studiegids (bachelor in de) <strong>Vroedkunde</strong> 2005-2006”. Het bachelorboek ontstond uit de<br />
behoefte aan een basisdocument dat als leidraad kon gebruikt worden voor het onderwijsvernieuwingsproces<br />
binnen de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. Het vertrekt van een aantal algemene documenten en bestaande literatuur om<br />
de weg naar een competentiegericht curriculum te schetsen. In een tweede deel wordt dit toegepast op de<br />
nieuwe opleiding “Bachelor in de vroedkunde”. Dit document is echter onvoldoende bekend bij de<br />
personeelsleden van de opleiding. Onder “Naar een competentiegericht curriculum: algemeen” in het<br />
bachelorboek worden een aantal principes samengebracht tot een bruikbare theoretische basis. De commissie<br />
betreurt echter dat de gehanteerde bronnen niet vermeld zijn en dat alleen achteraan enkele referenties<br />
opgenomen zijn. De commissie stelt vast dat het gehanteerde competentieprofiel, het referentiekader zoals<br />
geschetst in het bachelorboek, weinig systematisch afgetoetst is aan de onderwijs- en opleidingsvisie van het<br />
aanwezige personeelskorps.<br />
De competenties staan vermeld in de studiegids en in de vakfiches wordt ernaar verwezen. Uit de gesprekken<br />
blijkt dat ze nog niet consequent gehanteerd worden in de verschillende facetten van het onderwijs. De<br />
commissie stelt vast dat de betrokkenheid van de studenten bij het competentiegericht leren en deze van het<br />
personeelskorps bij het competentiegericht doceren langzamerhand toeneemt. Zo wordt aan de hand van het<br />
studiecontract bij aanvang van het academiejaar aan de studenten meegedeeld welke competenties zij moeten<br />
ontwikkelen en wordt aan het einde van het academiejaar nagegaan of de competenties bereikt zijn. De<br />
commissie merkt op dat gerichtheid op zelfverantwoordelijk leren als ondersteunende houding belangrijk voor de<br />
realisering van het beroepsprofiel, nog te weinig aan bod komt.<br />
126 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
In tegenstelling met wat in het zelfevaluatierapport gesteld wordt, is er geen beleidsmatige aandacht voor de<br />
internationale dimensie in de opleidingsdoelstellingen. Het is wel een gegeven dat meer dan de helft van de<br />
instromende studenten de Nederlandse nationaliteit heeft. Het grootste deel van deze studenten valt onder een<br />
samenwerkingsovereenkomst met de Hogeschool Zeeland die op deze manier een opleiding <strong>Vroedkunde</strong><br />
aanbiedt in Nederland zonder zelf over die onderwijsbevoegdheid te beschikken. De internationale dimensie<br />
bestaat erin dat deze studenten de mogelijkheid hebben om vanaf het eerste jaar stage te lopen in een<br />
Nederlands ziekenhuis of een Nederlandse verloskundige praktijk.<br />
De Hogeschool Antwerpen heeft van bij de oprichting gekozen voor een hoge mate van autonomie voor de<br />
departementen en opleidingen binnen de hen toegekende krijtlijnen. Deze autonomie betreft de financiële en<br />
organisatorische aspecten, evenals de kwaliteitszorg en de onderwijsvernieuwing. De commissie heeft, op basis<br />
van de gesprekken met verschillende groepen, het gevoel dat deze autonomie geleid heeft tot een zekere<br />
onaantastbaarheid van het departement en de opleiding. Hierdoor blijven beide te lang vasthouden aan historisch<br />
gegroeide structuren en worden vernieuwingen laattijdig en met mondjesmaat ingevoerd, zonder veel<br />
enthousiasme van alle betrokkenen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om prioritair aandacht te besteden aan de ontwikkeling van een eigen<br />
visie met daaraan gekoppeld duidelijke doelstellingen, waarbij de betekenis van competentiegericht leren en<br />
doceren voor de opleiding uitgeklaard wordt. Zij stelt dat hierover grondig dient overlegd te worden met de<br />
betrokkenheid van de lectoren/praktijklectoren, ook de deeltijdsen en de gastdocenten, in de opleiding.<br />
- Gelet op de context van de stad Antwerpen, waarin heel wat afgestudeerden zullen tewerkgesteld worden,<br />
raadt de commissie de opleiding aan om een multiculturele component in de opleidingsdoelstellingen en in<br />
het curriculum duidelijker te stellen.<br />
- Het bachelorboek is een goed initiatief in de context van competentiegericht onderwijs, maar dient<br />
doelbewust verder uitgewerkt te worden met gedragsindicatoren, evaluatiecriteria en te bereiken<br />
eindcompetenties. Het is noodzakelijk hierbij de betrokkenheid van alle lectoren/praktijklectoren, ook over de<br />
verschillende opleidingsonderdelen heen, na te streven, te bewerkstelligen en te delen met de studenten.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 127
Facet 1.2<br />
Domeinspecifieke eisen<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die<br />
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het<br />
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van<br />
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.<br />
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante<br />
beroepenveld.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De visie op vroedkunde, die beschreven staat in het bachelorboek, bestaat hoofdzakelijk uit aannames van het<br />
Beroepsprofiel van de Belgische vroedvrouw. Ondanks de aanwezigheid van een groot aantal Nederlandse<br />
studenten is in dit kader geen aansluiting met het Nederlandse of ander buitenlands beroepenveld.<br />
De afstemming van de doelstellingen op de wensen en behoeften van het beoogde beroepenveld en op de eisen<br />
die worden gesteld door (buitenlandse) vakgenoten is beperkt en informeel. De contacten zijn beperkt tot het<br />
klinisch onderwijs, wat slechts een beperkte aansluiting van het curriculum op de wensen van het brede<br />
beroepenveld toelaat. Er zijn weliswaar de contacten met de werkgroepen van de Vlaamse Organisatie van<br />
Vroedvrouwen. Voeling met Nederlandse vakgenoten beperkt zich tot een bijdrage in het klinisch onderwijs en<br />
bijscholingen. Structurele contacten met het oog op curriculumontwikkeling blijken niet te bestaan.<br />
De commissie stelt vast dat de historische context van organisatie van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> vanuit<br />
verpleegkundig perspectief nog duidelijk doorweegt. Het informeel betrokken beroepenveld kan daarom niet<br />
zonder meer als enige relevante beschouwd worden. Het valt de commissie op dat het aandeel van<br />
verpleegkunde in de opleiding zeer groot is en niet altijd belangrijk voor vroedkunde. De studenten geven aan dat<br />
de nadruk ligt op de verpleegkundige competenties.<br />
De sterke culturele diversiteit van het Antwerpse werkveld krijgt weinig aandacht. De opleiding claimt een sterk<br />
contact met het beroepenveld door het stagegebeuren, wat zich niet vertaalt in een profilering op vlak van<br />
curriculumontwikkeling.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat geregelde contacten met middenkaders en beleidsbepalende mensen uit diverse<br />
verzorgingsinstellingen, en met zelfstandig werkende vroedvrouwen aangewezen zijn. De commissie raadt<br />
de opleiding aan om een bredere horizon van het beroepenveld op te zoeken en met dat brede beroepenveld<br />
na te denken over een duidelijk domeinspecifiek referentiekader.<br />
- Structurele en systematische contacten met het brede beroepenveld, nationaal en internationaal, met het oog<br />
op curriculumontwikkeling dienen geïmplemeteerd te worden.<br />
128 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende<br />
- Facet 1.1 Niveau en oriëntatie: voldoende<br />
- Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het domeinspecifiek kader van de opleiding zich kan situeren in dat van de VLHORA, zoals voorafgaand aan<br />
de bezoeken ontwikkeld werd door de visitatiecommissie op basis van de door de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong><br />
aangereikte kaders;<br />
- het werken met competenties nieuw is en matig ingebed is in de opleiding;<br />
- een eigen visie op vroedkunde onvoldoende uitgewerkt is;<br />
- een “Bachelorboek vroedkunde” gehanteerd wordt als werkinstrument en als leidraad van de<br />
onderwijsvernieuwing;<br />
- het gehanteerde competentieprofiel en het referentiekader weinig systematisch afgetoetst is aan de<br />
onderwijs- en opleidingsvisie van het aanwezige personeelskorps;<br />
- de competenties nog onvoldoende consequent gehanteerd worden in de verschillende facetten van het<br />
onderwijs;<br />
- in de opleiding weinig aandacht gaat naar de internationale dimensie;<br />
- de afstemming van de doelstellingen op de wensen en behoeften van het beroepenveld beperkt is;<br />
- het aandeel van verpleegkunde in de opleiding groot is en niet altijd relevant voor de opleiding.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 129
Onderwerp 2<br />
Programma<br />
Facet 2.1<br />
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma<br />
Beoordelingscriteria<br />
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;<br />
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;<br />
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te<br />
bereiken.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In het ZER wordt de samenhang tussen onderwijsvisie enerzijds, en inhoud en vorm van het onderwijs anderzijds<br />
niet geëxpliciteerd. De commissie heeft twijfels over deze samenhang. Noch het ZER, noch de gesprekken tonen<br />
de gerichtheid van de doelstellingen op zowel de algemene als op de beroepsgerichte en beroepsspecifieke<br />
competenties. De sterke nadruk van de theoretische basisvakkennis, die in het nieuwe curriculum zichtbaar blijft<br />
door het in belangrijke mate in stand houden van het vroegere vakkencurriculum, verhindert de integratie die<br />
nodig is om tot een competentiegerichte opleiding te komen.<br />
De verwachtingen die gewekt worden in het theoretisch deel van het bachelorboek worden niet waargemaakt bij<br />
de vertaling van de doelstellingen naar het programma. De commissie stelt vast dat hiervoor met het<br />
bachelorboek vroedkunde een degelijke aanzet gegeven is. Het is een mooi instrument, maar het is niet<br />
geïntegreerd, wat het vermoeden doet rijzen dat het niet doorleefd is. De inhoud zoals vermeld in de bijlagen, het<br />
bachelorboek en het zelfevaluatierapport zijn onduidelijk. De beschrijving van de opleidingsonderdelen is niet<br />
altijd logisch en de verweving met de competenties is niet altijd aanwezig. Toch geven de studenten aan dat<br />
dikwijls verwezen wordt naar het bachelorboek en dat gebruik ervan zichzelf uitwijst.<br />
De commissie stelt vast dat het huidige curriculum nog te veel geënt is op de klassieke vakkenstructuur,<br />
waardoor de aandacht voor de realisering van de competenties en het vakoverschrijdend werken te weinig aan<br />
bod komen. De opleiding is in 2003-2004 gestart met een onderwijsvernieuwing, die echter in essentie terug te<br />
brengen is tot een indeling van de bestaande opleidingsonderdelen in zes semesters. Inhoudelijk blijken er geen<br />
drastische ingrepen gebeurd te zijn doordat de opleiding te veel rekening heeft willen houden met historische<br />
gegevens en aanwezige lesgevers.<br />
Deze ontwikkeling heeft ertoe geleid dat er geen duidelijke samenhang te vinden is in het curriculum. Noch in het<br />
zelfevaluatierapport, noch tijdens de gesprekken heeft de opleiding kunnen aantonen dat deze samenhang<br />
aanwezig is, hoe deze in de curriculumontwikkeling werd/wordt uitgewerkt en hoe deze in de implementatie wordt<br />
bewaakt.<br />
130 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
Disciplineoverstijgende elementen zijn beperkt aanwezig als casuïstiek in het kader van sociale vaardigheden.<br />
Het werken met competenties is een nieuw gegeven in de opleiding. De concretisering en de vertaling van de<br />
beschreven competenties en de implementatie ervan in het curriculum moeten nog uitgewerkt worden. Op dit<br />
moment is weinig van de competenties terug te vinden in het onderwijs zoals beschreven in het<br />
zelfevaluatierapport en in het bachelorboek. De opleiding heeft nog niet voldoende werk gemaakt van een<br />
adequate en consequente concretisering van de algemene doelstellingen op opleidingsniveau in meer concrete<br />
doelstellingen van de opleidingsonderdelen. De studiecontracten per opleidingsonderdeel bevatten geen correcte<br />
formulering van de doelstellingen vanuit het gedrag van studenten wat tegenstrijdig is met het<br />
competentiedenken. Dit wordt echter wel gecompenseerd door de uitwerking van gedragsindicatoren en<br />
evaluatiecriteria. Bij de formulering van de doelstellingen wordt nog niet verwezen naar kerncompetenties.<br />
Met uitzondering van het vaardigheidslab, dat samen met de opleiding Verpleegkunde ontwikkeld werd, zijn er<br />
weinig vernieuwende elementen aanwezig in de opleiding. In dit verband valt ook de quasi afwezigheid van de<br />
elektronische leeromgeving Blackboard in de opleiding op. De hogeschool voorziet al meerdere jaren dit platform<br />
en heeft ondertussen een draadloos netwerk aangelegd in de gebouwen van het departement Gezondheidszorg.<br />
In de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> zijn enkel een aantal documenten met betrekking tot de stage en het eindwerk op het<br />
net beschikbaar. De mappen van de opleidingsonderdelen bevatten geen documenten.<br />
In het zelfevaluatierapport wordt verwezen naar de invoering van de principes en de praktijk van de evidence<br />
based midwifery. Bij inzage van de omschrijving van de opleidingsonderdelen en van het cursus- en<br />
studiemateriaal stelt de commissie vast dat de gebruikte literatuur vaak niet vermeld wordt en dat de vermelde<br />
literatuur niet altijd getuigt van wetenschappelijke degelijkheid. Bij het opleidingsonderdeel wetenschappelijke<br />
praktijkvoering wordt in de meeste doelstellingen enkel verpleegkunde vernoemd.<br />
Er blijkt geen proces van curriculumvernieuwing plaats gevonden te hebben, waarin de theoretische basis binnen<br />
het lectorenkorps van de opleiding omgezet werd in een concreet stappenplan.<br />
De commissie merkt op dat, ondanks de sterke aanwezigheid van de Nederlandse studenten, het curriculum in<br />
relatie tot de doelstellingen van de opleiding vrijwel geen rekening houdt met de latere tewerkstelling van deze<br />
studenten.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- Het curriculum moet geënt worden op een concrete en intern geaccepteerde onderwijsvisie, die prioritair<br />
uitgewerkt dient te worden in en door de opleiding. De commissie adviseert de opleiding om het proces en de<br />
procedures voor curriculumherziening en -vernieuwing uit te stippelen. Bij dit alles stelt de commissie dat er<br />
op dit vlak duidelijk behoefte is aan deskundige, systematische en structurele coaching van het voltallig<br />
onderwijzend personeel.<br />
- De commissie stelt dat de opleidingsonderdelen en hun geactualiseerde inhoud overzichtelijk en duidelijk<br />
dienen vertaald te worden naar de beoogde competenties en dat hierbij de integratie van kennis en<br />
vaardigheden in acht moet worden genomen .<br />
- De wetenschappelijke benadering van de vroedkunde dient in het hele curriculum geïntegreerd te worden<br />
zodat studenten worden opgeleid tot bachelors die hun competenties kunnen verantwoorden op basis van<br />
evidence based knowledge. In dit opzicht dient casuïstiek meer geïntegreerd te worden in de opleiding.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 131
Facet 2.2<br />
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend<br />
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;<br />
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;<br />
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare<br />
verbanden met de actuele beroepspraktijk.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De meeste afgestudeerden en de vertegenwoordigers van het beroepenveld geven duidelijk aan dat de<br />
kennisontwikkeling goed is. Over de praktische en technische vaardigheden bij de instap in het beroepenveld zijn<br />
de meningen, afhankelijk is van de werkplaats, verdeeld. De integratie van kennis en vaardigheden, noodzakelijk<br />
in competentiegericht opleiden, blijkt onvoldoende aanwezig.<br />
Om het beroepsprofiel te realiseren en tegemoet te komen aan de eisen van de professionele gerichtheid van het<br />
programma is het noodzakelijk te kiezen voor die kennis en vaardigheden, die noodzakelijk zijn voor het<br />
uitoefenen van het beroep van vroedvrouw. De commissie stelt vast dat in meerdere opleidingsonderdelen en in<br />
tal van studiemateriaal uitgebreid aandacht besteed wordt aan verpleging en dat de voor vroedvrouw relevante<br />
aspecten en onderwerpen daardoor te weinig uitgewerkt zijn en aan bod komen. Zo is niet duidelijk wat de<br />
verpleegkundige rol van de vroedvrouw is en wordt gesproken van verpleegkundige modellen, terwijl de plaats<br />
van de verloskundige modellen onduidelijk blijft. De opleiding moet correcte keuzes maken. De commissie stelt<br />
dat het niet relevant is voor vroedvrouwen om uitgebreid aandacht te besteden aan de verpleging van<br />
brandwondenpatiënten, terwijl aan de anatomie en fysiologie van de foetus en neonaat geen aandacht besteed<br />
wordt.<br />
In het curriculum is in het verleden weinig aandacht besteed aan de ontwikkeling van de zelfwerkzaamheid van<br />
de studenten. De opleiding is zich hiervan bewust en zegt te streven naar het verder afbouwen van contacturen<br />
ten voordele van begeleidingsuren en zelfstudietijd. Toch ervaart de commissie in de realiteit nog weinig resultaat<br />
van een verhoogde zelfwerkzaamheid bij de studenten. Zij geven aan te weinig praktische ervaring op te kunnen<br />
doen tijdens het onderwijs. De studenten voelen zich gestimuleerd om meer docentonafhankelijk te oefenen,<br />
maar stellen bij het zelfstandig oefenen in het skillslab directe begeleiding te missen. Slagen voor de<br />
vaardigheden is geen voorwaarde om de stage te mogen starten. De stageplaats wordt op de hoogte gesteld van<br />
het zwak presteren van de student in het vaardigheidsonderwijs, zodat hij zich kan bijwerken tijdens de stage.<br />
De stage is verspreid over de drie opleidingsjaren. Een eerste stage wordt gelopen na het eerste semester, wat<br />
het werkveld en de afgestudeerden erg belangrijk vinden. De studenten lopen relatief weinig uren stage. Een<br />
aantal stages voldoen inhoudelijk niet aan specifieke verloskundige vaardigheden, zoals lichamelijk onderzoek<br />
van de zwangere, het fysisch onderzoek van de pasgeborene, hechten en verdoven van perineaalrupturen en<br />
episiotomiën, waardoor de studenten zelf weekends en extra diensten lopen om aan een voldoende aantal<br />
handelingen te komen. Het beroepenveld geeft aan dat alleen volledig zelf uitgevoerde fysiologische bevallingen<br />
meegeteld worden, wat niet overal evident blijkt te zijn. Anderzijds geeft de opleiding aan gekozen te hebben voor<br />
een minimalistische interpretatie van de Europese norm betreffende het eigenhandig verrichten van 40<br />
bevallingen. Een afwijking van deze norm kan: “wanneer dit aantal niet kan bereikt worden, doordat er geen<br />
zwangere vrouwen beschikbaar zijn, kan dit tot minimaal 30 worden teruggebracht, mits de leerling daarnaast<br />
actief deelneemt aan 20 bevallingen.” Uit het gesprek met de studenten blijkt dat de hogeschool deze<br />
132 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
uitzondering als norm stelt voor de studenten. De invoering van een reflectieformulier is een positieve zaak in het<br />
kader van professionele competentieontwikkeling. Inzage van de stagemappen toont echter dat de studenten zich<br />
grotendeels beperken tot het vermelden of een techniek al dan niet goed werd uitgevoerd. De commissie stelt<br />
vast dat het stagementorschap niet transparant is.<br />
De evidence based midwifery wordt van in het eerste jaar geïntroduceerd in de theoretische vakken. De<br />
wetenschappelijke benadering van de vroedkunde, vooral op gebied van integratie in het vaardigheids- en<br />
klinisch onderwijs dient over het hele curriculum geïntegreerd te worden. Uiteindelijk moeten de afgeleverde<br />
vroedvrouwen hun handelen kunnen verantwoorden op basis van evidence based knowledge. Het departement<br />
ziet het wetenschappelijk onderzoek als een belangrijke opdracht van de hogeschool, wat volgens de commissie<br />
een verklaring vindt in de aanwezigheid van een opleiding van academisch niveau in de hogeschool. Ook de<br />
opleiding vroedkunde ziet dit als een opdracht. Op dit ogenblik zijn er enkele voorstellen voor<br />
onderzoeksprojecten, waarvan de meerwaarde voor de opleiding en het werkveld zal moeten blijken.<br />
Zoals het zelfevaluatierapport stelt, werden de eindwerken vroeger beschouwd als een uitgebreide<br />
casusbespreking. Ondertussen is de opleiding hiervan afgestapt en zijn de principes van wetenschappelijk<br />
onderzoek en evidence based midwifery in de opleiding geïntroduceerd. Nu wordt van de studenten verwacht dat<br />
ze voor hun eindwerk een concrete onderzoeksvraag uitwerken in een literatuurstudie en een eigen onderzoek.<br />
Uit de gesprekken blijkt dat het hier om beschrijvend onderzoek gaat, waarbij geen verregaande statistische<br />
berekeningen moeten uitgevoerd worden. De commissie heeft vragen bij de relevantie van dergelijke scripties in<br />
een professionele bacheloropleiding. De opleiding kan niet duidelijk maken welke competenties uit het<br />
beroepsprofiel zij hierbij nastreven. Bovendien stelt de commissie vragen bij de geleidelijke ontwikkeling van een<br />
wetenschappelijke gerichtheid bij de studenten, zoals eerder al gesteld.<br />
De opleiding stelt in het zelfevaluatierapport te willen onderzoeken welke mogelijkheden er zijn op het vlak van<br />
interacties tussen de opleiding en maatschappelijke/wetenschappelijke dienstverlening. Op het ogenblik van het<br />
bezoek bestaat hierover nog niets.<br />
De opleiding voldoet niet aan de Europese wetgeving onder andere door het grote aandeel van verpleegkundige<br />
opleidingsonderdelen en delen ervan, die zorgen voor een onevenwicht tussen het theoretisch onderwijs en het<br />
praktisch en klinisch onderwijs, waartoe ook de inleiding tot de verpleging in de genees- en heelkunde behoort,<br />
die zowel het theoretische onderricht als klinische oefeningen omvat.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- Om competentiegericht op te leiden en rekening houdend met de eisen voor de professionele gerichtheid van<br />
het curriculum, raadt de commissie aan om kennis en vaardigheden duidelijk te integreren in het programma.<br />
- De opleiding moet correcte keuzes maken in te besteden aandacht aan voor vroedvrouwen relevante<br />
inhouden en handelingen in het programma.<br />
- De commissie stelt dat criteria vastgelegd dienen te worden om de vaardigheidstest voorafgaande de eerste<br />
stage te beoordelen. Bovendien raadt de commissie aan het slagen voor de vaardigheidstest in overweging<br />
te nemen als voorwaarde om op stage te gaan.<br />
- De commissie dringt aan op duidelijkheid met betrekking tot de stagenormen en de minimale aantallen<br />
handelingen volgens de Europese normen. Deze normen dienen bekend te zijn bij alle betrokken actoren.<br />
- De commissie vraagt de opleiding om de studenten degelijk voor te bereiden op het correcte gebruik en de<br />
juiste toepassing van de reflectieformulieren.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 133
Facet 2.3<br />
Samenhang van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Noch het zelfevaluatierapport, noch de gesprekken tonen aan dat een inhoudelijk samenhangend programma<br />
aangeboden wordt. De verwijzing naar de opbouw van het vernieuwde curriculum in zes semesters kan de relatie<br />
van de sequentiële opbouw en coherentie tot de competenties niet expliciteren.<br />
De commissie stelt vast dat de opleiding bij de vernieuwing van het programma een kans gemist heeft. Een<br />
thematische opbouw en het uitzetten van leerlijnen ontbreken. Zowel voor de commissie als voor de opleiding is<br />
het duidelijk dat pas na het invoeren van de vernieuwing in het derde jaar een zicht op het volledige curriculum<br />
zal kunnen gevormd worden. Pas dan zal het mogelijk zijn te zien of alle competenties voldoende aan bod<br />
gekomen zijn in de loop van de drie jaren en of er eventueel bijsturingen aan het curriculum dienen te gebeuren.<br />
De commissie stelt dat dit de omgekeerde weg is. Deze vaststelling toont opnieuw aan dat er geen doordachte<br />
procedure gevolgd is bij de curriculumhervorming. De opleiding heeft te veel gewerkt vanuit de bestaande vakken<br />
in plaats van te vertrekken bij de beoogde competenties die zowel in elk jaar als over de drie jaren heen te<br />
realiseren zijn.<br />
De studenten hebben niet de mogelijkheid om keuzes te maken in de loop van de opleiding, met uitzondering van<br />
de keuze voor specifieke stageplaatsen die vooraf mogen doorgegeven worden. Bij de planning wordt hier<br />
rekening mee gehouden. De studieloopbaanbegeleiding is opgesteld mede om tegemoet te kunnen komen aan<br />
flexibele leertrajecten. Elke studieloopbaan wordt op die manier persoonlijk benaderd.<br />
Er is een samenwerking met de Nederlandse Hogeschool Zeeland rond het aanbieden van een gecombineerde<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aan Nederlandse studenten. Dit is een succesrijk initiatief, gezien meer dan de helft van de<br />
eerstejaarsstudenten de Nederlandse nationaliteit heeft en het merendeel daarvan afkomstig is uit de Hogeschool<br />
Zeeland. Inhoudelijk heeft de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> van de Hogeschool Antwerpen echter geen aanpassingen<br />
ingevoerd in haar programma. De studenten volgen, na één jaar propedeuse Hoger Beroepsonderwijs-<br />
Verpleegkunde (HBO-V) in de Hogeschool Zeeland, het driejarige programma van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> in<br />
Antwerpen. Nadien sluiten zij hun opleiding Verpleegkunde af met één jaar in de Hogeschool Zeeland. Enkel<br />
inhoudelijke afspraken met betrekking tot het lopen van stage door Nederlandse studenten in Nederland worden<br />
gemaakt. Uitwisseling van studenten uit andere buitenlandse instellingen heeft totnutoe nog niet plaatsgehad.<br />
Een beperkt aantal studenten van de eigen opleiding maakt wel gebruik van het (beperkte) aanbod aan<br />
buitenlandse stageplaatsen of zoekt zelf een stageplaats in het buitenland.<br />
134 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding om een thematische uitbouw van het curriculum ernstig te overwegen.<br />
- De commissie dringt aan dat de opleiding de leerlijnen over de jaren heen uitwerkt en transparant maakt voor<br />
studenten en lectoren/praktijklectoren.<br />
- Overlappingen tussen de verschillende opleidingsonderdelen dienen weggewerkt te worden indien ze niet<br />
functioneel werden ingebouwd.<br />
- De ontwikkeling en uitvoering van het programma vereist een permanente kwaliteitszorg van alle processen<br />
en de erbij betrokken lectoren/praktijklectoren.<br />
Facet 2.4<br />
Studieomvang<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: tenminste 180<br />
studiepunten.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: OK<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding bestaat uit drie studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma<br />
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de<br />
minimale studieomvang van een professionele bachelor.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 2.5<br />
Studielast<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen vastgesteld krachtens decreet;<br />
- Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de<br />
studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding heeft in het academiejaar 2003-2004 voor verschillende opleidingsonderdelen studietijdmetingen<br />
uitgevoerd. Ondanks de wijzigingen aan de opleidingsonderdelen acht de opleiding de resultaten bruikbaar in het<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 135
licht van het nieuwe curriculum. Op hogeschoolniveau wordt een instrument uitgewerkt dat zal peilen naar de<br />
studielast van verschillende leersituaties.<br />
De opleiding is zich bewust van de noodzaak tot vermindering van de contacturen. Bij de vernieuwing van het<br />
curriculum is het aantal contacturen afgebouwd ten voordele van begeleidingsuren en zelfstudietijd. De nadruk<br />
van de curriculumvernieuwing ligt tot op vandaag vooral op de herziening van de inhoud.<br />
Vanaf het academiejaar 2004-2005 is de opleiding gestart met een vorm van studieloopbaanbegeleiding. De<br />
commissie stelt dat dit een lovenswaardig studiebevorderend initiatief is, waarbij de student geregeld en op een<br />
gestructureerde basis contact heeft met een begeleider die een lector/praktijklector-vroedvrouw is.<br />
De opleiding hanteert een hoge wegingsfactor om de studiebelasting te berekenen van de stage-uren. Dit is een<br />
hogere weging dan in andere opleidingen, waardoor het effectief uit te voeren aantal uren stage lager ligt in de<br />
opleiding van de Hogeschool Antwerpen. Dit verklaart voor een deel de noodzaak aan extra uren stage die<br />
studenten moeten lopen om de Europese kwantitatieve normen te halen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat een sterkere sturing en begeleiding van enerzijds het groeiproces, waarbij<br />
contacturen naar meer begeleidingsuren en zelfsturing van studenten omgezet worden, en van anderzijds de<br />
bijhorende attitudeverandering die hiervoor gevraagd wordt van de lesgevers, vlugger tot concrete en goede<br />
resultaten zullen leiden. Dit kan zowel door de opleiding als het departement als door de hogeschool<br />
aangeboden en uitgewerkt worden.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om de studielast van alle vormen van begeleiding grondig te<br />
analyseren en op te volgen om een evenwichtig programma te blijven nastreven.<br />
Facet 2.6<br />
Afstemming tussen vormgeving en inhoud<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;<br />
- De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Dit onderdeel is beperkt uitgewerkt in het zelfevaluatierapport, wat bevestigd wordt bij het inkijken van de stukken<br />
ter plaatste. In de fiches studiecontracten worden verschillende (activerende) werkvormen genoemd, maar het is<br />
niet duidelijk welke plaats ze krijgen. De relatie met de competenties als didactisch concept wordt niet gelegd,<br />
tenzij de bewering dat activerende werkvormen nodig zijn. Verschillende werkvormen zijn aanwezig. Toch is er<br />
weinig variatie en blijft een traditionele vormgeving veel gebruikt. De laatste jaren is er een evolutie geweest en is<br />
de kwaliteit sterk verbeterd.<br />
Er zijn geen criteria geformuleerd voor leermiddelen. De vormelijke kwaliteit van deze leermiddelen is ook erg<br />
wisselend: bij een aantal ontbreekt elke bibliografische verwijzing, verschillende cursussen bestaan uitsluitend uit<br />
136 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
een bundeling van de hand-outs van PowerPointpresentaties. De studenten klagen ook over het gebrek aan<br />
kwaliteit en de niet studeerbaarheid van een aantal cursussen en het te laat krijgen van de cursussen.<br />
Het valt de commissie op dat in deze professionele bacheloropleiding het vaardigheidsonderwijs niet als dusdanig<br />
uitgewerkt is. Het zit verweven in de verschillende opleidingsonderdelen en is er niet als zodanig in te herkennen.<br />
Het elektronische leerplatform Blackboard komt langzaam op gang. Op hogeschoolniveau werden bijscholingen<br />
georganiseerd. De opleiding stelt zich tot doel om Blackboard vanaf volgend academiejaar volwaardig in gebruik<br />
te nemen. Momenteel is de drempel nog te hoog en is het niet eenvoudig op het elektronische leerplatform te<br />
komen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding bij de explicitering van de onderwijsvisie ook de relatie tussen<br />
aangewende werkvormen bij specifieke opleidingsonderdelen op te nemen. Daarbij is het belangrijk erover te<br />
waken dat de gehanteerde didactische werkvormen aansluiting vinden bij de doelstellingen en het niveau van<br />
de opleiding.<br />
- In het kader van competentiegericht leren is een grotere variatie in gepaste werkvormen mogelijk en<br />
aangewezen.<br />
- De commissie stelt dat prioritaire aandacht dient besteed te worden aan de kwaliteit van de leermiddelen<br />
naar gebruiksvriendelijke vorm en relevante inhoud. De inhoud moet in de eerste plaats gericht zijn op de<br />
professionele vroedkundige vorming van de studenten.<br />
- Hoewel het vaardigheidsonderwijs verweven is met verschillende opleidingsonderdelen stelt de commissie<br />
voor om de doelgerichte en gemotiveerde integratie ervan duidelijk te stellen. Meer doorzichtigheid in de<br />
plaatsing van het vaardigheidsonderwijs in het curriculum bevordert de kwaliteitsbewaking van dit belangrijke<br />
onderdeel in de opleiding.<br />
- De commissie adviseert de opleiding, het departement, de hogeschool, om de nodige aandacht te besteden<br />
aan aangepaste ICT-ondersteuning voor het competentiegericht doceren en leren. Hier is nood aan<br />
structuur, systematiek, opleiding en coaching van zowel personeel als studenten.<br />
Facet 2.7<br />
Beoordeling en toetsing<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de<br />
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het bachelorboek besteedt uitgebreid aandacht aan het toets- en assessmentbeleid en werkte dit theoretisch uit.<br />
De geformuleerde principes zijn echter niet geconcretiseerd in de opleiding. De studenten geven aan te weten<br />
wat van hen verwacht wordt door de in het bachelorboek vermelde gedragsindicatoren, evaluatiecriteria en<br />
examinatievormen. Uit de studiecontracten blijkt transparantie van de evaluatiecriteria. Toch stelt de commissie<br />
vast dat zij meestal te weinig gespecificeerd zijn. De examenvorm is meestal alleen in algemene termen<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 137
aangegeven op de fiches. De studenten waarderen de aangeboden casussen als examenvorm voor de<br />
verschillende onderdelen van specifieke grote opleidingsonderdelen waardoor de verbanden tussen de<br />
onderdelen herkend worden.<br />
De examenvragen zijn merendeels opgesteld in de traditionele context en vooral geënt op kennis (weten en<br />
inzien), en niet toegespitst op competenties. Inzage in de examenvragen laat blijken dat de studenten breed<br />
opgeleid zijn, maar dat zij in verhouding weinig vroedkundige kennis meekrijgen. In de examenopgaven van<br />
verschillende opleidingsonderdelen zijn er in verhouding weinig specifiek vroedkundig gerichte vragen ten<br />
opzichte van algemeen verpleegkundig en geneeskundig gerichte vragen.<br />
De opleiding formuleerde in het bachelorboek de verdere stappen die zij in de nabije toekomst wil zetten. De<br />
commissie stelt vast dat de opleiding zich in het prille stadium van het opstellen van een assessmentbeleid<br />
bevindt en dat zij dit wetenschappelijk gebaseerd wil aanpakken. Het intakegesprek, de studieloopbaanbegeleiding<br />
en de introductie van een portfolio in het eerste jaar zijn recent gezette eerste stappen in de<br />
verwezenlijking van deze niet eenvoudig te realiseren veranderingen in het onderwijs.<br />
Hoewel in de gesprekken gesteld wordt dat de beoordeling van de stages door mondeling overleg zo eenvormig<br />
mogelijk aangepakt wordt en dat de gedragsindicatoren en de evaluatiecriteria in bachelorboek opgenomen zijn<br />
en bij de studenten bekend zijn, stelt de commissie vast dat hier nood is aan een duidelijk evaluatiekader. De<br />
huidige structuren voor het hele concept van stage, waarbij studenten, (praktijk)lectoren en mentoren betrokken<br />
worden, leiden tot een eerder subjectief geladen proces van begeleiding en evaluatie en zijn onvoldoende<br />
uitgewerkt. De afgestudeerden zijn niet tevreden over de wijze waarop het klinische praktijkexamen op het einde<br />
van de opleiding georganiseerd wordt, noch over het verloop ervan. Een dergelijk praktijkexamen is niet geschikt<br />
voor een opleiding die competentiegericht wil opleiden. Er wordt een ongepaste stresserende situatie gecreëerd<br />
waardoor een objectieve beoordeling gehinderd wordt. De opleiding deelt mee dat dit laatste sinds het<br />
academiejaar 2004-2005 niet meer geldt omdat het examen doorgaat op een stageplaats waar de student in de<br />
loop van zijn opleiding al stage liep.<br />
De onduidelijkheden bij de beoordeling van het eindwerk zouden recent opgevangen zijn door het invoeren van<br />
nieuwe richtlijnen voor het maken van een eindwerk. De commissie stelt dat hier tijdig en regelmatig geëvalueerd<br />
en bijgestuurd zal moeten worden.<br />
Er wordt rekening gehouden met de wensen van de studenten bij het opstellen van het examenrooster.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat meer aandacht dient besteed te worden aan disciplineoverschrijdende vragen bij de<br />
evaluaties.<br />
- Het assessmentsysteem dat in de opleiding wordt gevolgd, dient in overeenstemming te worden gebracht<br />
met het competentiegericht denken. De commissie stelt dat bij de verdere uitwerking van het stappenplan het<br />
assessmentbeleid degelijk dient uitgestippeld te worden en dat ook de docenten daarin duidelijk hun plaats<br />
moeten toegewezen krijgen. Zij raadt de opleiding aan om na een degelijke analyse een gemeenschappelijk<br />
standpunt uit te werken en in te nemen om een inhoudelijk en vormelijk aangepast beoordelingskader te<br />
ontwikkelen.<br />
- Om te komen tot eenvormige beoordelingscriteria en beoordelingsprotocollen is de ontwikkeling van een<br />
door alle betrokkenen gedragen evaluatiekader voor de stages onontbeerlijk.<br />
- De commissie stelt dat de opleiding zich terdege dient te bezinnen over het huidige praktijkexamen, dat niet<br />
verantwoord is in een procesgerichte opleidingsvisie die noodzakelijk is voor competentieontwikkeling.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om na alle evaluaties kwalitatieve feedback te geven aan de studenten.<br />
138 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
Facet 2.8<br />
Masterproef<br />
Niet van toepassing.<br />
Facet 2.9<br />
Toelatingsvoorwaarden<br />
Beoordelingscriteria:<br />
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:<br />
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,<br />
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens<br />
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt<br />
erkend;<br />
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden<br />
voldoen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding heeft bijzondere aandacht voor de toelatingsvoorwaarden met betrekking tot de Nederlandse<br />
studenten. De commissie stelt vast dat het gevoerde beleid correct verloopt. Er is een beperkte instroom van<br />
andere dan Nederlandse studenten.<br />
Omwille van lage gemiddelde slaagkansen van de laatste jaren heeft de opleiding het systeem van<br />
studieloopbaanbegeleiding opgezet met ondermeer een intakegesprek bij elke instromende student. Anderzijds<br />
voorziet de opleiding niet in specifieke activiteiten ten aanzien van de aansluiting van de vooropleiding met de<br />
opleiding, zoals introductiecursussen. In het gesprek met de lectoren/praktijklectoren stellen een aantal lectoren<br />
dat het inhoudelijke niveau aangepast wordt aan het niveau van de instromende studenten.<br />
In de hogeschool is een procedure rond EVC/EVK uitgewerkt. Deze blijkt nog niet operationeel te zijn omdat er<br />
nog geen assessmentprocedure beschikbaar is. De opleiding biedt wel de mogelijkheid tot het volgen van een<br />
voltijds of deeltijds programma.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de opleiding duidelijke grenzen moet stellen bij de aanpassing van het inhoudelijke<br />
niveau aan het niveau van de instromende studenten om het niveau van professionele bachelor te bewaken.<br />
- De commissie vraagt de opleiding erover te waken dat de eigen accenten in het EVC/EVK kader duidelijk<br />
vroedkunde-eigen accenten zullen zijn.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 139
Oordeel over onderwerp 2: Programma - onvoldoende<br />
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: onvoldoende<br />
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende<br />
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: onvoldoende<br />
- Facet 2.4 Studieomvang: OK<br />
- Facet 2.5 Studielast: voldoende<br />
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: onvoldoende<br />
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: onvoldoende<br />
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing<br />
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het programma geen degelijke concretisering is van de door de opleiding vooropgestelde eindkwalificaties<br />
van de opleiding voor wat betreft het niveau, de oriëntatie en de domeinspecifieke eisen;<br />
- de leerdoelen van het programma en de programmaonderdelen geen gepaste vertaling zijn van de<br />
vooropgestelde eindkwalificaties;<br />
- de concretisering en vertaling van de beschreven competenties en de implementatie ervan in het curriculum<br />
nog uitgewerkt moet worden;<br />
- het huidige curriculum nog te veel geënt is op de klassieke vakkenstructuur, waardoor de aandacht voor de<br />
realisering van de competenties en het vakoverschrijdend werken te weinig aan bod komen;<br />
- de opleiding geen structuur uitgewerkt heeft om programmaherziening en -vernieuwing systematisch in te<br />
voeren, te evalueren en bij te sturen met betrokkenheid van de verschillende actoren;<br />
- de opleiding te beperkt aandacht besteedt aan de professionele gerichtheid van het programma naar<br />
vroedkunde;<br />
- in het curriculum te veel nadruk gelegd wordt op de verpleegkundige kennis;<br />
- de opleiding voldoet aan de formele eisen betreffende de studieomvang;<br />
- de inhoudelijke samenhang van het programma onvoldoende is;<br />
- bij de vernieuwing van het programma onvoldoende waarborgen aanwezig zijn dat de alle competenties in de<br />
drie jaren voldoende aan bod zullen komen;<br />
- het vaardigheidsonderwijs niet als zodanig uitgewerkt is;<br />
- de beoordeling en de toetsing in de opleiding teveel gericht zijn op kennis en niet toegepast zijn op<br />
competenties;<br />
- de opleiding zich in het prille stadium van het opstellen van een assessmentbeleid bevindt en dat zij dit<br />
wetenschappelijk gebaseerd wil aanpakken;<br />
- de opleiding het systeem van studieloopbaanbegeleiding heeft opgezet met ondermeer een intakegesprek<br />
met elke instromende student.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp niet voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
140 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
Onderwerp 3<br />
Personeel<br />
Facet 3.1<br />
Kwaliteit personeel<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het<br />
programma.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De hogeschool hanteert duidelijke en doorzichtige procedures betreffende de aanwerving en betrekt het<br />
departement bij het uitschrijven van het profiel. Het bezit of het behalen van een pedagogisch diploma wordt als<br />
voorwaarde gesteld bij aanwerving. Uit de personeelslijst blijkt dat 15 van de 19 OP-leden een pedagogisch<br />
diploma bezitten.<br />
Elke nieuwe aangeworven lector/praktijklector wordt, na de administratieve regeling, door de campuscoördinator<br />
en de opleidingscoördinator formeel opgevolgd aan de hand van een standaardformulier. De<br />
jaarverantwoordelijken, de opleidingscoördinator en de collega’s nemen de introductie van nieuwe<br />
personeelsleden nadien informeel op.<br />
De personeelsleden kennen de algemene bevorderingsregeling van de hogeschool, maar kennen niet het beleid<br />
van de opleiding in dit verband. Het departement bepaalt jaarlijks de taakstelling na onderhandeling met de<br />
vertegenwoordigers van de vakorganisaties en in overleg met de personeelsleden. De opleiding helpt mee een<br />
evenwichtige taakbelasting en werkdruk te bewaken.<br />
Functioneringsgesprekken en evaluatiegesprekken gebeurden in het verleden tegelijkertijd. Momenteel worden zij<br />
bijgestuurd en worden bijscholingen gevolgd om, wanneer zij volgend academiejaar formeel ingevoerd worden,<br />
dit in de juiste context en met de juiste terminologie te laten plaatsvinden. Evaluatie van de onderwijsactiviteiten<br />
door de studenten kwam al aan bod in de tot nu toe gevoerde functioneringsgesprekken en niet bij de evaluatie.<br />
Uit de lijst van bijscholingen van de voorbije vier jaren blijkt dat vooral vakinhoudelijke professionalisering gevolgd<br />
werd. Onderwijskundige en didactische professionalisering komt eerder uitzonderlijk aan bod. Het hiervoor<br />
voorziene budget voor de opleidingen Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong> samen is toereikend. De hogeschool en het<br />
departement bieden het onderwijzend personeel mogelijkheden aan om hun deskundigheid te optimaliseren. De<br />
hogeschool organiseert studiedagen en de opleidingscoördinator stuurt stapsgewijs. Didactische vorming en<br />
opleidingen in competentiegericht doceren en leren komen ook aan bod in het navormingsaanbod, dat door het<br />
ExpertiseCentrum Hoger Onderwijs van de Universiteit Antwerpen (ECHO) georganiseerd wordt voor de<br />
associatiepartners. Toch blijkt uit de gesprekken met diverse vertegenwoordigers van het onderwijzend personeel<br />
dat de meeste docenten nood hebben aan bijkomende opleidingen om alle aspecten van de nieuwe<br />
onderwijstaken en onderwijsbenaderingen degelijk op te kunnen nemen en te realiseren.<br />
Het huidige financiële kader wordt door de opleiding vooropgesteld als belemmerende factor voor het voeren van<br />
een goed personeelsbeleid. Het departement, en binnen het departement de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>, beschikt niet<br />
over het theoretisch vooropgesteld budget omwille van de solidariteit met andere momenteel ondergefinancierde<br />
opleidingen. Zowel uit het zelfevaluatierapport als uit de gesprekken blijkt dat de opleiding en de hogeschool<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 141
stellen dat de veelheid aan veranderingen en bijkomende opdrachten in het hoger onderwijs de werkdruk sterk<br />
verhogen, dat de verwachtingen ten aanzien van het hoger onderwijs onduidelijk zijn en dat er een groot gevoel<br />
van instabiliteit is bij het personeel.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt aan om een beleid uit te stippelen voor professionalisering en de implementatie ervan te<br />
bewaken. Dit beleid heeft zowel betrekking op het didactische vlak in functie van de onderwijsvernieuwing,<br />
als op het vakdeskundige vlak in functie van het onderhouden van de professionele deskundigheid, als op<br />
het beoordelingsvlak in functie van competentiegerelateerde evaluatie.<br />
- De commissie stelt dat een transparant personeelsbeleid, waarin een voor het personeel doelgericht<br />
professionaliseringsbeleid voor de opdrachten in alle aspecten opgenomen is, prioritair uitgewerkt dient te<br />
worden om een evenwichtige werkdruk, duidelijke verwachtingen en een gevoel van stabiliteit te<br />
bewerkstellingen bij het personeel.<br />
- De commissie stelt dat meer aandacht dient besteed te worden aan de wetenschappelijke gerichtheid van<br />
het onderwijzend personeel om op een gefundeerde manier gepaste eisen te kunnen stellen aan de<br />
studenten voor wat betreft evidence based denken en handelen op bachelorniveau.<br />
Facet 3.2<br />
Eisen professionele gerichtheid<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte<br />
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen<br />
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De aanstellingen gebeuren op basis van de professionele ervaring en deskundigheid van de betrokkene. Voor het<br />
behoud van deze ervaring en om voeling met de praktijk te houden, steunt de opleiding op de werkbegeleiding<br />
door de praktijklectoren-vroedvrouwen tijdens de stages. Sommige lectoren/praktijklectoren werken op eigen<br />
initiatief in diensten waar studenten stage lopen. In de opleiding is 75% van het personeel vroedvrouw.<br />
Er is een ruime onderwijsinbreng vanuit het beroepenveld door de gastlectoren. Het gaat hier bijna uitsluitend<br />
over artsenspecialisten. Uit de gesprekken blijkt dat hun betrokkenheid bij de onderwijsvernieuwing in de context<br />
van competentiedenken in de opleiding, eerder beperkt is. De inbreng vanuit zelfstandig werkende vroedvrouwen<br />
in België en in de Nederlandse situatie is onvoldoende.<br />
De opleiding heeft weinig aandacht voor internationale contacten van het personeel met een terugkoppeling naar<br />
het onderwijs. De aangehaalde contacten met de Hogeschool Zeeland zijn weinig relevant omdat deze<br />
hogeschool niet over een opleiding <strong>Vroedkunde</strong> beschikt. De contacten zijn beperkt tot afspraken betreffende de<br />
stageregeling voor de Nederlandse studenten. Om de Nederlandse beroepspraktijk beter te leren kennen en in de<br />
opleiding aan bod te laten komen worden Nederlandse gastsprekers aangetrokken.<br />
142 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om mogelijkheden tot het verwerven van professionele ervaringen en<br />
kennis voor het personeel doelgericht te inventariseren en te analyseren met alle betrokkenen om dan de<br />
resultaten structureel en systematisch te integreren in het personeelsbeleid (ondermeer door bedrijfsstages<br />
of combibanen). Zij stelt dat alle aspecten van het beroepenveld daarvoor in acht moeten worden genomen.<br />
- De betrokkenheid van de gastdocenten bij de onderwijsvernieuwing, het competentiegericht doceren en<br />
leren, dient degelijk uitgewerkt te worden. Het aantrekken van zelfstandige vroedvrouwen en verloskundigen<br />
werkzaam in de Nederlandse praktijk, als gastdocenten zou een aantal hiaten in de opleiding van vooral de<br />
Nederlandse studenten enigszins opvullen.<br />
- De commissie vraagt meer aandacht te hebben voor internationale contacten bij het personeel met<br />
terugkoppeling naar het onderwijs.<br />
Facet 3.3<br />
Kwantiteit personeel<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De studentdocentratio evolueerde van 15,84 studenten per VTE, gebaseerd op 7,45 VTE, de gastdocenten<br />
inbegrepen, en 118 studenten in 2003-2004 naar 12,99 studenten per VTE met 8,46 beschikbare VTE voor<br />
110 studenten bij het bezoek aan de opleiding in 2005-2006.<br />
Er is een duidelijk overwicht van praktijklectoren (79%) op lectoren. Om de algemene bachelordoelstellingen van<br />
de opleiding te kunnen realiseren, zal hier in de toekomst doelgerichte aandacht aan besteed moeten worden.<br />
Vooral de lectoren werken deeltijds, waardoor het betrekken bij de opleiding op aangepaste manier dient<br />
nagestreefd te worden. De commissie merkt op dat in de opleiding veel inzet en bereidheid leeft.<br />
De absolute aantallen begeleidingsuren en de uren stage per begeleidingsuur fluctueren sterk over de laatste drie<br />
jaren heen: 17,60 uren studentstage per begeleidingsuur in 2003-2004, 14,38 uren in 2004-2005 en 20,34 uren in<br />
2005-2006. Dit vindt mede zijn oorsprong in het aanwenden van stage-uren om andere taken in te vullen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan de vereiste structuren uit te werken om de gepaste<br />
personeelsomkadering systematisch te kunnen bepalen en zo nodig bij te sturen, ondermeer voor de<br />
bepaling van het aantal begeleidingsuren stage.<br />
- De commissie stelt dat de verhouding tussen de verschillende personeelscategorieën, enerzijds het aantal<br />
gastdocenten ten opzichte van statutaire lesgevers, anderzijds het aantal lectoren, zijnde masters/licentiaten,<br />
ten opzichte van het aantal praktijklectoren, zijnde gegradueerden, dient herbekeken en bijgestuurd te<br />
worden. Dit geldt ook voor de verhouding deeltijds - voltijds personeel.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 143
- Om de ideale en haalbare verhouding tussen het aantal beschikbare lectoruren en het aantal te presteren<br />
uren, de werkbegeleiding, studieloopbaancoaching en andere taken inbegrepen, correct te schatten, stelt de<br />
commissie dat een proactief personeelsbeleid dient gevoerd te worden om de werkdruk gezond haalbaar te<br />
houden en het personeel te blijven motiveren.<br />
Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende<br />
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende<br />
- Facet 3.2 Eisen professionele gerichtheid: voldoende<br />
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- de opleiding beschikt over deskundig en gemotiveerd onderwijzend en technisch, administratief,<br />
organisatorisch personeel om het programma volwaardig te realiseren;<br />
- de opleiding aandacht dient te besteden aan de professionalisering om te voldoen aan de nood bij de<br />
personeelsleden;<br />
- de ruime beroepsexpertise en de ruime inbreng van gastdocenten borg staan voor de realisatie van een<br />
degelijke opleiding;<br />
- mogelijkheden voor vakdeskundige en onderwijsdeskundige professionalisering aangeboden worden;<br />
- de medewerkers weinig gestimuleerd worden om internationale contacten uit te bouwen;<br />
- er voldoende personeelsleden zijn met een duidelijk overwicht van praktijklectoren op lectoren.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
144 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
Onderwerp 4<br />
Voorzieningen<br />
Facet 4.1<br />
Materiële voorzieningen<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het departement heeft inspanningen geleverd om de onderwijsruimten in de gebouwen, die gehuurd worden, te<br />
optimaliseren. De opleiding beschikt over een eigen vaardigheidslokaal. Daarnaast kan ook beroep gedaan<br />
worden op de praktijklokalen (kinder)verpleegkunde. Op de nieuwe campus “Nieuw” die gepland is, is de nodige<br />
aandacht besteed aan lokalen voor vaardigheidstrainingen.<br />
In een gedeelte van de vroegere internaatkamers werd een skillslab ingericht in de vorm van een<br />
verpleegafdeling in een ziekenhuis. Deze ruimten worden gebruikt voor begeleid en docentonafhankelijk oefenen.<br />
Ze zijn uitgerust met een videocamera die in een aangrenzende kamer kan bediend worden. Hier kunnen de<br />
beelden ook bekeken worden. De opleiding werkt aan technische fiches per vaardigheid en aan<br />
PowerPointpresentaties met de belangrijkste beelden van handelingen op cd-rom. Ook de ruimte voor het<br />
oefenen van communicatieve vaardigheden is uitgerust met een videocamera.<br />
De opleiding stelt alle materialen beschikbaar voor de student tegen een forfaitaire vergoeding. Het departement<br />
past op een correcte wijze de arbeidswetgeving toe doordat het de beroepskledij gratis ter beschikking stelt van<br />
de studenten en deze beroepskledij ook onderhoudt.<br />
De hogeschool beschikt over een goed uitgewerkt bibliotheekbeleid dat verdere samenwerking met de<br />
associatiepartners beoogt. De ruimte van de mediatheek wordt goed benut. Het mediatheekpersoneel creëert in<br />
de mediatheek een degelijk studielandschap. Een brede waaier aan materiële mogelijkheden en diensten wordt<br />
degelijk aangeboden. Het aanbod vroedkundige naslagwerken en tijdschriften is toereikend.<br />
In het departement werd een draadloos netwerk aangelegd. Ieder onderwijzend personeelslid heeft een kleine<br />
persoonlijke werkruimte met een laptop. De opleiding wijst op de wijze van inrichting van deze ruimte, die weinig<br />
schools oogt en daarbij tegemoet komt aan het creëren van een vertrouwde omgeving voor de<br />
studieloopbaangesprekken en andere individuele feedbackmomenten met studenten. Voor de studenten is er een<br />
beperkte beschikbaarheid van computers. In totaal zijn er ongeveer 35 toestellen voor de ongeveer 800<br />
studenten van het departement. De commissie stelt vast dat ICT nog niet echt doorgedrongen is tot bij al het<br />
onderwijzend personeel. Hoewel al enkele jaren beschikbaar in de hogeschool, wordt de elektronische<br />
leeromgeving Blackboard door de opleiding praktisch niet gebruikt in het curriculum.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 145
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan de opportuniteiten van het werken met simulanten in functie van de<br />
competentiegerichtheid te overwegen.<br />
Facet 4.2<br />
Studiebegeleiding<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de<br />
studievoortgang.<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Uit het zelfevaluatierapport blijkt dat in de voorbije jaren de opleiding niet over een structureel uitgebouwde<br />
studiebegeleiding beschikte. Er werd eerder gesteund op informele initiatieven van de docenten. Recent werden<br />
een aantal structurele initiatieven ontwikkeld. De opleiding werkte een systeem van studieloopbaanbegeleiding<br />
uit. Hierbij worden de studenten bij aanvang van de opleiding in groepjes toegewezen aan een coach-vroedvrouw<br />
die deze studenten over de drie jaren heen begeleid. Naast een intakegesprek worden een aantal vast<br />
geprogrammeerde gesprekken gevoerd in het eerste en tweede jaar volgens een vast stramien. De student<br />
brengt telkens zijn portfolio mee, dat aan bepaalde criteria moet voldoen. De coach houdt het dossier van de<br />
student bij. Dit initiatief toont de wil aan om in te spelen op de noden van een zeer verscheiden groep studenten.<br />
Uit de gesprekken met studenten blijkt dat in de praktijklessen veel ervaringen uitgewisseld worden. Daarnaast<br />
bestaat binnen het klinisch onderwijs de “methodische werkbegeleiding”, waarbij een groep studenten vijf keer<br />
per jaar gedurende twee uren een vorm van intervisiebijeenkomst heeft. Tijdens deze sessies worden problemen<br />
in verband met stages in een vertrouwensgroep besproken. De samenstelling van de groepen blijft zoveel<br />
mogelijk dezelfde over de drie jaren.<br />
Voor psychosociale begeleiding worden studenten indien nodig doorverwezen naar SOVOHA, Sociale<br />
Voorzieningen van Hogeschool Antwerpen, die begeleiding aanbiedt zowel in groep als individueel.<br />
Ondanks de erg verscheiden instroom en het wisselende slaagpercentage in het eerste jaar worden geen<br />
introductiecursussen georganiseerd. Er is ook geen vakmonitoraat.<br />
De commissie stelt vast dat de stagebegeleiding niet systematisch gebeurt. Het aantal begeleidingsmomenten<br />
verschilt van praktijklector tot praktijklector. De commissie merkt op dat er geen aandacht is voor<br />
leerprocesbegeleiding. De lectoren/praktijklectoren vinden de werkbegeleiding een belangrijk onderdeel van de<br />
opleiding. Dit wordt ook zo ervaren door de studenten. Door de werkbegeleiding beogen de vroedvrouwen het<br />
contact met de beroepspraktijk te onderhouden en menen zij de deskundigheid van de mentoren aan te vullen.<br />
De commissie meent dat dit weinig relevante factoren zijn om voor werkbegeleiding te kiezen. Het beroepenveld<br />
stelt dat de procesbegeleiding van de stages voor de mentoren meer belastend is voor de mentoren dan de<br />
leerbegeleiding.<br />
146 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
De begeleiding van het eindwerk gebeurt in regel door de lectoren/praktijklectoren-vroedvrouwen, die zelf niet<br />
allemaal een academische vorming genoten hebben. De derdejaarsstudenten stellen dat zij strikt begeleid<br />
worden en dat zij mede daardoor binnen het geplande tijdsbestek zitten naar het afwerken van hun eindwerk.<br />
De ombudsdienst functioneert in de examenperiode vooral bij wisselingen en herroosteringen, weinig met<br />
betrekking tot betwistingen. In dit departement is de ombuds gedurende het volledige academiejaar beschikbaar.<br />
De studenten maken weinig gebruik van deze dienst.<br />
De organisatie en begeleiding van internationale uitwisseling is weinig ontwikkeld in de opleiding omdat er geen<br />
inkomende studenten zijn en er een beperkt aantal naar het buitenland gaat. Van deze groep zijn er bovendien<br />
veel die zelf een buitenlandse stageplaats zoeken. De verantwoordelijken internationalisering bevestigen dit en<br />
zien als oorzaak het binnen de Europese Unie weinig interessante aanbod voor studenten vroedkunde. De<br />
meeste studenten gaan dan ook als “free movers”, waarvoor ze zelf de nodige stappen moeten ondernemen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding een keuze voor gedifferentieerde werkvormen aan, waarnaar ook verwezen<br />
werd bij facet 2.6, om de grote verscheidenheid van instromende studenten en het wisselende<br />
slaagpercentage van de eerstejaarsstudenten beter op te vangen.<br />
- De commissie stelt dat de begeleiding van de studenten tijdens de stage transparant dient uitgewerkt te<br />
worden.<br />
- De commissie vraagt in een beter uitgewerkt aanbod tot internationale studentenuitwisseling te voorzien,<br />
waarbij de student structureel georganiseerde begeleiding krijgt.<br />
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende<br />
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: voldoende<br />
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de voorzieningen:<br />
- de opleiding over voldoende en degelijk uitgeruste onderwijsruimten beschikt;<br />
- het skillslab uitgewerkt en uitgerust is als een degelijk vaardigheidscentrum;<br />
- de hogeschool de nodige aandacht besteedt aan materiële voorzieningen om onderwijsvernieuwing te<br />
kunnen bewerkstelligen;<br />
- het mediatheekbeleid doelgericht en gebruiksvriendelijk ontwikkeld en uitgevoerd wordt;<br />
- de collectie gericht is op actuele vakliteratuur.<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de studiebegeleiding:<br />
- de opleiding een systeem van studieloopbaanbegeleiding uitwerkte om de student te begeleiden tijdens de<br />
volledige studieduur;<br />
- de studenten tevreden zijn;<br />
- de ombudswerking goed is;<br />
- weinig systematiek aanwezig is in het internationaliseringbeleid en bij de aanpak van internationalisering.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 147
Onderwerp 5<br />
Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1<br />
Evaluatie resultaten<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het zelfevaluatierapport beschrijft het systeem van integrale kwaliteitszorg. Het uitgangspunt van de hogeschool<br />
is dat de centrale dienst kwaliteitszorg niet sturend maar ondersteunend werkt voor de departementen en<br />
opleidingen. In 2000-2001 werd een departementale stuurgroep Integrale Kwaliteitszorg opgericht. In de opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> werd met de kwaliteitszorg gestart in 2002-2001 met een sterktezwakteanalyse. De commissie<br />
meent dat de kwaliteitszorg in de opleiding een belangrijke impuls gekregen heeft in het academiejaar 2003-2004<br />
bij de opname van de opleidingscoördinatoren in de departementale stuurgroep.<br />
In het kader van interne kwaliteitszorg groeit ook binnen de opleiding het besef van het belang van goede<br />
metingen om te gebruiken in het verdere beleid. De professioneel gerichte bacheloropleiding <strong>Vroedkunde</strong> is<br />
echter in volle ontwikkeling en daardoor momenteel niet zo eenvoudig om te zetten in cijfers en resultaten.<br />
Op dit ogenblik is de kwaliteitszorg nog niet structureel verankerd in de opleiding. Daardoor ontbreken nog<br />
procedures en systematische metingen voor een aantal aspecten van onderwijsprocessen, zoals<br />
evaluatiesystemen, kwaliteit van de cursussen en stagebegeleiding. Toch stelt de commissie vast dat een eerste<br />
subjectieve kwaliteitsevaluatie, gebruik makend van het draaiboek van de commissie Integrale Kwaliteitszorg van<br />
de hogeschool, resulteerde in een tussentijds rapport. In een tweede fase werd aan de hand van het PROZAinstrument<br />
een objectief beeld gevormd van de actuele situatie van de opleiding en werden verbeterdoelen<br />
voorgesteld, wat leidde tot een tweede tussentijds rapport. Sinds 2003-2004 behartigen verbeterteams de<br />
actieplannen die gekoppeld zijn aan de verbeterdoelen. Opvolging gebeurt in de opleidingsraad.<br />
De resultaten van de recent uitgevoerde meting van studententevredenheid worden in verband gebracht met de<br />
toenmalige aanzet tot vernieuwing van het curriculum. Een jaarlijkse studentenenquête meet een aantal<br />
onderwijsprocessen. De gegevens worden doorgegeven aan de betrokken lectoren/praktijklectoren en<br />
opgenomen in een rapport per opleiding. De rapporten met de verwerkte resultaten van de enquête van<br />
september 2005 lagen ter beschikking bij de visitatie.<br />
Uit de recent gemeten personeelstevredenheid blijkt dat het personeel globaal tevreden is, maar dat het de<br />
taakbelasting als te zwaar ervaart.<br />
Een bevraging van het werkveld werd in het verleden nog niet uitgevoerd, maar wordt gepland voor de nabije<br />
toekomst. Het werkveld en de afgestudeerden werkten wel mee in de gespreks- en consensusgroepen bij gebruik<br />
van het PROZA-instrument.<br />
De commissie stelt vast dat de opleiding wacht op de door de hogeschooldienst Integrale Kwaliteitszorg nog uit te<br />
werken ondersteunende bevragingen en metingen, zoals deze voor studietijdmeting. Voor de ontwikkeling van<br />
148 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
een meetinstrument voor praktijklessen en stagebegeleiding wordt samengewerkt in de werkgroep Kwaliteitszorg<br />
van de associatie.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om systematisch beroep te doen op het aanbod deskundige<br />
ondersteuning die de hogeschooldiensten aanbieden.<br />
- Bevragingen en metingen dienen uitgevoerd te worden in een samenhangend kwaliteitsbeleid en verankerd<br />
te worden en te zijn in elk deelbeleid. Op die manier zal het besef van het belang van goede metingen<br />
groeien in de opleiding en zullen cijfers en resultaten waardevolle parameters worden voor de kwaliteit van<br />
de opleiding in al haar facetten.<br />
Facet 5.2<br />
Maatregelen tot verbetering<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan<br />
de realisatie van de streefdoelen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding heeft de metingen uitgevoerd met het PROZA-instrument en de -methodiek vertaald naar<br />
verbeterdoelen en bijhorende actieplannen. Hierbij werd aangegeven in hoeverre kwaliteit bereikt is in de<br />
opleiding voor verschillende aspecten binnen een aandachtsgebied en werd bepaald of een voorgestelde<br />
verbetering een doel op lange of korte termijn is. De commissie stelt vast dat heel wat geanalyseerd werd en dat<br />
nog heel wat duidelijke hiaten, ook binnen de als bereikt beschouwde aspecten, dienen te worden opgevolgd. De<br />
verbetertrajecten, die in het zelfevaluatierapport worden genoemd, zijn nog niet hard gemaakt, maar er wordt aan<br />
gewerkt.<br />
Uit de verbeterdoelen blijkt dat er nog veel moet worden gerealiseerd. De opleiding staat nog aan het begin van<br />
een noodzakelijke ontwikkeling.<br />
Bij het overlopen van de aandachtspunten die bij de vroegere doorlichting (academiejaar 1998-1999)<br />
geformuleerd werden en bij het peilen naar de daaraan gekoppelde verbeteracties stelt de commissie vast dat<br />
voor de meeste punten een oplossing gezocht werd.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat op systematische manier dient te worden omgegaan met kwaliteitszorg en dat dit<br />
begrip kwaliteitszorg nog meer inhoud moet krijgen bij vele medewerkers om doeltreffend te zijn.<br />
- De commissie stelt dat de volgende nog niet opgevolgde aandachtspunten na de doorlichting dienen<br />
opgevolgd te worden: de bijscholing van de lectoren, de wijze van examineren en het ontbreken van<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 149
eoordelingscriteria voor de examenvragen, het gebrek aan een cultuur van internationalisering en de<br />
aandacht voor het multicultureel functioneren.<br />
Facet 5.3<br />
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de<br />
opleiding actief betrokken.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Uit het zelfevaluatierapport en de gesprekken blijkt dat de interne kwaliteitszorg recent meer inbedding gevonden<br />
heeft in de opleiding. Zo bewerkstelligt de aanstelling van een kwaliteitscoördinator, die tevens opleidingscoördinator<br />
is, de betrokkenheid in de lijn van hogeschool over departement naar opleiding. De vorming van<br />
verbeterteams, die werken aan verbeterdoelen en acties in de opleiding, is een aanzet tot samenwerken aan<br />
interne kwaliteitszorg. Opvolging van verbeterdoelen en acties in de departementale stuurgroep en in de<br />
opleidingsraad zijn een aanzet tot verankering van kwaliteitszorg in de opleiding.<br />
De commissie merkt een goede betrokkenheid van de kerngroep, vroedvrouwen, op. Bij de andere docenten is<br />
deze betrokkenheid heel wat kleiner, vooral met betrekking tot de nieuwe onderwijsontwikkelingen. Tussen<br />
docenten onderling en tussen docenten en studenten hebben veel informele contacten plaats. Structurele<br />
contacten met studenten, die vroeger ontbraken, werden recent systematisch ingevoerd door onder andere de<br />
studieloopbaanbegeleiding.<br />
Ook de betrokkenheid van de verschillende partners is recent toegenomen door te werken met het PROZAinstrument<br />
en de -methodiek. In de gespreks- en consensusgroepen zijn medewerkers, studenten,<br />
afgestudeerden, stageverlenende instellingen en vertegenwoordigers uit de socio-economische middens actief<br />
betrokken. Toch stelt de commissie vast dat het gehoorde beroepenveld een grotere betrokkenheid wenst bij de<br />
organisatie van de stages en in de curriculumontwikkeling.<br />
De decretaal vereiste raden en overlegorganen zijn aanwezig.<br />
Het in het zelfevaluatierapport beschreven alumnibeleid is niet uitgewerkt.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de opleiding, nu de aanzet gegeven is, dient te voorzien in de gestructureerde en<br />
systematische integratie van de betrokkenheid van de partners om alle aspecten van haar interne<br />
kwaliteitszorg te doelgericht en doelbewust te kunnen blijven opvolgen en bijsturen.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan het “Evaluatieformulier voor studenten over het voorbije academiejaar”<br />
een bredere inhoud te geven door onder andere te peilen naar hun werksituatie en naar de aansluiting van<br />
hun opleiding bij het beroepenveld.<br />
150 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende<br />
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende<br />
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende<br />
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- de hogeschool beschikt over een duidelijke kwaliteitsstructuur die met visie en transparantie ontwikkeld is,<br />
maar nog niet verankerd is in de opleiding;<br />
- de aanzet voor kwaliteitszorg duidelijk te merken is;<br />
- de betrokkenheid van de verschillende partners recent toegenomen is door te werken met het PROZAinstrument<br />
en de -methodiek;<br />
- de opleiding systematisch tot maatregelen ter verbetering van de interne kwaliteitszorg komt met inspraak<br />
van diverse betrokkenen;<br />
- de betrokkenheid van de lectoren/praktijklectoren, buiten de kerngroep, beperkt is.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 151
Onderwerp 6<br />
Resultaten<br />
Facet 6.1<br />
Gerealiseerd niveau<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Hoewel over het gerealiseerde niveau weinig ondersteunend materiaal aanwezig is, stelt de commissie tijdens de<br />
gesprekken vast dat het beroepenveld de afgestudeerden waardeert omwille van hun theoretische en praktische<br />
capaciteiten. Ook de afgestudeerden geven aan te kunnen werken als vroedvrouw bij het afstuderen.<br />
De opleiding doet geen uitspraken over het gerealiseerde niveau van eindwerken en stage, het<br />
tewerkstellingsprofiel van de afgestudeerden, de sectoren van tewerkstelling, de inhoud en het niveau van<br />
tewerkstelling, de voldoening van afgestudeerden met betrekking tot hun tewerkstelling, noch over de waardering<br />
voor de afgestudeerden door het beroepenveld.<br />
De commissie stelde al eerder vast dat de internationale dimensie in de opleiding beperkt aanwezig is en leeft. Dit<br />
weerspiegelt zich in een over de jaren heen sterk schommelende maar eerder beperkte studentenmobiliteit. Toch<br />
merkt de commissie enige kentering. De eerste stappen in het uitwisselen van onderwijzend personeel zijn recent<br />
gezet.<br />
De commissie merkt een wisselend kwaliteitsniveau van de eindwerken, waarbij vooral de wetenschappelijke<br />
basis beperkt is. In de nieuwe opleiding wordt hier een andere benadering gehanteerd.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de opleiding informatie over de specifieke parameters moet inwinnen om het<br />
gerealiseerde niveau van de opleiding te kunnen analyseren en bijsturen.<br />
- Door de invoering van de studieloopbaanbegeleiding zal de opleiding aan de hand van de dossiers van de<br />
studenten analyses kunnen uitvoeren in functie van het gerealiseerde niveau.<br />
Facet 6.2<br />
Onderwijsrendement<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.<br />
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.<br />
152 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebeid en/of opleiding over de jaren<br />
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45% en<br />
de 50% liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin wordt de situatie per opleiding of<br />
studiegebied opgevolgd. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante<br />
andere opleidingen.<br />
De hogeschool formuleert geen streefcijfers. De opleiding startte recent met de bepaling van slaagcijfers en<br />
doorstoomcijfers. Het zelfevaluatierapport bevat geen slaagcijfers, doorstoomanalyse noch studieduur, tenzij de<br />
verplichte tabellen van de VLHORA. Deze getallen worden louter vastgesteld en worden verder niet besproken,<br />
de gemiddelde studieduur werd niet berekend.<br />
Exitinterviews gebeurden tot nu informeel en de gesprekken worden niet geregistreerd. De opleiding stelt dat<br />
vanaf het academiejaar 2005-2006 een vragenlijst ”uitval studenten” gehanteerd wordt. De<br />
studieloopbaanbegeleiding zal in de toekomst wellicht ook in dit verband een efficiënte aanpak zijn en bruikbare<br />
resultaten opleveren.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de cijfers, metingen en resultaten de basis moeten zijn van degelijke analyses om het<br />
onderwijsrendement op te volgen, waardoor stappen tot bijsturing kunnen bepaald worden.<br />
- Door de invoering van de studieloopbaanbegeleiding zal de opleiding aan de hand van de dossiers van de<br />
studenten analyses kunnen uitvoeren in functie van de slaagcijfers.<br />
Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende<br />
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: onvoldoende<br />
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- de opleiding degelijke vroedvrouwen aflevert;<br />
- de opleiding niet over streefcijfers hieromtrent beschikt;<br />
- internationalisering onvoldoende ingebed is in de opleiding;<br />
- de rendementscijfers niet bekend zijn.<br />
Op basis van de oordelen over de verschillende facetten oordeelt de commissie het onderwerp 6: Resultaten,<br />
toch als voldoende. De commissie maakt een positieve afweging omdat zij van oordeel is dat er voldoende<br />
potentieel en wil aanwezig is om de vastgestelde tekortkomingen te verhelpen.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 153
Globaal oordeel<br />
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:<br />
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en bijhorende bijlagen,<br />
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,<br />
- de documenten ter inzage bij het bezoek,<br />
- de opgevraagde documenten,<br />
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.<br />
Op basis van de oordelen over:<br />
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende<br />
- Onderwerp 2 Programma: onvoldoende<br />
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende<br />
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende<br />
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende<br />
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende<br />
Gelet op de tekorten in onderwerp 2: Programma, de beperkte uitwerking van meerdere facetten, het niet<br />
reflecteren op wat gerealiseerd werd, is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding niet over<br />
de hele lijn gewaarborgd is. De commissie beoordeelt de opleiding onvoldoende voor onderwerp 2: Programma.<br />
In haar reactie op het eerste opleidingsrapport geeft de opleiding aan de volgende acties of verbeteringen<br />
gepland of uitgevoerd te hebben:<br />
- de communicatie met de gastprofessoren,<br />
- de functieomschrijvingen van de coördinatoren,<br />
- de procedure voor de organisatie en inhoud van functioneringsgesprekken,<br />
- het organigram van de inspraakmogelijkheden van de studenten,<br />
- een jaarlijks preventieplan,<br />
- een gestructureerde cursusdienst,<br />
- de registratie en analyse van slaagcijfers,<br />
- het verder uitschrijven van een competentiegericht curriculum,<br />
- de communicatie van de participatie door de studentenvertegenwoordigers in de diverse beleidsorganen aan<br />
de medestudenten,<br />
- de start van studieloopbaanbegeleiding.<br />
De commissie heeft op basis hiervan geen aanpassing van de oordelen doorgevoerd.<br />
154 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n
OVERZICHTSTABEL OORDELEN<br />
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie<br />
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen<br />
Onderwerp 2: Programma<br />
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud<br />
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid<br />
Facet 2.3: Samenhang<br />
Facet 2.4: Studieomvang<br />
Facet 2.5: Studielast<br />
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud<br />
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing<br />
score facet<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
onvoldoende<br />
voldoende<br />
onvoldoende<br />
OK<br />
voldoende<br />
onvoldoende<br />
onvoldoende<br />
Facet 2.8: Masterproef niet van<br />
toepassing<br />
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden<br />
Onderwerp 3: Inzet van personeel<br />
Facet 3.1: Kwaliteit personeel<br />
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid<br />
Facet 3.3: Kwantiteit personeel<br />
Onderwerp 4: Voorzieningen<br />
Facet 4.1: Materiële voorzieningen<br />
Facet 4.2: Studiebegeleiding<br />
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1: Evaluatie resultaten<br />
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering<br />
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Onderwerp 6: Resultaten<br />
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau<br />
Facet 6.2: Onderwijsrendement<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
onvoldoende<br />
voldoende<br />
score<br />
onderwerp<br />
voldoende<br />
onvoldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 155
156 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
2.4 Karel de Grote-Hogeschool<br />
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding<br />
De Karel de Grote-Hogeschool, Katholieke Hogeschool Antwerpen, gevestigd aan de Van Schoonbekestraat 143,<br />
2018 Antwerpen, heeft zes departementen. De Karel de Grote-Hogeschool vormt sinds 1 september 2003 samen<br />
met de Universiteit Antwerpen, de Hogeschool Antwerpen, de Plantijn Hogeschool en de Hogere Zeevaartschool<br />
de Associatie Universiteit en Hogescholen Antwerpen (A.U.H.A.). De hogeschooldirectie leverde de voorbije jaren<br />
inspanningen om de hogeschool op een professionele manier te leiden. Dit resulteerde in een duidelijke visie op<br />
lange termijn, op middellange termijn wordt gewerkt met een strategisch plan met vijf beleidsopties.<br />
De opdrachtverklaring van de hogeschool heeft als leidraad “Kansen doen groeien”. De Karel de Grote-<br />
Hogeschool helpt haar studenten competenties te bereiken en verder te ontwikkelen die niet alleen nodig zijn om<br />
een beroep uit te oefenen, maar hen ook in staat te stellen te functioneren als solidaire en kritische deelnemers<br />
aan de samenleving. De competenties omvatten kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes die zowel<br />
beroepsspecifiek als van algemene aard zijn. Er wordt aandacht besteed aan het paradigma van levenslang<br />
leren: intellectueel scherp en nieuwsgierig blijven en positief maar kritisch met nieuwe ontwikkelingen omgaan.<br />
De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> behoort naast de opleiding Verpleegkunde tot het departement Gezondheidszorg van<br />
de Karel de Grote-Hogeschool. Vanaf de oprichting van de hogeschool is <strong>Vroedkunde</strong> een basisopleiding en niet<br />
langer een éénjarige specialisatie binnen de opleiding Verpleegkunde. Het opleidingsprogramma houdt wat<br />
betreft structuur en inhoud rekening met de Europese richtlijnen. Het curriculum van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> is<br />
onafhankelijk ontworpen van de opleiding Verpleegkunde en beantwoordt aan de eisen van het werkveld. Recent<br />
beschikt de opleiding over een eigen skillslabinfrastructuur. De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> wordt volledig afzonderlijk<br />
georganiseerd binnen het departement Gezondheidszorg.<br />
Onderwijs wordt niet langer verstrekt vanuit de autonomie van de individuele docent. In het kader van de<br />
bachelor-master hervorming, koos de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> voor een thematisch geordend curriculum met<br />
studentgecentreerd onderwijs. De student speelt een actievere rol in het onderwijsproces, en daardoor verschuift<br />
het zwaartepunt in de rol van de docent van kennisoverdrager naar begeleider of coach. Vanaf het academiejaar<br />
2005-2006 wordt gestart met het vernieuwde thematisch competentiegerichte curriculum. De ontwikkeling vond<br />
plaats in overleg met de Hogeschool Zeeland uit Nederland.<br />
De Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen werkte in associatieverband aan de afstemming van de<br />
competentieprofielen van de betrokken opleidingen maar met duidelijke aandacht voor eigenheid en profilering.<br />
De Universiteit Antwerpen richtte per academiejaar 2005-2006 in samenwerking met de Hogeschool Zeeland, de<br />
Hogeschool Antwerpen en de Karel de Grote-Hogeschool de masteropleiding Verpleeg- en <strong>Vroedkunde</strong> in. De<br />
voorbereiding van het curriculum van dit masterprogramma leverde de nodige ervaringen op voor de<br />
onderwijsvernieuwing zoals recentelijk opgestart in het kader van de BAMA-hervormingen. De<br />
onderwijsvernieuwing wil een omvorming van een inhoudsgericht naar een competentiegericht curriculum<br />
bewerkstellingen.<br />
Om te beantwoorden aan de veranderende maatschappelijke eisen worden twee minors voor <strong>Vroedkunde</strong><br />
uitgewerkt. Hierdoor krijgt de student de keuze zich te oriënteren naar de klinisch werkende vroedvrouw of naar<br />
zelfstandig werkende vroedvrouw.<br />
Het zelfevaluatierapport was een duidelijk en goed gestructureerd document. Bij de start van de visitatie werd de<br />
visitatiecommissie een aanvullingsrapport overhandigd, waarin de in de tijd tussen het schrijven van het<br />
zelfevaluatierapport en het visitatiebezoek gewijzigde aspecten worden beschreven. In het bijzonder betrof het<br />
hier de implementatie van het thematisch georganiseerd curriculum in het eerste deeltraject.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 157
Onderwerp 1<br />
Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1<br />
Niveau en oriëntatie bachelor hoger professioneel onderwijs<br />
Beoordelingscriteria:<br />
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:<br />
- het beheersen van algemene competentie als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken<br />
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren<br />
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen<br />
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;<br />
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,<br />
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van<br />
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle<br />
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de<br />
beroepspraktijk;<br />
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding bevindt zich in een proces van vernieuwing, waarbij een vernieuwd competentiegericht curriculum in<br />
thematische vorm jaar na jaar wordt ingevoerd. Dit nieuwe curriculum houdt rekening met de nationale en<br />
internationale tendensen in het werkveld. Tevens sluit dit vernieuwingsproces aan bij de duidelijk geformuleerde<br />
opleidingsvisie van de Karel de Grote-Hogeschool. Het opleidingsprofiel is geformuleerd vanuit een duidelijke<br />
onderwijsvisie met als leidraad het opleidingsprofiel van de Vlaamse onderwijsraad, VLOR (1998). De<br />
competentiegerichtheid is aanwezig conform dit opleidingsprofiel.<br />
De beroepsspecifieke competenties bestaan uit vijf kerncompetenties:<br />
1. Autonoom zorg verlenen en coördineren binnen de fysiologische perinatale context;<br />
2. In samenwerking met de arts zorg verlenen en coördineren binnen de pathologische perinatale context;<br />
3. Begeleiden van de doelgroep, individueel en/of collectief, vanuit een contextuele holistische mensvisie;<br />
4. Opnemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid;<br />
5. Bevorderen van de professionele deskundigheid om de kwaliteit van de vroedkundige zorg te bewaken.<br />
Elke kerncompetentie is onderverdeeld in een aantal deelcompetenties. Per deelcompetentie is aangegeven uit<br />
welke kennis, vaardigheden en attitudes ze bestaat. Het geheel vormt het opleidingsprofiel, dat de opleiding heeft<br />
weergegeven in een format. Ook de verschillende rollen die de vroedvrouw aanneemt in de praktijk, horen bij het<br />
opleidingsprofiel. De commissie stelt vast dat de kerncompetenties duidelijk terug te brengen zijn tot de kern van<br />
het beroep van vroedvrouw en voldoen aan de Europese regelgeving. In het curriculumontwikkelingsproces is er<br />
ook aandacht voor de resultaten.<br />
De studenten werken met een opleidingsbreed portfolio waarin ze zichtbaar maken welke (deel)competenties zijn<br />
bereikt. Ook stellen studenten persoonlijke doelen en leren kritisch reflecteren op hun eigen leerproces. De<br />
commissie stelt vast dat de opleiding aandacht besteedt aan ethische reflectie. Het opleidingsbreed portfolio lijkt<br />
een goed instrument tot zelfsturing en kritische reflectie. In de opleidingsdoelen is er grote aandacht voor de<br />
158 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
multiculturele samenleving. Deze opleiding profileert zich wat dit aspect betreft zeer duidelijk. Elke student volgt<br />
een leertraject waarin persoonlijke aandachtspunten een plaats innemen.<br />
De themaboeken en de studiegidsen maken de doelstellingen en de opleidingsinhoud zichtbaar. De<br />
doelstellingen van de opleiding komen tot stand door overleg met de opleidingscommissie die bestaat uit het<br />
opleidingshoofd <strong>Vroedkunde</strong>, het adjunct-departementshoofd, twee lectoren/praktijklectoren <strong>Vroedkunde</strong>, interne<br />
inhoudsdeskundigen en zes vertegenwoordigers uit het werkveld als externe deskundigen. De commissie stelt<br />
vast dat de opleiding in haar doelstellingen blijk geeft van een duidelijke visie op vroedkunde.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt aandacht te besteden aan de opleidingsdoelen in relatie tot internationale partners van<br />
soortgelijke opleidingen.<br />
Facet 1.2<br />
Domeinspecifieke eisen<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die<br />
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het<br />
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van<br />
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.<br />
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante<br />
beroepenveld.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding stemt haar opleidingsinhoud af op de eisen van het relevante beroepenveld via de externe<br />
deskundigen in de opleidingscommissie en de directies van stageverlenende instellingen in de departementale<br />
raad. Een aantal van de lectoren/praktijklectoren is nog praktisch actief in het beroepenveld.<br />
De opleiding is vertegenwoordigd in de vergaderingen van de werkgroep opleiding van de Vlaamse Organisatie<br />
van Vroedvrouwen. Naast de vertegenwoordiging van de Vlaamse hogescholen met een opleiding <strong>Vroedkunde</strong>,<br />
is er een vertegenwoordiging van het werkveld aanwezig. Vier maal per jaar wisselt deze groep ervaringen uit, die<br />
een invloed kunnen hebben op de domeinspecifieke eisen van de opleiding. De commissie meent dat de<br />
opleiding de eindkwalificaties op bachelorniveau op gepaste wijze inhoudelijk toetst aan het relevante<br />
beroepenveld.<br />
De aansluiting bij de eisen voor eindkwalificaties van de student, die door buitenlandse vakgenoten aan de<br />
opleiding worden gesteld, blijven beperkt tot aandacht voor de Europese richtlijnen met geringe uitwerking in het<br />
curriculum.<br />
De opleiding benadrukt de keuze voor de ontwikkeling van de autonoom functionerende vroedvrouw, met respect<br />
voor de fysiologische discipline in het beroep. Met betrekking tot deze gerichtheid op zelfstandig werken is het<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 159
leren reflecteren op het eigen handelen een rode draad doorheen de opleiding. In deeltraject drie van het<br />
curriculum beoogt de opleiding de inrichting van twee minors met de thema’s klinische vroedvrouw en<br />
thuiswerkende vroedvrouw, met als doel de studenten beter voor te bereiden op het werkveld van hun keuze.<br />
Op vraag van het werkveld om meer aandacht te besteden aan het belang van de risicoselectie, werd in de<br />
vernieuwde opleiding casuïstiek geïntroduceerd vanaf het eerste jaar. De commissie ervaart dat veel gewerkt<br />
wordt met realistische casuïstiek en stelt vast dat dit de domeinspecifieke oriëntatie van de opleiding versterkt.<br />
De commissie waardeert de autonome profilering van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> ten opzichte van de opleiding<br />
Verpleegkunde in het departement Gezondheidszorg.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de profilering van de opleiding ten opzichte van binnenlandse en/of buitenlandse<br />
opleidingen naar opleidingsdoelstellingen en in relatie tot de eigen visie op het beroep/de discipline, met<br />
inbegrip van de recente evoluties en toekomstige ontwikkelingen, aangewezen is.<br />
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende<br />
- Facet 1.1 Niveau en oriëntatie: goed<br />
- Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen: goed<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het domeinspecifieke kader van de opleiding zich situeert in dat van de VLHORA, zoals voorafgaand aan de<br />
bezoeken ontwikkeld werd door de visitatiecommissie op basis van de door de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong><br />
aangereikte kaders;<br />
- de doelstellingen van de opleiding tot stand komen door overleg met interne en externe actoren;<br />
- de opleiding nauwgezet werkt aan een proces van onderwijsvernieuwing door op het beroepenveld<br />
afgestemde doelstellingen;<br />
- de beroepsspecifieke competenties uitgewerkt zijn als vijf kerncompetenties met deelcompetenties;<br />
- de kerncompetenties gebaseerd zijn op de kernen van het beroep van vroedvrouw;<br />
- studenten persoonlijke doelen kunnen stellen in het curriculum en kritisch leren reflecteren;<br />
- de eindkwalificaties getoetst worden bij het relevante beroepenveld.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
160 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
Onderwerp 2<br />
Programma<br />
Facet 2.1<br />
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma<br />
Beoordelingscriteria<br />
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;<br />
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;<br />
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te<br />
bereiken.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het programma wordt gekenmerkt door een evenwichtige opbouw en is gebaseerd op een duidelijke en<br />
gemotiveerde keuze voor themagericht werken. De commissie merkt op dat de concretisering van algemene<br />
doelstellingen naar concrete themagecentreerde doelstellingen degelijk uitgewerkt is. De systematische opbouw<br />
van het curriculum is mede tot stand gekomen naar het voorbeeld van het format van de Hogeschool Zeeland.<br />
Het nieuwe thematische programma steunt op het vakoverschrijdend aanbieden van de onderscheiden<br />
competenties. De curriculumvernieuwing is gebaseerd op degelijk uitgewerkte onderwijskundige uitgangspunten<br />
zoals thematisering in modules (flexibilisering), competenties verwerven, verschuiving van doceren naar leren,<br />
leren in teamverband, begeleid zelfstandig leren, integratie van vakken en integratie van ICT.<br />
De vernieuwing in het eerste jaar houdt naast competentiegericht werken ook thematisering in. Op het niveau van<br />
opleidingsonderdeel worden zeven thema’s georganiseerd: de gezonde mens, het functioneren als vroedvrouw,<br />
de kinderwens, de zwangerschap, de bevalling, het kraambed en de stage. Elk thema bestaat uit deelthema’s op<br />
het niveau van een opleidingsonderdeel dat tevens het examenniveau inhoudt. De studenten ontvangen in<br />
aanvulling op de studiegids een themaboek voor elk thema. In het themaprogramma krijgen de studenten een<br />
overzicht van de werkvormen en de hieraan gekoppelde tijdsbesteding. In de jaarplanning is de opeenvolging van<br />
thema’s te zien.<br />
De thematische aanpak van het onderwijs vraagt om een voortdurende afstemming van de inhoud van de<br />
opeenvolgende thema’s om de volledigheid van de competentieontwikkeling en de transparantie van de leerlijnen<br />
voor lector/praktijklector en student te kunnen blijven garanderen. De opleiding heeft hiervoor gepaste contacten<br />
met het beroepenveld georganiseerd.<br />
Het volledig gethematiseerde eerste deeltraject van het curriculum wordt als zodanig uitgevoerd en geëvalueerd.<br />
Met thematisering van het tweede deeltraject is het lopende academiejaar (2005-2006) aanvang gemaakt.<br />
Gedurende één academiejaar wordt 30% van een voltijdse opdracht voor de uitwerking van de vernieuwing<br />
verdeeld tussen het opleidingshoofd en een inhoudsdeskundige.<br />
Het programma kent een logische opbouw binnen de driejarige opleiding. Disciplineoverschrijdend werken vindt<br />
plaats in “Projectweken” en “Seminaries exacte wetenschappen”. Het programma getuigt van aandacht voor<br />
literatuurstudie en voor het ontwikkelen van vaardigheden in de interpretatie van wetenschappelijke literatuur.<br />
De procedure voor curriculumherziening en -innovatie wordt gecoördineerd door een themaverantwoordelijke met<br />
een functieomschrijving. Tijdens het herzieningsproces van het curriculum onderhoudt de themaverantwoordelijke<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 161
inhoudelijk overleg met alle betrokken partijen, werkveld en lectoren/praktijklectoren. De opleidingscommissie<br />
vroedkunde pleegt overleg met externe deskundigen. Via de departementale directie en departementale raad<br />
komt de goedkeuring van de curriculumherziening tot stand.<br />
Uit de gesprekken met lectoren/praktijklectoren en studenten is gebleken dat de opleiding er in slaagt om de<br />
vernieuwingen tot iedereen te laten doordringen, waardoor de samenhang in het programma onder de aandacht<br />
komt. Studenten merken een sterke teamgerichtheid op bij de lectoren/praktijklectoren.<br />
In het Blackboard learning system zijn alle relevante documenten in te zien in het kader van de<br />
curriculumherziening binnen de opleiding.<br />
Volgens het onderwijsontwikkelingsplan van de hogeschool richt de internationalisering zich op een versterking<br />
van het internationale profiel door aan alle studenten een internationale dimensie aan te bieden via aangepaste<br />
curricula, internationale leertrajecten en mobiliteit, door lectoren/praktijklectoren via internationale projecten en<br />
mobiliteit actief te laten participeren in de internationalisering van hun opleiding (2006-2007) en door attractief te<br />
zijn voor buitenlandse studenten dankzij een aangepast programma-aanbod en een degelijke ondersteuning. De<br />
internationale dimensie krijgt aandacht in de opleiding, maar is nog niet erg breed geïntegreerd in het onderwijs<br />
zelf. Uitzondering hierop zijn de buitenlandse stages die voor een groot deel in Nederland plaatsvinden. De<br />
opleiding maakt deel uit van Europese samenwerkingsverbanden zoals Tunning II en Tenn, en er is sprake van<br />
samenwerking met een aantal verloskundige afdelingen in Nederland.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt blijvende aandacht aan voor de inhoudelijke kwaliteit van de didactische fiches doorheen<br />
alle opleidingsonderdelen.<br />
- De commissie stelt dat de in het eerste jaar uitgezette lijn moet bestendigd worden in het tweede en derde<br />
jaar van de opleiding.<br />
Facet 2.2<br />
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend<br />
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;<br />
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;<br />
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare<br />
verbanden met de actuele beroepspraktijk.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding ontwikkelt een brede kijk op de zorg voor moeder en kind en heeft ondermeer aandacht voor zowel<br />
pre-, peri- en postnatale consultatie en risicoselectie. In afwachting van de keuzemogelijkheden in het derde jaar,<br />
zoekt de opleiding naar de uitbreiding van extra- en intramurale stageplaatsen waar vroedvrouwen functioneren in<br />
de eerste lijn.<br />
162 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
De kennisontwikkeling in het programma vindt plaats via de regie in het betreffende themaboek en het logboek<br />
vroedkunde. In het themaboek wordt de te verwerven kennis weergegeven. De studenten maken gebruik van<br />
vakliteratuur, waarvan een ruim aanbod aanwezig is in de bibliotheek. Extra kennis kan worden verkregen door<br />
bijscholing. In het kader van levenslang leren beschikt elke student over een vast budget voor bijscholing.<br />
In het vernieuwde curriculum wordt vanaf het eerste deeltraject gewerkt met een portfolio in de vorm van een<br />
gecombineerd begeleidings-beoordelingsportfolio waardoor de student inzicht krijgt in zijn niveau van beheersing<br />
van kennis en vaardigheden. In het skillslab worden de studenten voorbereid op het praktisch beroepsgericht<br />
handelen door middel van reële werksituaties. Er wordt gebruik gemaakt van simulanten en videoregistratie van<br />
de sociale vaardigheden tijdens de omgang met cliënten. Een dagelijks begeleidingsformulier geeft de<br />
mogelijkheid tot kritische zelfevaluatie onder toezicht van de skillslabbegeleider.<br />
Op basis van eerdere evaluatieresultaten is de omvang van de stage in het eerste deeltraject uitgebreid van twee<br />
weken van 24 uren naar vier weken van 24 uren. Daardoor hebben de studenten de mogelijkheid om naast<br />
kritisch observeren ook daadwerkelijk deel te nemen aan de zorg. De ontwikkeling van het stageprogramma voor<br />
het tweede en derde jaar in het vernieuwde curriculum is gaande. Tot nu toe bestaat 40% van het curriculum hier<br />
nog uit participerende stages. De studenten krijgen de mogelijkheid om vrijwillig drie weken stage te lopen tijdens<br />
de vakantie.<br />
In de stagebegeleiding wordt een onderscheid gemaakt tussen werkbegeleiding door de mentoren en<br />
stagebegeleiding door de lectoren/praktijklectoren. In het eerste jaar ligt het accent vooral op werkbegeleiding, die<br />
geleidelijk overgaat naar zuivere leerprocesbegeleiding in het derde jaar. Uit de gesprekken met de studenten en<br />
de stagebegeleiders blijkt dat de dosering tussen werk- en leerprocesbegeleiding nogal eens verschillend<br />
geïnterpreteerd wordt. Inzage van de portfolio’s van de studenten toont aan dat de keuze die gemaakt is voor<br />
leerprocesbegeleiding tijdens de stage, sterk aansluit bij de ontwikkeling van het zelfgestuurde leren en de<br />
geformuleerde onderwijsvisie. De studenten bevestigen deze vaststelling. Zij worden hierin sterk begeleid door<br />
onder andere de eigen leerdoelen te leren formuleren, te leren reflecteren op de eigen ontwikkeling, het<br />
bespreken van de zelfevaluatie met de mentor. De stagerichtlijnen geven informatie over het competentiegericht<br />
werken, maar vragen om een verdere uitwerking van de gedrags- en prestatie-indicatoren zodat het mogelijk is<br />
voor de student om competentiegericht te werken en voor de mentoren om de studenten aan de hand van<br />
competenties bij te sturen.<br />
Een departementale werkgroep literatuurstudie werkt thans een nieuw concept uit voor het eindwerk. Op het<br />
moment van de visitatie geldt voor het eindwerk nog de oude regeling, waarbij de studenten in het derde jaar een<br />
literatuurstudie uitvoeren met een omvang van vier studiepunten. Uit de studietijdmeting blijkt dat de studenten<br />
meer tijd besteden aan het eindwerk dan begroot is. De voorbereiding op de literatuurstudie begint al aan het<br />
einde van het tweede jaar, wanneer de student een relevant onderwerp kiest. Bij de keuze van de onderwerpen<br />
voor de eindwerken werkt de opleiding aan een nog grotere inbreng van het werkveld. Bij aanvang van het derde<br />
opleidingsjaar formuleren de studenten een probleemstelling, de doelstelling en de doelgroep voor hun eindwerk.<br />
De student bepaalt welke literatuur nodig is en maakt een werkplan. Tijdens de werkfase in het eindwerk maakt<br />
de student een definitieve selectie van de te raadplegen publicaties, analyseert ze en verzamelt vervolgens<br />
gegevens uit de praktijk, die worden vergeleken met de uitkomsten van de literatuuranalyse. Daarna stelt de<br />
student het eindwerk definitief samen. De studenten werken individueel aan hun eindwerk. De eindwerken<br />
waarvan de commissie kennis neemt, zijn gemiddeld van een goed inhoudelijk niveau.<br />
De opleiding sluit aan bij belangrijke ontwikkelingen in het vakgebied en heeft in dit kader vanaf academiejaar<br />
2005-2006 twee minors georganiseerd met als differentiatie de zelfstandig werkende vroedvrouw of de klinisch<br />
werkende vroedvrouw.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 163
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert om een korte observatiestage vroeger in het eerste academiejaar te organiseren om<br />
de leerstof realistischer te maken voor de beginnende student en de mogelijkheid te bieden tot een eventueel<br />
heroriënteringproces in de studiekeuze.<br />
- De commissie vraagt aandacht voor de verdere definiëring van gedrags- en prestatie-indicatoren ter<br />
versterking van competentiegericht studeren en competentiegericht begeleiden door het onderwijzend<br />
personeel.<br />
- Het verdient aanbeveling om in de op gang zijnde curriculumvernieuwing na te gaan in welke mate de<br />
zelfsturing ook in de meer theoretische en ondersteunende opleidingsonderdelen beter kan worden<br />
uitgebouwd.<br />
- De commissie raadt aan de inbreng van het werkveld bij het eindwerk nog te vergroten.<br />
Facet 2.3<br />
Samenhang van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding vroedkunde bezit en werkt thans aan een onderwijsprogramma dat borg staat voor evenwicht en<br />
coördinatie tussen het theoretisch en het klinische onderwijs. De verhouding theorie/praktijk gedurende het<br />
gehele opleidingsprogramma bedraagt ongeveer 1/1 met het zwaartepunt voor theorie in het eerste jaar en voor<br />
de praktijk in het derde jaar. In het eerste jaar zijn 13 studiepunten toegekend aan klinisch onderwijs, in het<br />
tweede 35 en in het derde 40. Voor het theoretisch onderwijs gaan de toegekende studiepunten van 47 in het<br />
eerste jaar naar 25 in het tweede en 20 in het derde jaar. Het klinisch onderwijs omvat de stages, de<br />
vaardigheden in het skillslab en de literatuurstudie. Het aandeel stages bedraagt 40% van de opleiding. Elk<br />
studiejaar is opgebouwd uit opleidingsonderdelen van minimum drie studiepunten, deels theoretisch onderwijs en<br />
deels klinisch onderwijs. De opleidingsonderdelen over verloskunde, neonatologie, verpleegkunde en<br />
relationele/communicatieve vaardigheden hebben naast een theoretisch luik ook een technisch/klinische<br />
component door middel van demonstraties van vaardigheden, casuïstiek en/of werkcolleges.<br />
Met het oog op de samenhang in het programma maakt de opleidingscommissie een jaaroverzicht voor de drie<br />
studiejaren om de juiste planning van alle leerstofonderdelen in de onderscheiden opleidingsjaren mogelijk te<br />
maken.<br />
De commissie merkt een duidelijke graduele en geïntegreerde opbouw van kennis- en vaardigheidsontwikkeling.<br />
Zo worden exacte wetenschappen contextueel geïntegreerd aangeboden in seminarievorm. Dit bevordert ook de<br />
studeerbaarheid. De studenten ervaren een voortdurende terugkoppeling tussen theorie en praktijk. Er is een<br />
goed evenwicht tussen de generieke en beroepsspecifieke competenties.<br />
Het onderwijsontwikkelingsplan bepaalt dat de Karel de Grote-Hogeschool op flexibele wijze opleidingen<br />
aanbiedt, die een samenhangend en geactualiseerd geheel van opleidingsonderdelen vormen. De hogeschool<br />
beschouwt de decretale mogelijkheden om het onderwijs te flexibiliseren als een kans om zich als<br />
onderwijsinstelling aan te passen aan de beroepsomgeving en de maatschappij. Zij heeft gekozen voor het<br />
164 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
flexibel aanbieden van onderwijs, zowel wat inhoud, vorm als organisatie van de opleidingen betreft. Mede op<br />
basis van deze uitgangspunten heeft de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> gekozen voor een thematisch georganiseerd<br />
opleidingsprogramma. De commissie stelt vast dat het proces van thematisering van de opleiding gebruikt wordt<br />
om de opbouw, sequentie en coherentie van de opleiding verder te optimaliseren. De<br />
themaprogramma’s/themaboeken regisseren de studie voor de student en omvatten het theoretisch onderwijs,<br />
demonstraties en werkcolleges van vaardigheden.<br />
Het aangeboden programma laat tot op heden weinig keuzemogelijkheden voor de studenten wat betreft de<br />
opleidingsonderdelen. In het vernieuwde derde jaar wordt de keuze tussen verdieping als thuisvroedvrouw of als<br />
klinische vroedvrouw gepland door het inrichten van twee minors. Bij de stageplanning wordt rekening gehouden<br />
met de persoonlijke wensen van de studenten.<br />
De commissie stelt vast dat de opleiding veel aandacht besteedt aan flexibele leertrajecten. In het academiejaar<br />
2005-2006 volgen 35 studenten een persoonlijk deeltraject. Hiertoe werd een concordantietabel ontwikkeld<br />
tussen het oude en nieuwe curriculum en wordt de volgtijdelijkheid tussen de opleidingsonderdelen aangegeven.<br />
Vijf studenten volgen een verkort traject van 90 studiepunten na een bachelor Verpleegkunde. Studenten met<br />
enkel stage en/of literatuurstudie in hun programma kunnen in februari afstuderen. Er wordt naar oplossingen<br />
gezocht om het thematisch onderwijs deeltijds te volgen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 2.4<br />
Studieomvang<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: tenminste 180<br />
studiepunten.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: OK<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding bestaat uit drie studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma<br />
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de<br />
minimale studieomvang van een professionele bachelor.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 165
Facet 2.5<br />
Studielast<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen vastgesteld krachtens decreet;<br />
- Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de<br />
studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> beschikt over een evenwichtige en doordachte jaarplanning, die rekening houdt met de<br />
studietijd en de praktijkleermogelijkheden in het rooster voor alle studenten. De jaarplanning is opgenomen in de<br />
studiegidsen.<br />
De opleiding voert systematisch studietijdmetingen uit. Het nieuwe programma zal door middel van een korte<br />
onlinebevraging, waardering onderwijsprocessen studenten, geëvalueerd worden.<br />
De tweede- en derdejaarsstudenten wijzen op de zware lesblokken voorafgaand aan de stageweken in het oude<br />
curriculum. De studielast vertoont pieken en dalen. Dit blijkt globaal gezien echter geen probleem te zijn.<br />
De vernieuwde opleiding voorziet in een aantal studiebevorderende factoren zoals de spreiding van de examens<br />
in het eerste jaar over vier examenperiodes, de opvolging van het individuele leerproces door middel van het<br />
portfolio en de toewijzing van een leertrajectbegeleider aan elke student.<br />
Het grote aantal studenten in verhouding tot het beperkte aantal stageplaatsen is een belangrijke<br />
studiebelemmerende factor. Onder druk van de kwantitatieve Europese normen dient de opleiding permanent te<br />
zoeken naar oplossingen om de leerkansen van de studenten te waarborgen en te verhogen. Dit leidt bij de<br />
student tot een fixatie op het behalen van de aantallen, waardoor de inhoudelijke aspecten van de stageervaringen<br />
op de tweede plaats komen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt bij de curriculumvernieuwing blijvende aandacht voor de studeerbaarheid van het<br />
programma om een meer evenredige studielast doorheen het curriculum te kunnen garanderen.<br />
166 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
Facet 2.6<br />
Afstemming tussen vormgeving en inhoud<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;<br />
- De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De hogeschool bevindt zich in een proces van implementatie van nieuwe didactische werkvormen in de<br />
verschillende opleidingen, waarbij de studenten zelf meer en meer actief zijn. Zo worden de hoorcolleges<br />
geleidelijk in frequentie afgebouwd en vervangen door opdrachten. De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> besteedt aandacht<br />
aan een goede mix van werkvormen in functie van de te bereiken competenties. Die mix blijkt uit de beschrijving<br />
van de verschillende opleidingsonderdelen, en wordt ook bevestigd door de studenten. De studiegidsen<br />
vermelden de gebruikte werkvormen per onderwijsactiviteit en per studiejaar. Er wordt een variatie aan<br />
werkvormen aangeboden zoals hoorcolleges, werkcolleges, practica, opdrachten, literatuurstudie, projectweken<br />
en bijscholing. Een opleidingsbreed portfolio in de opleiding stimuleert bij de studenten het zelfverantwoordelijk en<br />
zelfsturend leren.<br />
De opleiding volgt de recente onderwijsontwikkelingen en integreert ze in het vernieuwde curriculum, waarbij<br />
vooral het thematisch onderwijs en het vaardigheidsonderwijs gewaardeerde innoverende projecten zijn. Het<br />
thematische onderwijs is een studentgecentreerde onderwijsvorm die gericht is op vakkenintegratie rond<br />
duidelijke beroepsgerelateerde thema’s. De keuze voor deze onderwijsvorm ontstond vanuit de resultaten van<br />
een bevraging bij vooral de derdejaarsstudenten. Het vaardigheidsonderwijs is enkele jaren geleden volledig<br />
vernieuwd, waarbij ruimte voorzien wordt voor docentonafhankelijk oefenen. De opvolging van de student wordt<br />
mogelijk gemaakt door de invoering van het portfolio, de evaluatieformulieren en proeftoetsen aan de hand van<br />
casuïstiek.<br />
De wijze waarop het thematisch georiënteerde onderwijs geïmplementeerd is, geeft duidelijk aan dat het concept<br />
goed doordacht is. Het opleidingsteam heeft zich hierover goed gedocumenteerd. Zij staan open voor de<br />
invoering van deze vernieuwingen in hun eigen onderwijsactiviteiten. Toch ervaren de studenten nog grote<br />
verschillen in het doceergedrag. Zij geven aan dat een aantal lectoren/praktijklectoren deze aanpassing nog niet<br />
uitgewerkt hebben. De commissie merkt op dat de syllabi ter ondersteuning van de nieuwe vakken of thema’s nog<br />
niet altijd vanuit het geïntegreerd werken zijn opgesteld. De studenten voelen dit ook zo aan.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- Het onderwijsplatform Blackboard wordt geleidelijk geïntegreerd in de onderwijsactiviteiten, maar verdient<br />
verdere aandacht volgens de commissie.<br />
- De commissie adviseert de opleiding in het nieuwe programma aandacht te besteden aan de syllabi en aan<br />
het docentengedrag om zodoende de onderwijsvernieuwing daadwerkelijk merkbaar voor de studenten te<br />
realiseren.<br />
- Bij navorming van de docenten adviseert de commissie aandacht te besteden aan de toepassing van nieuw<br />
geïntroduceerde werkvormen.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 167
Facet 2.7<br />
Beoordeling en toetsing<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de<br />
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De hogeschool streeft naar een helder examenreglement met zorg voor de rechten van de student op eerlijke<br />
examens. Het examenreglement is in overeenstemming met de decretale regels betreffende het beroep tegen<br />
examenbeslissingen. De opleiding werkt aan verbetering van evaluatiecriteria en –procedures.<br />
De studenten kunnen kennisnemen van de evaluatiecriteria en evaluatieprocedures in het studiecontract<br />
“hogeschool onderwijs- en examenreglement”, “departementaal onderwijs- en examenreglement” en in de<br />
studiegids. De didactische fiches in de studiegids vermelden per onderwijsactiviteit de evaluatievorm. In elk<br />
studiejaar, per opleidingsonderdeel en per zittijd komen verschillende examenvormen aan bod. De toetsing is<br />
afgestemd op competentiegericht leren. Examenvragen zijn in hoofdzaak gericht op inzicht en toepassing. Voor<br />
het toetsen van de vakoverschrijdende thema’s is voorzien dat de lectoren/praktijklectoren samenwerken voor de<br />
beoordeling en toetsing. Toch meent de commissie dat vakoverstijgend of geïntegreerd toetsen van kennis,<br />
borging van inhoud en validiteit van toetsen, zoals vereist in thematisch onderwijsconcept, nog onvoldoende<br />
uitgewerkt is.<br />
Elke onderwijsactiviteit wordt door de evaluator gequoteerd op 20 punten. Elk opleidingsonderdeel krijgt ook een<br />
cijfer op 20. Dit cijfer is het gewogen gemiddelde van de behaalde punten voor de bijbehorende<br />
onderwijsactiviteiten.<br />
Het werkelijke gewicht van het opleidingsonderdeel in het geheel wordt bepaald door de wegingsfactor, die<br />
jaarlijks wordt vastgesteld na advies van de departementale raad. De wegingsfactor wordt vermeld in het<br />
jaarprogramma.<br />
Wegingsfactor 1 komt overeen met 20 punten.<br />
In het thematisch ingerichte eerste deeltraject zijn vier examentijdvakken voorzien, wat de studeerbaarheid<br />
bevordert. De toetsing van het vaardigheidsonderwijs in het eerste jaar gebeurt vooraleer de studenten op stage<br />
vertrekken.<br />
De beoordeling van de verschillende stages gebeurt op het einde van elke periode door overleg tussen de<br />
stagementoren en de stagebegeleiders. De eindverantwoordelijkheid ligt bij de stagebegeleider. Studenten en<br />
afgestudeerden signaleren problemen met de transparantie en correctheid van deze evaluaties. Een tweede<br />
zittijd voor stage wordt niet georganiseerd omdat dit omwille van de permanente evaluatie praktisch niet te<br />
organiseren is in een kort tijdsbestek.<br />
De beoordeling van het eindwerk geschiedt door een promotor en een lezer, die in samenspraak het werk<br />
evalueren. Inhoud en vorm tellen mee voor 60% van de totaalscore. De promotor evalueert het proces dat voor<br />
40% meetelt in de totaalscore. De commissie stelt vast dat de criteria voor de inhoudelijke en vormelijke<br />
beoordeling van het eindwerk niet altijd duidelijk is voor lezers.<br />
De studenten van het derde jaar vermelden de evaluatie als een aandachtspunt, terwijl de examentransparantie<br />
goed scoort bij de studenten van het eerste jaar. De opleiding heeft in dit kader al een opvolging gepland.<br />
168 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
De ombudsen bewaken dat er geen onregelmatigheden gebeuren tijdens de examens. Het opleidingshoofd<br />
bewaakt per studiejaar de verschillende examenvormen en de tijdige verspreiding van de examenopdrachten.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt aan om gedrags- en prestatie-indicatoren binnen het competentiegerichte ontwerp van<br />
het curriculum verder te ontwikkelen om de kwaliteit van de toetsen te ondersteunen en verbeteren.<br />
- De commissie vraagt de opleiding meer aandacht te besteden aan portfolio, geïntegreerde en casusgerichte<br />
toetsing binnen het thematische curriculum.<br />
- De commissie stelt dat duidelijke en eenduidige criteria voor de beoordeling van zowel de stages als het<br />
eindwerk nodig zijn voor de transparantie zowel voor de beoordelaar als voor de geëvalueerde.<br />
Facet 2.8<br />
Masterproef<br />
Niet van toepassing.<br />
Facet 2.9<br />
Toelatingsvoorwaarden<br />
Beoordelingscriteria:<br />
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:<br />
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,<br />
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens<br />
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt<br />
erkend;<br />
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden<br />
voldoen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De toelatingsvoorwaarden tot het eerste bachelorjaar <strong>Vroedkunde</strong> staan duidelijk vermeld in de hogeschoolinformatiebrochure.<br />
Zij voldoen aan de decretale regels. De meeste kandidaten geven aan goed op de hoogte te<br />
zijn van de toelatingsvoorwaarden.<br />
De laatste jaren houdt de hogeschool de karakteristieken van de eerstejaarsstudenten bij. Aan de hand van een<br />
instroomanalyse vergelijkt zij de opeenvolgende jaren. In de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> gebeurt dit sinds het<br />
academiejaar 2002-2003. De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> trekt sporadisch mannelijke studenten aan. Gemiddeld 70%<br />
is generatiestudent en heeft een leeftijd tussen 18 en 20 jaar. Het aantal studenten dat onmiddellijk na het<br />
secundaire onderwijs voor <strong>Vroedkunde</strong> kiest, bedraagt gemiddeld 50%. Het aantal studenten met een ASOachtergrond<br />
is gemiddeld 42%, TSO 30% en KSO 2%. De studenten met een buitenlands diploma maken<br />
gemiddeld 18% uit van het totale aantal studenten. Het gaat hier vooral om Nederlandse studenten.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 169
Voor het academiejaar 2004-2005 zijn er duidelijke verschuivingen merkbaar in het profiel van de studenten die<br />
voor <strong>Vroedkunde</strong> kiezen. Zo is het aantal generatiestudenten met ruim 10% afgenomen, is het aantal studenten<br />
uit het ASO gehalveerd, is de instroom uit TSO met 10% gedaald en deze uit BSO met 2% gestegen.<br />
Het aantal studenten met een buitenlands diploma bedraagt nu 45% en bestaat overwegend uit Nederlandse<br />
studenten. Op dit ogenblik kan toelating voor deze studenten enkel rekening houdend met “2.4.2 Afwijkende<br />
toelatingsvoorwaarde voor een bacheloropleiding” van het hogeschool onderwijs- en examenreglement. Gezien<br />
het hoge aantal studenten met buitenlands diploma dient hieraan voldoende aandacht besteed te worden. De<br />
commissie merkt op dat de betrokken onderzoekscommissie in 2005-2006 slechts twee dossiers behandelde,<br />
waarvan één met positief resultaat.<br />
De opleiding voorziet geen specifieke voorbereidende activiteiten voor de instromende studenten, met<br />
uitzondering van een leertekst ”Voorkennis wetenschappen” die vrijblijvend getoetst wordt bij het begin van het<br />
academiejaar.<br />
De opleiding heeft ruime aandacht voor zij-instroom of verkorte programma’s op basis van EVC/EVK. Op het<br />
niveau van het departement wordt de problematiek onderzocht en wordt meegewerkt aan het VITO-project<br />
(Vlaamse instelling voor technologisch onderzoek) in verband met het ontwikkelen van een<br />
assessmentmethodiek. Er wordt een programma van 90 studiepunten aangeboden aan verpleegkundigen, zoals<br />
de Europese regelgeving het vraagt, en verkorte programma’s voor kinesitherapeuten.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de opleiding gezien de multiculturaliteit van de Antwerpse samenleving, een echt<br />
doelgroepenbeleid gevoerd dient te worden.<br />
- De commissie vraagt het intake-assessment in het kader van het meten van EVC’s verder te implementeren.<br />
Oordeel over onderwerp 2: Programma - voldoende<br />
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: goed<br />
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: goed<br />
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: goed<br />
- Facet 2.4 Studieomvang: OK<br />
- Facet 2.5 Studielast: voldoende<br />
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: goed<br />
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende<br />
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing<br />
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het programma een concretisering is van de door de opleiding vooropgestelde doelstellingen van de<br />
opleiding voor wat betreft het niveau, de oriëntatie en de domeinspecifieke eisen;<br />
- de vertalingen van de eindkwalificaties naar het curriculum van goed niveau zijn;<br />
- kennisontwikkeling plaatsvindt door vakliteratuur, casuïstiek en skillslableren met een relevante oriëntatie op<br />
de beroepspraktijk;<br />
- de opleiding samenwerkt met het beroepenveld bij het kiezen van onderwerpen voor de eindwerken;<br />
- de opleiding door het thematische concept een goed samenhangend programma verzorgt;<br />
- de opleiding voldoet aan de formele eisen voor de studieomvang;<br />
170 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
- de afstemming tussen vormgeving en inhoud van het curriculum voldoende is, maar dat de studenten<br />
verschillen in doceergedrag ervaren bij de lectoren/praktijklectoren;<br />
- de beoordeling en toetsing voldoende is, maar om een nadere uitwerking van gedrags- en prestatieindicatoren<br />
vragen;<br />
- de toelatingsvoorwaarden voldoen aan de decretale regels.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 171
Onderwerp 3<br />
Personeel<br />
Facet 3.1<br />
Kwaliteit personeel<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het<br />
programma.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De hogeschool heeft haar personeelsbeleid bijgestuurd naar aanleiding van het onderzoek van de Sociaal-<br />
Economische Raad van Vlaanderen naar werkdruk en stress in de hogescholen. Zo werd een nieuw<br />
taakbelastingsysteem ingevoerd, dat rekening houdt met alle bij het onderwijs betrokken taken. Voorbeeld is de<br />
toekenning van 10% als ontwikkelingstijd per thematische blok in het kader van de curriculumvernieuwing. De<br />
resultaten het stressonderzoek van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen werden niet aan de<br />
commissie voorgelegd. In de gesprekken gaf het personeel aan een grote werkdruk te hebben. De commissie<br />
heeft waardering voor het realiseren van de curriculumvernieuwing met veel creativiteit en inzet ondanks deze<br />
werkdruk.<br />
De hogeschool heeft een goed uitgewerkte procedure voor de functioneringsgesprekken en het evaluatie/<br />
professionaliseringsdossier. Het opleidingshoofd neemt binnen het departement een middenfunctie in, is<br />
ondermeer verantwoordelijk voor de verdeling van de opdrachten en voert de functioneringsgesprekken met de<br />
personeelsleden van de opleiding. Bij de toekenning van de opdrachten worden functieomschrijvingen<br />
gehanteerd, waardoor verantwoordelijkheden en taakgebieden worden verduidelijkt. De toewijzing van het aantal<br />
VTE’s gebeurt op departementaal niveau. De concrete invulling van de opdrachten en de taakinvulling gebeurt<br />
volgens criteria onderhandeld door het departementaal overlegcomité. De bevriezing van de financiële enveloppe<br />
door de overheid beperkt een optimaal personeelsbeleid.<br />
Voor nieuwe functies, zoals skillslabverantwoordelijke, wordt gewerkt met interne vacatures met een<br />
functieomschrijving.<br />
De hogeschool voert een stimulerend beleid naar vorming en voorziet hiervoor 5% van de opdracht. Het<br />
personeel van de opleiding vroedkunde vertoont een grote participatie aan externe en interne<br />
vormingsactiviteiten, zowel voor beroepsmatige als onderwijskundige aspecten. Vooral vorming met betrekking<br />
tot de onderwijsvernieuwing wordt veel gevolgd.<br />
Zowel op hogeschoolniveau als op departementaal niveau is voorzien in een begeleiding en vorming van nieuwe<br />
personeelsleden.<br />
Het onderwijzend personeel heeft inspraak via verschillende overlegorganen. Personeelsvergaderingen<br />
informeren het personeel over actuele onderwijskundige onderwerpen, over de werking van verschillende<br />
diensten in het departement en de curriculumhervorming.<br />
De samenhorigheid van het personeel binnen het departement na de fusie is binnen de campus voelbaar in<br />
positieve zin. De commissie ervaart in de contacten met het personeel een grote betrokkenheid en inzet. Zij merkt<br />
dat de veranderingsbereidheid om het ingezette proces van curriculumontwikkeling te dragen aanwezig is.<br />
172 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt voldoende aandacht te schenken aan de hoge werkdruk om de motivatie en het<br />
enthousiasme van alle betrokkenen te handhaven.<br />
- De commissie vraagt voldoende ondersteuning voor het onderwijzend personeel in het vernieuwingsproces<br />
zodat iedereen volgens hetzelfde tempo aan die vernieuwing kan werken. De commissie verwijst hierbij naar<br />
de eerder geformuleerde aanbeveling over de opmaak van de nieuwe syllabi.<br />
- Gerichte aandacht voor professionalisering in functie van de geplande vernieuwingen is naar het oordeel van<br />
de commissie dan ook noodzakelijk.<br />
Facet 3.2<br />
Eisen professionele gerichtheid<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte<br />
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen<br />
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De hogeschool werkt aan een hoge kwaliteit van het personeel. Met uitzondering van de praktijklectoren dienen<br />
nieuwe personeelsleden zowel over een licentiaats/masterdiploma te beschikken als een pedagogisch diploma, of<br />
althans de intentie hebben het te behalen binnen korte tijd. De commissie merkt op dat hier wel een<br />
inhaalbeweging dient te gebeuren. Op het ogenblik van het bezoek bestaat het korps uit 3,52 VTE lectoren op<br />
een totaal van 9,84 VTE en bezit 15 op 25 een pedagogisch diploma.<br />
De opleiding hecht veel waarde aan de werkervaringen van het onderwijzend personeel. Er werd een eerste<br />
dienstverleningscontract afgesloten met een ziekenhuis om een personeelslid deeltijds vrij te stellen voor de<br />
opleiding, meer bepaald in het kader van de stagebegeleiding.<br />
De commissie is van oordeel dat het personeelsbeleid helder en goed doordacht is.<br />
Met 8,32 VTE op een totaal van 9,84 is het aandeel van vroedvrouwen in de opleiding ruim. Bovendien valt het de<br />
commissie op dat alle praktijklectoren vroedvrouw zijn.<br />
Internationale contacten worden belangrijk geacht, maar zijn tot op heden nog geen grote prioriteit. De<br />
internationale ervaring van het personeel vroedkunde beperkt zich tot de stagebegeleiding van in het buitenland<br />
verblijvende studenten.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 173
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt verbetering aan van het aantal internationale contacten van het onderwijspersoneel via<br />
uitwisselingsprojecten en lidmaatschap van internationale netwerken of samenwerkingsverbanden.<br />
Facet 3.3<br />
Kwantiteit personeel<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het statutair onderwijzend personeelsbestand van het departement gezondheidszorg bedraagt 53, met 47<br />
benoemingen en 20 tijdelijke functies. De man-vrouwratio bedraagt 7/46. Statutair administratieve personeelsleden<br />
zijn er vier, waarvan drie benoemd en een tijdelijk.<br />
De opleiding vroedkunde beschikt over 10,72 VTE voor 109 studenten. De student-docentratio bedraagt 10,17.<br />
De commissie vindt de omvang van het personeelsbestand in verhouding tot de studentenaantallen voldoende tot<br />
ruim voldoende.<br />
Op een totaal van 9,92 VTE onderwijzend personeel is 32,6% lector, 42,34% praktijklector, 22,88% onderwijzend<br />
personeel met bediendecontract en 2,52% opvoedend hulppersoneel.<br />
Uit het zelfevaluatierapport blijkt een onevenwichtige departementale leeftijdsstructuur. Van de 54 OP-leden zijn<br />
er 31 ouder dan 50, slechts twee jonger dan 40. De recente toename van het aantal jonge vroedvrouwen<br />
beïnvloedt deze structuur gunstig.<br />
De meeste personeelsleden zijn deeltijds aan de opleiding vroedkunde verbonden. Slechts vier OP-leden zijn<br />
voltijds en de overige werken nog deeltijds in het werkveld of in een andere opleiding.<br />
Zes gynaecologen, twee neonatologen, een huisartsseksuoloog, een anesthesist, een verpleegkundige<br />
werkzaam op de afdeling fertiliteit en een socioloog zijn de experts die naast het vaste korps nog 204 uren<br />
(0,14 VTE) doceren in de opleiding.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt aandacht voor de formatieomvang en de leeftijdsopbouw van het onderwijzend<br />
personeel.<br />
- De commissie adviseert een proactief personeelsbeleid te voeren.<br />
174 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende<br />
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: goed<br />
- Facet 3.2 Eisen professionele gerichtheid: goed<br />
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: goed<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- de opleiding beschikt over ruim voldoende deskundig en gemotiveerd onderwijzend en technisch,<br />
administratief, organisatorisch personeel om het programma volwaardig te realiseren;<br />
- de opleiding beschikt over gekwalificeerd personeel en een personeelsbeleid dat recht doet aan goed<br />
functioneren in het onderwijsproces;<br />
- er aandacht is voor de pedagogisch didactische vorming van de lectoren/praktijklectoren;<br />
- het aantal lectoren/praktijklectoren met praktijkervaring in verhouding groot is;<br />
- de kwantiteit van het personeel en de leeftijdsopbouw aandacht verdienen, mede ook in het kader van de<br />
geconstateerde werkdruk.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 175
Onderwerp 4<br />
Voorzieningen<br />
Facet 4.1<br />
Materiële voorzieningen<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De commissie heeft vastgesteld dat de gebouwen waar de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> van de Karel de Grote-<br />
Hogeschool gevestigd is, in goede staat zijn en goed onderhouden zijn. De campus vertoont alom netheid. De<br />
capaciteit van de campusgebouwen voldoet aan de studentenomvang.<br />
Uit het bezoek aan de lokalen blijkt dat de theorielokalen ruim voldoende zijn in aantal en grootte, goed uitgerust<br />
met de meest recente didactische materialen. De commissie stelt vast dat de opleiding beschikt over één<br />
polyvalente ruimte en twaalf leslokalen, waarvan één auditorium, om het jaarprogramma te realiseren. De grootte<br />
van de lokalen varieert van 98 tot 22 zitplaatsen. In elk lokaal staan een bord en een overheadprojector en is er<br />
internetaansluiting. Vier lokalen zijn uitgerust met een computer met vaste LCD-projector, die eveneens de<br />
mogelijkheid biedt tot het vertonen van video’s. Een aandachtspunt is de slechte verluchting van de aula. Voor<br />
vergaderingen is een aparte ruimte ter beschikking, er is ook nog een extra keukentje dat eveneens dienst doet<br />
als vergaderruimte.<br />
De commissie is van oordeel dat de polyvalente ruimte zou moeten aangepast worden naar een multifunctionele<br />
ruimte, dit is financieel nog niet haalbaar. Er zijn voldoende lokalen voor lectoren en studenten, wel is er een<br />
tekort aan kleinere ruimtes die in het kader van onderwijsvernieuwing wenselijk zijn. Studenten kunnen een<br />
broodmaaltijd gebruiken in de cafetaria. Er wordt voorzien in een beperkte catering.<br />
De vaardigheidslokalen zijn eerder beperkt in ruimte voor de grote studentenpopulatie. De hogeschool legt de<br />
plannen voor van twee ruime vaardigheidslokalen voor vroedkunde en kinderverpleegkunde, die beschikbaar<br />
zullen zijn tegen volgend academiejaar. Het noodzakelijke oefenmateriaal is aanwezig.<br />
Het bibliotheekbeleid is doelgericht. De bibliotheekwerking is erop gericht een krachtige en duidelijke positie te<br />
verwerven. Jaarlijks wordt een bibliotheekactieplan opgesteld. Om de werking te evalueren wordt jaarlijks één<br />
departementale bibliotheek doorgelicht en werden drie zelfdiagnosemodellen voor de kernactiviteiten ontwikkeld:<br />
collectievorming, ontsluiting en terbeschikkingstelling. De commissie stelt vast dat de bibliotheek beschikt over<br />
Engels-, Nederlands- en Franstalige wetenschappelijke verpleeg- en vroedkundige literatuur. Basisinformatie is<br />
terug te vinden in een boekencollectie van ongeveer 7 000 titels, de meest actuele informatie kan opgezocht<br />
worden in de tijdschriftencollectie van ongeveer 1 000 lopende abonnementen. Daarnaast is er een video- en cdromcollectie<br />
en de mogelijkheid van raadpleging van onlinedatabanken en internet. Het toegankelijke en goed<br />
uitgeruste studielandschap, en de implementatie van het e-learningplatform Blackboard beantwoorden aan de<br />
hedendaagse eisen en ondersteunen de mogelijkheid tot competentiegericht studeren.<br />
Uit de studententevredenheidsenquête (2003-2004) blijkt dat de studenten tevreden zijn met de beschikbaarheid<br />
van computers en internet. De commissie stelt vast dat de studenten in september hun handboeken met degelijke<br />
176 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
korting op de officiële prijs kunnen aankopen op de hogeschool. Voor de aankoop van leerteksten kan de student<br />
terecht op de cursusdienst. Er wordt naar gestreefd dat de studenten over hun cursus beschikken voor de start<br />
van de lessenreeks.<br />
De commissie heeft vastgesteld dat studenten voornamelijk geïnformeerd worden door gebruik te maken van de<br />
valven. Deze zijn logisch geordend. Toch klagen een aantal studenten dat de valven onvoldoende zichtbaar zijn.<br />
Het gebruik van Blackboard Learning System kan hiervoor een oplossing bieden. Studenten zijn vragende partij<br />
om Blackboard meer te gebruiken om informatie kenbaar te maken. Vanaf 2004-2005 wordt gestart met digitale<br />
valven. Vanaf 2005-2006 moet dit efficiënt functioneren en moet alle informatie ook digitaal beschikbaar zijn. De<br />
studenten kunnen tegen een voordelige prijs een computer aankopen en een breedband abonnement aansluiten.<br />
De commissie waardeert de vele aandacht die besteed wordt aan ondersteuning door de informatica. Blackboard<br />
Learning System is geïntegreerd in de opleiding.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt blijvende aandacht voor de vernieuwing en de aanvulling van het domeinspecifiek<br />
didactisch materiaal.<br />
Facet 4.2<br />
Studiebegeleiding<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de<br />
studievoortgang.<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De hogeschool levert inspanningen om goede informatie te verlenen aan abituriënten en aan het organiseren van<br />
instroombegeleiding. Er is een brede waaier van studenten met diverse achtergronden.<br />
Elke student die problemen heeft met onderwijs- en examenactiviteiten kan terecht bij een ombudsdienst. De<br />
ombudsdienst legt de nadruk op preventief werken. Indien studenten toch een klacht willen indienen, kunnen ze<br />
terecht bij het hoofd Studentenzaken. De ombudsdienst bestaat uit drie docenten, die alleen die studenten<br />
ondersteunen waaraan ze zelf geen les geven. Studenten worden in dit proces vooral aangemoedigd om indien<br />
mogelijk, zelf problemen uit te praten met de betrokken lectoren/praktijklectoren. Uit de gesprekken blijkt dit zeer<br />
goed te lopen, toch stelt de commissie zich vragen bij de kwaliteitsbewaking van dit proces. De PDCA-cyclus<br />
moet ook hier zijn ingang vinden om een kwaliteitsvolle studiebegeleiding te kunnen verzekeren.<br />
Studenten met vragen over studiemethode kunnen in de departementen terecht voor studie(methode)begeleiding<br />
of heroriëntering. Flexibilisering zal een evolutie van studie(methode)begeleiding naar leertrajectbegeleiding<br />
noodzakelijk maken. Daarom zal de taak van de studie(methode)begeleider geheroriënteerd worden naar de<br />
preventie van studieproblemen. De commissie beoordeelt het studiebegeleidingsysteem als een goed en<br />
coherent systeem. Zij vindt het leerbegeleidingstraject een positief initiatief.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 177
De commissie stelt vast dat er in belangrijke mate aandacht is voor bijzondere doelgroepen. Dit getuigt van een<br />
maatschappelijk verantwoord beleid. Zo is er een bijzonder statuut met onderwijs- en examenfaciliteiten voor<br />
studenten met bijvoorbeeld een fysieke handicap, leerstoornis of ziekte, om tegemoet te komen aan hun<br />
specifieke noden. Er is ook een instroomprocedure ”Motief” voor anderstalige nieuwkomers. Dit is een groep<br />
allochtone studenten uit verschillende departementen die allochtone jongeren informeren en motiveren om de<br />
stap naar het hoger onderwijs te zetten en er succesvol te studeren.<br />
Elk academiejaar worden studentenraadverkiezingen georganiseerd onder de leiding van de dienst<br />
Studentenzaken.<br />
De commissie vindt de informatievoorziening in het algemeen degelijk georganiseerd. De studiegids is een<br />
bruikbaar instrument voor de studenten. De onderwijs- en examenregeling is duidelijk uitgewerkt.<br />
De informatie die voorzien wordt voor de potentiële studenten, is voldoende duidelijk en correct. Er zijn geen<br />
gestructureerde intakegesprekken voorzien voor alle studenten, wel worden alle studenten met een individueel<br />
leertraject gezien in verband met EVC en EVK.<br />
De studenten geven aan dat de lectoren/praktijklectoren goed bereikbaar zijn en dat de contacten zeer<br />
laagdrempelig verlopen. Sinds 2004 is de bereikbaarheid van de lectoren/praktijklectoren te consulteren via<br />
outlook.<br />
Er is een duidelijk beleid aanwezig voor coaching en persoonsgebonden begeleiding. De jaarverantwoordelijke is<br />
de centrale aanspreekpersoon. De leertrajectbegeleider (procesbegeleider) volgt de student doorheen zijn<br />
studieloopbaan. Hiervoor worden personeelsmiddelen voorzien. De leertrajectbegeleider brengt de studenten ook<br />
samen in leergroepen.<br />
De commissie stelt vast dat de studiebegeleiding nog niet ten volle ingebed is in de opleiding. Studenten worden<br />
geïnformeerd over studiemethodebegeleiding die in kleine groepen aangeboden wordt, maar dienen zelf<br />
initiatieven te nemen. De lectoren/praktijklectoren worden niet systematisch op de hoogte gebracht van de<br />
mogelijkheden. Wel voert de opleiding een beleid waarbij elke lector/praktijklector verantwoordelijk is voor de<br />
begeleiding en ondersteuning binnen de eigen vakken.<br />
Er wordt geen vakkenmonitoraat georganiseerd.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat op het niveau van de opleiding structurering dient aangebracht te worden in de<br />
studiebegeleiding.<br />
178 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende<br />
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: goed<br />
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de voorzieningen:<br />
- er voldoende theorielokalen aanwezig zijn met een goede uitrusting;<br />
- de vaardigheidslokalen, gegeven het studentenaantal, nu nog beperkt zijn in ruimte en dat de opleiding een<br />
nieuwbouw heeft gepland;<br />
- de opleiding constante aandacht heeft voor het didactische materiaal;<br />
- de opleiding een doelgericht bibliotheekbeleid voert;<br />
- het studielandschap goed uitgerust is.<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de studiebegeleiding:<br />
- de studiebegeleiding en informatievoorziening binnen de opleiding gebaseerd zijn op een beleid, zowel wat<br />
de coaching als de persoonsgebonden begeleiding betreft;<br />
- leertrajectbegeleiders aangewezen zijn;<br />
- de studiebegeleiding in brede zin nog niet voldoende plaatsvindt op opleidingsniveau maar degelijk<br />
uitgewerkt is op departementaal niveau;<br />
- de opleiding een goedwerkende ombudsdienst heeft.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 179
Onderwerp 5<br />
Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1<br />
Evaluatie resultaten<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De Karel de Grote-Hogeschool heeft voor zichzelf het kwaliteitsbeleid en de verbetering van de kwaliteitszorg als<br />
belangrijke aandachtspunten vooropgesteld. Ze heeft voor een eenvoudig systeem van kwaliteitszorg gekozen<br />
omdat het vroegere systeem als te zwaar werd ervaren. De commissie stelt vast dat het kwaliteitsbeleid en de<br />
verbetering van de kwaliteitszorg worden benadrukt in het strategische plan (2004-2008) en het<br />
onderwijsontwikkelingsplan. Bij aanvang van het academiejaar 2004-2005 werd een nieuw kwaliteitszorgplan<br />
goedgekeurd. Het doel is kwaliteitszorg meer gestructureerd en procesmatig te benaderen en dit via een<br />
eenvoudig hanteerbaar systeem. De PDCA-cyclus wordt overal naar de basis gebracht. Er wordt gewerkt met de<br />
Balanced Scorecard omdat deze op het vlak van de resultaatgerichtheid ligt. De PDCA-cyclus vindt zijn<br />
uitwerking door activiteiten en processen te plannen, uit te voeren, te kijken of ze het gewenste effect hebben en<br />
indien nodig bij te stellen, en de activiteiten en processen te verbeteren. Men houdt steeds rekening met de eisen<br />
en behoeften van alle betrokken groepen. Men probeert de administratieve last voor de opleidingen tot het strikte<br />
minimum te beperken. De cel kwaliteitszorg werd onlangs verruimd met 1,25 VTE.<br />
De commissie is van oordeel dat de hogeschool en de opleiding duidelijk bezig zijn met kwaliteitszorg. De<br />
commissie vindt dat de aanpak getuigt van openheid en van een streven naar kwaliteitsverhoging. Opvallend is<br />
de wisseling van kwaliteitszorgsystemen. De Karel de Grote-Hogeschool wenst de kwaliteitszorg terug te brengen<br />
naar de basis door een begrijpbaar systeem voor alle stakeholders. Het is voor de commissie duidelijk welke<br />
overwegingen daaraan ten grondslag liggen en deze overwegingen zijn aanvaardbaar.<br />
Het metingenbeleid werd geëvalueerd en resulteerde in de volgende verbeteracties. Er zullen metingen online<br />
kunnen uitgevoerd worden via het Blackboard Learning System om zo sneller en flexibeler te kunnen werken.<br />
Ook krijgen departementen en opleidingen de mogelijkheid om zelf hun enquête uit een beschikbare pool<br />
samenstellen.<br />
Een andere verbetering is de uitwerking van een verplicht maar hanteerbaar opvolgtraject. Hier neemt de student<br />
een centrale plaats in. Door focusgroepen worden de studenten betrokken in de analyse van het resultaat van de<br />
metingen en van de daaraan verbonden verbeterprojecten. Elke verbeteractie wordt in de opleiding/dienst als<br />
project gedefinieerd.<br />
De departementen rapporteren jaarlijks aan de dienst Kwaliteitszorg.<br />
Het nieuwe kwaliteitssysteem werd opgestart met een project studententevredenheid voor de hele hogeschool.<br />
De resultaten van de studententevredenheidsenquête van 2003 werden hiervoor gebruikt. Voor elke opleiding<br />
en/of afstudeerrichting werden op basis van deze metingen sterkten en zwakten betreffende de<br />
studententevredenheid bepaald. In focusgroepen wordt dieper ingegaan op de oorzaak van de vastgestelde<br />
problemen en mogelijke oplossingen hiervoor.<br />
180 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
Het formuleren van streefdoelen en indicatoren is nog voor verbetering vatbaar. Het expliciteren van meetbare<br />
streefdoelen en indicatoren is het belangrijkste verbeterpunt bij de invoering van het strategisch plan. Voor de<br />
implementatie en opvolging van dit plan zal gebruik gemaakt worden van de Balanced Scorecard. De PDCAcyclus<br />
wordt gebruikt om het proces van continue kwaliteitsverbetering op te zetten.<br />
Interdepartementaal (vanuit de hogeschooldiensten) werden een aantal metingen uitgevoerd zoals een<br />
waardering van onderwijsprocessen door alumni, een studietijdmeting, een werkdruk- en stressmeting. Daarnaast<br />
werden ook een aantal departementale metingen uitgevoerd. Uit een skillslabevaluatie blijkt dat de studenten<br />
goed op de hoogte zijn van de skillslabwerking en dat ze tevreden zijn over de infrastructuur. De stage wordt<br />
systematisch doorgelicht sinds 1999.<br />
De commissie stelt vast dat de bereidheid om alle betrokkenen op het punt van de kwaliteitszorg aan te spreken<br />
duidelijk aanwezig is. Zij heeft de indruk dat de aansturing op hogeschoolniveau en de vragen op<br />
opleidingsniveau niet altijd op elkaar aansluiten. De centrale prioriteiten weerspiegelen niet altijd de<br />
opleidingsprioriteiten.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert waakzaamheid voor de continuïteit en de borging van de verbetertrajecten.<br />
Facet 5.2<br />
Maatregelen tot verbetering<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan<br />
de realisatie van de streefdoelen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De kwaliteitszorg levert een grote hoeveelheid aan informatie aan. Uit het zelfevaluatierapport blijkt een goede<br />
mate van realisatie van streefdoelen uit het verleden. Er is een duidelijke dynamiek zichtbaar. Een mooi bewijs<br />
hiervan is de aangepaste versie van het rapport, zodat de commissie deze vernieuwingsdynamiek kan<br />
vaststellen.<br />
Alle verbeterprojecten worden systematisch opgevolgd, volgens één traject in heel de hogeschool. Het<br />
uitgangspunt is dat de student centraal staat en betrokken wordt bij de opvolging. Het departement rapporteert<br />
jaarlijks aan de hogeschooldienst Kwaliteitszorg.<br />
Wat betreft de mate van realisatie van streefdoelen uit het verleden, kan gesteld worden dat er altijd getracht is<br />
om studenten alle mogelijke kansen te bieden. Dit heeft geleid tot een grote diversiteit aan flexibele leertrajecten.<br />
Momenteel zijn er een heel groot aantal verbeteracties lopende in de opleiding.<br />
Interdepartementaal zijn de belangrijkste het studententevredenheidsonderzoek, ombudsbekendheid, waardering<br />
onderwijsprocessen door studenten/ alumni/ werkgevers, de studietijdmetingen, de werkdruk- en stressmeting.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 181
De departementale directie is verantwoordelijk voor het doorgeven van de beslissingen en de lopende projecten<br />
aan de volledige personeelsgroep, en moet dit kaderen binnen eventuele verbeterprojecten. Dit gebeurt via<br />
personeelsvergaderingen. Daarnaast zijn er ook nog luisterfora waar het personeel vragen kan stellen of<br />
bedenkingen kwijt kan.<br />
Via de opleidingscommissies kunnen projecten van het personeel voorgedragen en besproken worden.<br />
Departementaal wordt een skillslabevaluatie uitgevoerd, ook is er een systematische doorlichting van de stage.<br />
Daarnaast is er een analyse dienstverleningscontract, de sterktezwakteanalyse van de bibliotheek, evaluatie van<br />
de oriënterende stages en de dienst studiebegeleiding.<br />
Er wordt een evaluatiedocument uitgewerkt voor de dienst Internationalisering en er wordt een aangepaste versie<br />
uitgeschreven voor de exitgesprekken.<br />
De commissie stelt vast dat in de opleiding een groot aantal verbeterprojecten lopen. De aandacht voor<br />
kwaliteitszorg is overduidelijk. Minder duidelijk is de manier waarop prioriteiten ten aanzien van kwaliteitszorg<br />
worden vastgesteld. Verbeteracties zijn vooral gericht op het curriculum, de begeleiding van de stage (vooral de<br />
leerbegeleiding) en de samenwerking met het werkveld.<br />
De aandacht voor kwaliteit is voortreffelijk, maar met meer systematiek zou het geheel wellicht meer effectief<br />
kunnen worden. De kwaliteitszorg leidt tot een groot aantal gegevens, waarvan niet altijd duidelijk is wat ermee<br />
gebeurt, maar het geheel maakt (nog) een fragmentarische indruk. Per verbeteringsactiviteit wordt overigens<br />
planmatig gewerkt, maar het grote geheel is minder goed zichtbaar. De Balanced Scorecard zal het grote geheel<br />
en de samenhang duidelijker in kaart brengen. De aandacht van de opleiding voor verbeteringen moet positief<br />
gewaardeerd worden.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 5.3<br />
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de<br />
opleiding actief betrokken.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het personeel wordt betrokken bij de besluitvorming en bij de evaluaties in het kader van de interne<br />
kwaliteitszorg, alsook van de studenten, in het bijzonder dan bij de onderwijsevaluaties en de<br />
curriculumvernieuwingen, en van de afgestudeerden.<br />
De studenten worden betrokken in raden en commissies.<br />
182 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
Bij de curriculumherziening werd rekening gehouden met de knelpunten die studenten en afgestudeerden in de<br />
bevraging signaleerden.<br />
Studenten worden dankzij de kleinschaligheid van het departement rechtstreeks betrokken door overleg tussen<br />
het opleidingshoofd of de jaarverantwoordelijke en de klasgroep. Een aantal praktijklectoren bevraagt de<br />
studenten zelf over hun onderwijsactiviteit.<br />
Via de laatste alumnibevraging en de bevraging van de werkgevers zijn de afgestudeerden en het werkveld<br />
betrokken bij de onderwijsevaluatie. Daarnaast zijn er nog informele contacten. Vanuit de stafdienst<br />
Communicatie wordt getracht de database van afgestudeerden regelmatig te actualiseren. De commissie is van<br />
oordeel dat het overleg met alumni sterker georganiseerd kan worden.<br />
Het beroepenveld is via de departementale raad en de opleidingscommissie betrokken bij curriculumvernieuwingen.<br />
Door de aanwezigheid van de lectoren/praktijklectoren in het werkveld zijn er contacten met afgestudeerden en<br />
het beroepenveld. De planningscoördinator heeft een intensief contact met de stage-instellingen en heeft jaarlijks<br />
evaluatievergaderingen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert een sterkere betrokkenheid van het werkveld (formeel en structureel) bij de<br />
uitwerking van de vele ideeën en ingezette vernieuwingen.<br />
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende<br />
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: goed<br />
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: goed<br />
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: goed<br />
De commissie heeft geconstateerd dat:<br />
- de Karel de Grote-Hogeschool te Antwerpen beschikt over een dynamisch kwaliteitszorgsysteem gebaseerd<br />
op de PDCA-methodiek;<br />
- er periodieke bevragingen georganiseerd worden op diverse terreinen aangaande het onderwijs met<br />
relevante doelgroepen;<br />
- er een kwaliteitshandboek is, gebaseerd op een integrale benadering van kwaliteitszorg;<br />
- verbeteracties vooral gericht zijn op het curriculum;<br />
- er sprake is van een verbeterbeleid;<br />
- er een actieve betrokkenheid is van studenten, onderwijzend personeel, afgestudeerden en het werkveld bij<br />
de interne kwaliteitszorg.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 183
Onderwerp 6<br />
Resultaten<br />
Facet 6.1<br />
Gerealiseerd niveau<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Uit het gesprek met de afgestudeerden blijkt dat de meeste studenten ook als vroedvrouw tewerkgesteld zijn. De<br />
hogeschool leverde hier geen gegevens over. Zij stelt enkel dat de afgestudeerden breed inzetbaar zijn.<br />
De commissie stelt vast dat de eindkwalificaties in overeenstemming zijn met de nagestreefde competenties.<br />
Voor de belangrijkste doelstellingen van de opleiding wordt expliciet nagegaan of deze zijn bereikt. Over het<br />
algemeen geven de bevragingen positieve tot zeer positieve resultaten op vlak van theoretisch gefundeerd leren,<br />
kritisch reflecteren, deskundig in zorgcoördinatie, levenslang leren, deskundig personeel en variatie aan<br />
onderwijsvormen.<br />
De alumni bevestigen dat de praktijkervaringen (stage) tijdens de opleiding voldoende en relevante leerkansen<br />
bieden met het oog op de huidige functie en dat ze een goed beeld geven van de concrete werksituatie. De<br />
bevraagde alumni zijn bijna allemaal zeer tevreden over hun huidige functie. Zij geven tijdens de gesprekken aan<br />
zeer tevreden te zijn over de opleiding, zij getuigen van een kritische, constructieve visie.<br />
De commissie stelt vast dat het beroepenveld tevreden is over de kwaliteit van de afgestudeerden.<br />
Verantwoordelijkheidszin en respectvol omgaan met anderen zijn de attitudes die het hoogst scoren. De<br />
afgestudeerden van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> van de Karel de Grote- Hogeschool worden in grote mate<br />
geapprecieerd door het werkveld.<br />
De commissie merkt een goede participatie van de eigen studenten aan internationalisering, vooral de vaste<br />
stageplaatsen in Nederland, in verhouding tot de veel lagere instroom van buitenlandse studenten in dit kader. De<br />
verklaring hiervoor ligt volgens de opleiding vooral in de noodzakelijke kennis van het Nederlands bij het contact<br />
met de cliënten. De docentenmobiliteit is zeer beperkt. De deelname van vroedvrouwen gebeurt in het kader van<br />
begeleiding van in het buitenland verblijvende studenten.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert om de docentenmobiliteit te verbeteren en te vergroten.<br />
- De commissie vraagt de tewerkstelling te registreren in functie van de opvolging en het contact met de<br />
afgestudeerden.<br />
184 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
Facet 6.2<br />
Onderwijsrendement<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.<br />
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebied en/of opleiding over de jaren<br />
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45% en<br />
de 50% liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin wordt de situatie per opleiding of<br />
studiegebied opgevolgd. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante<br />
andere opleidingen.<br />
De commissie stelt vast dat er geen streefcijfers uitgeschreven zijn, deze zijn wel opgenomen in de<br />
verbetertrajecten. De commissie vindt dit een werkpunt. De opleiding kan hierdoor haar onderwijsrendement<br />
onvoldoende expliciteren er zijn geen kwantitatieve indicatoren noch kwalitatieve observeerbare criteria. In de<br />
departementale beleidsnota internationalisering zijn de operationele doelstellingen wel kwantitatief weergegeven.<br />
De commissie stelt vast dat het aantal niet-geslaagden en de studie-uitval goed worden bijgehouden. De<br />
commissie vindt echter dat deze cijfers een meer expliciete plaats kunnen krijgen in het kwaliteitsbeleid samen<br />
met de op te stellen streefcijfers.<br />
In de basisopleiding slaagden van de deelnemers aan examens 69,5% van de generatiestudenten, 70% van de<br />
eerstejaarsstudenten, 88% van de tweedejaarsstudenten en 94,5% van de derdejaarsstudenten. Het slaagcijfer<br />
stijgt in de loop van de opleiding. Het lagere slaagcijfer bij de generatiestudenten is mogelijk te wijten aan het<br />
leeftijdsverschil en de prestatiegerichtheid van de andere studenten.<br />
De gemiddelde studieduur over de laatste vijf jaren ligt tussen 3,05 en 3,25 jaren. Er zijn vrij hoge slaagcijfers in<br />
het eerste jaar. Daarnaast slagen heel wat studenten ook nog in hun bisjaar. Gemiddeld studeert 86% op tijd af,<br />
13% doet er een jaar langer over en 1% twee jaar langer.<br />
De commissie is van oordeel dat de opleiding kwaliteitsvol onderwijs levert aan haar studenten. Zij spreekt zich<br />
positief uit over de samenwerking met de Universiteit Antwerpen in het kader van het opstarten van projectmatig<br />
wetenschappelijk onderzoek.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de cijfers, de metingen en de resultaten de basis moeten zijn van degelijke analyses<br />
om het onderwijsrendement op te volgen, waardoor stappen tot bijsturing kunnen bepaald worden.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 185
Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende<br />
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende<br />
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- de opleiding breed inzetbare vroedvrouwen aflevert, maar heeft hiervoor geen echte rendementscijfers;<br />
- de hoofdzaken over het studierendement wel bekend zijn;<br />
- de gemiddelde studieduur over de laatste vijf jaren ligt tussen 3,05 en 3,25 jaren;<br />
- het onderwijsrendement van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> van een voldoende niveau is.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
Globaal oordeel<br />
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:<br />
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en bijhorende bijlagen,<br />
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,<br />
- de documenten ter inzage bij het bezoek,<br />
- de opgevraagde documenten,<br />
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.<br />
Op basis van de oordelen over:<br />
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende<br />
- Onderwerp 2 Programma: voldoende<br />
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende<br />
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende<br />
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende<br />
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende<br />
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding gewaarborgd is. De commissie beoordeelt de<br />
opleiding positief.<br />
186 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l
OVERZICHTSTABEL OORDELEN<br />
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie<br />
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen<br />
Onderwerp 2: Programma<br />
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud<br />
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid<br />
Facet 2.3: Samenhang<br />
Facet 2.4: Studieomvang<br />
Facet 2.5: Studielast<br />
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud<br />
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing<br />
Facet 2.8: Masterproef<br />
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden<br />
Onderwerp 3: Inzet van personeel<br />
Facet 3.1: Kwaliteit personeel<br />
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid<br />
Facet 3.3: Kwantiteit personeel<br />
Onderwerp 4: Voorzieningen<br />
Facet 4.1: Materiële voorzieningen<br />
Facet 4.2: Studiebegeleiding<br />
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1: Evaluatie resultaten<br />
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering<br />
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Onderwerp 6: Resultaten<br />
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau<br />
Facet 6.2: Onderwijsrendement<br />
score facet<br />
goed<br />
goed<br />
goed<br />
goed<br />
goed<br />
OK<br />
voldoende<br />
goed<br />
voldoende<br />
niet van<br />
toepassing<br />
voldoende<br />
goed<br />
goed<br />
goed<br />
goed<br />
voldoende<br />
goed<br />
goed<br />
goed<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
score<br />
onderwerp<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 187
188 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
2.5 Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende<br />
Algemene toelichting bij de gevisiteerde opleiding<br />
In het zelfevaluatierapport stelt de opleiding zich als volgt voor: In 1995 ontstaat de vzw Katholieke Hogeschool<br />
Brugge-Oostende door de fusie van de Katholieke Industriële Hogeschool West-Vlaanderen en het Hoger<br />
Technisch Instituut, beide gelegen in Oostende, en het Hoger Technisch Instituut Brugge, het Sint-Jansinstituut<br />
voor Verpleegkunde en het Sint-Andreasinstituut Normaalschool, alle gelegen in Brugge.<br />
De hogeschool bestaat uit vier campussen. Campus Sint-Jan in de Oostmeers en campus Sint-Andreas in de<br />
Garenmarkt liggen in het centrum van Brugge, Campus Sint-Michiel in de Spoorwegstraat bevindt zich in de<br />
onmiddellijke nabijheid van het Brugse station en Campus Oostende ligt aan de Zeedijk.<br />
De fusiehogeschool biedt opleidingen aan in vier departementen. Elk departement komt overeen met een<br />
studiegebied. Het departement Gezondheidszorg en het departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde<br />
bevinden zich op campus Sint-Michiel.<br />
Op 11 juli 2002 heeft de Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende in het raam van de Bologna-akkoorden een<br />
associatieovereenkomst met de K.U.Leuven ondertekend. De Associatie K.U.Leuven is een formeel<br />
samenwerkingsverband tussen twaalf hogescholen en de universiteit K.U.Leuven. De associatie telt zes<br />
hogescholen die een opleiding vroedkunde aanbieden: Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Katholieke<br />
Hogeschool Kempen, Katholieke Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen, Katholieke<br />
Hogeschool Brugge-Oostende en Katholieke Hogeschool Leuven. Sinds september 2001 werken<br />
vertegenwoordigers van alle partnerinstellingen op regelmatige basis samen in verschillende overleggroepen<br />
zoals de deelwerkgroep curriculumopbouw vroedkunde.<br />
Recent is binnen de Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende een proces gestart om al de opleidingen om te<br />
vormen tot hetzij professioneel gerichte bachelor, hetzij academisch gerichte bachelor of master. Deze<br />
omvorming gebeurt conform het decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen.<br />
De omvormingsdossiers werden op 30 september 2003 aan de Vlaamse overheid overgemaakt en in het voorjaar<br />
van 2004 goedgekeurd.<br />
De vroedvrouwenschool te Brugge werd in 1818 opgericht. Deze school werd gestart door de Commissie<br />
Openbare Onderstand van Brugge in de kraaminrichting van het Sint-Janshospitaal Oostmeers Brugge. In 1961-<br />
1962 werd een school voor Gegradueerden A1 Hoger Technisch Onderwijs Eerste graad opgericht en in 1963<br />
werd de Vroedvrouwenschool opgenomen in het Sint-Jansinstituut voor Verpleegkunde.<br />
Sinds het Hogeschooldecreet van juli 1994 kan de hogeschool zelf de doelstellingen, de inhoud en het<br />
opleidingsprogramma van de basisopleiding <strong>Vroedkunde</strong> bepalen. Naar aanleiding van de bachelorhervorming is<br />
de naam van de opleiding vanaf het academiejaar 2004-2005 professioneel gerichte bacheloropleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong>.<br />
De basisopleiding professioneel gerichte bacheloropleiding <strong>Vroedkunde</strong> van de Katholieke Hogeschool Brugge-<br />
Oostende behoort tot het departement Gezondheidszorg. Deze relatief kleine opleiding probeert binnen het<br />
geïntegreerd beleid van de Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende de strategische doelstellingen van de<br />
hogeschool te realiseren. Zij maakt werk van onderwijsvernieuwing, probeert internationale contacten verder uit te<br />
bouwen, en wil studenten deskundig begeleiden om ze zo goed mogelijk voor te bereiden op de concrete<br />
arbeidssituatie.<br />
Wat betreft de kwaliteit van het zelfevaluatierapport stelt de commissie dat het vaak getuigt van een eerder<br />
embryonaal systeem van kwaliteitsbewaking met nog weinig zin voor kritische reflectie. Het is een eerder<br />
oppervlakkig document waaruit de indruk ontstaat dat men weinig kritisch en eerder kleinschalig met onderwijs<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 189
ezig is. Zo worden herhaaldelijk sterke punten opgenomen die voordien niet geconcretiseerd zijn, en wordt<br />
overmatig veel aandacht besteed aan informatie en communicatietechnologie en bibliotheek tegenover een<br />
ondermaats uitgewerkt aspect stage. Het zelfevaluatierapport geeft de indruk dat er geen systematiek zit in de<br />
evaluatie en erop volgende verbeteracties en dat de opleiding niet over procedures voor verbeteracties beschikt.<br />
Deze indruk werd tijdens de gesprekken bevestigd. Er ontbreken vaak belangrijke bijlagen om een gefundeerd<br />
oordeel te kunnen uitspreken. De verplichte bijlage bij het zelfevaluatierapport “Tabel I.1 Programma” werd enkel<br />
voor het eerste jaar volledig ingevuld, waarbij de gegevens van de kolom “Overige” foutief onder de kolom<br />
“Practicum” werden geplaatst. De ontbrekende gegevens zijn ook tijdens de visitatie niet beschikbaar.<br />
190 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
Onderwerp 1<br />
Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1<br />
Niveau en oriëntatie bachelor hoger professioneel onderwijs<br />
Beoordelingscriteria:<br />
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:<br />
- het beheersen van algemene competentie als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken<br />
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren<br />
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen<br />
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;<br />
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,<br />
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van<br />
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle<br />
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de<br />
beroepspraktijk;<br />
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In het verleden steunde de opleiding vooral op het beroepsprofiel en op het hieruit ontstane opleidingsprofiel<br />
binnen de Vlaamse onderwijsraad. Het beroepsprofiel werd in oktober 2002 geactualiseerd en uitgegeven door<br />
de nationale raad voor vroedvrouwen.<br />
De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> en de associatie K.U. Leuven stellen zich verantwoordelijk voor de opleiding van<br />
competente en geëngageerde vroedvrouwen. Bij de formulering van de competenties is de werkgroep uitgegaan<br />
van de beroepsrollen. In de op associatieniveau ontwikkelde visietekst is een overzicht van de competenties<br />
opgenomen. De visietekst beoogt de afstemming van de doelstellingen op de competenties van bachelor uit het<br />
hogeschooldecreet (2 april 2003) en op de wetgeving met betrekking tot de uitoefening van het beroep van<br />
vroedvrouw. Om te voldoen aan de internationale eisen met betrekking tot het beroep worden de Europese<br />
richtlijnen gerespecteerd. Een kruistabel toont aan dat de eindcompetenties van de professioneel gerichte<br />
bacheloropleiding <strong>Vroedkunde</strong> terug te vinden zijn in de door de associatie vastgelegde BAMA-profielen. De<br />
uitgewerkte competenties werden door de werkgroep naar de beroepsverenigingen voor vroedvrouwen<br />
verzonden voor feedback vanuit het werkveld. De uitwerking van een nieuw opleidingsprofiel voor de<br />
professioneel gerichte bacheloropleiding <strong>Vroedkunde</strong> is nu de prioriteit.<br />
De competenties worden ondergebracht bij de volgende rollen of eindcompetenties:<br />
- Persoon in de samenleving: “Echte, zelfbewuste, empathische, vakbekwame persoon, als symbool van de<br />
‘wijze vrouw’ voor de samenleving”;<br />
- Coach/begeleider: “Met raad en daad bijstaan”;<br />
- Zorgverlener: “Zorg verlenen op maat”;<br />
- Professional: “De professionele vroedvrouw draagt de verantwoordelijkheid om de eigen deskundigheid<br />
permanent te ontwikkelen. Het ontwikkelen van deze deskundigheid gebeurt met de methoden van<br />
wetenschappelijk onderzoek, reflectie en permanente bijscholing”;<br />
- Teamlid: “Een multidisciplinaire samenwerking op micro-, meso- en macroniveau, waarbij professionaliteit,<br />
kwaliteit en continuïteit van de zorg centraal staan”;<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 191
- Organisator: “De zorg op mesoniveau mee ontwikkelen en implementeren”.<br />
Een belangrijk scharnierpunt bij het invullen van het nieuwe opleidingsprogramma is de hervorming van de<br />
opleiding naar professioneel gerichte bacheloropleiding. De adviesraad van de opleiding speelt hierin een<br />
belangrijke rol. Hij is representatief samengesteld uit zowel gynaecologen, vroedvrouwen en directie nursing als<br />
afgestudeerden van de hogeschool, en een aantal lectoren van de opleiding. Deze vergadering leidde ook tot een<br />
belangrijke stap in de herformulering van de doelstellingen en van de concretisering ervan in het curriculum<br />
professioneel gerichte bacheloropleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
Hoewel de werkgroep <strong>Vroedkunde</strong> op associatieniveau erg actief is en functioneert onder voorzitterschap van<br />
een lid van het opleidingsteam, stelt de visitatiecommissie vast dat de opleiding geen duidelijke en weloverwogen<br />
eigen visie ontwikkeld heeft op het profiel van de huidige vroedvrouw en de daarmee gepaard gaande opleiding.<br />
Ook de studenten kunnen hun visie moeilijk formuleren.<br />
De opleiding is eerder een verloskundige-verpleegkundige dan een zelfstandige, onafhankelijke vroedkundige<br />
opleiding waarbij de huidige vroedvrouw opgeleid wordt om zelfstandig normale verloskunde uit te oefenen en in<br />
een partnership met de gynaecoloog te werken. De lectoren/praktijklectoren stellen dat verpleegkunde een<br />
belangrijk onderdeel is in de opleiding omdat de vroedvrouw ook op algemene diensten kan tewerkgesteld<br />
worden. De commissie ervaart dat het vrij ruime aandeel verpleegkunde de doelstelling van opleiden tot<br />
professioneel gerichte bachelor <strong>Vroedkunde</strong> enigszins onderdrukt. Er rijzen dan ook twijfels met betrekking tot de<br />
eenheid van visie bij alle betrokken lectoren/praktijklectoren, in het bijzonder bij de in verhouding talrijk aanwezige<br />
verpleegkundigen.<br />
De competenties zijn opgenomen in de studiegids waarin ook de doelstellingen van de opleidingsonderdelen<br />
vermeld staan. Een verwijzing ernaar in de vakfiches dient nog te gebeuren. Alle studenten bezitten het<br />
beroepsprofiel en de visietekst, die ook toegelicht wordt tijdens de introductiedagen van het eerste jaar en in het<br />
opleidingsonderdeel beroepsprofessionalisering. De communicatie van eindcompetenties naar het lectorenkorps<br />
gebeurt op de werkvergadering <strong>Vroedkunde</strong> en via de studiegids. De commissie stelt echter vast dat de kennis<br />
van en de betrokkenheid bij het competentiedenken in de opleiding onvoldoende doorgedrongen is bij de<br />
studenten en slechts vrij beperkt bij enkele lectoren/praktijklectoren. De competenties dienen effectief gehanteerd<br />
te worden in de verschillende facetten van het onderwijs. De commissie meent dat de investering door de<br />
opleiding in de werkgroep <strong>Vroedkunde</strong> van de associatie nog effectiever en efficiënter kan bijdragen tot het<br />
curriculumontwikkelingsproces.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om prioritair aandacht te besteden aan de bekendmaking van de<br />
doelstellingen bij alle zowel intern als extern betrokkenen bij de opleiding.<br />
- Het competentiegericht opleiden en leren dient duidelijk verbonden te worden aan de beoogde doelstellingen<br />
van de opleiding en ook hier dient de nodige zorg besteed te worden aan de bekendmaking bij alle<br />
betrokkenen.<br />
- De internationale dimensie van de opleidingsdoelstellingen in relatie tot soortgelijke opleidingen dient verder<br />
uitgewerkt te worden.<br />
192 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
Facet 1.2<br />
Domeinspecifieke eisen<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die<br />
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het<br />
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van<br />
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.<br />
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante<br />
beroepenveld.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Bij de opstelling van de visie en de eindcompetenties van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> op associatieniveau werd<br />
rekening gehouden met de wetgeving en met gegevens van zowel binnenlandse als buitenlandse instellingen.<br />
Elke hogeschool van de associatie vertaalt de eindcompetenties verder naar het eigen curriculum. Voor de<br />
opleiding aan de Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende gebeurt dit door intens overleg met het<br />
departementshoofd, het adjunct-departementshoofd, de adviesraad <strong>Vroedkunde</strong>, de werkgroep Curriculum<br />
vroedkunde en kwaliteitscoördinator.<br />
De opleiding voorziet regelmatig inhoudelijke toetsing van de kerncompetenties aan het relevante beroepenveld<br />
door zowel spontane initiatieven van het docententeam als door gestructureerde, al dan niet systematische,<br />
formele initiatieven. Zo wordt nagegaan of de opleidingsdoelstellingen aansluiten bij de reële situatie in het<br />
werkveld door evaluatievergaderingen met stagediensten, een tweejaarlijkse mentorendag, de contacten met en<br />
bevragingen bij de afgestudeerden, de werkgroep Opleiding en werkgroep Wetenschappelijk onderzoek van de<br />
Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen (VLOV). Ook in de departementale raad en de adviesraad bekijken<br />
vertegenwoordigers van het beroepenveld de behandelde aspecten vanuit het beroeps- en arbeidsperspectief.<br />
Aansluiting bij de eisen gesteld door buitenlandse vakgenoten beperkt zich tot enkele contacten met buitenlandse<br />
partnerscholen en de University of Manchester, waarmee een samenwerking bestaat vanuit de associatie<br />
K.U.Leuven. Verder stelt de commissie vast dat hoewel bij de bepaling van de competenties op associatieniveau<br />
rekening gehouden werd met de Europese wetgeving, in de opleiding een groot aandeel van verpleegkundige<br />
opleidingsonderdelen zorgen voor een onevenwicht tussen theoretisch onderwijs en praktisch en klinisch<br />
onderwijs. De Europese wetgeving beschouwt alle verpleegkundige thema’s immers als praktisch en klinisch<br />
onderwijs.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de opleiding haar profilering ten opzichte van andere binnenlandse en buitenlandse<br />
opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> naar opleidingsdoelstellingen en eigen visie op het beroep/de discipline verder dient<br />
uit te werken.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 193
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende<br />
- Facet 1.1 Niveau en oriëntatie: voldoende<br />
- Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het domeinspecifieke kader van de opleiding zich situeert in dat van de VLHORA, zoals voorafgaand aan de<br />
bezoeken ontwikkeld werd door de visitatiecommissie op basis van de door de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong><br />
aangereikte kaders;<br />
- de doelstellingen van de opleiding gericht zijn op zowel de algemene competenties als de algemene<br />
beroepsgerichte en de beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnende<br />
beroepsbeoefenaar;<br />
- de voornoemde competenties voldoen aan decretale en beroepsspecifieke vereisten;<br />
- de doelstellingen van de opleiding totstandkomen door overleg met interne en externe actoren;<br />
- de eindkwalificaties bij het beroepenveld getoetst worden.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
194 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
Onderwerp 2<br />
Programma<br />
Facet 2.1<br />
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma<br />
Beoordelingscriteria<br />
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;<br />
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;<br />
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te<br />
bereiken.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De herziening van het bestaande opleidingsprofiel is een opdracht voor de deelwerkgroep <strong>Vroedkunde</strong> van de<br />
associatie K.U. Leuven.<br />
De in de visietekst van de associatie opgenomen competenties worden uitgewerkt en verbonden met de<br />
opleidingsonderdelen in de opleiding. De relatie tussen de doelstellingen en de inhoud van het programma<br />
worden beschreven in de studiegids. De doelstellingen worden echter niet betrokken op het competentieprofiel.<br />
De commissie stelt vast dat de competentiematrix in de studiegids van het eerste jaar niet altijd realistisch is. Zo<br />
zijn bij het opleidingsonderdeel stage, op twee na alle competenties aangevinkt. De verschillende gesprekken<br />
hebben de commissie niet kunnen overtuigen dat dit een geoperationaliseerd instrument is dat ondersteunend<br />
werkt voor het leerproces van de student. De doelstellingen vermeld in de vakfiches in de studiegids, zijn<br />
onvoldoende geconcretiseerd en niet geformuleerd in termen van observeerbaar gedrag. Ook andere aspecten<br />
van beschrijvingen in lesfiches, zoals van inhoud, evaluatie en onderwijsvorm, scoren voor de commissie<br />
onvoldoende.<br />
Bij de ontwikkeling van het bachelorprogramma wordt gewerkt volgens het onderwijsontwikkelingsplan van de<br />
Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, rekening houdend met de eindcompetenties van de opleiding. De vier<br />
pijlers, die in het departementale plan van het departement Gezondheidszorg voorop gesteld worden in de<br />
curriculumvernieuwing, worden prioritair geïntegreerd: internationalisering, multiprofessioneel opleiden, ICTintegratie<br />
en studentenbegeleiding. Hoewel de afgestudeerden en het beroepenveld hun betrokkenheid bij de<br />
recente curriculumwijziging aangeven, heeft de visitatiecommissie de indruk dat de opleiding eerder oog had voor<br />
de mogelijkheden en wensen van het aanwezige onderwijzend personeel dan wel voor de invoering van een<br />
meer studentgecentreerd curriculum. Een duidelijke procedure voor de uitwerking van dit proces werd niet<br />
gevolgd. Vanaf januari 2005 wordt gewerkt aan de curriculumvernieuwing voor het tweede opleidingsjaar. Dit<br />
gebeurt in overleg met de coördinatoren, de werkgroep <strong>Vroedkunde</strong>, de werkgroep Curriculum vroedkunde<br />
associatie K.U. Leuven en met de adviesraad.<br />
Bij de opbouw van het programma zijn thema’s per studiejaar uitgewerkt: het eerste jaar omvat<br />
theorie/vaardigheden van de normale verloskunde voor moeder en kind, het tweede jaar theorie/vaardigheden<br />
van de pathologische verloskunde voor moeder en kind, en het derde jaar de theorie/vaardigheden van de<br />
hoogrisico verloskunde voor moeder en kind. Bij elk van de thema’s komt naast een theoretische inhoud met<br />
kennisontwikkeling, de ontwikkeling van het maatschappelijk en het beroepsmatig (verpleegtechnisch)<br />
functioneren aan bod. De lectoren/praktijklectoren kiezen voor doorstroming van een aantal opleidingsonderdelen<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 195
in de drie studiejaren waarbij per jaar een ander aspect aan bod komt of centraal staat. Het grote aandeel<br />
gemeenschappelijke opleidingsonderdelen met de professioneel gerichte bacheloropleiding Verpleegkunde zorgt<br />
volgens de commissie voor een onevenwicht tussen theoretisch onderwijs en praktisch en klinisch onderwijs. De<br />
onderwerpen biofysica en biochemie, zoals vooropgesteld door de Europese wetgeving, worden door de<br />
commissie niet herkend in het curriculum. Tijdens de gesprekken geven de studenten aan dat de inhoud van<br />
biochemie verspreid is over en verwerkt in andere opleidingsonderdelen.<br />
In het eerste jaar <strong>Vroedkunde</strong> werd tijdens het academiejaar 2004-2005 gestart met onderwijsvernieuwing. Hierbij<br />
staat het begeleid zelfstandig leren met zelfwerkzaamheid en zelfverantwoordelijkheid voor het leerproces door<br />
de student centraal. De commissie stelt echter vast dat hierbij een duidelijke onderwijsvisie ontbreekt. Noch uit<br />
het zelfevaluatierapport, noch uit de gesprekken blijkt dat in de opleiding een grondige discussie werd gevoerd<br />
over de betekenis van competentiegerichtheid en zelfstandig leren voor de opleiding. Zelfverantwoordelijk leren,<br />
kritische zin en andere algemene en algemene beroepsgerichte competenties worden nog te weinig systematisch<br />
ontwikkeld. Het curriculum biedt weinig ruimte voor zelfverantwoord leren.<br />
De opleiding kiest ervoor een aantal opleidingsonderdelen samen met de opleiding Verpleegkunde te blijven<br />
inrichten in de drie studiejaren. Zodoende kunnen studenten <strong>Vroedkunde</strong> na het eerste jaar overstappen naar het<br />
tweede jaar Verpleegkunde en studenten Verpleegkunde naar het tweede jaar <strong>Vroedkunde</strong> mits het volgen van<br />
een individueel aangepast jaarprogramma. De opleiding meent het vroedkundige karakter in de opleiding<br />
voldoende te bewaren door alle specifieke opleidingsdonderdelen toe te wijzen aan lectoren/praktijklectoren<br />
vroedvrouwen. De commissie heeft hierover echter twijfels gezien het vroedkundig aspect van de opleiding niet<br />
alleen zichtbaar moet zijn in de praktijkgerichte opleidingsonderdelen maar ook in het volledige curriculum.<br />
In het curriculum zijn disciplineoverschrijdende elementen uitgewerkt zoals de jaarlijks terugkomende<br />
themadagen in samenwerking met de opleiding Verpleegkunde afstudeerrichting Kinderverpleegkunde en een<br />
opleidingsmodule waarin een multiprofessionele visie wordt ontwikkeld voor de studenten <strong>Vroedkunde</strong> en<br />
Kinesitherapie. Verder zijn er multiprofessionele casussen, de in het klinisch onderwijs van het eerste jaar<br />
geplande verpleegkundige stage en een keuzestage in een opleidingsoverschrijdende discipline tijdens het derde<br />
jaar. De commissie stelt vast dat de gemeenschappelijke opleidingsonderdelen met de opleiding Verpleegkunde<br />
onterecht als disciplineoverschrijdend element aangehaald worden. De andere initiatieven blijven te appreciëren<br />
individuele inspanningen die echter niet geïntegreerd zijn in het curriculum.<br />
De commissie stelt vast dat in de stagebeoordelingsformulieren de competenties niet uitgeschreven zijn.<br />
Zelfreflexie beperkt zich tot het beschrijven van enkele technieken en de uitvoering hiervan, maar is geen<br />
vertaling naar competenties. Uit de inbreng van het werkveld in de beoordelingsformulieren blijkt dat de begrippen<br />
competenties en procesbegeleiding nog niet doorgedrongen zijn tot het werkveld.<br />
In opvolging van de strategische doelstellingen van de Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende en de<br />
engagementverklaring heeft de opleiding de laatste twee jaren de internationalisering sterk gepromoot door de<br />
internationale dag en de voorbereiding van het Intensive programm. Dit laatste wordt uitgewerkt in samenwerking<br />
met de verschillende internationale partners en de verschillende vakgebieden binnen het departement<br />
Gezondheidszorg. In de werkgroep Internationalisering en ontwikkelingssamenwerking zetelt een lector van de<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
De organisatie van de studenten- en lectorenmobiliteit tussen de verschillende internationale partners is<br />
gestructureerd. Voor contacten buiten Europa krijgen de studenten een extra voorbereiding via de werkgroep<br />
Ontwikkelingssamenwerking. Er is een ruim aanbod buitenlandse stages. Een bezoek aan de Universiteit van<br />
Manchester had onder andere tot doel curricula samen te brengen en te vergelijken. Van Lissabon komen<br />
mensen naar hier om te overleggen over de curriculumopbouw omdat zij starten met een opleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
Tijdens internationale congressen wordt kennis gemaakt met nieuwe partners en wordt de basis gelegd om<br />
samen te werken aan curriculumvernieuwing. Deze internationale gerichtheid heeft echter nog geen vruchten<br />
afgeworpen op het curriculum.<br />
196 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De investering door de opleiding in de werkgroep <strong>Vroedkunde</strong> van de associatie zou meer effect kunnen<br />
opleveren in het curriculumontwikkelingsproces.<br />
- De commissie vraagt de algemene competenties, zoals die op het niveau van de professioneel gerichte<br />
bacheloropleiding geformuleerd zijn, met zorg en zichtbaar te integreren in het programma. Alle bij het<br />
curriculum betrokken actoren dienen ervan op de hoogte gebracht te worden.<br />
- De commissie raadt aan voldoende aandacht te besteden aan het uitschrijven van de gedragsindicatoren.<br />
- De commissie stelt dat de inhoud van de opleidingsonderdelen duidelijker gerelateerd dient te worden aan de<br />
doelstellingen van een vroedkunde-opleiding en dat ook de benaming ervan beter overeen moet komen met<br />
de inhoud.<br />
- De commissie stelt dat het curriculum meer ruimte moet bieden voor zelfverantwoord leren.<br />
Facet 2.2<br />
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend<br />
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;<br />
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;<br />
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare<br />
verbanden met de actuele beroepspraktijk.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In elk studiejaar worden 28 weken ingericht waarvan in het eerste jaar 20 weken les en acht weken stage, in het<br />
tweede jaar 14 weken les en 14 weken stage en in het derde jaar acht weken les en 20 weken stage. De<br />
stageperioden zijn gespreid over perioden van vier of vijf weken.<br />
De vroedvrouw mag volgens de Belgische wetgeving geneeskundige handelingen verrichten binnen het domein<br />
van de normale verloskunde en ook vroedkunde en verpleegkunde uitoefenen. Daarom houdt de opleiding bij de<br />
opstelling van het programma rekening met de te bereiken eindtermen en de noodzakelijke vereiste<br />
basiscompetenties die nodig zijn om in de verschillende mogelijke beroepenvelden van de vroedvrouw te<br />
functioneren. Het programma volgt eveneens het beroepsprofiel van de vroedvrouw waarbij de functies,<br />
kwalificatievereisten en de beroepscontext met de verschillende werkterreinen vermeld worden. De commissie<br />
ervaart dat de vrij ruime invalshoek verpleegkunde in het programma het professionele karakter van de<br />
bacheloropleiding <strong>Vroedkunde</strong> enigszins onderdrukt.<br />
Het programma voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> besteedt aandacht aan de kennis- en vaardigheidsontwikkeling die<br />
het maatschappelijk en beroepsmatig functioneren ondersteunen, en wordt gradueel opgebouwd over de drie<br />
jaren. Het verwerven van de sociale, verpleeg- en vroedkundige vaardigheden neemt in de drie studiejaren<br />
geleidelijk toe. De commissie stelt dat de verpleegkundige en vroedkundige vaardigheden gescheiden dienen<br />
aangeboden te worden in het curriculum en afzonderlijk geëvalueerd moeten worden. Beide onderdelen zijn<br />
terecht aanwezig maar de commissie meent dat het grootste aandeel en de meeste aandacht naar de<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 197
vroedkundige vaardigheden moet gaan. In het eerste jaar verwerven studenten vooral basiskennis en<br />
basisvaardigheden. Zij worden vanaf de start van de opleiding vertrouwd gemaakt met het gebruik van<br />
vakliteratuur. De opleiding kiest voor een gelijke leerinhoud bij de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> en de opleiding<br />
Verpleegkunde voor de opleidingsonderdelen basiswetenschappen om de overstap van de ene naar de andere<br />
opleiding aanvankelijk open te houden. In het tweede jaar worden de basiswetenschappen en de kennis over de<br />
pathologie in de verloskunde verder uitgewerkt. De studenten leren vakliteratuur lezen en maken kennis met de<br />
methoden van onderzoek. In het derde jaar ligt het accent vooral op kennis en vaardigheden in verband met<br />
hoogrisico verloskundige thema’s met betrekking tot moeder en kind. De nadruk ligt op integratie van de theorie<br />
naar de praktijk waarbij het eindwerk een belangrijk onderdeel is, en op het bereiken van de eindtermen van de<br />
opleiding. De commissie betreurt dat het begrip evidence based midwifery volkomen ontbreekt in het<br />
zelfevaluatierapport en dat hij op geen enkel moment tijdens de visitatie vernoemd werd. Prenatale diagnostiek is<br />
weinig uitgewerkt in de opleiding en beperkt zich tot de prenatale diagnostiek bij de barende. Ondertussen stelt<br />
de opleiding dat er meer aandacht aan besteed wordt.<br />
Hoewel de rol van organisator als één van de zes belangrijke rollen in het competentieprofiel vernoemd wordt,<br />
heeft men het opleidingsonderdeel management geschrapt uit het curriculum op advies van de laatste<br />
doorlichtingcommissie. De commissie is van oordeel dat het hier om een foutieve interpretatie van de besluiten<br />
van het doorlichtingsrapport gaat. Dit getuigt voor de commissie van het al eerder vastgestelde ontbreken van<br />
een door de opleiding gedragen eigen visie op de hedendaagse functionele vroedvrouw.<br />
De interactie tussen de opleiding en wetenschappelijke/maatschappelijke dienstverlening beperkt zich tot de<br />
deelname aan de Vlaamse wetenschapsweek in 2002 en aan een ontwikkelingssamenwerking in Kongo Likasi.<br />
De stage wordt gespreid over de verschillende opleidingsjaren zodat de kennismaking, toetsing, verwerking en<br />
toepassing van theoretische inzichten optimaal kan verlopen. De doelstellingen van de stages variëren afhankelijk<br />
van het opleidingsjaar, de periode en de stageplaats. Zij staan beschreven in de bundel “stagedoelstellingen” die<br />
ter beschikking gesteld wordt van de student, de stagementor en de stagebegeleider. Voor elke stage formuleert<br />
de student een aantal specifieke leerdoelen, die hij wil realiseren.<br />
Het eerste jaar hebben de stages vooral een oriënterend karakter. De student loopt stage op een<br />
postpartumdienst en een basisverpleegkundige dienst (genees- of heelkunde). In het tweede en derde jaar<br />
krijgen de stages steeds meer een beroepsvoorbereidend en -opleidend karakter. De commissie betreurt dat<br />
volgens het programma de studenten pas in november van het tweede jaar in aanraking komen met de echte<br />
praktijk van de vroedvrouw. Op eigen initiatief zorgen een aantal begeleiders/mentoren ervoor dat studenten in<br />
het eerste jaar een bevalling kunnen bijwonen. De commissie waardeert dat elke student een stage doorloopt op<br />
een maternal intensive care-afdeling en dat bovendien een stage op een afdeling neonatal intensive care of<br />
neonatologie voorzien wordt.<br />
Door de regelmatige contacten tussen de mentoren en de stagebegeleider, door evaluaties en<br />
vergadermomenten, probeert de opleiding een duidelijk beeld te krijgen van de stageplaatsen. Enquêtes bij de<br />
laatstejaarsstudenten over de stage geven indicaties over de stagekwaliteit.<br />
De opleiding kiest expliciet voor bedside werkbegeleiding door de praktijklectoren, en voorziet hiervoor gemiddeld<br />
2 uren tot 2,5 uren per student per week. Zo wil zij de studenten de nodige technische en psychologische<br />
begeleiding bieden. De commissie kan zich na contacten met afgestudeerden en een aantal vertegenwoordigers<br />
van het werkveld, niet van de indruk ontdoen dat deze werkbegeleiding door praktijklectoren eerder belemmerend<br />
werkt naar de betrokkenheid en het verantwoordelijkheidsgevoel bij de stagementoren. Dit leidt tot de enigszins<br />
verwarrende vraag vanuit het werkveld om nog meer werkbegeleiding: de hogeschool is immers verantwoordelijk<br />
voor de begeleiding en de eigen investering kan nog lager.<br />
De opleiding hanteert een ingewikkeld systeem van begeleidings- en beoordelingsformulieren, die vaak<br />
onaangepast overgenomen zijn van de opleiding Verpleegkunde. Er wordt weinig zelfreflectie verwacht van de<br />
studenten. Het is niet duidelijk hoe de competentiegerichtheid van het programma hier bewaakt wordt. Het<br />
198 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
zelfreflectieproces van de studenten beperkt zich tot het uitschrijven van uitgevoerde technieken. Het<br />
competentiegericht denken is nog onvoldoende aanwezig bij de studenten en het werkveld. Zo worden uniforme<br />
stagebegeleiding en beoordeling erg bemoeilijkt. De commissie stelt vast dat de gebruikte<br />
stagebeoordelingsformulieren oppervlakkig en met weinig diepgang ingevuld werden. Er werden slechts zeer<br />
beperkt aandachtspunten en verbeterpunten geformuleerd. Dit leidt ertoe dat de begeleiding, de sturing en de<br />
coaching van de student onvoldoende duidelijk is, wat bij de commissie vraagtekens oproept over de correctheid<br />
van de eindbeoordeling.<br />
Tot 2004-2005 werd een gewicht van 15 studiepunten toegekend aan het eindwerk. Nadien werd het<br />
teruggebracht op 10 studiepunten, wat voor de commissie aannemelijker is in het kader van een professioneel<br />
gerichte bacheloropleiding. De richtlijnen die de opleiding voorziet voor de studenten met betrekking tot de<br />
inhoudelijke sturing van de eindwerken en de samenstelling van het eindwerk, zijn voor de commissie<br />
onvoldoende.<br />
De commissie stelt dat de ingekeken en gelezen eindwerken hoog beoordeeld zijn. Aanvullende literatuurstudie<br />
en duidelijke, onderbouwde besluitvorming ontbreken. Uit de gesprekken met de studenten en de<br />
eindwerkbegeleiders blijkt dat in de context van de hervormingen, aandacht besteed wordt aan de bijsturing van<br />
zowel het proces als het beoogde product. In het vernieuwde curriculum zal het omgaan met wetenschappelijke<br />
literatuur doorheen de drie studiejaren ingebouwd zijn en ter voorbereiding van het eindwerk gesteld worden.<br />
De studenten maken verschillende begeleide leeruitstappen, gespreid over de drie jaren, met de bedoeling op<br />
een aanschouwelijke manier de leeromgeving te verkennen en te analyseren.<br />
De algemene indruk van de visitatiecommissie is dat de studenten in een eerder enge en vooral klassieke<br />
structuur opgeleid worden, waarin weinig ruimte wordt gelaten voor zelfsturing door de student.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat zelfreflectie en zelfsturing in de uitvoering van het programma aangezwengeld en<br />
duidelijker geïntegreerd dienen te worden.<br />
- De commissie vraagt meer aandacht te besteden aan de herkenbaarheid van vroedkunde in de opleiding.<br />
- De commissie vraagt de opleiding om de (zelfstandige) begeleiding in de prenatale zorg breder uit te werken<br />
in de opleiding tot vroedvrouw.<br />
- De commissie vraagt bijzondere aandacht voor de integratie van evidence based midwifery in alle aspecten<br />
van het curriculum.<br />
- De professionele gerichtheid van de stages en de eindwerken dient duidelijk onderbouwd te worden met de<br />
te bereiken eindcompetenties in relatie tot de vooropgestelde doelstellingen van de opleiding.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 199
Facet 2.3<br />
Samenhang van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding werkt met een blokkenkalender om op een gestructureerde manier eerst de theorie aan te bieden,<br />
dan de vaardigheden in klassikaal verband te laten oefenen en ten slotte de gehele integratie theorie-praktijk in<br />
het werkveld te oefenen. De werkgroep <strong>Vroedkunde</strong> heeft gekozen om geen stage verloskamer te plannen in het<br />
eerste jaar, omdat de student nog niet de beroepscompetenties en -attitudes bezit om de verantwoordelijkheid en<br />
zelfstandigheid rond arbeid en bevalling te dragen. Wel maken de studenten kennis met deze gegevens in het<br />
skillslab als voorbereiding op de stage verloskamer in het tweede jaar. Eens in het tweede jaar bezitten de<br />
studenten meer theoretische kennis en praktische vaardigheden en daardoor meer zelfstandigheid en<br />
verantwoordelijkheidszin. Zowel de afgestudeerden als het beroepenveld geven aan deze benadering te<br />
waarderen. De commissie stelt dat in het eerste jaar een structureel contact van de studenten met een parturiënte<br />
de opleiding ten goede zal komen. Verder merkt de commissie op dat de ruimte voor zelfsturing van het<br />
leerproces door de student nog erg beperkt is.<br />
Uit het zelfevaluatierapport en de gesprekken blijkt dat vanaf 2006-2007 in het vernieuwd curriculum<br />
professioneel gerichte bacheloropleiding <strong>Vroedkunde</strong> een keuzeopleidingsonderdeel van drie studiepunten zal<br />
aangeboden worden in het derde studiejaar.<br />
Naast de individueel aangepaste jaarprogramma’s wordt de overstapmogelijkheid naar Verpleegkunde als flexibel<br />
leertraject aangehaald. Hier wordt rekening gehouden met eerder verworven kwalificaties (EVK) en competenties<br />
(EVC). Een eenvormige procedure hieromtrent wordt momenteel op associatieniveau uitgewerkt. De opleiding<br />
voorziet niet in een verkort traject van 18 maanden (90 studiepunten) voor verpleegkundigen, zoals voorzien in de<br />
Europese regelgeving.<br />
In de associatie K.U.Leuven wordt gewerkt aan de afstemming van de programma’s van de verschillende<br />
partneropleidingen professioneel gerichte bacheloropleiding <strong>Vroedkunde</strong> in de associatie. Het nieuwe<br />
bachelorprogramma zal in opbouw aangepast worden aan de begincompetenties van het schakelprogramma<br />
(K.U.Leuven).<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om casusgestuurd onderwijs en opleidingsoverschrijdend onderwijs<br />
breder uit te werken.<br />
- De commissie stelt dat in het programma structureel meer ruimte moet ingebouwd worden voor<br />
zelfverantwoordelijk leren.<br />
- De commissie stelt dat de eerstejaarsstudenten best op structurele basis dienen contact te krijgen met een<br />
parturiënte.<br />
- De commissie vraagt meer geïntegreerde herkenbaarheid voor vroedkunde in het curriculum.<br />
200 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
Facet 2.4<br />
Studieomvang<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: tenminste 180<br />
studiepunten.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: OK<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding bestaat uit drie studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma<br />
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de<br />
minimale studieomvang van een professionele bachelor.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 2.5<br />
Studielast<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen vastgesteld krachtens decreet;<br />
- Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de<br />
studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De totale begrote studietijd voor één studiejaar van 60 studiepunten ligt tussen de 1 500 en 1 800 uren met een<br />
optimum van 1 650 uren. Voor het eerste jaar van de vernieuwde opleiding <strong>Vroedkunde</strong> (semesters één en twee)<br />
heeft de opleiding in de opleidingsprogramma’s voor elk opleidingsonderdeel de totale studietijd van de student<br />
opgesplitst in college-uren, toepassingen en begeleiding, en zelfstandig werk. Het aantal studiepunten en de<br />
begrote studietijd voor theoretisch onderwijs nemen geleidelijk af over de drie jaren, terwijl dat voor het klinisch<br />
onderwijs net omgekeerd verloopt.<br />
Omdat het programma grondig gewijzigd wordt vanaf september 2004 heeft de opleiding in het academiejaar<br />
2003-2004 een eerder beperkte studietijdmeting uitgevoerd in de drie studiejaren. Er werd gekozen voor die<br />
opleidingsonderdelen die in het nieuwe programma nagenoeg ongewijzigd zullen blijven. De meting werd<br />
uitgevoerd volgens de methode van schatten achteraf. Zij kan enkel opgevat worden als een steekproef. Op basis<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 201
van de zeer beperkte resultaten kan besloten worden dat de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> de globale studietijd goed<br />
inschat. Deze resultaten moeten in ieder geval bevestigd worden door uitgebreidere metingen. In het<br />
academiejaar 2004-2005 is de opleiding gestart met ‘Kronos’, een elektronisch registratiesysteem voor<br />
tijdschrijven, ontwikkeld door Katholieke Hogeschool Kempen. Verschillende hogescholen van de associatie<br />
K.U.Leuven gebruiken de methode. Kronos wordt binnen een werkgroep van de associatie K.U.Leuven verder<br />
geoptimaliseerd en uitgebreid met een verwerkingsmodule voor het genereren van standaardrapporten. De<br />
termen contacttijd en zelfstandig werk werden gedefinieerd. Omdat in 2004-2005 gestart is met een nieuw<br />
programma in het eerste jaar, wordt de studietijd van alle opleidingsonderdelen hier gemeten. De resultaten zijn<br />
nog niet bekend tijdens het bezoek van de commissie.<br />
Bij het opstellen van het programma werd rekening gehouden met de norm van 27,5 uren per studiepunt, met een<br />
spreiding van ±2,5 uren. Eén studiepunt komt dus overeen met 25 tot 30 uren werk. Toch heeft de commissie na<br />
raadpleging van de huidige studiegids twijfels bij de correctheid van de toekenning van het aantal studiepunten<br />
aan de verschillende opleidingsonderdelen. De commissie heeft opgemerkt dat dit in de studiegids 2006-2007<br />
(recent) is aangepast.<br />
De opleiding heeft zicht op studiebelemmerende en studiebevorderende factoren, hoewel zij hiervoor geen<br />
specifieke methode hanteert. In de eerste weken van de opleiding vinden voornamelijk hoorcolleges plaats, die<br />
de studietijdbelasting laten doorwegen. Dit doet in sommige gevallen studenten vroegtijdig afhaken. Een<br />
geleidelijkere start kan een oplossing bieden, maar is binnen het huidige kalendersysteem niet mogelijk. Ook de<br />
soms grote lesgroepen, vooral bij de gemeenschappelijke opleidingsonderdelen met studenten Verpleegkunde,<br />
zijn niet ideaal. Waar mogelijk worden grotere groepen opgesplitst. Een onevenwichtig gespreide<br />
studietijdbelasting die ondoorzichtig en onvoorspelbaar is, is voor de student een studiebelemmerende factor. De<br />
opleiding probeert de student hierop zo goed mogelijk voor te bereiden door de studiegids bij de start van het<br />
academiejaar uit te leggen. De nadruk wordt gelegd op de betekenis van de studiepunten en op de wijze van<br />
examineren. Bij de herziening van het curriculum naar de professioneel gerichte bacheloropleiding werd getracht<br />
om in het lesblok een lesweek van slechts 22 uren per week te roosteren. De studiebegeleiding en de kleine<br />
afstand tussen docent en student zijn ongetwijfeld belangrijke studiebevorderende factoren. Ook de nieuwe<br />
initiatieven die de opleiding geïntroduceerd heeft ter bevordering van de studeerbaarheid van het programma,<br />
zoals het elektronisch leerplatform Blackbaord/Toledo, de studietijdmeting en de informatie tijdens de<br />
introductieweek, zijn studiebevorderende factoren. Ook het degelijke cursusmateriaal en het verpleegkundige en<br />
vroedkundige oefenmateriaal mogen als studiebevorderende factoren aanzien worden.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
202 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
Facet 2.6<br />
Afstemming tussen vormgeving en inhoud<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;<br />
- De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In het zelfevaluatierapport wordt op verschillende plaatsen verwezen naar het onderwijsconcept dat de opleiding<br />
wil realiseren. De commissie stelt echter vast dat dit concept slechts beperkt uitgewerkt is en dat enkel bij de<br />
bespreking van de nieuwbouw in het zelfevaluatierapport omstandiger verwezen wordt naar het toekomstige<br />
concept van het curriculum.<br />
De opleiding opteert voor een blokkensysteem als didactisch concept, waarbij lesweken en stageweken elkaar<br />
afwisselen. Na de theorie volgt het praktische oefenen van verschillende handelingen om ten slotte op stage<br />
uitgevoerd te worden. Op stage wordt de theorie geïntegreerd in de praktijk onder begeleiding van de mentor<br />
en/of stagelector. De docent kiest zelf de werkvorm, die mede bepaald wordt door de doelstellingen en de inhoud<br />
van het opleidingsonderdeel. De doelstellingen worden in elke cursus vermeld en zijn per opleidingsonderdeel<br />
vermeld in de studiegids. In het zelfevaluatierapport stelt de opleiding dat de doelstellingen in de studiegids de<br />
motivatie vormen voor de leerstof. De visitatiecommissie stelt echter vast dat de beschrijvingen van de<br />
doelstellingen in de studiegids weinig concreet zijn en niet voldoen aan bovenstaande stelling.<br />
In de opleiding wordt gebruik gemaakt van verschillende werkvormen en onderwijsmiddelen: doceren,<br />
demonstraties, oefeningen, opdrachten, (didactisch, interactief) groepswerk, rollenspel, video, praktijkoefeningen,<br />
skillslab, discussies. Casestudy wordt toegepast bij de opleidingsonderdelen zoals verloskundige oefeningen,<br />
dringende medische hulpverlening, zelfstandige vroedkunde, management in de zorgverlening. Uit de vakfiches<br />
in de studiegids blijkt echter dat nog veel gedoceerd wordt en dat weinig actieve werkvormen geïntegreerd<br />
worden. Hoewel uit de vakfiches in de studiegids blijkt dat nog veel gedoceerd wordt en dat weinig actieve<br />
werkvormen geïntegreerd worden, geven de studenten en afgestudeerden aan tevreden te zijn met het<br />
didactische materiaal en de variatie aan onderwijsvormen. Het didactisch concept, de beginsituatie en de<br />
gebruikte onderwijsmiddelen zijn weinig vernieuwend. De commissie merkt op dat nog vrij veel met kopieën<br />
gewerkt wordt en dat de kwaliteit van sommige syllabi voor verbetering vatbaar is.<br />
De studenten krijgen per studiejaar twee begeleide projecten. In het eerste jaar zijn dat het opzoeken van<br />
wetenschappelijke literatuur en praktijk van het opleidingsonderdeel gezondheidsvoorlichting en opvoeding in de<br />
vorm van een kritische analyse van een voorlichtingsbrochure. In het tweede jaar bestaat de opdracht voor<br />
gezondheidsvoorlichting en opvoeding uit het verzorgen van een didactisch ondersteunde voorlichtingsles met<br />
duidelijke afbakening van doelgroep ter voorbereiding op de informatieve rol van de vroedvrouw en situeert het<br />
tweede project zich in culturele antropologie, waarbij de student een paper maakt over het verloop van een<br />
bevalling in een vreemde cultuur. De begeleide projecten in het derde jaar zijn het eindwerk en de<br />
multiprofessionele opleidingsmodule. Dit laatste is een opleidingsoverschrijdende module waarbij een<br />
multiprofessionele visie wordt ontwikkeld voor studenten rond de prenatale voorbereiding, de normale bevalling<br />
en de pelvische reëducatie met integratie van theoretische begrippen en praktische oefeningen. De studenten<br />
<strong>Vroedkunde</strong> en Kinesitherapie volgen deze module samen.<br />
In het onderwijsontwikkelingsplan van de Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende 2003-2006 wordt gekozen<br />
voor een systeem van begeleid zelfstandig leren, waarbij het klassieke contactonderwijs gedeeltelijk en<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 203
progressief, maar toch betekenisvol wordt omgevormd ten gunste van andere, meer eigentijdse werkvormen.<br />
Concreet start de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> vanaf academiejaar 2004-2005 met de afbouw van het aantal<br />
contacturen. De werkgroep <strong>Vroedkunde</strong> start vanaf academiejaar 2004-2005 drie pilootprojecten op in het eerste<br />
jaar.<br />
Bij dat alles betreurt de visitatiecommissie dat het begrip evidence based midwifery volkomen ontbreekt in het<br />
zelfevaluatierapport en dat deze term tijdens het bezoek niet vernoemd werd. In dit verband valt het ook op dat<br />
enkel cursussen en geen (hand)boeken gepresenteerd werden als studiemateriaal tijdens het bezoek.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat nog meer aandacht dient te gaan naar de integratie van nieuwe werk- en<br />
doceervormen om de opleiding een dynamisch en innovatief karakter te geven.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om meer aandacht te besteden aan de ontwikkeling van sociale<br />
vaardigheden aan de hand van casussen, waarbij ook het beroepenveld kan worden geraadpleegd.<br />
- De commissie vraagt de opleiding de keuze te overwegen om studenten uit verschillende basisopleidingen<br />
niet meer samen te zetten om te voorkomen dat de studenten grote groepen als belemmerende factor blijven<br />
aangeven.<br />
Facet 2.7<br />
Beoordeling en toetsing<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de<br />
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Tijdens de introductiedagen geeft de jaarcoördinator informatie over de studiepunten, de studiebegeleiding, de<br />
stage, de examens, de onderwijsregeling en het examenreglement. Deze informatie is ook opgenomen in de<br />
studiegids. De studenten stellen voldoende op de hoogte te zijn van de onderwijsregeling en het<br />
examenreglement. Zij oordelen dat de examens overeenkomen met wat verwacht wordt. De verdeling van de<br />
toets- en examenmomenten over de beide semesters is evenwichtig. Bij de opstelling van het examenrooster<br />
wordt in de mate van het mogelijke rekening gehouden met vragen en voorstellen van studenten. Het definitieve<br />
examenrooster staat tijdig op Blackboard/Toledo en hangt één maand voor de aanvang van de examens ad<br />
valvas.<br />
De toets- en evaluatievormen zijn aangepast aan de verschillende onderwijsvormen van de onderwijsactiviteiten:<br />
formatieve toetsen bij casussen, praktische toetsen, een integratietoets om de praktische verloskundige kennis te<br />
evalueren, papers, klasdiscussies, permanente en formatieve evaluatie. De studenten hebben tijdens een<br />
overlegmoment de mogelijkheid om de examenresultaten te bespreken met de lectoren/praktijklectoren. Bij<br />
inzage van de examenvragen stelt de commissie vast dat deze in het eerst jaar vrij kennisgericht zijn en dat,<br />
hoewel zij in het tweede en derde jaar meer gericht zijn op inzicht en toepassing, toch nog hoofdzakelijk<br />
kennisgericht blijven.<br />
204 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
De commissie stelt vast dat hoewel de randvoorwaarden voor beoordeling en toetsing degelijk uitgewerkt zijn, de<br />
concretisering naar inhoudelijke voorbereiding minder duidelijk onderbouwd en gestructureerd verloopt.<br />
Tijdens de stage krijgen de studenten na elke zorg een informatieve feedback en ondersteuning om hun<br />
doelstellingen te bereiken. Een evaluatiegesprek tussen student en mentor/praktijklector leidt tot de evaluatie van<br />
een stageperiode. Als leidraad voor het gesprek wordt het evaluatiedocument gevolgd. Bij de eindquotering<br />
spelen verschillende deelaspecten een rol. De studenten geven aan dat de beoordeling eerlijk en doorzichtig is,<br />
hoewel deze soms afhankelijk kan zijn van de interne en/of externe begeleiding. De commissie stelt vast dat de<br />
opleiding een ingewikkeld systeem van begeleidings- en beoordelingsformulieren hanteert, die vaak onaangepast<br />
overgenomen zijn van de opleiding Verpleegkunde. Dit roept bij de commissie vraagtekens op over de<br />
eenvormigheid van de eindbeoordeling.<br />
Bij de beoordeling van het eindwerk wordt aan het proces 10% van het totaal te behalen punten toegekend door<br />
de promotor en begeleider, 30% aan de presentatie door de promotor en twee commissarissen, die externe<br />
experten uit het werkveld zijn, 10% aan de vorm van het product en 50% aan de inhoud ervan door de beide<br />
externe experten. Bij het hoge aandeel van deze laatste stelt de commissie zich vragen over de bewaking van de<br />
uniformiteit en eenvormigheid van de beoordeling.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- Een transparante en onderbouwde systematiek en structuur dienen uitgewerkt te worden voor zowel de<br />
stage-evaluatie als de eindwerkbeoordeling.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan duidelijke criteria op te stellen voor de beoordeling van stages en<br />
eindwerken.<br />
- De commissie stelt dat prioritaire aandacht dient besteed te worden aan de systematische kwaliteitsbewaking<br />
van de beoordeling, de toetsing en de evaluatie.<br />
- Antwoordsleutels en/of puntenverdeling bij de examenvragen zal de transparantie ten goede komen.<br />
Facet 2.8<br />
Masterproef<br />
Niet van toepassing.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 205
Facet 2.9<br />
Toelatingsvoorwaarden<br />
Beoordelingscriteria:<br />
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:<br />
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,<br />
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens<br />
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt<br />
erkend;<br />
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden<br />
voldoen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De toelatingsvoorwaarden zijn beschreven in de onderwijsregeling en stemmen overeen met de decretaal<br />
gestelde bepalingen. De opleiding voert geen specifiek instroombeleid en alle instromende studenten volgen<br />
hetzelfde programma.<br />
De studenteninstroom is zeer divers en wordt geïnventariseerd. Met de gegevens en met de diversiteit werd tot<br />
voor kort niet echt rekening gehouden. De vaststelling dat de instromende studenten een aantal tools missen om<br />
vlot in te stappen in het hoger onderwijs, leidde tot de aanpassing van het programma van de introductiedagen in<br />
het academiejaar 2004-2005. Buiten deze introductiedagen waar algemene informatie gegeven wordt, voorziet de<br />
opleiding geen specifieke activiteiten ten aanzien van de aansluiting van de vooropleiding op de opleiding.<br />
Hier speelt de kleinschaligheid van de opleiding allicht een richtinggevende rol, waardoor er een nauw contact is<br />
tussen de instromende studenten en het docententeam en waardoor de studenten van nabij (op)gevolgd kunnen<br />
worden.<br />
Elk studietraject van 60 studiepunten wordt ook aangeboden in deeltijds onderwijs van 2x30 studiepunten. Deze<br />
flexibele leerweg kan door werkende studenten gevolgd worden. Op basis van toegekende vrijstellingen kan een<br />
individueel aangepast jaarprogramma opgesteld worden. Hierbij wordt een duidelijke procedure gevolgd. De<br />
hogeschool biedt de BNB-opleiding Vroedvrouw gespecialiseerd in de Neonatologie aan. Ook voor de uitwerking<br />
van dit opleidingsprogramma wordt een duidelijke procedure gevolgd. In de associatie wordt gewerkt aan een<br />
stappenplan om de voortgezette opleidingen gemeenschappelijk te duiden.<br />
Nog op associatieniveau K.U.Leuven wordt in uitvoering van het flexibiliseringdecreet een valideringscommissie<br />
opgericht, die elke aanvraag tot het bekomen van EVK en EVC zal behandelen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de opleiding, niettegenstaande het voordeel van de kleinschaligheid, systematisch<br />
analyses dient te maken van de vooropleidingen van de studenten in relatie tot de resultaten om een<br />
structureel en doeltreffend instroombeleid uit te werken.<br />
- De commissie vraagt de opleiding erover te waken dat de eigen accenten in het EVC/EVK kader duidelijk<br />
vroedkunde-eigen accenten zullen zijn.<br />
206 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
Oordeel over onderwerp 2: Programma - voldoende<br />
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: onvoldoende<br />
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: onvoldoende<br />
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: voldoende<br />
- Facet 2.4 Studieomvang: OK<br />
- Facet 2.5 Studielast: voldoende<br />
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende<br />
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende<br />
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing<br />
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het programma geen degelijke concretisering is van de door de opleiding vooropgestelde eindkwalificaties<br />
van de opleiding voor wat betreft het niveau, de oriëntatie en de domeinspecifieke eisen;<br />
- de leerdoelen van het programma en de programmaonderdelen geen gepaste vertaling zijn van de<br />
vooropgestelde eindkwalificaties;<br />
- de opleiding geen structuur heeft uitgewerkt om programmaherziening en -vernieuwing systematisch te<br />
evalueren en bij te sturen met betrokkenheid van de verschillende actoren;<br />
- de opleiding te beperkt aandacht besteedt aan de professionele gerichtheid van het programma naar<br />
vroedkunde;<br />
- de opleiding voldoet aan de formele eisen betreffende de studieomvang;<br />
- de inhoudelijke samenhang van het programma bewaakt wordt;<br />
- de opleiding vormgeving en inhoud onvoldoende op elkaar afstemt in de context van vernieuwing en<br />
competentiegerichtheid;<br />
- de beoordeling en de toetsing in de opleiding afgestemd worden op de leerdoelen en dat zij transparant zijn<br />
voor de betrokkenen;<br />
- de opleiding aandacht besteedt aan de diversiteit van de instroom, maar dat aandacht dient besteed te<br />
worden aan een beleid hiervoor;<br />
- de internationale dimensie in de opleiding de nodige aandacht krijgt.<br />
Op basis van de oordelen over de verschillende facetten oordeelt de commissie het onderwerp 2: Programma,<br />
toch als voldoende. De commissie maakt een positieve afweging omdat zij van oordeel is dat er voldoende<br />
potentieel en wil aanwezig is om de vastgestelde tekortkomingen te verhelpen.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 207
Onderwerp 3<br />
Personeel<br />
Facet 3.1<br />
Kwaliteit personeel<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het<br />
programma.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Op grond van de missie in het decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen<br />
(april 2003) en die van de vroegere graduaatsopleidingen bestaat de aanwervingspolitiek erin ervaren<br />
beroepsuitoefenaars aan te werven. De opleiding stelt dat tot op heden wegens de gesloten<br />
enveloppenfinanciering door de overheid, geen financiële ruimte is voor bijkomende aanwervingen en<br />
bevorderingen. In de prestatieregeling voor lectorenpraktijklectoren is een weging opgenomen voor de mogelijke<br />
verschillende opdrachten. De commissie stelt vast dat de taakbelasting van het personeel nog sterk refereert aan<br />
het verouderde principe van wekelijkse lesopdrachten. De hogeschool werkt dan ook aan een meer omvattend<br />
systeem van taakbelastingsberekening.<br />
Sinds het academiejaar 2000-2001 worden functioneringsgesprekken gevoerd en wordt een functiekaart<br />
opgemaakt. Op het eind van het academiejaar 2000-2001 werden alle personeelsleden onderworpen aan een<br />
persoonlijke evaluatie conform het hogeschooldecreet. Gezien de vrij vlakke opleidingsstructuur is het<br />
departementshoofd evaluator van het onderwijzend personeel.<br />
De opleidingscoördinator coördineert de werking van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> en vertegenwoordigt haar op de<br />
maandelijkse cokoc-vergaderingen (coördinator onderzoek en kliniek + opleidingscoördinatoren) en de strategovergaderingen<br />
(strategische doelstellingen). De cokoc-vergaderingen zijn het departementale forum om de<br />
praktische werking van de opleidingen te continueren. De stratego-vergaderingen zijn het departementale forum<br />
om de departementale strategische doelstellingen voor de periode 2003-2007 uit te bouwen en gestalte te geven.<br />
De opleidingscoördinator stuurt ook de opleidingsgroep, een vaste kern van lectoren/praktijklectoren van<br />
opleidingsspecifieke opleidingsonderdelen, die instaat voor de praktische uitwerking van de diverse initiatieven en<br />
die op maandelijkse basis vergadert.<br />
Alle lectoren/praktijklectoren van de beroepsspecifieke opleidingsonderdelen worden actief ingeschakeld in de<br />
stagebegeleiding waardoor blijvend beroepsspecifieke kennis en vaardigheden worden opgedaan. Het<br />
beroepsspecifieke professionaliseringsbeleid is vraaggestuurd en komt aan bod in het functionerings- en/of<br />
evaluatiegesprek. De opleiding organiseert jaarlijks beroepsspecifieke bijscholingen waaraan eigen<br />
lectoren/praktijklectoren kunnen deelnemen. Het niet-beroepsspecifieke professionaliseringsbeleid van het<br />
personeel spitst zich toe op dié domeinen die binnen de departementale strategische doelstellingen prioritair zijn,<br />
en wordt zowel op het niveau van de hogeschool als van het departement en de associatie georganiseerd. Het<br />
personeel van de Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven en de Katholieke<br />
Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen kunnen deelnemen aan elkaars professionaliseringsaanbod. De resultaten<br />
van een studie in de Associatie K.U. Leuven, waarbij de expertise en vorming van de personeelsleden van de<br />
opleiding geïnventariseerd werden, dienen als leidraad om het professionaliseringsbeleid van de opleiding uit te<br />
208 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
stippelen. De commissie stelt vast dat het onderwijzende personeel voldoende kansen krijgt om bijscholingen te<br />
volgen, maar dat een doordacht beleid voor professionalisering en nascholingsbeleid op basis van behoeften<br />
vanuit de opleiding vooralsnog ontbreekt.<br />
Het administratief en technisch personeel valt onder de bevoegdheid van het departementshoofd. Binnen de<br />
beperkingen van het hogeschooldecreet wordt jaarlijks een personeelsformatie vastgelegd. In functie van de<br />
behoeften en de recente evoluties neemt het personeel deel aan bijscholingen over specifieke thema’s, zoals<br />
nieuwe softwarepakketten voor de studentenadministratie.<br />
Nieuwe personeelsleden worden bij aanvang van het academiejaar op een vergadering uitgenodigd, waar de<br />
organisatie en de strategische doelstellingen van de hogeschool toegelicht worden. Het adjunctdepartementshoofd<br />
of de opleidingscoördinator geeft uitleg bij de departementale introductiemap. De commissie<br />
stelt vast dat er geen (uitgeschreven)introductie- en begeleidingsprogramma voor nieuwe personeelsleden<br />
bestaat en dat voor deze nieuwkomers geen tussentijdse evaluatiemomenten voorzien zijn.<br />
De hogeschool hecht veel belang aan ervaren praktijkbegeleiders, echter niet aan het bezit van een pedagogisch<br />
diploma of een bijkomende licentie. Dit wordt bevestigd door het feit dat twee medewerkende praktijklectoren aan<br />
het zelfevaluatieropport als lector worden vermeld, door de weinig zorgvuldige samenstelling van de<br />
personeelslijst - al dan niet een toevallige vergissing - en de elkaar tegensprekend cijfergegevens in het<br />
zelfevaluatierapport. Het is de mening van de commissie dat een gebrek aan deskundigheid bij het personeel<br />
zichtbaar is in een aantal tekortkomingen bij de opleiding.<br />
De commissie ondersteunt de intentie van de hogeschool om in de toekomst opleidingshoofden aan te stellen<br />
met een duidelijk omschreven mandaat. Dit zal de positie van deze hoofden duidelijker maken en hen betrekken<br />
bij personeelsaangelegenheden, zoals functionerings- en evaluatiegesprekken. Bovendien zullen zij dan meer<br />
dwingende eisen kunnen stellen om de implementatie van de onderwijsvernieuwing en het daarmee gepaard<br />
gaande competentiegericht leren en werken mogelijk maken.<br />
De commissie wil ook vermelden dat de door de VLHORA verplichte bijlagen bij dit onderwerp foutief en/of<br />
onvolledig ingevuld waren, wat de voorbereiding tot het bezoek en de gesprekken bemoeilijkte. Bij controle tijdens<br />
en na het bezoek bleek dat een aantal verschuivingen doorgevoerd werden en dat personeelsleden zonder<br />
universitair diploma ten onrechte vermeld worden onder lectoren.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt dat het aspect van de heersende schroom om de lectoren/praktijklectoren te<br />
confronteren met hun onderwijsgedrag als een centraal punt in de functioneringsgesprekken gehanteerd<br />
wordt.<br />
- De commissie raadt aan de bevoegdheid van de opleidingscoördinator uit te breiden tot ondermeer het<br />
inhoudelijke van de verschillende opleidingsonderdelen en de erbij betrokken lectoren/praktijklectoren, en zo<br />
tot een grotere eenvormigheid binnen de opleiding te komen.<br />
- De commissie adviseert bij de aanstelling van lectoren/praktijklectoren aandacht te besteden aan een<br />
pedagogisch diploma.<br />
- De commissie vraagt de invoering en de mogelijkheden van combibanen in de opleiding te onderzoeken.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 209
Facet 3.2<br />
Eisen professionele gerichtheid<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte<br />
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen<br />
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding streeft ernaar dat elke lectoren/praktijklectoren opleidingsonderdelen doceert uit een specifiek<br />
domein waarin hij beschikt over de nodige expertise verworven via opleiding, bijkomende vorming, zelfstudie<br />
en/of klinische (werkveld)ervaring. Alle lectoren/praktijklectoren van de beroepsspecifieke opleidingsonderdelen<br />
worden bovendien actief ingeschakeld in de stagebegeleiding waardoor structurele contacten met het<br />
beroepenveld tot stand komen. Daar de overgrote meerderheid van de lectoren/praktijklectoren niet in het<br />
beroepenveld staat, is het noodzakelijk stil te staan bij de onderwijsinbreng van het beroepenveld.<br />
Lectoren/praktijklectoren dialogeren met mensen in de praktijk (via stage- en eindwerkbegeleiding), luisteren naar<br />
studenten aan wie zij lesgeven en werken intensief samen met mensen uit het werkveld via de formele contacten<br />
tijdens de mentorenbijeenkomsten en adviesraden. Daarnaast wordt het onderwijzend personeel ondersteund<br />
door verscheidene artsen uit het werkveld, die als gastlectoren elk vanuit hun specifiek expertisedomein een<br />
inbreng vervullen vanuit het beroepenveld. Zo wordt ook gestalte gegeven aan een multiprofessioneel<br />
lectorenkorps.<br />
In de associatie K.U.Leuven voerde de deelwerkgroep Vorming en opleiding van lectoren<br />
Verpleegkunde/<strong>Vroedkunde</strong> drie onderzoeken uit om de professionele ervaring en kennis van de beroepspraktijk<br />
en de specialisaties van het personeel met een onderwijsopdracht of een onderwijsondersteunende opdracht te<br />
inventariseren en te analyseren. Vertrekkend van deze onderzoeksresultaten zullen strategische conclusies<br />
geschreven worden.<br />
De commissie merkt op dat er wel praktijklectoren zijn met praktijkervaring in het verleden, maar dat er geen<br />
praktijklectoren zijn die nu nog deeltijds in het werkveld staan. De door de praktijklectoren aangehaalde bedsidebegeleiding<br />
lost dit probleem niet op.<br />
Er worden gastdocenten ingezet om de betrokkenheid bij ontwikkelingen in het werkveld te verzekeren. Verder<br />
stelt de commissie vast dat het werkveld op regelmatige basis gecontacteerd en geïnformeerd wordt .<br />
De opleiding heeft, zij het beperkte, internationale contacten waardij de docentenuitwisseling zich nog in<br />
ontwikkelingsfase bevindt.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat het voor de opleiding verrijkend zou zijn indien meer vroedvrouwen, die deeltijds in<br />
het werkveld staan, als gastdocenten de nieuwe trends en evoluties bij de studenten zouden brengen.<br />
Bovendien zouden deze personen een belangrijke meerwaarde betekenen als zij daarnaast ook zouden<br />
instaan voor de begeleiding van de student tijdens de stage.<br />
210 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
Facet 3.3<br />
Kwantiteit personeel<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het totale personeelsbestand lectoren/praktijklectoren <strong>Vroedkunde</strong> binnen de formatie bedraagt 5,91 voltijdse<br />
equivalenten (VTE). Het totale aantal studenten per 1 februari 2004 bedroeg 73. De ratio studenten-docenten<br />
bedraagt dus 12,35.<br />
De opleiding besteedt de opleiding 30 uren per student aan eindwerkbegeleiding en ongeveer 2 tot 2,30 uren per<br />
week per stagelopende student aan bedside-werkbegeleiding. De lectoren/praktijklectoren, de studenten, de<br />
afgestudeerden en het beroepenveld stellen dat de werkbegeleiding, die vooral in het eerste jaar gebeurt en<br />
doorheen de volgende studiejaren afgebouwd wordt, ten goede komt van de bijsturing van en zelfreflectie door de<br />
studenten.<br />
Van de 24 lectoren/praktijklectoren in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> is er slechts één voltijds actief binnen deze<br />
opleiding. Anderzijds is door de grote verwevenheid met de opleiding Verpleegkunde het overgrote deel van de<br />
lectoren zowel actief in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> als in de opleiding Verpleegkunde. 2,74 VTE zijn lector<br />
(licentiaat) en 3,13 VTE zijn praktijklector (gegradueerde). De verhouding mannen-vrouwen bedraagt<br />
0,35 VTE/5,56 VTE. 21 personeelsleden zijn benoemd, zes zijn tijdelijk in dienst.<br />
Tijdens het visitatiebezoek stelt de commissie vast dat een aantal verschuivingen doorgevoerd werden en dat<br />
personeelsleden zonder universitair diploma vermeld worden als lectoren. Bij nader toezien blijken in deze<br />
nieuwe lijst drie OP-leden zonder universitair diploma opgenomen in de groep van lectoren. De opgegeven<br />
verdeling van 3,28 VTE lectoren en 2,61 VTE praktijklectoren dient dan ook aangepast te worden naar 1,82 VTE<br />
lectoren (30,9%) en 4,07 VTE praktijklectoren (69,1%). De opgegeven aanwezigheid van 2,43 VTE lector<br />
vroedvrouw (met bijkomende licentie) en 2,05 VTE praktijklector vroedvrouw is in werkelijkheid 1 VTE lector<br />
vroedvrouw en 3,48 VTE praktijklector vroedvrouw.<br />
Het personeelsbudget wordt vanuit de hogeschool toegekend aan het departement. In het departement<br />
Gezondheidszorg worden de opleidingen Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong> als één geheel beschouwd bij de<br />
personeeltoewijzing. De verdeling over de opleidingen gebeurt op basis van het aantal studenten in de<br />
opleidingen. Noch het zelfevaluatierapport, noch de gesprekken hebben de commissie duidelijkheid kunnen<br />
geven over de omkadering van stage in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- Gezien de opleidingen Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong> beide basisopleidingen zijn, dient de structuur van het<br />
personeel en de omkadering toegewezen aan elke opleiding duidelijk en doorzichtig te zijn<br />
- De commissie stelt dat de kwantiteit van het personeel een blijvend aandachtspunt dient te zijn in het kader<br />
van de stijgende werkdruk die de onderwijsvernieuwing met zich meebrengt.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 211
Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende<br />
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende<br />
- Facet 3.2 Eisen professionele gerichtheid: voldoende<br />
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- de opleiding beschikt over gemotiveerd onderwijzend en technisch, administratief, organisatorisch personeel<br />
om het programma te realiseren;<br />
- de opleiding aandacht dient te besteden aan de afstemming van de vereiste deskundigheden aan de formele<br />
richtlijnen;<br />
- de werkbegeleiding zwaar weegt op het begeleidende personeel van de opleiding;<br />
- de ruime beroepsexpertise borg staat voor de realisatie van een degelijke opleiding;<br />
- mogelijkheden voor vakdeskundige en onderwijsdeskundige professionalisering aangeboden worden;<br />
- het personeel zich zeer laagdrempelig opstelt, wat de opleiding sterk studentgericht maakt;<br />
- de medewerkers gestimuleerd worden om internationale contacten uit te bouwen.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
212 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
Onderwerp 4<br />
Voorzieningen<br />
Facet 4.1<br />
Materiële voorzieningen<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Op de campus Sint-Michiel, waar de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> georganiseerd wordt, zijn zowel het departement<br />
Gezondheidszorg als het departement Handelswetenschappen en bedrijfskunde gevestigd. De infrastructuur is<br />
niet meer aangepast aan het nieuwe onderwijsconcept dat de hogeschool wil realiseren. Ook de capaciteit van<br />
het gebouw is te klein. Daarom besliste de raad van bestuur om een nieuwe campus te bouwen, die de drie<br />
bestaande Brugse campussen (Sint-Michiel, Sint-Jan en Sint-Andreas) zal vervangen. De vooropgestelde datum<br />
waarop de nieuwe campus in gebruik zal worden genomen, is september 2007. Het personeel heeft inspraak bij<br />
het ontwerp van de nieuwbouw. Eén van de logische gevolgen van deze beslissing is dat er geen<br />
infrastructuurwerken aan de campus Sint-Michiel meer gebeuren met het oog op de realisatie van de (nieuwe)<br />
onderwijsvisie zoals beschreven in de strategische doelstellingen van de hogeschool.<br />
Op de huidige campus zijn de algemene leslokalen, de vaklokalen en het skillslab globaal degelijk uitgerust. De<br />
commissie stelt vast dat de uitrusting van de practicaruimten eerder beperkt en enigszins verouderd is. Een bal<br />
en een kruk ontbraken.<br />
De campusbibliotheek Sint-Michiel ondersteunt de departementen Gezondheidszorg en Handelswetenschappen<br />
en bedrijfskunde. Er zijn vijf medewerkers (3,5 VTE). De bibliotheek is een onderwijsondersteunende dienst en<br />
wordt als één geheel beheerd en de collecties van beide departementen zijn volledig geïntegreerd. De<br />
openingsuren zijn ruim. De opleiding en de bibliotheekbeheerder overleggen over onder andere nieuwe<br />
investeringen. De website van de bibliotheek is een onderdeel van de website van de Katholieke Hogeschool<br />
Brugge-Oostende en is het communicatiekanaal met de gebruiker die er naast praktische informatie, degelijke<br />
toegang vindt tot de catalogi, databanken en elektronische bronnen. Het aanbod van literatuur in de vorm van<br />
boeken, tijdschriften en multimedia is goed en actueel, en biedt ruim voldoende mogelijkheden voor de studenten<br />
om gebruik te maken van internationale en wetenschappelijk georiënteerde bronnen. De beschikbare oppervlakte<br />
komt niet meer tegemoet aan de noden van de huidige doelgroepen. Een ruim, functioneel en centraal gelegen<br />
studielandschap in het geplande nieuwbouwproject zal hiervoor de oplossing bieden.<br />
De studenten worden doorheen het programma gestimuleerd om wetenschappelijke literatuur op te zoeken en te<br />
integreren. Eerstejaarsstudenten krijgen een bibliotheekintroductie bij de aanvang van het academiejaar.<br />
Het elektronische leerplatform Toledo is geïmplementeerd in de opleiding en wordt langzamerhand meer en meer<br />
benut als onderwijsondersteund instrument en communicatiemiddel. In <strong>Vroedkunde</strong> wordt Toledo vooral gebruikt<br />
in casusgericht onderwijs. De opleiding stelt dat een discussieforum moeilijk is daar het gaat over persoonlijke<br />
zaken en medisch beroepsgeheim, wat zeer kort moet opgevolgd worden. Dit laatste is moeilijk voor de<br />
lectoren/praktijklectoren.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 213
Het departement Gezondheidszorg beschikt over een degelijk uitgerust computerlokaal, waar zowel gedoceerd<br />
wordt als ruimte is voor vrij gebruik door studenten. De meeste leslokalen zijn uitgerust als multimediaklassen. De<br />
lectoren/praktijklectoren beschikken over een afzonderlijke werkruimte met ICT-faciliteiten. In de<br />
ontspanningsruimte, de Orangerie, staan een 20-tal computers ter beschikking van de studenten voor recreatief<br />
gebruik. Studenten en lectoren/praktijklectoren kunnen ook tussendoor terecht in de recreatieruimte of de<br />
Orangerie. In de hall zijn prikborden aanwezig voor het aankondigen van allerlei studenteninitiatieven en nieuws.<br />
De lesroosters en de lokaalverdeling worden er geafficheerd. Via een monitor voor mededelingen worden<br />
wijzigingen in de voorziene uurroosters of andere mededelingen ad hoc kenbaar gemaakt.<br />
In de huidige context is het opleidingshoofd niet formeel op de hoogte van de verdeling en de besteding van<br />
financiële middelen en de verdeling van het personeel. Met de in het vooruitzicht zijnde mandaatomschrijving<br />
voor opleidingshoofden zal de betrokkenheid van deze hoofden in deze materie duidelijker worden.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de nodige aandacht voor kwaliteit van materiële voorzieningen te bewaken in de<br />
overgangsperiode naar de verhuis.<br />
- De commissie dringt aan op een transparanter systeem voor de verdeling van de middelen over de<br />
opleidingen.<br />
- De commissie stelt dat in het tijdens de visitatie bezochte ICT-lokaal dringend maatregelen dienen genomen<br />
te worden, zoals installatie van airco, om hier op een aanvaardbare manier te kunnen functioneren.<br />
- De commissie adviseert de opleiding duidelijk meer aandacht te hebben voor een geïntegreerde uitbouw van<br />
de concrete toepassingen van ICT in het onderwijs- en stagebeuren.<br />
Facet 4.2<br />
Studiebegeleiding<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de<br />
studievoortgang.<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding beschikt over een duidelijke en overzichtelijke folder met alle nuttige en nodige informatie over de<br />
opleiding. Daarnaast is een de website ontwikkeld, die intensief geconsulteerd wordt. Ook via een gratis<br />
telefoonnummer kan informatie ingewonnen worden.<br />
De laatstejaars van het secundair onderwijs krijgen mailings per folder en de mogelijkheid demonstratielessen te<br />
volgen. Tijdens de opendeurdag en de infodagen wordt elke specialiteit voorgesteld met zijn eigen entiteiten. Het<br />
skillslab is opengesteld en verpleegkundige en verloskundige vaardigheden worden gedemonstreerd. Alle<br />
lectoren/praktijklectoren en studenten zijn die dag aanwezig om de meest uiteenlopende vragen te<br />
beantwoorden. De Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende organiseert samen met de Katholieke Hogeschool<br />
Zuid-West-Vlaanderen en de K.U.Leuven Afdeling Kortrijk ook de Kiss-dagen, “Kwalitatieve Informatie in verband<br />
214 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
met Studiekeuze voor Studenten”. Daarop stellen de drie instellingen hun aanbod van opleidingen voor aan<br />
laatstejaars van het secundair onderwijs aan de hand van sessies per clusters van opleidingen.<br />
De Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende neemt deel aan de SID-in beurzen in alle Vlaamse provincies, waar<br />
alle hogere onderwijsinstellingen van Vlaanderen vertegenwoordigd zijn. Daarnaast worden ook infomomenten<br />
georganiseerd voor en gebeuren er mailings met brochures naar CLB’s en secundaire scholen.<br />
Studiebegeleiding wordt onder verschillende vormen aangeboden aan alle studenten en in het bijzonder aan de<br />
eerstejaarsstudenten. Door formele initiatieven, zoals de introductiedagen en het monitoraat, en door informele<br />
contacten wordt tegemoet gekomen aan de specifieke noden en behoeften van instromende studenten. De<br />
afgestudeerden staan positief tegenover de mogelijkheden van de monitoraten. In de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> is de<br />
afstand tussen lectoren/praktijklectoren en studenten klein. De lectoren/praktijklectoren stellen zich vrij<br />
laagdrempelig op, wat de begeleiding van studenten ten goede komt en waardoor problemen snel gedetecteerd<br />
worden. De opleiding voorziet geen voorbereidingscursussen voor eerstejaarsinstromers.<br />
De onderwijsdoelstellingen, de onderwijsregeling en het examenreglement worden aan de<br />
lectoren/praktijklectoren en studenten kenbaar gemaakt in de studiegids. Tijdens de introductiedagen van<br />
september worden de eerstejaarsstudenten uitdrukkelijk hierover geïnformeerd. Het departementshoofd licht vóór<br />
de partiële examens het examenreglement nog eens toe aan alle studenten.<br />
Studiebegeleiding is een opdracht van iedere docent tijdens de volledige opleiding van de studenten. Tijdens de<br />
evaluatiemomenten kunnen de studenten beroep doen op de ombudsdienst en/of op individuele<br />
studiebegeleiding door de dienst Sociale voorzieningen voor studenten. De ombuds is bij de studenten gekend.<br />
Studenten kunnen met hun psychische, sociale en emotionele problemen terecht bij het departementshoofd, het<br />
adjunct-departementshoofd, de jaarcoördinator, opleidingscoördinator, en in principe bij alle<br />
lectoren/praktijklectoren in wie ze hun vertrouwen stellen. Een belangrijke rol en taak is in dit verband weggelegd<br />
voor dienst Sociale voorzieningen, die steeds te bereiken is en op vaste momenten ook op de campus aanwezig<br />
is. De dienst Sociale voorzieningen stelt haar diensten en aanbod ook voor tijdens de introductiedagen en geeft<br />
aan de studenten een schema van de trainingen die ze gedurende het jaar verzorgt, zoals omgaan met faalangst<br />
en spreken voor een groep. Verder kunnen studenten er terecht voor individuele begeleiding en/of<br />
groepstrainingen.<br />
Bij dit alles stelt de commissie vast dat een gesystematiseerd beleid rond studiebegeleiding nog terdege dient<br />
uitgewerkt te worden. Totnutoe wordt vooral remediërend gewerkt. Uit de gesprekken met de medewerkers van<br />
de dienst Sociale voorzieningen valt op dat er van hier een sturing begint uit te gaan. Ook de sinds vorig<br />
academiejaar functionerende werkgroep studie- en studentenbegeleiding zet lijnen uit voor trajectbegeleiding.<br />
Leerstijlonderzoek en/of een intakegesprek worden niet uitgevoerd. In dit verband is met de Katholieke<br />
Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen overleg aan de gang om vanaf volgend academiejaar de LASSI-test, Learning<br />
and Study Strategies Inventory, in te voeren.<br />
In het kader van internationalisering voorziet de hogeschool uitwisselingen met Erasmus (Socrates) en op eigen<br />
initiatief met Chili en Peru. De procedures voor uitgaande en inkomende studenten zijn uitgewerkt. De<br />
administratieve en financiële organisatie wordt centraal geleid en door de opleiding uitgevoerd. De opleiding<br />
vormt de tussenschakel tussen de studenten en de centrale dienst.<br />
De voorbereiding van de student, de begeleiding tijdens de studieperiode, en de feedback na de studieperiode<br />
gebeuren door de opleiding. De structurele opvolging van inkomende en uitgaande studenten gebeurt door de<br />
hogeschool. Er is een goede selectieprocedure voor studenten die een buitenlandse stage willen aanvangen. De<br />
commissie stelt vast dat internationalisering degelijk en op verschillende manieren gepromoot wordt. Tijdens de<br />
opleidingsoverschrijdende internationale namiddag vertellen afgestudeerden over hun ervaringen en de<br />
mogelijkheden tot uitwisseling worden toegelicht aan de huidige studenten. De aangeduide supervisor behoort tot<br />
het docentenkorps en begeleid de student. De student krijgt de informatiebundel Socrates buitenlandse stage. Na<br />
de stage is er een gespreksevaluatie met de coördinator internationalisering en vult de student een enquête in.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 215
De enquêtes worden centraal verzameld en verwerkt. Sterk punt van de internationale stages is dat er veel<br />
aandacht besteed wordt aan de kwaliteit van de partners. De studenten ervaren de buitenlandse stage, de<br />
begeleiding voorafgaand en tijdens de stage positief. Het lopende academiejaar gaan twee studenten naar Chili,<br />
twee naar Portugal en één naar Finland. De coördinator Internationalisering en een lector begeleiden de<br />
inkomende studenten tijdens de stageperiode.<br />
De begeleiding en evaluatie van de buitenlandse studenten gebeurt analoog aan de begeleiding van de eigen<br />
studenten. Ook voor uitgaande en inkomende docenten zijn de nodige formaliteiten voorzien. De commissie stelt<br />
vast dat het docentenkorps van de opleiding interesse heeft voor internationalisering, maar niet geneigd is deel te<br />
nemen aan uitwisselingsmogelijkheden. In de opleiding werken twee docenten aan het Intensive programm, dat<br />
bij facet 2.1 al aangehaald werd.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de competentielijst voor het eerste jaar in de studiegids realistischer dient opgemaakt<br />
te worden.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om ook bij de uitwerking van de competentielijst voor het tweede en<br />
derde jaar rekening te houden met een degelijke realiteitszin.<br />
- De commissie meent dat de planning van het monitoraat in het uurrooster bijgestuurd dient te worden om de<br />
deelname aantrekkelijker te maken, en dat een overzicht over het beroep doen op het monitoraat door de<br />
studenten, in kaart dient gebracht te worden.<br />
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende<br />
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: voldoende<br />
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de voorzieningen:<br />
- de opleiding over voldoende en degelijk uitgeruste onderwijsruimten beschikt en dat de geplande nieuwbouw<br />
de uitvoering van het programma nog zal verbeteren;<br />
- het skillslab voldoet;<br />
- de hogeschool de nodige aandacht besteedt aan materiële voorzieningen om onderwijsvernieuwing te<br />
kunnen bewerkstelligen;<br />
- het mediatheekbeleid doelgericht en gebruiksvriendelijk ontwikkeld en uitgevoerd;<br />
- de bibliotheekcollectie gericht is op actuele vakliteratuur.<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de studiebegeleiding:<br />
- aanvang werd gemaakt met een beleid voor studiebegeleiding en studentenbegeleiding;<br />
- de lectoren/praktijklectoren zeer dicht bij de studenten staan en dat de drempel tussen beiden zeer laag is;<br />
- de ombudsfunctie degelijk en gekend is bij de studenten;<br />
- systematiek aanwezig is in het internationaliseringbeleid en bij de aanpak van internationalisering.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
216 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
Onderwerp 5<br />
Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1<br />
Evaluatie resultaten<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het zelfevaluatierapport stelt dat kwaliteitszorg van de opleiding in eerste instantie het systematisch bepalen,<br />
ontwikkelen, evalueren en verbeteren is van de kwaliteit van de opleiding en in het bijzonder van het primaire<br />
proces. Een tweede doelstelling van kwaliteitszorg in de opleiding is het afleggen van verantwoording over de<br />
onderwijskwaliteit. Dit vereist een grote transparantie zowel naar de intern betrokkenen, namelijk de studenten en<br />
collega’s, als naar externen, meer bepaald een visitatiecommissie en het beroepenveld. De opleiding hanteert het<br />
accreditatiekader als ordeningskader en als basis voor het systeem van door de opleiding nagestreefde<br />
kwaliteitszorg. Het kwaliteitshandboek van de opleiding wordt volgens dit ordeningskader opgesteld. Op<br />
individueel niveau draagt elke lector/praktijklector op zijn beurt verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van zijn<br />
onderwijsactiviteiten. De visitatiecommissie stelt vast dat de hogeschool zich in de beginfase van de<br />
implementatie van een kwaliteitszorgsysteem bevindt.<br />
Nog volgens het zelfevaluatierapport bewaakt de opleidingscoördinator de zorg voor kwaliteit in de opleiding,<br />
zowel op het vlak van het onderwijs, de maatschappelijke dienstverlening, als het projectmatig wetenschappelijk<br />
onderzoek. De opleidingscoördinator draagt er zorg voor dat projecten ontwikkeld worden die gericht zijn op het<br />
identificeren, plannen en implementeren van verbeteringen, en dat deze projecten ook daadwerkelijk uitgevoerd<br />
worden. Dit wordt opgevolgd in de vergaderingen met het opleidingsteam. De PDCA-cirkel staat centraal in de<br />
uitbouw van kwaliteitszorg in de opleiding. Om verbeter- en vernieuwingsprojecten te bepalen vertrekt de<br />
opleiding enerzijds van de engagementsverklaring, de strategische doelstellingen 2002-2007 en<br />
onderwijsontwikkelingsplan 2003-2006 van de hogeschool, en anderzijds van de actuele evoluties en noden<br />
binnen de opleiding. De commissie stelt tijdens haar bezoek vast dat dit alles nog niet doorleefd is in de opleiding<br />
en dat het kwaliteitszorgplan van de hogeschool nog niet verankerd is in de opleiding. De aanzet tot PDCAaanpak<br />
en systematiek in de zorg voor kwaliteit doen wel langzamerhand hun intrede.<br />
De centrale dienst ondersteunt en begeleidt de opleidingen op maat. Aangereikte instrumenten worden samen<br />
met de opleiding vertaald naar de eigen specificiteit. Voor elke bevraging worden de doelgroep, het doel, de<br />
verwerking en de conclusies duidelijk beschreven. Omdat de opleiding slechts recent gestart is met het afnemen<br />
van enquêtes kunnen de resultaten nog niet vergeleken worden met voorgaande gegevens. De voorbije twee<br />
academiejaren voerde de opleiding verschillende bevragingen uit: de algemene evaluatie van de opleiding bij de<br />
studenten van het derde jaar (mei 2004), de enquête bij de afgestudeerden (april 2003), de enquête over de<br />
stage bij de externe stagebegeleiders (september 2003) en de studietijdmeting (mei 2004).<br />
Tijdens de gesprekken verneemt de commissie dat het onderwijskundige professionaliseringsbeleid afgestemd<br />
wordt op de resultaten van een bevraging die uitgevoerd werd op associatieniveau en eerder aangehaald werd bij<br />
facet 3.1. Beoogd wordt het beleid te focussen op die elementen die ook in het onderwijsontwikkelingsplan te<br />
herkennen zijn. Dit is ook de vraag van de opleidingscoördinator. Uiteindelijk zijn het stimuleren van personeel om<br />
activerende werkvormen te gebruiken, de daarbij horende nood aan aangepaste evaluatievormen en ICT-<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 217
ondersteuning de weerhouden thema’s. De commissie stelt dat in het kader van kwaliteitszorg deze thema’s ook<br />
gekoppeld dienen te worden aan het kwaliteitsplan van de opleiding.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat voor de (verbeter)projecten duidelijk toetsbare en op te volgen streefdoelen dienen<br />
vooropgesteld te worden.<br />
- De commissie adviseert bij het opstellen van een volgend zelfevaluatierapport een grotere kritische zin en<br />
een betere onderbouwing op basis van systematische resultaten vanuit de toepassing van de PDCA cirkel in<br />
de opleiding.<br />
- De commissie stelt dat het kwaliteitszorgplan van de hogeschool meer verankerd dient te worden in de<br />
opleiding.<br />
Facet 5.2<br />
Maatregelen tot verbetering<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan<br />
de realisatie van de streefdoelen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleidingsplannen zijn een belangrijk instrument voor het nemen van verbetermaatregelen. In deze plannen<br />
worden op een gestructureerde manier acties voorbereid die leiden tot een fundamentele verbetering van de<br />
opleiding. De opleidingsplannen maken deel uit van het systeem van interne kwaliteitszorg en hebben een<br />
belangrijke verantwoordingsfunctie. Sinds 2000 werden in de opleiding drie opleidingsplannen uitgewerkt: de<br />
bevraging afgestudeerden <strong>Vroedkunde</strong> (1996-2002), de multiprofessionele opleidingsmodule Kinesitherapie-<br />
<strong>Vroedkunde</strong>, het evaluatieformulier.<br />
Daarnaast worden tijdens de werkvergaderingen <strong>Vroedkunde</strong> realisaties en/of streefdoelen voor de opleiding<br />
vooropgesteld, die niet altijd uitgewerkt worden in opleidingsplannen, zoals de organisatie van de<br />
introductiedagen en themadagen. Ook de verschillende evaluaties van de metingen (zie facet 5.1) worden hier<br />
besproken en in de mate van het mogelijk bijgestuurd. Hiervoor worden niet altijd opleidingsplannen opgesteld.<br />
Een belangrijk streefdoel is de bevraging van studenten over het doceergedrag van de lectoren/praktijklectoren.<br />
Op het niveau van het departement zijn er afspraken gemaakt over de opvolging van de resultaten.<br />
De laatste doorlichting van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> vond plaats op het moment dat de hogeschool en de<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong> nog vrij nieuw waren. De commissie stelt vast dat doorheen de jaren heel wat concrete<br />
verbeteringen gebeurden op aanraden van het toen daterende rapport. Op een aantal essentiële punten werd<br />
echter onvoldoende actie ondernomen, in het bijzonder de vraag naar een eigen identiteit van de opleiding op de<br />
campus en in de hogeschool en de stimulering van het wij-gevoel bij wel degelijk alle aan de opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> verbonden lectoren/praktijklectoren.<br />
218 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat systematiek dient te komen in de evaluaties en de erop volgende verbeteracties.<br />
Facet 5.3<br />
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de<br />
opleiding actief betrokken.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De decretaal vereiste raden en overlegorganen zijn aanwezig. Daarnaast functioneren in het departement<br />
Gezondheidszorg specifieke overlegorganen: personeelsvergadering, strategovergadering, cocok-vergadering<br />
(coördinator onderzoek en kliniek + opleidingscoördinatoren), studentenforum en studenteninitiatieven. De<br />
opleidingen Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong> hebben ook interne en externe overlegorganen:<br />
associatievergaderingen, lectoren vergadering Verpleegkunde-<strong>Vroedkunde</strong>, werkgroep <strong>Vroedkunde</strong>, werkgroep<br />
Curriculumvernieuwing, adviesraad <strong>Vroedkunde</strong>. Een afgevaardigde van het team <strong>Vroedkunde</strong> zetelt in de<br />
werkgroep Opleidingen en in de werkgroep Wetenschappelijk onderzoek van de Vlaamse Organisatie van<br />
Vroedvrouwen.<br />
In de hogeschool bestaat op dit moment een brede waaier aan informatie- en communicatiekanalen. Sinds het<br />
academiejaar 2004-2005 bouwde de Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende een intern communicatieplatform<br />
uit. De contacten tussen de opleiding, de afgestudeerden en het beroepenveld hebben een hoge frequentie. Dit<br />
levert heel wat feedback op uit het beroepenveld wat het bijsturen van de opleiding en het verhogen van de<br />
kwaliteit moet mogelijk maken. Door de mentorenwerking wordt er continu contact gehouden met het werkveld.<br />
De studenten evalueren sinds kort de onderwijsactiviteiten en de lectoren/praktijklectoren. De gegevens worden<br />
overgemaakt aan de betrokkenen en maken geen deel uit van de personeelsevaluaties. De<br />
lectoren/praktijklectoren maken eventueel een zelfevaluatie aan de hand van de resultaten en kunnen deze in de<br />
functioneringsgesprekken ter sprake brengen. De commissie ervaart dat in de hogeschool enige schroom bestaat<br />
om lectoren/praktijklectoren op een systematische wijze te confronteren met hun doceergedrag. Dezelfde<br />
schroom is herkenbaar bij het gebrek aan sturing vanuit de opleidingsraad naar de invulling van het curriculum<br />
door de individuele lectoren/praktijklectoren. Zo blijkt het lesgebeuren te blijven behoren tot de strikte autonomie<br />
van de lesgevers.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt om de formele overlegorganen meer te hanteren als curriculumoverleg.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 219
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende<br />
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende<br />
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende<br />
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het kwaliteitsbeleid en de aanpak van de interne kwaliteitszorg zich in aanvangsfase bevinden;<br />
- de kwaliteitszorg nog niet doorleefd is in de opleiding en dat het kwaliteitszorgplan van de hogeschool nog<br />
niet verankerd is in de opleiding;<br />
- de PDCA-aanpak en systematiek in de zorg voor kwaliteit langzamerhand hun intrede maken in de opleiding;<br />
- aanvang gemaakt is met bevragingen over de verschillende aspecten van het onderwijs bij relevante<br />
doelgroepen;<br />
- de opleiding tot maatregelen ter verbetering van de interne kwaliteitszorg komt met inspraak van<br />
betrokkenen;<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
220 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
Onderwerp 6<br />
Resultaten<br />
Facet 6.1<br />
Gerealiseerd niveau<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Aan de hand van eindexamens wordt getoetst in welke mate de doelstellingen van de opleiding gerealiseerd zijn.<br />
De slaagpercentages geven een goede indicatie over de mate waarin de doestellingen van de opleiding gehaald<br />
worden. Het slaagpercentage op basis van de deelname aan de examens ligt in het eerste jaar (met uitzondering<br />
van 1998-1999) tussen 60 en 65%. In het tweede en derde jaar ligt dit percentage tussen 90 en 100%.<br />
Bij de beoordeling van zowel de stage als het eindwerk spelen de personen uit het werkveld een belangrijke rol.<br />
Daarnaast kunnen de extern betrokkenen zowel op formele als op informele wijze hun mening over de opleiding<br />
geven. In de meeste gevallen worden de prestaties van de studenten als goed tot zeer goed beoordeeld en wordt<br />
de opleiding globaal als sterk gewaardeerd.<br />
De studenten worden gespreid over de drie studiejaren voorbereid op de beroepsloopbaan door onder andere de<br />
stages, de lessen communicatievaardigheden, de lessen sociale vaardigheden met daarin de onderwerpen<br />
solliciteren en sociale wetgeving. De pas afgestudeerden worden gedurende het academiejaar van alle<br />
werkaanbiedingen op de hoogte gehouden. Afgestudeerden worden op eenvoudige vraag blijvend geïnformeerd<br />
over vacatures.<br />
De visitatiecommissie stelt vast dat de slaagpercentages hoog zijn en heeft daarbij twijfels, gezien het beperkte<br />
niveau van de stage en het eindwerk. Toch zegt het werkveld tevreden te zijn over het niveau van de<br />
afgestudeerden.<br />
De tewerkstelling werd onderzocht op basis van de resultaten van de enquête (2003) bij de afgestudeerden<br />
<strong>Vroedkunde</strong> tussen 1999 en 2000, die het departement Gezondheidszorg organiseerde. Het gaat om<br />
34 gediplomeerden, van wie 33 (97%) respons gaven. Een opmerkelijk groot aantal alumni is tewerkgesteld<br />
binnen de sector en heeft een functie in overeenstemming met de genoten opleiding. Anderzijds geeft deze studie<br />
aan dat de inhoud van de job toch als anders wordt ervaren dan verwacht. Slechts een 15% lijkt relatief tevreden<br />
met de huidige baan. Ruimer onderzoek zou zinvol zijn om vast te leggen wat deze stellingnamen bepaald heeft.<br />
De afgestudeerden geven aan degelijk voorbereid te zijn op het beroepenveld. Dit is in overeenstemming met de<br />
resultaten van een bevraging bij recent afgestudeerden van de opleiding. Een meerderheid is tevreden tot zeer<br />
tevreden over zowel de theoretische als de praktische vorming in de opleiding. Het aantal stage-uren en de<br />
begeleiding vanuit de hogeschool op de respectievelijke afdelingen wordt als zeer positief ervaren. Ook het<br />
aanbod van keuzemogelijkheden en ruime leermomenten op stage wordt als positief aangegeven. Een<br />
meerderheid van de respondenten is van mening dat de opleiding de nodige competenties aanleert voor het<br />
uitoefenen van het beroep van vroedvrouw en dat er voldoende aandacht aan besteedt wordt. Over een beperkt<br />
aantal competenties geeft de meerderheid van de respondenten aan dat er veel meer aandacht moet aan<br />
besteed worden. De opleiding houdt bij het ontwikkelen en vernieuwen van het curriculum rekening met deze tips.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 221
Jaarlijks loopt een aantal studenten stage in het buitenland: 20% in 2001-2002, 5,8% in 2002-2003, 20% in 2003-<br />
2004. Deze studenten worden degelijk begeleid zoals al beschreven in facet 4.2. Er werden tot nu toe geen<br />
studenten ontvangen en het aantal inkomende lectoren/praktijklectoren is zeer beperkt. De deelname van<br />
personeel aan internationale uitwisseling en congressen blijft vooral beperkt tot het opleidingshoofd.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de deelname van studenten en lectoren/praktijklectoren aan<br />
internationaliseringactiviteiten dient aangezwengeld te worden.<br />
Facet 6.2<br />
Onderwijsrendement<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.<br />
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebeid en/of opleiding over de jaren<br />
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45% en<br />
de 50% liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin wordt de situatie per opleiding of<br />
studiegebied opgevolgd. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante<br />
andere opleidingen.<br />
In Vlaanderen zijn geen streefcijfers voorhanden met betrekking tot het onderwijsrendement van de opleidingen<br />
<strong>Vroedkunde</strong>. De doelstelling van de opleiding is uiteraard om zo hoog mogelijke slaagcijfers te behalen, door<br />
middel van een goede studiebegeleiding.<br />
De slaagcijfers over de verschillende studiejaren voor de jongste vijf academiejaren tonen aan dat de slaagcijfers<br />
voor het eerste opleidingsjaar, rekening houdend met het aantal inschrijvingen, varieert van 37,1% (1998-1999)<br />
tot 62,1% (2003-2004) met duidelijke positieve evolutie doorheen deze vijf academiejaren. De slaagcijfers liggen<br />
iets hoger, namelijk van 44,8% (1998-1999) tot 62,1% (2003-2004), als alleen rekening gehouden wordt met de<br />
effectieve deelname aan de examens. In de daaropvolgende academiejaren blijkt er geen verschil meer tussen<br />
de slaagcijfers op basis van het aantal inschrijvingen op van basis van effectieve deelname aan de examens.<br />
In het tweede opleidingsjaar zijn over de jongste vijf academiejaren bijna alle studenten geslaagd, van 89,5% tot<br />
95%.<br />
In het derde opleidingsjaar is het slaagcijfer nagenoeg over 100%. Slechts in de laatste drie academiejaren<br />
slaagde telkens één student niet.<br />
De slaagcijfers van eerstejaarsstudenten zijn opvallend lager dan deze van de andere twee opleidingsjaren.<br />
Mogelijke verklaringen hiervoor zijn een te laag niveau van de vooropleiding, het niet beschikken over de juiste<br />
motivatie, onvoldoende ervaring bij de inschatting van de omvang van de leerstof.<br />
De opleiding vergelijkt de slaagcijfers met partnerscholen van de associatie.<br />
222 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
In de opleiding wordt geen doorstroomanalyse uitgevoerd, omdat zij niet modulair is opgebouwd. De gemiddelde<br />
studieduur stijgt niet noemenswaardig boven de drie jaar uit en varieert tussen de 3 jaren en 2 maanden, en 3<br />
jaren en 3 maanden. Er is geen positieve of negatieve evolutie te bemerken doorheen de vijf jongste<br />
academiejaren. Indien studenten met studievertraging afstuderen, dan is deze minimaal.<br />
In de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> wordt geen onderzoek gedaan naar niet-slagen en/of studie-uitval in de opleiding.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de cijfers, de metingen en de resultaten de basis moeten zijn van analyses om het<br />
onderwijsrendement op te volgen, waardoor stappen tot bijsturing kunnen bepaald worden.<br />
Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende<br />
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende<br />
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- de opleiding degelijk en breed inzetbare vroedkundigen aflevert;<br />
- de rendementscijfers bekend zijn;<br />
- de resultaten van evaluaties door afgestudeerden en beroepenveld opgevolgd worden;<br />
- internationalisering, zij het nog beperkt, een plaats heeft in de opleiding;<br />
- de slaagcijfers vrij hoog zijn.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 223
Globaal oordeel<br />
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:<br />
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en bijhorende bijlagen,<br />
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,<br />
- de documenten ter inzage bij het bezoek,<br />
- de opgevraagde documenten,<br />
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.<br />
Op basis van de oordelen over:<br />
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende<br />
- Onderwerp 2 Programma: voldoende<br />
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende<br />
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende<br />
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende<br />
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende<br />
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding gewaarborgd is. De commissie beoordeelt de<br />
opleiding positief.<br />
In haar reactie op het eerste opleidingsrapport geeft de opleiding aan de volgende acties of verbeteringen<br />
gepland of uitgevoerd te hebben:<br />
- het uitschrijven van een eigen opleidingsvisie binnen de Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende tegen<br />
2007,<br />
- de beroepspecifieke competenties werden verder opgenomen in het volledige curriculum,<br />
- de uitwerking van gedragsindicatoren en leerlijnen voor de verschillende competenties,<br />
- de verdere uitwerking van de programmagids in functie van de verschillende competenties,<br />
- de opname van evidence based midwifery als onderwijsleeractiviteit vanaf 2007-2008.<br />
De commissie heeft op basis hiervan geen aanpassing van de oordelen doorgevoerd.<br />
224 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e
OVERZICHTSTABEL OORDELEN<br />
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie<br />
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen<br />
Onderwerp 2: Programma<br />
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud<br />
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid<br />
Facet 2.3: Samenhang<br />
Facet 2.4: Studieomvang<br />
Facet 2.5: Studielast<br />
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud<br />
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing<br />
score facet<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
onvoldoende<br />
onvoldoende<br />
voldoende<br />
OK<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
Facet 2.8: Masterproef niet van<br />
toepassing<br />
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden<br />
Onderwerp 3: Inzet van personeel<br />
Facet 3.1: Kwaliteit personeel<br />
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid<br />
Facet 3.3: Kwantiteit personeel<br />
Onderwerp 4: Voorzieningen<br />
Facet 4.1: Materiële voorzieningen<br />
Facet 4.2: Studiebegeleiding<br />
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1: Evaluatie resultaten<br />
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering<br />
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Onderwerp 6: Resultaten<br />
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau<br />
Facet 6.2: Onderwijsrendement<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
score<br />
onderwerp<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 225
226 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
2.6 Katholieke Hogeschool Kempen<br />
Algemene toelichting bij de gevisiteerde opleiding<br />
In het zelfevaluatierapport stelt de opleiding zich als volgt voor: De Katholieke Hogeschool Kempen, waarvan de<br />
departementen Gezondheidszorg St.-Aloysius Lier en St.-Elisabeth Turnhout deel uitmaken, is een multisectoriële<br />
instelling. Ze biedt naast opleidingen in het studiegebied gezondheidszorg ook industriële, technischtechnologische,<br />
wetenschappelijke en menswetenschappelijke opleidingen aan. In 2004 omvat de Katholieke<br />
Hogeschool Kempen vier vestigingsplaatsen, zes inplantingspunten en tien departementen.<br />
Deze visitatie evalueert het functioneren van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> van de Katholieke Hogeschool Kempen.<br />
Ondanks het feit dat er aan de hogeschool slechts één opleiding <strong>Vroedkunde</strong> bestaat, krijgt ze vorm vanuit twee<br />
departementen met elk hun eigen vestigingsplaats. Dit vloeit voort uit de fusies van de hogescholen in 1995. Tal<br />
van elementen in de opleiding zijn ondertussen op elkaar afgestemd. Toch zijn er verschillen, vaak voortvloeiend<br />
uit organisatorische elementen en een cultuur binnen een specifieke campus.<br />
De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> op campus Lier vindt haar oorsprong in 1942 bij de gasthuiszusters-Augustinessen. In<br />
1957 kreeg de opleiding een nieuwe structuur. De studie in de verpleegkunde aan het Sint-Aloysiusinstituut werd<br />
gesplitst in twee verschillende richtingen: de gegradueerde verpleegkundige en de verpleegassistente. Vanaf dat<br />
moment had het katholiek onderwijs een hogeschool in Lier. Het hogeschooldecreet van 1994 hertekende het<br />
onderwijslandschap in Vlaanderen en sinds 1 september 1995 maakt het hoger onderwijs van Sint-Aloysius deel<br />
uit van de Katholieke Hogeschool Kempen als het departement Gezondheidszorg, Hoger Instituut Sint-Aloysius<br />
Lier. Het instituut werd op die manier opgesplitst in twee scholen de hogeschool en de secundaire school. Beide<br />
niveaus gaan hun eigen weg, al bleven ze in vele opzichten sterk verbonden en bleef de samenwerking vrij<br />
intens. Tijdens het academiejaar 1995-1996 werd het eerste jaar van de vernieuwde opleiding <strong>Vroedkunde</strong><br />
ingericht. Voordien volgden derdejaarsstudenten <strong>Vroedkunde</strong> deze opleiding als optie in de Verpleegkunde.<br />
Het departementshoofd neemt de dagelijkse leiding op zich, met naast zich een adjunct-departementshoofd.<br />
Verschillende deelaspecten, zoals de internationalisering, de studentenbegeleiding en de kwaliteitszorg, geven<br />
het geheel van de organisatie mee gestalte en zijn bijeen gebracht in een tandwielmodel, dat tevens<br />
visiebepalend is voor de campus Lier.<br />
De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> op campus Turnhout vindt haar oorsprong in 1953, toen de Gasthuiszusters van<br />
Turnhout het Instituut Sint-Elisabeth oprichtten om verpleegkundigen op te leiden. Later werd dit het Hoger<br />
Instituut voor Verpleegkunde Sint-Elisabeth. In 1970 werd met de opleiding Gegradueerde verpleegkunde gestart.<br />
In september 1986 werd de optie Vroedvrouw gestart als vervolgopleiding op twee basisjaren Verpleegkunde.<br />
Sinds 1995 is de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> volledig gescheiden van de opleiding Verpleegkunde en een op zich<br />
staande driejarige opleiding. Sinds het hogeschooldecreet van 1995 fusioneerde de opleiding gegradueerde<br />
verpleegkunde en vroedvrouw met de hogescholen van Geel, Lier, Turnhout en Vorselaar tot de Katholieke<br />
Hogeschool Kempen. De opdrachtverklaring van de opleiding werd door het departementshoofd uitgeschreven.<br />
Het departement Gezondheidszorg Turnhout is nog nauw verbonden met het vormingscentrum HIVSET, Hoger<br />
Instituut voor Verpleegkunde Sint-Elisabeth Turnhout, en de vierdedegraadsopleiding Verpleegkunde van het<br />
Instituut Sint-Elisabeth, twee instellingen waarmee zij de campus deelt.<br />
Het departementshoofd en het adjunct-departementshoofd nemen de dagelijkse leiding van het departement<br />
waar en worden hierbij gesteund door de algemene diensten zoals de studentendienst, de personeelsdienst, de<br />
boekhouding en de departementale kwaliteitsraad die is samengesteld uit vertegenwoordigers van de<br />
verschillende delen van de organisatie.<br />
Op 11 juli 2002 heeft de Katholieke Hogeschool Kempen in het raam van de Bologna-akkoorden een<br />
associatieovereenkomst met de K.U.Leuven ondertekend. De associatie K.U.Leuven is een formeel<br />
samenwerkingsverband tussen twaalf hogescholen en de universiteit K.U.Leuven. De associatie telt zes<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 227
hogescholen die een opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aanbieden: de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, de Katholieke<br />
Hogeschool Kempen, de Katholieke Hogeschool Limburg, de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen, de<br />
Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende en de Katholieke Hogeschool Leuven. Sinds september 2001 werken<br />
vertegenwoordigers van alle partnerinstellingen op regelmatige basis samen in verschillende overleggroepen<br />
zoals de deelwerkgroep Curriculumopbouw vroedkunde.<br />
Beide co-departementen stellen dat hun samenwerking steeds rekening tracht te houden met de regionale<br />
verankering, de historiek en de cultuurverschillen, maar tegelijk in de mate van het mogelijke streeft naar eenheid<br />
en harmonie. Het valt de commissie op dat beide campussen zich op een eigen wijze profileren, wat zich<br />
doorheen de verschillende te evalueren facetten laat merken. De algemene directie merkt die profilering ook op<br />
en ondersteunt ze zelfs. Zij meent dat dit belangrijk is omdat beide departementen in verschillende regio’s liggen<br />
en daar ook hun rol spelen. Deze regionale verankering draagt bij tot de maatschappelijke opdracht die de<br />
hogeschool heeft. De departementen Gezondheidszorg zijn in de Katholieke Hogeschool Kempen een belangrijke<br />
pijler. Met beide departementen samen heeft de hogeschool de grootste opleiding <strong>Vroedkunde</strong> in Vlaanderen.<br />
Wat betreft de kwaliteit van het zelfevaluatierapport heeft het de commissieleden gestoord dat vooral de<br />
onderwerpen 1 en 2 zo weinig zijn uitgewerkt. Er wordt zodanig veel verwezen naar documenten en bijlagen dat<br />
er van een coherent verhaal geen sprake meer is en dat er geen concretisering gegeven wordt.<br />
Bovendien lijkt het zelfevaluatierapport in eerste instantie over het departement Gezondheidszorg te gaan: er<br />
wordt zeer weinig expliciet over de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> gesproken. Verschillende resultaten van metingen<br />
betreffen de opleidingen Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong> samen. De kritische reflecties zijn inderdaad kritisch en<br />
tonen aan dat er wel over de problemen wordt nagedacht. Tijdens het bezoek moet veel verduidelijkt worden wat,<br />
gezien het tijdsschema en de uiteindelijk twee opleidingen, erg moeilijk is. Het zelfevaluatierapport geeft globaal<br />
aan hoe zaken zijn bedacht, worden aangestuurd, worden uitgevoerd en worden beoordeeld, en hoe vernieuwing<br />
tot stand komt als betreft het één opleiding met twee locaties. Het bezoek laat echter een andere indruk na dan<br />
het lezen van het zelfevaluatierapport. Duidelijk is dat de twee co-departementen nog steeds verschillende<br />
opleidingen zijn met een verschillende visie, een verschillend programma, een verschillende kwaliteit en een<br />
verschillende uitstroom.<br />
Het verwondert de commissie dat in een hogeschool, die kwaliteitszorg zo hoog in het vaandel voert en er veel<br />
aandacht aan besteedt in het zelfevaluatierapport, dergelijk verschil in kwaliteit tussen de twee departementen<br />
bestaat. De commissie stelt zich de vraag of men weet heeft van deze situatie op hoger en midden niveau in de<br />
hogeschool en of er bij de planning en uitvoering van vernieuwing aan gewerkt wordt om onnodige verschillen<br />
weg te nemen.<br />
Deze algemene beoordeling van de visitatiecommissie is, zoals in het zelfevaluatierapport, opgemaakt voor de<br />
twee campussen samen. Waar nodig wordt gedifferentieerd tussen beide.<br />
228 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
Onderwerp 1<br />
Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1<br />
Niveau en oriëntatie bachelor hoger professioneel onderwijs<br />
Beoordelingscriteria:<br />
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:<br />
- het beheersen van algemene competentie als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken<br />
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren<br />
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen<br />
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;<br />
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,<br />
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van<br />
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle<br />
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de<br />
beroepspraktijk;<br />
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> van de associatiepartners ontwikkelden een gemeenschappelijk competentieprofiel.<br />
Naast de eindcompetenties expliciteerden zij ook een visie op <strong>Vroedkunde</strong> geëxpliciteerd. Bij de opstelling werd<br />
rekening gehouden met de wetgeving over het hoger onderwijs, met deze over de uitoefening van het beroep,<br />
met het beroepsprofiel en met de opleidingsoverstijgende BAMA-profielen van de associatie. Om te voldoen aan<br />
internationale eisen met betrekking tot het beroep werden de voorschriften zoals vermeld in de betrokken<br />
Europese richtlijnen gerespecteerd.<br />
Alle opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> van de associatie K.U.Leuven hebben het competentieprofiel en de opleidingsvisie<br />
onderschreven. De afgestudeerde wordt in dit concept gezien als een beginnend beroepsbeoefenaar die diverse<br />
maatschappelijke rollen beheerst.<br />
De competenties worden ondergebracht bij de volgende rollen of eindcompetenties:<br />
- Persoon in de samenleving: “Echte, zelfbewuste, empathische, vakbekwame persoon, als symbool van de<br />
‘wijze vrouw’ voor de samenleving”;<br />
- Coach/begeleider: “Met raad en daad bijstaan”;<br />
- Zorgverlener: “Zorg verlenen op maat”;<br />
- Professional: “De professionele vroedvrouw draagt de verantwoordelijkheid om de eigen deskundigheid<br />
permanent te ontwikkelen. Het ontwikkelen van deze deskundigheid gebeurt met de methoden van<br />
wetenschappelijk onderzoek, reflectie en permanente bijscholing”;<br />
- Teamlid: “Een multidisciplinaire samenwerking op micro-, meso- en macroniveau, waarbij professionaliteit,<br />
kwaliteit en continuïteit van de zorg centraal staan”;<br />
- Organisator: “De zorg op mesoniveau mee ontwikkelen en implementeren”.<br />
De commissie merkt op dat de opleiding spreekt over een associatiebrede visie en dat het competentieprofiel<br />
waarin het niveau en de oriëntatie van de bachelor geïntegreerd zijn, gedragen wordt door de opleiding. Beide<br />
campusteams werken samen aan de vertaling van dit competentieprofiel op opleidingsniveau. De Katholieke<br />
Hogeschool Kempen zegt een voortrekkersrol te spelen in associatieverband, hoewel dat voor curriculum-<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 229
ontwikkeling niet duidelijk is. De commissie kan zich niet van de indruk ontdoen dat de opleiding heel veel<br />
verwachtingen stelt ten aanzien van de associatie, meer bepaald voor de operationalisering van de competenties<br />
en het uitschrijven van gedragsindicatoren. Deze houding blijkt ook duidelijk uit het feit dat de werkgroep<br />
Curriculum van de opleiding op non-actief werd gezet in functie van de associatieactiviteiten. De commissie stelt<br />
dat een actievere houding in functie van een eigen profiel wenselijk is. In de gesprekken geven de<br />
opleidingsverantwoordelijken aan dat de veelheid aan opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> binnen de associatie soms<br />
nadelig is voor het tempo van de veranderingen.<br />
Zowel Lier als Turnhout stelt het zelfstandig werken van de vroedvrouw als autonome beroepsbeoefenaar<br />
prioritair. Een duidelijke onderwijsvisie blijkt niet voorop te staan, ondanks de verwijzing in het zelfevaluatierapport<br />
naar het onderwijsontwikkelingsplan van de hogeschool. Welke vorm van vroedkundige zorg de opleiding<br />
voorstaat of welke rol de afgestudeerde vroedvrouw idealiter in de maatschappij zal gaan innemen, is niet<br />
geëxpliciteerd. De klemtoon op de zelfstandigheid van de vroedvrouw en een expliciete aandacht voor de<br />
communicatieve vaardigheden zijn de eigen accenten die beide campussen aangegeven. De opleiding stuurt aan<br />
op het belang van levenslang leren. Niet alle studenten geven daar een positieve of bevestigende feedback op.<br />
De doelen zijn bekend gemaakt bij de docenten en de studenten door het beroepsprofiel, het opleidingsprofiel en<br />
de algemene visietekst. De bijhorende documenten worden in het eerste opleidingsjaar toegelicht. Zij zijn ook<br />
bezorgd aan de verschillende stageplaatsen. In een volgende stap zijn voor elk opleidingsonderdeel<br />
gemeenschappelijke competenties en doelstellingen geformuleerd. Zij worden aan de studenten meegedeeld in<br />
de programmabrochure. De commissie betreurt dat, waar het gaat om de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aan de<br />
Katholieke Hogeschool Kempen en waar beide campussen stellen samen te werken, elke campus toch nog zijn<br />
eigen programmabrochure heeft. Zij vindt geen neerslag van afspraken over de wijze van samenwerking in de<br />
werkgroep voor de ontwikkeling van het onderwijs en stelt dat onvoldoende gestuurd wordt op een vooraf<br />
vastgestelde leerlijn of concept van de opleiding, onafhankelijk van de campus.<br />
Er is weinig aandacht voor de internationale dimensie in de opleidingsdoelstellingen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de opleiding zich meer en duidelijk dient te profileren als één opleiding met een eigen<br />
visie op <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om de opvolging van de zwangerschap door middel van continuïteit<br />
van zorg door een student, als leerdoel te introduceren.<br />
- De commissie acht het noodzakelijk het hechten als een beroepsspecifieke competentie van de vroedvrouw<br />
in België in de 21e eeuw te erkennen.<br />
- De commissie stelt dat uit de nog te formuleren visie de doelen dienen voort te vloeien, die focussen op<br />
vroedvrouwen die vroedkundige zorg en begeleiding geven aan normaal en op eigen kracht te bevallen<br />
vrouwen.<br />
230 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
Facet 1.2<br />
Domeinspecifieke eisen<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die<br />
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het<br />
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van<br />
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.<br />
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante<br />
beroepenveld.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding is afgestemd op de geldende beroepsreglementering en maakte daarvoor gebruik van het<br />
beroepsprofiel, waardoor de Belgische en Europese richtlijnen worden gevolgd. Daarnaast werd ook gebruik<br />
gemaakt van het actueel nog geldende opleidingsprofiel opgesteld door de Vlaamse onderwijsraad, VLOR.<br />
Elke hogeschool vertaalt de eindcompetenties van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>, die door de werkgroep <strong>Vroedkunde</strong><br />
op associatieniveau geformuleerd werden, in een eigen curriculum. Aangezien de opleiding vanuit twee codepartementen<br />
gestalte wordt gegeven, stellen zij beide dat het vanzelfsprekend is dat een intens<br />
interdepartementaal overleg aan de basis ligt.<br />
Kennis over de wensen en behoeften van het werkveld komt uit zowel spontane als formele initiatieven. Zo<br />
hebben verschillende lectoren, praktijklectoren en gastdocenten persoonlijke praktijkervaring. Stagebegeleiders<br />
bezoeken regelmatig de stagediensten en sommige stageplaatsen houden gestructureerde evaluatievergadering.<br />
Door de mentorenwerking zijn overlegmogelijkheden ingebouwd. Daarnaast leiden gesprekken en enquêtes tot<br />
bruikbare informatie van de afgestudeerden. De opleiding is vertegenwoordigd in de vergaderingen van de<br />
werkgroep Opleiding van de Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen (VLOV). Naast vertegenwoordiging van<br />
Vlaamse hogescholen met opleiding <strong>Vroedkunde</strong>, is er een vertegenwoordiging van het werkveld aanwezig. In de<br />
departementale raad bekijken de vertegenwoordigers van het werkveld de behandelde aspecten vanuit hun<br />
beroeps- en arbeidsperspectief. De commissie stelt vast dat de uiteindelijke inbreng van het werkveld in het<br />
curriculum beperkt is.<br />
Indien op basis van geraadpleegde bronnen tekorten worden gedetecteerd, wordt interdepartementaal overlegd.<br />
Na verdere bespreking in de basiswerkgroep <strong>Vroedkunde</strong> (campus Lier) en in teamvergaderingen (campus<br />
Turnhout) wordt het curriculum jaarlijks bijgestuurd. De commissie stelt vast dat het vooropgestelde intens<br />
interdepartementaal overleg over deze materie eerder beperkt is. Zij merkt op dat wat de domeinspecifieke eisen<br />
betreft, beide campussen zich op een eigen manier profileren. Campus Lier legt het accent eerder op de<br />
ontwikkeling van de in ziekenhuisverband werkende vroedvrouw, terwijl campus Turnhout eerder aandacht<br />
besteedt aan de zelfstandig werkende vroedvrouw in de eerstelijnszorg. Voor Turnhout is de gerichtheid op<br />
Nederland dan ook groter. Aan die profilering wil vooral campus Turnhout blijven werken.<br />
Voor de afstemming van de doelstellingen op de eisen van de buitenlandse vakgenoten maakt de opleiding<br />
gebruik van verschillende contacten en bronnen zoals internet, docenten uit Nederland, samenwerkingsverbanden<br />
op associatieniveau met Manchester, teacher exchange, buitenlandse stageplaatsen en<br />
studentenuitwisseling. Deze contacten leren dat de Belgische vroedvrouw in vergelijking met de buitenlandse<br />
vakgenoten een eerder beperkte kennis heeft over het opvolgen van de zwangerschap. Om hieraan te verhelpen<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 231
wordt het curriculum op dit vlak aangepast. De verklaring voor deze situatie is te vinden in de reële werkcontext<br />
van de Belgische vroedvrouw.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de vertaling van de eindcompetenties van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> in één eigen<br />
curriculum effectief dient te gebeuren tussen beide campussen in een gestructureerd overleg, dat veel verder<br />
gaat dan het huidige.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan het beroepenveld doelgericht en structureel te raadplegen om de<br />
doelstellingen van de opleiding te blijven afstemmen op de behoeften en eisen en om aan eventuele wensen<br />
tegemoet te kunnen komen.<br />
- De pathologie en de fysiologie in de vroedkunde onderscheiden van elkaar aan de hand van een<br />
wetenschappelijk verantwoorde methode en komen tot een gewogen keuze, dient expliciet verwerkt te<br />
worden in de leerdoelen van de opleiding.<br />
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende<br />
- Facet 1.1 Niveau en oriëntatie: voldoende<br />
- Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het domeinspecifieke kader van de opleiding zich situeert in dat van de VLHORA, zoals voorafgaand aan de<br />
bezoeken ontwikkeld werd door de visitatiecommissie op basis van de door de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong><br />
aangereikte kaders;<br />
- de doelstellingen van de opleiding duidelijk gericht zijn op zowel de algemene competenties als de algemene<br />
beroepsgerichte en de beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend<br />
beroepsbeoefenaar;<br />
- de voornoemde competenties voldoen aan decretale en beroepsspecifieke vereisten;<br />
- de visie en het competentieprofiel, beide in associatieverband geformuleerd, gedragen worden door de<br />
opleiding en dat een actievere houding in functie van een eigen visie en een eigen profiel voor de opleiding<br />
wenselijk is;<br />
- de doelstellingen van de opleiding tot stand komen door informeel en formeel overleg met interne en externe<br />
actoren en dat het beroepenveld nog beter dient betrokken te worden;<br />
- de eindkwalificaties bij het beroepenveld getoetst worden;<br />
- aandacht besteed wordt aan de internationale dimensie van de opleiding in termen van competenties en<br />
doelstellingen, al kan dit steviger uitgewerkt worden.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
232 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
Onderwerp 2<br />
Programma<br />
Facet 2.1<br />
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma<br />
Beoordelingscriteria<br />
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;<br />
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;<br />
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te<br />
bereiken.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie:<br />
campus Lier: onvoldoende<br />
campus Turnhout: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Algemeen<br />
Naast een theoretische invulling vormt klinisch onderwijs een belangrijk onderdeel van het programma. Om<br />
studenten zoveel mogelijk leerkansen op stage te laten benutten, heeft men er voor gekozen het aandeel klinisch<br />
onderwijs progressief te doen toenemen over de drie opleidingsjaren. In het kader van de recente<br />
curriculumhervorming is intens overleg gepleegd enerzijds tussen docenten binnen de departementen zelf,<br />
anderzijds departementsoverstijgend tussen de beide co-departementen. In het academiejaar 2003-2004 werden<br />
de curricula in de beide co-departementen meer op elkaar afgestemd en werden afspraken gemaakt rond<br />
gemeenschappelijke doelstellingen per opleidingsonderdeel. In het eerste jaar start het nieuwe curriculum in het<br />
academiejaar 2004-2005. Op basis van inzage van ECTS-fiches en cursusmateriaal ter plaatse stelt de<br />
commissie vast dat het curriculumoverleg tussen de co-departementen zich uiteindelijk beperkt tot het bepalen<br />
van de opleidingsonderdelen en slechts een enkele maal doorgaat tot de effectieve bepaling van de doelen en<br />
inhouden ervan. De co-departementen hebben gekozen voor een vakkencurriculum. De commissie merkt op dat<br />
er grote verschillen zijn op het vlak van uitwerking van het curriculum. De twee campussen profileren zich dan<br />
ook verschillend. Onduidelijke doelen bij de ondersteuning van de opleidingscoördinatoren creëert onduidelijke<br />
situaties.<br />
Uit de gesprekken blijkt dat de studenten op het einde van elk academiejaar bevraagd worden om te weten te<br />
komen wat goed of niet goed was. Dit gebeurt campusgebonden. In hoeverre andere partijen meegewerkt<br />
hebben aan of betrokken waren bij het curriculumontwikkelingsproces is niet overtuigend. Formele contacten met<br />
het werkveld voor curriculumherziening zijn gering. Een duidelijke procedure of enige systematiek is<br />
campusoverstijgend niet aanwezig.<br />
Hoewel gesteld wordt dat de samenwerking op het vlak van internationalisering op associatieniveau niet<br />
vertragend werkt en zeer concreet is, stelt de commissie vast dat een internationale dimensie nog niet duidelijk<br />
zichtbaar aanwezig is in het opleidingsprogramma.<br />
Disciplineoverschrijdende elementen zijn in voldoende mate aanwezig. Ze zitten vooral in het klinisch onderwijs,<br />
de geïntegreerde proef en de psychosociale vakken. Uit de gesprekken blijkt dat beide campussen streven naar<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 233
een integratie van theorie en praktijk. Zo is het vaardigheidsonderwijs geïntegreerd doorheen de verschillende<br />
opleidingsonderdelen.<br />
De evidence based component is, zoals in het zelfevaluatierapport terecht wordt opgemerkt, een blijvend<br />
aandachtspunt. Het is belangrijk dat het beleid de onderzoekscomponent geleidelijk naar voren schuift, zeker<br />
omdat hiervoor middelen voorzien worden door het structuurdecreet. De hogeschool werkte speerpunten uit en<br />
wil per opleiding mensen inzetten om de onderzoekscomponent gestalte te geven. In de toekomst moet<br />
<strong>Vroedkunde</strong> hierin een rol spelen.<br />
Campus Turnhout<br />
Campus Turnhout kiest voor het implementeren van het gemeenschappelijke, campusoverschrijdend uitgewerkte<br />
curriculum en expliciet voor het afzonderlijk organiseren van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. Dit komt de realisering van<br />
de doelstellingen en competenties duidelijk ten goede. Het feit dat de opleiding afzonderlijk georganiseerd wordt<br />
van de opleiding Verpleegkunde is ook een aantrekkingspunt voor de studenten. Op dit vlak is campus Turnhout<br />
trouwens een “buitenbeentje” in de associatie. Dit wordt mede beïnvloed door het feit dat op campus Turnhout de<br />
studentenaantallen in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> en Verpleegkunde ongeveer even groot zijn.<br />
De huidige ECTS-fiches van het eerste en tweede jaar geven heel duidelijk aan hoe de verschillende<br />
opleidingsonderdelen bijdragen tot de competentieontwikkeling. Een duidelijke curriculumprocedure is er niet. De<br />
gesprekken geven wel aan dat er op regelmatige momenten overleg is tussen de lectoren/praktijklectoren en het<br />
opleidingshoofd,dat dit overleg leidt. De docenten blijven verantwoordelijk voor de inhouden.<br />
De commissie merkt op dat de multiculturele component in de opleiding doorheen verschillende vakken zeer<br />
duidelijk aanwezig is in de uitwerking van het curriculum. Dit komt overeen met het beleid betreffende het omgaan<br />
met diversiteit dat de campus voert. Ook het project internationalisation at home ligt in het verlengde van deze<br />
visie.<br />
De docentenmobiliteit is in de opleiding nog beperkt. Studenten die in het buitenland, voornamelijk in Nederland,<br />
op stage zijn, worden bezocht. Indien mogelijk geeft de betrokken lector/praktijklector les ter plaatse. Door het<br />
aantrekken van jonge lectoren/praktijklectoren hoopt de opleiding campus Turnhout dit in de toekomst aan te<br />
zwengelen. Het feit dat het adjunct-departementshoofd voorzitter is van de werkgroep Internationalisering binnen<br />
de associatie, geeft aan dat de het departement Gezondheidszorg in Turnhout hier werk wil van maken.<br />
Campus Lier<br />
Het uitzetten van het “tandwielmodel” dat de hogeschool en het departement hanteren bij de uitwerking van het<br />
curriculum, stelt hoge verwachtingen. Op campus Lier is dit model echter nog maar weinig geoperationaliseerd in<br />
een concrete visie op de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> in vergelijking met campus Turnhout.<br />
Campus Lier kiest expliciet voor het samen zetten van de studenten Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong> voor een<br />
aanzienlijk aantal opleidingsonderdelen. Inhoudelijke differentiëren deze opleidingsonderdelen zeer weinig tussen<br />
Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong>. In relatie met de opmerking hierboven met betrekking tot de ECTS-fiches, en het<br />
cursusmateriaal komt dit de profilering van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> niet ten goede. De commissie vreest op<br />
basis van de gesprekken en de vaststellingen op basis van de organisatie van het onderwijs ,dat de opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> overvleugeld wordt door de opleiding Verpleegkunde. De ECTS-fiches van het eerste en tweede<br />
jaar, zowel van het vorige academiejaar in bijlage bij het zelfevaluatierapport als deze van het huidige<br />
academiejaar ter zitting, zijn ondermaats uitgewerkt. Vooral de verwijzing naar de beoogde competenties en de<br />
234 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
doelstellingen ontbreken. Uit de gesprekken blijkt ook dat de aandacht voor de relatie tussen de inhouden en de<br />
beoogde doelstellingen ontbreekt. Dit komt de uitwerking van een leerlijn doorheen de drie jaren zeker niet ten<br />
goede.<br />
Ondanks de duidelijke aandacht voor vaardigheidsonderwijs stelt de commissie vast dat de opleiding <strong>Vroedkunde</strong><br />
te weinig ontwikkelingskansen krijgt om zich autonoom te kunnen profileren. Een functieomschrijving en expliciet<br />
toekennen van opdrachten en bevoegdheden aan de opleidingsverantwoordelijke <strong>Vroedkunde</strong> kan meer<br />
duidelijkheid creëren bij de collega’s en de autonomie van de opleiding verder ondersteunen.<br />
Campus Lier heeft nog weinig traditie met internationalisering. De opleiding heeft een partner in Londen en<br />
teacher exchange staat in de startblokken. Uit de gesprekken blijkt dat de internationale dimensie op deze<br />
campus geen gedeelde zorg en interesse is in het kader van programmaontwikkeling.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat het beleid van de hogeschool duidelijkheid en transparantie dient te creëren in de<br />
functie en de opdracht van de leidinggevenden van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> op beide campussen om een<br />
transparant competentiegericht curriculum te kunnen uitwerken, dat eenduidig afgestemd is op<br />
gemeenschappelijk gedragen doelstellingen van de opleiding. Dit is des te meer noodzakelijk daar de<br />
hogeschool de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> als één opleiding voorstelt.<br />
- De commissie vraagt onderwijskundige ondersteuning aan te bieden die coachend werkt en de leiding bij<br />
teamleiders laat.<br />
- De commissie stelt dat zowel het onderwijzende personeel als het beroepenveld systematisch en structureel<br />
dienen betrokken te worden bij de curriculumontwikkeling.<br />
- De commissie raadt ten stelligste aan om een gemeenschappelijke visie en een structuur voor<br />
internationalisering in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>, en dus over de co-departementen heen, uit te werken.<br />
- De commissie vraagt de opleiding de evidence based onderzoekscomponent duidelijk in de opleiding te<br />
integreren.<br />
- Voor campus Lier vraagt de commissie de autonomie van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> ten opzichte van de<br />
opleiding Verpleegkunde te bewaken. Een betere toewijzing van bevoegdheden aan de<br />
opleidingscoördinator is een noodzakelijke voorwaarde om dit te bereiken.<br />
- Voor campus Lier vraagt de commissie de leerlijnen duidelijk uit te zetten met verwijzing naar de beoogde<br />
competenties en doelstellingen.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 235
Facet 2.2<br />
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend<br />
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;<br />
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;<br />
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare<br />
verbanden met de actuele beroepspraktijk.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Een voldoende theoretische basiskennis laat de studenten toe om de leerkansen op de stageplaatsen te<br />
benutten. Het aandeel van de stage neemt doorheen de opleiding progressief toe van 1/3 in het eerste jaar, 1/2 in<br />
het tweede en 2/3 in het laatste opleidingsjaar. In studiepunten bekeken gaan er 63 van de 180 in de opleiding<br />
naar het klinisch onderwijs. In het programma zijn in het eerste jaar 13 studiepunten voorzien voor klinisch<br />
onderwijs, in het tweede 20 en in het derde jaar 23 studiepunten voor klinisch onderwijs en zeven voor het<br />
eindwerk of afstudeerproject. Vaardigheidstraining is opgenomen in het theoretisch onderwijs.<br />
Naast verloskunde en verpleegkunde komen de domeinen gezondheidswetenschappen met toepassingen in de<br />
vroedkunde, medische en biomedische wetenschappen, psychosociale wetenschappen, filosofie ethiek en recht,<br />
religie zingeving en levensbeschouwing aan bod in de opleiding. Deze domeinen komen in elk opleidingsjaar<br />
terug met aandacht voor toenemende complexiteit en specificiteit.<br />
Vaardigheden worden tijdens de lessen aangebracht op theoretische wijze en worden dan gedemonstreerd.<br />
Daarna hebben de studenten de kans om deze vaardigheden verder te oefenen in de les en met begeleiding in<br />
het skillslab. Alvorens de stage aan te vatten, oefenen de studenten op vrijwillige basis in het skillslab. Om de<br />
studenten hierbij te ondersteunen ontwikkelden de begeleiders van campus Lier duidelijke checklists en<br />
stappenplannen.<br />
Naast integratie van kennis en vaardigheden besteedt de opleiding aandacht aan de ontwikkeling van<br />
beroepsspecifieke skills zoals verloskundig redeneren, sociale vaardigheden, werken in teamverband,<br />
empathisch vermogen en zelfreflectie. De studenten krijgen hierbij de mogelijkheid de door de Europese richtlijn<br />
voorgeschreven handelingen in te oefenen, wat zij registreren in hun logboek. De commissie meent dat de<br />
opleiding in beide co-departementen de studenten nog explicieter kan sturen naar levenslang leren.<br />
Onderzoeksvaardigheden komen aan bod in de verschillende jaren van de opleiding. In het eerste jaar krijgen de<br />
studenten informatie over het gebruik van de bibliotheek en het raadplegen van informatiebronnen. Tijdens het<br />
tweede jaar wordt de nadruk gelegd op theoretische kennis met betrekking tot wetenschappelijk onderzoek. In het<br />
derde jaar worden inhouden uit het voorgaande jaar verder uitgediept met het oog op het afstudeerproject.<br />
Lectoren/praktijklectoren zelf zijn tot nu toe nog niet betrokken bij vroedkundig wetenschappelijk onderzoek.<br />
De stage wordt voorbereid aan de hand van een stagevoorbereidend gesprek. De eerste stage in het eerste jaar<br />
wordt op campus Turnhout voorafgegaan door een stagevoorbereidingsweek en op campus Lier door een<br />
projectweek. Op de stageplaats wordt de student begeleid door een mentor en door de stagebegeleider.<br />
Afhankelijk van de stageplaats, wordt werkbegeleiding of leerbegeleiding toegepast.<br />
236 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
Het eindwerk of afstudeerproject neemt een vrij grote en kwaliteitsvolle plaats in (zeven studiepunten). De<br />
studenten moeten aantonen dat ze in staat zijn om over een bepaald onderwerp, dat meestal een concreet<br />
probleem is, opzoekwerk te verrichten, dit materiaal te analyseren en kritisch te verwerken. De commissie stelt<br />
vast dat in nogal wat eindwerken van beide co-departementen literatuurlijsten ontbreken. Dit vraagt in het kader<br />
van evidence based meer opvolging.<br />
Campus Turnhout<br />
De keuze die de opleiding hier maakt voor de profilering van <strong>Vroedkunde</strong> los van Verpleegkunde (zie facet 2.1)<br />
wordt door de commissie op prijs gesteld. De commissie merkt op dat de studenten de aandacht voor andere<br />
houdingen dan de standaard bevallingswijzen in het programma sterk appreciëren.<br />
Voor de stage opteert de opleiding voor procesbegeleiding. Deze procesbegeleiding sluit aan bij de aandacht<br />
voor zelfsturend leren. De stagemap is uitgewerkt in een portfoliomodel. De studenten stellen eigen leerpunten<br />
voorop, waardoor het leren reflecteren benadrukt wordt. De mentoren worden gevormd vanuit dit perspectief. De<br />
commissie merkt op dat er geen duidelijke bewaking is van de kwaliteit van de stageplaatsen. Door de of/of<br />
situatie bij de bepaling van de stages kunnen niet alle studenten met de verschillende vroedkundige<br />
basisdomeinen kennis maken. De commissie betreurt dat de stage op een dienst hoogrisico maternale zorg (MIC)<br />
of een stage op een verlosafdeling, waar door het voldoende aantal bevallingen (minimum 1 500) of de sociale<br />
status van het cliënteel gegarandeerd kan worden dat voldoende pathologie aan bod komt, niet verplicht is. De<br />
opleidingsverantwoordelijken wijten dit aan een te beperkt aantal stageplaatsen.<br />
Het eindwerk wordt door een lector/praktijklector als promotor goed ondersteund en bewaakt. De link met het<br />
werkveld wordt verzekerd door de stagebegeleider of een vroedvrouw van de stageplaats. De studenten<br />
presenteren hun afstudeerproject. Naast de promotor worden twee lezers ingeschakeld, waardoor de kwaliteit<br />
van het afstudeerproject bewaakt wordt. Ook de medestudenten en andere geïnteresseerden, waaronder<br />
vertegenwoordigers van de stageplaatsen, zijn welkom op de presentatie.<br />
Campus Lier<br />
De commissie stelt een zeer sterke nadruk vast op het vaardigheidsonderwijs, wat de professionele gerichtheid<br />
ongetwijfeld ten goed komt. Al vroeg tijdens hun opleiding en vooral tijdens de projectweek, komen de studenten<br />
in contact met een zwangere vrouw. Er zijn duidelijke checklists voor de beoordeling van de vaardigheden en de<br />
stage. De commissie vraagt om deze vaardigheden meer te koppelen aan de beoogde competenties en verwijst<br />
hierbij naar facet 2.1, waar zij aandacht vraagt voor de relatie tussen de inhouden en de beoogde doelstellingen<br />
om een leerlijn doorheen de drie jaren te bewerkstelligen.<br />
Uit de stagebundel blijkt ook hier aandacht voor reflecterend handelen. Toch wordt de student op campus Lier<br />
meer gestuurd. De stagebegeleiding gebeurt vanuit een weloverwogen combinatie van werk- en<br />
procesbegeleiding. De werkbegeleiding wordt vooral naar voor geschoven om de lectoren/praktijklectoren het<br />
contact met het werkveld te laten behouden. De commissie merkt op, en stelt dit ook op prijs, dat er gekozen<br />
wordt voor supervisie en groepssupervisie, met als doel de studenten te leren reflecteren om naar de beoogde<br />
zelfstandigheid te groeien. Er is een duidelijke spreiding van soorten stageplaatsen. Een stage op een dienst<br />
hoogrisico maternale zorg (MIC) is voor de studenten van campus Lier verplicht. Als keuzestage biedt de<br />
opleiding de boeiende mogelijkheid in Zoersel aan. De studenten nemen ruim deel aan buitenlandse stages in het<br />
kader van ontwikkelingssamenwerking. Voor de voorbereiding van deze stage kan gesteund worden op de<br />
initiatieven van de associatie. Studenten kiezen voor deze stages omdat zij meer mogelijkheden bieden om<br />
zelfstandig te (leren) werken.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 237
Het afstudeerproject wordt door een lector/praktijklector als begeleider goed ondersteund en bewaakt. Deze<br />
lector/praktijklector fungeert als eerste lezer tijdens het proces en is tevens de procesbegeleider. De tweede lezer<br />
leest het afstudeerproject als het afgewerkt is en beoordeelt het product. Indien de appreciatie van het werk<br />
tussen de beide lezers zeer verschillend is, wordt het werk beoordeeld door een derde lezer. De commissie stelt<br />
vast dat de promotor niet altijd vermeld wordt bij het eindwerk en dat de tweede lezer ook verbonden is aan de<br />
hogeschool. Het werkveld wordt niet uitgenodigd tot samenwerking. De commissie ziet de introductie van een<br />
jaarlijkse gezamenlijke openbare presentatie van de afstudeerprojecten “Katholieke Hogeschool Kempen<br />
<strong>Vroedkunde</strong>” als kans om het beroepenveld nauwer te betrekken.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat kennis over het opzetten, berekenen en uitschrijven van de resultaten van een<br />
eenvoudig onderzoek algemeen en levend aanwezig dient te zijn in beide co-departementen.<br />
- De commissie meent dat in het kader van eerstelijnszorg de competentie hechten van een ruptuur of<br />
episiotomie nog beter in het programma verankerd kan worden.<br />
- De commissie stelt dat de focus nog sterker gericht dient te zijn op autonomie en verantwoordelijkheid van<br />
de toekomstige vroedvrouw, op de competenties om een zwangerschap te vervolgen, om vrouwgerichte zorg<br />
te verstrekken en om een klein bedrijf te beheren.<br />
- De commissie moedigt de opleiding aan om teaching exchange, zowel inkomend als uitgaand, te realiseren<br />
om het programma waar mogelijk te laten aansluiten bij de internationale ontwikkelingen in het vakgebied .<br />
- De commissie ondersteunt de intentie van de hogeschool om vroedkundig onderzoek te initiëren en vraagt in<br />
de nabije toekomst kleinschalig vroedkundig onderzoek te initiëren voor ”Katholieke Hogeschool Kempen<br />
<strong>Vroedkunde</strong>”.<br />
Facet 2.3<br />
Samenhang van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding is lineair, consistent en logisch opgebouwd. In het eerste jaar ligt de nadruk op de beschrijving en<br />
benadering van de normale situatie, in het tweede jaar op laagrisico situaties en in het derde jaar op hoogrisico<br />
situaties en eerstelijnszorg. De student evolueert van afhankelijk naar zelfstandig. In het volgende jaar is telkens<br />
een vervolg op de leerinhoud van het voorgaande jaar te merken. Binnen de opleiding wordt aan dit principe de<br />
consequentie gekoppeld dat studenten met een geïndividualiseerd opleidingsprogramma niet kunnen kiezen voor<br />
een opleidingsonderdeel met vervolg op een opleidingsonderdeel waarvoor ze niet geslaagd zouden zijn.<br />
Opleidingsonderdelen groeperen opleidingsactiviteiten, waarvan de inhouden meestal verwant zijn.<br />
De keuzemogelijkheden voor opleidingsonderdelen zijn beperkt. De studenten van campus Turnhout hebben<br />
keuzemogelijkheden voor stage in het tweede jaar en voor vakken en stage in het derde jaar. De opleiding op<br />
238 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
campus Lier voorziet tot nu toe geen keuzemogelijkheden. De studenten kunnen in hun derde jaar wel een<br />
voorkeur uiten voor één vrije stage van drie tot vier weken.<br />
De aandacht voor de flexibilisering van het programma is nog beperkt. De opleiding geeft dit ook zelf aan. Het is<br />
niet duidelijk hoe dit zal aangepakt worden. Er zijn flexibele leerwegen binnen het bestaande programma onder<br />
de vorm van deeltijds onderwijs en brugprogramma’s. De diversiteit aan flexibele leerwegen neemt alsmaar toe,<br />
waardoor het voor docenten soms moeilijk wordt om studenten te volgen in hun persoonlijk traject. Dit vraagt<br />
eveneens bijkomende inspanningen op organisatorisch vlak. Het is belangrijk om ook hier een duidelijke<br />
samenhang van het programma te bewaken.<br />
Het departement voorziet een schakelprogramma van <strong>Vroedkunde</strong> naar Verpleegkunde en omgekeerd. Een<br />
brugprogramma met 102 studiepunten wordt aangeboden voor obstetrie en gynaecologie verpleegkundigen op<br />
campus Turnhout. Na het behalen van het bachelordiploma bestaat de mogelijkheid tot instromen in het<br />
schakelprogramma van de masteropleiding en door te stromen naar het masterprogramma.<br />
Studenten die deelnemen aan internationale uitwisselingsprogramma’s krijgen in het departement een aangepast<br />
programma zodanig dat de buitenlandse leerinhoud kan worden gevalideerd.<br />
De commissie meent dat het co-departementaal overleg voldoende aandacht besteedt aan de zorg voor een<br />
logisch en sequentieel opgebouwd programma. De integratie van theorie en praktijk wordt duidelijk bewaakt. Uit<br />
de gesprekken blijkt dat de keuze voor een vakkengericht curriculum vooral ingegeven is vanuit een<br />
onbekendheid met competentiegericht werken. De opleidingsteams geven aan dat dit competentiegericht aspect<br />
in de toekomst sterker aanwezig zal zijn, maar het vraagt tijd. De commissie betreurt in dit verband ook dat er<br />
geen duidelijke curriculumprocedure aanwezig is over de twee departementen heen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt dat beide departementen komen tot een duidelijke curriculumprocedure in de versnelde<br />
evolutie naar een competentiegericht curriculum.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 239
Facet 2.4<br />
Studieomvang<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: tenminste 180<br />
studiepunten.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: OK<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding bestaat uit drie studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma<br />
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de<br />
minimale studieomvang van een professionele bachelor.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 2.5<br />
Studielast<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen vastgesteld krachtens decreet;<br />
- Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de<br />
studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De studietijdmetingen geven aan dat de studie haalbaar is en de totale studiebelastingstijd van 1 800 uren niet<br />
overschrijdt. De resultaten worden gebruikt als basis voor aanpassingen aan het curriculum. De studenten geven<br />
aan dat de opleiding zwaar is door onder andere de vele opdrachten, de lange les- en stagedagen, en de<br />
reflectieverslagen. Dit alles neemt niet weg dat zij toch tevreden zijn over de studiebelasting over de drie jaren<br />
heen. Het programma is inderdaad erg gevuld en sturend, waardoor voor de student te weinig ruimte overblijft<br />
voor initiatief, integratie en studievreugde.<br />
Factoren zoals de mogelijkheid tot studiebegeleiding, de bereikbaarheid van lectoren/praktijklectoren, het<br />
mentoraat op campus Turnhout en de studentenbegeleiding op campus Lier, dragen bij tot de studeerbaarheid<br />
van het programma. De meeste verbeterinitiatieven ontstonden uit in het verleden geïnventariseerde<br />
belemmerende factoren.<br />
240 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
Het co-departement Turnhout heeft ten tijde van de gesprekken de studiepunten nog niet opgenomen in de<br />
beschrijving van de opleidingsonderdelen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt blijvende zorg voor concrete en goed communiceerbare gegevens om de studielast op<br />
te volgen. Daarbij dient de transparantie bevorderd te worden door eenzelfde lijn te volgen in de twee codepartementen.<br />
- De commissie stelt dat met de sterke punten van beide gebruikte meetsystemen gestreefd dient te worden<br />
naar één transparant eenvoudig studietijdmeetsysteem.<br />
- De commissie vraagt de opleiding zowel de aantallen als de inhoud van de verschillende opdrachten en<br />
verslagen als team te bewaken.<br />
Facet 2.6<br />
Afstemming tussen vormgeving en inhoud<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;<br />
- De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Op beide campussen worden diverse werkvormen en onderwijsleermiddelen gebruikt. Hierbij wordt gestreefd aan<br />
te sluiten bij de doelstellingen, het didactische concept en de karakteristieken van de studenteninstroom. De<br />
individuele lector/praktijklector heeft in de keuze van werkvormen een grote vrijheid die, zo merkt de commissie<br />
op, niet gestuurd wordt door het departement. De lectoren/praktijklectoren geven aan dat de afstemming op het<br />
niveau van de studenten voorop staat. De studenten waarderen de variatie aan werkvormen.<br />
De hogeschool, het departement of de opleiding kiest, zoals eerder aangegeven, niet voor een expliciet<br />
didactisch model. Door het ontbreken van die gedeelde visie op goed onderwijs, wordt weinig vernieuwend<br />
gewerkt, waardoor de beoogde competenties uit het beroepsprofiel in de verdrukking zouden kunnen komen. In<br />
een aantal opleidingsonderdelen zijn casussen en opdrachten opgenomen, maar deze werkvormen zijn niet<br />
systematisch aangestuurd vanuit het curriculumoverleg. Enkele jaren geleden werd een keuze gemaakt in de<br />
richting van begeleide zelfstudie. Dit concept uit zich ondermeer door de vermindering van het aantal contacturen<br />
en de toename van zelfstudieopdrachten. De commissie merkt op dat het opdrachtgestuurd werken beperkt<br />
aanwezig is en nog niet duidelijk herkenbaar is doorheen de opleiding. Zij stelt vast dat de opleiding veel<br />
aandacht besteedt aan het vaardigheidsonderwijs in het skillslab. De leermiddelen voor het<br />
vaardigheidsonderwijs zijn gedeeltelijk aanwezig en niet ten volle aangepast geplaatst in het co-departement<br />
Turnhout. In het co-departement Lier zijn zij ruim voldoende aanwezig en redelijk adequaat geplaatst.<br />
De commissie stelt dat de ontwikkeling van een onderwijskundig concept een vereiste is om competentiegericht<br />
werken te ondersteunen. Initiatieven zoals het gebruik van een portfolio op campus Lier en een sterk uitgewerkte<br />
stagemap op campus Turnhout kunnen dit proces mee inbedding geven.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 241
De hogeschool kent een sterk ICT-beleid. Zowel op campus Lier als campus Turnhout worden er inspanningen<br />
geleverd om docenten te stimuleren nog meer gebruik te maken van de elektronische leeromgeving Toledo. Die<br />
aansturing is sterker aanwezig op campus Turnhout.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert de opleiding om een duidelijk onderwijskundig concept te ontwikkelen om het<br />
competentiegericht leren en werken gericht te ondersteunen.<br />
- De commissie stelt dat het praktische gedeelte van de opleiding nog beter ondersteund dient te worden door<br />
leermethoden in de theoretische opleidingsonderdelen.<br />
- De commissie stelt dat de opleiding zich degelijk dient te bezinnen over het proces van de afstemming van<br />
vormgeving en inhoud op een competentiegericht en tevens vroedkundig gericht onderwijsprogramma.<br />
Facet 2.7<br />
Beoordeling en toetsing<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de<br />
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De hogeschoolwerkgroep Examenreglement bestaat uit vertegenwoordigers van alle departementen en bekijkt<br />
jaarlijks het examenreglement op interne consistentie, praktische uitwerking en overeenstemming met (nieuwe)<br />
wetgevende ontwikkelingen en jurisprudentie terzake. Het algemene examenreglement dat door de raad van<br />
beheer werd goedgekeurd, wordt in de departementen toegepast.<br />
Bij aanvang van het academiejaar ontvangt elke student een jaarplan waarop alle examendagen staan<br />
aangeduid. Tijdens de onthaaldagen wordt het examenreglement toegelicht. Voor de aanvang van de eerste<br />
semesterexamens wordt het per opleiding uitgelegd door het adjunct-departementshoofd op campus Turnhout en<br />
door het departementshoofd op campus Lier. Uit de gesprekken blijkt dat het examenreglement bekend is bij de<br />
studenten. De examenplanning wordt volgens een vaste procedure en met inspraak van de<br />
lectoren/praktijklectoren en de studenten opgemaakt, en tijdig aan de studenten bezorgd. De<br />
deliberatieprocedures zijn duidelijk. De commissie stelt vast dat de bepalingen van het examenreglement niet<br />
altijd op dezelfde wijze toegepast worden in de beide departementen. Verder meent zij dat het toetsbeleid<br />
evenwichtig is, met in het eerste en tweede jaar een duidelijke spreiding en geleidelijkheid van partiële, naar<br />
semestriële en eindexamens.<br />
De opleiding besteedt zorg aan de validiteit en de betrouwbaarheid van het toetsen. Dit blijkt onder andere uit de<br />
initiatieven voor bijscholing hierover. Inzage van de examenvragen toont een grote diversiteit en geeft aan dat zij<br />
aansluiten bij de doelen van de verschillende opleidingsonderdelen. Het niveau van de examenvragen stemt<br />
meestal overeen met de beoogde leerdoelen en inhouden. In de opleiding op campus Lier ontbreekt bij de<br />
examenvragen van verschillende opleidingsonderdelen elk verband met het bereiken van de beoogde<br />
competenties en is de vraagstelling niet altijd vroedkundig maar eerder verpleegkundig gericht. De wijze waarop<br />
242 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
de examens georganiseerd zijn, wordt duidelijker bekend gemaakt door de ECTS-fiches op campus Turnhout dan<br />
op campus Lier.<br />
De ombudsdienst werkt goed op de beide campussen. Bij betwistingen met betrekking tot de evaluatie kan zowel<br />
de student als de lector/praktijklector een beroep doen op de ombudsdienst. Studenten krijgen de kans om hun<br />
examens in te kijken. Zowel op campus Lier als op campus Turnhout worden bij de eerstejaarsstudenten de<br />
rapporten besproken.<br />
Voor het klinisch onderwijs opteerde de opleiding voor geïntegreerde toetsen. Er wordt echter nog niet<br />
competentiegericht getoetst. De aanpak van de toetsing van zowel de communicatieve, verpleegtechnische als<br />
verloskundige vaardigheden na het vaardigheidsonderwijs is verschillend op beide campussen. Campus Turnhout<br />
brengt de vaardigheden aan tijdens de lessen. Studenten hebben daarna de mogelijkheid om op vrijwillige basis<br />
te oefenen in het skillslab. Na toetsing gaan ze op stage om deze vaardigheden verder te ontwikkelen. Campus<br />
Lier ontwikkelde transparante checklists voor het vaardigheidsonderwijs. Hierdoor kunnen de studenten zich<br />
grondig voorbereiden op hun praktijktesten die docentonafhankelijk gebeuren. Voor de stage wordt uitgekeken<br />
naar de gedragsindicatoren die binnen de associatie zullen uitgewerkt worden. Ondertussen evalueert de<br />
opleiding de stages met grote zorg. De commissie waardeert de verschillende soorten en werkvormen van<br />
stagebegeleiding en de goede stagegidsen. De eindbeoordeling van stage wordt op campus Turnhout vastgelegd<br />
na overleg tussen de verschillende stagedocenten. Eén vaste beoordelaar woont al deze besprekingen bij en<br />
zorgt voor de eenvormigheid bij de beoordelingen. Op campus Lier legt de klassenraad het stagecijfer vast.<br />
Ook aan de evaluatie van het afstudeerproject wordt zorg besteed. Zo wordt op campus Turnhout de kwaliteit van<br />
het afstudeerproject duidelijk bewaakt door de inschakeling van twee lezers naast de promotor. Op campus Lier<br />
berust de beoordeling bij de begeleider en een lezer, beide behorend tot de opleiding.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding de scheiding tussen de stagebeoordeling en de stagebegeleiding te blijven<br />
nastreven.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om zowel in het klinisch als in het theoretisch onderwijs zorg te<br />
besteden aan de afstemming van de evaluatie en de toetsing op de te bereiken competenties, en daarbij<br />
eenduidigheid na te streven voor beide campussen.<br />
- Extra training van de lectoren/praktijklectoren, mentoren en studenten om hen goed en eenduidig te<br />
informeren over het systeem van praktijkbeoordeling zou de transparantie naar al deze betrokkenen<br />
vergroten.<br />
- De commissie stelt dat de beoordeling van de eindwerken van de co-departementen Lier en Turnhout op<br />
elkaar dienen afgestemd te worden om te waken over de beoordeling enerzijds en het behaalde niveau<br />
anderzijds.<br />
Facet 2.8<br />
Masterproef<br />
Niet van toepassing.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 243
Facet 2.9<br />
Toelatingsvoorwaarden<br />
Beoordelingscriteria:<br />
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:<br />
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,<br />
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens<br />
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt<br />
erkend;<br />
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden<br />
voldoen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie:<br />
campus Lier: voldoende<br />
campus Turnhout: onvoldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De hogeschool volgt de wettelijke voorschriften met betrekking tot de toelatingsvoorwaarden voor campus Lier,<br />
echter niet voor campus Turnhout.<br />
Het adviesgesprek dat bij instroom plaatsvindt, geeft niet altijd een duidelijk en juist beeld van de opleiding bij de<br />
studenten. Buitenlandse studenten die de Nederlandse taal niet beheersen, worden na een intakegesprek in<br />
functie van hun niveau van taalkennis al dan niet verplicht om deel te nemen aan een centraal door de<br />
hogeschool georganiseerd taalexamen. Verder wordt voor geen enkel opleidingsonderdeel van het eerste jaar<br />
een bepaalde voorkennis verwacht. De opleiding organiseert geen specifieke voorbereidingsprogramma’s. Zij<br />
geeft aan dat daar op campus Turnhout verandering in zal komen gezien de zeer heterogene instroom van<br />
studenten.<br />
Studenten met een bachelordiploma Verpleegkunde komen in aanmerking voor een verkort programma. Ze<br />
volgen een programma van 120 studiepunten. In de deeltijds aangeboden formule volgen studenten gemiddeld<br />
30 studiepunten per academiejaar. Momenteel is er geen specifieke regeling voor EVC en EVK. De opleiding<br />
heeft een procedure voor het aanvragen van een individueel aangepast jaarprogramma. De commissie stelt een<br />
flexibel vrijstellingenbeleid vast.<br />
Op campus Turnhout wordt op vraag van het Nederlandse werkveld ook een brugprogramma aangeboden aan<br />
Nederlandse verpleegkundigen met een aantekening in de obstetrie en gynaecologie. Ze volgen een programma<br />
van 102 studiepunten.<br />
Het zelfevaluatierapport stelt dat de toelatingsvoorwaarden voorzien in de onderwijsregeling in overeenstemming<br />
zijn met de decretaal gestelde normen. Toch maakt de commissie in dit verband een opmerking.<br />
Niettegenstaande de gediversifieerde instroom van specifieke studenten in de opleiding vraagt de commissie het<br />
instellingsbestuur aandacht voor het volgende artikel uit het decreet betreffende de hogescholen in de Vlaamse<br />
Gemeenschap (13 juli 1994) in verband met de toelatingsvoorwaarden en wel specifiek voor campus Turnhout:<br />
Art. 21. Voor de inschrijving voor een basisopleiding geldt als algemene toelatingsvoorwaarde het bezit van een<br />
diploma van secundair onderwijs of een diploma van het hoger onderwijs, een diploma van het hoger onderwijs<br />
voor sociale promotie, met uitzondering van het Getuigschrift Pedagogische Bekwaamheid, of een diploma of<br />
getuigschrift dat bij of krachtens een wet, decreet, Europese richtlijn of internationale overeenkomst als<br />
gelijkwaardig wordt erkend, of dat ingeschreven is op de lijst bedoeld in artikel 23. (art. V.42 van het decreet van<br />
19-3-2004. Inwerkingtreding met ingang van het academiejaar 2001-2002).<br />
244 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
Bovenstaand artikel verschilt inhoudelijk niet van het overeenkomstige artikel 9 van het ontwerp van decreet<br />
betreffende de flexibilisering van het hoger onderwijs in Vlaanderen (21 april 2004), zodat dit aspect van de<br />
toelatingsvoorwaarden een aandachtspunt blijft. De commissie heeft ernstige twijfels over het diplomaniveau van<br />
bepaalde Nederlandse studenten (26 in 2003, 20 in 2004 en 18 in 2005) die met studieduurverkorting rechtstreeks<br />
toegelaten worden tot de opleiding, zonder toepassing van EVK/EVC procedures. Het gaat over obstetrie en<br />
gynaecologie verpleegkundigen die rechtstreeks instromen in het tweede jaar en een verkort programma van 102<br />
studiepunten volgen. De brancheopleiding Verpleegkundige vervolgopleiding tot obstetrie en gynaecologie<br />
verpleegkundige kan men in Nederland volgen nadat men de opleiding A-, MBO- of HBO-Verpleegkunde<br />
(respectievelijk associate degree, middelbaar beroepsonderwijs en hoger beroepsonderwijs) heeft afgerond. De<br />
opleiding wordt erkend door de Vereniging van Branche-Opleidingsinstituten Gezondheidszorg. De hogeschool<br />
heeft geen afdoend antwoord kunnen geven, ook niet in een aanvullend rapport dat werd bezorgd aan de<br />
VLHORA, over de gelijkwaardigheid van deze diplomacombinaties, vooral met A- of MBO-verpleegkunde aan<br />
HBO-verpleegkundigen die wel recht hebben op studieduurverkorting. Nochtans legt de opleiding bij inschrijving<br />
geen voorwaarden op met betrekking tot het basisdiploma dat als referentie dient genomen te worden. Dit lijkt de<br />
commissie niet correct daar de aantekening obstetrie en gynaecologie in Nederland niet als gelijkwaardig geacht<br />
wordt met een bachelordiploma. Dit laatste is echter een voorwaarde om in een hogeschool van<br />
studieduurverkorting te kunnen genieten zonder een beroep te doen op de EVC/EVK procedure.<br />
De opleiding stelt dat alle aanvraagdossiers in overleg met de verificateur werden goedgekeurd. De commissie<br />
wenst toch uitgebreid aandacht te besteden aan deze kwestie omwille van de kritiek die vanuit het Nederlandse<br />
beroepenveld wordt geformuleerd met betrekking tot deze “onterechte” toelating tot een verkorte opleiding in<br />
België waar dit in Nederland niet mogelijk is.<br />
De opleiding stelt in haar aanvulling dat een aantal vrijstellingen verleend werden op basis van EVK en EVC. Dit<br />
kan voor de toekomst het geval zijn, waarbij een procedure voor EVC/EVK kan gehanteerd worden. Op het<br />
ogenblik van de visitatie beschikte de hogeschool niet over dergelijke procedure, waardoor de twijfels bij de<br />
commissieleden met betrekking tot de in het verleden verleende vrijstellingen niet weggenomen zijn. De<br />
commissie heeft er vertrouwen in dat in de toekomst de toepassing van de EVC/EVK procedure, zoals binnen de<br />
hogeschool en de associatie uitgewerkt, correct zal worden toegepast.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding te blijven streven naar gemengde instroom in bij de co-departementen en<br />
stelt dat daarbij de nodige aandacht en zorg dient te gaan naar aansluiting op de vooropleiding van de<br />
instromende studenten.<br />
- De commissie vraagt de opleiding erover te waken dat de eigen accenten in het EVC/EVK-kader duidelijk<br />
vroedkunde-eigen accenten zullen zijn.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 245
Oordeel over onderwerp 2: Programma - voldoende<br />
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: onvoldoende: campus Lier<br />
voldoende: campus Turnhout<br />
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende<br />
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: voldoende<br />
- Facet 2.4 Studieomvang: OK<br />
- Facet 2.5 Studielast: voldoende<br />
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende<br />
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende<br />
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing<br />
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende: campus Lier<br />
onvoldoende: campus Turnhout<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- op campus Lier het programma nog geen degelijke concretisering is van de door de opleiding<br />
vooropgestelde eindkwalificaties van de opleiding voor wat betreft het niveau, de oriëntatie en de<br />
domeinspecifieke eisen voor de professioneel gerichte bacheloropleiding <strong>Vroedkunde</strong>;<br />
- op campus Turnhout het programma een degelijke concretisering is van de door de opleiding vooropgestelde<br />
eindkwalificaties van de opleiding voor wat betreft het niveau, de oriëntatie en de domeinspecifieke eisen;<br />
- de leerdoelen van het programma en de programmaonderdelen een gepaste vertaling zijn van de<br />
vooropgestelde eindkwalificaties en dat dit op campus Lier duidelijker gescheiden dient te worden van de<br />
opleiding bachelor verpleegkunde;<br />
- de opleiding een zekere structuur hanteert bij de programmaherziening en de -vernieuwing en dat het<br />
beroepenveld daar concreter bij betrokken kan worden;<br />
- de opleiding aandacht besteedt aan de professionele gerichtheid van het programma;<br />
- de opleiding voldoet aan de formele eisen betreffende de studieomvang;<br />
- de inhoudelijke samenhang van het programma aandacht krijgt;<br />
- de opleiding met zorg vormgeving en inhoud op elkaar probeert af te stemmen en daarbij nood heeft aan een<br />
transparant onderwijsconcept;<br />
- de beoordeling en de toetsing in de opleiding transparant zijn voor de betrokkenen en een proces doormaken<br />
van afstemming op de leerdoelen;<br />
- de opleiding een flexibel vrijstellingenbeleid voert en dat EVC/EVK nog ingevoerd moet worden;<br />
- de opleiding gepaste aandacht besteedt aan toegepast wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke<br />
dienstverlening;<br />
- de internationale dimensie in de opleiding aandacht krijgt in functie van het programma en nog verstevigd<br />
kan worden;<br />
- de toelatingsvoorwaarden op campus Turnhout op het ogenblik van de visitatie niet in overeenstemming zijn<br />
met de decretale regels, maar dit bij toepassing van een EVK/EVC procedure in de toekomst wel kunnen<br />
zijn.<br />
Op basis van de oordelen over de verschillende facetten oordeelt de commissie het onderwerp 2: Programma,<br />
toch als positief. De commissie maakt een positieve afweging omdat zij van oordeel is dat er voldoende potentieel<br />
en wil aanwezig is om de vastgestelde tekortkomingen te verhelpen.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
246 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
Onderwerp 3<br />
Personeel<br />
Facet 3.1<br />
Kwaliteit personeel<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het<br />
programma.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie:<br />
campus Lier: voldoende<br />
campus Turnhout: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In uitvoering van het decreet en de besluiten stelt het hogeschoolbestuur jaarlijks de personeelsformatie samen.<br />
De werkgroep Personeelscontingentering vergadert enkele keren per jaar en adviseert het directiecomité, het<br />
hogeschoolonderhandelingscomité en het hogeschoolbestuur. In de maand april of mei kent het departement zijn<br />
personeelscontingent. De wijze waarop binnen de departementen het toegekende contingent wordt aangewend,<br />
is beschreven. De commissie waardeert het globale personeelsbeleid van de hogeschool, dat duidelijk gericht is<br />
naar de opleidingen. Het hogeschoolbestuur kent de opleidingen en probeert hiermee rekening te houden bij de<br />
contingentering. Het gehanteerde systeem van taakbelasting is doorzichtig. De begeleiding van nieuwkomers<br />
krijgt veel aandacht: ieder nieuw personeelslid wordt individueel begeleid door een ervaren personeelslid. De<br />
commissie merkt een hoge inzet en een groot enthousiasme op bij het personeel.<br />
Het professionaliseringsbeleid is opgenomen in het onderwijsontwikkelingsplan van de hogeschool en staat in het<br />
teken van onderwijsinnovatie; vandaar de overgang naar een meer vraaggestuurde bijscholing. De hogeschool<br />
geeft informatie over verschillende initiatieven tot nieuwe onderwijsontwikkelingen, bijvoorbeeld door de<br />
onderwijsmarkt. Ook de uitwisseling tussen de beide co-departementen is een grote stimulans tot reflectie.<br />
Initiatieven voor bijscholing kunnen volgens de commissie nog meer gestructureerd en systematisch verlopen.<br />
Ook het overleg binnen de associatie wordt vanuit dit oogpunt bekeken. Terecht wordt opgemerkt dat de sterk<br />
uitgebouwde bibliotheken ook de lectoren/praktijklectoren uitnodigen om zich blijvend te verdiepen in vakkennis<br />
en onderwijskundige literatuur.<br />
Uit het overzicht van het personeel blijkt een goede verdeling tussen gegradueerden (lectoren met<br />
praktijkervaring) en academisch personeel. Op campus Lier hebben alle lectoren/praktijklectoren en op campus<br />
Turnhout hebben de meeste een getuigschrift pedagogische bekwaamheid of een aggregatiediploma. Aan het codepartement<br />
Lier zijn 4,65 VTE van het contractuele personeel vroedvrouw, op campus Turnhout is dat 5,05 VTE.<br />
Naast de genoten opleiding en het type diploma is relevante beroepservaring een belangrijk selectiecriterium. In<br />
Turnhout zijn twee vroedvrouwen en in Lier één verpleegkundige zonder een bijkomende academische vorming<br />
gedeeltelijk ingeschaald als lector in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
Op gepaste momenten worden door het opleidingshoofd functioneringsgesprekken en door het<br />
departementshoofd (campus Lier) of adjunct-departementshoofd (campus Turnhout) evaluatiegesprekken<br />
gevoerd. De commissie meent dat de functioneringsgesprekken meer expliciete informatie dienen te geven over<br />
de eigen rol en positie in het team en de bijdrage aan het team.<br />
Op beide departementen bestaat een taakverdeling tussen het opleidingshoofd als de inhoudsverantwoordelijke<br />
en het departementshoofd als de functionele overste. Voor de lectoren/praktijklectoren is de drempel laag.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 247
In tegenstelling tot de beleidsvisie, waarin de opleidingscoördinator wordt gezien als inhoudsverantwoordelijke<br />
van de opleiding, stellen de coördinatoren zelf dat ze deze positie niet (willen) innemen. Vooral voor de campus<br />
Lier, maar ook voor de campus Turnhout stelt de commissie voor om meer formele verantwoordelijkheid te geven<br />
aan de opleidingscoördinator, zodat deze functie meer sturing kan geven aan de lectoren/praktijklectoren bij de<br />
bewaking van het competentieprofiel, de implementatie van het nieuwe curriculum en de kwaliteitsbewaking aan<br />
de basis. Dit zal de profilering, de eigenheid en ongetwijfeld de kwaliteit van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> ten goede<br />
komen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat gepaste training dient aangeboden te worden aan het leidinggevend en het<br />
coördinerend personeel.<br />
- De commissie stelt dat staf- en lijnfuncties correct dienen ingevuld en uitgevoerd te worden zodat mogelijke<br />
systeemfouten voorkomen worden.<br />
- Initiatieven tot bijscholing door de uitwisseling van onderwijs- en vakdeskundigheden tussen de beide codepartementen<br />
dient meer gestructureerd en gesystematiseerd te worden.<br />
Facet 3.2<br />
Eisen professionele gerichtheid<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte<br />
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen<br />
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De meerderheid van de personeelsleden op beide campussen heeft een professionele ervaring in het<br />
beroepenveld, hoewel er niet veel nog in het werkveld staan en een combibaan hebben. Daarom acht de<br />
opleiding de stagebegeleiding zo belangrijk en valt bij campus Lier de keuze op werkbegeleiding, die volgens de<br />
commissie op die wijze niet de meest geschikte vorm is om de eigen beroepspraktijk te actualiseren. De<br />
personeelsleden staan voornamelijk door de stagebegeleiding in contact met de beroepspraktijk en participeren in<br />
tal van organisaties. De meeste zijn vroedvrouw en/of verpleegkundige en velen hebben een bijkomend<br />
academisch diploma behaald. De verhouding van het aantal vroedkundigen tegenover de totaliteit van het<br />
personeel is echter niet zo hoog. Op campus Lier bedraagt die 41%, op campus Turnhout 35%.<br />
De opleiding heeft een vrij evenwichtige spreiding over de verschillende specialisaties binnen het beroep.<br />
Academisch gevormd onderwijzend personeel zoals artsen, psychologen, juristen, filosofen en diëtisten, hebben<br />
vanuit een specifieke deskundigheid een eigen inbreng in de vorming van de studenten.<br />
De opleiding werkt met gastsprekers, die allen actief zijn in diverse sectoren van het beoogde beroepenveld. Door<br />
hun dagelijkse aanwezigheid brengen deze gastsprekers voortdurend de beroepsrealiteit in de opleiding binnen<br />
zowel voor de studenten als voor de docenten.<br />
248 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
Er is regelmatig overleg met het beroepenveld. Ook de bevraging van de afgestudeerden staat in het teken van<br />
die beroepsgerichtheid, evenals de jaarlijkse mentorendag, vooral dan in Lier. Ook Turnhout stelt initiatieven<br />
voorop.<br />
De maatschappelijke dienstverlening van beide co-departementen is bijna integraal gericht op het beroepenveld<br />
en zorgt voor leerrijke uitwisselingen. Vooral opleidingen, cursussen en studiedagen worden georganiseerd.<br />
Soms nemen de opleidingen het initiatief, dikwijls worden zij georganiseerd op vraag van instellingen of<br />
organisaties uit het beroepenveld. Vooral campus Lier heeft een breed aanbod aan posthogeschoolvormingen.<br />
Campus Turnhout wijst in dit verband op het vormingscentrum dat dezelfde campus deelt.<br />
Het projectmatig wetenschappelijk onderzoek was tot nu toe eerder beperkt. Recent werden door de hogeschool<br />
op dit vlak belangrijke beleidsstappen gezet vanuit het gegroeide besef dat projectmatig wetenschappelijk<br />
onderzoek een belangrijk middel is om de synergie tussen het werkveld en de onderwijsinstelling te ontwikkelen.<br />
De internationale contacten met een aantal buitenlandse partnerinstellingen is eerder beperkt tot de gedrevenheid<br />
enkele personen. Het is belangrijk dit enthousiasme ook structureel te onderbouwen en uit te breiden.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat meer vroedvrouwen, die voeling hebben met het brede beroepenveld van<br />
vroedkunde, als gastsprekers dienen ingezet te worden.<br />
- De commissie vraagt de opleiding erover te waken dat verpleegkundige leidinggevenden en<br />
onderwijsmedewerkers de eigen beroepsattitude en -perceptie van zorg om ziekte te bestrijden niet<br />
projecteren op het programma en de studenten van de <strong>Vroedkunde</strong> opleiding.<br />
- De commissie is van mening dat de co-departementen Turnhout en Lier samen één vroedvrouwenopleiding<br />
dienen te zijn met voldoende vroedvrouwen als lector/praktijklector en met één “leider” die vroedvrouw is.<br />
- Het is aangewezen om de actieve betrokkenheid van docenten bij vroedkundig onderzoek te initiëren en te<br />
integreren in het onderwijs.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan werk te maken van docentenuitwisseling met buitenlandse<br />
onderwijsinstellingen, waar vroedvrouwen werken als onderwijzend personeel.<br />
- De commissie adviseert de opleiding vormen van bedrijfsstages te overwegen voor praktijklectoren om het<br />
contact met het actuele beroepsveld te bewaren.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 249
Facet 3.3<br />
Kwantiteit personeel<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De voorbije jaren heeft de opleiding, ondanks de gunstige evolutie van het studentenaantal, een drastische<br />
inkrimping van het personeelsbestand gekend ten gevolge van de wijzigingen in de financiering van de<br />
opleidingen door de overheid. De inkrimping heeft het personeelsbeleid van de afgelopen jaren grondig<br />
beïnvloed.<br />
Daar beide co-departementen onafhankelijk van elkaar functioneren en er geen uitwisseling van personeel<br />
plaatsvindt, wordt bij de berekening van de ratio’s elk co-departement afzonderlijk bekeken. Het is de mening van<br />
de commissie dat deze keuze de efficiëntie niet te goede komt, meer bepaald voor lectoren met een beperkte<br />
maar specialistische inbreng.<br />
In het academiejaar 2003-2004 heeft campus Lier een contingent van 30,57 personeelsleden, van wie 27,34 0P<br />
en 3,23 ATP, en campus Turnhout 30,61 personeelsleden, van wie 27,22 OP en 3,39 ATP. Het feitelijke<br />
personeelsbestand van campus Lier is 26,10 VTE onderwijzend personeel en 3,25 VTE administratief personeel,<br />
van campus Turnhout 26,30 VTE onderwijzend personeel en 3 VTE administratief personeel. Het verschil van<br />
respectievelijk 1,22 en 1,31 VTE tussen het toegewezen contingent en het feitelijke personeelsbestand wordt<br />
verantwoord door de inbreng van een vrij groot aantal gastsprekers. Een bijkomend voordeel van de keuze voor<br />
gastsprekers biedt de opleiding financieel de mogelijkheid om meerdere BNB-opleidingen in te richten.<br />
Gastsprekers blijken immers beduidend goedkoper te zijn dan statutaire personeelsleden. In de BNB-opleidingen<br />
wordt het merendeel van de onderwijsactiviteiten verzorgd door gastsprekers. De inbreng van de statutaire<br />
personeelsleden beperkt zich tot de coördinatie van de opleidingen, de studentenbegeleiding, de begeleiding van<br />
de stages en het doceren van enkele cursussen.<br />
Om een relevant beeld te krijgen van de verhouding tussen het personeelsbestand en de studentenaantallen zijn<br />
er twee invalshoeken. Worden de studentenaantallen van de BNB-opleidingen buiten beschouwing gelaten en<br />
wordt uitgegaan van het volledige toegewezen contingent, dan is de verhouding 11,39 studenten per<br />
personeelslid gebaseerd op 61,18 personeelsleden voor 697 financierbare studenten. Wordt uitgegaan van een<br />
volledige invulling van het toegewezen contingent en worden alle studenten, ook die van de BNB-opleidingen,<br />
meegeteld, dan is de verhouding 14,29 studenten per (statutair) personeelslid gebaseerd op 61,18<br />
personeelsleden voor 874 studenten. De commissie stelt dat beide opleidingen een goede studentdocentratio<br />
hebben.<br />
Op basis van het zelfevaluatierapport kunnen de verhoudingen student/docent berekend worden. Voor campus<br />
Turnhout met 9,17 VTE of 8,63 VTE , afhankelijk van de tabel, met 40% opdracht voor het departementshoofd en<br />
voor 97 studenten in academiejaar 2002-2003, met daarbij 0,45 VTE gastlectoren komt de studentdocentratio op<br />
11,18. Voor campus Lier met 4,925 VTE (6,635 met ATP en departementsdirectie) voor 89 studenten per 1<br />
februari 2004 is de studentdocentratio 18,07.<br />
250 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
Bij de visitatie blijkt uit de recente cijfers dat in Turnhout 11,3 VTE beschikbaar is voor 197 studenten. Dit geeft<br />
een studentdocentratio van 17,43. In Lier is 9,45 VTE beschikbaar voor 105 studenten, wat een<br />
studentdocentratio oplevert van 11,11.<br />
In Lier omvatten de 26,10 VTE onderwijzend personeel 15,20 lectoren en 10,90 praktijklectoren. In Turnhout<br />
omvatten de 26,30 VTE onderwijzend personeel 17,80 lectoren en 8,50 praktijklectoren. De commissie stelt een<br />
goede verhouding praktijklectoren en lectoren vast. Ook de leeftijdspiramide zit goed. Het aandeel deeltijdse<br />
lectoren is vrij groot, wat de betrokkenheid bij de opleiding enigszins kan beperken. De commissie merkt echter<br />
veel inzet en enthousiasme op. Zij merkt trouwens op dat het ziekteverzuim in de beide co-departementen laag is.<br />
De vertegenwoordiger van het personeel dringt duidelijk aan op bijkomende financiering om blijvend te kunnen<br />
voorzien in de kwaliteit van de opleiding.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding alert te zijn op burn-out bij het personeel, en vooral het middenkader, in<br />
beide co-departementen.<br />
- De commissie stelt dat zorg dient besteed te worden aan de werklast van het personeel in het kader van de<br />
veelheid aan taken in de opdracht.<br />
Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende<br />
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende voor campus Lier<br />
goed voor campus Turnhout<br />
- Facet 3.2 Eisen professionele gerichtheid: voldoende<br />
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- beide opleidingen beschikken over deskundig en gemotiveerd onderwijzend en technisch, administratief,<br />
organisatorisch personeel om het programma volwaardig te realiseren;<br />
- de hogeschool een personeelsbeleid voert dat duidelijk gericht is op de opleidingen;<br />
- de ruime beroepsexpertise borg staat voor de realisatie van een degelijke opleiding;<br />
- werkbegeleiding en leerbegeleiding gehanteerd worden en dat de opleiding waakzaam dient te zijn voor een<br />
blijvende praktijkexpertise van de lectoren/praktijklectoren;<br />
- de aandacht en inzet voor vakdeskundige en onderwijsdeskundige professionalisering als een blijvend<br />
gegeven erkend zijn door zowel het beleid als het personeel;<br />
- het personeel zich zeer laagdrempelig opstelt, wat de opleiding sterk studentgericht maakt;<br />
- internationalisering een plaats heeft in de opleiding en dat structuur en informatie de medewerkers verder<br />
kan stimuleren om internationale contacten uit te bouwen.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 251
Onderwerp 4<br />
Voorzieningen<br />
Facet 4.1<br />
Materiële voorzieningen<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie:<br />
campus Lier: goed<br />
campus Turnhout: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De infrastructuur van campus Lier is in 2003 uitgebreid met een nieuw hoofdgebouw, deze van campus Turnhout<br />
in 1999. De infrastructuur draagt bij tot het welbevinden van de studenten en het onderwijzend personeel op<br />
beide campussen.<br />
Beide campussen zijn verzorgd en beschikken over ruime, mooi uitgeruste en eigentijdse onderwijsruimten die<br />
gedeeltelijk gemeenschappelijk gebruikt worden met de vierde graad Verpleegkunde. Deze onderwijsruimten zijn<br />
kwalitatief geschikt om de doelstellingen van de opleidingen te realiseren. In alle lokalen kunnen de docenten<br />
gebruik maken van een brede waaier aan audiovisuele apparatuur. De aula’s zijn uitgerust met aangepaste<br />
technologieën op het vlak van presentaties. Op beide campussen bevindt zich een vaardigheidscentrum, dat<br />
gedeeld wordt met de opleiding Verpleegkunde en de vierdegraadsopleiding. De commissie stelt dat het volledig<br />
nieuw uitgebouwde vaardigheidscentrum op campus Lier een bijzondere vermelding verdient. Het huidige<br />
vaardigheidscentrum op campus Turnhout is vrij minimaal uitgebouwd voor praktijkgroepen tot 25 studenten.<br />
Voor deze campus wordt echter een nieuwbouw in het vooruitzicht gesteld. In Lier bestaat er een duidelijke<br />
bewaking en planning wat het gebruik van het vaardigheidscentrum betreft. Het materiaal zelf, de checklijsten, het<br />
beheer en de opvolging van het gebruik door de studenten is minimaal in Turnhout. De skillslabs zijn degelijk<br />
ingericht en bevorderen de zelfwerkzaamheid van de studenten.<br />
Beide campussen beschikken over een ruime en uitgebreide bibliotheek. Het aanbod omvat relevante publicaties<br />
en audiovisuele programma’s voor de opleiding, het onderzoek of de uitoefening van het beroep in Vlaanderen.<br />
Engelstalige publicaties worden verworven indien ze belangrijk zijn of een hiaat in de Nederlandstalige collectie<br />
opvullen. Ook interactieve multimediapakketten worden steeds meer op cd-rom of dvd aangeboden. Bij de<br />
aanschaf van databanken wordt zoveel mogelijk geopteerd voor toegang via het internet. Er wordt samengewerkt<br />
met de andere hogeschoolbibliotheken, vooral met de hoofdbibliotheek te Geel en met de bibliotheek van het codepartement,<br />
maar de catalogi van beide co-departementen zijn niet onderling consulteerbaar. Interbibliothecair<br />
leenverkeer is mogelijk. Mits een gefundeerde aanvraag kan elke lector/praktijklector leermiddelen laten<br />
aankopen door de bibliotheek. Eerstejaarsstudenten krijgen in het begin van het academiejaar een<br />
introductiesessie in de bibliotheek. De commissie stelt een goed werkend bibliotheekbeleid vast, vooral in<br />
Turnhout, met de nadruk op een studielandschap en overleg met de opleiding. Er zijn ruime mogelijkheden voor<br />
elektronische databanken, die de studenten ook van thuis uit kunnen raadplegen.<br />
In beide departementen beschikken zowel het onderwijzend personeel als de studenten over moderne<br />
computerfaciliteiten. De hogeschool en de lokale werkgroep Informatica onderhouden en verbreden de ICTmogelijkheden.<br />
Elke gebruiker kan zowel thuis als op de campus aan de nodige informatie. De commissie meent<br />
dat de ICT-voorzieningen studentgericht zijn, goed bereikbaar en zeer betaalbaar voor generatiestudenten.<br />
252 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
Er is een ruime mogelijkheid tot huisvesting voor studenten, zowel in Lier als in Turnhout.<br />
Studenten- en docentenfaciliteiten zijn voldoende aanwezig op beide campussen.<br />
Campus Lier beschikt over schermen waarop de laatste wijzigingen in de uurroostering weergegeven worden.<br />
Deze wijzigingen worden echter niet door het leerplatform Toledo of een andere elektronische weg kenbaar<br />
gemaakt, zodat de student steeds de verplaatsing naar de campus moet maken.<br />
Op beide campussen is een opleiding vierde graad Verpleegkunde aanwezig, die dezelfde lokalen gebruikt. Dit<br />
heeft duidelijke gevolgen voor de praktische organisatie van het onderwijs. Zo wordt op campus Turnhout gewerkt<br />
met lestijden van 50 minuten wat een ingewikkelde herberekening van aantal lesuren inhoudt. En op campus Lier<br />
hebben nog veel personeelsleden een opdracht in zowel de hogeschool als in de vierde graad.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding een vroedkundige thuisbevallingsunit in te richten op beide codepartementen.<br />
- De commissie adviseert de opleiding om een oefensetting voor het hechten van een ruptuur of episiotomie<br />
een permanente plaats te geven in de vaardigheidslokalen op beide co-departementen.<br />
- De commissie vraagt de opleiding waakzaam te zijn voor het gevaar van versnippering van middelen door<br />
het feit dat op beide campussen een volledig uitgeruste bibliotheek aanwezig is. Zij vraagt de hogeschool om<br />
initiatieven te nemen om de catalogi van beide bibliotheken onderling consulteerbaar te maken.<br />
Facet 4.2<br />
Studiebegeleiding<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de<br />
studievoortgang.<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In de hogeschool is een overkoepelende werkgroep Studie- en studentenbegeleiding werkzaam. Deze is als een<br />
vaste werkgroep van de onderwijsraad samengesteld uit vertegenwoordigers van alle departementen. De<br />
hogeschool kiest voor een decentraal beleid op het gebied van studentenbegeleiding. Op voorstel van deze<br />
werkgroep wordt door de directie een begeleidingsplan voor studie- en studentenbegeleiding goedgekeurd. De<br />
departementen kiezen jaarlijks autonoom en in overleg met de studenten de acties die zij willen ondernemen.<br />
Hoewel de visietekst zeer beperkt uitgeschreven is, stelt de commissie een concreet uitgeschreven<br />
begeleidingsplan met aandacht voor instroom-, doorstroom- en psychosociale begeleiding vast. De uitvoerige<br />
bijlagen bij het zelfevaluatierapport zijn verhelderend. Tijdens de gesprekken wordt verduidelijkt dat de<br />
studiebegeleiding zo dicht mogelijk bij de student wil staan, wat betekent dat de lectoren/praktijklectoren een<br />
grote rol spelen in de studiebegeleiding. De lector/praktijklector is tegelijk beoordelaar en begeleider.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 253
De werkgroep Studie- en studentenbegeleiding organiseert vierjaarlijks een bevraging bij studenten over hun<br />
tevredenheid van deze begeleiding en jaarlijks twee vormingsmomenten rond studiebelemmerende of<br />
studiebevorderende aspecten. Deze vorming is vooral bedoeld voor klastitularissen, mentoren, ombudsdiensten<br />
en studiebegeleiders van de hogeschool. Onderwerpen die aan bod kwamen, zijn onder andere<br />
studiemethodiekbegeleiding en dyslexie. De werkgroep Studie- en studentenbegeleiding bevraagt ook de<br />
motieven van de studenten die hun studie in de loop van het academiejaar beëindigen. De resultaten van deze<br />
enquête kunnen gebruikt worden om per departement verbeteracties te plannen. Een afhakersregistratie door de<br />
opleiding verschaft gegevens om het begeleidingstraject eventueel bij te sturen.<br />
De opleiding levert heel wat inspanningen om abituriënten voldoende informatie te verstrekken over de<br />
mogelijkheden van hun studiekeuze zoals de website, de opleidingsbrochures, de folders, een mailing aan<br />
potentiële studenten, deelname aan de SID-in beurzen in Vlaanderen, medewerking aan de promotietoer<br />
K.U.Leuven ‘ Sleutel aan je toekomst’. Naast de georganiseerde informatiemomenten zijn er de jaarlijkse<br />
opendeurdag en de studiedagen voor de CLB-medewerkers en een aantal informatiedagen. Op vraag van<br />
secundaire scholen worden er schoolbezoeken afgelegd, waarbij de opleidingscoördinator informatie verstrekt<br />
over de opleiding. Uit de resultaten van het tweejaarlijkse instroommotivatie-onderzoek bij de beginnende<br />
studenten haalt de werkgroep Public relations elementen om het proces te evalueren en bij te sturen. In beide<br />
departementen werd vorig jaar een kernteam lectoren/praktijklectoren als inschrijvingsteam opgericht om de<br />
kandidaten zo volledig mogelijke te informeren. Op campus Turnhout loopt een project “diversiteit” waarbij<br />
doelgericht gewerkt wordt aan een verbreding van de doelgroepstudenten, vooral anderstaligen. Hiervoor zoekt<br />
de opleiding aansluiting bij het aanpalende vormingscentrum en de OKAN-klassen, de onthaalklas voor<br />
anderstalige nieuwkomers.<br />
De opleiding organiseert vóór de aanvang van het academiejaar een onthaaldag voor de nieuwe studenten. Zij<br />
ontvangen dan informatie over de campus, het departement, de ondersteunende diensten en de opleiding. De<br />
studentenbegeleiders verdelen de studenten in didactiekgroepen op campus Lier en in mentoraatgroepen op<br />
campus Turnhout. Campus Turnhout organiseert twee afzonderlijke halve dagen voor brugstudenten. Deze<br />
studenten krijgen een persoonlijke mentor toegewezen. Per didactiekgroep/mentoraatgroep krijgen de studenten<br />
een academische agenda, de lessenrooster en de informatie- en studiegids, die op campus Lier door de<br />
studentenbegeleider en op campus Turnhout door de mentor wordt toegelicht.<br />
De eerstejaarsstudenten worden intens begeleid door de opleiding. In het tweede en derde jaar wordt ervan<br />
uitgegaan dat de student geleerd heeft hoe hij zelf zijn studieproces kan sturen. Er wordt nog individuele hulp<br />
aangeboden als de student daarom vraagt. De studentenbegeleiders van het betreffende jaar staan verder ter<br />
beschikking om individuele studenten te adviseren.<br />
De concrete initiatieven over studiebegeleiding worden op campus Lier besproken in de departementale<br />
werkgroep Studentenbegeleiding en op campus Turnhout door de studiebegeleiders en het adjunctdepartementshoofd.<br />
De commissie stelt gestructureerde departementale acties vast op beide campussen. Zo<br />
organiseren de studiementoren en studentenbegeleiders op regelmatige momenten sessies voor de studenten<br />
met het oog op studiemethodes, dit echter op vrijblijvende wijze.<br />
Op campus Lier wordt voor bepaalde onderwijsactiviteiten in het eerste jaar een monitoraat voorzien. De<br />
studenten geven aan dit positief te ervaren. Campus Turnhout organiseert op specifieke vraag van de studenten<br />
monitoraat voor bepaalde onderwijsactiviteiten. Voor specifieke vragen tijdens het vaardigheidsonderwijs in het<br />
skillslab kunnen de studenten terecht bij de toezichthoudende lector/praktijklector.<br />
De commissie stelt vast dat voor de studiebegeleiding vooral remediërend gewerkt wordt en dat rekening<br />
gehouden werd met de heterogene groep instromende studenten. Door de laagdrempeligheid kunnen de<br />
studenten gemakkelijk en snel terecht bij hun lectoren/praktijklectoren en begeleiders. Toch vraagt de commissie<br />
254 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
een grotere structurele verankering in functie van een meer preventieve studiebegeleiding gericht op studenten<br />
met een beperkte vooropleiding. Dit is belangrijk in functie van een toekomstig EVC-beleid.<br />
Alle informatie voor studenten met een brugopleiding en zij-instromers is gecentraliseerd bij de verantwoordelijke<br />
docent/coördinator op campus Lier of bij het adjunct-departementshoofd, in samenwerking met de administratie<br />
op campus Turnhout. Deze verantwoordelijke organiseert in het begin van het academiejaar het onthaal waarop<br />
de studenten alle nodige informatie op maat krijgen. Ook tijdens de opleiding is deze persoon het aanspreekpunt.<br />
Om verdere continuïteit te waarborgen, wordt aan iedere student een stagecoach toegewezen voor het ganse<br />
opleidingsjaar.<br />
De studenten geven aan tevreden te zijn over de informatie met betrekking tot de bestaande begeleidingsvormen.<br />
Er is structureel tijd voorzien voor de bespreking van de stage-evaluaties en de examens in het eerste jaar. De<br />
evaluatiemomenten van stageresultaten zijn organisatorisch/structureel ingebouwd in de jaarplanning.<br />
De studentencoach begeleidt studenten bij hun activiteiten in medezeggenschapsorganen.<br />
Op campus Lier wordt gedurende één week een informatiebeurs ”Wat na het afstuderen” georganiseerd, waarbij<br />
studenten kennis kunnen maken met de BNB-opleidingen en de Masteropleiding. Op campus Turnhout wordt<br />
deze informatie tijdens de jobbeurs gegeven. In de bibliotheek ligt een map met vacatures voor de<br />
geïnteresseerden.<br />
Studenten met een psychosociale problematiek kunnen beroep doen op een interne medewerker van de<br />
departementen. Bij problemen die een intensievere hulpverlening vereisen, wordt in samenspraak met de student<br />
gezocht naar gepaste externe hulpverlening. In de studiegids staat bij wie studenten terecht kunnen bij financiële<br />
of juridische problemen.<br />
De commissie meent dat de ombudsdienst voldoende toegankelijk is voor en bekend is bij de studenten.<br />
Beide campussen hebben een alumnibeleid.<br />
De commissie heeft waardering voor het peter- en meterschap door de derdejaars op campus Lier. Hoewel de<br />
commissie weinig concretisering ziet geven de eerstejaarsstudenten aan dat dit goed ervaren wordt.<br />
De werkgroep Internationalisering stelde duidelijke richtlijnen en een selectieprocedure op voor internationale<br />
contacten.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat een structuur voor preventieve studiebegeleiding ontworpen en verankerd dient te<br />
worden in beide co-departementen.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan op beide co-departementen te starten met een nieuw en uitgeprobeerd<br />
portofolio als supervisie en begeleiding voor stage.<br />
- De commissie vraagt de beide co-departementen eenzelfde benaming voor dezelfde aspecten van studie- en<br />
studentenbegeleiding te overwegen.<br />
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende<br />
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: goed voor campus Lier<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 255
voldoende voor campus Turnhout<br />
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de voorzieningen:<br />
- de opleiding over voldoende en degelijk uitgeruste onderwijsruimten beschikt om het programma volwaardig<br />
uit te werken;<br />
- het volledig nieuw uitgebouwde en voortreffelijk uitgeruste vaardigheidscentrum op campus Lier een<br />
bijzondere vermelding verdient mede door de aanpak van het gebruik ervan en dat de voorziene vernieuwing<br />
van het vaardigheidscentrum op campus Turnhout de opleiding ten goede zal komen;<br />
- de hogeschool de nodige aandacht besteedt aan materiële voorzieningen om onderwijsvernieuwing te<br />
kunnen bewerkstelligen;<br />
- het bibliotheekbeleid doelgericht en gebruiksvriendelijk ontwikkeld en uitgevoerd wordt;<br />
- de collectie beantwoordt aan duidelijk vooropgestelde criteria en gericht is op actuele vakliteratuur.<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de studiebegeleiding:<br />
- de studiebegeleiding en studentenbegeleiding vanuit de hogeschool gerealiseerd worden op basis van een<br />
beleid met visie;<br />
- dit een gedragen gegeven is in het departement en de opleiding;<br />
- de studentenbegeleiders de didactiekgroepen op campus Lier en de mentoraatgroepen op campus<br />
begeleiden in alle aspecten van het leerproces gedurende de volledige studieloopbaan;<br />
- de informatie voor instroom, doorstroom en uitstroom degelijk uitgewerkt is;<br />
- de ombudsfunctie voldoende toegankelijk is voor en bekend is bij de studenten;<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
256 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
Onderwerp 5<br />
Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1<br />
Evaluatie resultaten<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De hogeschool heeft een duidelijke visie op integrale kwaliteitszorg. In het zelfevaluatierapport wordt het<br />
kwaliteitsbeleidsplan van de hogeschool helder beschreven. Het valt de commissie trouwens op dat in het<br />
onderwerp Interne kwaliteitszorg verhoudingsgewijze veel meer plaats inneemt in het zelfevaluatierapport en op<br />
een andere wijze geschreven is dan de andere onderwerpen. Vooral de kwaliteitszorg op het niveau van de<br />
hogeschool wordt beschreven.<br />
Kwaliteitszorg is structureel verweven in de hogeschool. Een overkoepelende kwaliteitsraad en diverse<br />
kwaliteitswerkgroepen zijn in een matrixstructuur verweven. In de schoot van de overkoepelende kwaliteitsraad is<br />
in beide co-departementen een departementale kwaliteitsraad werkzaam Het hogeschoolbestuur stelt dat de<br />
hogeschool ook een voortrekkersrol heeft in de associatie voor kwaliteitszorg en kwaliteitsontwikkeling, vooral<br />
dan voor het onderdeel indicatoren.<br />
De hogeschool is lid van de European Foundation for Quality Management (EFQM). Er is een duidelijk, vooral<br />
centraal beleid aanwezig. Dit beleid wordt verduidelijkt in het kwaliteitshandboek dat ook aan andere hogescholen<br />
werd voorgesteld. Elk departement heeft een deelhandboek, opgesplitst in het TRIS-gedeelte en een<br />
documentengedeelte. Uit de gesprekken blijkt duidelijk het belang dat gesteld wordt aan de TRIS-score die<br />
gehanteerd wordt voor een sterktezwakte-analyse. Aan de hand van deze analyse worden prioritaire acties<br />
vastgelegd.<br />
Alle bevragingen worden gestuurd vanuit de kwaliteitsraad. Er is in de hogeschool bovendien een coördinator die<br />
het technische aspect van de bevragingen in kaart brengt. De eigenlijke implementatie van de bevragingen wordt<br />
overgelaten aan de verantwoordelijken in de respectievelijke departementen. De commissie stelt vast dat heel<br />
veel aandacht gehecht wordt aan procedures, het meten en het in kaart brengen van doelgerichte gekozen<br />
indicatoren. Dit geeft aanleiding tot verschillende tevredenheidsstudies, zoals ook aangegeven in het<br />
zelfevaluatierapport. Nog in het zelfevaluatierapport wordt terecht gewezen op het gevaar van ontsporing van de<br />
meetcultuur en wordt terecht aangedrongen op rationalisaties.<br />
De departementale kwaliteitsraad fungeert als een beleidsondersteunend en –adviserend orgaan. Enkele leden<br />
volgden de tweedaagse EFQM-assessoropleiding. De opleiding baseert haar acties, waar mogelijk, op<br />
meetresultaten. Een overzicht van beschikbaar cijfermateriaal en de concrete openbare rapporten van de<br />
ongeveer vijftien metingen op elke campus zijn raadpleegbaar op het kwaliteitshandboek. De effectieve bewaking<br />
van de onderwijsprocessen op het microniveau blijft voor de commissie echter minder duidelijk. Getuige hiervan<br />
is de vastgestelde grote verscheidenheid in kwaliteit van de ECTS-fiches en de cursussen. De commissie besluit<br />
dat de kwaliteitsbewaking nog onvoldoende vertaald is naar en op het opleidingsniveau zelf. Dit is ook een reden<br />
waarom de commissie, zoals hierboven aangegeven, pleit voor meer verantwoordelijkheid voor beide<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 257
opleidingscoördinatoren. De commissie stelt dat de kwaliteitscyclus niet consistent is in de opleiding en dat te<br />
veel aspecten op het niveau van de opleiding getuigen van een nog te lage kwaliteitszorgbenadering.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de PDCA-kwaliteitscyclus beter dient bewaakt te worden op opleidingsniveau.<br />
- De commissie meent dat een rationalisering van metingen en korte valide lijsten op beide campussen<br />
aangewezen zijn om opvolging op opleidingsniveau waar te kunnen maken.<br />
- De commissie vraagt de nodige ondersteuning door de departementale raad, de kwaliteitsraad, de<br />
coördinatieraad bij de uitwerking van de voorstellen tot verbetering.<br />
Facet 5.2<br />
Maatregelen tot verbetering<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan<br />
de realisatie van de streefdoelen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In bijlagen van het zelfevaluatierapport worden de verbeteracties in opvolging van de laatste doorlichting duidelijk<br />
aangegeven. Het is echter niet duidelijk wat er precies is gerealiseerd van de geplande verbeteringen. Ook de<br />
gesprekken brengen geen duidelijkheid hieromtrent.<br />
De kwaliteitswerkpunten worden elk academiejaar omschreven en opgevolgd. Zij zijn erg divers. Enerzijds dienen<br />
actuele knelpunten opgelost te worden, anderzijds verdient het preventieve luik de nodige aandacht. De<br />
onderwerpen die in het algemene werkplan worden opgenomen, worden naast uit de hogervermelde TRIS-scoreoefening<br />
bij het onderwijzend personeel uit nog verschillende andere bronnen gehaald zoals teamvergaderingen,<br />
bevragingen en metingen bij studenten en afgestudeerden. De opleiding geeft aan dat hoewel ad hoc<br />
problematiek nog een relatief groot deel van de vergadering van de kwaliteitsraad beslaat, naast het curatieve luik<br />
ook het preventieve luik stilaan in belangrijkheid wint. Zij stelt dat dit voor hen een essentiële evolutie is. Het<br />
informatiebeleid en de ontwikkeling van het onderwijskundig pad op campus Turnhout zijn hiervan voorbeelden.<br />
Er wordt in voldoende mate rekening gehouden met de resultaten van de metingen. Er zijn op geregelde<br />
momenten peilingen bij de studenten. De opleidingshoofden geven aan dat hiermee rekening gehouden wordt bij<br />
de curriculumherziening, doch dit kan niet echt concreet gemaakt worden, tenzij wat de resultaten van een aantal<br />
studietijdmetingen betreft.<br />
258 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de opleidingen gezamenlijk duidelijke concrete doelen met tijdspad en<br />
verantwoordelijken dienen op te stellen.<br />
Facet 5.3<br />
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de<br />
opleiding actief betrokken.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De decretaal vereiste raden en overlegorganen zijn aanwezig. Op beide campussen is de studentenraad actief en<br />
is de studentencoach de verbindingspersoon tussen de studenten en de kwaliteitsraad. De verslagen van de<br />
studentenraad op campus Lier worden aan het departementshoofd doorgegeven en worden opgenomen in het<br />
kwaliteitshandboek. Er gaat vooral aandacht naar kortetermijnacties. De studentenraad van campus Turnhout<br />
behandelt geen individuele noden maar werkt thematisch en probeert nu ook langetermijnopdrachten te<br />
benaderen zoals flexibilisering. In het co-departement Lier zijn de staf en sommige lectoren/praktijklectoren nog<br />
niet overtuigd van de waardevolle inbreng die studenten kunnen hebben in de kwaliteit van de opleiding. In het<br />
co-departement Turnhout zijn de studenten assertiever en hebben zij de leiding overtuigd van hun waardevolle<br />
inbreng en bijdrage in de onderwijsprocessen.<br />
Er is een sterke betrokkenheid van het werkveld bij de organisatie van de stages en een eerder beperkte bij de<br />
curriculumontwikkeling. Het werkveld is vertegenwoordigd in de departementale raad, maar niet in de<br />
departementale kwaliteitsraad.<br />
De afgestudeerden worden betrokken bij de interne kwaliteitszorg van de opleiding. Er is een goed alumnibeleid.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding op campus Lier de studenten nog meer naar waarde te schatten en nog<br />
meer te betrekken bij de kwaliteitszorg van de opleiding.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 259
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende<br />
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende<br />
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende<br />
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het kwaliteitsbeleid en de aanpak van de interne kwaliteitszorg op hogeschoolniveau met visie ontwikkeld is;<br />
- een dynamisch kwaliteitszorgsysteem, gebaseerd op het EFQM-systeem, de aanzet is in de opleiding tot het<br />
systematisch werken met de PDCA-aanpak en dat hieraan explicieter dient gewerkt te worden;<br />
- systematisch bevragingen uitgevoerd worden over de verschillende aspecten van het onderwijs bij relevante<br />
doelgroepen, waarbij de opleiding alert dient te blijven voor overbevraging;<br />
- de opleiding systematisch tot maatregelen ter verbetering van de interne kwaliteitszorg komt met inspraak<br />
van betrokkenen en dat het beroepenveld nog actiever kan betrokken worden;<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
260 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
Onderwerp 6<br />
Resultaten<br />
Facet 6.1<br />
Gerealiseerd niveau<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De afgestudeerden zijn tevreden over de genoten opleiding en voelen zich goed voorbereid op hun werk. Vooral<br />
de laagdrempeligheid van en de begeleiding door de lectoren/praktijklectoren stellen zij op prijs.<br />
Over de tewerkstelling van de afgestudeerden zijn weinig gegevens beschikbaar. Veel afgestudeerden kunnen<br />
werken in verschillende settings in Europa omdat zij zelf ook initiatieven genomen hebben tijdens de opleiding om<br />
bepaalde stages te volgen, en op die manier de competentie van hechten en van de zwangerschap opvolgen aan<br />
het eind van de opleiding, volledig beheersten.<br />
De deelname van studenten aan internationale projecten is redelijk groot. Campus Turnhout heeft het lopende<br />
academiejaar acht aanvragen, campus Lier negen. De deelname van het personeel is zeer beperkt.<br />
Internationalisering blijkt geen prioriteit te zijn in de hogeschool en is gebaseerd op de persoonlijke interesses van<br />
de lectoren/praktijklectoren.<br />
De commissie merkt op dat niettegenstaande de sterke meetcultuur, het werkveld nog niet bevraagd is over het<br />
niveau van afgestudeerden. Uit de gesprekken blijkt het proces om de realisatie van de doelstellingen en de<br />
competenties, zoals vermeld in het beroepsprofiel, te detecteren nog in gang gezet moet worden. De opleiding<br />
stelt in dit verband hoge verwachtingen bij het werk van de associatiewerkgroep.<br />
Doornemen van enkele eindwerken en de bijbehorende programma’s van beide co-departementen toont<br />
verschillen.<br />
In het co-departement Turnhout ligt de lat hoog terwijl in het co-departement Lier sterk aangeleund wordt bij de<br />
criteria van de opleiding Verpleegkunde. Op het voorblad van sommige eindwerken van het co-departement Lier<br />
staan geen promotoren en copromotoren vermeld. In beide co-departementen ontbreken literatuurlijsten in heel<br />
wat eindwerken.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de opleiding de mate van realisatie van de doelstellingen nog degelijker kan<br />
onderzoeken in beide co-departementen.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan de beoordeling van de eindwerken van het co-departementen Lier en<br />
Turnhout gelijk te laten lopen en elkaar te bevragen over het behaalde niveau.<br />
- De commissie raadt de opleidingen aan een gezamenlijk internationaliseringprogramma te ontwerpen en<br />
elkaar te steunen en inspireren.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 261
Facet 6.2<br />
Onderwijsrendement<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.<br />
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebeid en/of opleiding over de jaren<br />
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45% en<br />
de 50% liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin wordt de situatie per opleiding of<br />
studiegebied opgevolgd. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante<br />
andere opleidingen.<br />
Een werkgroep Indicatoren van de hogeschool heeft sinds academiejaar 2002-2003 de opdracht gekregen om<br />
een reeks kwaliteitsindicatoren te destilleren. De werkgroep heeft het eerste academiejaar een reeks indicatoren<br />
gedefinieerd. De kwaliteitscoördinator van campus Turnhout is betrokken bij de uitwerking. De indicatoren zijn<br />
raadpleegbaar in het elektronische indicatorentabellenboek. De werkgroep Studentenbegeleiding onderzoekt de<br />
studiestoppers. De resultaten zijn beschikbaar op het kwaliteitshandboek.<br />
De slaagpercentages over vijf academiejaren voor alle studenten variëren op campus Lier tussen 45,9% en<br />
69,4% voor het eerste jaar, tussen 75,0% en 92,9% voor het tweede jaar en tussen 87,5% en 100% voor het<br />
derde jaar. Voor campus Turnhout liggen de cijfers tussen 53,6% en 81,5% voor het eerste jaar, tussen 74,1% en<br />
95,8% voor het tweede jaar en tussen 90,9% en 100% voor het derde jaar.<br />
De slaagcijfers over dezelfde vijf academiejaren voor de studenten die deelnamen aan de examens variëren op<br />
campus Lier tussen 51,52% en 86,67% voor het eerste jaar, 88,23% en 100% voor het tweede jaar en bedraagt<br />
het cijfer 100% voor het derde jaar. Voor campus Turnhout liggen deze cijfers tussen 81,82% en 100% voor het<br />
eerste jaar, bedraagt het cijfer 100% voor het tweede jaar, en 100% voor het derde jaar.<br />
De gemiddelde studieduur op campus Lier is 3 jaren en 2 maanden, op campus Turnhout 3 jaren en 2,5<br />
maanden. Op campus Lier studeren 84% van de studenten na drie jaren af, 14% met een jaar vertraging en 1%<br />
doet er vijf jaren over. Op campusTurnhout zijn deze cijfers 82%, 18% en 0%.<br />
Zowel uit het zelfevaluatierapport als tijdens de bezoeken aan beide locaties blijkt dat tal van procesverliezen in<br />
beide co-departementen hun oorsprong vinden in het onafhankelijk van elkaar ontwikkelen van materialen.<br />
262 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat het rendement van de opleiding verhoogd kan worden door samen te werken als één<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aan deze hogeschool.<br />
Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende<br />
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende<br />
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- de opleiding degelijk inzetbare vroedkundigen aflevert;<br />
- kwaliteitsindicatoren gehanteerd worden om het rendement op te volgen;<br />
- de rendementscijfers bekend zijn;<br />
- internationalisering een plaats heeft in de opleiding en geen prioriteit is;<br />
- de slaagcijfers en gemiddelde studieduur van beide opleidingen voldoet.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 263
Globaal oordeel<br />
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:<br />
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en bijhorende bijlagen,<br />
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,<br />
- de documenten ter inzage bij het bezoek,<br />
- de opgevraagde documenten,<br />
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.<br />
Op basis van de oordelen over:<br />
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende<br />
- Onderwerp 2 Programma: voldoende<br />
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende<br />
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende<br />
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende<br />
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende<br />
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding gewaarborgd is. De commissie beoordeelt de<br />
opleiding positief.<br />
In haar reactie op het eerste opleidingsrapport geeft de opleiding aan de volgende acties of verbeteringen<br />
gepland of uitgevoerd te hebben:<br />
- aan de studenten Verpleegkunde met een aantekening in de obstetrie en gynaecologie wordt een portfolio<br />
gevraagd en wordt een volledige EVK/EVC procedure doorlopen.<br />
De commissie heeft op basis hiervan geen aanpassing van de oordelen doorgevoerd.<br />
264 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n
score facet score<br />
onderwerp<br />
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie<br />
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen<br />
Onderwerp 2: Programma<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud onvoldoende: Lier 1<br />
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid<br />
Facet 2.3: Samenhang<br />
Facet 2.4: Studieomvang<br />
Facet 2.5: Studielast<br />
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud<br />
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing<br />
Facet 2.8: Masterproef<br />
voldoende: Turnhout 2<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
OK<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
niet van toepassing<br />
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden voldoende : Lier 2<br />
Onderwerp 3: Inzet van personeel<br />
onvoldoende: Turnhout 3<br />
Facet 3.1: Kwaliteit personeel voldoende: Lier 1<br />
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid<br />
Facet 3.3: Kwantiteit personeel<br />
Onderwerp 4: Voorzieningen<br />
goed: Turnhout 2<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
Facet 4.1: Materiële voorzieningen goed: Lier 1<br />
Facet 4.2: Studiebegeleiding<br />
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1: Evaluatie resultaten<br />
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering<br />
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Onderwerp 6: Resultaten<br />
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau<br />
Facet 6.2: Onderwijsrendement<br />
voldoende: Turnhout 2<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
De oordelen in deze tabel zijn van toepassing voor:<br />
- campus Lier<br />
- campus Turnhout<br />
1<br />
2<br />
3<br />
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten<br />
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeling is gegeven aan één of meer<br />
afstudeerrichtingen, locaties en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen.<br />
campus Lier<br />
campus Turnhout<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 265
266 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
2.7 Katholieke Hogeschool Leuven<br />
Algemene toelichting bij de gevisiteerde opleiding<br />
In het zelfevaluatierapport stelt de opleiding zich als volgt voor: De Katholieke Hogeschool Leuven ontstond in<br />
1995 uit een fusie van zes hogescholen uit de regio Leuven-Diest. Zij biedt professionele bacheloropleidingen en<br />
voortgezette opleidingen aan, waaronder een aantal bachelor na bacheloropleidingen (BNB-opleidingen),verdeeld<br />
over vijf studiegebieden: Gezondheidszorg, Handelswetenschappen en bedrijfskunde, Industriële wetenschappen<br />
en technologie, Onderwijs en Sociaal-agogisch werk. In deze studiegebieden worden ook posthogeschoolvorming,<br />
projectmatig wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke dienstverlening aangeboden.<br />
De professioneel gerichte bacheloropleidingen Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong> zijn samengebracht in het<br />
departement Verpleegkunde & <strong>Vroedkunde</strong>. Vóór de fusie in 1995 was het departement een afzonderlijke<br />
hogeschool, gekend als het Sint-Elisabethinstituut voor verpleegkunde en vroedkunde. De opleiding bestaat sinds<br />
1928 en heeft dus al een 75-jarige traditie. De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> is jarenlang een specialisatie geweest na<br />
twee jaar basisopleiding Verpleegkunde en is pas sinds 1995 als afzonderlijke driejarige opleiding ingericht in<br />
Vlaanderen. Op 1 februari 2004 telde de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> 120 studenten.<br />
In 1999 bekrachtigde de raad van bestuur de missie van de Katholieke Hogeschool Leuven die het resultaat was<br />
van overleg in de overlegorganen. Om deze missie te kunnen waarmaken heeft de Katholieke Hogeschool<br />
Leuven een bewuste keuze gemaakt voor een gedecentraliseerde structuur met vijf zelfsturende departementen.<br />
Om een goede verbinding te realiseren tussen de departementen en de centrale diensten, werd in 2001-2002 een<br />
matrixstructuur uitgewerkt. Het directieteam bestaat uit departementale leidinggevenden en de algemeen<br />
directeur. Het formuleert strategische krachtlijnen op beleids- en onderwijsniveau. Voor deze krachtlijnen van de<br />
Katholieke Hogeschool Leuven nemen zij de verantwoordelijkheid voor de gehele hogeschool. Ze worden daarin<br />
bijgestaan door coördinatoren van de centrale diensten. De interne samenhang wordt verder versterkt via<br />
interdepartementale werkgroepen die voor bepaalde thema's binnen de krachtlijnen actief zijn.<br />
Op centraal niveau werden overkoepelende lijnen uitgezet om de onderwijsinnovatie te stimuleren en de<br />
interdepartementale synergie te bevorderen. Conform het decentralisatieprincipe namen de departementen en<br />
opleidingen initiatieven om de onderwijsdoelen te operationaliseren. In maart 2001 besliste het directieteam<br />
opleidingscommissies op te richten. Zij bepalen het onderwijsbeleid en geven er richting aan, meer bepaald voor<br />
de onderwijskundige aspecten in brede zin, van de basisopleiding(en) en optie(s)/afstudeerrichting(en). Zij<br />
houden daarbij rekening met de adviezen van de medezeggenschapsorganen. In het departement<br />
Verpleegkunde & <strong>Vroedkunde</strong> heeft de kernopleidingscommissie <strong>Vroedkunde</strong> die taken opgenomen voor de<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
Globaal beoogt de Katholieke Hogeschool Leuven een competentiegericht, flexibel, kwaliteitsvol onderwijs te<br />
realiseren binnen een waardenkader gericht op duurzame ontwikkeling. Om deze doelstellingen te realiseren<br />
zette zij in haar onderwijsontwikkelingsplan voor 2003-2006 negen actielijnen uit binnen het onderwijsniveau en<br />
het beleidsniveau. Om de onderwijssynergie in de Katholieke Hogeschool Leuven te bevorderen, werd in 2002-<br />
2003 de interdepartementale opleidingscommissie opgericht. In opvolging van het onderwijsontwikkelingsplan<br />
formuleerde de interdepartementale opleidingscommissie in 2003-2004 een overkoepelende onderwijsvisie voor<br />
de opleidingen van de Katholieke Hogeschool Leuven. Deze onderwijsvisie geeft de resultaten aan die van het<br />
onderwijs worden verwacht, en geeft zo ook richting aan de kwaliteitszorg. De visie profileert het onderwijs van de<br />
hogeschool en geeft richting aan het hogeschoolbeleid. De visie gaat uit van het wordingsproces van de student<br />
tot een beroepspersoonlijkheid via het ”leren”.<br />
In het academiejaar 2001-2002 startte de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> met de onderwijsvernieuwing.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 267
De basisprincipes van deze vernieuwing zijn:<br />
- een generieke en competentiegerichte opleiding aanbieden, waarbij zoveel mogelijk afgestapt wordt van<br />
(academische) vakindelingen. De nodige competenties van de beroepsbeoefenaar worden als leidraad voor<br />
de inhoud gehanteerd;<br />
- de structuur van de opleiding modulair uitwerken. Een module is een geheel van opleidingsonderdelen, dat<br />
een duidelijke samenhang en integratie vertoont voor de student;<br />
- het zelfsturend leren bevorderen met geleidelijke overgang van docentgestuurd onderwijs naar<br />
studentgestuurd onderwijs.<br />
Op 11 juli 2002 heeft de Katholieke Hogeschool Leuven in het raam van de Bologna-akkoorden een<br />
associatieovereenkomst met de K.U.Leuven ondertekend. De associatie K.U.Leuven is een formeel<br />
samenwerkingsverband tussen twaalf hogescholen en de universiteit K.U.Leuven. De associatie telt zes<br />
hogescholen die een opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aanbieden: de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, de Katholieke<br />
Hogeschool Kempen, de Katholieke Hogeschool Limburg, de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen de<br />
Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende en de Katholieke Hogeschool Leuven. Sinds september 2001 werken<br />
vertegenwoordigers van alle partnerinstellingen op regelmatige basis samen in verschillende overleggroepen<br />
zoals de deelwerkgroep Curriculumopbouw vroedkunde.<br />
Wat de kwaliteit van het zelfevaluatierapport betreft, stelt de commissie vast dat de inhoud sterk vanuit de<br />
opleiding Verpleegkunde werd aangegeven. Sommige facetten zijn uitgebreid beschreven, andere summier. De<br />
gesprekken hebben de hiaten kunnen dichten. De commissie stelt tijdens het bezoek vast dat het rapport in de<br />
presentatie en in enkele delen van de inhoud het onderwijsteam dat enthousiast en gedreven is, te kort doet.<br />
268 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
Onderwerp 1<br />
Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1<br />
Niveau en oriëntatie bachelor hoger professioneel onderwijs<br />
Beoordelingscriteria:<br />
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:<br />
- het beheersen van algemene competentie als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken<br />
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren<br />
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen<br />
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;<br />
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,<br />
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van<br />
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle<br />
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de<br />
beroepspraktijk;<br />
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Om competentiegericht te worden heeft de opleiding allereerst een visie op het vroedkundig onderwijs bepaald en<br />
een competentiegericht opleidingsprofiel ontwikkeld. Naar analogie met de opleiding Verpleegkunde werd de<br />
indeling van basiscompetenties en sleutelkwalificaties gehanteerd. Hiervoor werden de richtlijnen van de Dienst<br />
voor Onderwijsontwikkeling gevolgd. In november 2002 werd de eigen visie van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> in de<br />
kernopleidingscommissie en focusgroep goedgekeurd. Op basis hiervan is de vernieuwing van het curriculum<br />
gestart in het academiejaar 2002-2003.<br />
De deelwerkgroep Curriculum vroedkunde van de associatie K.U.Leuven stelde een eenvormige visie op over het<br />
vroedkundig onderwijs en de competenties van de professioneel gerichte bacheloropleiding, gebaseerd op zowel<br />
nationale als internationale regelgeving en wetgeving. De deelname van een onderwijzend personeelslid van de<br />
opleiding aan de werkgroep heeft bijgedragen tot maximale afstemming. Het competentieprofiel vertrekt vanuit de<br />
competenties zoals beschreven door Pool, en anderen, (2001), die ze indeelt volgens de rollen van de<br />
vroedvrouw als persoon, van de coach/begeleider, de zorgverlener, de professional, het teamlid, en de<br />
organisator. In dit competentieprofiel zijn ook de algemene, beroepsgerichte en beroepsspecifieke competenties<br />
vervat zoals bepaald door het structuurdecreet. Dit opleidingsprofiel werd in april 2004 goedgekeurd door de<br />
stuurgroep van de associatie na raadpleging van het werkveld. De deelwerkgroep <strong>Vroedkunde</strong> van de associatie<br />
besliste dat elke hogeschool de visie en de competenties naar een eigen opleidingsprofiel vertaalt. In de opleiding<br />
aan de Katholieke Hogeschool Leuven zijn de competenties gebaseerd op functies en niet op rollen. Alle<br />
competenties, geformuleerd door de associatie, zijn er wel in terug te vinden. Het competentieprofiel van het<br />
departement Verpleegkunde & <strong>Vroedkunde</strong> werd in 2003-2004 ter bijsturing voorgelegd aan vroedvrouwen van<br />
het werkveld, aan mentoren, lectoren en praktijklectoren van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> en aan studenten<br />
<strong>Vroedkunde</strong> uit de overlegorganen.<br />
De hogeschool werkt met het eigen competentieprofiel zoals intern goedgekeurd in 2002. De volledige<br />
vernieuwing van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> werd daarop afgestemd en vormt hierdoor een coherent geheel. Het is<br />
de bedoeling om in 2006 de opleiding af te stemmen op het competentieprofiel van de associatie en dus van het<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 269
decreet. Deze procedure heeft ook de goedkeuring gekregen van de werkgroep van de associatie. Tot dan zijn de<br />
algemene en algemeen beroepsgerichte competenties van het decreet grotendeels terug te vinden in de<br />
sleutelcompetenties van de Dienst voor Onderwijsontwikkeling. De beroepsspecifieke competenties zijn dan de<br />
andere. Verwarrend is wel dat deze beroepsspecifieke competenties door de Dienst voor Onderwijsontwikkeling<br />
als basiscompetenties bestempeld werden, terwijl de basiscompetenties door het decreet omschreven worden als<br />
alle competenties: algemene, algemeen beroepsgerichte en beroepsspecifieke.<br />
De ontwikkeling van het eigen opleidingsprofiel is gebaseerd op de wetgeving, houdt rekening met gegevens van<br />
binnenlandse en buitenlandse instellingen en relevante publicaties. Het opleidingsprofiel geeft een duidelijk en<br />
gestructureerd beeld van de competenties waartoe de vroedvrouw wordt opgeleid en sluit aan bij het<br />
beroepsprofiel. Er wordt rekening gehouden met de evolutie van de zorgvraag. De huidige samenleving vraagt<br />
een competente en geëngageerde vroedvrouw, die in staat is om als professioneel deskundige, verantwoorde<br />
totaalzorg op maat te geven aan de vrouw in haar familiale en sociale context. De visie op onderwijs sluit aan bij<br />
het concept van krachtige leeromgevingen. De student wordt uitgedaagd om zijn leerproces actief in handen te<br />
nemen.<br />
De beroepsspecifieke competenties van het opleidingsprofiel zijn samengebracht in een duidelijke<br />
overzichtsmatrix en worden ingedeeld op basis van functies, meer bepaald de vroedkundige zorgfunctie, de<br />
organisatie- en coördinatiefunctie, de agogische functie en de professionele ontwikkeling. Voor elk functioneel<br />
geheel zijn drie dimensies van competenties, namelijk kennis en inzicht, vaardigheden in termen van<br />
gedragsgeoriënteerde competenties, en beroepsspecifieke attitudes uitgewerkt. Alle competenties sluiten aan bij<br />
de kernopdracht van de vroedvrouw, die engagement en verantwoordelijkheidszin in de verantwoorde zorg op<br />
maat ten aanzien van de totaalbenadering van de vrouw in haar familiale en sociale context inhoudt. De<br />
sleutelkwalificaties, weergegeven in de richtlijnen van de Dienst voor Onderwijsontwikkeling, werden<br />
geconcretiseerd in waarneembare gedragingen. Ze zijn onderverdeeld in contextcompetenties, performantie- en<br />
perspectiefcompetenties.<br />
De opleiding voldoet aan de criteria voor professioneel gerichte bacheloropleiding. De doelstellingen gaan uit van<br />
het opleidingsprofiel en zijn doordacht gedoseerd. De aandacht tussen domeinspecifieke competenties en de<br />
sleutelcompetenties is evenwichtig verdeeld. De opleiding getuigt van een emancipatorische visie op het beroep<br />
van vroedvrouw. De commissie stelt ook vast dat een maatschappelijke, ethische dimensie duidelijk aanwezig is.<br />
Het competentieprofiel wordt vertaald en opgedeeld in modules, die in een modulewijzer verduidelijkt worden. Hij<br />
vermeldt onder andere de ingangseisen tot de module, de algemene doelstelling, de basiscompetenties en<br />
sleutelcompetenties, de specifieke doelstellingen en inhouden, de verplichte en aanbevolen literatuur, de toetsing<br />
en de evaluatie. De studenten en de betrokken lectoren/praktijklectoren zijn in het bezit van de modulewijzer, die<br />
ook te raaplegen is op het elektronisch leerplatform Blackboard. Naast algemene toelichting bij het begin van het<br />
academiejaar geeft de moduleverantwoordelijke bij de start van elke module uitleg over de doelstellingen en het<br />
opzet.<br />
Moduleontwikkelingsgroepen voor de onderwijsvernieuwing bevorderen bij de lectoren/praktijklectoren het werken<br />
met een competentiegericht opleidingsprofiel. Door na te gaan of leerinhouden en doelstellingen aansluiten bij het<br />
opleidingsprofiel ontstond een grotere bewustwording over het competentiegericht onderwijs. Aan elke<br />
lector/praktijklector wordt gevraagd om te duiden naar welke competenties hij zich inhoudelijk richt.<br />
Er worden vergaderingen georganiseerd met de stageclusters om de doelstellingen en de opbouw van de<br />
opleiding bekend te maken bij mentoren, hoofdvroedvrouwen en vroedvrouwen. Ook de stagebegeleid(st)ers<br />
leggen de doelstellingen en specifieke leerdoelen uit op de stageplaatsen. Op mentorendagen worden de<br />
vernieuwde opleidingsdoelstellingen verder toegelicht. In het overleg met het werkveld wordt gezocht naar<br />
toegankelijke systemen voor een vlotte communicatie, zoals het plaatsen van de modulewijzers van stage op het<br />
plaatselijke intranet van de stage-instellingen.<br />
270 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding om bij eventuele omschakeling van functies naar rollen te waken over de<br />
huidige eigenheid en de volledigheid van het opleidingsprofiel.<br />
Facet 1.2<br />
Domeinspecifieke eisen<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die<br />
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het<br />
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van<br />
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.<br />
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante<br />
beroepenveld.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het opleidingsprofiel steunt op het beroepsprofiel. De domeinspecifieke doelstellingen voldoen aan de wettelijke<br />
bepalingen en Europese voorschriften. Het competentiegericht opleidingsprofiel is uitgewerkt op basis van dat<br />
van de opleiding Verpleegkunde. De commissie meent dat hierdoor de eigen visie op vroedkunde voor een stuk<br />
ondermijnd wordt. Zij stelt vast dat de opleiding vrij sterk afgestemd is op een klinisch Vlaams beroepenveld.<br />
Toch weerspiegelt zich de holistische visie op het beroep van vroedvrouw. Zo wordt onder andere aandacht<br />
besteed aan een goede balans tussen doelstellingen en sleutelcompetenties.<br />
De commissie stelt vast dat de doelstellingen daadwerkelijk afgestemd zijn op de behoeften van het werkveld.<br />
Toch kan zij zich niet van de indruk ontdoen dat de inbreng van Verpleegkunde groot is. De focusgroep geeft<br />
regelmatig feedback op het raamwerk dat uitgewerkt is door de kernopleidingscommissie en laat de opleiding<br />
aansluiten bij de vereisten en verwachtingen van het werkveld en bij de evolutie van de vroedkundige<br />
wetenschap. Vernieuwingen in de verloskunde worden zowel door formele als informele contacten geïntegreerd<br />
in de opleiding. Zo dragen de nauwe samenwerking met gynaecologen en vroedvrouwen van de Universitaire<br />
Ziekenhuizen Gasthuisberg en met de door de opleiding als gastprofessor aangetrokken gynaecologen,<br />
vroedvrouwen en verpleegkundigen er toe bij dat de opleiding inhoudelijk actueel blijft. Een van de lectoren is<br />
nauw betrokken bij de masteropleiding Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong>. Dit bevordert de afstemming van de<br />
eindcompetenties van de professioneel gerichte bacheloropleiding op de begincompetenties van de<br />
masteropleiding.<br />
Verscheidene lectoren/praktijklectoren zijn actief lid van vroedkundige beroepsorganisaties, alsook van de<br />
borstvoedingsorganisatie. Op de opleidingsvergaderingen wordt de verkregen informatie doorgegeven en<br />
besproken.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 271
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- Om de toekomstige vroedvrouw alle kansen te geven op de Europese arbeidsmarkt dient er over gewaakt<br />
dat zelfstandigheid en autonoom werken in alle facetten van het beroep voldoende aandacht krijgen en in de<br />
praktische uitwerking terug te vinden zijn.<br />
- De commissie stelt dat de samenwerking met de opleiding Verpleegkunde de eigenheid van de opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> niet mag verdrukken.<br />
Oordeel over onderwerp 1: doelstellingen van de opleiding - voldoende<br />
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie: goed<br />
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het domeinspecifieke kader van de opleiding zich situeert in dat van de VLHORA, zoals voorafgaand aan de<br />
bezoeken ontwikkeld door de visitatiecommissie op basis van de door de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong><br />
aangereikte kaders;<br />
- de doelstellingen van de opleiding duidelijk gericht zijn op zowel de algemene competenties als op de<br />
algemene beroepsgerichte en de beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend<br />
beroepsbeoefenaar;<br />
- de voornoemde competenties voldoen aan de decretale en beroepsspecifieke vereisten;<br />
- de doelstellingen van de opleiding totstandkomen door een gestructureerd overleg met interne en externe<br />
actoren;<br />
- de bekendmaking van de doelstellingen bij alle betrokkenen systematisch en structureel gebeurt, waardoor<br />
zij bekend zijn;<br />
- de opleiding doelbewust werkt aan een proces van onderwijsvernieuwing dat rekening houdt zowel met de<br />
eigen holistische visie op de vroedvrouw als met de duidelijk op het beroepenveld afgestemde doelstellingen;<br />
- de eindkwalificaties bij het beroepenveld getoetst worden.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
272 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
Onderwerp 2<br />
Programma<br />
Facet 2.1<br />
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma<br />
Beoordelingscriteria<br />
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;<br />
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;<br />
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te<br />
bereiken.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Aan het opleidingsprofiel zijn specifieke leerdoelen gekoppeld, die afgeleid zijn uit het theoretische programma.<br />
De concrete doelstellingen zijn per module uitgeschreven in een modulewijzer. Elke lector/praktijklector vermeldt<br />
zijn specifieke leerdoelen. Elke module wordt geëvalueerd met een schriftelijke vragenlijst. Op basis hiervan<br />
werden al zowel inhoudelijke als organisatorische verbeteringen aangebracht. De ECTS-fiches bevatten de<br />
beschrijving van de leerdoelen, de leerinhouden, de werkvormen en de evaluaties, en zijn te raadplegen op het<br />
internet.<br />
De studenten maken over de volledige opleiding een portfolio, die ze op het einde van het derde jaar bij de<br />
overall-toets ook als bewijsmateriaal gebruiken voor de bereikte competenties.<br />
De onderwijsvorm gaat van docentgestuurd in het eerste jaar naar progressief zelfsturend in het tweede en derde<br />
jaar. In het eerste jaar is 49,5% van de opleiding naar kennisontwikkeling gericht, terwijl dat in het derde jaar<br />
slechts 9% is. Anderzijds is in het eerste jaar 19% gericht op integratie en ervaring, terwijl in het derde jaar 72%<br />
van de opleiding besteed wordt aan integratie, ervaring en reflectie. Het curriculum is opgebouwd op basis van<br />
een directe integratie van kennisbestanden en concrete situaties. De commissie stelt vast dat elementen van<br />
recente onderwijsontwikkelingen in binnen- en buitenland, zoals de competentiegerichte, de studentgerichte en<br />
de modulaire aanpak, opgenomen zijn in het vernieuwde curriculum.<br />
Het verwerven van de competenties en de toetsing ervan gebeurt gefaseerd. Het eerste jaar bestaat uit vier<br />
theoretische modules en een stagemodule. Per module worden de doelstellingen weergegeven. De leerinhouden<br />
zijn een rechtstreekse vertaling van de doelstellingen. Het eerste jaar is hoofdzakelijk gericht op de gezonde<br />
mens, de normale zwangerschap, de normale bevalling, de gezonde pasgeborene, de vroedkundige basiszorg en<br />
de kraamzorg. In het tweede jaar wordt hoofdzakelijk de pathologie van de zwangerschap en de bevalling, de<br />
zieke pasgeborene en de medische pathologie besproken. Het derde jaar is vooral gericht op meer specifieke<br />
terreinen, zoals de hoogrisico verloskunde, hoogrisico pasgeborene, gespecialiseerde gynaecologie en<br />
subfertiliteit.<br />
Het modulair en competentiegericht onderwijs vertrekt niet meer van vakdisciplines, maar van de te verwerven en<br />
te bereiken competenties. Daardoor zijn de meeste onderdelen disciplineoverschrijdend. Bij de stageopdrachten<br />
wordt expliciet benadrukt dat elementen uit de verschillende disciplines moeten verwerkt worden.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 273
De commissie stelt vast dat de dosering van theoretische en praktische componenten per opleidingsjaar en over<br />
de opleidingsjaren heen goed uitgewerkt is. De gerichtheid op zelfsturing en integratie stemmen overeen met het<br />
emancipatorische concept van opleiden zoals de opleiding dat in haar visie en opleidingsprofiel duidelijk stelt.<br />
Toch merkt de commissie op dat het overzicht van de sleutelcompetenties te zeer gericht is op verpleegkundige<br />
aspecten. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> bij de opstelling van het overzicht<br />
uitgegaan is van het document van de opleiding Verpleegkunde en daarbij onvoldoende aandacht heeft besteed<br />
aan de vertaalslag naar de eigen opleiding. De commissie stelt vast dat in de leerdoelen het onderscheid tussen<br />
pathologie en fysiologie in de vroedkunde niet duidelijk gesteld is. Zij meent nochtans dat daartoe<br />
toonaangevende, recente, wetenschappelijk verantwoorde evidence voorhanden is.<br />
De input bij onderwijsontwikkeling en begeleiding in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> is ook numeriek verpleegkundig<br />
bepaald. Van de 57 medewerkers met een contract in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> zijn er 29 verpleegkundige en zes<br />
vroedvrouw. Dit uit zich echter ook in het eerder klinisch verpleegkundige taalgebruik van het onderwijzend<br />
personeel en studenten. De hogeschooldirectie geeft aan dat de vroedvrouwenopleiding de kleinste opleiding is in<br />
de hogeschool en dat zij ingebed is in de Verpleegkunde. Zij stelt de splitsing Verpleegkunde-<strong>Vroedkunde</strong> te<br />
betreuren en wil, indien mogelijk, nog meer opleidingsonderdelen samenvoegen met de Verpleegkunde.<br />
De oprichting van de kernopleidingscommissie <strong>Vroedkunde</strong> in 2001-2002 en de focusgroep in 2002-2003 waren<br />
de belangrijkste procedures voor de curriculumherziening en -innovatie. De taken van beide zijn duidelijk afgelijnd<br />
en beschreven. De commissie herkent een systematische en gestructureerde PDCA-aanpak in het proces,<br />
waarbij studenten, onderwijzend personeel en werkveld betrokken worden. De opleiding houdt duidelijk rekening<br />
met de eisen van het werkveld. Zij is zich bewust van de nood aan een nog sterkere deelname door zowel<br />
studenten, onderwijzend personeel als het ruime werkveld en wil hiervan werkpunten maken.<br />
De internationalisering wordt centraal bewaakt en gestuurd. Het departement voorziet 0,40 VTE voor<br />
internationalisering. Het strategische actieplan 2002-2006 houdt duidelijke stappen en voorwaarden in. Zo<br />
moeten de studenten 20 bevallingen gedaan hebben vóór zij op internationale stage gaan en dienen zij in het<br />
kader van het project van module 12 het thema “diversiteit, meer bepaald kansarmen (allochtonen)” uit te werken.<br />
In het kader van het flexibiliseringsdecreet zal onderzocht worden hoe studenten van het derde jaar een semester<br />
van de afstudeerrichting in het buitenland kunnen volgen. Lectoren/praktijklectoren participeren in het Thematical<br />
European Network for Nurses dat de inhoud en stagebegeleiding van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> wil uniformiseren<br />
in Europa, en in het Florence-netwerk. Verder bieden studiebezoekenaan Turku, Finland en Denemarken<br />
mogelijkheden in de verkenning en vergelijking van programma’s. De opleiding is betrokken bij de voorbereiding<br />
van het EQUAL-project “verplegen in kleur”, dat in samenwerking met Katholieke Hogeschool Zuid-West-<br />
Vlaanderen en diverse partners uit het werkveld opgezet wordt. Verder zijn docenten uit Finland, Denemarken,<br />
Spanje en China op bezoek geweest in het departement.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat <strong>Vroedkunde</strong> als autonome onafhankelijke opleiding dient beschouwd en behandeld te<br />
worden in het opleidingenaanbod van de hogeschool en dat daarbij samenwerken met de opleiding<br />
Verpleegkunde alvast kan, maar dat nog meer samenvoegen in de huidige context ingaat tegen de beslissing<br />
dat <strong>Vroedkunde</strong> een zelfstandige basisopleiding is.<br />
- De commissie vraagt dat de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> inhoudelijk in overeenstemming met de Europese<br />
richtlijnen wordt vorm gegeven.<br />
- In lijn met de holistische opleidingsvisie vraagt de commissie de opleiding meer zorg te besteden aan<br />
communicatievaardigheden in de leerdoelen en aan vaardigheidstrainingen in functie van de cliëntparticipatie<br />
in de aspecten van verloskundige zorg en van tevredenheidsmetingen over verleende verloskundige zorg.<br />
- Fysiologische vroedkunde dient degelijk omschreven te worden om het onderscheid tussen verpleegkundige<br />
en vroedkundige vaardigheden duidelijk te stellen.<br />
274 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
- De commissie stelt dat de opleiding dient te streven naar meer vroedvrouwen in de opleiding om de eigen<br />
visie degelijk en in de juiste context uit te werken in het programma.<br />
- De commissie vraagt de opleiding in het kader van de initiatieven tot internationalisering te waken over de<br />
autonomie van de opleiding en de focus op de vroedkundige zorg.<br />
Facet 2.2<br />
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend<br />
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;<br />
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;<br />
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare<br />
verbanden met de actuele beroepspraktijk.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het programma sluit goed aan bij het opleidingsprofiel. De wijze waarop het departement het opleidingsprofiel<br />
opgebouwd heeft, geeft aan dat zowel kennisontwikkeling als vaardigheidsontwikkeling op het vlak van<br />
professionele gerichtheid aan bod komen in de opleiding.<br />
De ondersteuning met een skillslab bevordert het zelfsturend leren en de zelfevaluatie. Het belang van de<br />
kwaliteit van zorg wordt duidelijk gemaakt door het systeem van persoonlijke reflectie en bijsturing op stage, en<br />
door feedback van de vroedvrouw. De helft van de opleiding bestaat uit klinisch onderwijs, waarvan het grootste<br />
deel stage inhoudt. De doelstelling van het klinisch onderwijs kadert in het competentiegericht opleidingsprofiel.<br />
De stages worden gepland in functie van de afgewerkte modules en vertrekken van duidelijke<br />
stagedoelstellingen. In het eerste jaar ligt het accent op het verwerven van vaardigheden uit de functie<br />
vroedkundige/verpleegkundige zorg. In het tweede en derde jaar <strong>Vroedkunde</strong> loopt de student een stage op<br />
verloskamer en/of op de prenatale raadpleging, neonatologie of fertiliteitsproblematiek. Op het einde van het<br />
tweede jaar en in het derde jaar loopt de student stage op een dienst “Zorg in de eerste lijn”. De stages bieden de<br />
student de kans om de zorg- en agogische functies te ontwikkelen naast de organisatie- en coördinatiefunctie en<br />
de professionele ontwikkeling. In het derde jaar verwerft de student verdere diepgang en wordt de vroedkundige<br />
zorg verleend met integratie van kennis, vaardigheden en attitudes uit de vier functies van het opleidingsprofiel.<br />
Het opzoeken en verwerken van vakliteratuur wordt opgenomen in elke stagemodule. De studenten maken van<br />
elke stage een stageverslag. In het derde jaar voeren zij ook een grondige analyse van een zorgsituatie uit, die zij<br />
onderbouwen met evidence based onderzoek, vakliteratuur en cursusmateriaal. De concrete opdrachten zijn<br />
opgenomen in de modulewijzers.<br />
De stage omvat 78 van de 180 studiepunten of 43%. Het aandeel van de stage in de opleiding neemt toe van het<br />
eerste naar het derde jaar. De interactie met de beroepspraktijk gedurende in totaal 39 weken stage bevestigt dat<br />
de opleiding in haar curriculum duidelijk aandacht besteedt aan werkveldervaring. De commissie stelt bovendien<br />
een goede aansluiting vast van het programma met de actuele beroepspraktijk mede door deze ruime<br />
aanwezigheid van stage. De voortdurende aandacht voor het werkveld maakt het mogelijk om het programma bij<br />
te sturen en te actualiseren.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 275
De organisatie van de verschillende stagemodules is elk jaar opnieuw een uitdaging, vooral omdat elke student<br />
op het einde van de opleiding moet voldoen aan de Europese richtlijnen 80/155/EEG. Om aan deze richtlijnen te<br />
kunnen beantwoorden en het voorgeschreven aantal handelingen te kunnen bereiken, kunnen de studenten<br />
inslapen op bepaalde stageplaatsen. Zij kunnen dus vanaf het tweede jaar nachtdienst hebben of inslapende<br />
wacht. De stagecoördinator en de opleidingsverantwoordelijke bewaken de procedure van de stages. De<br />
studenten ervaren de stage soms als overbelastend en zwaar. De laatstejaarsstudenten geven aan dat de<br />
stageplanning vatbaar is voor verbetering. De commissie stelt dat alle studenten dezelfde kansen dienen te<br />
krijgen om stage te lopen op de verloskamer of op de neonatologie na de theoretische module.<br />
De wetenschappelijke vorming is gespreid over de opleiding. In het eerste en het tweede jaar wordt de basis<br />
gegeven rond verloskundig wetenschappelijk onderzoek en wordt de methodiek van opzoeken van de literatuur<br />
aangeleerd. In het tweede jaar kiezen de studenten een onderwerp voor de eindproef. Zij werken dit onderwerp<br />
verder uit en presenteren het op het einde van het derde jaar. Wetenschappelijk onderzoek in de opleiding tot<br />
professioneel gerichte bachelor in de <strong>Vroedkunde</strong> heeft tot doel de beginnende beroepsbeoefenaars vertrouwd te<br />
maken met wetenschappelijke vakliteratuur. De studenten ervaren de literatuurstudie in het tweede jaar als te<br />
zwaar en vragen een duidelijkere sturing. Het belang van de eindproef wordt weerspiegeld door de negen<br />
studiepunten die aan deze studieactiviteit in totaliteit worden toegekend. De studiepunten zijn verspreid over de<br />
drie studiejaren en situeren zich voor het eerste en het tweede jaar in de opleidingsonderdelen vakliteratuur, die<br />
de noodzakelijke voorkennis voor het maken van de eindproef aanbrengen. In het derde jaar is de eindproef een<br />
op zichzelf staand opleidingsonderdeel. Het beroepenveld staat positief tegenover de onderwerpen van de<br />
eindproef. De betrokkenheid van het personeel bij (toegepast) wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke<br />
dienstverlening is beperkt.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat stimulering totdeelname aan vroedkundig toegepast wetenschappelijk onderzoek en<br />
een aanzet tot samenwerking met de K.U.Leuven de aspecten van de fysiologische verloskunde in de<br />
opleiding ten goede kunnen komen.<br />
- De commissie adviseert de opleiding om de eerstelijnsverloskunde meer aan bod te laten komen om<br />
beginnende beroepsbeoefenaren te vormen met volledige beheersing van alle vaardigheden die horen bij het<br />
autonoom werken als vroedvrouw.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om de stageplaatsen degelijk te screenen naar efficiëntie en effectiviteit<br />
in bijdrage tot de opleiding van de studenten.<br />
276 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
Facet 2.3<br />
Samenhang van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het curriculum is sequentieel opgebouwd. De opleidingsonderdelen en de modules zijn goed op elkaar<br />
afgestemd. Hoewel de coherentie van de 15 modules gespreid over de drie studiejaren duidelijk lijkt, stelt de<br />
commissie een sterke versnippering van het programma in deelvakjes per opleidingsonderdeel vast in de<br />
modules. Bijsturing op basis van een evaluatie, zoals de opleiding zelf al aangeeft, is noodzakelijk. De<br />
verschuivingen in het programma veroorzaken onduidelijkheden bij studenten en onderwijzend personeel. Dit is<br />
uiteraard ook deels te verklaren omdat nog niet alle modules doorlopen worden<br />
Binnen de <strong>Vroedkunde</strong> is er weinig ruimte voor keuze van stageterreinen, omdat de Europese richtlijn<br />
80/155/EEG alle opleidingen verplicht om een vooropgesteld aantal vroedkundige handelingen uitgevoerd te<br />
hebben. De opleiding stelt dat deze situatie de keuzemogelijkheden van de student hypothekeert.<br />
De associatievergaderingen bevorderen de afstemming van verschillende aspecten van de programma’s, zoals<br />
het doorlichten van de klinische vaardigheden en het maken van afspraken rondom de eindproef. De volgende<br />
stap is de afstemming van de programma’s op het competentieprofiel en de toetsing van EVC/EVK. In het eigen<br />
departement is er een actieve samenwerking tussen de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> en de opleiding Verpleegkunde.<br />
Studenten kunnen opteren voor deeltijds studeren. Een flexibel leertraject is in het huidige systeem echter<br />
moeilijk, omdat vooral de stage van zes weken één geheel vormt en constante aanwezigheid vereist. De<br />
hogeschool biedt de mogelijkheid om een individueel aangepast jaar te volgen en om een bijkomend diploma te<br />
behalen via verkorte studieduur. Een afgestudeerde Verpleegkundige kan in twee jaarof 120 studiepunten, het<br />
diploma van vroedvrouw behalen. Ook voor een vroedvrouw is er een aangepast programma om het diploma van<br />
verpleegkundige te behalen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert om de sterke versnippering van het programma in deelvakken per<br />
opleidingsonderdeel te beperken.<br />
- De commissie vraagt om meer ruimte te creëren in het programma voor flexibele leertrajecten, zoals<br />
deelstages, en voor keuzemogelijkheden voor studenten.<br />
- De commissie vraagt de opleiding bij stageplanning en bij (aanpassingen in) roostering meer aandacht te<br />
besteden aan de bijhorende communicatie met en naar de studenten.<br />
- De commissie vraagt de opleiding bij de stageplanning het verloskundige stageterrein maximaal te benutten<br />
en verpleegkundige handelingen/vaardigheden maximaal in te oefenen in een verloskundige omgeving.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 277
Facet 2.4<br />
Studieomvang<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: tenminste 180<br />
studiepunten.<br />
Oordeel visitatiecommissie: OK<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding bestaat uit drie studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma<br />
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen betreffende de<br />
minimale studieomvang voor de professionele bachelor.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 2.5<br />
Studielast<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen vastgesteld krachtens decreet;<br />
- Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de<br />
studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In 2003-2004 werd de studietijd gemeten bij de eerstejaarsstudenten. Door de omslachtigheid van het systeem<br />
was de respons te laag zodat de gegevens niet bruikbaar zijn. De effectieve planning van de opdrachten over de<br />
volledige opleiding wordt momenteel in kaart gebracht. Op basis hiervan zullen aanpassingen gebeuren om de<br />
piekbelasting te verminderen.<br />
De commissie betreurt dat er weinig duidelijke initiatieven met betrekking tot studietijdmeting zijn. Bewaking van<br />
de studiebelasting is vooral voor de stages noodzakelijk. De gegevens over de studiebelasting van de<br />
verschillende opleidingsonderdelen in het zelfevaluatierapport vertonen onnauwkeurigheden die tijdens het<br />
bezoek gedeeltelijk rechtgezet werden. De studiebelasting voor de opdrachten, de stage, de eindproef, de<br />
literatuurstudie, de portfolio en de overall-toets is weinig gespecificeerd en blijft onduidelijk. Daardoor blijft bij de<br />
commissie het vermoeden bestaan dat studenten overbelast zijn voor een aantal taken en tijdens een aantal<br />
periodes van de opleiding. De commissie stelt vast dat de studenten zeer veel opdrachten krijgen. Om de<br />
278 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
studielast enigszins te verminderen werd in module 1 het aantal opdrachten gereduceerd. In het tweede jaar werd<br />
het aantal contacturen sterk gereduceerd. De studenten en afgestudeerden geven aan dat stages dikwijls zeer<br />
zwaar wegen, zeker als dit gepaard gaat met inslapen. Ook ontbreken duidelijke en consistente regels. De<br />
opleiding probeert hieraan tegemoet te komen door de stageplaats op de hoogte te houden van het aantal door<br />
de student gewerkte uren.<br />
Studiebelemmerende en studiebevorderende factoren worden vooral door de SPA-enquêtes (studenten,<br />
personeel, afgestudeerden) aan het licht gebracht.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de opleiding ondubbelzinnig dient om te gaan met het meten van stagetijden en geen<br />
ontduiking van voorschriften en afspraken door stageplaatsen, al dan niet met inslapen, mag tolereren.<br />
- De commissie stelt vast dat de studielast bijzonder zwaar is en dat de opleiding zich dient te bezinnen over<br />
onder andere het overaanbod aan taken en de realiteit van tijdsinvestering voor de opdrachten, de stage, de<br />
eindproef en de literatuurstudie. Zij meent dat in dit opzicht de focus op vroedkunde tijdens de opleiding wel<br />
degelijk kan behouden blijven en zelfs verbeterd kan worden, als de focus op verpleegkunde wordt beperkt.<br />
Facet 2.6<br />
Afstemming tussen vormgeving en inhoud<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;<br />
- De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De sterke modulaire uitbouw van het programma rond competenties wordt ondersteund door een gemotiveerde<br />
keuze van werkvormen. De werkvormen voorzien in een geleidelijke overgang van docentgecentreerde<br />
onderwijsvormen naar zelfsturing. Zij zijn uitgewerkt in leerlijnen met elk een specifieke klemtoon.<br />
De leerlijn met de nadruk op kennisontwikkeling is opgebouwd uit hoorcolleges en responsiecolleges. Een<br />
hoorcollege laat kennisoverdracht vanuit expertise toe. Het responsiecollege maakt gebruik van actieve<br />
werkvormen. In deze leerlijn horen ook begeleid en niet begeleid groepswerk thuis.<br />
In de leerlijn met klemtoon op klinische vaardigheden worden de klinische vaardigheden aangeleerd via<br />
vaardigheidsdemonstraties, video’s, cd-rom’s, begeleide en niet begeleide trainingen. De studenten oefenen<br />
docentonafhankelijk verpleegtechnische, vroedkundige en communicatieve vaardigheden in het skillslab. Zij<br />
oefenen zelfstandig maar kunnen met vragen terecht bij de praktijklectoren die permanentie houden. De<br />
commissie spreekt haar waardering uit over het skillslab, dat gepast gehanteerd wordt en dat de<br />
vaardigheidsontwikkeling van de studenten duidelijk ondersteunt. De stagebegeleiding is zeer goed uitgewerkt in<br />
de “Modulewijzer stage”. Zowel de procesbegeleiding als de leerbegeleiding ondersteunt de beoogde<br />
sleutelcompetenties, de ontwikkeling van verantwoordelijkheidszin, het zelfstandig werken en permanent leren.<br />
Dit blijkt zeer sterk uit de gesprekken met de stagebegeleiders en de afgestudeerden.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 279
Het zelfevaluatierapport geeft aan dat de leerlijn met nadruk op integratie tussen theorie en praktijk gebruik maakt<br />
van projecten, studieboeken en probleemgestuurd onderwijs. De commissie meent echter dat het probleemgestuurd<br />
onderwijs hier eerder casusgericht onderwijs betreft.<br />
In de leerlijn met klemtoon op beroepsontwikkeling staan supervisiegroepen en portfolio centraal. De studenten<br />
worden toegewezen aan een supervisor van het kernteam. In de supervisie wordt gereflecteerd op het eigen<br />
leerproces, voornamelijk vanuit ervaringen opgedaan tijdens de stages. In de portfolio worden gedurende de<br />
opleiding bewijzen verzameld waarmee de student aantoont dat hij de beoogde competenties heeft verworven.<br />
Het is de bedoeling dat de student zijn portfolio twee keer per jaar bespreekt met zijn studentenbegeleider en de<br />
medestudenten van de groep, toegewezen aan de studentenbegeleider. De commissie stelt tijdens de<br />
gesprekken en na inzage vast dat de uitgewerkte portfolio’s het studentgestuurd leren duidelijk bevorderen.<br />
De variatie aan onderwijsvormen en de vlotte manier waarmee zij toegepast worden, bieden de studenten veel<br />
mogelijkheden om het competentiegericht programma te leren. De studenten geven aan dat de blokken<br />
hoorcollege van vier opeenvolgende uren te zwaar zijn.<br />
De aangeboden onderwijsmiddelen ondersteunen de gekozen werkvormen. De opleiding voorziet onder andere<br />
in goed uitgewerkte modulewijzers en gebruikt een toonaangevend evidence handboek voor vroedkunde. De<br />
commissie stelt vast dat langzamerhand initiatieven op gang gebracht worden om e-learning te stimuleren.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan alert te zijn op vroedkundig taalgebruik in de leermiddelen, dat tot nu<br />
toe eerder klinisch verpleegkundig gericht is.<br />
- De commissie vraagt de opleiding te waken over de tijdige beschikbaarheid van het studiemateriaal.<br />
- Om de studenten te bevestigen in de juiste keuze van hun toekomstig beroep, dient het<br />
vaardigheidsonderwijs van bij de aanvang van de studie meer gericht te worden op de fysiologische<br />
bevalling.<br />
- De commissie stelt dat de opleiding er structureel dient over te waken dat de studenten de aangeboden<br />
kansen gebruiken (wat op zich een aan te leren vaardigheid is) om hun verantwoordelijkheid te leren<br />
opnemen en om in het skillslab de vaardigheden te oefenen totdat ze beheerst worden.<br />
Facet 2.7<br />
Beoordeling en toetsing<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de<br />
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De studenten ontvangen de eerste dag van het academiejaar het studiecontract waarin de<br />
onderwijsdoelstellingen, de onderwijsregeling en het examenreglement zijn opgenomen. Bij het begin van elke<br />
280 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
module licht de moduleverantwoordelijke de evaluatieprocedures toe. De student kan deze informatie ook<br />
nalezen in de modulewijzer. Aan de lectoren/praktijklectoren wordt gevraagd bij het begin van hun<br />
onderwijsactiviteiten het verloop van de geplande activiteiten te overlopen en de evaluatiemethoden transparant<br />
voor te stellen. Een maand voor de start van de voorexamens worden het examenreglement en de evaluatie- en<br />
deliberatiecriteria omstandig toegelicht door de opleidingsverantwoordelijke en de studentencoördinator.<br />
De commissie stelt vast dat er een grote variatie is in toetsvormen en examenvormen. De evaluatie is grotendeels<br />
aangepast aan de beoogde doelen en werkvormen. In het kader van het projectonderwijs in het derde jaar wordt<br />
met logboeken gewerkt. Ook peerassessment wordt gebruikt. Op het einde van de opleiding wordt over het<br />
generieke gedeelte een overall-toets georganiseerd. Bij dit eindexamen moet de student ook aan de hand van<br />
zijn portfolio zijn competenties bewijzen. De sociale vaardigheden worden aan de hand van checklists via<br />
permanente evaluatie getoetst. De vroedkundige vaardigheden worden in een afzonderlijk examen geëvalueerd<br />
aan de hand van toetsprocedures.<br />
De inhoudelijke evaluatiecriteria zijn verbonden met de specifieke opleidingsonderdelen. Voor de bepaling van de<br />
eindquotering van geïntegreerde theoretische examens en van de vaardigheden zijn criteria vastgelegd. Na<br />
inzage van examens stelt de commissie vast dat de theorietoetsen niet altijd van even hoge kwaliteit zijn.<br />
Kwaliteitsbewaking betreffende het opstellen en afnemen van de toetsen en examens moet verder ontwikkeld<br />
worden.<br />
In de vernieuwde opleiding bepaalt de kernopleidingscommissie in samenspraak met de individuele<br />
lector/praktijklector de examenvorm van de verschillende opleidingsonderdelen. Het is de bedoeling het aantal<br />
examens te reduceren en te streven naar geïntegreerde examens over concrete vroedkundige situaties. In enkele<br />
modules gebeurt dat al. In de hogeschool werd in het lopende academiejaar de werkgroep Toetsbeleid opgericht,<br />
waarin onder andere gedacht wordt aan voortgangstoetsen na elke module. Meerdere examens per<br />
opleidingsonderdeel maken de belasting voor studenten onnodig groot.<br />
De evaluatie- en deliberatiecriteria zijn vastgelegd en worden consequent nageleefd. 6/20 als evaluatiecriterium<br />
op een subonderdeel leidt tot een tekort voor het volledige opleidingsonderdeel. De commissie stelt dat dit een<br />
zware sanctionering is, vooral gezien de vaststelling dat het curriculum sterk versnipperd is. Zij meent dat de<br />
deliberatiecriteria en de onderverdeling van opleidingsonderdelen kunnen leiden tot discussies in de<br />
examencommissie, waardoor het risico bestaat dat een onevenredig hoog gewicht gelegd wordt op<br />
opleidingsonderdelen met meerdere onderdelen. De commissie merkt hoe dan ook een doorlopende alertheid op<br />
bij de beoordeling en de toetsing in zowel theorie als praktijk.<br />
Tijdens de stages worden de competenties geëvalueerd. Zowel tijdens als aan het einde van de stage wordt<br />
uitgegaan van het competentieprofiel, dat geconcretiseerd is met leerdoelen voor elke stagemodule. De student,<br />
de mentor en de stagebegeleider spelen een cruciale rol in de beoordeling van de stage. De dagelijks in het<br />
begeleidingsdossier genoteerde zelfreflectie van de student en de feedback van de mentor/vroedvrouw zijn het<br />
uitgangspunt voor enerzijds de sturing van de student door de stagebegeleid(st)er en voor de evaluatie van de<br />
stage anderzijds.<br />
Het reglement maakt nog geen melding van de nieuwe beroepsprocedure zoals die is vastgelegd door de<br />
Vlaamse regering.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert de opleiding aandacht te besteden aan de consistentie en het niveau van de<br />
toetsen.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 281
- De commissie stelt dat deliberatiecriteria geen te zwaar gewicht mogen toekennen aan delen van<br />
opleidingsonderdelen.<br />
Facet 2.8<br />
Masterproef<br />
Niet van toepassing.<br />
Facet 2.9<br />
Toelatingsvoorwaarden<br />
Beoordelingscriteria:<br />
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:<br />
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,<br />
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens<br />
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt<br />
erkend;<br />
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden<br />
voldoen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De toelatingsvoorwaarden zijn beschreven in het studiecontract. De meeste studenten, 69,5%, komen uit ASOrichtingen.<br />
Vóór deze opleiding heeft 25,3% een universitaire studie gevolgd en 13,7% een andere vorm van<br />
hogeschoolonderwijs. Dit percentage ligt hoger dan in de andere Vlaamse <strong>Vroedkunde</strong>opleidingen.<br />
Voorafgaand aan de start van het academiejaar wordt er een instapcursus biologie en chemie ingericht. De<br />
deelname is vrijblijvend. De commissie stelt vast dat verdere initiatieven in deze beperkt zijn.<br />
Naast de decretale bepalingen zijn nog andere overgangen mogelijk. Studenten van professioneel gerichte en<br />
academisch gerichte opleidingen, die na één of meer semesters naar <strong>Vroedkunde</strong> willen overschakelen, kunnen<br />
behaalde credits inbrengen.<br />
Ten tijde van het visitatiebezoek waren de EVC/EVK-criteria nog niet vastgelegd. Vrijstellingen en een individueel<br />
programma worden op basis van de voorgelegde portfolio toegekend. De opleiding is zich terdege bewust van het<br />
belang van een EVC/EVK-beleid. Daarom stelt zij dat collega’s uit het departement zullen deelnemen aan de<br />
werkgroepen die deze materie behandelen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat een toelatingsbeleid dient uitgewerkt te worden.<br />
- De commissie vraagt de opleiding erover te waken dat de eigen accenten in het EVC/EVKkader duidelijk<br />
vroedkunde-eigen accenten zouden zijn.<br />
282 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
Oordeel van het onderwerp 2: programma: voldoende<br />
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende<br />
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: goed<br />
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: voldoende<br />
- Facet 2.4 Studieomvang: OK<br />
- Facet 2.5 Studielast: voldoende<br />
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: goed<br />
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: goed<br />
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing<br />
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft vastgesteld dat:<br />
- het programma een degelijke concretisering is van de door de opleiding vooropgestelde eindkwalificaties van<br />
de opleiding voor wat betreft het niveau, de oriëntatie en de domeinspecifieke eisen;<br />
- de leerdoelen van het programma en de programmaonderdelen een gepaste vertaling zijn van de<br />
vooropgestelde eindkwalificaties;<br />
- de opleiding een goed functionerende structuur uitgewerkt heeft om programmaherziening en -vernieuwing<br />
systematisch te evalueren en bij te sturen met betrokkenheid van de verschillende actoren;<br />
- de opleiding degelijke aandacht besteedt aan de professionele gerichtheid van het programma zowel bij de<br />
uitvoering als bij de bijsturing en de vernieuwing;<br />
- de opleiding voldoet aan de formele eisen betreffende de studieomvang;<br />
- de opleiding waakt over de inhoudelijke samenhang van het programma en dat daarbij ruimte dient<br />
gecreëerd te worden voor flexibele leertrajecten;<br />
- de opleiding met zorg de vormgeving en de inhoud van het programma op elkaar afstemt;<br />
- de beoordeling en de toetsing afgestemd zijn op de leerdoelen en transparant zijn, en dat daarbij gewaakt<br />
dient te worden over de criteria;<br />
- de opleiding beperkte inspanningen doet om een transparant toelatingsbeleid te voeren en actief wil<br />
meewerken aan de ontwikkeling van EVC/EVK in de hogeschool en de associatie;<br />
- de internationale dimensie in de opleiding aandacht krijgt in functie van het programma.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 283
Onderwerp 3<br />
Personeel<br />
Facet 3.1<br />
Kwaliteit personeel<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het<br />
programma.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De departementale leiding bepaalt, rekening houdend met de budgettaire mogelijkheden en behoeften, de<br />
omvang van de departementale personeelsformatie. De werving en de selectie van nieuwe personeelsleden<br />
gebeurt met inspraak van de opleidingsverantwoordelijken. De in 2002 uitgewerkte matrixstructuur wil rekening<br />
houden met de vraag van het personeel naar een evenwichtiger werkbelasting, duidelijkheid over de<br />
verantwoordelijkheidsgebieden van de leidinggevenden en gedetailleerde functiekaarten. De matrixstructuur en<br />
taakomschrijvingen werden in de afgelopen drie jaren geëvalueerd en gewijzigd en/of aangevuld op basis van<br />
nieuwe onderwijsontwikkelingen, nieuwe beleidsprioriteiten en functionerings- en evaluatiegesprekken. De functie<br />
van de opleidingsverantwoordelijken is sterk geëvolueerd van coördinerend naar leidinggevend. Zij worden actief<br />
betrokken bij aanwerving van nieuwe personeelsleden en de taakinvulling van het onderwijzend personeel. Uit de<br />
gesprekken blijkt dat duidelijke criteria gesteld zijn bij de personeelsselectie en dat die criteria gestuurd worden<br />
vanuit de opleidingsvisie.<br />
De opleiding voert een duidelijk human resources-beleid waarbij functioneringsgesprekken gevoerd worden met<br />
behulp van functiekaarten. De commissie stelt dat opgelet dient te worden voor een versnippering van<br />
opdrachten. De personeelsleden ervaren de functionerings- en evaluatiegesprekken algemeen als positief. Het<br />
bevorderingsbeleid voor het leidinggevende kader werd recent uitgetekend en met een protocol van akkoord in<br />
het HOC bezegeld. De hogeschool heeft de intentie om in het kader van een nieuwe prestatieregeling de<br />
verschillen tussen de statuten waar mogelijk weg te werken, zodat personeelsleden in vergelijkbare functies<br />
vergelijkbare arbeidsvoorwaarden toegekend krijgen. Nieuwe benoemingsreglementen voor OP en ATP zijn<br />
uitgewerkt in een paritaire werkgroep van werkgevers en werknemersafgevaardigden.<br />
In het departement Verpleegkunde & <strong>Vroedkunde</strong> zijn er drie belangrijke belemmerende factoren voor een<br />
optimaal personeelsbeleid. De financiële middelen zijn beperkt door een gedwongen sanering ten gevolge van de<br />
vermindering van overheidsgelden, wat dan weer een gevolg is van de sterke daling van instromende studenten.<br />
De commissie stelt een onevenwicht vast in de leeftijdsverdeling. Meer dan 60 % van het onderwijzend personeel<br />
is ouder dan 50 jaar. Tenslotte is de groep academisch geschoolden, zijnde 41%, eerder beperkt. Deze factoren<br />
worden meegenomen in het aanwervingsbeleid. Er wordt bij voorkeur personeel uit de leeftijdsklasse jonger dan<br />
40 jaar aangeworven, met een academisch diploma en met een competentieprofiel dat zo dicht mogelijk aanleunt<br />
bij het beoogde profiel.<br />
De kwaliteit van het personeel zoals beschreven in het zelfevaluatierapport, wordt tijdens het visitatiebezoek aan<br />
de opleiding bevestigd. De commissie stelt vast dat de wervings- en selectieprocedures degelijk uitgewerkt zijn.<br />
De vroedkundige beroepsexpertise staat borg voor de realisatie van een degelijke opleiding. De commissie merkt<br />
op dat in 2003 veel nieuw onderwijzend personeel ingestroomd is, dat burn-out geconstateerd is door<br />
personeelszaken en dat de aanzet is gegeven tot het ontwikkelen van het nieuwe modulaire competentiegerichte<br />
284 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
onderwijsprogramma. Zij betreurt dat personeelszaken zich nauwelijks bewust is van de correlatie tussen de<br />
hierboven genoemde vaststellingen. Proactieve maatregelen om in de toekomst problemen te voorkomen, zijn<br />
dan ook nog niet genomen. De commissie maakt kennis met een gedreven opleidingsteam dat bereid is zich bij te<br />
scholen en zich sterk betrokken voelt bij de optimale uitwerking van de doelstellingen van de opleiding.<br />
Gastdocenten krijgen meestal onderwijstaken die een specifieke vakdeskundigheid vereisen.<br />
Het vakgerichte bijscholingsbeleid verloopt aanbodgestuurd. De kort op elkaar volgende onderwijsvernieuwingen<br />
in de opleiding betekenen vooral voor het onderwijzend personeel een zware investering. Omgaan met<br />
ingrijpende verschuivingen van leerinhouden, vermindering van contacturen, procesbegeleiding en andere<br />
nieuwe werkvormen vergen een grote inzet en flexibiliteit van het personeel. Daarom voert het departement een<br />
VTO-beleid, wat staat voor vorming, training, opleiding. Het onderwijzend personeel voelt zich aangemoedigd om<br />
in het kader van de curriculumhervormingen en de onderwijsvernieuwing, ook onderwijskundig en didactisch bij te<br />
scholen. De bijscholingen van het personeel zijn zeer gevarieerd en individueel afhankelijk De commissie stelt<br />
vast dat de persoonlijke ondersteuning en mogelijkheden voor algemene bijscholingen over onderwijsvernieuwing<br />
gewaardeerd worden.<br />
Ook bij het onderwijsondersteunende personeel vormen de selectieprocedure bij de aanwerving, de genoten<br />
basisopleiding en de ervaring in andere werkkringen, een garantie voor technische en administratieve<br />
deskundigheid. En ook door deze mensen worden inspanningen geleverd om, waar nodig, bijkomende<br />
competenties te verwerven door bijscholingen. Zij bespreken dit met de coördinator onderwijsondersteuning in<br />
een functioneringsgesprek.<br />
De opleiding organiseert tweemaal per jaar een stagementornamiddag voor mentoren en verantwoordelijken van<br />
de stageverlenende instellingen. Hier wordt zowel vorming als informatie gegeven. De commissie stelt vast dat<br />
het werkveld dit waardeert.<br />
De gedrevenheid van het onderwijzend personeel bij de vorming van goed opgeleide vroedkundigen draagt bij tot<br />
de laagdrempeligheid tussen personeel en studenten. De studenten zijn enthousiast.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat om in de opleiding het noodzakelijke vroedkundige accent te bewaken meer<br />
vroedvrouwen met algemene en specifieke ervaringen als statutaire medewerker aangesteld dienen te<br />
worden.<br />
- De commissie raadt aan de onderwijskundige en domeinspecifieke professionalisering beter te structureren<br />
en op te volgen.<br />
- De commissie stelt dat een pedagogisch diploma vereist dient te zijn.<br />
- De commissie stelt dat doceren ook een beroep is en dat om die reden meer aandacht dient besteed te<br />
worden aan een brede en gerichte didactische scholing voor de uitoefening van het complexe beroep van<br />
lector/praktijklector in het hoger onderwijs. Zij vraagt daarbij ook alert te zijn voor burn-out en het nodige te<br />
doen om het te verhelpen.<br />
- De commissie vraagt de introductie en de evaluatie van nieuw personeel nog systematischer uit te werken.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 285
Facet 3.2<br />
Eisen professionele gerichtheid<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte<br />
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt<br />
tussen de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De werkervaring van het onderwijzend personeel buiten het departement, de bijscholingen van minstens 10 uur<br />
en het lidmaatschap van beroepsverenigingen worden door het departement geïnventariseerd in de mate waarin<br />
zij een meerwaarde bieden voor de eigen professionele functie. Zo wordt een overzicht bijgehouden van de<br />
professionele ervaring en kennis, de specialisaties en de internationale contacten van het personeel. De<br />
gastprofessoren en stagementoren zorgen voor een belangrijke onderwijsinbreng vanuit het beroepenveld door<br />
hun directe contacten met de studenten in onderwijsactiviteiten en stagebegeleiding.<br />
De lectoren/praktijklectoren maken gebruik van de aangeboden mogelijkheid om een bedrijfsstage te lopen en op<br />
deze manier op de hoogte te blijven van recente ontwikkelingen op het werkveld.<br />
De commissie wenst te benadrukken dat blijvend voldoende aandacht dient besteed te worden aan de<br />
aanwezigheid van vroedkundige deskundigheid in de opleiding. Verpleegkundigen hebben geen vroedkundige<br />
ervaring en dragen geen verantwoording voor de vroedkundige beslissingen. Zij zijn daartoe niet bekwaam en<br />
niet bevoegd. De verpleegkundige basisvaardigheden, die ook bij de basisvaardigheden van een vroedvrouw<br />
horen, komen ruimschoots en degelijk aan bod. De bijdrage van verpleegkundigen aan dit onderwijs is dan ook<br />
goed en de inhoud heeft een hoog niveau. De verpleegkundigen toonden tijdens de gesprekken grote<br />
beroepstrots. Toch stelt de commissie dat het een verkeerd beleid is dat in verhouding erg veel verpleegkundigen<br />
zowel het theoretische als het praktijkonderwijs <strong>Vroedkunde</strong> bevolken. De opleiding dient te voorkomen dat de<br />
verpleegkundige de eigen beroepsattitude en perceptie van zorg, die curatief, actief en soms preventief is om<br />
ziekte te bestrijden, projecteert op de student <strong>Vroedkunde</strong>, die werkt met gezonde vrouwen en moet leren af te<br />
wachten, leren te ‘zijn’, de natuur de ruimte te geven en te observeren.<br />
De internationale betrokkenheid van lectoren/praktijklectoren uit zich in de deelname aan internationale projecten<br />
(TENN) en in het lidmaatschap van internationale netwerken, zoals Florence. Het departement was in 2004<br />
medeorganisator en gastheer voor het jaarlijks internationaal Florence-congres met deelname van studenten en<br />
lectoren/praktijklectoren uit verscheidene Europese landen. Het thema was de competentiegerichte<br />
onderwijsvernieuwing.<br />
De commissie stelt vast dat de internationale ontwikkeling in samenwerking kan met de opleiding verpleegkunde.<br />
286 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie acht het noodzakelijk dat het theoretisch en praktijkonderwijs <strong>Vroedkunde</strong> in handen is van<br />
vroedkundigen om blijvend voldoende aandacht te besteden aan de aanwezigheid van vroedkundige<br />
deskundigheid in de opleiding.<br />
- De commissie stelt dat gerichte aandacht dient te gaan naar inzet van nog meer personeel met bewezen<br />
vroedkundige professionaliteit in het werkveld en met onderwijstalent.<br />
- De commissie stelt dat de uitbouw van internationale netwerken en bijhorende terugkoppeling op<br />
verloskundig vlak moet gedragen worden door het vroedkundige team.<br />
Facet 3.3<br />
Kwantiteit personeel<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Om binnen de krappe financiële marges te blijven heeft het departement in de afgelopen jaren een saneringsplan<br />
uitgevoerd. Het aantal VTE bij het onderwijzende personeel (OP) daalde van 59,14 in academiejaar 2001- 2002<br />
tot 46,03 VTE (OP) in 2003- 2004. Om ondanks deze inkrimping alle nieuwe taken te kunnen uitvoeren werd het<br />
aantal contacturen gereduceerd, werd een skillslab ontwikkeld om docentonafhankelijk te kunnen oefenen, en<br />
werd het aantal uren per week voorzien voor stagebegeleiding sterk verminderd.<br />
Op 1 september 2004 heeft het departement 68 personeelsleden in dienst, waarvan 60 OP, 2 ATP, 5 HOP en 1<br />
bediende. De meeste personeelsleden verdelen hun activiteiten over de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> en verpleegkunde,<br />
met nog een klein percentage binnen voortgezette opleidingen (2,27 VTE), MAD PWO (0,36 VTE) en<br />
participatieorganen (0,14 VTE). Aan de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> zijn 2 hoofdlectoren (0,42 VTE) verbonden, 1<br />
hoofdpraktijklector (0,18 VTE), 18 lectoren (3,62 VTE), 23 praktijklectoren (5,51 VTE), 2 rechtstreeks verbonden<br />
ATP (0,46 VTE) en 25 gastprofessoren met beperkte opdracht (totaal 0,58 VTE).<br />
De sterke versnippering van opdrachten over een groot aantal personeelsleden komt de betrokkenheid met de<br />
opleiding niet ten goede, een betrokkenheid die belangrijk is voor de eenheid en gedragenheid van de visie.<br />
Op 1 februari 2004 telt de opleiding 120 studenten. Het aantal VTE in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>, 2 ATP, direct<br />
betrokken bij de opleiding en de gastdocenten inbegrepen, bedraagt 10,77 VTE. Dit resulteert in een<br />
student/docent-ratio van 11,14 studenten/VTE. In vergelijking met 5 jaar geleden betekent dit een aanzienlijke<br />
daling van het aantal studenten per lector; in 1999 was de ratio 14 studenten/VTE.<br />
De personeelsformatie van de opleiding heeft een onevenwichtige leeftijdstructuur. 23 % van het personeel<br />
bevindt zich in de leeftijdscategorie jonger dan 39 jaar, 20 % in de categorie tussen 40 en 49 jaar en 57 % boven<br />
de 50 jaar. Omwille van de continuïteit van het bestaande en vernieuwde onderwijsaanbod, dient hiermee<br />
rekening gehouden te worden.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 287
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat het tekort aan vroedvrouwen, zowel in absoluut aantal als in VTE ten opzichte van het<br />
aantal verpleegkundige en niet-verpleegkundige medewerkers in de opleiding, dient bijgestuurd te worden.<br />
- De commissie vraagt de opleiding zich te bezinnen over het aspect vergaderingen en de frequentie en de<br />
inhoud ervan zorgvuldig te bewaken om overlast te voorkomen.<br />
- De commissie stelt dat door de numerieke minderheid van vroedvrouwen in het team de kans bestaat dat er<br />
groepsdruk ontstaat en uitsluiting plaatsvindt. Zij acht het noodzakelijk dat de focus gericht wordt op de<br />
exclusiviteit en het unieke van de <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
- De commissie vraagt na te gaan in welke mate de sterke versnippering van opdrachten over een groot aantal<br />
personeelsleden kan ingeperkt worden om hun betrokkenheid bij de opleiding te verhogen.<br />
Oordeel over onderwerp 3: personeel - voldoende<br />
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende<br />
- Facet 3.2 Eisen professionele gerichtheid: voldoende<br />
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft vastgesteld dat<br />
- de opleiding beschikt over deskundig en gemotiveerd onderwijzend en technisch, administratief en<br />
organisatorisch personeel om het programma volwaardig te realiseren;<br />
- de opleiding en het departement systematisch werken aan een transparant personeelsbeleid en vraagt ook<br />
aandacht te besteden aan het proactieve karakter ervan;<br />
- de degelijke beroepsexpertise borg staat voor de realisatie van de opleiding maar ook dat meer<br />
vroedkundigen aangetrokken dienen te worden;<br />
- de aandacht en de inzet voor vakdeskundige en onderwijsdeskundige professionalisering als een blijvend<br />
gegeven erkend zijn door het beleid maar vraagt dit ook transparanter en gerichter te concretiseren in de<br />
opleiding;<br />
- het personeel zich zeer laagdrempelig opstelt, wat de opleiding sterk studentgericht maakt;<br />
- de medewerkers mogelijkheden hebben om internationale contacten uit te bouwen maar vraagt ook hier het<br />
vroedkundige aspect meer op de voorgrond te plaatsen;<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
288 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
Onderwerp 4<br />
Voorzieningen<br />
Facet 4.1<br />
Materiële voorzieningen<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De commissie beoordeelt de huisvesting en de materiële voorzieningen als voldoende toereikend om het<br />
opleidingsprogramma te realiseren. De gebouwen geven een verouderde indruk, wat de nakende start van een<br />
nieuwbouw rechtvaardigt. De nieuwe campus wordt gebouwd op de site Gasthuisberg en zal vanaf 2007<br />
onderdak bieden aan de departementen Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong>, en Rega. Toch is de huidige situatie<br />
geen belemmerende of storende factor voor de organisatie en de uitvoering van het onderwijs. De opleiding<br />
beschikt over voldoende en degelijk uitgeruste lokalen.<br />
Voor de lessen verpleegtechnische en vroedkundige vaardigheden beschikt de opleiding over 2 lokalen met<br />
didactisch materiaal, 6 lokalen met 24 tot 32 zitplaatsen met één tot 3 bedden, overhead en video en 2 lokalen<br />
met 23 zitplaatsen met één tot 3 bedden, overhead en video. Sinds 1 oktober 2004 is het skillslab in de oude<br />
gebouwen van de klinieken Sint-Rafaël, gelegen naast het departement, in gebruik. Een volledige verdieping is<br />
uitgerust als een volwaardig en doeltreffend vaardigheidscentrum, waar de studenten ook op zelfstandige basis<br />
vaardigheden kunnen leren en inoefenen. Het bijhorende verdeelcentrum voor didactisch materiaal wordt<br />
systematisch bevoorraad door de universitaire ziekenhuizen. De commissie stelt vast dat in het skillslab zeer<br />
nuttige video’s over technieken en vaardigheden beschikbaar zijn en dat veel, vooral verpleegkundig, materiaal<br />
aanwezig is. De studenten ervaren het skillslab als zeer positief.<br />
In het departement zijn 2 computerlokalen beschikbaar voor studenten met in totaal 22 computers en 2 printers.<br />
Voor de lectoren is er één lokaal met 6 computers en een printer en één met 2 computers en 1 printer. De<br />
beperkte computerfaciliteiten voor zelfstandig opzoekwerk zijn voor studenten en personeel weinig stimulerend<br />
om literatuur via het internet te raadplegen. De elektronische leeromgeving Blackboard wordt nog te weinig<br />
gebruikt en dient verder te gaan dan een middel om cursussen te verspreiden. Van de aangeboden<br />
ondersteuning wordt tot nu toe weinig gebruik gemaakt.<br />
In de nieuwbouw zal de mediatheek uitgebouwd worden tot learning resources center. Momenteel beschikt het<br />
departement over een centraal gelegen mediatheek met degelijke en aangepaste faciliteiten. De ruime collectie<br />
handboeken en tijdschriften is gericht op actuele vakliteratuur. Zij is aangepast aan de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong><br />
en Verpleegkunde en heeft betrekking op de onderwerpen die in deze opleidingen aan bod komen. Tijdschriften<br />
en losbladige naslagwerken worden regelmatig geactualiseerd. Recent zijn ook boeken met onderwijskundige<br />
thema’s aan de collectie toegevoegd. Verder staan in de mediatheek heel wat videobanden, diareeksen en cdrom’s<br />
ter beschikking. Eén exemplaar van alle cursussen van het lopende academiejaar is ter inzage, evenals de<br />
recente eindwerken van afgestudeerden en de resultaten van enquêtes van de dienst kwaliteitszorg. De<br />
mediatheek functioneert als een modern informatiecentrum. Via de website van de Katholieke Hogeschool<br />
Leuven is er toegang tot de Elektrondatabanken, die studenten en personeel op de hogeschool en van thuis uit<br />
kunnen raadplegen. De toegankelijkheid tot internationale literatuur is goed. De nieuwe onderwijsontwikkelingen<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 289
en het onderwijsconcept houden het zelfsturend leren van de student in. De maximale toegankelijkheid van de<br />
mediatheek is daar dan ook op afgestemd. Het personeel en de studenten spreken zich zeer positief uit over de<br />
werking en dienstverlening van de mediatheek.<br />
De huidige studenten- en docentenfaciliteiten zijn aan vernieuwing toe. De nieuwbouw zal met zijn moderne,<br />
ruime en functionele ruimtes allicht een grotere tevredenheid van de gebruikers met zich brengen.<br />
De hogeschool besteedt de nodige aandacht aan materiële voorzieningen. Zij levert duidelijk inspanningen om de<br />
klassieke infrastructuur uit te breiden met initiatieven die de vernieuwing moeten bewerkstelligen zoals ICT en de<br />
mediatheekwerking.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt meer computers ter beschikking te stellen van de lectoren/praktijklectoren en de<br />
behoefte aan computers van de studenten op te volgen.<br />
- De commissie stelt dat in het skillslab ook een vroedkundige ruimte met meer vroedkundige oefenhoekjes<br />
ingericht dient te worden met onder andere een oefensetting voor thuisbevallingen.<br />
- De commissie vraagt om enerzijds het vroedkundige oefenlokaal nog meer aan te passen aan de fysiologie,<br />
en anderzijds het skillslab nog meer aan <strong>Vroedkunde</strong> door onder meer video’s te voorzien over vroedkundige<br />
vaardigheden, gewone bevallingen en het hechten van episiotomie en ruptuur.<br />
Facet 4.2<br />
Studiebegeleiding<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de<br />
studievoortgang.<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Viermaal per jaar nodigt de dienst communicatie van de Katholieke Hogeschool Leuven abituriënten uit voor de<br />
informatiedagen door een mailing. De infodag in maart is een openlesdag en opendeurdag. Geïnteresseerden<br />
kunnen dan een aantal lessen bijwonen, verpleegtechnische en vroedkundige demonstraties bekijken in het<br />
skillslab, en lectoren en studenten ontmoeten. De Universitaire Ziekenhuizen Gasthuisberg is een van de<br />
belangrijkste partners in het kader van tewerkstelling en informeert geïnteresseerden met woord en beeld. Het<br />
departement neemt ook deel aan de SID-in beurzen in alle Vlaamse provincies. De brochures, de website en<br />
persoonlijke informatie zijn het ganse jaar beschikbaar.<br />
De eerste dag van het academiejaar is de onthaaldag. Alle studenten krijgen dan praktische informatie over het<br />
studiecontract, waarin de onderwijsdoelstellingen, de onderwijsregeling en het examenreglement beschreven zijn.<br />
De doelstellingen, inhouden, gebruikte onderwijsvormen en evaluatieprocedures worden bij aanvang van elke<br />
module toegelicht.<br />
290 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
Om de doelen van studie- en studentenbegeleiding te kunnen bereiken, zijn een visie, referentiekader en<br />
begeleidingsplan ontwikkeld door de studentencoördinator, de coördinator studiebegeleiding, het adjunctdepartementshoofd<br />
en twee lectoren/praktijklectoren. Alle lectoren/praktijklectoren worden tijdens één van de<br />
themadagen, die georganiseerd worden bij de aanvang van het academiejaar, geïnformeerd over de aanpak en<br />
de inhoud van studie- en studentenbegeleiding.<br />
Voor de vakgebonden studiebegeleiding reiken de meeste lectoren tijdens de onderwijsactiviteiten elementen aan<br />
om het leerproces te begeleiden en te faciliteren. Buiten de geplande onderwijsactiviteiten worden monitoraten<br />
georganiseerd. Met de vakoverschrijdende studiebegeleiding wordt een basis gelegd voor een begeleide<br />
overstap van secundair naar hoger onderwijs en voor een efficiënte studiemethode. Indien aangewezen zetten<br />
leerbegeleiders de studiebegeleiding verder.<br />
De commissie waardeert de inzet van de studie-, studenten- en leerbegeleiders om zich te professionaliseren in<br />
de betrokken materie. Zij stelt tevens vast dat het aanbod daartoe gericht en degelijk is. De commissie merkt dat<br />
veel aandacht geschonken wordt aan de situatie van de student. Het departement en de opleiding hebben een<br />
duidelijke visie op studiebegeleiding. Deze wordt stapsgewijs geïmplementeerd. De opleiding biedt een gedragen<br />
en uitgebalanceerd systeem van studiebegeleiding aan, met de nadruk op coaching en persoonsgebonden<br />
begeleiding. De commissie ervaart dat de portfolio als begeleidingsinstrument goed uitgewerkt is en zowel door<br />
de studenten als door de lectoren/praktijklectoren goed beoordeeld wordt. De aanpak van studie- en<br />
studentenbegeleiding in dit departement wordt als voorbeeld gesteld en gebruikt in de hele hogeschool.<br />
De studentencoördinator maakt deel uit van de studentendienst van het departement. Hij vangt studenten op die<br />
het financieel moeilijk hebben of problemen ervaren met huisvesting, met hun gezondheid, of die persoonlijke<br />
problemen hebben; hij bemiddelt tussen lectoren en studenten en verwijst, indien nodig, door naar externe<br />
diensten. Studenten die afhaken hebben een gesprek met de studentencoördinator. De verantwoordelijken van<br />
de studentendienst zijn ook lid van de raad van bestuur van de SOVO van de hogeschool, die deel uitmaakt van<br />
de vzw LENS, Leuvens Netwerk voor Sociale Voorzieningen. De centrale doelstelling van LENS is problemen die<br />
de studie belemmeren te voorkomen of op te lossen door collectieve of individuele hulpverlening. De vzw sloot<br />
een raamovereenkomst met de KULeuven waardoor hogeschoolstudenten van de sociale voorzieningen van de<br />
KULeuven kunnen gebruik maken.<br />
Het leerproces tijdens de stage wordt enerzijds gestuurd door vroedkundigen werkzaam op de stageplaats,<br />
stagementoren, en door stagebegeleiders vanuit het departement anderzijds. De stagebegeleider bezoekt de<br />
stageplaats in functie van de sturing van het leerproces en de evaluatie van de student. De stagebegeleiding is<br />
goed uitgewerkt, waarbij de commissie de dagelijkse reflectie en opvolging specifiek waardeert. Er wordt<br />
aandacht besteedt aan zowel individuele begeleiding als aan groepsbegeleiding. Daarnaast zijn er op de<br />
terugkomdagen in het departement supervisiesessies gepland. Tijdens deze sessies worden in groep en onder<br />
begeleiding van een supervisor stage-ervaringen en problemen geanalyseerd om het leerrendement te verhogen.<br />
De ombudsfunctie is recent voltijds ingevuld om tegemoet te komen aan de vernieuwde onderwijsorganisatie,<br />
waarvan permanente evaluatie een belangrijk onderdeel is. De commissie stelt vast dat de ombuds van het<br />
departement zeer gedreven is, zich volgens de studenten zeer laagdrempelig opstelt en goed communiceert.<br />
Voor de studenten die deelnemen aan een uitwisselingsprogramma zijn duidelijke procedures opgesteld. De<br />
coördinator internationalisering vervult de rol van coach en begeleider van de stagelopende studenten in het<br />
buitenland. Contact wordt onderhouden via e-mail. Inkomende studenten in het departement lopen stage in de<br />
stageverlenende instellingen die samenwerken met het departement. Zij worden begeleid door stagementoren in<br />
het ziekenhuis en door praktijklectoren van het departement.<br />
Uit de resultaten van de bevraging in het vernieuwde eerste jaar blijkt dat de opleiding degelijk aansluit bij de<br />
voorkennis en de capaciteiten van de studenten. Hierbij aansluitend ziet de commissie het project “De leerbrug”<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 291
als een lovenswaardig proactief initiatief van de hogeschool en secundaire scholen om de afstemming tussen het<br />
secundair en hoger onderwijs op een concreet niveau in te vullen.<br />
De visitatiecommissie beoordeelt de studie- en studentenbegeleiding in alle opzichten goed. De studenten zijn<br />
tevreden over het aanbod en stellen dat de goede begeleiding sterk bijdraagt tot de groei naar zelfstandigheid. De<br />
doelstellingen voor studie- en studentenbegeleiding zijn gebaseerd op een gedragen visie en worden gepast<br />
nagestreefd en uitgewerkt. De commissie heeft kennis gemaakt met een opleiding waarin studentenbegeleiding<br />
duidelijk behoort tot de kernactiviteiten en waarin de verantwoordelijkheid van elk personeelslid duidelijk<br />
toegewezen is en opgenomen wordt. De commissie stelt vast dat de aandacht voor de preventieve aanpak van<br />
de begeleidingsdomeinen resulteert in gemotiveerde en tevreden studenten. De doelbewust ingebrachte lijn van<br />
geleid over begeleid naar zelfsturend leren, wordt bereikt. De commissie stelt dat ook de vakoverstijgende<br />
studiebegeleiding degelijk uitgewerkt en goed geïntegreerd is. De aangeboden Lassie-test om het eigen<br />
studiegedrag in kaart te brengen verdient aanbeveling. De studenten worden effectief en efficiënt gecoacht tijdens<br />
hun opleiding.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding nog meer gerichte aandacht te besteden aan de groei van de studenten<br />
via coaching en met voldoende aandacht voor zelfverantwoordelijk leren.<br />
- De commissie stelt dat de lectoren/praktijklectoren de focus op het leren uit eigen fouten mogen leggen, als<br />
voorbeelden van hun eigen groei- en leerproces naar de studenten toe.<br />
292 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
Oordeel over onderwerp 4: voorzieningen: voldoende<br />
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen voldoende<br />
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: goed<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat wat betreft de voorzieningen<br />
- de opleiding over voldoende en degelijk uitgeruste onderwijsruimten beschikt en dat de geplande nieuwbouw<br />
de uitvoering van het programma nog zal verbeteren;<br />
- het skillslab uitgewerkt en uitgerust is als een volwaardig en doeltreffend vaardigheidscentrum maar daarbij<br />
de vroedkundige aspecten nog meer aanwezig dienen te zijn;<br />
- de hogeschool de nodige aandacht besteedt aan materiële voorzieningen om onderwijsvernieuwing te<br />
kunnen bewerkstelligen;<br />
- het mediatheekbeleid doelgericht en gebruiksvriendelijk ontwikkeld en uitgevoerd wordt;<br />
- de collectie beantwoordt aan duidelijk vooropgestelde criteria en gericht is op actuele vakliteratuur.<br />
De visitatiecommissie heeft vastgesteld dat wat betreft de studie- en studentenbegeleiding<br />
- deze in de hogeschool, het departement en in de opleiding gerealiseerd worden op basis van een beleid met<br />
visie;<br />
- dit een gedragen en goed geïntegreerd gegeven is in het departement en de opleiding;<br />
- een studentenbegeleider de student begeleidt in alle aspecten van het leerproces gedurende de volledige<br />
studieloopbaan en dat de portfolio als ondersteuning van de begeleiding gewaardeerd wordt door de<br />
studenten;<br />
- coaching en zelfsturing hoog in het vaandel gedragen worden;<br />
- de ombuds van het departement de ombudsfunctie sterk draagt en communiceert;<br />
- systematiek aanwezig is in het internationaliseringbeleid en bij de aanpak van internationalisering.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoent aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 293
Onderwerp 5<br />
Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1<br />
Evaluatie resultaten<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De visitatiecommissie stelt vast dat de hogeschool een transparant en systematisch kwaliteitsbeleid ontwikkeld<br />
heeft. In uitvoering van het decreet werd in 1996-97 in de academische raad van de Katholieke Hogeschool<br />
Leuven een werkgroep kwaliteitszorg opgericht. Deze werkgroep nam het initiatief om een gemeenschappelijk<br />
systeem voor kwaliteitszorg voor geheel de Katholieke Hogeschool Leuven te ontwerpen op basis van het EFQMsysteem.<br />
De operationalisering van kwaliteitszorg - beleidsvoorbereiding, beleidsondersteuning en uitvoering -<br />
berust bij de centrale dienst kwaliteitszorg die haar verantwoordelijkheid voor kwaliteitszorg in de opleidingen<br />
deelt met de opleidingscommissies en de interdepartementale opleidingscommissie. Om de link tussen het<br />
centrale niveau en het departementale niveau te versterken werden departementale coördinatoren kwaliteitszorg<br />
aangesteld. Binnen de dienst kwaliteitszorg vormen deze departementale coördinatoren de interdepartementale<br />
werkgroep kwaliteitszorg.<br />
De dienst kwaliteitszorg bestaat uit een fulltime kwaliteitscoördinator, twee onderzoekers (75% VTE) en één<br />
administratieve kracht ten behoeve van onderzoeksondersteuning (50% VTE). Het departementshoofd van<br />
Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong> behartigt de functie van departementale coördinator kwaliteitszorg en werkt<br />
samen met een lid van het onderwijzend personeel (10% VTE) die voornamelijk instaat voor de praktische<br />
aspecten van het kwaliteitsonderzoek. De doelstellingen van de functie zijn in de functiekaart beschreven. De<br />
commissie merkt dat de diensten en werkgroepen die betrokken zijn bij de concretisering van het kwaliteitsbeleid<br />
goed functioneren en vertrekkend vanuit een duidelijke visie garant staan voor een degelijke aanpak van het<br />
kwaliteitszorgsysteem.<br />
Sinds 2000-2001 concentreert de kwaliteitszorg in de Katholieke Hogeschool Leuven zich op het implementeren<br />
van het kwaliteitsdenken en het systematisch werken in de verschillende opleidingen volgens de PDCA-cirkel en<br />
een doorgedreven evaluatie van de verschillende aspecten van het onderwijs- en opleidingenaanbod. Dit gebeurt<br />
tegen de achtergrond van het EFQM-model om de organisatie als geheel niet uit het oog te verliezen. In de<br />
Katholieke Hogeschool Leuven worden drie niveaus onderscheiden in de PDCA-cirkel. De eerste twee niveaus,<br />
namelijk het hogeschoolniveau en het opleidingsniveau, staan in functie van het derde niveau, dat de leercyclus<br />
is die de studenten doormaken.<br />
In het onderwijsontwikkelingsplan 2003-2006 is de toekomst van kwaliteitszorg in de Katholieke Hogeschool<br />
Leuven geschetst. Recent is gestart met de ontkoppeling van de interne kwaliteitszorg van de externe visitatie<br />
tijdspaden. In deze eerste fase kregen opleidingen zelf de verantwoordelijkheid onderzoek aan te vragen in het<br />
kader van hun PDCA-cyclus. Sinds 2004-2005 koppelt de dienst kwaliteitszorg de onderwijsevaluaties sterker<br />
aan de vernieuwde onderwijsvisie en worden de resultaten ervan in een kwaliteitsbevorderend personeelsbeleid<br />
verankerd. Daarnaast zal er centraal werk gemaakt worden van de meting van de studeerbaarheid. Hiervoor<br />
wordt samengewerkt met OOF-project (onderwijsontwikkelingsfonds) van de associatie K.U.Leuven over<br />
kwaliteitsindicatoren. Ook het systematisch genereren van prestatie-indicatoren en de bespreking ervan zijn<br />
belangrijke objectieven.<br />
294 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
De gehanteerde instrumenten van kwaliteitszorg zijn metend (check) of kwaliteitsbevorderend (plan, do, act). Het<br />
geheel van meetinstrumenten op hogeschool- en opleidingsniveau garandeert dat de opleiding periodiek<br />
geëvalueerd wordt. Alle onderzoeken die voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> relevant zijn, staan per stakeholder<br />
beschreven. De SPA-enquête focust op de tevredenheid van studenten, personeel en afgestudeerden. PAS-AF<br />
onderzoekt jaarlijks de bezigheid van pasafgestudeerde verpleegkundigen. Het personeel evalueerde in 2002-<br />
2003 de departementale leiding. De meetinstrumenten op opleidingsniveau gaan dieper in op<br />
opleidingsspecifieke noden zoals inhoud, doelstellingen, aansluiting met de praktijk, werkvormen, deskundigheid<br />
van de lectoren, gebruikte leermiddelen, doceergedrag en stages. De opleiding voert systematisch<br />
kwaliteitsmetingen uit bij de verschillende actoren en participanten die betrokken zijn bij de opleiding en maakt<br />
daarbij gebruik van de PDCA-kwaliteitscyclus. De periodieke evaluatie is met vele instrumenten en vele<br />
activiteiten uitgewerkt. De aangewende meetinstrumenten en kwaliteitsbevorderende instrumenten, zowel op<br />
hogeschool- als op opleidingsniveau, zijn zorgvuldig ontwikkeld en worden doeltreffend gebruikt. De opleiding is<br />
sterk gericht op de kwaliteitszorg en beschikt over een grote hoeveelheid waardevolle gegevens. De<br />
aanpassingen die de hogeschool/opleiding heeft moeten doorvoeren in de aanpak van kwaliteitszorg, omdat<br />
hogere externe instanties invloed gingen uitoefenen op de kwaliteitszorg, zijn doordacht voorbereid en ingevoerd.<br />
De commissie stelt vast dat de opleiding mede onder impuls van de hogeschool en het departement veel gerichte<br />
initiatieven neemt, die ook verwerkt zijn onder de verschillende facetten in het zelfevaluatierapport. De opleiding<br />
koppelt systematisch verbeteracties aan de lage tevredenheidindex of de hoge klachtenindex in de SPAenquêtes.<br />
De SPA-enquêtes hebben voor de onderbouwing van het voorliggende zelfevaluatierapport goede<br />
diensten bewezen. De hogeschool verkiest te werken met trendanalyses voor de opvolging van de vernieuwde<br />
aanpak van de opleiding. Zij vreest dat een niet grondig doordachte vooropstelling van streefcijfers een<br />
verlammend effect kan hebben op de positieve effecten van de huidige kwaliteitszorg. De commissie stelt vast dat<br />
de informatie naar en betrokkenheid van al het personeel groot is en dat er een belangrijke inbreng en<br />
betrokkenheid van stakeholders is.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie moedigt de opleiding aan de ingeslagen weg van een lerende organisatie te willen zijn te<br />
blijven behartigen. Zij stelt dat de opleiding zich in deze ook nog duidelijker dient te profileren als<br />
basisopleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
Facet 5.2<br />
Maatregelen tot verbetering<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan<br />
de realisatie van de streefdoelen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De departementale leiding maakte een SWOT-analyse naar aanleiding van de nieuwe kwaliteitszorgprocedure,<br />
de SPA-enquête 2000-2001, de intensieve stage-evaluatie (2001-2002) en de enquête bij afgestudeerden (2001-<br />
2002). Op basis hiervan werden strategische doelstellingen per academiejaar vooropgesteld. De commissie stelt<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 295
vast dat het departement duidelijke objectieven stelt en dat de strategische doelstellingen goed opgevolgd<br />
worden. De commissie waardeert de toepassing van de trendanalyses, waarmee nagegaan wordt in welke mate<br />
bepaalde strategische doelstellingen gehaald zijn en die helpen om inzicht te krijgen in het gerealiseerde niveau.<br />
Voor andere strategische doelstellingen wordt de output vermeld.<br />
De algemene doelstellingen van de Katholieke Hogeschool Leuven en haar opleidingen werden in 2002-2003<br />
beschreven in het onderwijsontwikkelingsplan, OOP. Hierin werden de resultaten uit de kwaliteitsonderzoeken<br />
verbonden met de doelstellingen van onderwijsvernieuwing. Het departement Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong> en<br />
de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> vertaalden de globale OOP-doelstellingen in juni 2003 in eigen concrete actielijnen. Het<br />
uitgestippelde pad om de gefundeerde streefdoelen te plannen en op te volgen is transparant. Ook voor de<br />
toewijzing van middelen wordt in de opleiding recht gedaan aan de streefdoelen. Het verloop van de<br />
implementatie en de uitvoering van de globale actielijnen in het OOP worden centraal opgevolgd. De fasen in<br />
opvolging en verantwoording en de verantwoordelijken de verschillende fasen in de actielijnen zijn beschreven.<br />
De opleiding kan rekenen op de centrale coördinatoren en de interdepartementale werkgroepen die binnen de<br />
actielijnen initiatieven ontplooien, zoals voor studie- en studentenbegeleiding of personeelsbeleid. De uiteindelijke<br />
effecten van de onderwijsvernieuwing worden nagegaan door interne kwaliteitszorg waarbij de visitaties<br />
gehanteerd zullen worden als een meta-evaluatie. De commissie stelt vast dat het departement Verpleegkunde &<br />
<strong>Vroedkunde</strong> streefdoelen formuleerde die niet alleen passen in het bredere OOP van de Katholieke Hogeschool<br />
Leuven, maar ook een logisch vervolg zijn van de weg die het departement en meer bepaald de opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> al aflegde in het proces van onderwijsvernieuwing.<br />
De belangrijkste stuurgroep voor de onderwijsvernieuwing in de opleiding is de kernopleidingscommissie. Zij<br />
schreef het opleidingsprofiel met de te onderscheiden competenties. Dit is de basis van het ontwerp van het<br />
onderwijsprogramma. De kernopleidingscommissie coördineert de werkzaamheden van de verschillende moduleontwikkelingsgroepen.<br />
Om de onderwijsvernieuwing tijdig te kunnen bijsturen wordt elke module geëvalueerd<br />
door de dienst kwaliteitszorg. De commissie stelt dat de kernopleidingscommissie op die manier samen met de<br />
opleiding waakt over de te verwerven competenties.<br />
De commissie stelt vast dat voortdurend kwaliteitsopvolging gebeurt en dat voortdurend een proactieve houding<br />
aangenomen wordt. De positieve evolutie door de implementatie van integrale kwaliteitszorg is duidelijk merkbaar<br />
in de opleiding. De aandacht voor opvolging en bijsturing gaat naar de juiste acties. De studenten en<br />
lectoren/praktijklectoren zijn positief kritisch tegenover de doelen en de resultaten.<br />
De opleiding volgde de meeste aandachtspunten van de laatste doorlichting (1998-1999) op.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat blijvende aandacht dient besteed te worden aan de gefundeerdheid van streefdoelen.<br />
296 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
Facet 5.3<br />
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de<br />
opleiding actief betrokken.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De decretaal vereiste raden en overlegorganen zijn aanwezig. De Katholieke Hogeschool Leuven hecht veel<br />
belang aan de inbreng en betrokkenheid van stakeholders bij besluitvorming en evaluaties van de interne<br />
kwaliteitszorg, onderwijsevaluaties en onderwijsvernieuwing. Studenten, personeel, afgestudeerden en werkveld<br />
worden betrokken via verschillende kanalen en door gebruik te maken van verschillende meetinstrumenten.<br />
De betrokkenheid en samenwerking met personeel, studenten, beroepsveld en afgestudeerden worden op<br />
verschillende manieren gestimuleerd en zijn gestructureerd ingebouwd. De mentorendag is een goed initiatief om<br />
het beroepenveld te informeren over de lopende processen en de evoluties in de opleiding. Hij stelt de<br />
stagementoren van de meeste stageplaatsen in staat om feedback te geven over de samenwerking met de<br />
opleiding.<br />
Hoewel de Katholieke Hogeschool Leuven veel belang hecht aan de inbreng van de betrokkenen, blijkt dat het<br />
personeel en de studenten niet onverdeeld positief zijn over toch belangrijke aspecten van de opleiding zoals de<br />
participatie en inspraakmogelijkheden bij de onderwijsvernieuwing. De betrokkenheid van de studenten bij de<br />
besluitvorming en de evaluaties in het kader van onderwijs en curriculumvernieuwing is ingebouwd in de opleiding<br />
door hun participatie in de opleidingscommissie en de focusgroepen, en door de regelmatige SPA-enquête. De<br />
commissie raadt de opleiding aan om structureel en systematisch duidelijke feedback te geven aan de studenten<br />
over de resultaten van deze inbreng. Op die manier zal de opleiding niet alleen het gevoel van positieve<br />
betrokkenheid bij de studenten stimuleren maar hen ook de resultaten van hun inbreng in de PDCAkwaliteitscirkel<br />
leren te plaatsen en te herkennen. Het personeel krijgt heel wat en verschillende kansen om te<br />
participeren in het kwaliteitsbeleid van de opleiding. Ook hier stelt de commissie dat op regelmatige tijdstippen<br />
duidelijke feedback dient gegeven te worden over de resultaten en de daaruit volgende acties met betrekking tot<br />
kwaliteitsverbetering.<br />
De commissie meent dat een alumniwerking kan bijdragen tot informatie over onder andere tewerkstelling.<br />
De inspanningen die de opleiding levert om alle betrokkenen te bereiken lijken de commissie groot. Dit blijkt<br />
nochtans niet uit de tevredenheidsindex van deze betrokkenen. Trendanalyses zullen ook hier hun nut bewijzen.<br />
De commissie ervaart een objectieve samenstelling van de gespreksgroepen tijdens het bezoek. Zij constateerde<br />
enige groepsdruk bij gesprekken met studenten en lectoren/praktijklectoren.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan het referentiekader kritisch te blijven bekijken vanuit <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
- De commissie stelt dat vroedkunde als volwaardig en volledig beroep dient behandeld te worden tijdens de<br />
opleiding om het juiste beeld van de vroedkundige mee te geven aan de studenten en alumni.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 297
- Alumni zijn de beste ambassadeurs voor de hogeschool. De commissie adviseert de opleiding dan ook om<br />
deze groep systematisch te betrekken bij de kwaliteitszorg van de opleiding en de nodige zorg te besteden<br />
aan de teugkoppeling van de resultaten en acties.<br />
Eindoordeel over onderwerp 5: interne kwaliteitszorg - voldoende<br />
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: goed<br />
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: goed<br />
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft vastgesteld dat<br />
- het kwaliteitsbeleid en de aanpak van de interne kwaliteitszorg met visie en transparantie ontwikkeld is<br />
doorheen de hogeschool, het departement en de opleiding;<br />
- een dynamisch kwaliteitszorgsysteem, gebaseerd op het EFQM-systeem, in de opleiding geleid heeft tot het<br />
systematisch werken met een degelijk uitgebouwde PDCA-aanpak;<br />
- de kwaliteitscyclus consistent is en dat bijna alle gesproken personeelsleden aangeven hier actief aan deel te<br />
nemen;<br />
- systematisch uitgebreide kwaliteitstoetsing uitgevoerd wordt over de verschillende aspecten van het<br />
onderwijs bij relevante doelgroepen, waarbij de afgestudeerden nog beter betrokken kunnen worden;<br />
- de opleiding na duidelijk gestructureerde kwaliteitsmetingen systematisch tot maatregelen ter verbetering van<br />
de interne kwaliteitszorg komt met inspraak van betrokkenen;<br />
- de SPA-onderzoeken allesomvattend zijn en de problemen niet uit de weg gaan;<br />
- de gesprekken het zelfevaluatierapport bevestigen: dit is een lerende organisatie, dit is een lerende<br />
opleiding.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
298 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
Onderwerp 6<br />
Resultaten<br />
Facet 6.1<br />
Gerealiseerd niveau<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Hoewel de onderwijsvernieuwing aan de gang is en studenten het 3 e jaar van de vernieuwde opleiding afgewerkt<br />
hebben, stelt de opleiding nog geen uitspraak te kunnen doen over de realisatie van de doelstellingen, in<br />
overeenstemming met het CO.<br />
De SPA-enquête geeft aan dat studenten een hoge tevedenheidsindex (TI) geven aan de<br />
opleidingsdoelstellingen (64,6%) en aan de afstemming van de opleiding op het beroep/werkveld (74 %). Ook het<br />
personeel staat vrij positief tegenover de opleidingsdoelstellingen (TI 54,3%). Zij menen echter dat de afstemming<br />
van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> op het werkveld minder goed is dan voor een aantal jaren (TI van 72% naar 54,3%<br />
tussen 2000-2001 en 2003-2004). De opleiding neemt dit gegeven als één van de rode draden mee bij de<br />
verdere ontwikkeling van het curriculum.<br />
Een tewerkstelling van 100% zes maanden na het afstuderen wijst op een goede realisatie van de doelstellingen.<br />
Dit vraagt echter bijkomende informatie omdat misschien rekening dient gehouden te worden met de plaats van<br />
tewerkstelling, waar de afgestudeerde als vroedvrouw of als verpleegkundige kan functioneren. De vroedvrouw<br />
die uitstroomt kan in de Belgische context immers goed functioneren in beide werkterreinen. Gegevens over de<br />
specifieke tewerkstelling van de afgestudeerden zijn niet beschikbaar. 12,5% van de afgestudeerden stelt dat de<br />
inhoud van de functie die ze waarnemen gedeeltelijk overeenstemt met de genoten opleiding, voor 87,5% is deze<br />
overeenstemming volledig.<br />
Van de afgestudeerden 1996-2000 blijkt dat 82,5% positief aankijkt tegenover de gevolgde opleiding. Opvallend<br />
hoog scoren de relevantie van de aangeboden leerinhouden voor de beroepsuitoefening (91,4%), het ruime<br />
aanbod van de stagemogelijkheden tijdens de opleiding (95,5%) en de voorbereiding op het levenslang leren<br />
(71,8%). Uit SPA-enquête van 2003-2004 blijkt dat de huidige studenten minder tevreden zijn over de opleiding in<br />
haar geheel (TI van 57,3%). Veel afgestudeerden studeren verder in een voltijds studieprogramma. Hier wordt<br />
een licht stijgende trend vastgesteld van 34,6% in 2002 naar 41,7% in 2003.<br />
De commissie meent dat zowel de stageverslagen als de eindwerken/eindproeven een gemiddeld voldoende<br />
niveau bezitten. Zij waardeert de inzet waarmee de eindproef als onderdeel van de opleiding momenteel<br />
herbekeken wordt. Het werkveld wordt intenser betrokken bij de keuze van het onderwerp en bij de inhoudelijke<br />
begeleiding van de studenten. Ook het belang van de inbreng van een wetenschappelijke component wordt<br />
benadrukt, wat beschouwd wordt als de eindfase van de wetenschappelijke vorming.<br />
Gedurende de opleiding worden de studenten voorbereid op hun instroom in het werkveld door het klinisch<br />
onderwijs, de stages en projectonderwijs. Lezingen, studiedagen en studiebezoeken geven studenten een kijk op<br />
het werkveld. Tijdens een infodag in het 3 e jaar maken zij kennis met de tewerkstelling in verschillende sectoren<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 299
van het werkveld. Hierbij wordt onder andere aandacht gegeven aan het werken als zelfstandige vroedvrouw, het<br />
werken in het buitenland en in ontwikkelingslanden. Zij volgen dan ook een uiteenzetting over solliciteren. De<br />
laatste drie academiejaren ligt het percentage derdejaarsstudenten <strong>Vroedkunde</strong>, dat deelneemt aan<br />
internationale uitwisselingen in het kader van Socrates, Erasmus of andere projecten van korte duur tussen de<br />
20% en 57%. Het lopende academiejaar volgen 2 studenten een internationale stage in Ecuador. Het aantal<br />
inkomende buitenlandse studenten varieert van 3 tot 6 studenten. Tijdens de laatste twee academiejaren<br />
bezochten docenten uit diverse landen het departement (Finland, Denemarken, Schotland) en gingen eigen<br />
lectoren op hun beurt op buitenlands bezoek. Deze contacten laten toe ervaringen uit te wisselen inzake<br />
curriculumvernieuwing, structuur, inhoud en methodiek van de opleidingen. De opleiding heeft door<br />
samenwerking van de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> in de associatie contacten met Manchester. Nog in het kader van<br />
internationalisering zoekt de opleiding actief naar stageplaatsen voor thuiszorg. De studenten en de<br />
lectoren/praktijklectoren menen dat de mogelijkheden die het departement biedt op het vlak van<br />
internationalisering waardevol zijn. Internationalisering maakt volwaardig deel uit van de opleiding.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding meer aandacht te besteden aan de Europese context van het werkveld<br />
voor de vroedvrouw/vroedkundige die nog meer vroedkundige vaardigheden vereist in het programma.<br />
- De commissie stelt dat meer bijkomende informatie over tewerkstelling van de afgestudeerde vroedvrouw<br />
nodig is om juiste besluiten te kunnen trekken en gerichte opvolging uit te werken.<br />
Facet 6.2<br />
Onderwijsrendement<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.<br />
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebeid en / of opleiding over de jaren<br />
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45% en<br />
de 50% liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin wordt de situatie per opleiding of<br />
studiegebied opgevolgd. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante<br />
andere opleidingen.<br />
Het beleid van het departement richt zich op het verhogen van het slaagpercentage in het eerste jaar met behoud<br />
van een kwalitatief hoogstaande opleiding en het verminderen van afhakers. De opleiding hanteert zoals eerder al<br />
aangehaald geen welbepaalde streefcijfers.<br />
Het slaagpercentage B op basis van het aantal studenten dat deelnam aan de examens de laatste vijf<br />
academiejaren schommelt tussen 71 en 90% in het eerste jaar, wat vergelijkbaar is met andere opleidingen<br />
<strong>Vroedkunde</strong> van de associatie. De slaagcijfers tijdens de academiejaren 2002-2003 en 2003-2004 per<br />
vooropleiding tonen dat instromende studenten uit het TSO gemiddeld 75% (02-03) en 55,5% (03-04) kans<br />
300 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
hebben op slagen in het eerste jaar. Studenten uit het ASO hebben in het eerste jaar een slaagkans van<br />
gemiddeld 81% (02-03) en 70,2% (03-04).<br />
In het eerste jaar wordt duidelijk een vrij strenge selectie gemaakt. Deze selectie ligt aan de basis van de<br />
uitstekende slaagcijfers in het tweede en derde jaar. In het tweede jaar schommelt het slaagpercentage B tussen<br />
89 en 100%, in het derde jaar tussen 96 en 100%.<br />
Het slaagpercentage A op basis van het aantal ingeschreven studenten, ligt in het eerste jaar gemiddeld 13%<br />
lager. In het tweede en derde jaar is er nagenoeg geen verschil tussen beide percentages omdat daar zelden<br />
afhakers zijn.<br />
In het academiejaar 2003-2004 lag het slaagpercentage op het aantal ingeschreven studenten per 01/01/03 van<br />
de eerstejaars <strong>Vroedkunde</strong> 5% hoger dan het slaagpercentage van de Katholieke Hogeschool Leuven, 60 % ten<br />
opzichte van 55 %.<br />
De gemiddelde studieduur van de opleiding ligt tussen 3,05 en 3,28 jaren. 86,2% van de studenten behaalt het<br />
diploma in de normale studieduur van 3 jaren, 6,9% doet er één jaar langer over en 6,9% heeft 2 jaar meer nodig.<br />
Uit deze cijfers blijkt dat voor de grote meerderheid van de studenten een goede overeenkomst bestaat tussen<br />
het bekwaamheidsniveau en de moeilijkheidsgraad van de opleiding.<br />
In de academiejaren 2000-2001, 2001-2002 en 2002-2003 stopten gemiddeld 15,7% van de studenten uit het<br />
eerste jaar wat overeenkomt met het gemiddelde voor de Katholieke Hogeschool Leuven. We merken een piek<br />
van 25% afhakers in 2001-2002, net voor de start van de vernieuwde opleiding. In 2003-2004 liep het percentage<br />
afhakers terug tot 17%. Een voorzichtige conclusie is dat de vernieuwde opleiding met studentactiverende<br />
werkvormen tegemoet komt aan de wensen van de studenten.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om doelgerichte en op visie gebaseerde streefcijfers met betrekking tot<br />
het onderwijsrendement voorop te stellen om trends en verhoudingen van streefcijfers ten aanzien van<br />
relevante andere opleidingen te kunnen volgen. Goed gekozen streefcijfers hoeven de druk op de<br />
lectoren/praktijklectoren niet te verhogen.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 301
Oordeel over onderwerp 6: resultaten - voldoende<br />
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende<br />
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft vastgesteld dat<br />
- de opleiding degelijk inzetbare vroedkundigen aflevert;<br />
- de opleiding niet over streefcijfers hieromtrent beschikt en bewust kiest voor de opvolging van trends;<br />
- internationalisering aan bod komt in de opleiding maar er nog niet echt ingebed is;<br />
- de rendementscijfers bekend zijn;<br />
- een vrij strenge selectie gemaakt wordt in het eerste jaar, waardoor de slaagcijfers in het tweede en derde<br />
jaar relatief hoog zijn.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
Globaal oordeel<br />
De visitatiecommissie vormde haar oordeel en motivatie op basis van volgende bronnen:<br />
- zelfevaluatierapport van de opleiding en bijhorende bijlagen<br />
- gevoerde gesprekken met de betrokkenen<br />
- documenten ter inzage bij het bezoek<br />
- opgevraagde documenten<br />
- de reactie an de opleiding op het opleidingsrapport<br />
Op basis van de oordelen over:<br />
- Onderwerp 1: niveau en oriëntatie voldoende<br />
- Onderwerp 2: programma voldoende<br />
- Onderwerp 3: personeel voldoende<br />
- Onderwerp 4: voorzieningen voldoende<br />
- Onderwerp 5: interne kwaliteitszorg voldoende<br />
- Onderwerp 6: resultaten voldoende<br />
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding gewaarborgd is. De commissie beoordeelt de<br />
opleiding positief.<br />
302 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n
OVERZICHTSTABEL OORDELEN<br />
Onderwerp 1: Doelstelllingen van de opleiding<br />
Facet 1.1.: Niveau en oriëntatie<br />
Facet 1.2. Domeinspecifieke eisen<br />
Onderwerp 2: Programma<br />
Facet 2.1.: Relatie doelstelling en inhoud<br />
Facet 2.2.: Eisen professionele en academische gerichtheid<br />
Facet 2.3.: Samenhang<br />
Facet 2.4.: Studieomvang<br />
Facet 2.5.: Studielast<br />
Facet 2.6.: Afstemming vormgeving – inhoud<br />
Facet 2.7.: Beoordeling en toetsing<br />
Facet 2.8.: *Masterproef<br />
Facet 2.9.: Toelatingsvoorwaarden<br />
Onderwerp 3: Inzet van personeel<br />
Facet 3.1.: Kwaliteit personeel<br />
Facet 3.2.: Eisen professionele/academische gerichtheid<br />
Facet 3.3.: Kwantiteit personeel<br />
Onderwerp 4: Voorzieningen<br />
Facet 4.1.: Materiële voorzieningen<br />
Facet 4.2.: Studiebegeleiding<br />
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1.: Evaluatie resultaten<br />
Facet 5.2.: Maatregelen tot verbetering<br />
Facet 5.3.: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Onderwerp 6: Resultaten<br />
Facet 6.1.: Gerealiseerd niveau<br />
Facet 6.2.: Onderwijsrendement<br />
Score facet<br />
goed<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
goed<br />
voldoende<br />
OK<br />
voldoende<br />
goed<br />
goed<br />
niet van<br />
toepassing<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
goed<br />
goed<br />
goed<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
Score<br />
onderwerp<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 303
304 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
2.8 Katholieke Hogeschool Limburg – Provinciale Hogeschool Limburg<br />
Algemene toelichting bij de gevisiteerde opleiding<br />
In het zelfevaluatierapport stelt de opleiding zich als volgt voor: “De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> Limburg heeft een zeer<br />
bijzonderde ontstaansgeschiedenis en vertoeft in een bijzondere situatie van samenwerking van twee<br />
hogescholen, die bovendien elk behoren tot een andere associatie.”<br />
De opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> startten in 1995-1996 als onafhankelijke opleidingen binnen de departementen<br />
Gezondheidszorg van de Katholieke Hogeschool Limburg, KHLim, en de Provinciale Hogeschool Limburg, PHL.<br />
Tot dan vormde <strong>Vroedkunde</strong> een deelopleiding binnen het curriculum Verpleegkunde. De opleidingen<br />
<strong>Vroedkunde</strong> van de beide hogescholen bouwden een nauwe samenwerking uit op het vlak van het onderwijs in<br />
de tweede en derde jaren van de opleidingen. Onder impuls van de introductie van de onderwijsvernieuwing in<br />
beide instellingen en de evoluties in het hoger onderwijs in Europa en Vlaanderen (zogenaamde Structuurdecreet<br />
voor het Hoger Onderwijs, 2 april 2003) stelde de vraag naar samenwerking ook over het eerste jaar zich<br />
opnieuw. Dit gezamenlijke initiatief werd door de lectoren/praktijklectoren van beide opleidingen aangemoedigd,<br />
voorgesteld door beide departementshoofden en positief beantwoord door de Raden van Bestuur van beide<br />
instellingen, op het einde van academiejaar 2002-2003. Als resultaat van deze beleidsbeslissing wordt de<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong> Limburg sinds het academiejaar 2003-2004 gezamenlijk aangeboden door beide<br />
hogescholen. Inhoudelijk wordt er één curriculum aangeboden door een onderwijsstaf, die samengesteld is uit<br />
personeelsleden van beide hogescholen. Bij het beëindigen van de opleiding ontvangen de studenten een<br />
identiek diploma via bidiplomering.<br />
Het primaire doel van deze samenwerking was de uitbouw van een toonaangevende opleiding. Vanzelfsprekend<br />
ging het leeuwendeel van de inspanningen daarom de afgelopen jaren naar het onderwijs. Bij aanvang van 2005-<br />
2006 werd een organigram ontwikkeld dat een grotere transparantie en slagkracht voor de globale werking van<br />
de opleiding mogelijk moet maken. Het blijft immers een gegeven dat, hoewel de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> Limburg<br />
de facto één opleiding is, ze blijft behoren tot twee hogescholen en ze zich bijgevolg dient te plaatsen binnen de<br />
specifieke structuren van deze hogescholen. Uit de evaluatie van het eerste werkjaar bleken dan ook een aantal<br />
organisatorische onduidelijkheden hinderpalen te zijn. Daarom werd een op de opleiding geschreven organigram<br />
voorgesteld en op een personeelsvergadering (2004) goedgekeurd. De departementshoofden van de<br />
departementen Gezondheidszorg PHL en KHLim zijn verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding en dragen als<br />
dusdanig de directe verantwoordelijkheid voor alle personeelsleden. Op het niveau van de opleiding ligt deze<br />
verantwoordelijkheid bij de staf <strong>Vroedkunde</strong> Limburg, zijnde de beide departementshoofden en de<br />
opleidingsverantwoordelijke, aangevuld met de departementale secretarissen. Deze staf <strong>Vroedkunde</strong> Limburg<br />
vormt een belangrijke schakel tussen enerzijds de directies van de beide hogescholen, de associaties, de<br />
overheid en de campusbeheerders en anderzijds de opleiding. Hij neemt de verantwoordelijkheid op het vlak van<br />
de organisatorische, inhoudelijke en administratieve aansturing van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> Limburg. Voor de<br />
opleidingsgerelateerde aspecten verloopt deze sturing langs de opleidingsverantwoordelijke via het<br />
curriculumteam en de opleidingsraad.<br />
In feite was deze staf <strong>Vroedkunde</strong> Limburg al operationeel tijdens het academiejaar 2003-2004 onder de vorm<br />
van Samenwerkingsverband Provinciale en Katholieke Hogeschool Limburg (SPK). In de nieuwe structuur wordt<br />
deze staf uitgebreid met de departementale secretarissen om de beleidscel meer slagkracht te laten verwerven<br />
ten aanzien van de onderwijsondersteunende diensten.<br />
Het curriculumteam beschikt over een grote autonomie op vlak van inhoud en vormgeving van de opleiding,<br />
weliswaar mits permanente terugkoppeling naar de staf <strong>Vroedkunde</strong> Limburg, de opleidingsraad en het volledige<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 305
personeelskorps. Een derde belangrijk orgaan is de opleidingsraad, die samengesteld is uit trajectbegeleiders.<br />
Hier komt de nadruk uitdrukkelijk te liggen op het begeleiden van het studententraject<br />
De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> Limburg heeft zowel campus Guffenslaan, in het centrum van Hasselt, als campus<br />
Oude Luikerbaan, tussen het centrum en de Singel van Hasselt, als thuisbasis.<br />
De KHLim maakt deel uit van de Associatie KU Leuven en de PHL van de Associatie Universiteit Hogescholen<br />
Linmburg.<br />
De commissie maakt kennis met een waardevol en goed functionerend “samenwerkingplan” tussen twee<br />
hogescholen over de associaties heen. Dit samenwerkingsverband dat sinds 2003-2004 de volledige opleiding<br />
beslaat, is een wel doordachte beslissing geweest van de Provinciale Hogeschool Limburg en de Katholieke<br />
Hogeschool Limburg, beide behorend tot een verschillende associatie. De algemeen directeurs wijzen erop dat<br />
niet alleen rekening gehouden werd met de regionale verankering, met de druk van het werkveld om samen te<br />
werken in het bijzonder. Ook de opvatting dat beperkte middelen optimaal moeten ingezet worden om kwaliteit te<br />
kunnen verzekeren, was een doelgerichte drijfveer. Men wilde “de krenten uit beide opleidingen halen om zo<br />
goed mogelijk te kunnen werken”. Tijdens het bezoek en de gesprekken is dit inderdaad duidelijk geworden. In de<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong> Limburg is ernaar gestreefd om het beste van elkaar te integreren in het opleidingsmodel.<br />
Het organigram geeft aan dat naar specifieke overlegorganen is gestreefd om die geïntegreerde opleiding<br />
voldoende slagkracht te geven. Het zelfevaluatierapport gaat trouwens uitgebreid in op deze eigen<br />
overlegorganen. De commissie heeft vastgesteld dat het zelfevaluatierapport een waarheidsgetrouwe weergave<br />
is van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> Limburg.<br />
306 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
Onderwerp 1<br />
Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1<br />
Niveau en oriëntatie bachelor hoger professioneel onderwijs<br />
Beoordelingscriteria:<br />
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:<br />
- het beheersen van algemene competentie als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken<br />
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren<br />
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen<br />
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;<br />
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,<br />
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van<br />
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle<br />
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de<br />
beroepspraktijk;<br />
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het omvormingsproces van de opleiding werd systematisch aangepakt. Vooreerst werd een opdrachtverklaring<br />
voor de opleiding ontwikkeld, waarin de visies en de eigen accenten van beide hogescholen tot één gezamenlijk<br />
project werden geïntegreerd. De opdrachtverklaring hecht veel belang aan de algemene beroepsattitudes zoals<br />
relatiebekwaamheid, kritische weerbaarheid en ruime maatschappelijke betrokkenheid en sociale vaardigheden.<br />
Zij werd goedgekeurd door de Raad van Beheer van de Katholieke Hogeschool Limburg en de Raad van Bestuur<br />
van de Provinciale Hogeschool Limburg. Aanvullend aan de opdrachtverklaring werd tegelijkertijd een<br />
gezamenlijke, concrete visie op het vakgebied <strong>Vroedkunde</strong> uitgewerkt. Hiervoor werd beroep gedaan op diverse<br />
nationale en internationale bronnen. Gezien het belang van de opdrachtverklaring en de visie voor alle<br />
betrokkenen, worden zij duidelijk naar voor geschoven in de studiegids. De studiegids is een belangrijk instrument<br />
dat bij de start van het academiejaar aan alle studenten en lectoren/praktijklectoren overhandigd wordt. De<br />
commissie stelt vast dat het samenwerkingsplan bevorderend heeft gewerkt voor de ontwikkeling van een<br />
doordachte visie op competentiegericht leren.<br />
In een volgende fase, eveneens in 2002-2003, vormde de curriculumraad de beroepsspecifieke eindtermen om<br />
tot eindcompetenties voor de professioneel gerichte bachelor. Basis voor dit document waren de ontwikkelde<br />
onderwijsvisie, meerdere nationale en internationale bronnen en het doeltreffend gebruik van de<br />
bachelor/masterprofielen zoals ontwikkeld in de Associatie KU Leuven. De competenties van de opleiding<br />
“<strong>Vroedkunde</strong> Limburg" werden als voornaamste bron gebruikt bij het ontwikkelen van de competenties<br />
professioneel gerichte bachelor in de <strong>Vroedkunde</strong> binnen de deelwerkgroep “Curriculum <strong>Vroedkunde</strong>” van de<br />
Associatie KU Leuven. In de Associatie Universiteit Hogescholen Limburg is dergelijke samenwerking vooralsnog<br />
niet gerealiseerd omdat er geen partneropleidingen <strong>Vroedkunde</strong> behoren tot deze associatie. Op de vraag aan de<br />
beide beroepsverenigingen voor vroedvrouwen, (NVKVV, Nationaal Vlaamse Katholieke Organisatie voor<br />
Verpleegkundigen en Vroedvrouwen) en (VLOV, Vlaamse Organisatie voor Vroedvrouwen), naar feedback over<br />
het uitgewerkte competentieprofiel werd met interesse gereageerd. De commissie meent dat de opleiding<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 307
weloverwogen werkt aan een duidelijke formulering van eindcompetenties. Zij waardeert hierbij de<br />
voorbeeldfunctie en voortrekkersrol van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> Limburg in de Associatie KU Leuven. De<br />
gesprekken bevestigen dat degelijk gewerkt wordt aan de uitwerking van de visie en de opdrachtverklaring naar<br />
competenties.<br />
De competenties worden ondergebracht bij de volgende rollen of eindcompetenties:<br />
- Persoon in de samenleving: “Echte, zelfbewuste, empathische, vakbekwame persoon, als symbool van de<br />
‘wijze vrouw’ voor de samenleving.”<br />
- Coach/begeleider: “Met raad en daad bijstaan.”<br />
- Zorgverlener: “Zorg verlenen op maat.”<br />
- Professional: “De professionele vroedvrouw draagt de verantwoordelijkheid om de eigen deskundigheid<br />
permanent te ontwikkelen. Het ontwikkelen van deze deskundigheid gebeurt met de methoden van<br />
wetenschappelijk onderzoek, reflectie en permanente bijscholing.”<br />
- Teamlid: “Een multidisciplinaire samenwerking op micro-, meso- en macroniveau, waarbij professionaliteit,<br />
kwaliteit en continuïteit van de zorg centraal staan.”<br />
- Organisator: “De zorg op mesoniveau mee ontwikkelen en implementeren.”<br />
De commissie meent dat de opleiding weloverwogen werkt aan een opleidingsprofiel/competentieprofiel en aan<br />
een competentiegericht curriculum. Aan een zichtbare vertaalslag naar de verschillende opleidingsonderdelen en<br />
vooral aan de ontwikkeling van gedragsindicatoren voor deze algemene en algemene beroepsgerichte<br />
competenties wordt in associatieverband samengewerkt.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 1.2<br />
Domeinspecifieke eisen<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die<br />
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het<br />
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van<br />
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.<br />
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante<br />
beroepenveld.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Om de opleiding af te stemmen op de geldende beroepsreglementering werd gebruik gemaakt van het<br />
beroepsprofiel, waardoor de Belgische en Europese richtlijnen worden gevolgd. Daarnaast werd ook gebruik<br />
gemaakt van het actueel geldende opleidingsprofiel opgesteld door de Vlaamse onderwijsraad, VLOR.<br />
308 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
De opleiding betrekt het werkveld door regelmatige bevragingen. De commissie acht de ronde tafel een degelijk<br />
initiatief voor overleg. Jaarlijks organiseert de opleiding een overleg met de diverse stageplaatsen om de<br />
samenwerking tijdens het afgelopen academiejaar te evalueren en eventuele actiepunten voor het komende<br />
academiejaar te distilleren. De participatie van het werkveld aan de afstemming van de opleiding op wensen en<br />
behoeften van het beroepenveld blijkt duidelijk uit de documentatie en de gesprekken.<br />
Omdat zwangerschap en geboorte sterk cultureel beladen zijn, maakt de opleiding een duidelijk onderscheid<br />
tussen de lokale en de internationale context voor de afstemming van de doelstellingen op de eisen die worden<br />
gesteld door vakgenoten. De eindwerkdag met de openbare verdediging van de eindwerken met ruime<br />
vertegenwoordiging van werkveld”, de participatie van de opleiding aan het overleg met de VLOV en de ruime<br />
vertegenwoordiging van het werkveld in de departementale raad, stellen de opleiding in staat om de recente<br />
ontwikkelingen in het lokale werkveld op te volgen.<br />
Internationale afstemming gebeurt vooral door deelname aan congressen. Ook de curriculumreis in het derde jaar<br />
en de workshop ‘cultural awarenes’ kunnen in dit perspectief geplaatst worden. Er is duidelijk aandacht voor<br />
multiculturele ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Toch meent de commissie dat nog niet echt sprake kan zijn<br />
van vergelijking met internationale curricula, tenzij met Allborg en Manchester. De opleiding profileert zich nog<br />
niet duidelijk ten opzichte van andere binnen- en buitenlandse instellingen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om haar doelstellingen nog meer systematisch te toetsen aan de<br />
internationale context.<br />
- De commissie vraagt de opleiding zich duidelijker te profileren naar de buitenwereld.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 309
Oordeel over onderwerp 1: doelstellingen van de opleiding - voldoende<br />
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie: goed<br />
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: goed<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat<br />
- het domeinspecifieke kader van de opleiding zich situeert in dat van de VLHORA, zoals voorafgaand aan de<br />
bezoeken ontwikkeld werd door de visitatiecommissie op basis van de door de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong><br />
aangereikte kaders;<br />
- het samenwerkingsplan bevorderend heeft gewerkt voor de ontwikkeling van een doordachte visie op<br />
competentiegericht leren;<br />
- de doelstellingen van de opleiding duidelijk gericht zijn op zowel de algemene competenties als op de<br />
algemene beroepsgerichte en de beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend<br />
beroepsbeoefenaar;<br />
- de voornoemde competenties voldoen aan de decretale en de beroepsspecifieke vereisten;<br />
- de doelstellingen van de opleiding totstandkomen door gestructureerd overleg met interne en externe<br />
actoren, waarbij de internationale afstemming nog kan uitgebreid worden;<br />
- de opleiding doelbewust werkt aan een proces van onderwijsvernieuwing rekening houdend met op het<br />
beroepenveld afgestemde doelstellingen;<br />
- de eindkwalificaties bij het beroepenveld getoetst worden.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
310 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
Onderwerp 2<br />
Programma<br />
Facet 2.1<br />
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma<br />
Beoordelingscriteria<br />
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;<br />
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;<br />
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te<br />
bereiken.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Bij de uitwerking van het nieuwe programma houdt de opleiding rekening met het bachelor/master-profiel, het<br />
nationale beroepsprofiel van de Belgische vroedvrouw, het bestaande opleidingsprofiel, de eindcompetenties van<br />
de professioneel gerichte bachelor in de <strong>Vroedkunde</strong> en met buitenlandse curricula uit internationale bronnen.<br />
Om de onderwijshervorming te realiseren met minimale hinder voor de student stelde de opleiding een<br />
meerjarenplanning op. Op het vlak van inhoud en vormgeving van de opleiding beschikt een curriculumteam over<br />
een grote autonomie, weliswaar mits permanente terugkoppeling naar de staf vroedkunde Limburg, de<br />
opleidingsraad en het volledige personeelskorps. Het team is samengesteld uit vertegenwoordigers van een<br />
aantal belangrijke domeinen in de opleiding, die als verticale assen doorheen de studietrajecten lopen. Tot deze<br />
domeinen behoren vaardigheidsonderwijs, vroedkunde, biomedische wetenschappen, humane wetenschappen,<br />
afstudeerproject, internationalisering, supervisie en studentenbegeleiding, en onderwijsvernieuwing en didactiek.<br />
De relatie tussen de doelstellingen en de inhoud van het programma is zichtbaar aanwezig. Om de<br />
vooropgestelde competenties te realiseren is op basis van het samenwerkingsplan vanaf 2003-2004 resoluut<br />
gekozen voor een vernieuwd curriculum waarin de sterktes van de beide opleidingen samenkomen. Hierbij wordt<br />
<strong>Vroedkunde</strong> sterk geprofileerd met een beperkte aanwezigheid van Verpleegkunde in het curriculum.<br />
De commissie waardeert de evenwichtige wijze waarop de studenten doorheen de drie jaren geloodst worden<br />
gaande van een sterke begeleiding via opdracht gestuurd onderwijs naar zelfstandig werken in probleemgestuurd<br />
onderwijs in het derde jaar. Deze graduele opbouw komt de ontwikkeling van de vooropgestelde competenties<br />
ten goede. Deze onderwijsvisie wordt zeer concreet beschreven in de studiegids voor de studenten. De<br />
commissie stelt vast dat de keuze van deze studentgecentreerde curriculumopbouw weloverwogen in het licht<br />
staat van de diverse instroom in het eerste jaar. Het actief leren van de student wordt in het eerste jaar nog sterk<br />
gestuurd door de lectoren/praktijklectoren.<br />
Dat het programma de doelstellingen dekt, blijkt uit de zeer goed uitgewerkte sjablonen en de trajectboeken<br />
waarin de verschillende opleidingsonderdelen opgenomen zijn. Hierin zijn de doelstellingen uitgebreid en<br />
systematisch beschreven op niveau van observeerbaar gedrag van de student. De inpassing van de<br />
verschillende opleidingsonderdelen in de verschillende rollen van het opleidingsprofiel van de vroedvrouw is<br />
echter niet duidelijk zichtbaar gemaakt. Uit de gesprekken blijkt dat in associatieverband gewerkt wordt aan de<br />
ontwikkeling van gedragsindicatoren. Dit is absoluut nodig om te bewaken dat de ontwikkeling van de<br />
verschillende competenties doorheen de drie opleidingsjaren gerealiseerd wordt. De commissie ervaart dat nog te<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 311
veel afzonderlijk gewerkt wordt aan kennis en vaardigheden, waardoor de integratie in de competenties nog<br />
ontbreekt.<br />
In de eerste twee jaren is de opleiding nog uitgewerkt als een vakkencurriculum. In het eerste jaar is het<br />
programma evenwichtig opgebouwd rond drie pijlers: verloskunde, biomedische wetenschappen, en<br />
psychosociale en humane wetenschappen. De commissie meent dat deze laatste pijler, gelet op de verschillende<br />
rollen en competenties van de vroedvrouw, eerder beperkt is wat studiepunten betreft in het eerste jaar. In het<br />
tweede opleidingsjaar komt dit meer nadrukkelijk, maar toch nog beperkt, naar voren. Discipline-overschrijdende<br />
elementen zijn in het eerste jaar slechts beperkt aanwezig. Zij nemen toe in het tweede jaar door begeleid<br />
casusgestuurd onderwijs en zijn manifest aanwezig in het derde jaar door de keuze voor probleemgestuurd<br />
onderwijs. De intentie van de opleiding om in de toekomst modulair te werken in het eerste en tweede jaar zal<br />
toelaten om ook daar meer vakoverschrijdend en geïntegreerd te werken in functie van het competentieprofiel.<br />
De opleiding hanteert duidelijke structuren en procedures met betrekking tot de curriculumontwikkeling en<br />
afstemming het beroepenveld. Zowel het werkveld als de studenten worden hierbij betrokken.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
De commissie stelt dat het werken aan attitudes een meer zichtbare plaats in het curriculum dient te krijgen.<br />
Facet 2.2<br />
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend<br />
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;<br />
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;<br />
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare<br />
verbanden met de actuele beroepspraktijk.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Doorheen het programma is er duidelijk aandacht voor vaardigheden die het maatschappelijke en beroepsmatig<br />
functioneren ondersteunen. Vanaf het eerste jaar is ‘evidence based’ in de opleiding aanwezig en wordt<br />
systematisch gewerkt met vakliteratuur. In het tweede jaar komen daar methoden van onderzoek bij en in het<br />
laatste jaar worden deze vaardigheden toegepast bij de realisatie van het afstudeerproject of eindwerk. Nog in het<br />
tweede jaar staan, naast de praktijklessen en de stage, de casussen garant voor een grote gerichtheid op het<br />
werkveld. Aanvullend aan de technische beroepsvaardigheden hecht de opleiding veel belang aan de<br />
communicatieve vaardigheden, de informatieverwervende vaardigheden en de ontwikkeling van een<br />
professionele attitude.<br />
Studiebezoeken georganiseerd door de opleiding en diverse vormen van buitenschoolse bijscholing zijn<br />
waardevolle aanvullingen van het curriculum. De studenten worden zeer vroeg in hun opleiding gestimuleerd om<br />
312 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
de attitude van permanente bijscholing binnen hun vakgebied te ontwikkelen. Voor deze externe bijscholing zijn<br />
het aantal te besteden uren vastgelegd en maakt de student zelf een keuze uit bijvoorbeeld studiedagen van de<br />
beroepsvereniging, studieavonden georganiseerd door stageplaatsen of bijscholingsactiviteiten voor het<br />
personeel van de ziekenhuizen. De reflectieverslagen van deze activiteiten maken integraal deel uit van het<br />
stageboek.<br />
De opvolging van nieuwe ontwikkelingen wordt bewaakt door contacten met het werkveld, vooral dan door<br />
contacten met de mentoren op stageplaatsen. Ook is in elke planningsgroep bij het probleemgestuurd onderwijs<br />
iemand uit het werkveld aanwezig.<br />
Er is een evenwichtige verdeling in het programma tussen theoretisch en klinisch onderwijs. Het aantal uren en<br />
toegekende studiepunten aan de stage neemt toe naarmate de studie vordert. In het eerste jaar worden 8 weken<br />
besteed aan stage, in het tweede jaar is dat 14 weken en in het derde jaar 19 weken. De vaardigheidstraining<br />
wordt ondergebracht bij het theoretisch onderwijs als praktijk en gaat van 78 uren in het eerste jaar naar 66 uren<br />
in het tweede jaar. De klinische onderwijsweek als voorbereiding op de stage wordt gewaardeerd.<br />
De commissie stelt vast dat er niet systematisch gebruik gemaakt wordt van checklists waarmee studenten<br />
kunnen oefenen. Het werkveld geeft aan dat de studenten niet altijd even goed voorbereid op stage komen. Het<br />
vaardigheidsonderwijs, dat in verschillende opleidingsonderdelen geïntegreerd is, is niet ten volle uitgewerkt. De<br />
commissie merkt op dat de studenten theoretisch goed opgeleid zijn maar stelt een hiaat vast tussen de theorie<br />
en de praktijk. Dit is grotendeels een gevolg van de verschuiving van werkbegeleiding naar leerbegeleiding,<br />
waardoor het contact tussen lectoren/praktijklectoren en werkveld sterk is afgenomen en waardoor ook de voeling<br />
van de lectoren/praktijklectoren met de reële beroepsomgeving langzaam dreigt weg te ebben. De taken van de<br />
mentor/stagebegeleider en van de docent/leertrajectbegeleider dienen hier gepast op elkaar afgestemd te<br />
worden. De commissie waardeert de inspanningen die de opleiding al levert om de mentoren te vormen, met<br />
nadruk op het leren voeren van feedbackgesprekken. Dit is noodzakelijk gezien de werkbegeleiding volledig in<br />
handen komt van de mentoren. Deze vorming is gericht op alle personeelsleden van de Limburgse ziekenhuizen<br />
die betrokken zijn bij de stagebegeleiding van studenten Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong>. Ze past in een<br />
systematisch overleg tussen de Limburgse ziekenhuizen, bejaardenhuizen en thuiszorgdienst enerzijds, en de<br />
Limburgse hogescholen en vierdegraadsopleidingen Verpleegkunde anderzijds.<br />
De studenten worden vooraf uitgebreid geïnformeerd over inhoud, doelen en evaluaties van de stage. Ieder<br />
studiejaar beschikt over een stagegids waar naast deze doelen, inhoud en evaluatiecriteria ook afspraken over<br />
inzet, taken en verantwoordelijkheden van studenten worden weergegeven. De bij de stage horende<br />
stageopdrachten zijn deels inhoudelijk verplicht om leerstof aan de praktijk te linken, deels door de student<br />
bepaald in functie van persoonlijke doelstellingen. De commissie merkt echter op dat vooral nadruk gelegd wordt<br />
op de uiteraard belangrijke technische vaardigheden en dat nog te weinig aandacht besteed wordt aan het<br />
reflecteren op de eigen ontwikkeling vanuit een holistisch perspectief. Zij meent dat zelfreflectie een noodzaak is<br />
in het kader van het competentieprofiel, waarin duidelijk verwacht wordt op autonome wijze de zorgvraag van een<br />
cliënt te kunnen beantwoorden. Met de keuze voor leerprocesbegeleiding tijdens de stage moet de reflectie meer<br />
zichtbaar worden. In dit verband zijn de leermomenten en terugkomdagen waardevolle initiatieven.<br />
De commissie merkt op dat alle studenten de kans krijgen om een bevalling bij te wonen in het eerste jaar. Alle<br />
studenten volgen een MIC en een NIC-stage. Er is een ruime deelname aan buitenlandse stages. Studenten<br />
kiezen hiervoor omdat deze stages meer mogelijkheden bieden voor zelfstandig werken.<br />
Het overleg doorheen het jaar tussen de stagebegeleiders, die elk een vaste stageplaats hebben, is een<br />
productief initiatief.<br />
Het afstudeerproject of eindwerk is een zelfstandige studie over een duidelijk afgebakend vroedkundig relevant<br />
onderwerp. De student doorloopt hierbij een leerproces dat moet resulteren in een degelijk product. De<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 313
noodzakelijke vaardigheden hiervoor worden gradueel opgebouwd vanaf het tweede jaar. De commissie heeft<br />
waardering voor het nieuw ontwikkelde plan, waarin het werkveld gevraagd wordt thema’s aan te reiken voor het<br />
afstudeerproject. Daardoor zal de inhoud zeer nauw aansluiten bij wat in het werkveld actueel is, komt de student<br />
in concreet en rechtstreeks contact met de beroepsrealiteit en kan de opleiding de evolutie van het werkveld<br />
opvolgen. De sterk uitgewerkte gids voor het afstudeerproject is voor de studenten een nuttig instrument. Er is<br />
een goed uitgewerkt tijdpad. De wetenschappelijke component is voldoende aanwezig. De commissie vindt het<br />
feit dat meerdere studenten aan één thema werken een goed initiatief. Zij stelt dat de afstudeerprojecten van een<br />
voldoende niveau zijn.<br />
Een goede maatschappelijke dienstverlening komt de professionalisering van de beroepsgroep ten goede. Uit de<br />
gesprekken blijkt dat van de twee postgraduaten die ingericht worden; vooral het postgraduaat lactatiekunde<br />
wordt zeer op prijs gesteld. De fysiologische visie die de opleiding hanteert, is hierin duidelijk vervat.<br />
Een internationale dimensie is in de opleiding voldoende aanwezig. De opleiding schenkt duidelijk aandacht aan<br />
multiculturele ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Zo zijn er de getuigenis van een allochtone vroedvrouw, de<br />
cultural awereness week en de initiatieven in het kader van internationalisation at home.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat zich een sterkere betrokkenheid van het werkveld bij curriculumvernieuwing en<br />
curriculumontwikkeling opdringt om de vereiste responsabilisering bij de stageplaatsen te optimaliseren.<br />
- De commissie adviseert de opleiding om het stageboek te gebruiken als een portfolio waarin de student zijn<br />
groei naar de verschillende competenties als een geïntegreerd geheel van kennis, vaardigheden en attitudes,<br />
zichtbaar maakt.<br />
- De commissie raadt een betere intergratie van het vaardigheidsonderwijs doorheen de verschillende<br />
opleidingsonderdelen aan.<br />
Facet 2.3<br />
Samenhang van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het programma is thematisch uitgebouwd en over de drie jaren heen voldoende logisch en sequentieel<br />
opgebouwd. Elk studiejaar focust op een overkoepelend thema van specifieke vroedkundige aspecten. In het<br />
eerste jaar gaat de aandacht naar de normale menselijke voortplanting, het tweede jaar richt zich op de<br />
bedreigde menselijke voortplanting en in het derde jaar worden gespecialiseerde aspecten van de menselijke<br />
voortplanting bestudeerd. De volgtijdelijkheid van de opleiding wordt aangegeven in de ECTS-fiches. Zij leidt er<br />
soms toe dat studenten met een individueel aangepast traject gedurende één jaar niet op stage gaan. Voor deze<br />
studenten wordt een inloopstage met beoordeling voorzien. Het initiatief om deze stage te lopen, ligt bij de<br />
student.<br />
314 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
De inhoudelijke samenhang van het programma wordt bewaakt door het curriculumteam en door de blok- en<br />
themacoördinatoren. In de toekomst zullen het eerste en tweede jaar evolueren naar een modulaire structuur. De<br />
verdeling tussen theoretisch en klinisch onderwijs is goed en de opbouw van algemeen naar specifiek<br />
beroepsgericht werken gebeurt gradueel.<br />
In het programma zijn geen keuzemogelijkheden voorzien voor de studenten. De opleiding is beperkt gericht op<br />
flexibele leerwegen en voorziet een schakelprogramma van Verpleegkunde naar <strong>Vroedkunde</strong> en omgekeerd.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 2.4<br />
Studieomvang<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: tenminste 180<br />
studiepunten.<br />
Oordeel visitatiecommissie: OK<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma<br />
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen m.b.t. de minimale<br />
studieomvang van een professioneel gerichte bachelor.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 315
Facet 2.5<br />
Studielast<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen vastgesteld krachtens decreet;<br />
- Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de<br />
studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Tot nog toe kwam de informatie over de studeerbaarheid voornamelijk van de veelvuldige informele contacten<br />
met de studenten en de formele individuele of groepsoverlegmomenten met supervisoren en jaarverantwoordelijken.<br />
De blokevaluaties in het derde studiejaar zijn een aanzet tot een meer formele evaluatie. Uiteraard<br />
is dit slechts een aanzet die verder dient te worden uitgebouwd. De commissie stelt vast dat inspanningen<br />
worden gedaan om de studietijd concreet te bepalen en daar bij de planning van het programma rekening mee te<br />
houden. Nu wordt gewerkt op basis van ervaringen en feedback van de studenten. Een jaarverantwoordelijke<br />
bewaakt de piekmomenten doorheen het jaar wat studielast betreft. De studenten waarderen deze inspanning.<br />
Er worden ook systematisch studietijdmetingen gepland. De commissie stelt vast dat de reële studietijd<br />
overeenstemt met de geplande.<br />
De commissie waardeert de inspanningen die de opleiding levert om de studeerbaarheid te verhogen. Zo is er de<br />
introductiecursus chemie en ICT. De commissie wijst in dit verband ook op weloverwogen graduele opbouw van<br />
zelfsturing, waarbij vertrokken wordt bij opdrachtgestuurd onderwijs over casusgestuurd onderwijs naar<br />
probleemgestuurd onderwijs. Bij de ontwikkeling van het curriculum wordt de studielast duidelijk preventief<br />
bewaakt.<br />
De opleiding plant een groot aantal stage-uren, waarvan de effectieve “stage-contacturen” een weging van 1,2<br />
toegewezen krijgen om de studiebelastinguren te berekenen. Dit resulteert enerzijds in een vrij hoge<br />
studiebelastingstijd, waardoor anderzijds de student meer tijd heeft om het minimum aantal verplichte prestaties<br />
te behalen. Het blijkt dat de studenten van deze opleiding dan ook weinig problemen hebben op dit vlak en met<br />
veel praktische ervaring kunnen instappen in het werkveld.<br />
316 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt voortdurende waakzaamheid voor de studielast die het grote pakket stage voor de<br />
studenten met zich meebrengt.<br />
Facet 2.6<br />
Afstemming tussen vormgeving en inhoud<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;<br />
- De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Aan het curriculum wordt vorm gegeven door middel van diverse onderwijs- en werkvormen. Opnieuw wil de<br />
commissie verwijzen naar het samenwerkingsplan en de opleidingsvisie waarbij gesteld wordt de opleiding op te<br />
bouwen van opdrachtgestuurd onderwijs over casusgestuurd onderwijs naar probleemgestuurd onderwijs. De<br />
opleiding bracht in dit verband een studiebezoek aan Maastricht en kan ook genieten van de opgebouwde<br />
ervaring in de andere opleidingen van beide departementen in de beide hogescholen. De studenten geven aan<br />
telkens voorbereid te worden op het werken met de nieuwe onderwijsvormen.<br />
De leermiddelen zijn uitgewerkt als studietrajectboeken en getuigen zichtbaar van de doordachte opleidingsvisie.<br />
De commissie heeft kunnen vaststellen dat deze studietrajectboeken doorheen de drie jaren afgestemd zijn op de<br />
gemaakte keuzes. Zij heeft veel waardering voor de wijze waarop deze leermiddelen zijn uitgewerkt. De<br />
operationele doelstellingen en de opdrachten zijn goed uitgewerkt, de studeerinstructies zijn doeltreffend en een<br />
zelftoets is toegevoegd.<br />
In het eerste jaar doet de opleiding ook duidelijke inspanningen om de competenties te realiseren door gebruik te<br />
maken van verschillende, gepaste werkvormen die actief leren stimuleren. Deze informatie staat ook vermeld op<br />
de ECTS-fiches. Er is een weloverwogen evenwicht gezocht doorheen de drie jaren tussen hoorcolleges,<br />
werkcolleges, die voorbereid worden door zelfstudieopdrachten, practica en stages.<br />
Het elektronische leerplatform Blackboard wordt systematisch en intensief gebruikt ter ondersteuning van het<br />
didactische concept.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de leermiddelen voor de studenten om docentonafhankelijk te oefenen dienen<br />
uitgebreid te worden door het beschikbaar stellen van onder andere gepaste multimedia.<br />
- De commissie raadt de opleiding aan verder te werken aan methodieken rond reflecterend handelen. Zij<br />
adviseert in dit verband om het stageboek meer te gebruiken als een portfolio.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 317
Facet 2.7<br />
Beoordeling en toetsing<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de<br />
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De studenten zijn bekend met de studiegids en het examenreglement. Beide hogescholen hebben voor deze<br />
gemeenschappelijke opleiding een specifiek examenreglement uitgewerkt. Voorheen kon de student genieten van<br />
de meest voordelige bepalingen van beide examenreglementen.<br />
De informatie voor de studenten over de manier waarop de evaluatie of toets gebeurt, is correct en volledig. Bij<br />
aanvang van het academiejaar wordt naar de studiegids verwezen en tijdens het eerste contactmoment met<br />
studenten benoemt elke docent de specifieke doelstellingen en evaluatiecriteria van het opleidingsonderdeel. In<br />
het studietraject van de student zijn voorbeelden van examenvragen opgenomen onder de vorm van een zelftoets<br />
en tijdens de werkcolleges worden nog andere voorbeelden ter beschikking gesteld. De evaluatie is transparant.<br />
De ECTS-fiches geven aan dat er in de verschillende opleidingsonderdelen ook verschillende evaluatievormen<br />
gebruikt worden. De studenten geven aan dat zij goed voorbereid worden op de examens tijdens de lessen en de<br />
werkcolleges.<br />
Inzage in de examenvragen toont aan dat de verscheidenheid aan vragen verwijst naar de doelstellingen.<br />
Attitudes worden getoetst door permanente evaluatie. De examenvragen zijn afgestemd op de onderwijsvorm,<br />
zoals opdrachtgestuurd of casusgestuurd. In het derde jaar wordt, conform het probleemgestuurd onderwijs,<br />
geïntegreerd getoetst. De verschillende evaluatievormen staan in relatie tot de doelstellingen van de<br />
opleidingsonderdelen en de opleiding als geheel. Zij houden verband met het concept en toetsen zowel kennis,<br />
inzicht, vaardigheden als attitudes.<br />
De commissie betreurt dat de studenten hun resultaten van de vaardigheidstoets pas krijgen als ze op stage<br />
vertrekken. Studenten mogen hun stage aanvangen ondanks een onvoldoende op de vaardigheidstoets.<br />
Op het einde van elke stageperiode maakt de stagebegeleider de eindevaluatie in samenspraak met een<br />
stagementor en bij voorkeur in aanwezigheid van de student en het personeel van de afdeling. Deze bespreking<br />
resulteert in een schriftelijk evaluatieverslag. In deze eindbeoordeling worden beroepsattituden, relationele<br />
vaardigheden, technische vaardigheden en de uitwerking van stageopdrachten geëvalueerd. Aandachtspunten of<br />
leerdoelen voor een volgende stage worden door de begeleider op het evaluatieformulier vermeld.<br />
De procesevaluatie van het afstudeerproject gebeurt door de promotorbegeleider. De copromotor, die een<br />
inhoudsdeskundige is voor het onderwerp van het afstudeerproject is betrokken bij de evaluatie. Na de openbare<br />
presentatie komen de juryleden samen en worden inhoud, vorm en presentatie besproken en beoordeeld.<br />
318 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de studenten hun resultaten van de vaardigheidstoets aansluitend aan deze toets<br />
dienen te krijgen en dat zij de mogelijkheid moeten hebben om vaardigheden bij te sturen tot een quotering<br />
voldoende vooraleer de stage te mogen aanvangen.<br />
Facet 2.8<br />
Masterproef<br />
Niet van toepassing.<br />
Facet 2.9<br />
Toelatingsvoorwaarden<br />
Beoordelingscriteria:<br />
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:<br />
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,<br />
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens<br />
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt<br />
erkend;<br />
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden<br />
voldoen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De toelatingsvoorwaarden voorzien in de onderwijsregeling zijn in overeenstemming met de decretaal gestelde<br />
voorschriften.<br />
De opleiding maakt geen analyses van de vooropleidingen van de studenten en voorziet geen specifiek<br />
instroombeleid. Er is geen doelgroepenbeleid.<br />
De opleiding voorziet een introductiecursus voor chemie en ICT.<br />
De enige flexibele leerweg die de opleiding aanbiedt is een deeltijds programma en een procedure voor het<br />
aanvragen van een individueel aangepast jaarprogramma. Zij biedt mogelijkheden om een geïndividualiseerd<br />
onderwijsprogramma (GOP) te volgen naargelang de onderzochte situatie. Zij hanteert een flexibel<br />
vrijstellingenbeleid.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 319
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de opleiding aan de hand van nog op te stellen instroomprofielen een gepast<br />
instroombeleid dient uit te werken.<br />
Oordeel van het onderwerp 2: programma - voldoende<br />
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: goed<br />
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende<br />
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: goed<br />
- Facet 2.4 Studieomvang: OK<br />
- Facet 2.5 Studielast: goed<br />
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: goed<br />
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende<br />
- Facet 2.8 *Masterproef: niet van toepassing<br />
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het programma een zeer degelijke concretisering is van de door de opleiding vooropgestelde<br />
eindkwalificaties van de opleiding voor wat betreft het niveau, de oriëntatie en de domeinspecifieke eisen;<br />
- de leerdoelen van het programma en de programmaonderdelen een gepaste vertaling zijn van de<br />
vooropgestelde eindkwalificaties;<br />
- de opleiding een structuur uitgewerkt heeft om programmaherziening en -vernieuwing systematisch te<br />
evalueren en bij te sturen met betrokkenheid van de verschillende actoren, waarbij het beroepenveld<br />
concreter kan ingeschakeld worden;<br />
- de opleiding aandacht besteedt aan de professionele gerichtheid van het programma zowel bij de uitvoering<br />
als bij de bijsturing en vernieuwing;<br />
- de opleiding voldoet aan de formele eisen betreffende de studieomvang;<br />
- de studenten evenwichtig doorheen de drie jaren geloodst worden via sterke begeleiding over opdracht<br />
gestuurd onderwijs naar zelfstandig werken in probleemgestuurd onderwijs in het derde jaar;<br />
- aan het curriculum vorm gegeven wordt door middel van diverse onderwijs- en werkvormen en geïntegreerde<br />
evaluatievormen;<br />
- de examenvormen transparant zijn en afgestemd op de onderwijsvormen;<br />
- uit de zeer goed uitgewerkte sjablonen en de trajectboeken - waarin de verschillende opleidingsonderdelen<br />
opgenomen zijn - blijkt dat het programma de doelstellingen dekt;<br />
- doorheen het programma duidelijk aandacht is voor vaardigheden die het maatschappelijke en beroepsmatig<br />
functioneren ondersteunen;<br />
- de studenten theoretisch goed opgeleid zijn en dat het hiaat tussen de theorie en de praktijk voor de stage<br />
bijgestuurd kan worden;<br />
- de opleiding gepaste aandacht besteedt aan toegepast wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke<br />
dienstverlening;<br />
- de internationale dimensie in de opleiding voldoende aanwezig is.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
320 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
Onderwerp 3<br />
Personeel<br />
Facet 3.1<br />
Kwaliteit personeel<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het<br />
programma.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De inzet van het personeel wordt in belangrijke mate aangestuurd vanuit de centrale diensten van beide<br />
hogescholen. Ondanks verschillen in beleid is de opleiding in staat om de dagdagelijkse werking door één<br />
opleidingsteam te laten uitvoeren. De commissie stelt een duidelijk personeelsbeleid vast in beide hogescholen.<br />
De inhoudelijke en didactische vaardigheden spelen een rol bij aanstelling. Er wordt gestreefd naar een<br />
voldoende groot aantal licentiaten/masters.<br />
Beide hogescholen hanteren een goed uitgewerkt systeem van taakbelasting, waarbij ook structureel ruimte<br />
voorzien wordt voor onderwijsontwikkeling. Met betrekking tot de personeelsevaluatie en de<br />
functioneringsgesprekken worden afzonderlijke systemen gebruikt in de beide hogescholen. Omdat het personeel<br />
weinig toelichting kan geven bij deze personeelsaspecten stelt de commissie de integratie ervan in de opleiding in<br />
twijfel. De in het zelfevaluatierapport vermelde afstand tussen de opleiding en de centrale hogeschooldiensten in<br />
de PHL worden enigszins bevestigd tijdens het bezoek.<br />
Beide hogescholen voeren een systematisch professionaliseringsbeleid, dat vooral aangestuurd wordt door het<br />
curriculumteam <strong>Vroedkunde</strong>. Hierbij valt de vorming met betrekking tot de verschillende aspecten van de nieuwe<br />
onderwijsvormen op.<br />
De commissie stelt vast dat de personeelsleden goed samenwerken en dat zij regelmatig overleg plegen. De<br />
commissie verwijst hierbij naar het organigram waarin de samenwerking gestructureerd wordt. Het kruispuntenoverleg<br />
is voor de samenwerking en het overleg een belangrijke hefboom. Toch is het aangewezen om nog meer<br />
mogelijkheden te creëren voor overleg.<br />
De opleiding krijgt alvast voldoende ruimte om zich te profileren. Er wordt gestreefd naar een balans wat inbreng<br />
van personeel betreft van de beide hogescholen. De commissie merkt op dat in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> Limburg<br />
een dynamisch en gedreven team aan het werk is. De sterke teamwerking over de hogescholen heen bouwt voort<br />
op intensieve contacten tussen beide teams in de periode voorafgaand aan de samenwerking. De studenten<br />
geven aan de samenwerking binnen het team bijzonder te waarderen.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 321
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
-<br />
- De commissie stelt dat nog meer systematische overlegmogelijkheden dienen gecreëerd te worden in de<br />
opleiding.<br />
- De commissie adviseert nog meer nadruk te leggen op een didactisch diploma bij werving van onderwijzend<br />
personeel.<br />
Facet 3.2<br />
Eisen professionele gerichtheid<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte<br />
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt<br />
tussen de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De commissie merkt op dat praktijkervaring hebben als vroedvrouw een criterium is bij aanstelling. De opleiding<br />
stelt samen met het beroepenveld vast dat er te weinig lectoren/praktijklectoren zijn die nog een directe band met<br />
het werkveld hebben. De opleiding telt één combibaan. De commissie merkt op dat de vakinhoudelijke<br />
bijscholingen niet voldoende zijn voor de praktijklectoren om optimaal op de hoogte te blijven van nieuwe<br />
ontwikkelingen in de praktijk van de vroedkunde . De stagebegeleiding focust in het nieuwe curriculum op<br />
procesbegeleiding en de afstudeerprojecten zijn specifieke onderwerpen, die niet ten volle kunnen tegemoet<br />
komen aan een vereiste brede kijk op de actuele vroedkunde.<br />
De ontwikkelingen in het kader van de nieuwe bachelor/master-structuur hebben een impact op de criteria voor<br />
de lectoren vroedkunde. Zo is wetenschappelijk onderzoek een relatief nieuwe gegevenheid voor de<br />
hogescholen. De zorg om blijvende kwaliteit en de wijze waarop de opleiding in de toekomst zal geëvalueerd<br />
worden door externen heeft immers tot gevolg dat meer en meer aandacht gaat naar het opleidingsniveau van de<br />
medewerkers. De aanwezigheid van vroedvrouwen met een bijkomende licentie/master om de wetenschappelijke<br />
waarde van het onderwijsaanbod te verhogen is noodzakelijk. Een diploma van gegradueerde in de (bachelor)<br />
<strong>Vroedkunde</strong>, met daarbij een ruime ervaring in het werkveld én in het hoger onderwijs, acht de opleiding echter<br />
even belangrijk.<br />
De opleiding doet beroep op een brede waaier van deskundigheden voor de ondersteunende<br />
opleidingsonderdelen en voor specifieke onderwerpen worden gastdocenten aangetrokken.<br />
De internationale contacten zijn beperkt.<br />
322 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert de opleiding om een concreet plan uit te werken om tegemoet te komen aan de<br />
continue actuele praktijkbijscholing van de lectoren/praktijklectoren.<br />
- De commissie vraagt de mogelijkheden voor werkervaring en bedrijfsstages te onderzoeken in functie van de<br />
professionele gerichtheid van het onderwijzend personeel.<br />
Facet 3.3<br />
Kwantiteit personeel<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding beschikt over een ruim aantal lectoren/praktijklectoren: 30 van de oorspronkelijk 45 OP-leden<br />
werden aangeduid op basis van hun bereidheid om mee te werken aan de voorbereiding van de vernieuwing. Het<br />
opleidingshoofd en de studenten ervaren de kleine percentages van aanstelling, die zouden kunnen leiden tot<br />
versnippering van opdrachten, niet als een probleem. Deze percentages staan in functie van de deskundige<br />
inbreng van een aantal lectoren/praktijklectoren. Gezien de blokken waarmee gewerkt wordt in het<br />
probleemgestuurd onderwijs blijft het overzicht voor de studenten bewaard. De studenten spreken over die<br />
inbreng trouwens hun waardering uit.<br />
Na inzage van de cijfers tijdens het bezoek blijkt dat 11,06 VTE beschikbaar zijn voor onderwijs aan 135<br />
studenten. Dit geeft een student/docentratio van 12,21 studenten/docent.<br />
Er is een duidelijk overwicht van praktijklectoren (67%) op lectoren, waarbij opvalt dat in de PHL 90% van de OPleden<br />
praktijklector zijn en in de KHLim 44%. Op 4 na zijn alle 39 OP-leden deeltijds betrokken bij de opleiding,<br />
wat de betrokkenheid kan beperken. De commissie merkt echter veel inzet op.<br />
De leeftijdsstructuur is gespreid met als piekleeftijd de groep 40 tot 49-jarigen.<br />
De opleiding voorziet in voldoende gastdocenten.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 323
Oordeel over onderwerp 3: personeel - voldoende<br />
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende<br />
- Facet 3.2 Eisen professionele gerichtheid: voldoende<br />
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: goed<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat<br />
- de opleiding beschikt over deskundig en gemotiveerd onderwijzend en technisch, administratief,<br />
organisatorisch personeel om het programma volwaardig te realiseren;<br />
- de informatie en communicatie binnen de opleiding goed verloopt maar dat deze informatie en communicatie<br />
van hogescholen naar de betrokken actoren dienen geoptimaliseerd te worden;<br />
- de evolutie van werkbegeleiding naar leertrajectbegeleiding een evenwichtsoefening is die enerzijds duidelijk<br />
en doelgericht uitgewerkt wordt, maar anderzijds op termijn kan leiden tot een dalende praktijkexpertise van<br />
de lectoren/praktijklectoren;<br />
- de beroepsexpertise staat borg voor de realisatie van een inhoudelijk degelijke opleiding en dat daarbij nog<br />
meer aandacht dient te gaan naar mogelijkheden voor werkveldervaring van het lectoren/praktijklectorenteam;<br />
- de aandacht en inzet voor professionalisering aanwezig zijn;<br />
- het personeel zich gedraagt als een hecht team en zich zeer laagdrempelig opstelt, wat de opleiding sterk<br />
studentgericht maakt;<br />
- de internationale contacten aanwezig zijn en nog kunnen uitgebouwd worden.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
324 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
Onderwerp 4<br />
Voorzieningen<br />
Facet 4.1<br />
Materiële voorzieningen<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.<br />
Oordeel visitatiecommissie: onvoldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding “Bachelor in de <strong>Vroedkunde</strong>” wordt georganiseerd op de campus Oude Luikerbaan 79 (KHLim) en<br />
de campus Guffenslaan 39 (PHL), beide te Hasselt. Bij de bepaling van de locatie wordt enerzijds gestreefd naar<br />
het gebruik van de meest geschikte infrastructuur en anderzijds getracht zoveel mogelijk activiteiten op eenzelfde<br />
campus door te laten gaan. Dit beperkt de verplaatsingen en het bijhorende tijdverlies voor lectoren/praktijklectoren<br />
en studenten.<br />
De contactmomenten op campus Guffenslaan richten zich voornamelijk tot de eerstejaarsstudenten tijdens het<br />
eerste semester en tot de derdejaarsstudenten, deze op de campus Oude Luikerbaan vooral tot de<br />
eerstejaarsstudenten tijdens het tweede semester en tot de tweedejaarsstudenten.<br />
De leslokalen op beide campussen zijn ruim en zijn uitgerust met de nodige didactische basismiddelen. Zij zijn<br />
echter nog niet helemaal aangepast aan het nieuwe onderwijsconcept van PGO. De keuze vanuit het beleid van<br />
de KHLim om de opleidingen Verpleegkunde, <strong>Vroedkunde</strong> en Orthopedagogie te groeperen op één campus heeft<br />
het voordeel dat een groot aantal ruimten gemeenschappelijk gebruikt kunnen worden. Een vaardigheidscentrum<br />
werd uitgetekend en uitgebouwd met aandacht voor een skillslab vroedkunde dat sinds 2003-2004 operationeel<br />
is. De indeling en het gebruik van de verschillende ruimten zijn afgestemd op het zo goed mogelijk aanwenden<br />
van het OGO (Opdracht Gestuurd .Onderwijs).<br />
Op campus Guffenslaan zijn uitgebreide computerfaciliteiten aanwezig. Het Laptopproject biedt alle studenten en<br />
lectoren/praktijklectoren de mogelijkheid een laptop aan te schaffen of te ontlenen voor de duur van de werk- of<br />
studieperiode. Door de intense samenwerking tussen beide hogescholen voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> werd<br />
deze service uitgebreid naar de studenten <strong>Vroedkunde</strong>, ingeschreven aan de KHLim. Elke student kan<br />
beschikken over een laptop, voorzien van een draadloze netwerkkaart. Daardoor kan de elektronische<br />
leeromgeving Blackboard benut worden om zowel de communicatie tussen student en docent als het aanbieden<br />
van leermateriaal elektronisch te laten verlopen.<br />
De campus Guffenslaan beschikt niet over een eigen mediatheek. Het beleid van de PHL besliste een<br />
mediatheek uit te bouwen op de centrale campus voor meerdere departementen. Deze centrale mediatheek dekt<br />
de informatiebehoeften van vier departementen en bestaat uit de internetzaal en het studielandschap. Hoewel zij<br />
als studielandschap goed uitgerust is en een degelijk aanbod aan vaktijdschriften en handboeken biedt, is de<br />
ruimtelijke afstand met de campus te groot en geven de studenten aan dat de werksfeer veel minder rustig is. De<br />
studenten maken liever gebruik van de mogelijkheden van de mediatheek op campus Oude Luikerbaan. Zij<br />
merken op dat het er rustiger werken is en dat het aanbod meer tegemoet komt aan de behoeften van de<br />
opleiding. De commissie stelt vast dat inderdaad ook hier is het aanbod aan vaktijdschriften en handboeken<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 325
voldoende is en dat het studielandschap degelijk uitgebouwd is. Op beide plaatsen zijn online databanken<br />
beschikbaar en voldoende mogelijkheden om tijdschriften of boeken te bestellen.<br />
De studenten worden al vroeg in de opleiding goed voorbereid om literatuur op te zoeken.<br />
Docenten- en studentenfaciliteiten zijn voldoende aanwezig.<br />
De commissie meent dat een doordacht gebruik van de beschikbare middelen de opleiding meer mogelijkheden<br />
moet bieden om studenten zowel docentafhankelijk als docentonafhankelijk te laten oefenen. Zoals eerder<br />
opgemerkt bij onderwerp 2 kan het vaardigheidsonderwijs verbeterd worden. De keuze om twee afzonderlijke<br />
vaardigheidslokalen in te richten, stemt niet overeen met de intenties die uitgewerkt zijn in het kwaliteitsplan voor<br />
een kwaliteitsvol onderwijs. De commissie merkt dit vooral op omdat de vaardigheidslokalen, en vooral dat op<br />
campus Guffenslaan, onvoldoende zijn uitgerust met moderne middelen. Campus Oude Luikerbaan kan dit tekort<br />
niet compenseren, want ook daar is specifiek voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> niet voldoende oefenmateriaal<br />
aanwezig.<br />
Toch beoordeelt de commissie dit facet als onvoldoende met betrekking tot de inrichting van de<br />
vaardigheidslokalen. Meer recente verloskundige didactische middelen zijn noodzakelijk op korte termijn. Het<br />
vaardigheidsonderwijs is zo belangrijk in degelijke professioneel gerichte bacheloropleiding <strong>Vroedkunde</strong> dat hier<br />
een oplossing moet komen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert de opleiding om op korte termijn voldoende recent didactisch verloskundige<br />
middelen ter beschikking te stellen als oefenmateriaal in het vaardigheidscentrum op de Campus PHL.<br />
Facet 4.2<br />
Studiebegeleiding<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de<br />
studievoortgang.<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De voorlichting aan potentiële studenten vindt plaats op Studie Informatie Dagen (SID-in’s), waar beide<br />
hogescholen vertegenwoordigd zijn. De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> Limburg heeft één informatiebrochure en de<br />
studenten worden geïnformeerd over het samenwerkingsverband tussen beide hogescholen. Jaarlijks worden<br />
drie opleidingsgebonden opendeurdagen georganiseerd op campus Oude Luikerbaan en één op campus<br />
Guffenslaan. Naast algemene wordt ook specifieke informatie gegeven aan de kandidaten. Informatie over de<br />
opleiding is ook beschikbaar op internet. In een departementale brochure wordt de opleiding voorgesteld. De<br />
vakinhouden zijn beschreven in een aparte brochure en studieondersteunende informatie over onder andere<br />
326 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
huisvesting en studiebegeleiding wordt in een documentatiemap aangeboden. Bij aanvang van de studie ontvangt<br />
de student tijdens de introductiedagen de opleidingsgebonden studiegids, die identiek is voor beide hogescholen,<br />
en de algemene studiegids. De commissie stelt vast dat de verstrekte informatie duidelijk is en dat de studiegids<br />
transparant is.<br />
De opleiding investeert veel energie in een studie- en studentenbegeleiding. De studie-advies-test is een<br />
belangrijk initiatief in het licht van de aansluiting van het onderwijs op de beginsituatie van de studenten. De<br />
commissie adviseert om deze gegevens nog meer systematisch te gebruiken. De opleiding heeft bij het invoeren<br />
van OGO in het eerste jaar meerdere elementen van leren leren in het eerste jaarsprogramma geïntegreerd.<br />
Daarnaast biedt zij de student ook individuele begeleiding en supervisie, waarbij de docent-vroedvrouwen de<br />
toegewezen studenten gedurende het hele studietraject opvolgen. Zij fungeren als “eerstelijnsopvang”. Er zijn een<br />
drietal supervisiemomenten voorzien in het eerste jaar. De wijze waarop de studenten doorheen de drie jaren<br />
gevolgd worden door een supervisor als spilfiguur voor de studiebegeleiding heeft de leden van de commissie<br />
sterk aangesproken. Ook de integratie van de leerbegeleiding doorheen het opleidingsconcept is waardevol.<br />
Leren leren zit verweven doorheen de verschillend werkvormen. Tevens worden aan een actieve studiehouding<br />
studiepunten toegekend (FOG-punten).<br />
Voor studenten met specifieke leerproblemen is er de mogelijkheid van individuele begeleiding. Dit kan resulteren<br />
in een studiebegeleiding of een doorverwijzing naar een externe instantie.<br />
De commissie stelt op basis van de gesprekken met de studenten en de afgestudeerden vast dat de studenten<br />
goed begeleid worden. Toch waarschuwt de commissie hier voor een te strakke sturing, waardoor er voor<br />
sommige studenten te weinig ruimte kan overblijven voor de ontwikkeling van een zelfstandige, kritische houding.<br />
De studiebegeleiding werkt vooral remediërend. Zoals eerder aangestipt bij facet 2.9 maakt de opleiding geen<br />
analyses van de vooropleidingen van de studenten. Er wordt geen leerstijlenonderzoek afgenomen en<br />
gestructureerd vakmonitoraat wordt niet georganiseerd. Lectoren/praktijklectoren en studenten stellen dat door de<br />
kleinschaligheid de afstand tussen studenten en lectoren/praktijklectoren klein is en dat problemen met<br />
studiemethode of vakinhoudelijke problemen dan ook snel gedetecteerd en geremedieerd worden. Uiteraard<br />
werkt hier ook de keuze voor het onderwijsmodel, waarin begeleiding doorheen de werkcolleges gerealiseerd<br />
wordt, in het voordeel van een sterke studentbetrokkenheid.<br />
De centrale dienst van de PHL “Socius” is de plaats waar de student terecht kan voor informatie over<br />
studietoelagen, kinderbijslagregelingen en over bemiddeling bij geschillen. Deze dienst ondersteunt ook het<br />
zoeken naar een studentenkamer. Een sociaal assistente zorgt voor directe psychosociale opvang van studenten<br />
en zal ze, indien nodig, doorverwijzen naar een psychotherapeut of andere externe hulpdienst. In de KHLim zorgt<br />
de vzw StuVoor voor studentenbegeleiding. De verstrekte sociale voorzieningen door StuVoor omvatten onder<br />
andere huisvesting, vervoer, gezondheidszorg, psychosociale begeleiding, sociale dienst, medische hulp,<br />
plaatsingsdienst, culturele en sportieve activiteiten en tussenkomst in het maaltijdgebeuren. De in de KHLim<br />
ingeschreven student <strong>Vroedkunde</strong> kan doorverwezen worden naar de dienst studentenbegeleiding. Deze dienst<br />
biedt voor studenten ondersteuning voor problemen op vlak van financiering, gezondheid of psychosociale<br />
moeilijkheden. Deze dienst biedt ook begeleiding bij bredere studieproblemen, zoals faalangst. De<br />
studentenbegeleidster maakt deel uit van een multidisciplinair team, dat georganiseerd is binnen de vzw<br />
Studentenvoorzieningen. De commissie stelt tijdens de gesprekken vast dat er door Socius en StuVoor<br />
voldoende initiatieven genomen worden voor psychosociale ondersteuning van de studenten. Het is opnieuw de<br />
supervisor die hier het eerste aanspreekpunt is. Hij/zij verwijst bij problemen door naar Socius.<br />
De ombudsdienst is voldoende toegankelijk voor en bekend bij de studenten. De ombudsdient is in de eerste<br />
plaats aanspreekpunt voor (praktische) studieproblemen zoals verplaatsingen van examens, klachtenbehandeling<br />
en vertegenwoordiging van de studenten op de deliberaties zoals vermeld in het examenreglement. Daarnaast<br />
dient de ombudsdienst te zorgen voor een eerste begeleiding of doorverwijzing van studenten met psychosociale<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 327
problemen naar de centrale sociale dienst. De studenten moeten zich wenden tot de ombudsdienst van de<br />
hogeschool waar zij ingeschreven zijn.<br />
Concrete initiatieven voor internationalisering worden in eerste instantie genomen door een departementale<br />
coördinator internationalisering. Hij heeft tot taak projecten te introduceren, te coördineren, uit te werken en op te<br />
volgen. Hiervoor kan hij beschikken over een jaarlijkse begroting waarin elke opleiding zijn plannen kan<br />
integreren. Binnen de opleiding werden daarenboven sinds enkele jaren 2 personeelsleden, één van de PHL (8%<br />
opdracht) en één van de KHLim (8% opdracht), verantwoordelijk gesteld voor het realiseren van deze dimensie.<br />
Voor studenten die willen participeren aan buitenlandse stages werd afgelopen academiejaar een uniforme<br />
selectieprocedure voor beide hogescholen ontwikkeld. Studenten worden gestimuleerd om deel te nemen aan<br />
internationale projecten, congressen of stages, al dan niet in kader van Socrates/Erasmus. Sinds kort kunnen<br />
studenten deelnemen aan projecten in het kader van ontwikkelingssamenwerking. Tot nu toe werd nog geen<br />
gebruik gemaakt van de mogelijkheden van docentenuitwisseling. Het was voor de opleiding niet mogelijk<br />
buitenlandse studenten op te nemen in het programma, mede door de recente programmaomvorming. In de<br />
nabije toekomst zal de opleiding in het derde jaar studenten kunnen ontvangen voor de module Hoogrisico.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt meer systematisch gebruik van de studieadviestest in functie van de studiebegeleiding.<br />
328 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
Oordeel over onderwerp 4: voorzieningen - voldoende<br />
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen onvoldoende<br />
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: goed<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de voorzieningen:<br />
- de opleiding over voldoende en degelijk uitgeruste onderwijsruimten beschikt;<br />
- meer beleidsaandacht noodzakelijk en vereist is om het skillslab uit te werken en uit te rusten als een<br />
volwaardig en doeltreffend vaardigheidscentrum;<br />
- de nodige aandacht besteed wordt aan materiële voorzieningen om onderwijsvernieuwing te kunnen<br />
bewerkstelligen;<br />
- de mediatheek en het studielandschap globaal doelgericht en gebruiksvriendelijk ontwikkeld en uitgevoerd<br />
zijn;<br />
- de collectie gericht is op actuele vakliteratuur.<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de studiebegeleiding:<br />
- de verstrekte informatie duidelijk is en dat de studiegids transparant is;<br />
- een supervisor - als spilfiguur voor de studiebegeleiding - de studenten doeltreffend doorheen de drie jaren<br />
volgt;<br />
- de integratie van de leerbegeleiding doorheen het opleidingsconcept waardevol is;<br />
- de opleiding beschikt over een goed werkende ombudsdienst;<br />
- systematiek aanwezig is in het internationaliseringbeleid en bij de aanpak van internationalisering.<br />
Op basis van de oordelen over de verschillende facetten oordeelt de commissie het onderwerp Voorzieningen<br />
toch als voldoende. De commissie maakt een positieve afweging omdat zij van oordeel is dat er voldoende<br />
potentieel en wil aanwezig is om de vastgestelde tekortkomingen te verhelpen.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 329
Onderwerp 5<br />
Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1<br />
Evaluatie resultaten<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In het zelfevaluatierapport wordt het kwaliteitsbeleidsplan van de beide hogescholen helder beschreven. De<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong> wordt door twee partners georganiseerd die niet tot eenzelfde associatie behoren.<br />
Ondanks de verschillen in organisatiestructuur en organisatiecultuur zijn in de respectievelijke benadering van<br />
kwaliteitszorg heel wat gelijkenissen te merken. Deze parallellen kunnen door overleg naar elkaar toegroeien en<br />
de kwaliteit van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> verhogen. Beide streven naar kwaliteitszorg vanuit een EFQMbenadering<br />
en integrale kwaliteitszorg. Voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> werkten de hogescholen een gezamenlijk<br />
plan uit voor de aanpak en organistatie van de interne kwaliteitszorg. Een eerste stap was de bepaling van<br />
bijkomende kwaliteitsindicatoren voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> Limburg. De aandachtspunten van deze<br />
samenwerking voor integrale kwaliteitszorg zijn duidelijk geformuleerd. Zo wordt de kwaliteit van het curriculum<br />
als de kern van de zorg voor kwaliteit naar voren geschoven en wordt jaarlijks een kwaliteitsplan opgesteld. Ook<br />
de systematische evaluatie van de opleiding in zijn geheel en in al zijn onderdelen én het intensiever betrekken<br />
van alle actoren is een aandachtspunt. Tenslotte zal aandacht besteed worden aan randvoorwaarden zoals<br />
scholing en training van het personeel, een optimaal middelenmanagement en een duidelijke afbakening van<br />
verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Beide partners engageren zich tot een zo efficiënt mogelijke<br />
samenwerking, waarbij zij opteren voor aanvulling eerder dan overlapping. Waar mogelijk, zal elke partner dat<br />
segment voor zijn rekening nemen waar hij de meeste expertise in heeft. Enkel de personeelsgebonden materies<br />
die aanleiding zijn voor evaluatie van het personeel, worden door elk afzonderlijk bekeken. De commissie<br />
waardeert de duidelijke inspanningen om de kwaliteitszorgsystemen te vergelijken en toe te passen op het<br />
samenwerkingsverband. Elke hogeschool heeft zijn invalshoek, maar er is een vlotte uitwisseling. De PHL<br />
beklemtoont zijn actieplannen, de KHLim zijn bevragingen.<br />
In dit kader merkt de commissie de langetermijnplanning door het Onderwijsontwikkelingsplan, de middellange<br />
termijnplanning door het kwaliteitsplan en het regelmatige kruispuntoverleg op. Aan de hand van indicatoren,<br />
zoals bestudeerbaarheid, instroomprofiel, tevredenheid en alumnibevraging wil de opleiding de kwaliteit van het<br />
nieuwe curriculum in kaart brengen en bewaken. Dit proces is recent opgestart. Voorheen werden algemene<br />
bevragingen uitgevoerd bij studenten, vooral dan inzake tevredenheid. Nu wil de opleiding meer focussen op de<br />
perceptie en ervaringen van de studenten en op de resultaten van de curriculumvernieuwing.<br />
De resultaten van de bevraging naar de stagebeleving worden in principe onder de vorm van deelrapporten<br />
bezorgd aan de ziekenhuizen, diensten en instellingen zodat zij de opvang en begeleiding van stagiairs kunnen<br />
optimaliseren. De inhoud ervan is uiteraard vertrouwelijk. Al sinds 1999 worden eerstejaarsstudenten jaarlijks<br />
bevraagd over hun tevredenheid over Informatie en onthaal, onderwijsorganisatie en begeleiding door<br />
lectoren/praktijklectoren, cursussen, evaluatie, mediatheek en diensten en tevredenheid over de algemene<br />
begeleiding. De algemene tevredenheid voor de basisopleiding <strong>Vroedkunde</strong> scoort voor het academiejaar 2003-<br />
2004 behoorlijk tot goed met een gemiddeld percentage van 72% akkoord met de 38 stellingen. Om in de<br />
330 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
toekomst accurate informatie te verzamelen om de opleiding verder bij te sturen moet deze vragenlijst aangepast<br />
worden.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt aan te kiezen voor één kwaliteitszorgsysteem voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
Facet 5.2<br />
Maatregelen tot verbetering<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan<br />
de realisatie van de streefdoelen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Aanwijzingen tot verbeteracties zijn de indicatoren afgeleid uit de cijfermatige gegevens van de metingen, de<br />
bevindingen vanuit de functioneringgesprekken, het inventariseren van studie- en studentenbegeleiding en van<br />
de overlegmomenten van de lectoren/praktijklectoren met de student en de lectoren/praktijklectoren onderling.<br />
Naargelang van de aard en de omvang van het probleem wordt een verbeteractie gepland. De opleidingsraad is<br />
daartoe het aangewezen orgaan. Deze raad plant de werkwijze en het niveau en vraagt desgewenst om<br />
ondersteuning vanuit de diensten.<br />
De commissie herkent tijdens haar bezoek voortdurend aandacht voor de verbeterspiraal in het kader van<br />
kwaliteitszorg. In het zelfevaluatierapport worden een aantal maatregelen tot verbetering genoemd, zoals de<br />
opwaardering van het afstudeerproject en de afstemming van de examenprocedures en -reglementering van<br />
beide hogescholen voor de studenten <strong>Vroedkunde</strong>. De organisatie van een gezamenlijke opleiding <strong>Vroedkunde</strong> in<br />
Limburg vroeg als prioritaire verbeteractie zeer veel energie.<br />
De commissie stelt ook vast dat effectief werk gemaakt is van de aanbevelingen van de laatste doorlichting.<br />
In tegenstelling tot andere aspecten van bevraging van het curriculum, scoort de stagebegeleiding niet zo hoog<br />
(bevraging voor de KHLim). In de laatste gemeenschappelijke bevraging van de afgestudeerden, was dit al hoger<br />
(70%), maar toch nog minder dan andere aspecten.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 331
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de opleiding moet onderzoeken waarom de stagebegeleiding bij de afgestudeerden<br />
niet zo hoog scoorde in de meting.<br />
- Bij inzage van de actieplannen stelt de commissie vast dat aan het punt “praktijkveld betrekken in de<br />
opleiding” en “verpleegtechnische vaardigheden” nog meer aandacht dient besteed te worden.<br />
Facet 5.3<br />
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de<br />
opleiding actief betrokken.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De relevante actoren binnen het onderwijsgebeuren zijn vertegenwoordigd in de decretaal voorgeschreven<br />
overlegorganen van de hogescholen. De academische raad en de departementale raad nemen een adviserende<br />
plaats in. De studenten zijn vertegenwoordigd in de studentenraad, het departementaal studentencomité (PHL)<br />
en de departementale studentenraad (KHLim) en ad hoc naargelang het thema hen aanbelangt in de<br />
opleidingsraad. Het werkveld wordt geconsulteerd bij de overlegmomenten over stage, de niveaubepaling van het<br />
stageniveau en de beoordeling van eindwerken.<br />
Alle stakeholders worden direct of indirect betrokken bij de uitbouw van een kwaliteitsvolle opleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
Medewerkers participeren in dit proces in de diverse organen, door bevragingen (expertise) en door middel van<br />
informeel overleg. Studenten worden gehoord via het studentenoverleg, bevragingen (eerstejaars,<br />
docentenevaluatie/SWOP), de departementale studentenraad en het formele studentenoverleg. Afgestudeerden<br />
worden betrokken via de driejaarlijkse afgestudeerdenbevraging. Het werkveld ten slotte wordt geraadpleegd via<br />
het werkveldoverleg.<br />
Buiten de vaststelling dat de decretaal vereiste raden en overlegorganen beschikbaar zijn, kunnen de studenten<br />
noch het werkveld weinig bijkomende informatie geven. Gezien het samenwerkingsplan en het vernieuwde<br />
curriculum is er, wat personeel betreft, wel een goede betrokkenheid. De commissie stelt vast dat door de<br />
opleidingsadviesraad en de stages een goede betrokkenheid met het beroepenveld aanwezig is. Jaarlijks wordt<br />
een mentorendag georganiseerd. De mentoren zijn wel geconsulteerd over het competentieprofiel. De commissie<br />
stelt echter voor om nog meer inspanningen te leveren om het werkveld te betrekken in en te informeren over het<br />
onderwijsvernieuwingsproces.<br />
Er bestaat geen alumniwerking voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
332 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de mogelijkheden te verkennen om alumniwerking als middel te benutten bij de<br />
bijsturing van de kwaliteit van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
Oordeel over onderwerp 5: interne kwaliteitszorg - voldoende<br />
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende<br />
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende<br />
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat<br />
- het kwaliteitsbeleid en de aanpak van de interne kwaliteitszorg met visie en transparantie ontwikkeld is en<br />
specifiek uitgewerkt is voor het samenwerkingsverband opleiding <strong>Vroedkunde</strong> Limburg;<br />
- een dynamisch kwaliteitszorgsysteem, gebaseerd op het EFQM-systeem, in de opleiding leidt tot het<br />
systematisch werken met de PDCA-aanpak;<br />
- systematisch bevragingen uitgevoerd worden over de verschillende aspecten van het onderwijs bij relevante<br />
doelgroepen, waarbij het beroepenveld beter betrokken kan worden;<br />
- de opleiding systematisch tot maatregelen ter verbetering van de interne kwaliteitszorg komt met inspraak<br />
van betrokkenen;<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 333
Onderwerp 6<br />
Resultaten<br />
Facet 6.1<br />
Gerealiseerd niveau<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.<br />
Oordeel visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De commissie spreekt haar waardering uit over de positieve samenwerking tussen de opleidingen als waren zij<br />
effectief één opleiding. Zij streven gezamenlijke doelstellingen na en realiseren samen een opleiding op goed<br />
niveau.<br />
Het werkveld geeft aan tevreden te zijn over het gerealiseerde niveau van de opleiding en waardeert het<br />
engagement, de zelfstandigheid en het verantwoordelijkheidsgevoel van de afgestudeerden. Toch kan de<br />
opleiding, gezien het gebrek aan gedragsindicatoren nog geen inzicht geven over de mate waarin de<br />
doelstellingen worden gerealiseerd. Hier wordt aan gewerkt. De afgestudeerden spreken hun waardering voor de<br />
opleiding en de lectoren/praktijklectoren uit.<br />
In 2002 werden alle KHLIim-afgestudeerden van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> voor de promotiejaren 2000, 2001 en<br />
2002 bevraagd over een aantal relevante aspecten. De respons bedroeg 46% waarvan 75% voltijds aan het werk<br />
was, 19% vrijwillig deeltijds en 4% onvrijwillig deeltijds. Ruim 94% van de 16 respondenten hadden binnen het<br />
half jaar een eerste betrekking. Een derde van de respondenten was tewerkgesteld in een materniteit, een derde<br />
in de verloskamer en het overige derde in andere diensten. Omdat de opleiding recent drastisch vernieuwd is, zijn<br />
de meeste verdere resultaten van dit onderzoek niet meer relevant.<br />
De tewerkstelling binnen de sector is goed, hoewel niet iedereen als vroedvrouw werkt en zowat de helft van de<br />
afgestudeerden start als verpleegkundige. Dit heeft echter vooral te maken met de Belgische<br />
arbeidsmarktgegevens.<br />
Studenten worden voorbereid op solliciteren.<br />
De opleiding bewaakt de kwaliteit van de stages door onder andere het stagebelevingsformulier, het overleg met<br />
de stageplaatsen, de bezoeken aan de stageterreinen en de leerbegeleiding. Door tegemoet te komen aan de<br />
vraag van het werkveld om actief te participeren in de opwaardering van het eindwerk zal de kwaliteit ervan nog<br />
toenemen. Na inzage van de documenten stelt de commissie vast dat zowel de stages als de<br />
afstudeerwerken/eindwerken voldoen aan het niveau van professioneel gerichte bachelor <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
Ongeveer een derde van de derdejaarsstudenten neemt deel aan buitenlandse stages. De studenten gaan,<br />
indien mogelijk, per twee naar dezelfde plaats. De afgelopen jaren is er een duidelijke stijging van het aantal<br />
studenten: van 5 in 2001-2002 (ongeveer 23%) over 7 in 2002-2003 (ongeveer 27%) naar 13 studenten in 2003-<br />
2004 (ongeveer 37%). Ook de docentenmobiliteit in het kader van internationale congressen en studiereizen<br />
334 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
neemt toe: van 2 in 2001-2002 over 4 in 2002-2003 en 5 van 2003-2004. Toch meent de commissie dat deze<br />
deelname van personeel aan internationale uitwisseling en congressen eerder beperkt is. De opleiding biedt een<br />
module high-risk aan voor buitenlandse studenten. Er meldden zich nog geen studenten aan voor deze module.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- In het kader van de verdere uitbouw van een gezamenlijke opleiding <strong>Vroedkunde</strong> door KHLim en PHL lijkt<br />
het aangewezen de eerste afgestudeerden van deze gezamenlijke opleiding opnieuw te bevragen over hun<br />
ervaringen.<br />
Facet 6.2<br />
Onderwijsrendement<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.<br />
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.<br />
Oordeel visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebeid en/of opleiding over de jaren<br />
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45% en<br />
de 50% liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin wordt de situatie per opleiding of<br />
studiegebied opgevolgd. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante<br />
andere opleidingen.<br />
Het gemiddelde slaagpercentage bij generatiestudenten in het eerste jaar ligt tussen 45% en 67%. Op basis van<br />
exameninschrijving wordt dat tussen 51% en 76%. In het tweede jaar liggen deze percentages tussen 84% en<br />
96%, en 87% en 97%. In het derde jaar slaagt 93% tot 100% en op basis van exameninschrijving 93% tot 100%.<br />
Deze slaagpercentages zijn redelijk hoog. Toch valt een grote uitval op in het tweede jaar. Dit heeft te maken met<br />
de stage in het tweede jaar. Dan wordt voor veel studenten pas duidelijk dat deze opleiding toch niet zo geschikt<br />
is, mede door de zware verantwoordelijkheid voor de vroedvrouw.<br />
De doorstroomcijfers tonen aan dat vooral in het eerste jaar en in mindere mate in het tweede jaar, studenten een<br />
extra jaar moeten studeren. De gemiddelde studieduur ligt de voorbije 5 academiejaren tussen de 3 jaar 0,9<br />
maanden en 3 jaar 4,2 maanden.<br />
Er wordt geen onderzoek uitgevoerd naar uitval en drop-outcijfers zijn niet beschikbaar. Streefcijfers en<br />
benchmarking zijn er nog niet. De opleiding is er zich van bewust dat systematisch registreren van instroom,<br />
doorstroom en uitval noodzakelijk is.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 335
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om systematisch uitvalgegevens, instroom en doorstroom te<br />
registreren, te analyseren en op te volgen.<br />
Oordeel over onderwerp 6: resultaten - voldoende<br />
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: goed<br />
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat<br />
- de opleiding degelijke en gewaardeerde vroedvrouwen aflevert;<br />
- internationalisering ingebed is in de opleiding en nog aanmoediging verdient;<br />
- de rendementscijfers bekend zijn;<br />
- de opleiding niet over streefcijfers beschikt;<br />
- een selectie gemaakt wordt in het eerste jaar met slaagcijfers, dat in het tweede jaar nog vrij veel uitval is en<br />
dat het slaagcijfer in het derde jaar hoog is.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
Globaal oordeel<br />
De visitatiecommissie vormde haar oordeel en motivatie op basis van volgende bronnen:<br />
- zelfevaluatierapport van de opleiding en bijhorende bijlagen<br />
- gevoerde gesprekken met de betrokkenen<br />
- documenten ter inzage bij het bezoek<br />
- opgevraagde documenten<br />
- reactie van de opleiding op het opleidingsrapport<br />
Op basis van de oordelen over:<br />
- Onderwerp 1: niveau en oriëntatie voldoende<br />
- Onderwerp 2: programma voldoende<br />
- Onderwerp 3: personeel voldoende<br />
- Onderwerp 4: voorzieningen voldoende<br />
- Onderwerp 5: interne kwaliteitszorg voldoende<br />
- Onderwerp 6: resultaten voldoende<br />
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding gewaarborgd is. De commissie beoordeelt de<br />
opleiding derhalve positief.<br />
336 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g -<br />
P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g
OVERZICHTSTABEL OORDELEN<br />
Onderwerp 1: Doelstelllingen van de opleiding<br />
Facet 1.1.: Niveau en oriëntatie<br />
Facet 1.2. Domeinspecifieke eisen<br />
Onderwerp 2: Programma<br />
Facet 2.1.: Relatie doelstelling en inhoud<br />
Facet 2.2.: Eisen professionele en academische gerichtheid<br />
Facet 2.3.: Samenhang<br />
Facet 2.4.: Studieomvang<br />
Facet 2.5.: Studielast<br />
Facet 2.6.: Afstemming vormgeving – inhoud<br />
Facet 2.7.: Beoordeling en toetsing<br />
Facet 2.8.: *Masterproef<br />
Facet 2.9.: Toelatingsvoorwaarden<br />
Onderwerp 3: Inzet van personeel<br />
Facet 3.1.: Kwaliteit personeel<br />
Facet 3.2.: Eisen professionele/academische gerichtheid<br />
Facet 3.3.: Kwantiteit personeel<br />
Onderwerp 4: Voorzieningen<br />
Facet 4.1.: Materiële voorzieningen<br />
Facet 4.2.: Studiebegeleiding<br />
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1.: Evaluatie resultaten<br />
Facet 5.2.: Maatregelen tot verbetering<br />
Facet 5.3.: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Onderwerp 6: Resultaten<br />
Facet 6.1.: Gerealiseerd niveau<br />
Facet 6.2.: Onderwijsrendement<br />
Score facet<br />
goed<br />
goed<br />
goed<br />
voldoende<br />
goed<br />
OK<br />
goed<br />
goed<br />
voldoende<br />
niet van<br />
toepassing<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
goed<br />
onvoldoende<br />
goed<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
goed<br />
voldoende<br />
Score<br />
onderwerp<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g<br />
- P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 337
338 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
2.9 Katholieke Hogeschool Sint-Lieven<br />
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding<br />
In het zelfevaluatierapport stelt de opleiding zich als volgt voor: “In 1909 stichtten de Liefdeszusters van de<br />
Verrezen Zaligmaker een school voor ziekenhuisverpleging, enkel toegankelijk voor de zusters van de eigen<br />
congregatie. In 1934 werd de school officieel erkend en in 1944 krijgt ze een naam: “School voor<br />
ziekenhuisverpleging Maria Middelares”. In 1946 werden ook zusters van andere congregaties en meisjes tot de<br />
opleiding toegelaten en in 1965 ook jongens. Tussen 1957 en 1987 ontwikkelde de school tot een opleidingsinstituut<br />
voor zowel gebrevetteerde als gegradueerde verpleegkundigen waarbij naast psychiatrische, sociale en<br />
ziekenhuisverpleegkundigen ook vroedvrouwen opgeleid werden. De éénjarige opleiding vroedkunde werd<br />
gestart in 1985.<br />
In 1987 werden de naam en de statuten van de VZW Verpleegsterschool Maria Middelares gewijzigd tot Hoger<br />
Instituut Maria Middelares, zodat kon gestart worden met een Graduaat Land- en Tuinbouw. In 1994 werd ook de<br />
toestemming bekomen om met een Graduaat Facilitaire Dienstverlening te starten, waardoor het HIMM uitgroeide<br />
tot een ‘multisectorale hogeschool’.<br />
In 1995 werden de opleidingen van het hoger onderwijs van het HIMM opgenomen in de Katholieke Hogeschool<br />
Sint-Lieven. 1995 was meteen ook de start voor de afzonderlijke driejarige opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. De Katholieke<br />
Hogeschool Sint-Lieven ontstond in 1995 uit een fusie van acht Oost-Vlaamse hogescholen. KaHo Sint-Lieven<br />
biedt 18 professionele en 4 academische bacheloropleidingen aan alsook 7 academische masteropleidingen.<br />
KaHo Sint-Lieven telt vier departementen: departement Industrieel Ingenieur en drie regionale departementen:<br />
departement Aalst, departement Sint-Niklaas en departement Gent. De opleiding bachelor in de <strong>Vroedkunde</strong><br />
wordt georganiseerd in departement Sint-Niklaas op Campus HIMM, Hospitaalstraat 23, te Sint Niklaas. De<br />
opleiding stelt zich tot doel competente vroedvrouwen op te leiden, die binnen diverse sectoren van de<br />
gezondheids- en welzijnszorg op professionele wijze integrale zorg bieden.<br />
Op 11 juli 2002 heeft de KaHo Sint-Lieven in het raam van de Bologna-akkoorden een associatieovereenkomst<br />
met de K.U.Leuven ondertekend. De Associatie K.U.Leuven is een formeel samenwerkingsverband tussen twaalf<br />
hogescholen en de universiteit K.U.Leuven. De associatie telt zes hogescholen die een opleiding vroedkunde<br />
aanbieden: KaHo Sint-Lieven, KHKempen, KHLimburg, KATHO, KHBrugge-Oostende en KHLeuven. Sinds<br />
september 2001 werken vertegenwoordigers van alle partnerinstellingen op regelmatige basis samen in<br />
verschillende overleggroepen zoals de deelwerkgroep curriculumopbouw <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
De opleiding is gebaseerd op het Beroepsprofiel van de Belgische vroedvrouw. Er wordt een nieuw<br />
competentiegericht opleidingsprofiel uitgewerkt. Het opleidingsprofiel van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aan de<br />
Katholieke Hogeschool Sint-Lieven is het resultaat van een visie op vroedkunde, een onderwijsvisie en een<br />
competentieprofiel. Met dit opleidingsprofiel wil de opleiding het volgende bereiken:<br />
- meer transparantie over de eindkwalificaties die de opleiding voor haar afgestudeerden beoogt;<br />
- duidelijke profilering van de opleiding en haar complementariteit t.a.v. andere verwante opleidingen of<br />
dezelfde opleidingen in andere instellingen;<br />
- opstarten van de dynamiek wat betreft onderwijsontwikkeling en onderwijsvernieuwing;<br />
- beleidsontwikkeling op het gebied van EVC/EVK;<br />
- organisatie van flexibele leertrajecten;<br />
- meer internationale mobiliteit binnen transnationale netwerken.<br />
De associatie schreef een opleidingsvisie op vroedkunde, waarin ook de competenties beschreven zijn. Deze<br />
visie werd kritisch bevraagd en op basis van de bevindingen van lectoren/praktijklectoren uit alle participerende<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 339
hogescholen geformuleerd. De algemene doelstellingen van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aan de Katholieke<br />
Hogeschool Sint-Lieven worden geëxpliciteerd in de onderwijsvisie, die aansluit bij de ‘Visietekst Onderwijs’ van<br />
de Associatie K.U.Leuven. De Onderwijsvisie <strong>Vroedkunde</strong> speelt in op de huidige evoluerende visie op onderwijs<br />
op Europees niveau. Zij kwam tot stand door een actieve betrokkenheid van alle belanghebbenden. Aansluitend<br />
op de ‘Visietekst Onderwijs’ van de Associatie K.U.Leuven die ook door KaHo Sint-Lieven wordt onderschreven,<br />
stelt het onderwijs in de opleiding tot vroedvrouw zich de volgende doelen: het bieden van onderwijs gericht op<br />
integratie, het bieden van interactief theoretisch en klinisch onderwijs en het bieden van onderwijs gericht op een<br />
evoluerende maatschappij.”<br />
Wat de kwaliteit van het zelfevaluatierapport betreft merkt de commissie op dat sommige facetten degelijk en<br />
andere vrij summier uitgewerkt zijn. De gesprekken zorgen voor bijkomende informatie over de verschillende<br />
facetten om tot een gefundeerd oordeel te kunnen komen.<br />
340 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
Onderwerp 1<br />
Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1<br />
Niveau en oriëntatie bachelor hoger professioneel onderwijs<br />
Beoordelingscriteria:<br />
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:<br />
- het beheersen van algemene competentie als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken<br />
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren<br />
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen<br />
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;<br />
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,<br />
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van<br />
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle<br />
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de<br />
beroepspraktijk;<br />
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De algemene visie van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven beoogt de integratie<br />
van zowel cognitieve inhouden, sociale en technische vaardigheden als professionele en persoonlijke attitudes.<br />
Deze integratie stelt vroedvrouwen, zowel zelfstandig als in teamverband, in staat om de multidisciplinaire aanpak<br />
van cliënt/patiëntgerichte zorg, voorlichting en educatie te organiseren, te coördineren en te evalueren, in functie<br />
van een kritisch inzicht in de actuele wetenschappelijke ontwikkelingen (evidence based midwifery). Een<br />
multidimensionele benadering van zwangerschap, seksualiteit en voortplanting zijn noodzakelijk. De vorming tot<br />
vroedvrouw vergt tevens een persoonlijke inzet voor kwaliteitsbehoud en verbetering, een kritische<br />
maatschappelijke betrokkenheid en een ethisch en deontologisch engagement.<br />
De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> verbindt er zich toe de studenten te vormen tot vroedvrouwen door de ontwikkeling van<br />
de competenties die vereist zijn voor de uitoefening van het beroep. In de algemene, de algemeen<br />
beroepsgerichte en de beroepsspecifieke competenties toont de afgestudeerde aan dat hij of zij volwassen,<br />
zelfstandig en conform het beroepsprofiel kan functioneren op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.<br />
De beroepsspecifieke competenties van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> zijn terug te vinden in het competentieprofiel<br />
voor de professionele bachelor in de <strong>Vroedkunde</strong>, zoals opgesteld in de Associatie K.U.Leuven, januari 2004. De<br />
afgestudeerde wordt in dit concept gezien als een beginnend beroepsbeoefenaar die diverse maatschappelijke<br />
rollen beheerst.<br />
De competenties worden ondergebracht bij de volgende rollen of eindcompetenties:<br />
- Persoon in de samenleving: “Echte, zelfbewuste, empathische, vakbekwame persoon, als symbool van de<br />
‘wijze vrouw’ voor de samenleving.”;<br />
- Coach/begeleider: “Met raad en daad bijstaan.”;<br />
- Zorgverlener: “Zorg verlenen op maat.”;<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 341
- Professional: “De professionele vroedvrouw draagt de verantwoordelijkheid om de eigen deskundigheid<br />
permanent te ontwikkelen. Het ontwikkelen van deze deskundigheid gebeurt met de methoden van<br />
wetenschappelijk onderzoek, reflectie en permanente bijscholing.”;<br />
- Teamlid: “Een multidisciplinaire samenwerking op micro-, meso- en macroniveau, waarbij professionaliteit,<br />
kwaliteit en continuïteit van de zorg centraal staan.”;<br />
- Organisator: “De zorg op mesoniveau mee ontwikkelen en implementeren.”<br />
De visitatiecommissie stelt vast dat de opleiding geleidelijk en weloverwogen werkt aan een competentiegericht<br />
curriculum. Het is duidelijk dat zowel de lectoren/praktijklectoren als de studenten zich in een groeiproces rond<br />
competentiegericht leren bevinden.<br />
De opleiding verwijst, zoals de andere opleidingen uit de Associatie K.U.Leuven, naar het competentieprofiel dat<br />
opgesteld werd binnen de associatie en dat rekening houdt met het beroepsprofiel en de BAMA-profielen. De<br />
eigen doelstellingen van de opleiding zijn hierop geënt. Het zelfevaluatierapport vermeldt zeer duidelijk de visie<br />
op de opleiding van vroedvrouwen waarin de onderwijsvisie van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven<br />
geïntegreerd wordt. De algemene, de algemeen beroepsgerichte en de beroepsspecifieke competenties voor een<br />
beginnende beroepsbeoefenaar na de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> zijn opgenomen en zijn duidelijk geformuleerd. Uit<br />
de gesprekken blijkt dat er wel degelijk aandacht is voor een holistische benadering, zoals aangegeven in het<br />
zelfevaluatierapport.<br />
De doelen zijn bekendgemaakt bij studenten en op mentorendagen aan het werkveld.<br />
Hoewel de competenties in de visietekst van de associatie ook het resultaat zijn van het raadplegen van<br />
internationale bronnen, meent de commissie dat in de opleidingsdoelstellingen nog te weinig aandacht besteedt<br />
aan de internationale dimensie.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de opleiding in de eigen doelstellingen meer aandacht dient te besteden aan de<br />
internationale dimensie.<br />
Facet 1.2<br />
Domeinspecifieke eisen<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die<br />
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het<br />
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van<br />
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.<br />
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante<br />
beroepenveld.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
342 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding volgt de Belgische en Europese richtlijnen. Zoals bij facet 1.1 aangehaald, werkt de opleiding met<br />
het competentieprofiel dat op associatieniveau opgemaakt werd. In dit kader is er op Europees vlak een<br />
samenwerkingsverband met de universiteit van Manchester, via Associatie K.U.Leuven. Tijdens een recent<br />
studiebezoek werd kennisgemaakt met de opleidingsprogramma’s, de leerdoelen, de trainingsmethoden en de<br />
beoordelingscriteria.<br />
De genese van de domeinspecifieke doelstellingen begint bij de associatie. De voorbije twee jaar werd hier<br />
constructief samengewerkt rond het formuleren van een opleidingsvisie en rond het uitwerken van een<br />
competentieprofiel voor de opleiding. De deelwerkgroep Curriculum <strong>Vroedkunde</strong> formuleerde de<br />
beroepsspecifieke competenties voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> die voorgelegd werden aan de<br />
beroepsorganisaties VLOV (Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen) en NVKVV (Nationaal Verbond van<br />
Katholieke Vlaamse Verpleegkundigen en Vroedvrouwen). De competenties werden voorgelegd aan de leden<br />
van de adviesraad, de mentoren en de directies van de verschillende stage-instellingen.<br />
Alle studenten en lectoren/praktijklectoren <strong>Vroedkunde</strong> hebben een exemplaar van de studiegids ontvangen<br />
waarin onder meer de onderwijsvisie en de competenties terug te vinden zijn.<br />
Het NVKVV organiseerde een onderzoek naar verpleeg- en vroedkundige vaardigheden van pas afgestudeerde<br />
vroedvrouwen. De resultaten zijn betekenisvol in de hervorming van het curriculum <strong>Vroedkunde</strong>. De commissie<br />
stelt tijdens de gesprekken vast dat hoewel de klemtoon op verpleegkundige vaardigheden ligt, deze steeds in het<br />
licht gesteld worden van het werk van de vroedvrouw.<br />
De commissie stelt vast dat de opleiding zich niet echt profileert ten opzichte van andere binnen- en buitenlandse<br />
instellingen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert meer eigen accenten te leggen op de opleiding en zich te profileren als opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> binnen de eigen hogeschool en daarbuiten.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 343
Oordeel over onderwerp 1: doelstellingen van de opleiding – voldoende<br />
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie: voldoende<br />
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat<br />
- het domeinspecifieke kader van de opleiding zich situeert in dat van de VLHORA. Dit kader werd<br />
voorafgaand aan de bezoeken door de visitatiecommissie ontwikkeld op basis van de kaders die aangereikt<br />
werden door de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong>;<br />
- de doelstellingen van de opleiding duidelijk gericht zijn op zowel de algemene competenties als op de<br />
algemene beroepsgerichte en de beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend<br />
beroepsbeoefenaar;<br />
- de geformuleerde competenties voldoen aan de decretale en beroepsspecifieke vereisten;<br />
- aandacht besteed wordt aan de holistische benadering van de opleiding tot vroedvrouw;<br />
- gestructureerd overleg met interne en externe actoren aan de basis ligt van de doelstellingen van de<br />
opleiding;<br />
- de opleiding doelbewust werkt aan een proces van onderwijsvernieuwing en hierbij rekening houdt met de op<br />
het beroepenveld afgestemde doelstellingen;<br />
- de eindkwalificaties bij het beroepenveld getoetst worden.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
344 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
Onderwerp 2<br />
Programma<br />
Facet 2.1<br />
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma<br />
Beoordelingscriteria<br />
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;<br />
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;<br />
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te<br />
bereiken.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De afstemming van de onderwijsvisie op de competenties van bachelor in de <strong>Vroedkunde</strong> resulteerde in een<br />
nieuw, competentiegericht curriculum van de opleiding, dat ontstaan is door het denkproces van alle<br />
lectoren/praktijklectoren. Opleidingsonderdelen worden meer geïntegreerd aangeboden. Dit leidt tot een grotere<br />
transparantie van de opleiding voor alle belanghebbenden. Nauw contact met het werkveld vormt een van de<br />
prioriteiten van de opleiding. De opleidingsadviesraad van de opleiding, de permanente overlegorganen met<br />
diverse stageplaatsen, het contact van de praktijklectoren en stagebegeleiders met het beroepenveld, de BIScoördinatoren<br />
(Begeleider (her)Intreders en Studenten, een wettelijk verplichte functie in gezondheidsinstellingen)<br />
van de stageplaatsen worden structureel en systematisch betrokken bij de invulling en uitwerking van het<br />
programma.<br />
De opleiding ziet de participatie van alle betrokken actoren als een belangrijke voorwaarde voor een goede<br />
curriculumontwikkeling. Communicatie met en informatie aan de onderwijsbetrokkenen worden systematisch<br />
ingebouwd. De invoering van het nieuwe curriculum wordt gradueel aangepakt: in academiejaar 2004–2005 start<br />
het eerste jaar, in 2005–2006 het tweede jaar en in 2006–2007 het derde jaar.<br />
De commissie stelt vast dat, hoewel de opleiding niet direct een aanwijsbare procedure voor de recente<br />
curriculumvernieuwing gevolgd heeft, de intenties wel duidelijk aanwezig zijn. Het nieuwe curriculum is<br />
evenwichtig opgebouwd rond het integrale zorgconcept en rond drie pijlers: de theorie van de vroedkunde, het<br />
klinisch onderwijs en de ondersteunende wetenschappen. De commissie toont haar waardering voor de nadruk<br />
op de holistische mensvisie die in het programma geïntegreerd wordt. Het betrokken opleidingsonderdeel drukt<br />
ook de holistische, zorgethische visie uit die binnen de opleiding leeft. Het incorporeren van wetenschappelijk<br />
onderzoek en evidence based practice in de opleiding moet de student helpen bij de voorbereiding op het beroep.<br />
De commissie stelt het op prijs dat deze opleiding in het kader van de associatie ook gericht werkt aan de<br />
formulering van gedragsindicatoren in relatie tot de eigen opleidings- en onderwijsvisie om het competentieprofiel<br />
te kunnen realiseren. Dit gegeven was tijdens het bezoek van de commissie aan de opleiding echter nog<br />
onvoldoende doorgedrongen. Er wordt nog te veel afzonderlijk gewerkt aan kennis en vaardigheden. De<br />
ontwikkeling van attitudes heeft nog geen zichtbare plaats in het curriculum. De commissie waardeert in dit<br />
verband alvast de grondig uitgewerkte ECTS-fiches, die gerelateerd zijn aan het competentieprofiel. Deze vormen<br />
een eerste belangrijke stap om de lectoren/praktijklectoren te sensibiliseren in de richting van<br />
competentieontwikkeling. Zij dienen immers hun werkzaamheden en aanpak binnen het competentieprofiel te<br />
plaatsen en uit te werken. De volledige invulling van de opleidingsonderdelen is opgenomen in de ECTS-fiches<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 345
en in de studiegids. De ECTS-fiche fungeert in de opleiding als een contract met de student. Bij de aanvang van<br />
elke onderwijsactiviteit licht de betrokken docent de afspraken uit de ECTS-fiche toe aan de studenten.<br />
In het vernieuwde curriculum is het streven naar integratie van de verschillende opleidingsonderdelen duidelijk<br />
aanwezig. Disciplineoverschrijdende elementen zijn sinds 2004-2005 ingevoerd. Voorbeelden zijn de<br />
casusbesprekingen, de terugkomende themadagen, de simulatieoefeningen en het projectwerk. Ook de<br />
inspanningen die de lectoren van de ondersteunende opleidingsonderdelen leveren, gaan in deze richting. Het<br />
opleidingsonderdeel verloskundig competentiemanagement trekt de bijzondere aandacht van de commissie. Het<br />
is disciplineoverschrijdend en is op gestructureerde manier ingebouwd in het curriculum. De competenties die in<br />
andere opleidingsonderdelen beoogd worden, worden hier geïntegreerd aangeboden.<br />
Zelfverantwoordelijk leren en zelfsturing zijn duidelijk aanwezig bij de keuzestages en de keuze van het<br />
eindwerkonderwerp.<br />
De commissie stelt vast dat de opleiding duidelijk aandacht heeft voor multiculturele ontwikkelingen in de<br />
gezondheidszorg, hoewel eerder schoorvoetend en nog niet systematisch.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt een transparantere procedure voor curriculumontwikkeling aan.<br />
- De commissie meent dat de invoering van het opleidingsonderdeel verloskundig competentiemanagement<br />
geen enkelvoudig disciplineoverstijgend project mag blijven en dat de lectoren/praktijklectoren van de andere<br />
opleidingsonderdelen mogelijkheden dienen te verkennen om analoge projecten te ontwikkelen.<br />
- De commissie vraagt een meer systematische aandacht voor multiculturaliteit in de opleiding.<br />
- De commissie stelt dat zelfverantwoordelijk leren en zelfsturing transparanter aanwezig dienen te zijn in het<br />
curriculum.<br />
Facet 2.2<br />
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend<br />
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;<br />
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;<br />
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare<br />
verbanden met de actuele beroepspraktijk.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding beoogt de integratie van zowel cognitieve inhouden, sociale en technische vaardigheden als van<br />
professionele en persoonlijke attitudes in het programma. Deze moeten ondersteuning bieden bij het<br />
maatschappelijk en beroepsmatig functioneren. De ondersteunende opleidingsonderdelen die de holistische<br />
mensvisie ondersteunen, brengen uit verschillende invalshoeken theoretische kaders aan, die de student moeten<br />
346 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
helpen een integraal zorgconcept op te bouwen. De contacten met het werkveld, zoals eerder aangehaald bij<br />
facet 2.1, bewaken de opvolging van nieuwe ontwikkelingen.<br />
Binnen de huidige onderwijs- en curriculumontwikkeling neemt de internationale samenwerking een belangrijke<br />
plaats in. Voor de formulering van de beroepsspecifieke competenties werden meerdere internationale bronnen<br />
geraadpleegd. De contacten met buitenlandse opleidingen hebben een grote invloed gehad op het huidige en het<br />
nieuwe curriculum en op de vernieuwing van de onderwijswerkvormen. Via stages en stagebezoeken in<br />
Nederland, Portugal en Italië onderhoudt de opleiding contacten met het buitenlandse werkveld.<br />
Het Hogescholendecreet van 1995 definieert maatschappelijke dienstverlening als alle prestaties ten behoeve<br />
van derden die tegen vergoeding geleverd worden door diensten of personeelsleden van een hogeschool. De<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong> definieert maatschappelijke dienstverlening als alle diensten aan de maatschappij die zich<br />
uiten in diverse initiatieven. Maatschappelijke dienstverlening die een rechtstreekse invloed heeft op het<br />
leerproces van studenten en/of lectoren/praktijklectoren bestaat onder andere uit de organisatie van<br />
mentorendagen en van een minisymposium Omgaan met verlies in de verloskamer, zelfzorg voor zorgverleners,<br />
de uitvoering van GVO-opdrachten door studenten in lagere of secundaire scholen of aan zwangere koppels, de<br />
organisatie van een jobbeurs en een bloedinzamelactie. Het uitlenen en verhuren van didactisch materiaal en de<br />
verhuur van lokalen voor diverse activiteiten maken deel uit van de maatschappelijke dienstverlening die<br />
onrechtstreeks een invloed heeft op de opleiding. De commissie meent dat de deelname aan projectmatig<br />
wetenschappelijk onderzoek dat vandaag nog niet aan bod komt en aan de maatschappelijke dienstverlening, de<br />
opleiding ten goede kan komen.<br />
De commissie vraagt specifieke aandacht voor de gemeenschappelijke opleidingsonderdelen van de<br />
eerstejaarsstudenten <strong>Vroedkunde</strong> en Verpleegkunde. Zij vraagt de opleiding erover te waken dat de<br />
samenwerking met de opleiding Verpleegkunde voor dergelijke opleidingsonderdelen de professionele eigenheid<br />
van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> niet belemmert.<br />
De opleiding bestaat uit 50% theoretische vorming en 50% klinische vorming. De klinische component wordt<br />
zodanig gespreid over de opleiding dat de kans op verwerking, toetsing en toepassing van theoretische inzichten<br />
degelijk kan verlopen. De stageverdeling over de opleiding loopt 9 weken in het eerste jaar, 14 weken in het<br />
tweede jaar en 16 weken in het derde jaar.<br />
De naar Europese richtlijnen uit te voeren prestaties worden geregistreerd in een logboek dat uniform is voor alle<br />
Vlaamse opleidingen <strong>Vroedkunde</strong>. De stage in het eerste jaar wordt opgesplitst in een algemene stage en een<br />
stage op materniteit. Tijdens de algemene stage oefenen de studenten de basisverpleegkundige vaardigheden.<br />
In het tweede en het derde jaar staan er enkel nog specifieke stages vroedkunde op het programma, meer<br />
bepaald materniteit, verloskamer, raadpleging, gynaecologie en neonatologie. De keuzestages in het derde jaar<br />
zijn NIC, MIC, operatiezaal en buitenlandse stage. De commissie stelt een graduele opbouw van vroedkundige<br />
stages vast, met mogelijkheid tot keuzestages. Toch stelt zij dat stage op een MIC verplicht zou moeten zijn voor<br />
alle studenten. Op dit ogenblik heeft de opleiding daarvoor te weinig stageplaatsen op deze diensten. Dit<br />
compenseert zij door de studenten in het tweede en derde jaar een 40-tal problematieken theoretisch te laten<br />
uitwerken. In het derde jaar krijgt de student inspraak in de keuze van stageplaatsen en diensten.<br />
De opleiding hanteert een overwogen stagebegeleidingsconcept van werk- en leerbegeleiding. De<br />
eerstejaarsstudenten krijgen werkbegeleiding van een praktijklector naast de begeleiding door mentoren. De<br />
tweede- en derdejaarsstudenten krijgen indien nodig ook een werkbegeleiding. Er wordt melding gemaakt van<br />
een mentorenwerking waarbij alle mentoren eenmaal per academiejaar uitgenodigd worden voor informatie en<br />
opleiding op vlak van stagebegeleiding. Een systematische vorming van de mentoren blijkt evenwel niet te<br />
bestaan.<br />
In de stagegids brengt de opleiding de nodige informatie over de stage en het stageboek samen. Bij inzage van<br />
de stageboeken en de begeleidingsdocumenten stelt de commissie vast dat de stage nog niet gerelateerd is aan<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 347
het competentieprofiel. Hoewel de studenten bij aanvang van de stage hun leerdoelen moeten formuleren,<br />
besteedt de opleiding tijdens de procesbegeleiding nog te weinig aandacht aan zelfreflectie en zelfevaluatie.<br />
Het eindwerk vormt een onderdeel van het klinische onderwijs in het opleidingsprogramma van het derde jaar.<br />
Wegens de hoge studiebelasting en het belang dat de opleiding aan het eindwerk hecht, werd in het nieuwe<br />
curriculum het aantal studiepunten van het eindwerk opgetrokken van vier naar zes. De opleiding ziet het<br />
eindwerk als onderwijsmiddel en als een instrument voor toetsing. Zij stelt dat het eindwerk een werk moet zijn<br />
waarin de functie van de vroedvrouw vanuit de verschillende componenten duidelijk belicht wordt. De commissie<br />
stelt echter vast dat de opleiding onvoldoende richtlijnen voorziet voor de studenten over de inhoudelijke sturing<br />
van het eindwerk. Ook de evaluatiecriteria voor de eindwerken zijn niet zo duidelijk. Toch meent de commissie<br />
dat de lectoren/praktijklectoren als begeleiders het proces in positieve zin sturen. De voorbereiding van het<br />
eindwerk start al in het tweede jaar. De commissie stelt vast dat de eindwerken een voldoende niveau behalen.<br />
De hogeschool neemt deel aan verschillende uitwisselingsprogramma’s en heeft institutionele contracten met<br />
meerdere Europese partnerinstellingen, waaronder verschillende ziekenhuizen. De opleiding besteedt voldoende<br />
aandacht aan internationale uitwisseling van studenten en lectoren/praktijklectoren. De commissie stelt een ruime<br />
deelname aan Europese buitenlandse stages vast. Studenten kiezen hiervoor omdat deze stages vooral<br />
mogelijkheden bieden tot zelfstandig werken. Jaarlijks organiseert de hogeschool een Flemish day voor alle<br />
buitenlandse studenten. Om de internationale en de Europese uitwisseling in de kijker te zetten, organiseert zij<br />
een aantal activiteiten, zoals de euroquiz, in verschillende departementen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert een uitbreiding van het aantal stageplaatsen voor prenatale raadpleging en van het<br />
aanbod aan buitenlandse stageplaatsen.<br />
- De commissie vraagt nog meer aandacht voor de integratie van de evidence based midwifery in het<br />
curriculum.<br />
- De internationale dimensie die door de samenwerking van de opleiding in associatieverband aan bod komt,<br />
dient in de opleiding zelf nog degelijker ontwikkeld te worden.<br />
- De commissie vraagt meer aandacht voor het competentieprofiel en voor de zelfsturing/zelfreflectie tijdens de<br />
stage.<br />
Facet 2.3<br />
Samenhang van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
348 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Gespreid over de drie jaren evolueert de opleiding van algemeen naar specifiek, van sterk begeleid naar meer<br />
autonoom en van meer theoretisch naar meer praktijkgericht onderwijs. De inhoudelijke samenhang van de<br />
opleiding wordt bewaakt in de ECTS-fiches, die ook een sequentiële, logische en coherente opbouw van het<br />
programma weerspiegelen. De lectoren/praktijklectoren bespreken de ECTS-fiches, al stelt de commissie vast dat<br />
dit niet gebeurt door structureel overleg. Daardoor is de onderlinge afstemming van opleidingsonderdelen eerder<br />
afhankelijk van de bereidheid van de lectoren/praktijklectoren.<br />
Het principe van 50% theoretische vorming en 50% klinische vorming, opgelegd door de Europese richtlijnen,<br />
wordt niet per jaar, maar wel in de totaliteit van de opleiding gerealiseerd. In het eerste jaar zijn 23 studiepunten<br />
toegekend aan klinisch onderwijs, in het tweede 31 en in het derde 36. Voor het theoretisch onderwijs gaan de<br />
toegekende studiepunten van 37 in het eerste jaar naar 29 in het tweede en 24 in het derde jaar. De commissie<br />
acht dit een goede verdeling om een graduele opbouw van algemeen naar specifiek beroepsgericht werken uit te<br />
bouwen. In het opleidingsonderdeel verloskundig competentiemanagement komen de verschillende onderdelen<br />
samen.<br />
In de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> wordt een beperkte onderwijsflexibilisering structureel ingebouwd door een<br />
schakelprogramma voor bachelors in de Verpleegkunde, studieduurverkorting op basis van EVC en EVK en door<br />
IAJ–programma’s op maat van de student. De opstelling van elk IAJ-programma houdt rekening met een<br />
sequentiële opbouw.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt meer structureel overleg over de ECTS-fiches aan.<br />
Facet 2.4<br />
Studieomvang<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: tenminste 180<br />
studiepunten.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: OK<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal organiseert de opleiding dus een<br />
programma van 180 studiepunten en voldoet zij hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de minimale<br />
studieomvang van een professioneel gerichte bachelor.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 349
Facet 2.5<br />
Studielast<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen vastgesteld krachtens decreet;<br />
- Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de<br />
studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De hogeschool kan bogen op een lange traditie met studielastmetingen. Zij gebruikt hiervoor de methode van de<br />
studietijdschatting en bepaalt zo of de globale studietijd effectief tussen de decretaal bepaalde 1500 en 1800 uren<br />
per studiejaar zit en of per opleidingsonderdeel de relatie tussen het aantal studiepunten en de studielast klopt.<br />
De opleiding integreert de resultaten in het curriculum. Uit de studielastmetingen blijkt dat de gemeten studielast<br />
in elk studiejaar tussen de decretaal bepaalde uren ligt.<br />
Het aantal studiepunten per opleidingsonderdeel is vermeld in de lessentabel. Daarbij wordt een inschatting<br />
gemaakt van de tijdsinvestering die de gemiddelde student nodig heeft voor de beschreven leerinhoud. De docent<br />
licht deze verantwoording toe bij het begin van de cursus. De totale studiebelasting bevat ook een aantal<br />
contacturen die de student in direct contact brengen met de lector/praktijklector/ stagementor.<br />
De studielast wordt jaarlijks gemeten bij alle studenten uit het eerste, tweede en derde jaar <strong>Vroedkunde</strong>. De<br />
bevraging gebeurt altijd bij de geslaagde studenten en wordt gemotiveerd. De studietijd wordt gemeten per<br />
opleidingsactiviteit. Omwille van de heterogeniteit van de studentenpopulatie in het eerste jaar wordt de begrote<br />
studielast in het eerste jaar lager gelegd.<br />
De resultaten van de studielastmetingen worden geëvalueerd en besproken met de lectoren/praktijklectoren en<br />
de studenten. Het resultaat van de individuele docent wordt als oriëntatie gebruikt in het functioneringsgesprek.<br />
De resultaten worden opgevolgd. In het verleden werden na grondig onderzoek ten gevolge van de<br />
studielastmeting de inhoud of het aantal opdrachten van enkele opleidingsonderdelen aangepast.<br />
De jaarlijkse voorbereidende cursus chemie voor instromende eerstejaarsstudenten, vormt samen met een<br />
specifiek begeleidingsplan voor deze studenten, het monitoraat en de SOVO-trainingen een studiebevorderende<br />
factor. Uit de enquête Eerstejaarsbegeleiding blijkt dat de studenten globaal genomen zeer positief zijn over de<br />
begeleiding in het eerste jaar. Uit de analyse van de open vragen blijkt dat studenten de beschikbaarheid van<br />
lectoren, praktijklectoren en jaarverantwoordelijken globaal zeer hoog waarderen.<br />
Een foutieve interpretatie door de studenten van een vraag over studiebegeleidinguren wordt tijdens de<br />
gesprekken bijgestuurd. De studenten blijken zeer tevreden te zijn met de voorziene studiebegeleidinguren. De<br />
resultaten van de recentste studietijdmeting bevestigen dit. De ervaren en de begrote studielast komen hierin<br />
beter overeen. De commissie stelt de graduele verhoging van de studiebegeleidinguren over de drie jaren op<br />
prijs.<br />
350 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt bijkomende aandacht te besteden aan de vrij hoge studielast in het derde jaar.<br />
Facet 2.6<br />
Afstemming tussen vormgeving en inhoud<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;<br />
- De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding spant zich duidelijk in om de beoogde competenties te realiseren aan de hand van een mix van<br />
gepaste werkvormen die zelfwerkzaamheid, creativiteit en levenslang leren stimuleren. De commissie waardeert<br />
in dit verband ook de ECTS-fiches. Vanuit pedagogisch-didactisch oogpunt streeft de opleiding een overgang na<br />
van een docentgerichte naar een studentgerichte sturing en tracht zij dit gradueel op te bouwen van het eerste<br />
naar het derde jaar.<br />
De opleiding heeft duidelijke intenties voor een graduele opbouw van opdrachtgestuurd onderwijs en houdt<br />
daarbij rekening met de achtergrond van de eerstejaarsstudenten. Haar aandacht voor onderwijsvernieuwingen is<br />
zowel op het binnenland als op het buitenland gericht. Zo baseert zij zich op het model van de opleidingen<br />
Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong> in de Katholieke Hogeschool Limburg om opdrachtgestuurd onderwijs in de<br />
opleiding te integreren. En zo maakt zij al sinds 1998-1999 voor de klinische vorming gebruik van het<br />
vaardigheidscentrum waar verloskundige, verpleegkundige en neonatale vaardigheden aangeleerd worden via de<br />
skillslabmethode, die ontwikkeld is aan de Medische faculteit van de Universiteit van Maastricht. De studenten<br />
kunnen onafhankelijk oefenen en leggen een toets af voor ze op stage gaan.<br />
Bij de beroepsuitoefening spelen communicatieve en instrumentaal-technische vaardigheidsaspecten een<br />
belangrijke rol. De integratie van de verschillende competenties wordt vooral bereikt in de oefensessies met<br />
simulatiepatiënten. Met betrekking tot de eerstejaarsbegeleiding staan de studenten zeer positief ten opzichte van<br />
innovatieve leervormen zoals vrije oefeningen en het werken met simulatiepatiënten. Dit moet een aanmoediging<br />
vormen voor de verderezetting van dit soort initiatieven.<br />
In het eerste en tweede jaar werkt de opleiding met themadagen. In het tweede en derde jaar wordt projectwerk<br />
gradueel ingevoerd van begeleid naar het zelfstandig uitwerken van een project.<br />
In 2004 opteerde de hogeschool om in associatieverband aan te sluiten bij het elektronische leerplatform Toledo<br />
dat zelfstandig studeren moet stimuleren.<br />
De ontwikkeling van doelgerichte leermethoden en beoordelingscriteria is duidelijk gericht op de vorming van<br />
algemene en beroepsgerichte competenties met vakoverschrijdende integratie. Opnieuw uit de commissie hier<br />
haar waardering voor het opleidingsonderdeel verloskundig competentiemanagement, waarvan zij de<br />
werkstukken van de studenten van het lopende academiejaar heeft kunnen inkijken.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 351
De studenten geven aan tevreden te zijn over het aangeboden studiemateriaal. Toch stelt de commissie na<br />
inzage vast dat de kwaliteit van sommige syllabi nog meer aandacht verdient.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding creatief na te denken over mogelijkheden om de studenten vroedkunde<br />
niet samen te hoeven zetten met de studenten verpleegkunde en zo de troeven die de kleinschaligheid van<br />
de opleiding biedt, te borgen.<br />
Facet 2.7<br />
Beoordeling en toetsing<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de<br />
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De studenten krijgen bij het begin van het academiejaar een onderwijs- en examenreglement in de<br />
studentenagenda, als onderdeel van de studiegids. De evaluatiewijze binnen het opleidingsonderdeel staat ook<br />
vermeld op elke ECTS-fiche. De fiches geven aan dat er in de verschillende opleidingsonderdelen ook<br />
verschillende evaluatievormen gehanteerd worden. De lectoren/praktijklectoren moeten hier regelmatig aandacht<br />
aan besteden tijdens de lessen. De studenten zijn bekend met de studiegids en het examenreglement. De<br />
examenregelingen houden waar mogelijk rekening met de opmerkingen en de wensen van de studenten en<br />
worden tijdig bekendgemaakt.<br />
De ECTS-fiches tonen duidelijk aan dat er verschillende evaluatievormen gehanteerd worden. Inzage in de<br />
examenvragen toont aan dat er een variatie is van vragen die verwijzen naar de doelstellingen, hoewel voor een<br />
aantal algemene opleidingsonderdelen toch nog zeer kennisgerichte vragen gesteld worden. Bij de verdere<br />
uitwerking van het nieuwe curriculum zal nog meer aandacht gaan naar nieuwe evaluatievormen. De opleiding<br />
stimuleert groepswerk, projectwerk en zelfstandig uitvoeren van opdrachten en deze vragen een andere manier<br />
van evalueren.<br />
De studenten geven aan goed voorbereid te worden op de examens tijdens de lessen. Voor een aantal<br />
opleidingsonderdelen kunnen zij proefexamens afleggen. De resultaten van de januari-examens worden in de<br />
teamvergadering besproken om de studenten indien nodig bij te sturen. De jaarverantwoordelijke of het<br />
opleidingshoofd bespreekt de eventuele tekorten met de student. De student kan een gesprek aanvragen met<br />
elke docent en heeft de mogelijkheid om examenkopijen in te kijken. De evaluatie is transparant.<br />
Ook de hogeschool besteedt aandacht aan de kwaliteitsbewaking van de toetsing. Alle opleidingshoofden kregen<br />
in november 2004 een opleiding Kwalitatief evalueren. De lectoren/praktijklectoren <strong>Vroedkunde</strong> kregen onlangs<br />
een bijscholing rond examineren in het kader van professionelisering.<br />
352 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
Voor stage is procesevaluatie een belangrijke evaluatievorm. De student krijgt geen definitieve beoordeling na<br />
elke stageperiode, maar pas op het einde van de examenperiode. Hierbij houdt men zowel rekening met de<br />
informatie van de verschillende stageterreinen als met de verslaggeving in het stageboek, de integratie van<br />
leerinhouden, de leerpunten van de student en zijn procesevaluatie. Bij de eindevaluatie wordt rekening<br />
gehouden met de informatie van de stagementoren, de hoofdvroedvrouwen en de praktijklectoren. Dit gebeurt per<br />
stageperiode aan de hand van het logboek en de evaluatieformulieren.<br />
De procesevaluatie van het eindwerk gebeurt door de begeleider ervan. Voor deze productevaluatie en voor de<br />
beoordeling van de presentatie wordt hij bijgestaan door twee externe beoordelaars. Na de openbare presentatie<br />
bespreken en beoordelen de juryleden de inhoud, de vorm en de presentatie. De uniformiteit van de beoordeling<br />
wordt bewaakt door de aanwezigheid van één van twee vroedvrouwen bij elke eindwerkpresentatie. De<br />
evaluatiecriteria voor de eindwerken zijn niet echt duidelijk, maar door het feit dat de procesbegeleiders<br />
lectoren/praktijklectoren zijn, gaat er tijdens de begeleiding zelf toch al een zekere sturing uit. De commissie acht<br />
de eindwerken van een voldoende niveau.<br />
Voor de evaluatie van internationale stages binnen Socrates heeft de Europese Commissie een ECTS grading<br />
scale uitgewerkt. Andere buitenlandse stages worden geëvalueerd met een eigen evaluatiedocument.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan de evaluatievormen nog meer uit te werken in functie van<br />
competentiegericht onderwijs.<br />
Facet 2.8<br />
Masterproef<br />
Niet van toepassing.<br />
Facet 2.9<br />
Toelatingsvoorwaarden<br />
Beoordelingscriteria:<br />
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:<br />
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,<br />
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens<br />
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt<br />
erkend;<br />
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden<br />
voldoen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De toelatingsvoorwaarden voorzien in de onderwijsregeling zijn in overeenstemming met de decretaal gestelde<br />
normen. Voor de bijzondere afwijkende toelatingsregels is een procedure uitgewerkt op associatieniveau.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 353
De hogeschool en de opleiding engageren zich actief om de opleiding vlot toegankelijk te maken. Dit uit zich<br />
onder andere in de infobrochures, de deelname aan de SID-in’s, de jaarlijkse infonamiddagen en de<br />
opendeurdag. In de week voor de start van het academiejaar worden alle eerstejaarsstudenten uitgenodigd op de<br />
introductiedag. Instromende studenten met leermoeilijkheden kunnen terecht bij de dienst Studie- en<br />
studentenbegeleiding.<br />
Het startniveau van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> is volledig aangepast aan de overgrote meerderheid van<br />
instromende studenten uit het TSO. Het startniveau staat beschreven in de ECTS-fiches. Het studieprogramma is<br />
afgestemd op deze meerderheid van 55% instromers uit TSO, 39% uit ASO. 6% van de nieuwkomers heeft al<br />
een ander diploma hoger onderwijs. De eerstejaarsstudenten verklaren een juist beeld gekregen te hebben van<br />
de moeilijkheidsgraad van de opleiding door correcte informatieverstrekking.<br />
De hogeschool voert een flexibel vrijstellingsbeleid. Er melden zich steeds meer studenten die elders verworven<br />
competenties en eerder verworven kwalificaties kunnen inbrengen. Elk ander diploma hoger onderwijs kan tot<br />
meer of minder vrijstellingen leiden in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. Vrijstellingen worden gegeven op basis van<br />
evenwaardige opleidingsonderdelen met een evenredige studiebelasting. In het kader van EVC en EVK werd een<br />
brugprogramma van 120 studiepunten ontworpen voor verpleegkundigen. Het beleid op het gebied van EVC en<br />
EVK werd toevertrouwd aan de associatie en wordt daar verder uitgewerkt.<br />
De opleiding beschikt tot nu toe niet over analyses van de vooropleidingen van de studenten en voert geen<br />
specifiek instroombeleid. De hogeschool organiseert een voorbereidende cursus scheikunde voor studenten met<br />
een minder geschikte vooropleiding. Het begeleidingsplan waarvan sprake in het ZER (o.m. voor de werkende<br />
student), kan tijdens de gesprekken slechts beperkt geconcretiseerd worden.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt meer werk te maken van mogelijkheden voor flexibele leerwegen.<br />
354 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
Oordeel van het onderwerp 2: Programma – voldoende<br />
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende<br />
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende<br />
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: voldoende<br />
- Facet 2.4 Studieomvang: OK<br />
- Facet 2.5 Studielast: goed<br />
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: goed<br />
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: goed<br />
- Facet 2.8 *Masterproef: niet van toepassing<br />
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat<br />
- de inhoudelijke kwaliteit van het programma de studenten effectieve en efficiënte mogelijkheden biedt om de<br />
beoogde competenties te ontwikkelen;<br />
- de onderwijsvisie duidelijk, consequent en gradueel uitgewerkt is in het programma;<br />
- de internationale dimensie en de internationalisering van het onderwijsprogramma aanwezig zijn;<br />
- het programma degelijk verankerd is in de professionele praktijk;<br />
- de opleiding de programmaherziening en -vernieuwing evalueert en bijstuurt met betrokkenheid van de<br />
verschillende actoren;<br />
- de stage en het eindwerk goed ingebed zijn in de professionele praktijk;<br />
- de opleiding degelijk waakt over de inhoudelijke samenhang van het programma en dat de onderwijsvisie<br />
van de opleiding daarbij richtinggevend is;<br />
- men probeert om de vormgeving en de inhoud met zorg op elkaar af te stemmen;<br />
- de opleiding voldoet aan de formele eisen betreffende de studieomvang;<br />
- de hogeschool op het gebied van de methodologie van de studietijdmeting een stevige expertise opgebouwd<br />
heeft, waarvan de opleiding ter degen gebruik maakt;<br />
- bij de keuze van de evaluatievorm rekening gehouden wordt met de gebruikte werkvorm en de te beoordelen<br />
competenties en dat deze transparant zijn voor de betrokkenen;<br />
- de werkwijzen voor de kwaliteitsbewaking van en bij de evaluaties goed uitgewerkt zijn en dat aangepaste<br />
evaluatievormen met objectieve criteria voor de toetsing en evaluatie van competenties verdere aandacht<br />
krijgen;<br />
- de EVC/EVK in de opleiding leeft;<br />
- de opleiding zich bewust is van de waarde van toegepast wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke<br />
dienstverlening;<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 355
Onderwerp 3<br />
Personeel<br />
Facet 3.1<br />
Kwaliteit personeel<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het<br />
programma.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het algemene personeelsbeleid van de hogeschool is opgenomen in het kwaliteitshandboek en omvat de<br />
selectie, de benoeming, de bevordering, de mandaten en de personeelsevaluatie. Het is heel moeilijk om een<br />
zuiver beeld te krijgen van het aantal lectoren/praktijklectoren in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. Dit heeft te maken met<br />
het feit dat meerdere lectoren/praktijklectoren uit de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> ook een les- en/of<br />
stagebegeleidingopdracht hebben in de opleiding Verpleegkunde.<br />
Vijf leden van het onderwijzend personeel hebben het diploma van vroedvrouw, van wie twee ook het diploma<br />
verpleegkunde. Drie lectoren/praktijklectoren combineren hun deeltijdse opdracht in de hogeschool met een<br />
opdracht als vroedvrouw in het ziekenhuis. Voor de meer gespecialiseerde opleidingsactiviteiten doet men een<br />
beroep op gastdocenten, voornamelijk artsen. De opleiding wordt deskundig ondersteund door administratieve<br />
krachten. De centrale diensten organiseren regelmatig inservice-trainingen, zoals bijscholing voor het<br />
studentenprogramma en het stageprogramma, voor administratief en technisch personeel.<br />
Het taakinvullingsbeleid van de hogeschool voorziet in de decretale verplichtingen op het gebied van onderwijs,<br />
wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijk dienstbetoon. De verantwoordelijkheid wordt gedelegeerd naar<br />
het opleidingshoofd. In het Departementaal Onderhandelingscomité (DOC) worden afspraken gemaakt over de<br />
taakbelasting van lectoren/praktijklectoren. Iedereen krijgt bij de aanvang van elk academiejaar een<br />
opdrachtenfiche met een gedetailleerd overzicht van de opdracht en een berekening van de werklast. De<br />
maandelijkse opleidingsraad vormt het informatie- en overlegkanaal voor alle lectoren/praktijklectoren uit de<br />
opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> en Verpleegkunde over de studiejaren heen. De communicatie in de opleiding gebeurt<br />
continu zowel in een informele sfeer als door formele gesprekken. In de hogeschool verloopt de communicatie<br />
met het personeel en de studenten formeel via de diverse al dan niet decretaal bepaalde inspraak- en<br />
medezeggenschapsorganen. In de mediatheek of op de ftp-server van de hogeschool kan men alle verslagen van<br />
inspraak- en overlegorganen inkijken. De basisafspraken met en de regelingen voor studenten worden<br />
gegroepeerd in de studiegids en in de stagegids.<br />
Voor nieuwe personeelsleden organiseert de hogeschool jaarlijks een introductieprogramma. Daarnaast worden<br />
deze mensen ook opgevangen en geïnformeerd door het opleidingshoofd en door de collega’s. De commissie<br />
stelt vast dat er vraag is naar een vorm van ingroeibaan, net zoals een uitgroeibaan, onder andere om het<br />
betrokken personeel te motiveren.<br />
De hogeschool beschikt over een duidelijke evaluatieprocedure voor het personeel. De eerste evaluator voor<br />
lectoren/praktijklectoren is het opleidingshoofd. De studiegebiedcoördinator is de tweede evaluator. De nadruk ligt<br />
op de plannings- en functioneringsgesprekken. Tijdens deze laatste gesprekken worden de studenten-<br />
356 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
evragingen over lectoren/praktijklectoren besproken en geëvalueerd. Ook het opleidingshoofd, de<br />
studiegebiedcoördinator en het departementshoofd worden regelmatig geëvalueerd.<br />
Het aanwervingsbeleid wordt toevertrouwd aan de departementen en de opleidingen. Voor de opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> gebeurt dit samen met de opleiding Verpleegkunde. De visitatiecommissie stelt vast dat het<br />
beschreven beeld van het personeelsbeleid op hogeschoolniveau in het zelfevaluatierapport weinig of niet<br />
geconcretiseerd wordt voor en in de opleiding zelf. Ook uit de gesprekken blijkt dat dit algemene beleid aan de<br />
top ontwikkeld is en niet doorgezet wordt naar de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. De commissie ervaart geen duidelijk<br />
beleid voor de aanwerving van nieuwe lectoren/praktijklectoren.<br />
Via het HOC en het DOC werden duidelijke criteria geformuleerd voor de bevorderingen. In 2004 werd gekozen<br />
om een gemeenschappelijk bevorderingsbeleid voor de hele hogeschool uit te werken. Dit resulteerde in een<br />
reglement voor de bevordering en de ambtswijziging voor het onderwijzend personeel en een loopbaanreglement<br />
voor het ATP. Deze staan beide uitgeschreven in het kwaliteitshandboek.<br />
De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> wordt gedragen door een groep praktijkmensen. Een onderzoek uit 2003 van de<br />
deelwerkgroep Professionalisering en vorming van docenten binnen de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> en Verpleegkunde<br />
van de associatie, toont aan dat in de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven 53,33% van het totaal aantal<br />
betrokkenen een universitair diploma heeft. Bij de associatiepartners varieert het aantal universitair geschoolden<br />
van 38,46% tot 70,59%. Sinds 1999 voert men een doordacht aanwervingsbeleid in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> en<br />
Verpleegkunde van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven en worden meer vroedvrouwen en verpleegkundigen<br />
met een licentiaatdiploma aangeworven. Het algemene aanwervingsbeleid streeft naar een personeelsbestand<br />
dat voor 2/3 uit academisch geschoolden bestaat. In de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> benadert men dit streefdoel.<br />
Hoewel de hogeschool geen eisen stelt met betrekking tot een pedagogisch bekwaamheidsbewijs hebben alle<br />
lectoren/praktijklectoren vroedkunde een AILO- of GPB-opleiding gevolgd.<br />
De professionalisering van het personeel gebeurt in samenwerking met de opleiding Verpleegkunde, die op twee<br />
campussen ingericht wordt. De professionalisering situeert zich op het niveau van de vakinhoud, de<br />
onderwijskunde en het werkveld. Op vlak van kwaliteitsbegeleiding, opleiding en bijscholing organiseren de<br />
hogeschool en de opleiding enkele activiteiten voor alle personeelsleden, waaronder twee KaHo-dagen per<br />
academiejaar en twee interne opleidingen per academiejaar. Lectoren/praktijklectoren hebben inspraak in het<br />
thema. De centrale diensten organiseren interne opleidingen, zoals een cursus assessment.. Dankzij interne<br />
bijscholing zijn de lectoren/praktijklectoren in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> bijzonder enthousiast over het concept van<br />
opdrachtgestuurd onderwijs. Elk extern bijscholingsaanbod wordt aan de lectoren/praktijklectoren<br />
bekendgemaakt. De deelwerkgroep van de associatie werkt verder rond het professionaliseringbeleid van<br />
lectoren/praktijklectoren. De bedoeling is dat er ook op het niveau van de associatie navorming en bijscholing<br />
voor lectoren/praktijklectoren zal plaatsvinden. De commissie meent dat het professionaliseringsbeleid voor de<br />
lectoren/praktijklectoren vroedkunde degelijk is.<br />
De commissie stelt vast dat de opleiding over een groep medewerkers beschikt die gekwalificeerd en<br />
gemotiveerd zijn om de opleidingsdoelstellingen waar te maken. Niet-academisch opgeleiden beschikken over<br />
een ruime onderwijs- of werkervaring en zijn omwille van deze competenties waardevol voor de opleiding. De<br />
commissie merkt op dat de lectoren hard en geëngageerd werken en dat de studenten de samenwerking binnen<br />
het team waarderen. Het personeel is volgens de commissie gemotiveerd en gedreven.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 357
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de professionalisering voor de lectoren/praktijklectoren van de ondersteunende<br />
opleidingsonderdelen en de gastlectoren eerder beperkt is en dat de opleiding hier de nodige aandacht aan<br />
moet besteden.<br />
- De commissie vraagt het bevorderingsbeleid van de hogeschool ook door te voeren in opleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
Facet 3.2<br />
Eisen professionele gerichtheid<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte<br />
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt<br />
tussen de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het selectiebeleid houdt rekening met de professionele ervaring van de kandidaat-docent. De beroepservaring<br />
vormt een belangrijke meerwaarde. Van de 4,40 VTE OP-leden zijn er vier of 2,27 VTE vroedvrouw, waarvan<br />
1,32 VTE lector en 0,85 VTE praktijklector. De commissie merkt op dat de vier vroedvrouwen, die werkzaam zijn<br />
in de opleiding, allen praktijkervaring hebben uit het verleden. Twee praktijklectoren staan nog deeltijds in het<br />
werkveld en blijven zo op de hoogte van vernieuwingen en actuele ontwikkelingen in de verloskunde. Volgens de<br />
opleiding blijven de praktijklectoren dankzij de stagebegeleiding op de hoogte van recente ontwikkelingen in het<br />
werkveld.<br />
De opleiding zet gastdocenten in om de betrokkenheid bij ontwikkelingen in het werkveld te verzekeren. Dikwijls<br />
gaat het om geneesheer-specialisten, die meestal hoorcolleges geven. Daarnaast doet men ook een beroep op<br />
gastdocenten-vroedvrouwen met ervaring in een specifiek domein van de vroedkunde.<br />
Meerdere lectoren/praktijklectoren hebben professionele contacten met collega’s en instellingen binnen Europa<br />
door projecten en netwerken. De internationale contacten, zoals met Cambridge, Edingburgh en Brno, verruimen<br />
de visie op het beroep en op de opleiding voor de vroedvrouw door de uitwisseling van ervaringen en curricula.<br />
Ook het bezoek aan de Bachelor and Master in Midwifery in Manchester was inspirerend voor de<br />
onderwijsvernieuwing op het vlak van e-learning en vaardigheidstraining.<br />
Studenten die een buitenlandse stage lopen worden in de mate van het mogelijke bezocht. Dit geeft ook aan<br />
lectoren/praktijklectoren de gelegenheid om kennis en praktijkervaring uit te wisselen. De opleiding heeft op die<br />
manier jaarlijkse contacten met Aosta, Portimão en Hilversum.<br />
358 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 3.3<br />
Kwantiteit personeel<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Omdat veel lectoren/praktijklectoren zowel actief zijn in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> als in de opleiding<br />
Verpleegkunde, is het moeilijk om een zuiver beeld te krijgen van het aantal lectoren/praktijklectoren in de<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong>..Als het totale personeelsvolume van beide opleidingen samen verdeeld wordt a rato van<br />
het aantal studenten per opleiding, beschikt de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> over 4,5 FTE. Op vraag van de commissie<br />
werden de OP-leden uitgesplitst over de opleidingen Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong>. Hieruit blijkt dat de opleiding<br />
voor het academiejaar 2005-2006 effectief beschikt over 4,40 VTE, bestaande uit 2,40 VTE lectoren, 1,51 VTE<br />
praktijklectoren en 0,49 VTE gastlectoren. Het aantal studenten op het ogenblik van de visitatie bedraagt 68. Dit<br />
resulteert in een student/docentratio van 15,45 studenten/VTE. Dit is een relatief hoge ratio. Bovendien blijkt ook<br />
uit de gesprekken dat de werkdruk bij het personeel hoog is.<br />
Het personeel wordt versnipperd en voor kleine percentages ingezet. Slechts één personeelslid - de<br />
opleidingscoördinator, die hiervoor (slechts) 20 % krijgt - is fulltime ingezet in de opleiding. De commissie merkt<br />
op dat de opleiding moet gedragen worden door een zeer beperkte vroedkundige kern van vier vroedvrouwen<br />
(2,27 VTE). Zij maakt zich zorgen over de borging van de kwaliteit van de opleiding bij het eventueel uitvallen van<br />
één of meer leden van deze kleine kern.<br />
De commissie stelt vast dat de verantwoordelijkheid te veel geconcentreerd wordt op één persoon.<br />
De leeftijdstructuur is enkel voor het gehele korps van Verpleegkunde en <strong>Vroedkunde</strong> opgegeven en laat niet toe<br />
een uitspraak te doen voor de opleiding vroedkunde alleen. Van de 29 OP-leden zijn er 10 ouder dan 50.<br />
Hoewel de commissie het enthousiasme en de inzet van het personeel positief ervaart, stelt zij vast dat<br />
onvoldoende personeel ingezet wordt om de opleiding blijvend met de gewenste kwaliteit te verzorgen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt blijvende beleidsaandacht voor het feit dat de opleiding gedragen wordt door een<br />
beperkte vroedkundige kern.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 359
Oordeel over onderwerp 3: Personeel – voldoende<br />
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende<br />
- Facet 3.2 Eisen professionele gerichtheid: goed<br />
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: onvoldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat<br />
- de opleiding beschikt over deskundig en gemotiveerd onderwijzend en technisch, administratief,<br />
organisatorisch personeel om het programma volwaardig te realiseren;<br />
- de hogeschool een degelijk personeelsbeleid heeft uitgewerkt en dat dit nog verder in de opleiding dient<br />
doorgetrokken te worden;<br />
- de informatie en communicatie naar de betrokken actoren bevredigend is;<br />
- de ruime beroepsexpertise de realisatie van een inhoudelijk goede opleiding mogelijk maakt;<br />
- aandacht besteed wordt aan vakdeskundige en onderwijsdeskundige professionalisering van het personeel;<br />
- het team zich zeer laagdrempelig opstelt, wat de opleiding studentgericht maakt;<br />
- de opleiding en haar lectoren/praktijklectoren internationale contacten benutten;<br />
- de studentendocentenratio relatief hoog is;<br />
- de vroedkundige kern van de opleiding erg beperkt is.<br />
Op basis van de oordelen over de verschillende facetten beoordeelt de commissie het onderwerp Personeel toch<br />
als voldoende. De commissie maakt een positieve afweging omdat zij meent dat er voldoende potentieel en wil<br />
aanwezig is om de vastgestelde tekortkomingen te verhelpen.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
360 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
Onderwerp 4<br />
Voorzieningen<br />
Facet 4.1<br />
Materiële voorzieningen<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Sinds academiejaar 2005-2006 is de nieuwbouw in eigen beheer van de hogeschool in gebruik genomen. De<br />
vroegere Campus HIMM in het centrum van Sint-Niklaas is nu campus Waas. Naast Gezondheidszorg zijn hier<br />
ook de Initiële lerarenopleidingen lager en secundair Onderwijs en de opleiding Gediplomeerde verpleegkundige<br />
van de vierde graad van het T.I. Sint-Carolus gehuisvest. De campus biedt infrastructuur voor meer dan 1000<br />
studenten.<br />
De enveloppe van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven wordt verdeeld over de departementen volgens drie<br />
basiselementen: het historisch forfait, het basisstudentenforfait en een bedrag op basis van de<br />
onderwijsbelastingseenheden (OBE). De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> heeft een OBE-coëfficiënt van 1,6. Dankzij het<br />
structuurdecreet worden aan de hogeschool academiseringsmiddelen en aanvullende middelen voor innovatie en<br />
flexibilisering toegekend. Deze laatste worden over alle opleidingen verdeeld volgens het aantal financierbare<br />
studenten van het vorig academiejaar. Van de aldus toegewezen middelen wordt 6,5 % voorafname voorzien ter<br />
financiering van de centrale werking. De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> heeft geen aparte boekhouding. Het budgettaire<br />
beheer en het beheer van de middelen gebeurt door het departement in Sint-Niklaas.<br />
De commissie stelt vast dat de praktijklokalen goed uitgerust zijn en dat voldoende oefenmateriaal aanwezig is<br />
voor de studenten. De praktijklokalen worden ook gebruikt door de opleidingen gegradueerde en gediplomeerde<br />
verpleegkundigen. De bezettingsgraad van deze lokalen is zeer hoog. Hierdoor is het niet eenvoudig voor de<br />
studenten om deze lokalen te gebruiken voor een docentonafhankelijke oefening ter voorbereiding van de<br />
vaardigheidstoets. De opleiding stelt dat het door elkaar gebruiken van les- en praktijklokalen door studenten van<br />
de hogeschool en leerlingen van de vierde graad Verpleegkunde geen noemenswaardige problemen geeft,<br />
ondanks bijvoorbeeld de verschillende lesduur van 50 en 60 minuten.<br />
De leslokalen zijn ruim en uitgerust met de nodige didactische middelen. De lokalen die door verschillende<br />
opleidingen gebruikt worden, worden goed beheerd. Door de recente implementatie van het elektronische<br />
leerplatform Toledo krijgt de opleiding ondersteuning bij uitvoering van de onderwijsvernieuwing.<br />
De campusbibliotheek is sinds dit academiejaar helemaal vernieuwd en uitgebouwd tot een uitnodigend<br />
medialandschap met voldoende computerfaciliteiten voor de studenten. Studenten kunnen er rustig werken, al<br />
dan niet in groepjes. De bibliotheek heeft ruime openingsuren Het bibliotheekpersoneel bestaat uit een<br />
bibliothecaris en twee deeltijds werkende bibliotheekassistenten. Ze zijn bevoegd voor budget- en<br />
collectievorming. Suggesties van de opleidingen voor de vorming van de collectie zijn zeer welkom en worden<br />
meestal gehonoreerd. De vraag naar nieuwe aankopen wordt door studenten en lectoren/praktijklectoren<br />
voorgelegd aan het opleidingshoofd, die hierover moet beslissen. Toch merkt de opleiding op dat de vakliteratuur<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 361
dringend moet aangevuld worden. Full text- tijdschriften zijn beschikbaar via het intranet en internet. Door het<br />
openbare bibliotheeknetwerk kunnen studenten de catalogi van de universitaire bibliotheken raadplegen.<br />
Het departement hecht veel belang aan de gezondheid van de studenten en het personeel. Dit weerspiegelt zich<br />
in de voorziene tetanusinenting, de griepvaccinatie, het beschikbaar gestelde fruit op de campus en de<br />
yoghurtautomaten.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt te waken over het behoud van de eigenheid van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> wegens de<br />
aanwezigheid van de andere opleidingen met wie zij de campusfaciliteiten deelt.<br />
Facet 4.2<br />
Studiebegeleiding<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de<br />
studievoortgang.<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In het academiejaar voorafgaand aan de inschrijving van de studenten participeert de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aan<br />
een aantal infoavonden die georganiseerd worden in secundaire scholen of door service clubs. Daarnaast is de<br />
opleiding vertegenwoordigd op de SID-in-beurzen van Oost-Vlaanderen en Antwerpen. Verder zijn er twee<br />
infonamiddagen voor abituriënten en nodigt de opleiding potentiële studenten uit op de opendeurdag. De<br />
studenten geven aan dat de verstrekte informatie duidelijk is.<br />
Bij de inschrijving ontvangen de studenten een uitgebreid informatiepakket. In de week voor de start van het<br />
academiejaar worden de studenten uitgenodigd voor de introductiedag, waar concrete informatie over het<br />
departement en de opleiding verstrekt wordt. Communicatie van de onderwijsdoelstellingen, onderwijs- en<br />
examenreglement gebeurt via de studiegids die bij de start van het academiejaar aan de studenten uitgedeeld en<br />
toegelicht wordt. Bij deze toelichting hoort ook een bespreking van het onderwijs- en examenreglement dat<br />
opgenomen is in de studentenagenda. Alle afspraken met de studenten met betrekking tot het leerprogramma<br />
staan uitvoerig beschreven in de ECTS-fiches. De lectoren/praktijklectoren lichten de ECTS-fiche toe bij de start<br />
van elk opleidingsonderdeel. Gedurende het academiejaar worden wijzigingen en berichten, die bestemd zijn<br />
voor de studenten, ad valvas of via e-mail meegedeeld. De commissie stelt vast dat zowel de studiegids als de<br />
ECTS-fiches transparant zijn uitgewerkt.<br />
Het kwaliteitsverbeteringsteam is een werkgroep op hogeschoolniveau, die jaarlijks de enquête Eerstejaarsbegeleiding<br />
afneemt bij alle eerstejaarsstudenten om de werking van de studiebegeleiding te evalueren en<br />
eventueel bij te sturen. De werkgroep heeft ook een procedure rond afhakers uitgewerkt, die sinds 2003-2004 in<br />
alle opleidingen gebruikt kan worden.<br />
362 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
De hogeschool voorziet in het kader van eerstejaarsbegeleiding in objectieve en duidelijke informatie voor<br />
toekomstige eerstejaarsstudenten, in algemene studentenbegeleiding, curriculumgerichte studentenbegeleiding,<br />
probleembegeleiding en crisisinterventie. Dit alles is opgenomen in het Eerstejaarsbegeleidingsplan van de<br />
hogeschool. Ook de onderwijsvisie van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> besteedt aandacht aan studie- en<br />
studentenbegeleiding die gezien wordt als een opdracht van elke medewerker van de opleiding. Voor de<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong> en de opleiding Verpleegkunde is een gemeenschappelijk begeleidingsplan opgesteld. De<br />
commissie stelt vast dat een gesystematiseerd beleid voor studentenbegeleiding in de kinderschoenen staat en<br />
dat de in het zelfevaluatierapport aangestipte initiatieven nog niet echt stoelen op dit beleid.<br />
De studiebegeleiding werkt hoofdzakelijk remediërend. Toch blijkt uit de gevoerde gesprekken dat proactieve<br />
initiatieven geïntroduceerd worden en in pilootfase lopen in bepaalde opleidingen. Zo stellen de centrale diensten<br />
360°feedback ter beschikking om competenties te meten bij studenten door lectoren/praktijklectoren. Dit wordt<br />
ook in het kader van de internationalisering gebruikt. Ten tijde van het bezoek loopt in een opleiding een<br />
proefproject voor leerstijlonderzoek en leerbegeleiding. Het lopende academiejaar startten twee opleidingen met<br />
STUDIO, een systeem voor zelfreflectie. In de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> wordt bij kandidaat-studenten uit het BSO<br />
een profielbepaling uitgevoerd en wordt sinds dit academiejaar de LASSI-test afgenomen bij de<br />
eerstejaarsstudenten.<br />
Lectoren/praktijklectoren en studenten stellen dat door de kleinschaligheid van de opleiding de afstand tussen<br />
studenten en lectoren/praktijklectoren laagdrempelig is en dat er een nauw contact bestaat tussen hen beide.<br />
Daardoor worden problemen met studiemethode of vakinhoud snel gedetecteerd en kan ook snel bijgestuurd<br />
worden. Uit de gesprekken met de medewerkers van SoVo blijkt dat zij vanaf volgend academiejaar meer<br />
initiatieven voor studie- en studentenbegeleiding zullen uitwerken. De commissie merkt echter op dat dit hoort tot<br />
de kerntaken van de hogeschool, die niet mogen afgeschoven worden naar de sociale voorzieningen.<br />
Studenten met studie- en/of studieverbonden problemen kunnen op eigen initiatief of via doorverwijzing van<br />
lectoren/praktijklectoren een beroep doen op de SoVo-medewerker die instaat voor de psychosociale<br />
begeleiding. De psychosociale begeleiding in de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven situeert zich vooral op de<br />
eerste en op de anderhalve lijn. Er bestaat een doorverwijzingsplan in de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven voor<br />
psychosociale begeleiding. De eerste lijn heeft vooral een signaalfunctie. Op de anderhalve lijn werken mensen<br />
met specialisatie in studiegebonden problematieken, zoals faalangst en uitstelgedrag, zowel individueel als in<br />
groep. De vzw KaHo Sint-Lieven bouwt een ruim pakket sociale voorzieningen voor studenten uit. De commissie<br />
neemt kennis van de talrijke initiatieven van SoVo voor de psychosociale ondersteuning van de studenten, ook in<br />
de vroedkunde. De studenten zijn goed op de hoogte van het aanbod en de activiteiten van SoVo.<br />
De ombudsdienst wordt, samen met de SoVo-medewerkers voorgesteld aan alle eerstejaarsstudenten in het<br />
begin van het academiejaar. De naam, de bereikbaarheid en het telefoonnummer van de ombudsdienst zijn ad<br />
valvas beschikbaar. De commissie stelt vast dat de ombudsdienst voldoende toegankelijk is voor en bekend is bij<br />
de studenten.<br />
De organisatie van de internationale studentenuitwisseling voor <strong>Vroedkunde</strong> en Verpleegkunde is in handen van<br />
een coördinator internationalisering, die hiervoor 0,3 VTE vrijgesteld is. Hij werkt nauw samen met twee<br />
medewerkers van de centrale dienst voor internationalisering. De opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> en Verpleegkunde<br />
hebben een gemeenschappelijke informatiebrochure internationalisering, die elk jaar wordt geactualiseerd en die<br />
in het tweede jaar aan alle studenten wordt toegelicht als voorbereiding op een eventuele buitenlandse stage in<br />
het derde jaar. De procedure voor de aanvraag en de toekenning van een internationale stage is degelijk<br />
uitgewerkt. Ook de begeleiding van studenten die een buitenlandse stage lopen, is met zorg uitgestippeld. Voor<br />
buitenlandse studenten die in de hogeschool stage wensen te lopen, bestaan er afspraken rond begeleiding en<br />
integratie. Op initiatief van enkele studenten uit de opleiding werd recent een meer gestructureerd plan opgesteld<br />
voor de opvang en ondersteuning van buitenlandse studenten. Jaarlijks wordt door de hogeschool een Flemish<br />
day georganiseerd voor alle buitenlandse studenten in alle studiegebieden.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 363
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de hogeschool aan een hogeschoolbreed beleid voor studie- en studentenbegeleiding<br />
duidelijk te communiceren en te implementeren ter ondersteuning van de opleiding(en).<br />
- De commissie stelt dat de noodzaak zich opdringt om uren ter beschikking te stellen voor de implementatie<br />
van de studiebegeleiding in de opleiding.<br />
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen – voldoende<br />
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: goed<br />
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de voorzieningen<br />
- de opleiding over voldoende en degelijk uitgeruste onderwijsruimten beschikt;<br />
- het skillslab degelijk uitgewerkt en uitgerust is als vaardigheidscentrum;<br />
- de hogeschool de nodige aandacht besteedt aan materiële voorzieningen om onderwijsvernieuwing te<br />
kunnen bewerkstelligen;<br />
- de mediatheek gebruiksvriendelijk uitgebouwd is als uitnodigend medialandschap en dat de collectie gericht<br />
op actuele vakliteratuur dient bijgestuurd te worden.<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de studiebegeleiding<br />
- de studiebegeleiding en de studentenbegeleiding vanuit de hogeschool stilaan vorm krijgen;<br />
- de studiebegeleiding en de studentenbegeleiding in het departement en de opleiding daar nog los van staan;<br />
- de ombudsfunctie en de ondersteunende activiteiten van SoVo bekend zijn bij de studenten;<br />
- het internationaliseringbeleid en de aanpak van internationalisering degelijk uitgewerkt zijn.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
364 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
Onderwerp 5<br />
Interne Kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1<br />
Evaluatie resultaten<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De hogeschool voorziet voor kwaliteitszorg en kwaliteitsbewaking in een kwaliteitscoördinator, een algemene<br />
kwaliteitsraad en een adviserende kwaliteitsraad. Uit deze raden ontstaan het algemeen kwaliteitsplan en het<br />
kwaliteitsraamwerk. Hierbij zijn principes, werkterreinen, taken en bevoegdheden vastgelegd en worden de<br />
centrale initiatieven voorbereid en opgevolgd. Het kwaliteitsraamwerk van een opleiding bevat de missie of<br />
opdrachtverklaring, een overzicht van de kernprocessen die horen bij deze missie, de houdingen en gedragingen,<br />
een toekomstbeeld en de strategische doelstellingen die dit toekomstbeeld onderbouwen. De concrete invulling<br />
van het kwaliteitsraamwerk van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> is ter inzage tijdens het bezoek van de commissie.<br />
Twee kwaliteitscoördinatoren staan aan het hoofd van de Dienst Onderwijsverzorging en -Ontwikkeling (DOO) die<br />
de onderwijsontwikkeling en -vernieuwing behartigt en de kwaliteitszorg, de bevragingen en evaluaties en de<br />
projecten rond onderwijsvernieuwing coördineert. De onderwijsontwikkeling in de hogeschool maakt integraal<br />
deel uit van het gestructureerde kwaliteitsbeleid van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven dat de top-down en de<br />
bottom-up benaderingen in elkaar past. Toch kan de commissie zich niet van de indruk ontdoen dat er<br />
betreffende de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> vooral top-down gewerkt wordt. De commissie ervaart een grote afstand<br />
tussen de algemene directie en de opleiding. Er is geen directe tussenschakel tussen de dienst kwaliteitszorg van<br />
de hogeschool en de opleiding. Alles moet gerealiseerd worden door de studiegebiedcoördinator en de<br />
opleidingscoördinator. De omgekeerde beweging is niet duidelijk.<br />
In het zelfevaluatierapport wordt het kwaliteitsbeleidsplan van de hogeschool helder beschreven. Ook uit de<br />
gesprekken blijkt dat er een duidelijk beleid aanwezig is. Het kwaliteitshandboek is het centrale<br />
documentatiecentrum en de databank voor alle statistieken, procedures en dergelijke. Het is online toegankelijk<br />
voor alle betrokkenen in de hogeschool, ook voor de studenten en het is gekend bij het personeel. In het kader<br />
van de kwaliteitsbewaking wordt gewerkt met het PROZA-instrument, dat gebaseerd is op EFQM.<br />
De Katholieke Hogeschool Sint-Lieven heeft heel wat expertise op het vlak van enquêtering. Voor de<br />
ondersteuning van het kwaliteitszorgsysteem werden meerdere meetinstrumenten ontwikkeld. Per departement<br />
worden afspraken gemaakt over het tijdstip van afname. Het aanbod periodiek uit te voeren bevragingen is<br />
degelijk uitgewerkt. Specifiek voor de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> en Verpleegkunde wordt sinds het academiejaar<br />
1998-1999 een meetinstrument gebruikt om de kwaliteit van de stage op te volgen en bij te sturen. De commissie<br />
heeft waardering voor dit project in samenwerking met de Unit Onderwijsontwikkeling en -research van de<br />
faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen van de Universiteit Gent. Speciaal voor de stage-enquête<br />
werd in de hogeschool een digitaal stageprogramma ontwikkeld waaraan gegevens uit andere databanken, zoals<br />
de studentenadministratie, gekoppeld worden om ondersteuning te bieden bij de complexe stageorganisatie. De<br />
commissie stelt vast dat de enquêteringen van 2003 duidelijk in het licht van de visitatie stonden. Zij merkt op dat<br />
een lange traditie van docentenevaluaties door de studenten leeft en dat ook de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> hier<br />
systematisch aan meewerkt.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 365
De samenvatting in het zelfevaluatierapport van de meetresultaten in vorm van kwaliteiten en aandachtspunten is<br />
duidelijk. Meerdere aandachtspunten komen uitgewerkt aan bod bij de overeenkomstige facetten in het<br />
zelfevaluatierapport en worden tijdens de gesprekken aangehaald.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt aan een sterker contact en een duidelijkere relatie tussen de opleiding en de<br />
hogeschooldiensten te bewerkstelligen.<br />
- De commissie stelt dat het algemeen kwaliteitsbeleid van hogeschool dient verankerd te worden in de<br />
opleiding.<br />
Facet 5.2<br />
Maatregelen tot verbetering<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan<br />
de realisatie van de streefdoelen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Aan de hand van het onderwijsontwikkelingsplan (OOP) van de hogeschool wordt een langetermijnvisie op<br />
verbetering uitgedrukt. Om de zes maanden brengen de opleidingshoofden verslag uit over de realisaties met<br />
betrekking tot de 9 actielijnen van het OOP binnen hun eigen opleiding. Deze rapportage is opgenomen in het<br />
kwaliteitshandboek.<br />
In het jaarverslag van 2003 formuleerde de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> tien prioritaire actieplannen voor 2004. Daarvan<br />
werden er naderhand negen gerealiseerd. Het verbeteren van de alumniwerking moet nog verder uitgewerkt<br />
worden. Ook vanuit het werken met het PROZA-instrument werden een groot aantal suggesties tot verbetering<br />
geformuleerd.<br />
Voor de uitwerking en de realisatie van deze aandachtspunten worden in overleg met het docentenkorps<br />
prioriteiten bepaald en worden verantwoordelijken aangesteld. Er werden al een aantal acties ondernomen, zoals<br />
het informeren van studenten over kwaliteitszorg, de vertegenwoordiging in de deelwerkgroep Internationalisering<br />
van de associatie, de bijscholing over communicatie en de sociale vaardigheden voor alle collega’s op de interne<br />
bijscholing.<br />
De opleiding volgde de aanbevelingen van de doorlichting van 1998-1999 op. Heel wat verbeteringen die de<br />
voorbije jaren op het niveau van de hogeschool waaronder de optimalisatie van de studenten- en de<br />
docentenparticipatie, de analyse van de studiebelasting en het opstarten van een ombudsdienst, gaan terug tot<br />
de aanbevelingen van de laatste doorlichting. De opleiding gaf gevolg aan de aanbevelingen op het gebied van<br />
de infrastructuur, de stage, het personeel en het curriculum.<br />
Hoewel de commissie merkt dat er een duidelijke verbeterspiraal aanwezig is, worden de maatregelen tot<br />
verbetering zoals opgesomd in het zelfevaluatierapport te beperkt geconcretiseerd. Ze lijken nog niet structureel<br />
366 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
verankerd in het beleid van de opleiding. De commissie stelt dat ze ook niet echt uitdagend kunnen genoemd<br />
worden.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt een meer structurele verankering van de verbeterplannen.<br />
Facet 5.3<br />
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de<br />
opleiding actief betrokken.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De medewerkers worden ingeschakeld om actief mee te denken en te participeren in de uitwerking van het<br />
kwaliteitszorgsysteem van de hogeschool in diverse raden en werkgroepen, zoals het COVEK, de coördinatie<br />
Verpleegkunde-<strong>Vroedkunde</strong>, de opleidingsraad en de ad hoc werkgroepen of kwaliteitsverbeteringteams.<br />
De studenten zijn vertegenwoordigd in de studentenraad. De studentenraad vaardigt leden af naar de<br />
departementsraad, de academische raad, de algemene studentenraad, de IDPBW en de sociale raad. Om de<br />
betrokkenheid te vergroten, zal een vertegenwoordiging van de studenten opgenomen worden in de<br />
opleidingsadviesraad. De kleinschaligheid van de opleiding bevordert het directe contact.<br />
Afgestudeerden keren na zes maanden terug om hun diploma af te halen. Bij die gelegenheid brengen zij ook<br />
hun antwoord op de enquête binnen die peilt naar hun eerste werkervaring en naar de tevredenheid over de<br />
opleiding. Ook later blijft er regelmatig contact met de oud-studenten op de stageplaatsen, waar zij als collega of<br />
als stagementor van nieuwe studenten optreden. Dankzij de mentorenwerking komen afgestudeerden regelmatig<br />
terug naar de hogeschool.<br />
Nauw contact met het werkveld vormt één van de prioriteiten in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. Mensen uit het<br />
werkveld worden op meerdere manieren bij de opleiding betrokken, zoals de jaarlijkse mentorendag. De<br />
informatie en de feedback vanuit het werkveld zijn een hulpmiddel tot kwaliteitsverbetering van de opleiding. Zo<br />
worden de mensen uit het werkveld regelmatig geconsulteerd over het competentieprofiel en worden zij<br />
geïnformeerd over het nieuwe programma. Ook de opleidingsadviesraad en de stages resulteren in een goede<br />
betrokkenheid met het beroepenveld.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
De commissie stelt dat de betrokkenheid van alle belanghebbenden op een gesystematiseerde en<br />
gestructureerde manier dient ontwikkeld te worden.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 367
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg – voldoende<br />
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende<br />
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende<br />
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat<br />
- het kwaliteitsbeleid en de aanpak van de interne kwaliteitszorg met visie ontwikkeld is;<br />
- in het kader van de kwaliteitsbewaking gewerkt wordt met het PROZA-instrument, dat gebaseerd is op<br />
EFQM;<br />
- de aanzet tot het systematisch werken met de PDCA-aanpak in de opleiding herkenbaar is;<br />
- periodiek bevragingen uitgevoerd worden over de verschillende aspecten van het onderwijs bij relevante<br />
doelgroepen;<br />
- het kwaliteitshandboek een waardevol centraal documentatiecentrum vormt dat online toegankelijk is voor<br />
alle betrokkenen in de hogeschool;<br />
- de opleiding in samenspraak met de betrokkenen systematisch maatregelen ter verbetering van de interne<br />
kwaliteitszorg uitwerkt<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
368 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
Onderwerp 6<br />
Resultaten<br />
Facet 6.1<br />
Gerealiseerd niveau<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleidingsdoelstellingen die in onderwerp 1 geformuleerd werden, zijn nieuw voor de opleiding. Het is daarom<br />
nog niet mogelijk om door perceptiemeting bij afgestudeerden en bij het werkveld na te gaan in welke mate de<br />
opleiding deze doelstellingen bereikt heeft. Toch wil de opleiding op basis van metingen van de bereikte<br />
eindcompetenties van de vroegere afgestudeerden een meetplan voor de toekomst vooropstellen. Hierbij moet<br />
een aantal gedragsindicatoren inzicht geven over de mate waarin de huidige doelstellingen gerealiseerd worden.<br />
De commissie stelt vast dat de opleiding duidelijk positieve feedback krijgt over de realisatie van de - zij het<br />
vroeger gestelde - doelstellingen. De mensen in het werkveld beweren tevreden te zijn over het gerealiseerde<br />
niveau en waarderen het engagement, de zelfstandigheid en het verantwoordelijkheidsgevoel van de<br />
afgestudeerden.<br />
De tewerkstelling binnen de sector is goed, hoewel niet iedereen als vroedvrouw werkt. Ongeveer de helft van de<br />
afgestudeerden begint op een verpleegafdeling met de belofte van overplaatsing zodra er een vacature is op de<br />
materniteit of de verloskamer.<br />
De commissie stelt vast dat zowel de stages als het eindwerk dankzij de degelijke begeleiding en evaluatie<br />
kwaliteitsvol en op niveau zijn.<br />
Door stages vanaf het eerste jaar worden de studenten voorbereid op de instap in het werkveld. Daarnaast<br />
organiseert men een jobbeurs, samen met de opleiding Verpleegkunde en met de opleiding Verpleegkunde<br />
vierde graad secundair onderwijs. De opleidingsonderdelen arbeidsrecht en aansprakelijkheidsrecht in het<br />
tweede jaar en de zelfstandige verloskundige praktijk in het derde jaar bereiden de studenten voor op hun<br />
toekomstige werksituatie. Op de website vinden de studenten vacatures terug. Deze worden ook rechtstreeks<br />
doorgestuurd naar de studenten en de afgestudeerden.<br />
De afgestudeerden hebben veel waardering voor de genoten opleiding en voor de lectoren/praktijklectoren.<br />
Ongeveer één derde van de derdejaarsstudenten neemt deel aan buitenlandse stages. Deze studenten krijgen<br />
begeleiding door de opleiding. De deelname van personeel aan internationale uitwisseling en congressen blijft<br />
vooral beperkt tot het opleidingshoofd.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 369
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de deelname van de lectoren/praktijklectoren aan internationaliseringactiviteiten<br />
aangezwengeld dient te worden.<br />
Facet 6.2<br />
Onderwijsrendement<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.<br />
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebeid en/of opleiding over de jaren<br />
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45% en<br />
de 50% liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin wordt de situatie per opleiding of<br />
studiegebied opgevolgd. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante<br />
andere opleidingen.<br />
In 2004 formuleerde de hogeschool streefcijfers voor de slaagpercentages. Het stellen van een ondergrens voor<br />
het slaagpercentage krijgt een signaalfunctie. Als deze grens overschreden wordt, , dan is er reden voor een<br />
nader onderzoek om te achterhalen wat daarvan de oorzaak zou kunnen zijn.<br />
De hogeschool stelt dat de slaagkans in het eerste jaar niet lager mag zijn dan 50%. Percentages tussen de 50%<br />
en 70% lijken aanvaardbaar voor een eerste jaar bachelor. Voor het tweede jaar ligt de streefnorm op minimum<br />
80% en voor het derde jaar op minimum 90%. De commissie stelt vast de vooropgestelde streefcijfers niet echt<br />
gebaseerd zijn op een visie. Zij worden in eenzelfde beweging een middel tot reflectie en een kwantitatieve maat<br />
genoemd. Bovendien wordt er geen duidelijk beleid van instroombegeleiding aan gekoppeld.<br />
Het gemiddelde slaagcijfer in 2003-2004 gaat van 48% in het eerste jaar, waar dit cijfer verder nooit onder de<br />
50% ligt, naar 100% in het tweede en in het derde jaar. De slaagcijfers worden vergeleken met de opleiding<br />
Verpleegkunde, met de andere opleidingen in de hogeschool en met de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong> in de associatie.<br />
De commissie stelt vast dat de slaagpercentages hoog zijn. Zij verwijst hier opnieuw naar de kleinschaligheid van<br />
de opleiding.<br />
In de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven streeft men na dat de overgrote meerderheid of 90% van de studenten<br />
die zich inschrijven ook deelnemen aan de examens in het eerste jaar. Het percentage voortijdige studiestakers<br />
mag de 10% niet overstijgen. Voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> benadert het aantal studiestakers de 10%.<br />
De hogeschool stelt dat 90% van de studenten de bacheloropleiding afwerkt in vier jaar. In de analyse van de<br />
gemiddelde studieduur van de laatste vijf academiejaren studeert 83,6% van de studenten in de opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> op tijd en dus na drie jaar, af. Na vier jaar heeft 100 % de opleiding afgewerkt. Ook hier worden de<br />
cijfers vergeleken met de andere bacheloropleidingen van de hogeschool.<br />
370 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Oordeel over onderwerp 6: Resultaten – voldoende<br />
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende<br />
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: goed<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat<br />
- de opleiding degelijk en breed inzetbare vroedvrouwen aflevert;<br />
- de opleiding wel streefcijfers voor slaagpercentages hanteert, maar dat deze niet gestoeld zijn op een<br />
bepaalde visie;<br />
- de internationalisering voor de studenten degelijk ingebed is in de opleiding en dat de betrokkenheid van de<br />
lectoren/praktijklectoren beter kan;<br />
- doorstoomcijfers bekend zijn;<br />
- in het eerste jaar een vrij strenge selectie plaatsvindt met slaagcijfers rond de 50%, waardoor de slaagcijfers<br />
in het tweede en derde jaar relatief hoog zijn, namelijk rond de 100%.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 371
Globaal oordeel<br />
De visitatiecommissie vormde haar oordeel en motivatie op basis van volgende bronnen:<br />
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en bijhorende bijlagen;<br />
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen;<br />
- de documenten ter inzage bij het bezoek;<br />
- de opgevraagde documenten;<br />
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.<br />
Op basis van de oordelen over:<br />
- Onderwerp 1: niveau en oriëntatie voldoende<br />
- Onderwerp 2: programma voldoende<br />
- Onderwerp 3: personeel voldoende<br />
- Onderwerp 4: voorzieningen voldoende<br />
- Onderwerp 5: interne kwaliteitszorg voldoende<br />
- Onderwerp 6: resultaten voldoende<br />
Is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle locaties en afstudeerrichtingen<br />
gewaarborgd is. De commissie beoordeelt de opleiding daarom positief.<br />
In haar reactie op het eerste opleidingsrapport geeft de opleiding aan de volgende acties of verbeteringen<br />
bepland of uitgevoerd te hebben:<br />
- de opleiding gaf uitvoering aan de personeelsplanning met betrekking tot een vroeddeskundige. Eén<br />
vroedvrouw met een deeltijdse opdracht wordt nu fulltime ingezet in de opleiding.<br />
De commissie heeft op basis hiervan geen aanpassing van de oordelen doorgevoerd.<br />
372 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n
OVERZICHTSTABEL OORDELEN<br />
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1.: Niveau en oriëntatie<br />
Facet 1.2. Domeinspecifieke eisen<br />
Onderwerp 2: Programma<br />
Facet 2.1.: Relatie doelstelling en inhoud<br />
Facet 2.2.: Eisen professionele en academische gerichtheid<br />
Facet 2.3.: Samenhang<br />
Facet 2.4.: Studieomvang<br />
Facet 2.5.: Studielast<br />
Facet 2.6.: Afstemming vormgeving – inhoud<br />
Facet 2.7.: Beoordeling en toetsing<br />
Facet 2.8.: *Masterproef<br />
Facet 2.9.: Toelatingsvoorwaarden<br />
Onderwerp 3: Inzet van personeel<br />
Facet 3.1.: Kwaliteit personeel<br />
Facet 3.2.: Eisen professionele/academische gerichtheid<br />
Facet 3.3.: Kwantiteit personeel<br />
Onderwerp 4: Voorzieningen<br />
Facet 4.1.: Materiële voorzieningen<br />
Facet 4.2.: Studiebegeleiding<br />
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1.: Evaluatie resultaten<br />
Facet 5.2.: Maatregelen tot verbetering<br />
Facet 5.3.: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Onderwerp 6: Resultaten<br />
Facet 6.1.: Gerealiseerd niveau<br />
Facet 6.2.: Onderwijsrendement<br />
Score facet<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
OK<br />
goed<br />
goed<br />
goed<br />
niet van<br />
toepassing<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
goed<br />
onvoldoende<br />
goed<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
goed<br />
Score<br />
onderwerp<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 373
374 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
2.10 Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen<br />
Algemene toelichting bij de gevisiteerde opleiding<br />
In het zelfevaluatierapport stelt de opleiding zich als volgt voor: Tot september 1995 was Hoger Instituut voor<br />
Verpleegkunde Maria Middelares een autonome instelling met een eigen beleid, een grotendeels regionaal<br />
wervingsgebied en een eigen onderwijskundige aanpak. Alle bestaande verpleegkundige opleidingen werden<br />
aangeboden, naast vroedvrouw dus ook gegradueerde kinderverpleegkundige, gegradueerde psychiatrisch<br />
verpleegkundige, gegradueerde sociaal verpleegkundige en gegradueerde ziekenhuisverpleegkundige.<br />
Met de fusie in navolging van het hogescholendecreet van 13 juli 1994 kwamen deze opleidingen samen met zes<br />
andere hogescholen in de KATHO, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen. De Kortrijkse A1-opleiding<br />
verpleegkunde maakte zich los van de opleiding gebrevetteerde verpleegkunde (A2-opleiding), die tot aan de<br />
fusie onder één inrichtende macht viel. Op die manier werd afgestapt van vermenging van opdrachten tussen de<br />
twee niveaus.<br />
Het hogescholendecreet heeft ingrijpende gevolgen gehad voor het opleidingsaanbod. Zo werd <strong>Vroedkunde</strong> een<br />
afzonderlijke driejarige basisopleiding. De eerste diploma’s werden in het academiejaar 1997-1998 uitgereikt. De<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong> maakt deel uit van het departement HIVV, Hoger Instituut voor Verpleegkunde en<br />
<strong>Vroedkunde</strong>, op campus Kortrijk.<br />
Na een intensieve en jarenlange voorbereiding is in het academiejaar 2000-2001 het klinisch onderwijs volledig<br />
vernieuwd. Voor de vaardigheidstraining wordt gewerkt volgens de methodiek van Maastricht. Voor de stages<br />
werd overgeschakeld van werkbegeleiding naar leerprocesbegeleiding. Beide innovaties maakten het<br />
noodzakelijk om een volledig nieuw stagedossier te ontwikkelen.<br />
Op 11 juli 2002 heeft de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen in het raam van de Bologna-akkoorden<br />
een associatieovereenkomst met de K.U.Leuven ondertekend. De Associatie K.U.Leuven is een formeel<br />
samenwerkingsverband tussen twaalf hogescholen en de universiteit K.U.Leuven. De associatie wil een open<br />
dynamisch netwerk van instellingen voor hoger onderwijs vormen met een sterke positie in de Vlaamse en de<br />
Europese hoger onderwijsruimte. Recent sloot zich nog een dertiende partner aan bij de associatie. Momenteel<br />
bestaat de associatie uit de K.U.Leuven, de K.U.Brussel en dertien hogescholen. De associatie telt zes<br />
hogescholen die een opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aanbieden: Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Katholieke<br />
Hogeschool Kempen, Katholieke Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Zuid-West Vlaanderen, Katholieke<br />
Hogeschool Brugge-Oostende en Katholieke Hogeschool Leuven. Sinds september 2001 werken<br />
vertegenwoordigers van alle partnerinstellingen op regelmatige basis samen in verschillende overleggroepen<br />
zoals de deelwerkgroep curriculumopbouw vroedkunde.<br />
De hogeschool leidde de volgende strategische doelen af uit haar missie:<br />
- verder uitbouwen van de eigen onderwijsvisie,<br />
- aantrekken nieuwe marktsegmenten,<br />
- strategisch oriënteren van ons product naar kennistransitie,<br />
- er blijvend voor zorgen dat ”mensen het verschil maken”,<br />
- systematischer aanpak van kwaliteitszorg met behoud van dynamiek en van menselijke warmte,<br />
- optimaliseren van de interne communicatie in functie van leren van en aan elkaar.<br />
Vertrekkende van de missie van de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen heeft de opleiding <strong>Vroedkunde</strong><br />
speciaal aandacht voor drie aspecten:<br />
- een theoretisch gefundeerde praktijkgerichte opleiding zijn waar zelfsturing en zelfreflectie centraal staan;<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 375
- een procesgericht klimaat bieden waar persoonsvorming en talenten ontplooid kunnen worden. Hiermee een<br />
attitude van levenslang leren proberen te realiseren;<br />
- ruime aandacht bieden voor de internationale dimensie in het klinisch onderwijs.<br />
De opleiding profileert zich door de grote aandacht die zij geeft aan alle aspecten van het werkterrein van de<br />
zelfstandige vroedvrouwen. Zij benadrukt de eerstelijns verloskundige zorg doorheen de driejarige opleiding. Zij<br />
werd daarvoor mede geïnspireerd door het Nederlandse voorbeeld, waar vooral aandacht wordt besteed aan de<br />
opvolging van de prenatale periode in de zwangerschap door de vroedvrouw. Daarnaast gaat in de opleiding veel<br />
aandacht naar het vlot beheersen van de verpleegtechnische vaardigheden.<br />
Wat betreft de kwaliteit van het zelfevaluatierapport stelt de commissie dat het rapport eerder een algemeen<br />
document is, dat de lezer niet altijd toelaat tot de essentie van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> te komen. De meeste<br />
informatie over deze opleiding heeft de commissie dan ook in de talrijke bijlagen teruggevonden, die niet allemaal<br />
relevant zijn. Na afloop van de gesprekken blijkt de opleiding in werkelijkheid veel beter gestructureerd en<br />
geprofileerd te zijn dan uit het zelfevaluatierapport blijkt.<br />
376 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
Onderwerp 1<br />
Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1<br />
Niveau en oriëntatie bachelor hoger professioneel onderwijs<br />
Beoordelingscriteria:<br />
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:<br />
- het beheersen van algemene competentie als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken<br />
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren<br />
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen<br />
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;<br />
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken, oplossingsgericht<br />
kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van complexe<br />
probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle<br />
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de<br />
beroepspraktijk;<br />
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De deelwerkgroep <strong>Vroedkunde</strong> van de Assosiatie K.U.Leuven stelde een eenvormige visietekst op over het<br />
vroedkundig onderwijs en de competenties van de professionele bachelor, gebaseerd op zowel nationale als<br />
internationale regelgeving en wetgeving. De opleiding neemt actief deel aan de vergaderingen. Het<br />
competentieprofiel vertrekt van de competenties ingedeeld volgens de rollen van vroedvrouw als persoon, van<br />
coach/begeleider, zorgverlener, professional, teamlid, en van organisator. In dit competentieprofiel zijn ook de<br />
algemene, beroepsgerichte en beroepsspecifieke competenties vervat zoals bepaald door het structuurdecreet.<br />
De deelwerkgroep <strong>Vroedkunde</strong> van de associatie besliste dat elke hogeschool de visie en competenties naar een<br />
eigen opleidingsprofiel vertaalt. Omdat de opleiding eerder in het BAMA-omvormingsdossier van de Katholieke<br />
Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen gekozen heeft voor een indeling in termen van functies, heeft zij deze indeling<br />
ook gehanteerd bij de uitwerking van het curriculum. De opleiding houdt hierbij voor ogen dat een functie nooit los<br />
mag gezien worden van de persoon die ze uitoefent in een bepaalde relationele context. De competenties<br />
geformuleerd door de associatie, zijn ook terug te vinden in het eigen opleidingsprofiel.<br />
Zes complementaire basisfuncties schetsen zowel de intra- als extramurale oriëntatie van het beroep. De<br />
vroedkundige zorgfunctie is opgesplitst in drie functies die betrekking hebben op de evaluatie van de volledige<br />
gezondheidstoestand en de beleving van de vrouw, gevolgd door de integrale zorgverlening in functie van haar<br />
noden. De agogische functie omvat voorlichting en educatie en is gericht naar vrouwen, aanverwanten, studenten<br />
en nieuwe collega’s. De organisatie en coördinatie van de verantwoordelijkheid situeren zich zowel op micro-,<br />
meso- en macroniveau. Professionele ontwikkeling veronderstelt het volgen van bijscholing, het begrijpen van<br />
vakliteratuur en wetenschappelijk onderzoek, en de betekenis hiervan afleiden voor het beroep. Voor elk van<br />
deze functies worden een aantal competenties omschreven die ingedeeld zijn in basiscompetenties en<br />
sleutelcompetenties. Tot de basiscompetenties behoren bekwaamheden die nodig zijn voor een bepaalde<br />
beroepstaak, terwijl sleutelcompetenties attitudes zijn die enerzijds tot de kern van een beroep behoren, maar<br />
anderzijds ook terug te vinden zijn bij andere beroepsgroepen.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 377
De commissie stelt vast dat de opleiding zich in een proces van vernieuwing bevindt, waarbij een vernieuwd<br />
competentiegericht curriculum jaar na jaar wordt ingevoerd. De opleiding werkt doelgericht aan het<br />
competentieprofiel, waarin zelfsturing en ethische reflectie zeer centraal staan. De doelstellingen houden<br />
rekening met de nationale en internationale tendensen in het werkveld. Door opvolging van de veranderingen in<br />
de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> in het buitenland worden extra klinische vaardigheden in het onderwijs ingelast. In deze<br />
context trekt de onderwijspoli de aandacht van de commissie. Externe eisen en overlegdocumenten worden goed<br />
betrokken op de eigen onderwijsvisie en missie van de hogeschool en van de opleiding.<br />
Alle docenten van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> zijn in het bezit van een beroepsprofiel, een opleidingsprofiel en een<br />
visietekst. Deze documenten zijn ook opgenomen in de studiegids op cd-rom met de studieinformatiedocumenten.<br />
De studenten krijgen het beroepsprofiel en de visietekst, die beide toegelicht worden in<br />
het opleidingsonderdeel organisatie van de maternele en neonatale zorgverlening. De commissie merkt op dat de<br />
doelstellingen niet altijd bekend zijn bij de studenten. De communicatie van de doelstellingen naar de directies<br />
van stage-instellingen en de stagementoren vindt plaats tijdens de jaarlijkse of tweejaarlijkse<br />
informatiemomenten, die vorming van stagementoren beogen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de studenten zeer vroeg in hun opleiding toelichting dienen te krijgen over het<br />
beroepsprofiel en de visietekst en raadt de opleiding aan de toelichting van het tweede jaar naar de aanvang<br />
van het eerste jaar te brengen.<br />
- De commissie raadt aan tijdens onderwijsactiviteiten regelmatig te verwijzen naar het beroepsprofiel zodat<br />
het gaat leven in de opleiding.<br />
Facet 1.2<br />
Domeinspecifieke eisen<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die<br />
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het<br />
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van<br />
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.<br />
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante<br />
beroepenveld.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding besteedt veel aandacht aan alle aspecten van het werkterrein van de zelfstandige vroedvrouw. De<br />
nadrukkelijke aanwezigheid van de eerstelijns verloskundige zorg doorheen de drie opleidingsjaren is<br />
geïnspireerd op de praktijkgerichte opleiding in Nederland, die vooral aandacht heeft voor het opvolgen van de<br />
prenatale periode in de zwangerschap door de vroedvrouw. Geïnspireerd door de vroedvrouwenschool van<br />
Kerkrade komt dit aspect sinds het academiejaar 2004-2005 in het curriculum sterker tot uiting door de<br />
oefeningen in de onderwijspoli, een onderdeel van de vaardigheidstraining in het derde jaar.<br />
378 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
De opleiding kiest er met goedkeuring van het betrokken werkveld voor om een voldoende verpleegkundige<br />
inhoud in de opleiding te voorzien, vooral in het programma van het eerste jaar. Dit aspect werd grondig bevraagd<br />
bij de verschillende gesprekspartners. De opleiding kan deze keuze met voldoende argumenten onderbouwen.<br />
De commissie stelt vast dat bij de concretisering alle betrokken docenten de inhouden, de voorbeelden en de<br />
casussen richten op de vroedkundige context en praktijk.<br />
Verder houden de doelstellingen rekening met de wetgeving ter zake, met de beroepsreglementering en de<br />
Europese richtlijnen. Het werkveld werd door de deelwerkgroep <strong>Vroedkunde</strong> van de associatie geraadpleegd bij<br />
de opstelling van de visie en de omschrijving van de competenties en zal ook betrokken worden bij de uitwerking<br />
van het opleidingsprofiel en de beschrijving van de gedragsindicatoren. Hoewel de opleiding in de associatie<br />
actief meewerkte aan het ontwikkelen van een gemeenschappelijke visie rond de opleiding tot vroedvrouw, is het<br />
toch belangrijk om bij de verdere stappen een eigen profiel te bewaken en uit te bouwen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- Het blijft raadzaam en belangrijk de vroedkundige eigenheid van de opleiding voortdurend te bewaken,<br />
waarbij de Europese richtlijn richtinggevend dient gehanteerd te worden.<br />
- De commissie stelt dat deze eigenheid meer herkenbaar dient gemaakt te worden aan de buitenwereld.<br />
- Competentiegericht denken is nog niet optimaal bekend en vertrouwd bij bepaalde docenten, werkveld en<br />
mentoren, studenten.<br />
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende<br />
- Facet 1.1 Niveau en oriëntatie: goed<br />
- Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het domeinspecifiek kader van de opleiding zich situeert in dat van de VLHORA, zoals voorafgaand aan de<br />
bezoeken ontwikkeld werd door de visitatiecommissie op basis van de door de opleidingen <strong>Vroedkunde</strong><br />
aangereikte kaders;<br />
- de doelstellingen van de opleiding gericht zijn op zowel de algemene competenties als de algemene<br />
beroepsgerichte en de beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnende beroepsbeoefenaar<br />
en dat de communicatie daarover naar de studenten nog beter dient uitgewerkt te worden;<br />
- de voornoemde competenties voldoen aan decretale en beroepsspecifieke vereisten;<br />
- de opleiding zich profileert door de grote aandacht die zij geeft aan het werkterrein van de zelfstandige<br />
vroedvrouw;<br />
- de doelstellingen van de opleiding tot stand komen door overleg met interne en externe actoren;<br />
- de eindkwalificaties bij het beroepenveld getoetst worden.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 379
Onderwerp 2<br />
Programma<br />
Facet 2.1<br />
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma<br />
Beoordelingscriteria<br />
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;<br />
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;<br />
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te<br />
bereiken.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In het vernieuwde curriculum wordt uitgegaan van algemene competenties, algemene beroepsgerichte en<br />
beroepsspecifieke competenties. De koppeling tussen deze competenties en de opleidingsonderdelen van het<br />
eerste jaar vroedkunde werd geëxpliciteerd in een competentiematrix. Het is de bedoeling om deze relatie<br />
expliciet op te nemen in de studie-informatiedocumenten, en zo de doorzichtigheid voor de studenten te<br />
bevorderen. De studie-informatiedocumenten bieden een goed inzicht in de inhoud van de verschillende<br />
opleidingsonderdelen. Zij worden bij aanvang van ieder opleidingsonderdeel toegelicht.<br />
Om het niveau en de inhoud van de opleidingsonderdelen af te stemmen op het niveau van professionele<br />
bachelor baseert de opleiding zich op het SEDOC-classificatiesysteem (Système Européen de Diffusion des<br />
Offres et des demandes d’emploi en Compensation internationale) dat gehanteerd wordt om het<br />
beroepskwalificatie- en functieniveau van beroepsprofielen te duiden. Op een schaal van 1 tot 5 situeert de<br />
opleiding zich op niveau 5. Dit houdt in dat de student die met goed gevolg deze opleiding <strong>Vroedkunde</strong> doorlopen<br />
heeft onafhankelijk een beroepsactiviteit, al dan niet als loontrekkende, kan uitoefenen en de wetenschappelijke<br />
achtergronden van het beroep beheerst. Het programma besteedt ruime aandacht aan het criterium<br />
zelfstandigheid/verantwoordelijkheid en aan de criteria complexiteit en transfervaardigheid. Deze criteria zijn<br />
expliciet opgenomen als evaluatiecriteria binnen de stage en de ruime bevraging van het werkveld werd op deze<br />
criteria gericht.<br />
Hoewel de gegevens in het zelfevaluatierapport laten vermoeden dat de programma’s van het eerste jaar<br />
vroedkunde en verpleegkunde erg gelijkend zijn, blijkt uit de gesprekken en inzage in het leermateriaal dat de<br />
inhoud van de aangeboden opleidingsonderdelen vroedkundig gericht is, met een correcte verpleegkundige<br />
basis. Dit wordt ook door de studenten opgemerkt. De aanwezige vroedkundige eigenheid dient beter zichtbaar<br />
gemaakt te worden in de verschillende documenten van de opleiding en vooral in de communicatie naar de<br />
buitenwereld.<br />
De curriculumvernieuwing beoogt de expliciete integratie van vakoverschrijdende leerinhouden. Daarom wordt zij<br />
in de opleiding niet alleen gedragen door de docenten <strong>Vroedkunde</strong> en Verpleegkunde maar ook door docenten<br />
van de Biomedische en de sociale wetenschappen. De opleiding maakt een duidelijke keuze om in het eerste jaar<br />
een stevige en relevante kennisbasis te ontwikkelen die vanaf het tweede jaar vakoverschrijdend en thematisch<br />
wordt uitgediept. Dit gebeurt vanuit een totaalvisie, waarbij ontstoffing, thematisch werken en<br />
vaardigheidsontwikkeling een gerichte competentieontwikkeling moeten bevorderen. Uit de gesprekken blijkt dat<br />
dit vakoverschrijdend werken ook voor het eerste jaar nagestreefd wordt door het vakkenoverleg.<br />
380 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
De commissie stelt vast dat de opleiding volop in een proces van curriculumherziening en curriculumvernieuwing<br />
zit. Bij de uitwerking zijn de coördinatieraad, de docenten, de studenten en afgestudeerden, vertegenwoordigers<br />
van het werkveld in de departementale raad en de leidinggevende van de stageverlenende instellingen<br />
betrokken. De inhoudelijke sturing door de vakgroep <strong>Vroedkunde</strong>, bestaande uit de docentenvroedvrouwen, is<br />
sterk. De andere OP-leden worden intensief betrokken door vergaderingen, vakkenoverleg, bijscholingen. Uit de<br />
gesprekken met docenten en studenten blijkt dat de opleiding er in slaagt om de vernieuwing tot iedereen te laten<br />
doordringen.<br />
De internationale dimensie van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> concentreert zich hoofdzakelijk in de studentenmobiliteit<br />
in het onderdeel klinisch onderwijs. De stage leent zich voor een internationale ervaring en biedt de student veel<br />
leerkansen. Voor elke buitenlandse partner wil de opleiding een referentielector hebben, die de situatie van de<br />
vroedkunde in het eigen departement kent en die zich verdiept in de visie op de vroedkundige beroepsuitoefening<br />
en het curriculum in het betreffende land. Het huidige vaardigheidsonderwijs, waaronder de onderwijspoli, is<br />
gereorganiseerd op basis van de ideeën verworven tijdens internationale uitwisseling in het kader van<br />
studentenmobiliteit.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt de opleiding de competentiematrix verder uit te werken over de drie jaren en zo de<br />
doorzichtigheid te bevorderen, en hiaten en overaanbod in het curriculum aan het licht te brengen.<br />
- De commissie stelt dat bij de curriculumontwikkeling de zorg voor het volledige competentieprofiel en de<br />
leerlijnen over de drie jaren zichtbaar dienen te blijven voor alle betrokkenen.<br />
- Zelfsturing die al aanwezig is in stage en vaardigheidsonderwijs, dient in het theoretisch onderwijs beter<br />
uitgebouwd te worden.<br />
- De commissie vraagt de opleiding degelijk en blijvend te waken over de vroedkundige gerichtheid van de<br />
inhoud van het programma, meer bepaald deze van de ondersteunende opleidingsonderdelen.<br />
Facet 2.2<br />
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend<br />
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;<br />
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;<br />
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare<br />
verbanden met de actuele beroepspraktijk.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 381
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding beschouwt theoretische kennis als een belangrijk fundament van de opleiding. Streefdoel bij de<br />
curriculumvernieuwing is zeer bewust om te gaan met het aanbod van theoretische kennis, die als verbreding en<br />
verdieping, en als referentiekader gezien wordt. Over de drie studiejaren heen bestaat de opleiding voor 50% uit<br />
theoretisch onderwijs en 50% uit klinisch onderwijs. De verhouding theoretisch/klinisch onderwijs bedraagt in het<br />
eerste jaar 40/20 studiepunten, in het tweede 30/30 en in het derde 20/40 studiepunten.<br />
In het vernieuwde curriculum werd wetenschappelijk onderzoek gelinkt met epidemiologie en samengebracht<br />
onder de noemer evidence based midwifery. In het eerste jaar ligt het accent vooral op de basiskennis over<br />
wetenschappelijk onderzoek, epidemiologie en statistiek zodat de studenten wetenschappelijke artikels leren<br />
opzoeken, lezen en begrijpen. In het tweede jaar wordt de doelstelling verruimd tot het kunnen opzetten van een<br />
praktijkonderzoek en het daarbij hanteren van verschillende soorten van onderzoek en van<br />
gegevensverzamelingsmethoden. In het derde jaar integreren de studenten deze kennis bij het uitwerken van hun<br />
eindwerk.<br />
Het programma besteedt ruime aandacht aan verpleegtechnische, vroedkundige en communicatieve<br />
vaardigheden. Veel aandacht gaat naar algemene vaardigheden zoals teamgericht, probleemoplossend werken<br />
en metacognitieve vaardigheden, zoals zelfreflectie.<br />
Het vaardigheidscentrum is goed uitgebouwd en de onderwijspoli is innoverend. Door de onderwijspoli worden<br />
studenten op een realistische manier voorbereid op hun later beroepsmatig functioneren. Het is tevens een vorm<br />
van maatschappelijke dienstverlening, die ondersteund wordt door de gynaecologen uit de omgeving. De stage<br />
op de onderwijspoli is momenteel nog zeer beperkt in omvang. Het is wenselijk dat iedere student meerdere<br />
malen tijdens de opleiding een consultatie kan bijwonen en uitvoeren.<br />
Meerdere in de opleiding aanwezige personeelsleden, van wie ook de meeste vroedvrouwen, zijn ook deeltijds<br />
werkzaam in het beroepenveld. De opleiding stimuleert dit en wil deze aanpak naar de toekomst bestendigen. Dit<br />
bevordert alleszins de interactie tussen de opleiding en het werkveld.<br />
De binnen de opleiding aangeboden vaardigheidstrainingen met de hieraan verbonden toetsing waarborgen de<br />
kwaliteit van de studenten die op stage vertrekken. Dit werd bevestigd door de vertegenwoordigers van het<br />
werkveld. Studenten hebben voldoende mogelijkheid om docentonafhankelijk te oefenen.<br />
Van de 180 studiepunten in de opleiding gaan 90 studiepunten naar klinisch onderwijs. Het aandeel van stage in<br />
het klinische onderwijs stijgt gradueel van twaalf studiepunten in het eerste jaar over 22 in het tweede jaar, naar<br />
21 studiepunten in het derde jaar. Het aandeel van de vaardigheidstraining gaat van acht studiepunten in het<br />
eerste jaar en acht in het tweede naar tien in het derde jaar, waar bovendien zes studiepunten toegekend zijn aan<br />
het eindwerk en drie aan het practicum (keuzebuffet). Bij de hervorming van het klinisch onderwijs en de<br />
overschakeling van werkbegeleiding naar procesbegeleiding werd bewust gekozen om het aandeel van de<br />
vaardigheidstraining te verhogen. Het accent op het daadwerkelijk inoefenen onder begeleiding van een<br />
praktijklector werd op die manier voor een stuk verschoven van het ziekenhuis naar de hogeschool. De visie op<br />
de stage is een verfijning van de algemene opleidingsvisie. Elke student beschikt over een goed uitgewerkt<br />
informatief stagedossier. Na gesprekken met de studenten en inzage van de portfolio’s van de studenten blijkt dat<br />
de keuze die gemaakt wordt voor leerprocesbegeleiding tijdens de stage, sterk aansluit bij de ontwikkeling van<br />
het zelfgestuurd leren en de geformuleerde onderwijsvisie. De studenten worden hierin sterk begeleid. Zij leren<br />
eigen leerdoelen formuleren, leren reflecteren op hun eigen ontwikkeling en bespreken hun zelfevaluatie met de<br />
mentor. De stagerichtlijnen geven voldoende informatie over het competentiegericht werken voor studenten om<br />
competentiegestuurd te werken en voor mentoren om de studenten aan de hand van competenties bij te sturen.<br />
382 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
De maternal intensive care-stage wordt tot op heden als keuzestage aangeboden. De commissie stelt dat de<br />
leermogelijkheden die dergelijke stage biedt, een essentiëel onderdeel zijn van de opleiding en nodig zijn om de<br />
kwalificatie van vroedvrouw te behalen. Het bewaken van een normale zwangerschap, bevalling en postpartum<br />
vereisen een grondige theoretische maar ook een praktische kennis van de pathologie, de daaraan verbonden<br />
acties en handelingen die de vroedvrouw moet kunnen uitvoeren. Zonder een maternal intensive care-stage blijft<br />
dat alles enkel theoretische kennis. Zowel de zelfstandige vroedvrouw als de vroedvrouw tewerkgesteld in een<br />
kraamafdeling , zal geconfronteerd worden met pathologie.<br />
De gebruikte literatuur ter onderbouwing van verschillende eindwerken is zeer beknopt. Tijdens de gesprekken is<br />
duidelijk geworden dat studenten momenteel een doordachtere voorbereiding krijgen op het maken van hun<br />
eindwerk. Een van de aspecten is een uitgebreidere literatuurstudie gebaseerd op de uitgangspunten van<br />
evidence based midwifery, een ander is het betrekken van het werkveld bij de keuze van de onderwerpen. Op die<br />
manier worden meer praktijkgerichte onderwerpen, zoals klinische paden, uitgewerkt door de student en ontstaat<br />
een positieve wisselwerking tussen de opleiding en het beroepenveld. Dit wordt door het beroepenveld zeer<br />
gewaardeerd. De opzet van de eindwerken met een verdiepingsdeel en een toepassingsdeel sluit aan bij de<br />
doelstellingen van een professionele bachelor opleiding.<br />
Een van de strategische doelstellingen van de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen is het project ”IEKS<br />
2000”, dat staat voor Internationale Ervaring voor elke KATHO-Student vanaf het jaar 2000. De internationale<br />
dimensie van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> concentreert zich hoofdzakelijk in de studentenmobiliteit in het onderdeel<br />
klinisch onderwijs. De stage leent zich voor een internationale ervaring en biedt de student veel leerkansen. De<br />
studenten kunnen in de meeste landen van Europa terecht. In het kader van ontwikkelingssamenwerking is het<br />
departement betrokken bij twee projecten in Afrika waar stage gelopen kan worden. In Katete (Zambia) heeft de<br />
hogeschool een project in samenwerking met de provincie West-Vlaanderen voor de oprichting van een resourcecenter<br />
voor opleiding in het ziekenhuis. In Senegal heeft de opleiding contacten met het Centre de Santé de<br />
Grand M’Bour en de Poste de Santé de M’Bour- Tefess. Hier kunnen de studenten hun verloskundige en<br />
gynaecologische vaardigheden oefenen.<br />
Maatschappelijke dienstverlening heeft de jongste jaren concreet gestalte gekregen in de opleiding door een<br />
project dat resulteerde in het uitschrijven van een handboek ergonomie in samenwerking met Algemeen<br />
Ziekenhuis Groeninge in Kortrijk en de vorming van gediplomeerden en stagementoren betreffende het gebruik<br />
van het stagedossier. De hier opgedane ervaring wordt teruggekoppeld naar de opleiding. De<br />
maatschappelijke/wetenschappelijke dienstverlening in de opleiding zal een sterke impuls krijgen door het nog uit<br />
te bouwen Kenniscentrum Gezondheidszorg. Het is de bedoeling om de initiële opleiding te verweven met de<br />
postinitiële opleidingen, de maatschappelijke dienstverlening en het (toegepast) wetenschappelijk onderzoek. Dit<br />
kadert in de strategische doelstelling van kennistransitie. Naast de opleiding (1,4 VTE) heeft het werkveld zich<br />
geëngageerd om als volwaardige partner mee te werken aan dit Kenniscentrum. Ook door de onderwijspoli, de<br />
beschikbaarstelling van de mediatheek voor buitenstaanders en het opzet van het eindwerk werkt de opleiding<br />
aan maatschappelijke / wetenschappelijke dienstverlening.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan een stage op een maternal intensive care-dienst te voorzien voor alle<br />
studenten.<br />
- De commissie adviseert de intenties waar te maken voor de aanpak van de eindwerken en de kwaliteit van<br />
de eindwerken te bewaken.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 383
Facet 2.3<br />
Samenhang van het programma<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De graduele opbouw van competentieontwikkeling tussen de verschillende opleidingsjaren en binnen het<br />
opleidingsjaar van de opleiding is duidelijk. De studenten ervaren een voortdurende terugkoppeling tussen theorie<br />
en praktijk. De generieke en beroepsspecifieke competenties zijn weloverwogen over het programma verspreid.<br />
De stageplanning houdt in de mate van het mogelijke, rekening met de wensen van de student.<br />
In het derde jaar kan elke student een keuzevak kiezen (drie studiepunten) uit het dessertbuffet. De student wordt<br />
uitgenodigd om bepaalde aspecten van zijn opleiding uit te diepen, te verruimen of te verkennen. Nog in het<br />
derde jaar kan de student differentiëren binnen de stage. Deze keuzestage staat meestal in het teken van het<br />
eindwerk.<br />
Niet alleen doorheen de drie opleidingsjaren maar ook binnen elk jaar is een sequentiële opbouw van kennis- en<br />
vaardigheidsontwikkeling aanwezig. Door zoveel mogelijk thematisch te werken binnen een jaar wordt de<br />
onderlinge afstemming tussen de verschillende opleidingsonderdelen bevorderd. Per thema worden in eerste<br />
instantie de ondersteunende opleidingsonderdelen of pathologievakken aangeboden. Daarbij aansluitend worden<br />
de verpleegkundige en vroedkundige opleidingsonderdelen en de sociale wetenschappen geprogrammeerd.<br />
Daarna volgt de vaardigheidstraining met vroedkundige, verpleegtechnische en communicatieve vaardigheden.<br />
De opleiding streeft ernaar de integratie te bereiken op stage en in de onderwijspoli tijdens het derde jaar.<br />
De opleiding stelt individueel aangepaste jaarprogramma’s op voor bisstudenten en voor studenten die EVK’s<br />
kunnen inroepen. Voor zij-instromers en voor anderstalige studenten worden specifieke faciliteiten voorzien,<br />
zonder daarbij afbreuk te doen aan de onderwijskwaliteit. De hogeschool biedt een verkorte studieroute van<br />
minimum 90 studiepunten aan voor gegradueerde verpleegkundigen die het diploma van vroedvrouw willen<br />
behalen. In het kader van de strategische doelstellingen van de hogeschool wordt ook in de opleiding<br />
<strong>Vroedkunde</strong> aandacht besteed aan het opsporen van nieuwe doelgroepen. Op dit ogenblik is de vraag naar<br />
flexibele leertrajecten beperkt. De opleiding houdt er wel rekening mee dat deze vraag zal toenemen en heeft<br />
aandacht voor uit te bouwen flexibele leertrajecten.<br />
Uit de gesprekken met docenten en studenten is gebleken dat de opleiding er in slaagt om de vernieuwing tot<br />
iedereen te laten doordringen en de samenhang in het programma te bewaken.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
384 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
Facet 2.4<br />
Studieomvang<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: tenminste 180<br />
studiepunten.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: OK<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding bestaat uit drie studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma<br />
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de<br />
minimale studieomvang van een professionele bachelor.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 2.5<br />
Studielast<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen vastgesteld krachtens decreet;<br />
- Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de<br />
studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In het academiejaar 2003-2004 voerde de eigen Dienst Onderwijs en Kwaliteit in het eerste en het tweede jaar<br />
vroedkunde een studietijdmeting uit. Voor het theoretisch onderwijs werd gekozen voor de methode van de<br />
paarsgewijze vergelijking. De studielast voor het klinisch onderwijs werd gemeten met de methode van absolute<br />
schatting achteraf. De resultaten werden besproken in de coördinatieraad, met de betrokken docenten en in de<br />
studentenraad. De resultaten werden onder andere gebruikt als basis voor de toekenning van de studiepunten bij<br />
de curriculumherziening.<br />
In het eerste jaar vroedkunde bedraagt de gemeten studietijd 1977 uren, in het tweede jaar 1830 uren. Beide<br />
gemeten studietijden liggen ruim boven de begrote studietijd. Voor een beperkt aantal opleidingsonderdelen<br />
liggen de resultaten beduidend hoger/lager dan de begrote studietijd. Bij de curriculumhervorming werden voor<br />
deze uitschieters ofwel de studiepunten aangepast ofwel ontstoffing uitgevoerd. In beide jaren is het aandeel<br />
theoretisch onderwijs groter dan dat van klinisch onderwijs.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 385
In de projectgroep Kwaliteitszorg van de hogeschool werd uitgebreid gediscussieerd over de best mogelijke<br />
aanpak van studietijdmetingen. Er wordt nog niet systematisch aan studietijdmeting gedaan, maar het is wel een<br />
aandachtspunt in de hogeschool en in de opleiding.<br />
Studiebevorderende en studiebelemmerende factoren worden door de studentenraad naar voor gebracht en<br />
besproken. Studiebevorderend zijn onder andere de kwaliteit van het schriftelijke studiemateriaal en van het<br />
contactonderwijs, en de geboden studieondersteuning. Het drukke les- en examenrooster is voor de studenten<br />
een studiebelemmerende factor.<br />
Het zware vakkencurriculum gecombineerd met een uitgebreid pakket vaardigheidsonderwijs en stage, waarbij<br />
omvangrijke opdrachten horen, doet de commissie twijfelen aan de studeerbaarheid van het programma. De<br />
studenten en afgestudeerden geven aan dat de opleiding zwaar is, al vinden zij dat uiteindelijk niet echt een<br />
probleem.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat de vermindering van het aantal contacturen de tijd voor al dan niet begeleide<br />
zelfstudie ten goede zal komen.<br />
- De commissie stelt dat de opleiding zich dient te bezinnen over de hoge studielast van het zware<br />
vakkencurriculum gecombineerd met een uitgebreid pakket vaardigheidsonderwijs en stage.<br />
Facet 2.6<br />
Afstemming tussen vormgeving en inhoud<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;<br />
- De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding besteedt aandacht aan een goede variatie van werkvormen in functie van de te bereiken<br />
competenties. Dit blijkt uit de beschrijving van de verschillende opleidingsonderdelen in de studieinformatiedocumenten,<br />
en wordt ook bevestigd door de studenten. Deze aanpak kadert in de strategische<br />
onderwijsvisie van de hogeschool. De hogeschool levert dan ook doelgerichte inspanningen om nieuwe<br />
didactische werkvormen in de verschillende opleidingen in te voeren. Zo begeleidt en ondersteunt de<br />
departementale onderwijscoach de opleidingen en de individuele personeelsleden, en zo kunnen docenten voor<br />
grondige veranderingen een projectaanvraag, en hiervoor een beperkt percentage van de jaaropdracht,<br />
toegewezen krijgen. De medewerkers van de opleiding staan open om vernieuwingen in hun eigen<br />
onderwijsactiviteiten op te nemen.<br />
Recente onderwijsontwikkelingen worden gevolgd en in het vernieuwde curriculum geïntegreerd. De commissie<br />
stelt dat hierbij vooral het vaardigheidsonderwijs en de onderwijspoli gewaardeerde innoverende projecten zijn.<br />
Het vaardigheidsonderwijs is enkele jaren geleden volledig vernieuwd en er is ruimte voorzien voor<br />
docentonafhankelijk oefenen. Door de onderwijspoli worden zwangere vrouwen en baby’s rechtstreeks betrokken<br />
386 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
in de opleiding en krijgen de studenten de kans om hun vaardigheden te oefenen in een reële situatie. Heel wat<br />
verschillende aspecten van het beroep komen hier aan bod. Door veel te werken met casussen wordt de<br />
competentieontwikkeling versterkt . De commissie ervaart dat het digitale onderwijsplatform Blackboard degelijk<br />
geïntegreerd wordt in de onderwijsactiviteiten.<br />
De dienst Onderwijs en Kwaliteit van de hogeschool stelde criteria op voor kwalitatieve leermiddelen. Regelmatig<br />
wordt hierover vorming en bijscholing gegeven. Daarnaast besteedt de departementale onderwijscoach in de<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong> systematisch aandacht aan de kwaliteit van diverse types van onderwijsmiddelen. Deze<br />
dienst bakende ook de hogere niveaus van kwaliteit af, zoals de meer didactische onderbouw, het creëren van<br />
een krachtige leeromgeving en het concretiseren van competentiegerichtheid in het studiemateriaal. Dit alles<br />
werd ter bespreking voorgelegd aan de docenten. Inzage van de leermiddelen en de gesprekken met de<br />
studenten bevestigen de kwaliteit van het schriftelijke studiemateriaal en van het contactonderwijs als<br />
studiebevorderende factoren.<br />
Binnen het Impulscentrum van de hogeschool is een multimediacel actief die docenten ondersteunt bij de<br />
ontwikkeling van een multimediaal leermiddel. De docenten in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> hebben deze kans<br />
aangegrepen en instructieve video’s ontwikkeld, als hulp bij hun lessen in het vaardigheidsonderwijs.<br />
De commissie stelt de sterke dynamiek en expertise voor de ontwikkeling van innovatieve werkvormen en<br />
leermiddelen op prijs. De grote betrokkenheid van de medewerkers en de gerichte aandacht voor ondersteuning<br />
zijn hierbij zeer waardevol.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om de gastprofessoren en een nog beperkt aantal docenten van het<br />
vaste onderwijzend personeel meer te betrekken in de dynamiek van het ontwikkelen van innovatieve en<br />
competentiegerichte werkvormen en leermiddelen.<br />
Facet 2.7<br />
Beoordeling en toetsing<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de<br />
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Het examenreglement is in overeenstemming met de decretale regels. Bij het begin van het academiejaar krijgt<br />
elke student een informatiebundel op cd-rom met daarin onder andere het examenreglement van de hogeschool<br />
en de departementale aanvullingen op het examenreglement. Net vóór de partiële examens in januari en de<br />
eindexamens in juni geeft het departementshoofd of de departementale coördinator toelichting bij de<br />
voornaamste bepalingen.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 387
De wijze van evalueren per opleidingsonderdeel is duidelijk opgenomen in het studie-informatiedocument. De<br />
meeste docenten lichten met enkele voorbeelden hun wijze van examineren toe tijdens de lessen. Leerdoelen en<br />
voorbeeldexamenvragen zijn opgenomen in de studie-informatiedocumenten, op voorwaarde dat de docent de<br />
cursus opgemaakt heeft met het sjabloon dat ontwikkeld werd door het Impulscentrum. De studenten kunnen<br />
voor elk opleidingsonderdeel een proefexamen aanvragen. Bepaald cursusmateriaal is voorzien van zelfevaluatie<br />
waardoor de studenten hun studievoortgang kunnen beoordelen. Hiervoor wordt Blackboard gebruikt. De<br />
studenten hebben inspraak bij de opmaak van het examenrooster. De commissie stelt vast dat de toetsing en<br />
evaluatie afgestemd zijn op competentiegericht leren en daarbij een verscheidenheid aan evaluatievormen benut<br />
wordt. De ingekeken examenvragen zijn vooral gericht op inzicht en toepassing. Het evaluatiesysteem is<br />
transparant en wordt correct toegepast. De commissie stelt vast dat meerdere examens per opleidingsonderdeel<br />
de belasting voor studenten onnodig groter maken.<br />
Na elke examenperiode kan de student in aanwezigheid van de betrokken docent zijn examenkopie inkijken. De<br />
jaarcoördinatoren, de ombudspersoon, de opleidingscoördinator en het departementshoofd zijn dan ook<br />
aanwezig voor extra advies of begeleiding.<br />
De evaluatiecriteria bij stages en eindwerk worden bij het begin van het academiejaar en in elk geval vóór het<br />
begin van de eerste stageperiode, duidelijk toegelicht door de opleidings- of jaarcoördinator. De studenten<br />
moeten geslaagd zijn voor de toets van het vaardigheidsonderwijs om op stage te mogen vetrekken. De<br />
beoordeling van de verschillende stageperiodes gebeurt op het einde van de periode in een overleg tussen<br />
stagementoren en stagelectoren. De uiteindelijke beoordeling van het opleidingsonderdeel stage is het resultaat<br />
van een predeliberatie door de begeleiders van de verschillende stageperiodes. De eindverantwoordelijke blijft de<br />
stagelector. Een tweede zittijd voor de stages is niet mogelijk. De opleiding stelt dat dit niet zinvol is. Zij bewaakt<br />
de eenvormigheid in de beoordeling op de verschillende stageplaatsen.<br />
Het proces van het eindwerk wordt beoordeeld door een interne begeleider. Voor de inhoudelijke beoordeling<br />
overleggen de interne promotor en de externe promotor, die als vakdeskundige en inhoudsdeskundige de student<br />
gecoacht heeft. De commissie meent dat de externe promotoren niet allemaal volledig op de hoogte zijn van de<br />
beoordelingscriteria voor de inhoud en vorm van het eindwerk.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie raadt de opleiding aan om bij de opstelling van de examenvragen aandacht te besteden aan<br />
het vakoverstijgend en geïntegreerd toetsen van kennis en de competentieontwikkeling van de studenten<br />
beter te bewaken.<br />
- Kwaliteitsbewaking van inhoud en validiteit van toetsen dienen meer aandacht te krijgen en nog verbeterd te<br />
worden.<br />
- De commissie stelt dat duidelijke en eenvormige criteria voor de beoordeling van de eindwerken<br />
gestructureerd dienen gecommuniceerd te worden naar de externe promotoren.<br />
- Het is wenselijk dat meer gebruik wordt gemaakt van interne lezers van eindwerken, daar de opleiding op die<br />
manier de kwaliteit van het beoordelingsproces beter kan borgen.<br />
Facet 2.8<br />
Masterproef<br />
Niet van toepassing.<br />
388 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
Facet 2.9<br />
Toelatingsvoorwaarden<br />
Beoordelingscriteria:<br />
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:<br />
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,<br />
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens<br />
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt<br />
erkend;<br />
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden<br />
voldoen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De toelatingsvoorwaarden voldoen aan de decretale en reglementaire bepalingen. Buitenlandse studenten<br />
moeten bewijzen dat zij toegang hebben tot het hoger onderwijs in hun land van herkomst. Uit een taaltest moet<br />
blijken dat zij vertrouwd zijn met het Nederlands. Vanaf het academiejaar 2004-2005 kunnen kandidaten zonder<br />
diploma secundair onderwijs toegelaten worden onder specifieke voorwaarden.<br />
De opleiding stelt dat gezien de grote verscheidenheid in de vooropleiding van de studenten, geen specifieke<br />
voorkennis vereist wordt. Alle studieactiviteiten starten vanaf een beginniveau. Motivatie, interesse en inzet zijn<br />
belangrijker voor de opleiding dan specifieke voorkennis. Er zijn dan ook geen specifieke activiteiten voorzien met<br />
betrekking tot de aansluiting met de vooropleiding. Aspirant-studenten hebben een persoonlijk gesprek met een<br />
van de stafleden voor de inschrijving. Hierdoor krijgen zij een goed beeld van de inhoud en de zwaarte van de<br />
opleiding. Toch merkt de commissie op dat bepaalde opleidingsonderdelen al meerdere jaren struikelblokken zijn.<br />
Anderzijds merkt zij een zeer lage uitval en slechts een klein percentage studievertraging.<br />
Voor het merendeel dan de studenten is vroedkunde de eerste studiekeuze. De aandacht voor zij-instroom of<br />
verkorte programma’s op basis van EVC/EVK is in de opleiding eerder beperkt. Op het niveau van de hogeschool<br />
wordt de EVC/EVK problematiek wel onderzocht en wordt nagegaan in welke mate alternatieve trajecten<br />
haalbaar zijn.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie adviseert om aandacht te besteden aan de vooropleiding van de instromende studenten.<br />
- De commissie vraagt de opleiding erover te waken dat de eigen accenten in het EVC/EVK kader duidelijk<br />
vroedkunde-eigen accenten zullen zijn.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 389
Oordeel over onderwerp 2: Programma - voldoende<br />
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: goed<br />
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: goed<br />
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: goed<br />
- Facet 2.4 Studieomvang: OK<br />
- Facet 2.5 Studielast: voldoende<br />
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: goed<br />
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende<br />
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing<br />
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het programma een degelijke concretisering is van de door de opleiding vooropgestelde eindkwalificaties van<br />
de opleiding voor wat betreft het niveau, de oriëntatie en de domeinspecifieke eisen;<br />
- de leerdoelen van het programma en de programmaonderdelen een gepaste vertaling zijn van de<br />
vooropgestelde eindkwalificaties;<br />
- de opleiding curriculumvernieuwing uitwerkt in een degelijke structuur en met betrokkenheid van de<br />
verschillende actoren;<br />
- de opleiding aandacht besteedt aan de professionele gerichtheid van het programma zowel bij de uitvoering<br />
als bij de bijsturing en vernieuwing;<br />
- de onderwijspoli een zeer waardevolle bijdrage levert tot de opleiding van de studenten tot volwaardige<br />
vroedvrouwen;<br />
- de opleiding een degelijk samenhangend en coherent programma aanbiedt, waarin vernieuwende aspecten<br />
op vroedkundig en onderwijskundig vlak hun plaats vinden;<br />
- de opleiding voldoet aan de formele eisen betreffende de studieomvang;<br />
- de opleiding met zorg vormgeving en inhoud op elkaar afstemt, rekening houdend met onderwijsvernieuwing;<br />
- toetsing en evaluatie afgestemd zijn op competentiegericht leren en dat daarbij een verscheidenheid aan<br />
evaluatievormen benut wordt;<br />
- de opleiding gemotiveerd opteert om geen verregaande activiteiten te voorzien ten aanzien van de<br />
aansluiting op de vooropleiding;<br />
- de opleiding gepaste aandacht besteedt aan toegepast wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke<br />
dienstverlening;<br />
- de internationale dimensie in de opleiding de nodige aandacht krijgt in functie van het programma.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
390 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
Onderwerp 3<br />
Personeel<br />
Facet 3.1<br />
Kwaliteit personeel<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het<br />
programma.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Aanstellingen, benoemingen en evaluatieprocedure worden geregeld op het niveau van de hogeschool. Adviesen<br />
beslissingsorganen functioneren op het niveau van de hogeschool en op het niveau van het departement.<br />
Taakstellingen gebeuren op departementaal vlak binnen de afspraken gemaakt in de protocollen van het<br />
hogeschoolonderhandelingscomité (HOC). De hogeschool heeft procedures voor aanwerving, taakverdeling,<br />
benoeming, bevordering en evaluatie uitgeschreven. Zij voert een sociaal personeelsbeleid.<br />
De belemmerende factoren voor het voeren van een goed personeelsbeleid zijn gekend: de gesloten enveloppe<br />
financiering door de overheid en de zeer uitgebreide opdrachten van de hogescholen. Ook de gevolgen zijn<br />
gekend: een beperkte personeelsformatie en een stijgende werkdruk. De beperkte personeelsomkadering gebiedt<br />
om zeer zuinig om te gaan met het menselijk potentieel. Dit geldt zowel voor het onderwijzend (OP) als voor het<br />
administratief en technisch personeel (ATP), het opvoedend hulppersoneel (OHP) en ook voor het<br />
onderhoudspersoneel. Een opdracht wordt in principe niet gewijzigd zolang de betrokkene die goed uitvoert en er<br />
arbeidsvreugde uit haalt. Meestal wordt een opdracht pas gewijzigd op vraag van de betrokkene of vanuit de<br />
noodzaak van de organisatie.<br />
De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> wordt gedragen door een groep praktijkmensen. Uit onderzoek, in 2003 uitgevoerd door<br />
de deelwerkgroep Professionalisering en vorming van docenten binnen de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> en<br />
Verpleegkunde van de Associatie K.U.Leuven, blijkt dat de docenten zeer goed scoren op een aantal belangrijke<br />
deskundigheidsdomeinen, wat overeenstemt met het beeld dat ook in de andere facetten van de visitatie naar<br />
voor komt. Het onderzoek peilde ook de vormingsbehoeften. Hieruit blijkt dat de expertisedomeinen met een hoog<br />
aantal deskundigen ook de hoogste behoefte vertoonden aan vorming. Deze trend wordt ook opgemerkt in het<br />
departement van de hogeschool.<br />
In de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> is het percentage docenten dat niet over een academisch diploma beschikt vrij groot.<br />
Deze erfenis van het verleden is, zo ervaart de commissie hier, niet per definitie problematisch. De oudere<br />
docenten <strong>Vroedkunde</strong> werden in het verleden aangeworven op basis van een hoge mate van beroepskennis en<br />
een stevige intellectuele en persoonlijkheidsachtergrond. Meerdere van hen hebben doorheen de jaren op basis<br />
van systematische bijscholing, ontwikkeling van cursusmateriaal en het zelf aanbieden van bijscholing een<br />
competentieniveau bereikt dat academisch genoemd mag worden. Sinds de fusie worden bij de aanwerving zo<br />
goed als uitsluitend academisch geschoolden aangeworven voor de opleiding. Bovendien wil de hogeschool<br />
enkel academici aanwerven als ze over een onderwijskundig diploma beschikken of dit op korte termijn (vijf jaar)<br />
zullen behalen, en wil de opleiding dat de academisch geschoolden minimum drie jaar werkveldervaring kunnen<br />
voorleggen.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 391
De hogeschool heeft een uitgewerkte procedure voor functioneringsgesprekken en evaluatiegesprekken. Voor het<br />
functioneringsgesprek zijn het zelfevaluatieverslag en het professionaliseringsdossier waardevolle documenten.<br />
De commissie stelt de nood aan een bevorderingsbeleid vast.<br />
Zowel op hogeschoolniveau als op departementaal niveau is begeleiding en vorming van nieuwe personeelsleden<br />
goed uitgewerkt. Beginnende docenten worden extra ondersteund met een systeem van mentoren (peters) en<br />
coaches (departementshoofd en/of opleidingscoördinator) waardoor op een systematische manier<br />
onderwijskundige ondersteuning geboden wordt.<br />
De hogeschool voert een zeer stimulerend onderwijskundig en didactisch professionaliseringsbeleid, dat<br />
uitgewerkt wordt door de projectgroep Vorming, Training en Opleiding. Jaarlijks wordt een uitgebreid<br />
vormingsaanbod voor en door het personeel uitgewerkt. Het aanbod omvat vier vormingsdimensies:<br />
vakinhoudelijk, vakdidactisch, het teammatige en het agogische. Op departementaal niveau kan elke docent<br />
volgens eigen interesse of behoefte externe vorming aanvragen en intern georganiseerde vorming op maat van<br />
het departement volgen. Intern kwamen al thema’s aan bod zoals examineren, hanteringstechnieken,<br />
eindwerkbegeleiding, feedback geven en ontvangen en reflectie bevorderen op stage. Het personeel van het<br />
departement Gezondheidszorg en vooral dat van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> vertoont een grote participatie aan<br />
externe en interne vormingsactiviteiten, zowel op vlak van beroepsmatige als onderwijskundige aspecten. De<br />
professionalisering van het personeel kan onder andere tijdens het functioneringsgesprek opgevolgd worden aan<br />
de hand van de professionaliseringsfiche in het professionaliseringsdossier.<br />
De commissie heeft in de contacten met het personeel, zowel OP als ATP en OHP, een grote deskundigheid,<br />
betrokkenheid en inzet opgemerkt. De werkdruk bij het personeel is hoog. De studenten waarderen de nauwe<br />
samenwerking van het opleidingsteam en het respect waarmee zij in hun studie begeleid worden.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt voortdurende aandacht voor het probleem van hoge werkdruk bij het personeel.<br />
- In dezelfde lijn vraagt de commissie voortdurende aandacht voor de motivatie en het enthousiasme van alle<br />
betrokkenen.<br />
- De commissie stelt dat binnen de mogelijkheden van de kaders een bevorderingsbeleid dient uitgewerkt te<br />
worden.<br />
392 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
Facet 3.2<br />
Eisen professionele gerichtheid<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte<br />
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen<br />
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Met 3,65 VTE op een totaal van 6,91 VTE is het aandeel vroedvrouwen in de opleiding laag, vooral omdat de<br />
stagebegeleiding ook enkel door vroedvrouwen gebeurt. Vandaar dat de commissie stelt dat het vroedkundige<br />
aspect in de opleiding blijvend dient te worden bewaakt. De commissie stelt een sterke inbreng van<br />
gespecialiseerde vakinhoudelijke kennis vast door de gastprofessoren. Zij betreurt dat tot deze groep slechts<br />
twee gynaecologen en drie vroedvrouwen horen. Naast gastprofessoren zorgen tal van gastsprekers voor een<br />
actuele benadering van gespecialiseerde vroedkundige topics.<br />
Twee vroedvrouwen (OP) combineren hun onderwijsopdracht met tewerkstelling in het werkveld. Dit sluit aan bij<br />
het permanente aandachtspunt voor de leiding van het departement en de opleiding om de vakdeskundigheid van<br />
docenten op peil te houden. De opleiding hecht veel waarde aan de werkervaringen van docenten. De<br />
personeelsleden worden daarom gestimuleerd bedrijfsstages te volgen, waarbij de docent gedurende een<br />
bepaalde periode werkt in een ziekenhuis/moederhuis. Dit resulteert in een positieve bijdrage tot de afstemming<br />
van het onderwijs op de actuele en reële situatie in het werkveld. Met de invoering van procesbegeleiding op de<br />
stages is dit een goede manier om bij te blijven op het vlak van vaardigheden. Het systematisch betrekken van<br />
docenten bij de uitbouw van posthogeschoolvormingen, zoals echografie voor vroedvrouwen, infertiliteit,<br />
interculturele verloskunde en haptonomie zorgt voor een permanente dialoog en ervaringsuitwisseling met het<br />
werkveld.<br />
De opleiding acht internationale contacten belangrijk. Zij koppelt docentenmobiliteit aan studentenmobiliteit. De<br />
internationale contacten zijn in de eerste plaats bedoeld om buitenlandse stageplaatsen op te sporen.<br />
Internationale contacten steunen in wezen op persoonlijke contacten. Het doel is om voor elke partner een<br />
referentielector te hebben, die de situatie van de <strong>Vroedkunde</strong> in het eigen departement kent en zich verdiept in de<br />
visie op de vroedkundige beroepsuitoefening en het curriculum in het betreffende land. Docenten nemen ook deel<br />
aan internationale congressen of studiedagen en bezoeken partnerscholen en vertegenwoordigers van het<br />
werkveld in het buitenland. Deze aanpak resulteerde in innovaties in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>, waaronder de<br />
vaardigheidstraining en de onderwijspoli.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat het vroedkundige aspect bij de aanstelling van personeel blijvend dient bewaakt te<br />
worden.<br />
- De commissie vraagt de opleiding voldoende effectieve tijd te investeren in stagebegeleiding door de<br />
praktijklector en de stageplaatsen nog beter “op te leiden” en te informeren over wat de stagebegeleiding en<br />
de werkbegeleiding zijn en hoe zij elkaar aanvullen.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 393
Facet 3.3<br />
Kwantiteit personeel<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De opleiding wordt gedragen door 28 docenten, in absolute aantallen en het departementshoofd inbegrepen, of<br />
6,2 VTE. Voor de administratieve ondersteuning kan de opleiding rekenen op vijf personeelsleden (0,9 VTE), voor<br />
logistieke ondersteuning op drie mensen (0,5 VTE). De opleiding telt 14 gastprofessoren, die uiteindelijk slechts<br />
0.7 VTE vertegenwoordigen. Samengevat betekent dit een personeelsbestand van 50 ”koppen” en 8,50 VTE,<br />
waarvan 6,9 VTE voor het onderwijsgebeuren en 1,6 VTE voor de administratieve en logistieke ondersteuning.<br />
Per 1 oktober 2004 telde de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> 78 studenten, wat resulteert in een studentdocentratio van<br />
11,2. Het kleine aantal studenten leidt er echter toe dat de groep docenten (6,91 VTE) eerder beperkt is. In de<br />
praktijk wordt de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> gedragen door een klein team van vijf vroedvrouwen, samen goed voor<br />
3,45 VTE. Dit is op zich onvoldoende voor een opleiding, waarin de persoonlijke begeleiding en de intensieve<br />
investering in stageomkadering, de bijkomende opdrachten in maatschappelijke dienstverlening,<br />
hogeschoolvorming en onderwijsinnovatie zo belangrijk zijn. Voor overkoepelende coördinerende taken zoals de<br />
studie- en studentenbegeleiding en Blackboardcoördinatie kan de opleiding rekenen op de opleiding<br />
Verpleegkunde. Door een spreiding van opleidingsspecifieke taken dragen het opleidingshoofd en het<br />
vroedvrouw-docententeam samen de opleiding. Daardoor wordt het afbreukrisico enigszins beperkt.<br />
Doordat de stagebegeleiding enkel door de beschikbare vroedvrouwen gebeurt, resulteert het aantal uren<br />
stagebegeleiding per student per week in een opvallend lager begeleidingscoëfficiënt in vroedkunde dan in<br />
verpleegkunde. De opleiding is zich bewust van zich opdringende bijsturing van dit gegeven.<br />
De meeste personeelsleden zijn deeltijds aan de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> verbonden. Een aantal werkt deeltijds in<br />
het beroepenveld of is ook verbonden aan een andere opleiding in de hogeschool. De verwevenheid met de<br />
opleiding Verpleegkunde is duidelijk. De commissie stelt een goede spreiding vast van leeftijd.<br />
De hogeschool heeft deelgenomen aan het stressonderzoek in de hogescholen van Vlaanderen georganiseerd<br />
door de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen. Tijdens de gesprekken geeft het personeel aan een grote<br />
werkdruk te ervaren. De commissie meent dat de in dit onderzoek aangehaalde stressverhogende factoren zoals<br />
het studiegebied Gezondheidszorg, een opleiding in curriculumomvorming en de kleine groep personeelsleden,<br />
wel degelijk bijdragen tot verhoging van de werkdruk.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt na te gaan in welke mate de sterke versnippering van opdrachten over groot aantal<br />
personeelsleden kan ingeperkt worden om de betrokkenheid met de opleiding nog te verhogen.<br />
394 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende<br />
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: goed<br />
- Facet 3.2 Eisen professionele gerichtheid: goed<br />
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat :<br />
- de opleiding beschikt over deskundig en gemotiveerd onderwijzend en technisch, administratief,<br />
organisatorisch personeel om het programma volwaardig te realiseren;<br />
- de opleiding gedragen wordt door een groep praktijkmensen;<br />
- de opleiding gezien de beperkte personeelsomkadering zorgzaam omgaat met het menselijk potentieel en<br />
dat daarbij gerichte aandacht dient te gaan naar de hoge werkdruk;<br />
- het personeelsbeleid gericht is op de aanwerving van vroedvrouwen;<br />
- de hogeschool en de opleiding een zeer stimulerend onderwijskundig en didactisch professionaliseringsbeleid<br />
voeren dat sterk ingebed is in de opleiding;<br />
- de ruime beroepsexpertise borg staat voor de realisatie van een krachtige opleiding en de evolutie van<br />
werkbegeleiding naar leertrajectbegeleiding ondersteunt;<br />
- het zelfevaluatieverslag en het professionaliseringsdossier waardevolle documenten zijn voor het<br />
functioneringsgesprek;<br />
- het personeel zich zeer laagdrempelig en met uitgesproken respect voor de student opstelt, wat de opleiding<br />
sterk studentgericht maakt;<br />
- de internationale contacten resulteren in gewaardeerde innovaties in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 395
Onderwerp 4<br />
Voorzieningen<br />
Facet 4.1<br />
Materiële voorzieningen<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: excellent<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
In het kader van de uitvoering van haar missie kiest de hogeschool er duidelijk voor om de materiële<br />
voorzieningen functioneel en aangenaam te maken (enjoy learning, enjoy working). Een masterplan brengt de<br />
financiële gevolgen van deze optie in kaart. Alle departementen kunnen terugvallen op de algemene diensten en<br />
de directie van de hogeschool. De commissie merkt dat de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> kwaliteitsvol ondersteund wordt<br />
door de multimediacel van de hogeschool bij de ontwikkeling van didactisch materiaal. Zij stelt vast dat de dienst<br />
Onderwijs en kwaliteit samen met de dienst Informatisering, inclusief de cel Blackboard, de studenten en de<br />
docenten ondersteunt op het gebied van moderne onderwijsmedia. De financiële middelen worden door de<br />
hogeschool vanuit een departementale begroting toegewezen. Daarnaast kan het departement zelf ook middelen<br />
genereren uit onder andere maatschappelijke dienstverlening, verkoop van cursusmateriaal en deelname aan<br />
onderzoeksprojecten.<br />
De opleiding <strong>Vroedkunde</strong> van het departement HIVV maakt gebruik van drie goed uitgeruste locaties die samen<br />
een geheel vormen. Het HIVV-gebouw is het hoofdgebouw van het departement, op de locatie De Steenbakker<br />
vinden het theoretische onderwijs en de vaardigheidstraining plaats en ’t Forum bestaat onder andere uit een<br />
prachtig uitgewerkt studielandschap, cybercafé en bistro.<br />
Naast drie leslokalen bevat De Steenbakker drie multifunctioneel ingerichte vaardigheidslokalen, de lokalen voor<br />
de onderwijspoli met wachtkamer, consultatieruimte en onderzoeksruimte, een werkruimte voor docenten en een<br />
documentatieruimte waar studenten en docenten opzoekingen kunnen verrichten in voorbereiding van de<br />
vaardigheidstraining. De commissie merkt op dat de kwaliteit van de oefenruimten groot is en dat de<br />
openingsuren voor de studenten ruim zijn. Zij is ingenomen met het lokaal voor de onderwijspoli, dat efficiënt en<br />
aangenaam ingericht is.<br />
In het departementaal kwaliteitsplan staat: “Blijvend upgraden onderwijsinfrastructuur (blijft belangrijk<br />
aandachtspunt in hivv, nu hebben we een noodoplossing, geen echt structurele oplossing)”. Uit het bezoek aan<br />
de lokalen in De Steenbakker blijkt echter dat deze ruim voldoende zijn in aantal en grootte, goed uitgerust met<br />
de meest recente didactische materialen en goed onderhouden zijn. Sinds kort heeft de opleiding een aparte<br />
vaardigheidsklas voor pediatrie en vroedkunde, is de werking van het vaardigheidscentrum geoptimaliseerd, en is<br />
het open leercentrum in gebruik genomen. De commissie waardeert de opleiding in haar gedrevenheid en<br />
voortdurende zorg om boeiende leeromgevingen te creëren die aangepast zijn aan het vernieuwde<br />
onderwijsconcept van competentiegericht leren en doceren.<br />
Daarnaast maakt de opleiding intensief gebruik van de infrastructuur van ’t Forum. Vooral het studielandschap, de<br />
multimedialokalen en auditoria trekken de aandacht van de commissie. Het studielandschap is zodanig opgevat<br />
en uitgebouwd dat het optimale kansen biedt aan studenten, docenten en het ruimere beroepsveld om zich te<br />
informeren en te vormen. In het studielandschap telt een uitgebreide collectie boeken, tijdschriften en audio-<br />
396 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
visueelmateriaal beschikbaar voor de studenten <strong>Vroedkunde</strong>. De computeruitrusting is zeer uitgebreid en<br />
toegankelijk. Studenten hebben toegang tot een goed uitgebouwde elektronische leeromgeving.<br />
De docenten- en studentenfaciliteiten nodigen uit tot werken, overleggen en ontmoeten.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 4.2<br />
Studiebegeleiding<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de<br />
studievoortgang.<br />
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: excellent<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De verschuiving naar flexibeler en meer studentgecentreerd onderwijs heeft het besef doen groeien dat<br />
studiebegeleiding wenselijk is voor elke student en dat met een gepaste didactiek en/of begeleiding studenten<br />
belangrijke competenties kunnen aanleren binnen de aangeboden onderwijsactiviteiten. Dit betekent dat het<br />
accent verschuift van aandacht voor studieproblemen bij de zwakkere student naar de begeleiding van kritische<br />
keuze- en beslismomenten van elke student, het vakinhoudelijk en metacognitief coachen van het leerproces en<br />
het bewaken en bevorderen van de studievoortgang.<br />
De departementale coaches studie- en studentenbegeleiding nemen deel aan een expertisegroep op het niveau<br />
van de hogeschool waar de zeven departementen expertise uitwisselen. Een studiebegeleider van het<br />
departement HIVV is bovendien expertisecoördinator van deze werkgroep en neemt actief deel aan het overleg<br />
van de werkgroep studie- en studentenbegeleiding in de associatie en de stuurgroep van het Onderzoeks- en<br />
Opleidingsfonds-project “studietrajectbegeleiding”. Het departement HIVV speelt een voortrekkersrol in deze<br />
studietrajectbegeleiding. De commissie merkt op dat een duidelijk beleid aanwezig is voor coaching en<br />
persoonsgebonden begeleiding. De gesprekken met de studenten, docenten en studie- en studentenbegeleiders<br />
tonen aan dat de opleiding er in slaagt om de formele en informele aspecten van studentenbegeleiding vloeiend<br />
bij elkaar te laten aansluiten. De jaarcoördinator is de centrale aanspreekpersoon. De kleinschaligheid, de<br />
concentratie van de opleiding op één locatie en vooral het grote inlevingsvermogen van de docenten vroedkunde<br />
zorgen voor een nabije en persoonsgerichte coaching van het leren en leven van de studenten. De<br />
studententevredenheid is dan ook groot. Zij ervaren bovendien een intensief contact met de docenten, en respect<br />
en echtheid bij de docenten.<br />
Aan potentiële studenten geeft de hogeschool vooral diepte-informatie over de opleidingen. Een<br />
opendeurweekend met een actieve participatie van de studenten, de infodagen, de deelname aan SID-ins en<br />
KISS-dagen (Kwalitatieve Informatie Studiekeuze Studenten), de informatie aan secundaire scholen en de<br />
permanentie van het onderwijzend personeel tijdens de vakantie concretiseren deze benadering.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 397
De instroom is een belangrijke eerste fase van de studieloopbaan. De hogeschool en de opleiding ondernemen<br />
gerichte acties om de sociale integratie te bevorderen en om zich aan te passen aan de vereisten van de<br />
opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. De studenten weten de onthaaldag voor de eerstejaars met ook de ouderejaars, de<br />
kennismakingsdriedaagse, de jaarcoördinatoren als aanspreekpersoon en psychosociale begeleider, de<br />
duidelijke informatie in het studie-informatiedocument en over de onderwijsdoelstellingen, onderwijs- en<br />
examenreglement/regeling sterk te appreciëren. Vanaf dit jaar worden alle eerstejaarsstudenten gescreend op<br />
hun leerstijl met de leerstijlenvragenlijst Vermunt. Voor studenten met specifiek statuut, zoals IAJ-studenten en<br />
studenten met leerstoornis, wordt gepaste begeleiding voorzien. Voor de begeleiding van eerstejaarsstudenten<br />
wordt elk jaar een zorgplan opgesteld. De driejaarlijks schriftelijke enquêtering bij alle eerstejaars en de<br />
geformuleerde actiepunten worden jaarlijks opgevolgd.<br />
Tijdens de doorstroomfase is de docent meer en meer facilitator van het leerproces en daagt de studenten uit hun<br />
studie verder te zetten, ze uit te diepen en het leren steeds meer in eigen handen te nemen. De jaarcoördinator is<br />
de centrale persoon bij het opvolgen van de studievoortgang van de student. De studiebegeleidingsdienst blijft<br />
beschikbaar.<br />
De opleiding beschikt over een goed werkende en toegankelijke ombudsdienst. Studenten die afhaken worden<br />
door de ombudsdienst bevraagd naar hun beweegredenen.<br />
Sinds kort koos de studentenraad een lector/praktijklector als studentencoach. De studentencoach woont de<br />
vergaderingen van de studentenraad bij en is een bijzondere schakel tussen het beleid en de studenten. Hij/zij<br />
coacht de studenten doorheen inspraak- en informatierechten.<br />
Het valt de commissie op dat de docenten goed en grondig geïnformeerd zijn om hun coachen vormelijk en<br />
inhoudelijk te behartigen. Bovendien nodigen de toegepaste werkvormen (onderwerp 2, programma) de docenten<br />
uit om begeleiding op te nemen en te laten aansluiten bij de onderwijsactiviteiten zodat bijvoorbeeld monitoraten<br />
niet georganiseerd hoeven te worden. De studenten kennen het aanbod van de studie- en studentenbegeleiding.<br />
De dienst is sterk ingebed in het beleid van de hogeschool en in de opleiding <strong>Vroedkunde</strong>. De studiebegeleiding<br />
wordt gedragen door een enthousiaste en betrokken ploeg, is vlot aanspreekbaar en goed bereikbaar.<br />
Studievorderingstesten vinden plaats voorafgaand aan de stage. Zij dwingen de student tot het onmiddellijk<br />
bijwerken van de eventueel vastgestelde tekorten. De praktijklector begeleidt en stuurt het leerproces van de<br />
student tijdens de stage door tussentijdse en eindevaluatie in samenspraak met mentor en student. De<br />
praktijklector kan uitzonderlijk aan werkbegeleiding doen. In de stagebegeleiding ligt het accent op<br />
leerprocesbegeleiding. De vertegenwoordigers van het werkveld zien dit als een afschuiven van de<br />
werklast/financiële last van de hogeschool naar het werkveld en zijn hier niet altijd gelukkig mee. De studenten<br />
geven aan tevreden te zijn over de stage- en de eindwerkbegeleiding.<br />
De kansen en de mogelijkheden van internationalisering worden toegelicht aan de studenten <strong>Vroedkunde</strong> in<br />
informatiesessies en door gesprekken met de verantwoordelijken internationalisering. Zo kan de student ook zijn<br />
interesse toetsen. Tijdens de voorbereiding van de internationale stage worden onder andere de te realiseren<br />
opdrachten besproken. Tijdens het verblijf communiceert de student systematisch via mail of bezoeken van de<br />
begeleider. Bij de terugkomst worden de leerpunten bekeken, getoetst en bijgestuurd. Ook de opleiding ervaart<br />
dit als een leerrijk proces.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
398 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende<br />
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: excellent<br />
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: excellent<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de voorzieningen:<br />
- de opleiding over voldoende en zeer degelijk uitgeruste onderwijsruimten beschikt, die aangepast zijn aan<br />
het competentiegericht leren en doceren;<br />
- de vaardigheidslokalen multifunctioneel opgevat zijn en zeer goed uitgerust zijn;<br />
- de onderwijspoli een doeltreffend vaardigheidsgeheel biedt;<br />
- de hogeschool ruime aandacht besteedt aan materiële voorzieningen om de onderwijsvernieuwing te<br />
realiseren;<br />
- de studenten beschikken over een moderne, stimulerende leeromgeving;<br />
- de opleiding kan rekenen op een sterk uitgebouwde ondersteuning en logistieke dienstverlening;<br />
- het studielandschap zeer doelgericht, doeltreffend en gebruiksvriendelijk ontwikkeld werd en evenzo<br />
functioneert;<br />
- de aanwezige collectie gericht is op actuele (vak)literatuur;<br />
- de totaliteit van de materiële voorzieningen bijzondere waardering verdient.<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat voor wat betreft de studiebegeleiding:<br />
- de studiebegeleiding en de studentenbegeleiding vanuit de hogeschool gerealiseerd worden op basis van<br />
een stevig en zeer studentgericht beleid met visie;<br />
- dit beleid voelbaar positief ingebed is in het departement en de opleiding;<br />
- de hogeschool en de opleiding inspanningen leveren om goede informatie te verlenen aan abituriënten en<br />
om doeltreffende instroombegeleiding te organiseren en realiseren;<br />
- gepaste aandacht gaat naar doorstroombegeleiding, rekening houdend met het in eigen handen nemen van<br />
het leren door de student tijdens de opleiding;<br />
- de ombudsen de ombudsfunctie sterk dragen en communiceren;<br />
- de studenten goed begeleid worden bij een internationale stage;<br />
- het concept en de concrete uitbouw van de studie- en studentenbegeleiding bijzondere waardering<br />
verdienen.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 399
Onderwerp 5<br />
Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1<br />
Evaluatie resultaten<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Een door de hogeschool sterk, uitgebouwd systeem van kwaliteitszorg wordt gedragen door het departement en<br />
de opleiding. De kwaliteitszorgwerking wordt bewaakt en gestimuleerd door de dienst voor Onderwijs en kwaliteit<br />
onder leiding van een diensthoofd, dat lid is van het directiecomité. Een stafmedewerker coördineert de werking<br />
van de overkoepelende projectgroep Kwaliteitszorg. In het departement HIVV zijn de departementale<br />
kwaliteitscoördinator die ook opleidingscoördinator Verpleegkunde is, en de departementale onderwijscoach die<br />
ook coördinator van het Impulscentrum voor onderwijsinnovatie is, de sleutelfiguren bij het vertalen van het<br />
hogeschool kwaliteitsbeleid naar het departementale niveau. Beide maken deel uit van de coördinatieraad. De<br />
Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen heeft van bij de start gekozen voor een systeem van<br />
kwaliteitszorg, dat gebaseerd is op zelfevaluatie met de PROZA-methodiek. De hogeschool wil de lijn van de<br />
interne kwaliteitszorg over de externe visitatie naar de uiteindelijke accreditatie duidelijk stellen door de<br />
transparantie tussen de structuur van het visitatierapport en deze van PROZA beter te integreren in de interne<br />
(departementale) kwaliteitswerking. De kernideeën van het kwaliteitsmodel worden beschreven als zes cirkels en<br />
de concrete invulling ervan toont aan dat aandacht gaat naar alle deelgebieden van de kwaliteitszorg. Tijdens de<br />
bespreking trekt het knipperlichtmodel dat ondertussen operationeel is, de aandacht. De hogeschool volgt daarbij<br />
de gestelde kwaliteitsdoelen op aan de hand van stuur- en kengetallen voor onder andere cursuswaardering,<br />
aantal afhakers, ziekteverzuim en deelname aan initiatieven van de Projectgroep Vorming Training Opleiding.<br />
De hogeschool stelt een uitgebreid instrumentarium ter beschikking voor kwaliteitszorg met onder andere diverse<br />
zelfevaluatie-instrumenten voor docenten, evaluatie-instrumenten voor de studie- en studentenbegeleiding en het<br />
PROZA-instrument, waarvan de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen een van de medeauteurs was.<br />
Het onderwijsontwikkelingsplan van de hogeschool is uitgeschreven voor een termijn van vijf jaar. De projecten<br />
en doelstellingen, het tijdspad en de budgetverdeling zijn duidelijk gestructureerd. Om de<br />
verbeterpunten/uitdagingen uit de verschillende metingen en bronnen beter op elkaar af te stemmen wordt naar<br />
analogie met het onderwijsontwikkelingsplan sinds kort op departementaal niveau gewerkt met een<br />
departementaal onderwijs- en kwaliteitsplan. Aan de hand van een format wordt aan de departementen gevraagd<br />
jaarlijks een eigen onderwijs- en kwaliteitsplan op te stellen met vermelding van verbeterpunten. De bedoeling is<br />
een tweetal verbetertrajecten te prioriteren en te voorzien in de systematische opvolging ervan.<br />
De hogeschool voert zelfevaluatie uit met de PROZA-methodiek, aangevuld met bevraging van derden. Voor het<br />
departement HIVV werd in 2000 een nulmeting uitgevoerd. Op basis hiervan werden vijf strategische<br />
doelstellingen vooropgesteld, in de daaropvolgende academiejaren gewerkt wordt. Voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong><br />
werd in 2003 een tweede algemene meting uitgevoerd. De ter inzage gestelde meetresultaten worden<br />
overzichtelijk en duidelijk weergegeven volgens de negen aandachtsgebieden van het EFQM-model, waarop het<br />
PROZA-instrument geïnspireerd is.<br />
400 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
Het is voor de commissie duidelijk dat de hogeschool en de opleiding meer dan voldoen aan de decretale<br />
verplichtingen betreffende kwaliteitsbewaking. De commissie stelt vast dat doeltreffende keuzes gemaakt worden<br />
en dat procedures uitgewerkt worden waar nodig. In de opleiding lijkt al jaren sprake van integrale kwaliteitszorg.<br />
Zij is er zich van bewust dat niet alles kan opgepakt worden. Vernieuwingsprojecten worden gebundeld tot een<br />
coherent en consistent plan.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt nog meer fasering en prioritering na te streven omwille van de werkdruk bij het<br />
aanwezige personeel.<br />
- De commissie raadt aan de metingen zo uit te voeren dat de resultaten niet alleen departementaal maar ook<br />
voor de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> afzonderlijk kunnen geïnterpreteerd worden.<br />
- De commissie acht het raadzaam verdere aandacht te schenken aan het “borgen” van wat goed is, niet<br />
alleen op het vlak van methodiek maar ook op het vlak van personeel.<br />
Facet 5.2<br />
Maatregelen tot verbetering<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan<br />
de realisatie van de streefdoelen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: excellent<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De kwaliteitszorg levert een grote hoeveelheid aan informatie aan voor het departement en de opleiding. Uit het<br />
zelfevaluatierapport blijkt een grote mate van realisatie van streefdoelen uit het verleden. Bovendien stelt de<br />
commissie tijdens het bezoek vast dat ondertussen de in het zelfevaluatierapport vooropgestelde<br />
verbetermaatregelen voor een groot deel opgevolgd werden. De kwaliteitsdynamiek is hier duidelijke zichtbaar en<br />
is geïntegreerd in het departement en in de opleiding. Waar bij facet 5.1 gewezen werd op de kwaliteitsvolle<br />
evaluatie van resultaten, zo dient parallel hiermee gesteld dat de daaruit vooropgestelde doelgerichte<br />
maatregelen tot verbetering doeltreffend zijn. Verbeterpunten worden niet alleen bepaald, maar verbeteracties<br />
worden ook uitgevoerd. Zo merkt de commissie op dat het zorgplan voor de studenten goed uitgewerkt is en ook<br />
goed opgevolgd wordt. De studenten en afgestudeerden geven in de gesprekken aan dat er effectief rekening<br />
gehouden werd/wordt met hun opmerkingen en dat veranderingen daadwerkelijk aangebracht werden/worden.<br />
Screening van de zwakke punten van de laatste doorlichting (1999) toont aan dat ook deze in belangrijke mate<br />
degelijk werden bijgestuurd.<br />
Sinds 2004-2005 wordt per departement een departementaal onderwijs- en kwaliteitsplan opgesteld. Door een<br />
systeem van hyperlinks kan in het plan ingezoomd worden op de concrete projectwerking en acties die<br />
ondernomen werden en/of nog moeten gebeuren, met vermelding van data en verantwoordelijken voor realisaties<br />
van de verbeterpunten.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 401
De maatregelen tot verbetering en de resultaten voor het departement HIVV en opleiding <strong>Vroedkunde</strong> zijn<br />
duidelijk. Ook hier wordt de indeling volgends het EFQM-model gebruikt.<br />
Voor elke verbeteractie in de opleiding worden de doelstelling, de werkwijze en de concrete acties uitgeschreven.<br />
De commissie merkt op dat verbeteracties vooral gericht zijn op het curriculum, de onderwijspoli en de<br />
samenwerking met het werkveld. Prioriteiten voor de volgende academiejaren zijn gesteld: geleidelijk en<br />
progressief implementeren van het curriculum, verdere implementatie en ontwikkeling van de onderwijspoli en<br />
intensere samenwerking met het werkveld. Uit de gesprekken blijkt dat de concretisering van de actieplannen<br />
voor curriculumherziening moeilijk verloopt en in vergelijking met andere streefdoelen minder goed uitgeschreven<br />
is. De vooropgestelde bedrijfsstages door docenten staan nog niet volledig op punt en worden verder opgevolgd.<br />
De commissie stelt vast dat kwaliteitszorg ingebed is in een duidelijke visie, gebruiksvriendelijk en doeltreffend<br />
gestructureerd is, gekenmerkt wordt door gepaste verbeteracties en opvolging. Bovendien zorgt de hogeschool<br />
voor een sterke ondersteuning en extra omkadering voor de kwaliteitszorg en ontwikkeling naar het departement<br />
en de opleiding. De commissie heeft gedurende haar bezoek voortdurend aandacht herkend voor de<br />
verbeterspiraal in het kader van kwaliteitszorg. Dit alles motiveert de commissie om de concretisering van dit<br />
facet als excellent te beoordelen.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Facet 5.3<br />
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de<br />
opleiding actief betrokken.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
De structuren om personeel, studenten, afgestudeerden en beroepenveld formeel te betrekken bij de interne<br />
kwaliteitszorg zijn duidelijk. De hogeschool kiest bewust voor unitmanagement, waardoor veel beslissingen op<br />
departementaal niveau genomen worden met directe inbreng van de medewerkers.<br />
Tijdens de personeelsvergaderingen en jaarvergaderingen worden de verschillende meetresultaten besproken en<br />
worden de personeelsleden bij de besluitvorming betrokken.<br />
De studenten worden vooral betrokken bij de onderwijsevaluaties en de curriculumvernieuwingen. Hier biedt de<br />
kleinschaligheid een voordeel. De commissie stelt immers vast dat verschillende gespreksgroepen de<br />
beschikbaarheid van de docenten, en van de vroedvrouwen in het bijzonder, aanhaalden. De informele contacten<br />
die op die manier mogelijk zijn, worden bijzonder gewaardeerd en verklaren misschien de minder grote interesse<br />
tot participatie van de studenten in de studentenraad. De studenten worden gestimuleerd deel te nemen in raden<br />
en commissies. Een studentencoach begeleidt hen in deze inspraakorganen.<br />
402 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
Behalve de bevraging van de alumni, bestond er tot vorig academiejaar nog geen gestructureerde alumniwerking.<br />
De geplande alumniwerking zal de band met de afgestudeerden nog bevorderen.<br />
Het beroepenveld wordt volgens het zelfevaluatierapport bij verschillende beslissingen betrokken. De bevraging is<br />
recent gestart en kleinschalig. Tijdens de jaarlijkse evaluatievergadering met de verschillende stageplaatsen<br />
worden echter vooral praktische beslissingen voor het volgende academiejaar getroffen. Uit de gesprekken met<br />
de afgevaardigden van het beroepenveld blijkt er een zeer positief contact te bestaan tussen de<br />
opleidingsverantwoordelijke, de stagelectoren en het beroepenveld. De uitdrukking “zeer gemotiveerd team“ is<br />
dan ook verschillende keer gevallen. Verder merkt het beroepenveld op dat sinds de invoering van het<br />
vaardigheidsonderwijs volgens de methode van Maastricht een duidelijke kwaliteitsverbetering bij de studenten<br />
waarneembaar is. De stagebegeleiding en scriptiewerking leiden tot intensieve contacten tussen de opleiding en<br />
het werkveld die kunnen bijdragen tot de kwaliteit van de opleiding.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie stelt dat het aanhalen van de afgestudeerden en het nog meer betrekken van de<br />
medewerkers en het beroepenveld de kwaliteit van de opleiding kan ten goede komen.<br />
- De commissie raadt aan de stageplaatsen systematisch en structureel te laten evalueren door de studenten<br />
en feedback te geven aan de stageplaatsen.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 403
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende<br />
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: goed<br />
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: excellent<br />
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- het kwaliteitsbeleid en de aanpak van de interne kwaliteitszorg met visie en transparantie ontwikkeld is;<br />
- het door de hogeschool sterk en uitgebouwd systeem van kwaliteitszorg gedragen wordt door het<br />
departement en de opleiding;<br />
- de kernideeën van het kwaliteitsmodel beschreven zijn als zes cirkels met elk een concrete invulling, zodat<br />
aandacht gaat naar alle deelgebieden van de kwaliteitszorg;<br />
- de hogeschool zorgt voor een sterke ondersteuning en extra omkadering voor de kwaliteitszorg en -<br />
ontwikkeling;<br />
- het dynamisch kwaliteitszorgsysteem, gebaseerd op het EFQM-systeem, ingebed is in de opleiding en tot<br />
uiting komt in het voortdurend systematisch werken met de PDCA-aanpak;<br />
- kwaliteitszorg ingebed is in een duidelijke visie, gebruiksvriendelijk en doeltreffend gestructureerd is, en<br />
gekenmerkt wordt door gepaste verbeteracties en opvolging;<br />
- systematisch metingen en bevragingen over de verschillende aspecten van het onderwijs uitgevoerd worden<br />
bij relevante doelgroepen, waarbij de afgestudeerden en het beroepenveld nog beter betrokken kunnen<br />
worden.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
404 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
Onderwerp 6<br />
Resultaten<br />
Facet 6.1<br />
Gerealiseerd niveau<br />
Beoordelingscriterium:<br />
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,<br />
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Tijdens de uitstroomfase worden de mogelijkheden en wensen van de studenten met betrekking tot de<br />
toekomstige beroepspraktijk of het verder studeren verkend. Hiervoor werkt de opleiding initiatieven uit zoals<br />
informatie verstrekken over mogelijke vervolgopleidingen, sollicitatietraining door een externe organisatie, een<br />
plaatsingsdienst en het betrekken van afgestudeerden bij de werking van de opleiding.<br />
De afgestudeerden tonen een grote tevredenheid over de genoten opleiding en de tewerkstelling. Bij analyse<br />
blijkt dat niet alle afgestudeerden werk vinden op specifieke vroedkundige diensten. De volledige tewerkstelling<br />
moet dan ook gerelativeerd worden. De opleiding stelt dat nog een aantal nieuwe werkterreinen, zoals pre- en<br />
postnatale begeleiding zowel intra- als extra-muros en begeleiding van koppels met fertiliteitsproblemen, beter<br />
kunnen worden ontgonnen door de vroedvrouwen. Vrijwel alle studenten hebben werk binnen de drie maanden<br />
na het afstuderen. Slechts 53% is als vroedvrouw tewerkgesteld, de anderen in de thuiszorg en op<br />
verpleegkundige diensten. Dit vinden sommige studenten teleurstellend.<br />
Het werkveld is zeer tevreden over de afgestudeerden. De opleiding levert gewaardeerde vroedvrouwen aan het<br />
beroepenveld, zowel op het vlak van specifieke beroepseisen als algemene competenties. Het werkveld stelt vast<br />
dat afgestudeerde vroedvrouwen een hoge mate van zelfstandigheid aan de dag leggen, assertief zijn, betrokken<br />
zijn en een ruime kijk hebben. Hun specifieke competentieniveau wordt als goed ingeschat. Het werkveld toont<br />
ook een grote tevredenheid over de kwaliteit en dynamiek van de opleiding en stelt dat het vaardigheidsonderwijs<br />
goed uitgebouwd is.<br />
De kwaliteit van de ingekeken eindwerken is van wisselend niveau. Ondanks de goed uitgewerkte richtlijnen voor<br />
de begeleiding en de beoordeling dient dit een punt van constante waakzaamheid te zijn.<br />
Op het vlak van internationalisering heeft het departement 17 partners over heel Europa en twee partners in<br />
Afrika, zijnde Senegal en Zambia. Met de Europese partners is een Bilateral Agreement binnen het<br />
Socratesprogramma afgesloten. De vroedvrouwen van de opleiding nemen zeer beperkt deel aan<br />
docentenmobiliteit en hoofdzakelijk in het kader van de begeleiding van in het buitenland verblijvende studenten.<br />
Bij de studenten vroedkunde wordt een toenemende mate van mobiliteit vastgesteld gaande van vier studenten in<br />
het academiejaar 2001-2002 over twaalf in 2002-2003 naar 17 in 2003-2004. Dit aantal wordt niet<br />
gecompenseerd door inkomende studenten uit het buitenland. De laatste jaren waren er slechts twee<br />
buitenlandse studenten te gast op het departement HIVV. Dit is vooral te verklaren door het feit dat het<br />
Nederlands voor buitenlandse studenten een zeer grote hinderpaal is. Om het onevenwicht tussen de inkomende<br />
en uitgaande studenten te compenseren, dient de opleiding elk jaar een voorstel in voor een Intensive<br />
Programma “Pre-Nat “als wederdienst voor haar partners.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 405
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
- De commissie vraagt aandacht te richten op de niveaubewaking van de eindwerken.<br />
- De commissie stelt dat internationalisering verder dient te gaan dan de begeleiding van buitenlandse stages.<br />
Facet 6.2<br />
Onderwijsrendement<br />
Beoordelingscriteria:<br />
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.<br />
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.<br />
Oordeel van de visitatiecommissie: goed<br />
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:<br />
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebeid en/of opleiding over de jaren<br />
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45% en<br />
de 50% liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin wordt de situatie per opleiding of<br />
studiegebied opgevolgd. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante<br />
andere opleidingen.<br />
De hogeschool stelt dat, in de mate dat de student bij zijn inschrijving duidelijk is gemaakt wat de<br />
studieverwachtingen zijn, de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen ervan mag en moet uitgaan dat ze de<br />
opdracht heeft het studeren van alle kandidaten optimaal en individueel te faciliteren. In die zin is het gehanteerde<br />
streefcijfer 100%. Door de contacten met het werkveld geven de afgestudeerden waardevolle tips om de kwaliteit<br />
van de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> te consolideren en zo mogelijk te verbeteren.<br />
Zoals in facet 4.2 besproken, worden de studieverwachtingen al van bij de start van de opleiding met de student<br />
doorgenomen. Het systeem van begeleiding is erop gericht de studenten maximale kansen op slagen te geven. In<br />
een kleinschalige opleiding zoals <strong>Vroedkunde</strong> op de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen, waar de<br />
docenten de studenten ook persoonlijk kennen en opvolgen, kan dit op een informele en natuurlijke wijze<br />
gerealiseerd worden.<br />
De opleiding heeft een jarenlange traditie in de analyse van de instroom en van de slaagcijfers voor<br />
eerstejaarsstudenten. De verhouding ASO-TSO-instromers ligt gemiddeld rond de 1 op 2 met een stijgende trend<br />
in de richting van het TSO. Het aandeel studenten uit het BSO schommelt rond de 6%. Slaagcijfers voor de<br />
verschillende opleidingsonderdelen van het eerste jaar tonen aan dat veel meer studenten met een ASOvooropleiding<br />
slagen in de eerste zittijd dan studenten met een TSO-vooropleiding. Voor de laatste drie<br />
academiejaren zijn de cijfers ASO-TSO: 94%-85%, 87%-55%, 81%-50%. Het verschil zit meestal bij de<br />
theoretische opleidingsonderdelen.<br />
De slaagcijfers op basis van deelname aan de examens variëren voor de laatste zes academiejaren tussen 92%<br />
en 61% in het eerste jaar, tussen 88% en 100% in het tweede jaar. Het slaagcijfer voor het afstudeerjaar ligt<br />
nagenoeg op 100%<br />
De gemiddelde studieduur over de laatste zes jaren ligt tussen 3 en 3,45 jaren. 80,2% studeert op tijd af, 14,2%<br />
doet er een jaar meer over en 5,7% doet er twee jaar extra over. Heel wat studenten slagen in hun bisjaar.<br />
406 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
In deze opleiding <strong>Vroedkunde</strong> haken opvallend minder studenten af dan in de opleiding Verpleegkunde van het<br />
departement. Het aantal ASO-studenten ligt ook hoger in <strong>Vroedkunde</strong>. Omdat het aantal afhakers in de opleiding<br />
beperkt is, kan de opleiding geen veralgemeende conclusies trekken uit de bevraging van de afhakers.<br />
Aanbevelingen ter verbetering:<br />
/<br />
Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende<br />
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: goed<br />
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: goed<br />
De visitatiecommissie heeft geconstateerd dat:<br />
- de opleiding gewaardeerde vroedvrouwen levert aan het beroepenveld, zowel op het vlak van specifieke<br />
beroepseisen als algemene competenties;<br />
- het werkveld een grote tevredenheid toont over de kwaliteit en dynamiek van de opleiding;<br />
- de opleiding niet over streefcijfers beschikt en bewust trends opvolgt;<br />
- internationalisering degelijk ingebed is in de opleiding;<br />
- de rendementscijfers bekend zijn;<br />
- in het eerste jaar het slaagcijfer ligt tussen 92% en 61%, in het tweede jaar tussen 88% en 100%, en dat het<br />
in het derde jaar nagenoeg 100% is.<br />
Bijgevolg stelt de visitatiecommissie dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 407
Globaal oordeel<br />
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:<br />
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en bijhorende bijlagen,<br />
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,<br />
- de documenten ter inzage bij het bezoek,<br />
- de opgevraagde documenten,<br />
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.<br />
Op basis van de oordelen over:<br />
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende<br />
- Onderwerp 2 Programma: voldoende<br />
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende<br />
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende<br />
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende<br />
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende<br />
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding gewaarborgd is. De commissie beoordeelt de<br />
opleiding positief.<br />
408 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
OVERZICHTSTABEL OORDELEN<br />
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding<br />
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie<br />
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen<br />
Onderwerp 2: Programma<br />
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud<br />
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid<br />
Facet 2.3: Samenhang<br />
Facet 2.4: Studieomvang<br />
Facet 2.5: Studielast<br />
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud<br />
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing<br />
Facet 2.8: Masterproef<br />
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden<br />
Onderwerp 3: Inzet van personeel<br />
Facet 3.1: Kwaliteit personeel<br />
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid<br />
Facet 3.3: Kwantiteit personeel<br />
Onderwerp 4: Voorzieningen<br />
Facet 4.1: Materiële voorzieningen<br />
Facet 4.2: Studiebegeleiding<br />
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg<br />
Facet 5.1: Evaluatie resultaten<br />
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering<br />
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld<br />
Onderwerp 6: Resultaten<br />
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau<br />
Facet 6.2: Onderwijsrendement<br />
score facet<br />
goed<br />
voldoende<br />
goed<br />
goed<br />
goed<br />
OK<br />
voldoende<br />
goed<br />
voldoende<br />
niet van<br />
toepassing<br />
voldoende<br />
goed<br />
goed<br />
voldoende<br />
excellent<br />
excellent<br />
goed<br />
excellent<br />
voldoende<br />
goed<br />
goed<br />
score<br />
onderwerp<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
voldoende<br />
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 409
410 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n
Bijlagen<br />
b i j l a g e n | 411
412 | b i j l a g e n
Bijlage 1<br />
Curriculum vitae van de visitatieleden 1<br />
Antonia Aelterman (1951) studeerde aan de Universiteit Gent en promoveerde er in 1995 tot doctor in de<br />
Pedagogische wetenschappen. Zij is als hoofddocent verbonden aan de vakgroep<br />
Onderwijskunde aan deze universiteit, belast met een aantal opleidingsonderdelen in de<br />
Academische initiële lerarenopleiding en in de licenties Pedagogische wetenschappen, onder<br />
meer opleidingsdidactiek en curriculumontwikkeling. Zij leidt onderzoek binnen het domein van<br />
de professionalisering van onderwijsgevenden. Zij is lid van de werkgroep lerarenopleiding van<br />
de VLIR en neemt deel aan diverse stuurgroepen voor beleidsondersteuning van het C. Zij<br />
heeft reeds deelgenomen aan visitaties van de VLIR. Zij heeft in opdracht van de VLHORA<br />
deelgenomen aan de visitaties Industrieel ontwerpen en Kernenergie.<br />
Renilde Bastaens (1961) is vroedvrouw en behaalde het diploma licentiaat in de Biomedische wetenschappen<br />
aan Vrije Universiteit Brussel in 1987. Sinds 1996 is zij tewerkgesteld in het St. Aloysius<br />
Instituut Lier onder andere als hoofdvroedvrouw, organisatie en management van de afdeling<br />
Verloskamer en kraamafdeling. Sinds 1997 is zij tevens gastdocente in de vroedvrouwenschool.<br />
Mieke Clement (1967) volgde de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aan de Vroedvrouwenschool Heerlen. Van 1990 tot 1996<br />
werkte zij als zelfstandig verloskundige in een eerstelijns praktijk. Sinds 1996 is zij verbonden<br />
aan de Vroedvrouwenschool Kerkrade/Maastricht als docent, coördinator theoretisch onderwijs<br />
en hoofd theoretisch onderwijs.<br />
Marjan Cobbaert (1984) is studente tweede jaar <strong>Vroedkunde</strong> aan de Arteveldehogeschool Gent. Zij is tevens lid<br />
van de Artevelde opleidingsraad.<br />
Fleur Cornette (1982) behaalde het diploma licentiaat Lichamelijke opvoeding aan de Universiteit Gent. Zij is<br />
studente tweede jaar <strong>Vroedkunde</strong> aan de Arteveldehogeschool Gent.<br />
1<br />
De professionele loopbaan van de commissieleden is weergegeven tot op het ogenblik van kandidaatstelling (2004).<br />
c u r r i c u l u m v i t a e v a n d e v i s i t a t i e l e d e n | 413
Katelijne De Koster (1957) behaalde in 1978 het diploma Vroedvrouw aan het St. Norbertusinstituut voor<br />
Verpleegkunde Duffel. Sinds 1981 is zij verbonden aan het AZ-VUB Jette. Zij begon er als<br />
vroedvrouw en in 1989 werd zij hoofdvroedvrouw. Sinds 1993 is zij verpleegkundig diensthoofd,<br />
deze functie combineerde zij met ombudsfunctionaris. Zij was lid van het doorlichtingsteam van<br />
de basisopleiding <strong>Vroedkunde</strong> onder voorzitterschap van Romain Hulpia.<br />
Paul De Reu (1947) volgde de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aan de Vroedvrouwenschool Heerlen. Van 1976 tot 1984<br />
had hij een verloskundige praktijk in Boxtel (Nederland). Sinds 1985 werkt hij als verloskundige<br />
in het Verloskundig Centrum Midden Brabant (Associatie).<br />
Christiane Deneef (1943) haalde het diploma van gegradueerde Vroedvrouw in 1965. Van 1966 tot 1973 werkte<br />
zij, in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken- dienst Ontwikkelingssamenwerking<br />
België – Marokko, aan de inrichting van het regionaal ziekenhuis te El Kelaa des Shraghnas en<br />
de opleiding van lokaal personeel. Vanaf 1974 is zij verbonden aan het toenmalige AZ-Gent en<br />
sinds 1976 was zij er benoemd als hoofdvroedvrouw van de afdeling Kraam- en verloskunde.<br />
Zij was lid van het doorlichtingsteam van de basisopleiding <strong>Vroedkunde</strong> onder voorzitterschap<br />
van Romain Hulpia.<br />
Marc Mintjens (1955) behaalde in 1977 het diploma <strong>Vroedkunde</strong> aan het Hoger Instituut voor Verpleegkunde AZ<br />
Stuivenberg Antwerpen. Sinds 1977 is hij verbonden aan het AZ Middelheim Antwerpen, eerst<br />
als verloskundige en vanaf 1983 als hoofdvroedkundige.<br />
Pascale Mokangi (1971) behaalde in 1984 het diploma Bio-ingenieur in de toegepaste chemie en microbiologie<br />
aan de Universiteit Gent. Daarnaast volgde zij het master program in Medical and<br />
pharmaceutical research aan de Vrije Universiteit Brussel en Traditionele chinese geneeswijze<br />
aan de Academie voor Chinese Geneeswijze Qing-Bai in Nederland. Tussen 1998 en 2000<br />
werkte zij als clinical research associate. Sinds 2003 volgt zij de opleiding <strong>Vroedkunde</strong> aan de<br />
Arteveldehogeschool Gent.<br />
Christina Oudshoorn (1946) behaalde in 1971 aan de Rijkskweekschool voor Vroedvrouwen Rotterdam het<br />
diploma Verloskundige, zij behaalde haar eerstegraads lesbevoegdheid in de centrale vakken<br />
in de verloskunde en is in het bezit van een aantal deelcertificaten studierichting Algemene<br />
psychologie en de studierichting Bedrijfskunde van de Open Universiteit, Nederland. Van 1971<br />
tot 1990 werkte zij als zelfstandig verloskundige in een eerstelijns praktijk. Nadien werkte zij als<br />
docent en was van 1994 tot 1996 algemeen directeur van Vroedvrouwenschool Kerkrade.<br />
Daarna werkt zij als senior consulent en is eigenaar van Midwifery Business te Epen<br />
(Nederland).<br />
414 | c u r r i c u l u m v i t a e v a n d e v i s i t a t i e l e d e n
Sofie Van den Abeele (1985) is studente tweede jaar <strong>Vroedkunde</strong> aan de Katholieke Hogeschool Sint Lieven. Zij<br />
is er lid van de studentenraad, lid van de campusraad (Campus Waas) en lid van de<br />
departementale raad.<br />
Ingrid Vanweert (1965) behaalde in 1986 het diploma Vroedvrouw aan het instituut Maria Theresia in Genk. Sinds<br />
1986 is zij verbonden aan het Wit-Gele Kruis van Limburg. Zij begon er als<br />
thuisverpleegkundige vroedvrouw, later werd zij er adjunct-hoofdverpleegkundige en vanaf<br />
2000 is zij er diensthoofd Verpleging organisatie en personeelsbeleid.<br />
Jos Welkenhuyzen (1951) behaalde in 1973 het diploma licentiaat Lichamelijke opvoeding en in 1976 het diploma<br />
licentiaat Motorische revalidatie en kinesitherapie aan de Katholieke Universiteit Leuven. In<br />
2002 startte hij aan de Katholieke Universiteit Leuven zijn studies licentiaat Sociale en culturele<br />
antropologie. Van 1976 tot 1999 was hij aan diverse instellingen verbonden als leraar en lector.<br />
Van 1999 tot 2002 was hij departementshoofd van het departement Gezondheidszorg aan de<br />
Provinciale Hogeschool Limburg.<br />
Kristien Werbrouck (1958) behaalde in 1979 het diploma Vroedvrouw aan het St. Jan’s Instituut voor<br />
verpleegkunde Brugge. Tot 1992 werkte zij in verscheidene ziekenhuizen en op diverse<br />
afdelingen. Vanaf 1993 is zij verbonden aan Europa ziekenhuizen, site St. Elisabeth als<br />
hoofdvroedvrouw. Zij was lid van het doorlichtingsteam van de basisopleiding <strong>Vroedkunde</strong><br />
onder voorzitterschap van Romain Hulpia.<br />
c u r r i c u l u m v i t a e v a n d e v i s i t a t i e l e d e n | 415
416 | c u r r i c u l u m v i t a e v a n d e v i s i t a t i e l e d e n
Bijlage 2<br />
Onafhankelijkheidsverklaringen van de commissieleden<br />
c u r r i c u l u m v i t a e v a n d e v i s i t a t i e l e d e n | 417
418 | c u r r i c u l u m v i t a e v a n d e v i s i t a t i e l e d e n
c u r r i c u l u m v i t a e v a n d e v i s i t a t i e l e d e n | 447
448 | o n a f h a n k e l i j k h e i d s v e r k l a r i n g e n v a n d e v i s i t a t i e l e d e n
Bijlage 3<br />
Bezoekschema<br />
Bezoekschema voor een opleiding met één locatie<br />
Dag 1<br />
15.00-17.30 werkoverleg en inzage van de bijlagen<br />
17.30-18.00 kennismaking met de algemeen directeur, het departementshoofd<br />
18.00-19.30 opleidingsverantwoordelijken, opstellers ZER en een student betrokken bij het onderwijskundig<br />
overleg (bespreking referentiekader)<br />
19.30-20.00 intern overleg<br />
20.00 informeel ontmoetingsmoment<br />
Dag 2<br />
09.00-09.45 kwaliteitsverantwoordelijke(n) en verantwoordelijke(n) onderwijsontwikkeling (van de opleiding,<br />
het departement en/of de hogeschool)<br />
10.00-10.45 studenten eerste jaar en tweede jaar (max. 10 representatief samengesteld, inclusief de<br />
studentenvertegenwoordigers)<br />
11.00-11.45 studenten derde jaar (max. 10 representatief samengesteld uit de verschillende<br />
afstudeerrichtingen, inclusief de studentenvertegenwoordigers)<br />
12.00-12.30 intern werkoverleg<br />
12.30-13.30 lunch voor de commissie<br />
13.30-14.45 bezoek lokalen<br />
15.00-15.45 docenten algemene vakken (max. 10 representatief samengesteld, inclusief de personen<br />
betrokken bij onderwijskundig en/of beleidsoverleg)<br />
16.00-16.45 docenten specialisatievakken (max. 10 representatief samengesteld inclusief de personen<br />
betrokken bij onderwijskundig en/of beleidsoverleg)<br />
17.00-18.00 intern overleg en inzage werkdocumenten<br />
18.00-19.00 vertegenwoordigers werkveld (max. 10, gedifferentieerd samengesteld volgens de<br />
afstudeerrichtingen, personen die afgestudeerden in dienst hebben of fungeren als<br />
stagementoren en die niet ingeschakeld zijn in het opleidingsprogramma)<br />
19.00-19.45 afgestudeerden (max. 10 uit de drie laatste afstudeerjaren, representatief samengesteld uit de<br />
afstudeerrichtingen)<br />
20.00 avondmaal voor de commissie<br />
b e z o e k s c h e m a | 449
Dag 3<br />
08.30-09.00 administratief-technisch personeel<br />
09.00-09.45 ombudsperso(o)n(en), verantwoordelijken studieadvies en -begeleiding<br />
10.00-10.30 verantwoordelijke internationalisering (van de opleiding, het departement en/of de hogeschool)<br />
10.30-11.15 begeleiders stage- en eindwerken (max. 10, representatief samengesteld uit de<br />
afstudeerrichtingen)<br />
11.15-12.30 intern werkoverleg<br />
12.30-13.30 lunch voor de commissie<br />
13.30-14.00 opleidingsverantwoordelijke(n)<br />
14.00-15.00 vrij spreekuur 1<br />
15.00-17.00 voorbereiding mondelinge rapportering<br />
17.00 mondelinge rapportering<br />
Voor een opleiding met twee locaties of ingeval een beoordeling van een bijzonder kwaliteitskenmerk werd<br />
aangevraagd, werd het bezoekschema aangepast aan de specifieke situatie.<br />
1<br />
De commissie vraagt om het vrij spreekuur op ruime schaal binnen de hogeschool aan te kondigen<br />
450 | b e z o e k s c h e m a
Bijlage 4<br />
Afkortingenlijst<br />
ASO<br />
ATP<br />
AZ-VUB<br />
BA<br />
BAnaBA<br />
BSO<br />
CLB<br />
COMPahs<br />
CVO<br />
DILEAHS<br />
DOC<br />
ECTS<br />
EFQM<br />
EGON<br />
EU<br />
EVC<br />
EVK<br />
GVO<br />
HOC<br />
IAJ<br />
ICTO<br />
IKZ<br />
KaHoG<br />
KLBO<br />
KSO<br />
KVT<br />
LASSI-test<br />
MA<br />
Algemeen Secundair Onderwijs<br />
Administratief technisch personeel<br />
universitair ziekenhuis verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel<br />
bachelor<br />
Bachelor na bachelor<br />
Beroeps Secundair Onderwijs<br />
Centrum Leerlingen Begeleiding<br />
Centrum voor Onderzoek, Maatschappelijke Dienstverlening en Professionele<br />
Ontwikkeling van de arteveldehogeschool<br />
Centrum voor Volwassenen Onderwijs<br />
Gebruikersforum ,digitale leeromgeving Arteveldehogeschool<br />
Departementaal onderhandelingscomité<br />
European Credit Transfer System<br />
European Foundation for Quality Management<br />
Hogeschool voor Economisch en Grafisch onderwijs<br />
Europese Unie<br />
Elders Verworven Competenties<br />
Eerder Verworven Kwalificatie<br />
Gezondheidsvoorlichting en –opvoeding<br />
Hogeschooloverlegcomité<br />
Individueel Aangepast Jaar<br />
Informatie- en Communicatietechnologie in het Onderwijs<br />
Interne kwaliteitszorg<br />
Katholieke Hogeschool voor Gezondheidszorg Oost-Vlaanderen<br />
Katholieke Hogeschool voor Lerarenopleiding en Bedrijfsmanagement<br />
Kunst Secundair Onderwijs<br />
Kwaliteitsverbeterteams<br />
Learning and Study Strategy Inventory-test<br />
master<br />
a f k o r t i n g e n | 451
MAnaMA<br />
MIV<br />
NIC<br />
OP<br />
PDCA<br />
PGO<br />
PROZA<br />
SOVEhB<br />
SOVOARTE<br />
SVS<br />
TRIS<br />
TSO<br />
VLHORA<br />
VLIR<br />
VLOR<br />
VLOV<br />
VTE<br />
VTO<br />
VUB<br />
VVS<br />
ZER<br />
Master na master<br />
Material Intensive Care (hoogrisico maternale zorg)<br />
Neonatal Intensive Care (hoogrisico neonatale zorg)<br />
Onderwijzend Personeel<br />
Plan Do Check Act<br />
Probleem Gestuurd Onderwijs<br />
Meetinstrument kwaliteitszorg<br />
Sociale voorzieningen Erasmus Hogeschool Brussel<br />
Sociale voorzieningen Arteveldehogeschool<br />
studentvolgsysteem<br />
Meetinstrument kwaliteitszorg<br />
Technisch Secundair Onderwijs<br />
Vlaamse Hogescholenraad<br />
Vlaamse Interuniversitaire Raad<br />
Vlaamse Onderwijs Raad<br />
Vlaamse Organisatie van Vroedvrouwen<br />
Voltijdse eenheden<br />
Vorming Training en Opleiding<br />
Vrije Universiteit Brussel<br />
Vlaamse Vereniging voor Studenten<br />
Zelfevaluatierapport<br />
452 | a f k o r t i n g e n