Office management - Vlhora

O N D E R W I J S V I S I T A T I E
Office management
Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte
bacheloropleiding Office management aan de Vlaamse hogescholen
V l a a m s e H o g e s c h o l e n r a a d
09 februari 2007

D e o n d e r w i j s v i s i t a t i e O f f i c e M a n a g e m e n t
Wolvengracht 38/2
1000 Brussel
tel.: 02 211 41 90
info@vlhora.be
Exemplaren van dit rapport kunnen tegen betaling verkregen worden
op het VLHORA-secretariaat.
Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op
http://www.vlhora.be/visitaties en accreditatie/visitatierapporten.htm
Wettelijk depot: D/2007/8696/4

voorwoord
De visitatiecommissie brengt met dit rapport verslag uit over haar oordelen en de daaraan ten grondslag liggende
motivering, conclusies en aanbevelingen die resulteren uit het onderzoek dat zij heeft verricht naar de
onderwijskwaliteit van de professioneel gerichte bacheloropleiding Office management in Vlaanderen.
De visitatiecommissie heeft hierbij de vernieuwde visitatieprocedure Handleiding onderwijsvisitaties VLIR-
VLHORA (februari 2005) gevolgd, waarbij zij niet enkel aanbevelingen en suggesties formuleert in het kader van
de continue kwaliteitsverbetering van het hoger onderwijs, maar ook een oordeel geeft in het kader van de
accreditatie van de opleiding.
De visitatie en dit rapport passen in de werkzaamheden van de hogescholen en van de Vlaamse
Hogescholenraad (VLHORA) met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in
artikel 93 van decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs.
Met dit rapport wordt de bredere samenleving geïnformeerd over de wijze waarop de hogescholen en meer
bepaald de betrokken opleiding omgaat met de kwaliteit van haar onderwijs. Toch is het rapport in de eerste
plaats bedoeld voor de hogeschool die de opleiding aanbiedt. Op basis van de bevindingen van het rapport kan
de hogeschool nu en in de nabije toekomst actie nemen om de kwaliteit van het onderwijs in de opleiding te
handhaven en verder te verbeteren.
De lezer moet er zich echter terdege bewust van zijn dat het rapport slechts een momentopname biedt van het
onderwijs in de opleiding en dat de rapportering van de visitatiecommissie slechts één fase is in het proces van
kwaliteitszorg.
De VLHORA dankt allen die meegewerkt hebben aan het welslagen van dit proces van zelfevaluatie en visitatie.
De visitatie was niet mogelijk geweest zonder de inzet van al wie binnen de hogeschool betrokken was bij de
voorbereiding en de uitvoering ervan. Tevens is de VLHORA dank verschuldigd aan de voorzitter, de leden en de
secretarissen van de visitatiecommissie voor de betrokkenheid en deskundige inzet waarmee zij hun opdracht
hebben uitgevoerd.
Luc Van de Velde
secretaris-generaal
Bert Hoogewijs
voorzitter

inhoudsopgave
voorwoord....................................................................................................................................................3
deel 1 ..........................................................................................................................................................7
I Onderwijsvisitatie Office management ................................................................................................9
1 Inleiding .........................................................................................................................................9
2 Betrokken opleidingen........................................................................................................................9
3 Visitatiecommissie............................................................................................................................10
3.1 Samenstelling .................................................................................................................10
3.2 Taakomschrijving ............................................................................................................13
3.3 Werkwijze .......................................................................................................................13
4 Opzet en indeling van het rapport .....................................................................................................15
II Domeinspecifiek referentiekader Office management........................................................................17
1 Inleiding .......................................................................................................................................17
2 Domeinspecifieke competenties .......................................................................................................17
3 Besluit .......................................................................................................................................23
III
Algemene bevindingen.....................................................................................................................25
IV
Opleidingen in vergelijkend perspectief.............................................................................................27
Woord vooraf .......................................................................................................................................27
Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding........................................................................................27
Facet 1.1 Niveau en oriëntatie.........................................................................................................27
Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen ...................................................................................................28
Onderwerp 2 Programma .....................................................................................................................29
Facet 2.1 Relatie doelstelling en inhoud ..........................................................................................29
Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid..............................................................30
Facet 2.3 Samenhang.....................................................................................................................31
Facet 2.4 Studieomvang.................................................................................................................32
Facet 2.5 Studielast........................................................................................................................32
Facet 2.6 Afstemming vormgeving - inhoud.....................................................................................34
Facet 2.7 Beoordeling en toetsing...................................................................................................35
Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden ...................................................................................................36
Onderwerp 3 Inzet van personeel .........................................................................................................37
Facet 3.1 Kwaliteit personeel ..........................................................................................................37
Facet 3.2 Eisen professionele gerichtheid........................................................................................37
Facet 3.3 Kwantiteit personeel ........................................................................................................38
Onderwerp 4 Voorzieningen .................................................................................................................38
Facet 4.1 Materiële voorzieningen...................................................................................................38
Facet 4.2 Studiebegeleiding............................................................................................................39
Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg.......................................................................................................40
Facet 5.1 Evaluatie resultaten.........................................................................................................40
Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering .............................................................................................40
Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld.....................................41
Onderwerp 6 Resultaten.......................................................................................................................42
Facet 6.1 Gerealiseerd niveau ........................................................................................................42
Facet 6.2 Onderwijsrendement .......................................................................................................42
V
Vergelijkende tabel kwaliteitsaspecten..............................................................................................43

Deel 2 ........................................................................................................................................................47
2.1 Arteveldehogeschool........................................................................................................................49
2.2 Erasmushogeschool Brussel ............................................................................................................87
2.3 Hogeschool Antwerpen .................................................................................................................. 123
2.4 Hogeschool Gent ...........................................................................................................................155
2.5 Hogeschool voor Wetenschap & Kunst ...........................................................................................195
2.6 Hogeschool West-Vlaanderen ........................................................................................................ 229
2.7 Karel de Grote-Hogeschool ............................................................................................................ 273
2.8 Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende.......................................................................................311
2.9 Katholieke Hogeschool Kempen .....................................................................................................343
2.10 Katholieke Hogeschool Leuven.......................................................................................................378
2.11 Katholieke Hogeschool Limburg .....................................................................................................415
2.12 Katholieke Hogeschool Mechelen ...................................................................................................447
2.13 Katholieke Hogeschool Sint-Lieven.................................................................................................483
2.14 Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen................................................................................ 521
2.15 Plantijn Hogeschool van de Provincie Antwerpen ............................................................................ 559
2.16 Provinciale Hogeschool Limburg..................................................................................................... 597
2.17 XIOS Hogeschool Limburg .............................................................................................................635
Bijlagen.................................................................................................................................................... 669
Curriculum vitae van de visitatieleden .......................................................................................................671
Onafhankelijkheidsverklaringen van de commissieleden............................................................................ 675
Bezoekschema’s...................................................................................................................................... 721
Afkortingenlijst.......................................................................................................................................... 725
Reactie .................................................................................................................................................... 731

deel 1
algemeen deel

8 | o n d e r w i j s v i s i t a t i e O f f i c e m a n a g e m e n t

I
Onderwijsvisitatie Office management
1 Inleiding
In dit rapport brengt de visitatiecommissie verslag uit van haar bevindingen over de onderwijskwaliteit van de
professioneel gerichte bacheloropleiding Office management, die zij in 2005 in opdracht van de Vlaamse
Hogescholenraad (VLHORA) heeft onderzocht.
Dit initiatief past in de werkzaamheden van de hogescholen en van de VLHORA met betrekking tot de
kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in artikel 93 van het decreet van 3 april 2003
betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen.
2 Betrokken opleidingen
De opleiding Office management wordt door 17 hogescholen aangeboden.
De visitatiecommissie bezocht op
- 18, 19 en 20 april 2005 Hogeschool voor Wetenschap & Kunst
- 26, 27 en 28 april 2005 Katholieke Hogeschool Kempen
- 9, 10 en 11 mei 2005 Hogeschool Gent
- 5, 6 en 7 oktober 2005 Hogeschool Antwerpen
- 12, 13 en 14 oktober 2005 Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende
- 26, 27 en 28 oktober 2005 Hogeschool West-Vlaanderen
- 8, 9 en 10 november 2005 Katholieke Hogeschool Leuven
- 23, 24 en 25 november 2005 Arteveldehogeschool
- 7, 8 en 9 december 2005 Plantijnhogeschool
- 19, 20 en 21 december 2005 Katholieke Hogeschool Sint-Lieven
- 11, 12 en 13 januar 2006 Katholieke Hogeschool Limburg
- 23, 24 en 25 januari 2006 Provinciale Hogeschool Limburg
- 8, 9 en 10 februari 2006 Katholieke Hogeschool Mechelen
- 20, 21 en 22 februari 2006 Erasmushogeschool Brussel
- 7, 8 en 9 maart 2006 XIOS Hogeschool Limburg
o n d e r w i j s v i s i t a t i e O f f i c e m a n a g e m e n t | 9

- 20, 21 en 22 maart 2006 Karel de Grote-Hogeschool
- 25, 26 en 27 april 2006 Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen
3 Visitatiecommissie
3.1 Samenstelling
De visitatiecommissie werd samengesteld conform de procedure van de Handleiding onderwijsvisitaties VLIR-
VLHORA, februari 2005. Meer in het bijzonder werden de richtlijnen van de Erkenningscommissie Hoger
Onderwijs met betrekking tot de onafhankelijkheid van de visitatieleden 1 opgevolgd. De visitatiecommissie werd
samengesteld door het bestuursorgaan van de VLHORA in zijn vergadering van 23 december 2004.
Gezien het aantal betrokken hogescholen, werden vier deelcommissies samengesteld.
Deelcommissie 1 - A
Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Provinciale Hogeschool Limburg
Hulpia Romain, onderwijsdeskundige, voorzitter
Alen Roger, domeindeskundige
Baert Sharon, studente (visitatiebezoeken aan de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven en de Provinciale
Hogeschool Limburg)
Laurysens Ludo, domeindeskundige
Seynnaeve Thomas, student (visitatiebezoek aan de Hogeschool voor Wetenschap & Kunst)
Sneijkers Chantal, domeindeskundige
Van Remoortele Karine, domeindeskundige
Deelcommissie 1 - B
Arteveldehogeschool
Melis Walter, ondewijs- en kwaliteitsdeskundige, voorzitter
Baert Sharon, studente
Alen Roger, domeindeskundige
Laurysens Ludo, domeindeskundige
Sneijkers Chantal, domeindeskundige
Van Remoortele Karine, domeindeskundige
1
De richtlijnen met betrekking tot de onafhankelijkheid van de visitatieleden zijn opgenomen in het ‘besluit van de
Erkenningscommisie Hoger Onderwijs tot vaststelling van criteria voor bekrachtiging van de samenstelling van
visitatiecommissies voorgesteld door de VLIR en de VLHORA van 20 oktober 2004’, dat geldt voor de beslissingen tot
samenstelling van visitatiecommissies getroffen vanaf 31 december 2004. Gezien de visitatiecommissie Office
management vóór deze datum werd samengesteld, is het besluit van de Erkenningscommissie formeel niet van
toepassing.
10 | o n d e r w i j s v i s i t a t i e O f f i c e m a n a g e m e n t

Deelcommissie 2
Hogeschool Antwerpen, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, Katholieke Hogeschool
Mechelen
Hulpia Romain, onderwijsdeskundige, voorzitter
Devos Linda, domeindeskundige
Maes Stefaan, domeindeskundige
Peene Guido, domeindeskundige
Vanstechelman Sabrina, studente
Walter Melis, domeindeskundige
Deelcommissie 3 - A
Erasmushogeschool Brussel, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen, Plantijnhogeschool
Hulpia Romain, onderwijsdeskundige, voorzitter
Beckers Marie-Christine, domeindeskundige
Bonami Ronald, domeindeskundige
Sneijkers Chantal, domeindeskundige (visitatiebezoek aan de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen)
Uyttendaele Karel, domeindeskundige
Van Massenhove Deborah, studente (visitatiebezoeken aan de Erasmushogeschool Brussel en de Katholieke
Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen)
Willems Relinde, domeindeskundige (visitatiebezoeken aan de Erasmushogeschool Brussel en de
Plantijnhogeschool)
Deelcommissie 3 - B
Hogeschool West-Vlaanderen, Karel de Grote-Hogeschool
Hulpia Romain, onderwijsdeskundige, voorzitter
Aerts Lore, studente (visitatiebezoek aan de Hogeschool West-Vlaanderen)
Bonami Ronald, domeindeskundige
Devos Linda, domeindeskundige (visitatiebezoek aan de Karel de Grote-Hogeschool)
Humblet Joëlle, domeindeskundige
Uyttendaele Karel, domeindeskundige
Van Massenhove Deborah, studente (visitatiebezoek aan de Karel de Grote-Hogeschool)
Willems Relinde, domeindeskundige (visitatiebezoek aan de Hogeschool West-Vlaanderen)
o n d e r w i j s v i s i t a t i e O f f i c e m a n a g e m e n t | 11

Deelcommissie 4
XIOS Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Kempen, Katholieke Hogeschool Leuven, Katholieke
Hogeschool Limburg
Hulpia Romain, onderwijsdeskundige, voorzitter
Block Mark, domeindeskundige
Schellens Monique, domeindeskundige (visitatiebezoeken aan de Katholieke Hogeschool Kempen en de
Katholieke Hogeschool Leuven) 1
Tramaseur Peter, domeindeskundige
Van Massenhove Deborah, studente
Van Oudenhove Marie-Paule, domeindeskundige
Voor een kort curriculum vitae van de commissieleden, zie bijlage 1.
Indien de studenten omwille van persoonlijke redenen niet konden deelnemen aan een visitatiebezoek, werden
de studentgerelateerde aspecten bewaakt door de andere leden van de visitatiecommissie, eventueel steunend
op de vragen en opmerkingen die studenten tijdens vroegere bezoeken aangebracht hebben.
Vanuit de VLHORA werd per visitatiebezoek een secretaris toegevoegd. Voor de visitatie Office management
werden volgende secretarissen aangesteld:
- Guido Cuyvers Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen
Katholieke Hogeschool Mechelen
Erasmushogeschool Brussel
Plantijnhogeschool Antwepen
- Klara De Wilde Hogeschool Antwerpen
Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende
Katholieke Hogeschool Leuven
XIOS Hogeschool Limburg
Katholieke Hogeschool Kempen
Katholieke Hogeschool Limburg
Provinciale Hogeschool Limbug
- Pierre Martin Neirinckx Katholieke Hogeschool Sint-Lieven
- Ignace Van Dingenen Arteveldehogeschool
Hogeschool West-Vlaanderen
Hogeschool Gent
Karel de Grote Hogeschool
Hogeschool voor Wetenschap & Kunst
1
Monique Schellens kon omwille van een professionele opdracht in het buitenland vanaf december 2005 niet langer
deelnemen aan de visitatie. Gezien de planning van de visitatiebezoeken opteerde de VLHORA om haar niet te vervangen.
De deskundigheid vanuit het werkveld werd nog steeds gewaarborgd via twee commissieleden. De VLHORA kon Monique
Schellens niet bereiken voor de ondertekening van de onafhankelijkheidsverklaring bij het afsluiten van het vistiatieproces.
12 | o n d e r w i j s v i s i t a t i e O f f i c e m a n a g e m e n t

3.2 Taakomschrijving
De visitatiecommissie geeft op basis van de zelfevaluatie van de opleiding en door middel van ter plaatse te
voeren gesprekken:
- een oordeel over de zes onderwerpen uit het accreditatiekader;
- een integraal oordeel over de opleiding waarop de NVAO zich zal baseren bij accreditatie;
- suggesties om waar mogelijk te komen tot kwaliteitsverbetering.
Op aanvraag van de opleiding geeft de visitatiecommissie een beoordeling van de voorgedragen bijzondere
kwaliteitskenmerken.
3.3 Werkwijze
De visitatie van de opleiding Office management aan de hogescholen gebeurde conform de werkwijze zoals die is
vastgelegd in de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR-VLHORA, februari 2005.
Voor de beschrijving van de werkwijze van de visitatiecommissie worden vijf fasen onderscheiden:
Fase 1 : installatie,
Fase 2 : voorbereiding,
Fase 3 : visitatiebezoek,
Fase 4 : schriftelijke rapportering.
3.3.1 Fase 1: installatie
Op 18 februari 2005 werd de commissie officieel geïnstalleerd.
De installatievergadering stond in het kader van een kennismaking, een gedetailleerde bespreking van het
visitatieproces aan de hand van de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR-VLHORA, februari 2005 en een
toelichting van het ontwerp domeinspecifieke referentiekader.
Tevens werden een aantal praktische afspraken gemaakt, onder meer betreffende het bezoekschema, de
bezoekdagen en de te lezen eindwerken en/of stageverslagen.
3.3.2 Fase 2: voorbereiding
De visitatiecommissie heeft een domeinspecifiek referentiekader voor de opleiding opgesteld en aan de
opleidingen bezorgd.
De commissie heeft vastgesteld dat het zelfevaluatierapport en de bijlagen een voldoende basis vormden voor
het visitatiebezoek. Elk commissielid heeft het zelfevaluatierapport en de bijlagen bestudeerd, de geselecteerde
eindwerken gelezen en haar argumenten, vragen en voorlopig oordeel vastgelegd in een checklist, waarvan de
secretaris een synthese heeft gemaakt. De synthese werd uitvoerig besproken en beargumenteerd door de
commissieleden. Op basis van de bespreking en de door de commissieleden opgestuurde vragenlijsten
inventariseerde de secretaris kernpunten en prioriteiten voor de gesprekken en het materialenonderzoek bij de
visitatie.
o n d e r w i j s v i s i t a t i e O f f i c e m a n a g e m e n t | 13

3.3.3 Fase 3: visitatiebezoek
De VLHORA heeft een bezoekschema (bijlage 3) ontwikkeld dat desgevallend aangepast werd aan de specifieke
situatie van de opleiding. Tijdens de visitatie werd gesproken met (een representatieve) vertegenwoordiging van
alle geledingen die bij de opleiding betrokken zijn. Tijdens de visitatie werd bijkomend informatiemateriaal
bestudeerd en werd een bezoek gebracht aan de instelling met het oog op de beoordeling van de accommodaties
en de voorzieningen voor de studenten. Tijdens de visitatie werd voor de verdere bevraging gebruik gemaakt van
de synthese van de checklist en van de vragenlijsten.
Binnen het bezoekprogramma werden een aantal overlegmomenten voor de commissieleden voorzien om de
bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen)oordelen. Na de
gesprekken met de vertegenwoordigers van de opleiding hebben de visitatieleden hun definitief (tussen)oordeel
per facet en per onderwerp gegeven.
Op het einde van het visitatiebezoek heeft de voorzitter een korte mondelinge rapportering gegeven van de
ervaringen en bevindingen van de commissie, zonder expliciete en inhoudelijk waarderende oordelen uit te
spreken.
3.3.4 Fase 4: schriftelijke rapportering
De secretaris heeft in samenspraak met de voorzitter en de commissieleden, op basis van het
zelfevaluatierapport, de checklisten en de motiveringen een ontwerp opleidingsrapport opgesteld. Het
ontwerprapport geeft per onderwerp en per facet het oordeel en de motivering van de commissie weer. Daarnaast
werden - waar wenselijk en/of noodzakelijk - aandachtspunten en eventuele aanbevelingen voor verbetering
geformuleerd.
Het ontwerp opleidingsrapport werd aan de hogescholen gezonden voor een reactie medio juli 2006. De reactie
van de opleiding op het ontwerp opleidingsrapport werd door de commissie in een slotvergadering besproken.
Tevens stelde de commissie een vergelijkend gedeelte op waarin de belangrijkste conclusies en aanbevelingen
van de visitatie vergelijkenderwijs worden weergegeven.
In een aantal gevallen leidde de reactie van de opleiding tot een aanvullend bezoek door (een afvaardiging van )
de visitatiecommissie om de nieuwe informatie verder te verifiëren. De resultaten van het aanvullende bezoek
aan de betrokken opleiding werden door de voltallige commissie besproken.
Het vergelijkende deel werd samen met het antwoord van de visitatiecommissie op de reacties van de
opleidingen en het definitieve opleidingsrapport aan de hogescholen toegezonden op medio januari 2007.
Het vergelijkende deel en de opleidingsrapporten werden samengebracht in het voorliggende visitatierapport van
de professioneel gerichte bacheloropleiding Office management, dat op 9 februari 2007 gepubliceerd werd.
3.4 Oordeelsvorming
De commissie heeft in een eerste fase een oordeel per facet vastgelegd. Daarna heeft de commissie een oordeel
per onderwerp vastgelegd op basis van de oordelen van de facetten die van het onderwerp deel uitmaken.
In de oordelen per onderwerp wordt steeds een overzicht gegeven van de oordelen per facet. In geval van een
compensatie van facetten, wordt het oordeel op onderwerpniveau gevolgd door een motivering en aangevuld met
de weging die de commissie hanteerde in de oordeelsvorming op onderwerpniveau. In de overige gevallen wordt
voor de motivering van het oordeel op onderwerpniveau verwezen naar de (uitgebreide) argumentatie bij de
facetten.
14 | o n d e r w i j s v i s i t a t i e O f f i c e m a n a g e m e n t

De oordelen per facet en per onderwerp hebben betrekking op alle locaties, afstudeerrichtingen en varianten;
daar waar er een onderscheid in het oordeel per afstudeerrichting en/of locatie en/of variant nodig is, wordt dit
aangegeven in het rapport.
Bij de oordeelsvorming en de weging speelden de beslissingsregels zoals die door de VLHORA in de handleiding
zijn geformuleerd een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de
opleiding eventueel zelf legt, domeinspecifiek referentiekader en de benchmarking ten opzichte van de overige
opleidingen Office management.
4 Opzet en indeling van het rapport
Het rapport bestaat uit twee delen. In het eerste deel van het rapport beschrijft de visitatiecommissie in hoofdstuk
II het domeinspecifiek referentiekader van waaruit zij de gevisiteerde opleidingen heeft beoordeeld. In hoofdstuk
III worden de algemene bevindingen van de commissie besproken en in hoofdstuk IV worden de belangrijkste
conclusies en bevindingen van de commissie per thema vergelijkenderwijs weergegeven. In hoofdstuk V worden
de toegekende scores in tabelvorm samengevat.
In het tweede deel van het rapport brengt de commissie verslag uit over de verschillende opleidingen die zij heeft
gevisiteerd. De aanbevelingen die de commissie doet ten aanzien van de afzonderlijke hogescholen worden in
deze deelrapporten opgenomen. De deelrapporten zijn geordend naar alfabetische volgorde van de benaming
van de hogescholen.
o n d e r w i j s v i s i t a t i e O f f i c e m a n a g e m e n t | 15

16 | d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r O f f i c e m a n a g e m e n t

II
Domeinspecifiek referentiekader Office management
1 Inleiding
Voor iedere (groep van) opleiding(en) wordt een domeinspecifiek referentiekader ontwikkeld dat door de
commissie gebruikt wordt bij de beoordeling van opleidingen. De visitatiecommissie is verantwoordelijk voor de
opmaak van het domeinspecifiek referentiekader. De VLHORA als evaluatieorgaan geeft de procedure 1 aan voor
de opstelling ervan.
Het referentiekader is niet bedoeld om een ideale opleiding te schetsen. Respect voor de eigenheid van een
opleiding en voor de diversiteit binnen eenzelfde opleiding over de instellingen heen, veronderstelt immers dat in
de eerste plaats wordt nagegaan of elke opleiding erin slaagt haar eigen doelstellingen te realiseren en dit zowel
inhoudelijk als procesmatig. Dit belet niet dat wordt nagegaan of elke opleiding aan een aantal minimumeisen
voldoet, die aan de betreffende opleiding worden gesteld vanuit het vakgebied en/of de relevante beroepspraktijk.
2 Domeinspecifieke competenties
Gehanteerde input
- Referentiekaders van de opleidingen op associatieniveau:
Associatie K.U. Leuven
Associatie UGent + Hogeschool Antwerpen
- Referentiekaders van de opleidingen op hogeschoolniveau:
Arteveldehogeschool
Erasmushogeschool Brussel
Hogeschool Antwerpen
Hogeschool Gent
Hogeschool voor Wetenschap & Kunst
Hogeschool West-Vlaanderen
Karel de Grote-hogeschool
Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende
Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen
Katholieke Hogeschool Kempen
Katholieke Hogeschool Leuven
Katholieke Hogeschool Limburg
Katholieke Hogeschool Mechelen
Katholieke Hogeschool Sint-Lieven
Plantijnhogeschool
Provinciale Hogeschool Limburg
XIOS Hogeschool Limburg
1
De procedure voor het opstellen van het domeinspecifiek referentiekader is beschikbaar op de website van de VLHORA
www.vlhora.be onder de rubriek visitatie & accreditatie.
d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r O f f i c e m a n a g e m e n t | 17

- Brondocumenten onderschreven door werkveld:
Beroepsprofielen VLOR ‘meertalig directieassistent’, ‘zakelijk vertaler-tolk’ en ‘medisch secretaresse’
VDAB beroepsprofielen ‘algemeen bediende’, ‘directieassistente’ en ‘bediende in een medische praktijk’
Competenties selectieprocedure van Secretary Plus (samenwerking met SD Worx)
Domeinspecifieke competenties
Gemeenschappelijke domeinspecifieke competenties
a
Algemeen
De afgestudeerde Office management:
- heeft een grondige kennis van het Nederlands en een parate, vlotte en grammaticaal correcte kennis van
twee vreemde talen (Frans en Engels);
- kan de interne en externe communicatie binnen zijn/haar werkveld zowel schriftelijk als mondeling op een
doelmatige (correct, vlot en duidelijk) en efficiënte manier behandelen en dit in het Nederlands en ten minste
twee vreemde talen.
- kan zelfstandig de voor de opdracht vereiste – eventueel anderstalige - informatie opzoeken, synthetiseren,
structureren, rapporteren en presenteren.
- kan de informatie klasseren en archiveren. Hij/zij kan het klassement/archief beheren en maakt hierbij
gebruik van de beschikbare informatiebronnen en actuele informaticamiddelen en -programma’s.
- kan op een professionele manier de managementtaken van de directe chef (of de afdeling) ondersteunen
door probleemoplossend te werken en te anticiperen op acties en verplichtingen (onder meer door een
optimaal agendabeheer, het voorbereiden van vergaderingen en het opvolgen van afspraken).
- kan zelfstandig een project voorbereiden en uitvoeren (onder meer een dienstreis, een studiedag, een
congres, een evenement, het opstellen van brochures).
- kan de administratie van het secretariaat efficiënt en effectief organiseren in functie van de organisatie. Hij/zij
doet innoverende voorstellen om de organisatie/werkmethodes binnen het secretariaat te optimaliseren.
- kan administratieve taken onderkennen en neemt initiatief om de taken te plannen en uit te voeren.
- kan eenvoudige leidinggevende en coördinerende taken binnen het secretariaat uitvoeren.
- stelt zich klantgericht op en verleent deskundige en kwaliteitsvolle service aan alle belanghebbenden binnen
en buiten de organisatie.
- kan de actuele ICT-toepassingen en de hedendaagse buroticamiddelen op een deskundige manier
toepassen in het kader van de opdracht. Hij/zij volgt de nieuwe ontwikkelingen op en kan de invloed ervan op
de werking van het secretariaat inschatten.
- heeft de nodige sociale vaardigheden om zijn taak naar behoren uit te voeren:
- De afgestudeerde office management kan met collega’s en/of externe toeleveranciers samenwerken om
de opdracht resultaatgericht uit te voeren. (teamwerk)
- De afgestudeerde office management is in staat zijn of haar aanpak doelgericht aan te passen indien de
situatie dit vereist en met het oog op het professioneel realiseren van de opdracht. (flexibiliteit)
- De afgestudeerde office management toont aan dat hij of zij handelt conform de missie, visie, waarden
en doelstellingen van de organisatie en de deontologie eigen aan de functie. (betrouwbaarheid, loyaliteit,
vertrouwelijkheid, discretie)
18 | d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r O f f i c e m a n a g e m e n t

- De afgestudeerde office management kan correcte en passende omgangsvormen hanteren in relatie tot
de interne en externe doelgroepen. (inlevingsvermogen)
- De afgestudeerde office management kan omgaan met de aan de opdracht verbonden stresssituaties.
(stressbestendigheid)
De afgestudeerde Office management heeft de nodige zelfsturende vaardigheden om zijn taak naar behoren uit
te voeren:
- De afgestudeerde office management kan snel, nauwkeurig en ordelijk werken.
- De afgestudeerde office management kan zijn/haar werk optimaal organiseren.
- De afgestudeerde office management geeft blijk van creativiteit en initiatief binnen zijn/haar opdracht en
binnen zijn/haar afdeling.
- De afgestudeerde office management kan verantwoordelijkheid nemen over het eigen handelen en hierover
reflecteren.
- De afgestudeerde volgt de ontwikkelingen in het (internationaal) werkveld op en integreert deze in de
uitvoering van zijn opdrachten.
- De afgestudeerde office management kan inschatten in hoeverre hij/zij de werkuitvoering volledig zelfstandig
kan en mag afhandelen.
- De afgestudeerde office managent volgt de ontwikkeling in corporate governance op en integreert deze in de
uitvoering van zijn/haar opdrachten.
b
Afstudeerrichting Management assistant
De afgestudeerde Office management:
- heeft kennis en inzicht in de bedrijfseconomische, juridische en administratieve randvoorwaarden
waarbinnen de organisatie functioneert en kan deze adequaat toepassen binnen zijn/haar opdracht.
- beschikt over een elementaire kennis van een derde vreemde taal.
- kan op een professionele manier het onthaal van klanten organiseren.
c
Afstudeerrichting Medical management assistant
De afgestudeerde Office management :
- beschikt over een gedegen kennis van de medische terminologie die hij of zij op een correcte wijze toepast
in de verwerking van medische verslagen en medische briefwisseling;
- heeft kennis en inzicht in de gespecialiseerde administratie (onder meer MKG/MVG/MPG)1 voor de diverse
deelsectoren van de social-profitsector en kan deze adequaat toepassen in de uitvoering van zijn of haar
taken;
- kan de professionele situatie vanuit een ethische invalshoek benaderen;
- gaat op een correcte manier om met het beroepsgeheim;
- kan op een professionele manier het onthaal van de patiënten organiseren;
1
minimale klinische gegevens, minimale verpleegkundige gegevens, minimale psychiatrische gegevens
d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r O f f i c e m a n a g e m e n t | 19

d
Afstudeerrichting Zakelijk vertaler/tolk
De afgestudeerde Office management
- kan een zakelijke tekst of gesprek vertalen of tolken van het Nederlands naar ten minste twee vreemde talen
en omgekeerd.
- beschikt over een elementaire kennis van een derde vreemde taal.
e
Afstudeerrichting Management assistant e-office/events/international
De afgestudeerde Office management
- heeft kennis en inzicht in de specifieke wetgeving voor events.
- heeft kennis en inzicht in de interculturele, sociale, politieke, culturele, economische en historische
achtergronden en kan deze toepassen in de opdrachten.
- beschikt over een elementaire kennis van een derde vreemde taal.
f
Afstudeerrichting Management international business/sales
De afgestudeerde Office management
- heeft kennis van en inzicht in de omgangsvormen binnen de cultuur van zijn/haar werkveld en binnen een
internationale omgeving.
- heeft kennis van en inzicht in verkoopstechnieken en klantgerichte communicatie.
- kan snel de relevante basiskennis van zijn/haar werkveld in al de facetten (technisch, financieel,
marktpositie,…) verwerven.
- beschikt over een elementaire kennis van een derde vreemde taal.
g
Afstudeerrichting Management events en communication management
De afgestudeerde Office management
- heeft kennis en inzicht in de specifieke wetgeving voor events.
- heeft kennis en inzicht in de interculturele, sociale, politieke, culturele, economische en historische
achtergronden en kan deze toepassen in de opdrachten.
- beschikt over een elementaire kennis van een derde vreemde taal.
20 | d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r O f f i c e m a n a g e m e n t

opleidingsgebonden competenties
a
algemeen
/
b
Afstudeerrichting Management assistant
De afgestudeerde Management assistant:
- heeft basiskennis van de boekhoudkundige regels waardoor hij/zij boekhoudkundige ondersteuning kan
leveren en het management kan adviseren.
- heeft basiskennis in commerciële verrichtingen zodat hij/zij commerciële dossiers op aanwijzing of
zelfstandig kan behandelen. Hij/zij kan intern en extern verkoopsgericht communiceren.
- heeft basiskennis van personeelsmanagement waardoor hij/zij personeelsgerelateerde ondersteuning kan
geven.
- heeft de vaardigheden om secretariaatspersoneel te helpen aanstellen en deze op te leiden en te
begeleiden.
- heeft basiskennis in de juridische wetgeving zodat hij juridische ondersteuning kan geven.
- Heeft basiskennis van onderhandelingstechnieken en kan die toepassen binnen het kader van zijn opdracht.
- kan advies geven over het juiste taalgebruik en eventueel doorverwijzen naar relevante bronnen, taal- en
formuleringsproblemen oplossen en alternatieven aanreiken.
c
Afstudeerrichting Medical management assistant
De afgestudeerde Medical management assistant:
- kan wetenschappelijke publicaties vertalen.
- heeft basiskennis van de bedrijfseconomische, juridische en administratieve boekhoudkundige
randvoorwaarden waarbinnen de organisatie werkt en kan deze adequaat toepassen binnen de opdracht.
- kent EHBO en kan deze toepassen.
- kan materiaal en instrumentarium desinfecteren en geneesmiddelen beheren.
- heeft kennis van de ontwikkeling en het functioneren van de mens in zijn materiële en socio-culturele
omgeving.
- heeft kennis van de visie op de mens als psychosomatisch sociaal wezen.
d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r O f f i c e m a n a g e m e n t | 21

- heeft kennis van de oorzaken, het verloop en de behandeling van de belangrijkste ziekten, handicaps en
ontwikkelingsstoornissen.
- heeft kennis van de factoren die een risico inhouden voor de gezondheid en die verband houden met de
leefwijze van de mensen en het milieu.
- kan acute gezondheidssituaties identificeren en hieruit correcte behoeften afleiden.
d
Afstudeerrichting Zakelijk vertaler/tolk
De afgestudeerde Zakelijk vertaler/tolk:
- kan idiomatische vertaling afleveren van technische, economische, commerciële, financiële of algemene
aard.
- kan mondeling en consecutief vertalen.
- kent de bestaande vakorganisaties, onderhoudt contacten met professionals uit diverse vakgebieden en met
een zo gedifferentieerd mogelijk aantal native speakers.
- heeft adequate juridische en economische achtergrond om op een correcte manier zakelijk teksten te
vertalen, redigeren, controleren en verbeteren.
kan opdrachten in vreemde talen uitvoeren op een hoger niveau dan de management assistant en de
medical management assistant.
e
Afstudeerrichting Management assistant E-office/event/international
De afgestudeerde Management assistant e-office/event/international:
- kan websites ontwikkelen en beheren.
- kan omgaan met meer geavanceerde ICT-toepassingen waaronder e-commerce.
- kan de schriftelijke en mondelinge communicatie in het Engels voeren op een hoger niveau dan de
management assistant.
f
Afstudeerrichting Office management International business/sales
De afgestudeerde office management international business/sales:
- kan activiteiten, zoals een congres of event budgetteren en een break-even analyse opmaken.
- heeft kennis en inzicht in arbeidsreglementering, sociale zekerheid en personeelsbeleid.
- heeft basiskennis van de bedrijfseconomische, juridische en administratieve randvoorwaarden waarbinnen
de organisatie werkt en kan deze adequaat toepassen binnen de opdracht.
22 | d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r O f f i c e m a n a g e m e n t

g
Afstudeerrichting Events en communication management
De afgestudeerde Events en communication management:
- heeft kennis van en inzicht in het toerisme en de vrijetijdssector.
3 Besluit
De opdracht van een afgestudeerde office management is de laatste jaren geëvolueerd van een administratiefondersteunende
rol naar een inhoudelijk-ondersteunende rol voor het management in alle aspecten die de
organisatie aanbelangt. Meedenken, proactief en oplossingsgericht werken zijn belangrijke competenties in het
huidige referentiekader van office management. De vorming van persoonlijke attitudes als flexibiliteit, teamwork
en luistervaardigheid ondersteunen de beginnende beroepsbeoefenaar office management in zijn/haar rol binnen
de organisatie.
De naamsverandering van ‘secretariaatsbeheer’ naar ‘office management’ onderstreept deze trend.
De organisaties waar de afgestudeerden office management terecht komen zijn zeer divers. Van een beginnende
beroepsbeoefenaar wordt dan ook verwacht dat hij/zij zich snel kan inwerken in de specifieke context van de
organisatie.
Talenkennis blijft belangrijk voor de opleiding office management, waarbij de nadruk ligt op de commerciële
talenkennis, in de zin van toegepast binnen de context van de organisatie of het werkveld waarbinnen de
organisatie zich situeert. Daarbij moet de beginnende beroepsbeoefenaar office management in staat zijn om
snel de relevante en organisatiegerelateerde informatie op te zoeken en te integreren in zijn of haar opdracht.
d o m e i n s p e c i f i e k r e f e r e n t i e k a d e r O f f i c e m a n a g e m e n t | 23

24 | a l g e m e n e b e v i n d i n g e n

III
Algemene bevindingen
Hierna geeft de commissie een aantal observaties weer die zij tijdens de visitatiebezoeken heeft ervaren. Deze
observaties zijn niet gekoppeld aan deze of gene opleiding maar gelden in meer of mindere mate voor alle
opleidingen van Office management
1 Het imago van Office management
De opleiding kampt(e) met een imagoprobleem, veroorzaakt door de maatschappelijk vigerende opvattingen over
secretaressen. Dit blijkt nog steeds, onder meer uit zogenaamd humoristische statements in advertenties over de
plaats van de office manager in het bedrijfsleven.
Nochtans zijn er meer dan voldoende troeven voor de opleiding:
1. De tewerkstellingskansen voor de afgestudeerden OM zijn zeer gunstig.
2. De afgestudeerden worden door hun opdrachtgevers ten zeerste gewaardeerd.
3. De Vlaamse opleidingen onderscheiden zich door, naast de bedrijfskundige vorming, ook een talen- en een
ICT-component van inhoudelijk hoogstaand niveau aan te bieden.
4. De opleidingen hanteren bedrijfsnabije en studentactiverende werkvormen.
5. De verschillende afstudeerrichtingen leiden tot een hoge graad van professionalisering.
6. De naamsverandering verwoordt de inhoudelijke upgrading van het beroep.
7. De beroepsgroeperingen voeren intensieve campagne voor een positief imago.
De commissie hoopt dat de onderwijsverantwoordelijken actief bijdragen tot een gunstige beeldvorming van de
opleiding en het beroep van office manager.
2 De naamgeving van de afstudeerrichtingen
Uit de analyse van de zelfevaluatierapporten blijkt dat dezelfde afstudeerrichtingen soms verschillende
benamingen hebben. Daarenboven zijn er afstudeerrichtingen, die dicht aanleunen bij andere basisopleidingen.
Dit maakt dat identificatie voor toekomstige studenten, en zeker voor het afnemend werkveld, eerder bemoeilijkt
wordt. Een grotere eenvormigheid en een zekere soberheid in het aantal afstudeerrichtingen lijkt volgens de
commissie aangewezen.
3 De maatschappelijke relevantie van de afstudeerrichting Bedrijfsvertaler/tolk
Deze afstudeerrichting komt in spanning met de masteropleiding Vertaler/tolk.
De commissie heeft vastgesteld dat verscheidene opleidingen in hun afstudeerrichting Bedrijfsvertaler/tolk grote
inspanningen leveren om de studenten te vormen in de competenties van bedrijfsvertaler, en dat een aantal
opleidingen er ook in slaagt om de studenten competenties in het bedrijfstolken mee te geven. Uit de
tewerkstelling van de afgestudeerden blijkt echter dat relatief weinig afgestudeerden Bedrijfsvertaler/tolk in hun
taakbeschrijving een belangrijke component bedrijfstolken terugvinden. De commissie adviseert dat de
afstudeerrichtingen Bedrijfsvertaler/tolk in communicatie treden met het afnemend werkveld van de bedrijfstolken,
om een correcter beeld te krijgen van de potentiële maatschappelijke relevantie van de component bedrijfstolken.
a l g e m e n e b e v i n d i n g e n | 25

4 De toegewezen onderwijsbelastingseenheden (OBE)
De opleiding Office management heeft historisch een onderwijsbelastingseenheid, die niet langer overeenstemt
met de onderwijskundige realiteit. De commissie heeft kunnen vaststellen dat deze opleiding, in
overeenstemming met de verwachting van een professioneel gerichte bacheloropleiding, geëvolueerd is van een
frontale lectorgeoriënteerde aanpak naar een studentgerichte aanpak. Dit met een duidelijke voorkeur voor
activerende werkvormen zoals de small business projects, modulair werken, probleemgericht onderwijs en met
aandacht voor permanente evaluatie en gepersonaliseerde coaching. Zeker in de intensieve talencomponent en
de ICT-component, maar ook in de component Office management is individuele begeleiding en groepswerk
intussen vanzelfsprekend. Deze evolutie plaatst de opleiding wat methodiek betreft in de rij van andere,
persoonsgebonden opleidingen. Het lijkt de commissie dan ook billijk dat het onderwijsbeleid deze anomalie
bijstuurt en de onderwijsbelastingseenheid aanpast aan de realiteit van de gevraagde en geleverde inspanningen.
5 Financiële middelen
De commissie wenst te stellen dat het hanteren van een bevroren enveloppe voor de financiering van de
hogescholen de opleiding weinig ruimte laat om op de verschillende terreinen tegelijkertijd aan vernieuwing te
doen.
26 | a l g e m e n e b e v i n d i n g e n

IV
Opleidingen in vergelijkend perspectief
Woord vooraf
In dit hoofdstuk geeft de visitatiecommissie in vergelijkend perspectief een overzicht van haar bevindingen over
de opleidingen Office management in Vlaanderen. De commissie besteedt bij de vergelijking vooral aandacht aan
elementen die haar met meest in het oog gesprongen zijn of die zij belangrijk acht, en aan vaststellingen die zij in
meerdere rapporten heeft gedaan. Het is niet de bedoeling van de commissie om de individuele
opleidingsrapporten in detail te herhalen. Waar relevant zal de commissie voorbeelden van goede praktijk
aanhalen.
Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie
Meer dan de helft van de opleidingen scoort voldoende en de overige opleidingen scoren goed voor dit facet. De
Vlaamse opleidingen Office management scoren dus zeer sterk op dit facet.
Alle opleidingen baseren zich historisch op een beroepsprofiel van de VLOR. De inhoud van de opleiding is
gericht op het verwerven van competenties, die noodzakelijk zijn voor de latere beroepsuitoefening van een
professioneel gerichte bachelor. Men maakt hierbij een onderscheid tussen drie niveaus:
- algemene competenties (dikwijls hebben de opleidingen een gedetailleerde lijst van deze competenties
beschikbaar),
- algemene beroepsgerichte competenties,
- beroepsspecifieke competenties.
De opleidingen hebben aandacht voor probleemoplossende vaardigheden.
De opleidingen werken met zogenaamde beroepsrollen. Over deze lijst is nog geen eensgezindheid. Men komt
volgende beroepsrollen tegen in de documenten:
- administrator,
- analist,
- beleidsondersteuner,
- commercieel medewerker,
- communicator,
- coördinator,
- facilitator,
- functionele taalkundige,
- informatiebeheerder,
- inhoudelijk expert,
- internationalist,
- kwaliteitsbewaker,
- manager,
- organisator,
- professional,
- regelaar van sociaal verkeer,
- teamspeler.
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 27

Naast de drie klassieke afstudeerrichtingen (Management assistant, Bedrijfsvertaler en –tolk en Medical
management assistant) vindt men her en der in Vlaanderen nog andere afstudeerrichtingen of afstudeerrichtingen
die nauw aansluiten bij een gekende afstudeerrichting, maar met een andere benaming. De commissie denkt dat
een profilering van de opleidingen, buiten de klassieke afstudeerrichtingen, toch grondig dient geëvalueerd te
worden. De opleiding (en het beroep) evolueert steeds meer naar een positief imago. De recente
naamsveranderingen hebben hiertoe zeker bijgedragen. Een verdere versnippering kan bij toekomstige studenten
en het werkveld de stilaan duidelijkere positie misschien hypothekeren.
Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Twee van de drie opleidingen scoren voldoende. Eén van drie opleidingen scoort goed op dit facet.
De opleidingen baseren zich voor het definiëren van de domeinspecifieke eisen op de beroeps- en
opleidingsprofielen van de VLOR. Eén opleiding baseert zich daarenboven op het beroepsprofiel van de VDAB.
De opleidingen kunnen zich vinden in het voorstel van domeinspecifieke eisen, voorgesteld door de commissie.
Eén opleiding meent dat sommige onderdelen zich minder richten naar de beginnende beroepsbeoefenaar maar
eerder naar een ervaren beroepsbeoefenaar. Een aantal opleidingen legt de lat voor het niveau van de derde en
vierde vreemde taal hoger dan het domeinspecifiek referentiekader van de commissie.
Overal gebeuren periodieke toetsingen van de competenties en domeinspecifieke eisen, om het
actualiteitsgehalte te garanderen. Men maakt in Vlaanderen gebruik van volgende respondenten (via bevragingen
of gesprekken):
- het werkveld (VOKA, VKW, Secretary Plus, Vlaamse vereniging van Medisch secretaressen en
secretarissen, Limburgse secretaressenclub, allerlei bedrijven en organisaties, …),
- afgestudeerden,
- deeltijdse lectoren,
- gastsprekers,
- focusgroepen,
- stagebedrijven en eindwerkjury's,
- externe sollicitatietrainingen,
- vacatureonderzoek.
Systematische binnenlandse contacten zijn er zeker op associatieniveau maar er zijn ook bi- en multilaterale
contacten tussen de opleidingen.
Daarnaast nemen opleidingen deel aan het Prins Filipsfonds en Trialoog.
Contacten zijn er ook met de Luikse Hogeschool ISELL, Erasmus Belgica en het EDESS-project.
Er is geen volwaardige internationale benchmarking mogelijk, behalve met Portugal en Finland, omdat er geen
volwaardige gelijkwaardige opleiding georganiseerd wordt. In de andere landen organiseert men enkel een
vocational training op secundair onderwijsniveau. De afstudeerrichting Bedrijfsvertaler en –tolk wordt daarentegen
meestal op academisch niveau aangeboden.
In Zwitserland en Oostenrijk vindt men vergelijkbare, maar niet geregistreerde opleidingen.
Belangrijke initiatieven om de domeinspecifieke eisen door de internationale scène te laten beïnvloeden zijn
onder meer:
- het uitschrijven van ECTS-fiches,
- rekening houden met de HBO-competenties,
- het beroepsprofiel SCAMS (US Department of Labor),
- het Europees Referentiekader en het Europees Taalportfolio,
- lidmaatschap van EUMA,
- (verplichte) buitenlandse stages voor studenten,
28 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f

- contacten via Businet, SPACE, NIBS,
- Leonardo-projecten (onder andere MEDSEC),
- bilaterale contacten met Nederland (bijvoorbeeld Hogeschool Zuyd Maastricht), Frankrijk (bijvoorbeekd
Blois), Duitsland, Engeland, Spanje, Finland.
Sommige opleidingen hebben een eigen structuur opgezet om de domeinspecifieke eisen te valideren. Een
opleiding werkt met een departementale werkgroep ‘Competentieleren’. Een andere opleiding ontwerpt een
competentieraamwerk. De meeste opleidingen werken met een of andere vorm van focusgroepen.
Inhoudelijk vindt men overal een uitgesproken accent op talen, waarbij de derde en zelfs vierde vreemde taal
dikwijls verplicht aangeboden worden op een niveau dat beduidend hoger ligt dan elementaire kennis.
Een ander collectief accent is de integrerende en hoogstaande benadering van ICT.
Daarnaast leggen diverse opleidingen toch een accent op ondernemerschap, waarbij zelfs een opleiding het
opleidingsonderdeel ‘Zakendoen met Azië’ programmeert.
Bepaalde opleidingen leggen een accent op werken in een multiculturele omgeving of op duurzaam hoger
onderwijs.
Het ultieme argument om de kwaliteit van de domeinspecifieke eisen te beoordelen, ligt volgens de opleidingen in
de snelle tewerkstelling van de afgestudeerden.
Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie doelstelling en inhoud
Drie vijfden van de opleidingen scoren voldoende. Twee vijfden scoren goed. De Vlaamse opleidingen Office
management scoren dus sterk op dit facet.
De opleidingen vertrekken van het concept met algemeen aanvaarde beroepsrollen. Daaruit worden algemene,
algemeen beroepsgerichte en beroepsspecifieke competenties getraceerd. Veel opleidingen hebben hun
curriculum aangepast aan de ECTS-normen.
De meeste opleidingen bieden twee of meer afstudeerrichtingen aan. Het verdient aanbeveling dat de
hogescholen komen tot een harmonisering van de afstudeerrichtingbenamingen.
Vrijwel alle opleidingen hebben hun programma opgebouwd rond drie pijlers: talen, informatica en
bedrijfsmanagement. Het programma is opgebouwd in stijgende moeilijkheid en verfijning. Er is ook een groeilijn
van meer algemene naar meer beroepsgerichte inzichten en vaardigheden.
De opleidingen voorzien, behalve voor de afstudeerrichting Medical management assistant, minstens drie
vreemde talen. In een aantal opleidingen kiest de student voor Duits of Spaans als derde vreemde taal. Sommige
opleidingen bieden vier vreemde talen aan in het curriculum. Enkele opleidingen bieden de vierde vreemde taal
aan buiten het curriculum. Eén opleiding biedt Italiaans aan, buiten het curriculum. Eén opleiding biedt Chinese
cultuur aan als keuzeopleidingsonderdeel.
De commissie vraagt het programma voor Bedrijfsvertaler/tolk meer toe te spitsen op de realiteit van vertalen en
tolken. Maar anderzijds is een breed opleidingsprogramma ook nodig, gezien de afgestudeerden
Bedrijfsvertaler/tolk ook werkzaam zijn op management assistent-domeinen.
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 29

De commissie beoordeelt de werking van probleemgestuurd onderwijs (PGO) als een innovatieve en adequate
weg tot competentieverwerving. Vergelijkbare initiatieven zijn de opdrachten zelfstandig werk (OZW’s), de
initiatieven van thematische aanpak en het portfolio-leren. De meeste opleidingen hanteren ook één of andere
vorm van projectwerking: het small business project (SBP) wordt zeer succesvol toegepast. Andere vergelijkbare
initiatieven zijn de integrated business projects (COFEP-projecten of de IBP’s).
Stages zijn een klassieke, maar zeer succesvolle werkvorm. Het laat de student toe om het praktijkgehalte van
het programma te toetsen aan de realiteit en het betekent voor de opleiding een permanente voeling met de
verwachtingen en evoluties in het werkveld. De meeste opleidingen opteren ook voor één of andere vorm van
eindwerk, al of niet gekoppeld aan de stage.
De internationale kenniscomponent zit, naast de intrinsieke vorming via de talencomponent, in internationale
studiereizen en stages. Het zit ook in aparte initiatieven: bijvoorbeeld in specifieke opleidingsonderdelen als
Brussels, gateway to Europe, European integration, Europese besturen, interculturele communicatie, enzovoort.
Diverse opleidingen zijn lid van internationale netwerken als SPACE, Businet en EUMA of nemen deel aan
internationale examens van het CCIP (Parijs) of het Goethe-instituut. Veel opleidingen werken met buitenlandse
partnerscholen, bieden programmaonderdelen aan in samenwerking met anderstalige onderwijsinstellingen of
nemen deel aan Trialoog-projecten.
Flexibele leertrajecten kennen via een individueel aangepast jaarprogramma (IAJ) een groeiend succes.
Door externe druk - van het werkveld, van vernieuwingsinitiatieven in de hogescholen - en omdat het lectorenkorps
intrinsiek gemotiveerd is, mag men spreken van een permanente reflectie over de adequaatheid en de
haalbaarheid van de leerdoelen. Dit leidt overal tot jaarlijkse aanpassingen van het curriculum.
Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid
Vier vijfden van de opleidingen krijgen voor dit facet een voldoende. Eén vijfde krijgt de score goed.
De voornaamste garantie voor professionele gerichtheid blijkt uit de vaststelling dat de curricula uitgebouwd
worden in samenspraak met het werkveld. Het orgaan bij uitstek is de opleidingsraad. Naast de uitbouw van het
curriculum wordt het werkveld geregeld ingeschakeld als evaluator. Dit gebeurt meestal bij gelegenheid van de
stagebezoeken. Het contact met het werkveld leidt overal tot frequente aanpassingen van het curriculum.
Daarnaast valt op dat de curricula sterk gericht zijn op professionele vaardigheden en attitudes. Dit zowel voor de
component ‘Talen’ als voor de componenten ‘ICT’ en ‘Bedrijfsmanagement’.
De professionele gerichtheid is ook zichtbaar in de studiegidsen en studiefiches.
Nazicht van de handboeken, cursusteksten en ondersteunende literatuur en informatie leert dat, behalve enkele
uitzonderingen, het aanbod actueel is en gericht naar het werkveld. Zeker vanaf het tweede studiejaar. De
taalvakken gebruiken meestal actuele teksten, gerelateerd aan de gekozen afstudeerrichting.
De stage is de belangrijkste bron van contact met het werkveld in alle opleidingen. De commissie stelt wel vast
dat er een grote variatie bestaat tussen de opleidingen wat geïnvesteerde tijd in de stages betreft. Enkele
opleidingen besteden slechts 6 à 7 weken aan stage, terwijl een andere opleiding hiervoor 24 weken
programmeert. De commissie begrijpt de opleidingen, die opteren voor een periode van 13 weken, omdat dit ook
internationale stages met beurzen toelaat.
Twaalf opleidingen voorzien geen stages in het tweede jaar. De stageduur in het tweede jaar varieert verder van
1 tot 8 weken. De commissie adviseert de opleidingen om in het tweede studiejaar toch een of andere vorm van
30 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f

werkveldervaring te voorzien. In het derde studiejaar voorzien alle opleidingen een stage, waarvan de duur
varieert tussen 6 en 16 weken. Een interessante piste is een stageduur van 15 weken van vier werkdagen, met
de vijfde werkdag als reflectiemoment en moment om aan het eindproject te werken. Overal worden de stages
adequaat georganiseerd en opgevolgd. De studenten worden ook voldoende voorbereid, begeleid en
geëvalueerd. Zowel door de stagebegeleider uit het werkveld als door de stagementor van de opleiding. De
commissie vraagt meer aandacht bij de stage voor de kritische reflectie op het eigen leerproces en op de
stageplaats.
Dikwijls volgt op de stage een eindwerk of eindproject. Soms wordt dit vervangen door een ‘oefenfirma’ (genre
Small Business Project). De beoordeling van de eindwerken gebeurt geregeld door werkvelddeskundigen.
Ook de internationale contacten zijn gericht op een beter inzicht in de professionele wereld. Dit geldt evenzeer
voor de initiatieven Internationalisation@home.
Een bijkomende garantie voor praktijkgerichtheid zijn de bijscholingsinitiatieven voor lectoren via trainingen,
werkveldcontacten en lidmaatschap van beroepsverenigingen. De meeste opleidingen opteren daarenboven voor
externe sprekers, bedrijfsbezoeken, gastprofessoren en externe beoordelaars van stages en eindwerken. Toch
wil de commissie pleiten voor de opname van een management assistant in het lectorenkorps, als referentie voor
de studenten. Diverse gehanteerde werkvormen nodigen uit tot professionele gerichtheid (PGO,
zelfstudiepakketten, oefenfirma’s, cases, …).
Sporadisch is de opleiding Management assistant actief op het terrein van de maatschappelijke dienstverlening
(via bijvoorbeeld eindwerken, ook in de social-profitsector). De activiteiten op het terrein van projectmatig
wetenschappelijk onderzoek zijn nog beperkter (vier opleidingen). De commissie ziet heil in de aanpak van één
opleiding in het kader van een onderzoekscel op associatieniveau.
Facet 2.3
Samenhang
Eén opleiding scoort excellent op dit facet. Twee vijfden scoren goed en drie vijfden voldoende.
De samenhang wordt vooral door twee actuele principes gerealiseerd:
1. Het competentiegericht leren.
2. De opvatting om doorheen het curriculum te evolueren van algemene vorming naar specifieke vorming, van
theoriegerichte naar praktijkgerichte vorming en van sterk begeleid leren naar meer autonoom leren.
Ook organisatorische ingrepen leiden tot samenhang:
- De modulaire aanpak wordt frequent gehanteerd.
- Quasi alle scholen werken met een semestersysteem, met in elk semester een eigen inhoudelijke focus. Eén
opleiding opteert bewust voor een trimestersysteem, wat in die opleiding resulteert in een grotere
begeleidings- en bijsturingskans.
Over de opleidingen heen is er een grotere samenhang, omdat de opleidingen vertrekken van een
gemeenschappelijk aanvaarde competentielijst. Veel opleidingen beschikken trouwens over een kruistabel,
waarop de relatie tussen de competenties en de opleidingsonderdelen gevisualiseerd wordt. In een aantal
opleidingen kan deze kruistabel nog meer gebruikt worden als instrument om de samenhang te bevorderen.
Binnen het curriculum wordt de samenhang voor de student bevorderd door de kans op een groeiende
persoonlijke invulling via afstudeerrichtingkeuze, talenkeuze, keuzepakketten, stagekeuze, … Eén opleiding
voorziet een Studium generale als synthesemoment tijdens de opleiding.
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 31

De didactische werkvormen PGO en projectwerk, maar ook de oefenfirma’s verhogen de samenhang tussen de
opleidingsonderdelen.
De opleidingsraden en vakwerkgroepen zijn uitstekende fora voor harmonisering van de opleiding.
Facet 2.4
Studieomvang
De opleiding bestaat overal uit drie studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een
opleidingsprogramma van 180 studiepunten gerealiseerd. Hiermee voldoen alle opleidingen aan de formele eisen
met betrekking tot de minimale omvang van een professioneel gerichte bachelor.
Bij de gevisiteerde opleidingen ontdekt men twee modellen, die verder gaan dan de 180 studiepunten:
- In enkele opleidingen kunnen studenten credits verwerven door deelname aan participatie- of andere
organen.
- Enkele opleidingen bieden een bijkomende taalopleiding aan, buiten curriculum.
Facet 2.5
Studielast
Eén opleiding scoort goed op dit facet. Eén opleiding scoort onvoldoende. De overige opleidingen scoren
voldoende.
Alle opleidingen streven naar een studielast tussen 1500 en 1800 jaaruren. Per studiepunt komt dit overeen met
een taakbelasting tussen 25 en 30 uur.
De meeste opleidingen noteren op hun studiefiches of in de studiegids de verwachte studielast per
opleidingsonderdeel. Dit gebeurt minstens door het aangeven van het aantal studiepunten.
De opleidingen gebruiken twee systemen om de reële studielast en de bijhorende studentenperceptie te meten:
de studententevredenheidsenquêtes en de studietijdmetingen.
De opleidingen hanteren een waaier van technieken om de studietijd te meten. De opleidingen beseffen dat deze
technieken niet sluitend betrouwbaar en valide zijn, en dat het meten van de studietijd voor de studenten een
grote tijdsinvestering vraagt, ten koste van de feitelijke studietijd.
Men kan diverse vormen van studietijdmeting onderscheiden, waarbij men kan opteren voor kwantitatieve of
kwalitatieve methodes.
Enkele gebruikte methodes zijn:
- de logboek- en dagboekmethode,
- de steekproefmetingen,
- het wekelijks bijhouden via een elektronisch systeem (bijvoorbeeld Kronos),
- de absolute schatting,
- de schatting achteraf (retrospectief), soms gerelateerd aan prospectieve tijdschatting,
- de SWOP-bevraging,
- het paarsgewijs vergelijken met ijkvakken (lichter – even zwaar – zwaarder),
- het werken met een normstudent (voorkennis, begaafd, gemotiveerd, aangepaste leerstijl),
- de groepsreflectie of de panelgesprekken met studenten.
De commissie noteerde een brede waaier van studiebevorderende initiatieven. Elke opleiding beschikt over een
breed gamma aan initiatieven, vooral gericht op de eerstejaarsstudenten en op het stagegebeuren.
32 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f

Hierna volgt een beknopte opsomming van de meest gehanteerde studiebevorderende initiatieven voor de
eerstejaarsstudenten:
1. Initiatieven ter ondersteuning van de studie- en hogeschoolkeuze:
- deelname aan SID-in dagen,
- open deurdagen ¨introductiedagen,
- open lessen voor laatstejaars,
- ontmoetingen op secundaire scholen,
- coaching-gesprekken voor potentiële bissers,
- inschrijving door eigen lectoren, soms samen met ouderejaarsstudenten
2. Initiatieven bij de start van de opleiding:
- intakegesprekken,
- instapcursussen voor studiemethode, taal, …
- niveautesten of instaptoetsen (al of niet gevolgd door – partiële – vrijstellingen),
- leerstijlentest (bijvoorbeeld Vermunt en ZOSA).
3. Organisatorische ingrepen:
- aaneensluitende lesroosters,
- aangepaste groepsgrootte,
- gebruiksvriendelijke studiegids en studiefiches,
- gestandaardiseerde cursussen,
- degelijke handboeken,
- keuzetrajecten in functie van interesse en bekwaamheid van de student (afstudeerrichtingen,
talenkeuze, keuze voor opleidingsonderdelen, stagekeuze, …) en mogelijkheid om over te stappen
naar andere afstudeerrichting,
- directe info (via elektronische weg),
- semester- of trimestersysteem met aansluitend evaluatie over afgesloten opleidingsonderdelen,
- blokperiode of gespreide examens, volgens de wensen van de studenten.
4. Initiatieven tijdens het eerste studiejaar:
- aanduiden van een klasmentor,
- mentoraat,
- studiebegeleiding,
- studentenbegeleiding,
- monitoraat,
- keuzebegeleiding,
- ombudspersoon,
- psychosociale en financiële begeleiding met mogelijkheid tot tweedelijnshulp,
- vlotte bereikbaarheid van het onderwijzend personeel,
- cursussen studiemethode,
- studievorderingstest,
- leerstijlenonderzoek,
- extra oefeningen voor studenten met een lager instapniveau,
- remediëringssessies of extra sessies (bijvoorbeeld voor vreemde talen),
- zelfstudiemateriaal (met sleutels),
- inhaallessen,
- activerende werkvormen (PGO, project, modulair systeem, portfolio, …).
6. initiatieven rond de examens:
- inspraak in het examenrooster,
- proefexamens,
- elektronische examenbank,
- permanente evaluatie,
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 33

- vooruitgeschoven examens,
- feedbacksessies na de examens,
- studentenvolgsysteem.
Bij de analyse van de studiebelemmerende factoren komen volgende factoren regelmatig terug:
- instroom van studenten uit het BSO (en in mindere mate uit het TSO),
- heterogene instroom wat talen, ICT en economie betreft,
- het imago van secretaresse,
- piekbelastingen, vooral in het eerste jaar.
Facet 2.6
Afstemming vormgeving - inhoud
Voor dit facet scoren vier vijfden van de opleiding voldoende. Eén vijfde scoort goed.
De meeste opleidingen stemmen hun vormgeving af op hun onderwijsbeleidsvisie om competentiegericht te
werken.
Eén opleiding vertrekt uitdrukkelijk en systematisch vanuit het sociaal–constructivisme.
De opleidingen opteren voor een evolutie van lectorgestuurd leren bij de start van de opleiding naar
studentgestuurd leren naar het einde van de opleiding toe. Dit wordt duidelijk door het invoeren van PGO
(probleem gestuurd onderwijs), modulair werken, oefenfirma’s, projecten, portfolio, materiaal uit de
beroepspraktijk, tot maandelijkse individuele gesprekken met een mentor uit het bedrijfsleven.
De opleidingen vermelden in hun opleidingsbrochures en studiefiches de werkvormen, soms gerelateerd aan de
inhouden. Sommige opleidingen illustreren de evolutie naar meer zelfwerkzaamheid door per studiejaar de
verhouding van lectorgestuurde en studentgestuurde werkvormen weer te geven.
Meerdere opleidingen maken gebruik van cursusteksten met uniforme lay-out. Meerder opleidingen laten de
studenten een oordeel uitspreken over de gebruikte cursusteksten en gehanteerde werkvormen. Enkele
opleidingen laten de actualiteitswaarde van de inhouden beoordelen door een werkveldcommissie.
Enkele opleidingen gaan zorgvuldig om met groepswerk, met respect voor de individuele bijdrage van de student.
De meeste opleidingen bieden (delen van) het talenonderricht aan in kleine groepen.
Alle opleidingen maken in meerdere of mindere mate gebruik van digitale leerplatformen. Niet alleen voor het
verspreiden van informatie, maar ook voor het aanbieden van (bijkomende) opdrachten en taken, en voor
coaching van begeleide zelfstudie.
Drie initiatieven verdienen aparte aandacht:
1. Eén opleiding werkt een startprofiel uit van de student, met aandacht voor de leerstijlen en de voorkennis, en
differentieert het aanbod, rekening houdend met dit startprofiel.
2. Eén opleiding organiseert een onderwijsmarkt, waarop voorbeelden van good practice aan collega’s worden
getoond.
3. Eén opleiding hanteert systematisch een zelfde methode voor probleemoplossing doorheen verschillende
disciplines.
34 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f

Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Alle opleidingen scoren voor dit facet voldoende.
De opleidingen nemen het evaluatieproces erg au sérieux. Meestal wordt het toetsbeleid centraal aangestuurd
vanuit de kwaliteitsbewaking. Dit resulteert in vormingsactiviteiten rond evalueren of een handleiding rond
innovatieve werkvormen en aangepaste assessment. Eén opleiding maakt gebruik van een elektronische tool
voor het creëren van toetsen (Question Mark).
Lectoren met dezelfde leeropdracht bieden hetzelfde examen aan. Diverse opleidingen verwachten dat alle
lectoren antwoordsleutels en verbeterschema’s opstellen.
Het examenreglement is overal duidelijk en wordt gecommuniceerd via de studiegids, studie- of ECTS-fiches
en/of besproken door de lectoren. Het examenreglement is overal volledig, met onder andere info over
evaluatiemethodes, evaluatiemomenten, regels voor overdracht en regels voor IAJ-deelname, klachtenbehandeling,
beroepsprocedures, … Soms zijn er afspraken voor studenten met bepaalde problemen (motorische
beperking, dyslexie, …).
Overal is een examen-ombudsdienst aanwezig, die ook deelneemt aan de deliberaties.
Bij het opstellen van de examenroosters wordt de mening van de studenten gevraagd, hoewel er dikwijls weinig
speelruimte is om een alternatief rooster op te stellen.
Alle opleidingen maken gebruik van periodieke en permanente evaluatie. Bij de periodieke evaluatie vindt men
schriftelijke (ook via de computer) en mondelinge proeven. Door het invoeren van het competentieleren groeit het
aandeel van permanente evaluatie. Hierbij zijn al initiatieven zichtbaar van self-, co- en peerassessment, waarbij
een enkele keer ook een onderscheid gemaakt is tussen product- en processassessment. De permanente
evaluatie richt zich bij voorkeur op vaardigheden en attitudes. Ook de portfolio vindt zijn plaats in de opleiding.
Veel opleidingen maken gebruik van proefexamens of bieden examenbanken aan op het digitaal leerplatform.
Ook inhaalexamens zijn voorzien. Meerdere opleidingen bieden instaptoetsen aan met kans op een
(gedeeltelijke) vrijstelling voor de studenten voor bepaalde opleidingsonderdelen (ICT, Duits, …). Alle opleidingen
voorzien feedback om de examenresultaten te bespreken met de student. Enkele opleidingen werken hiervoor
met een studentvolgsysteem. Eén opleiding werkt met individuele studiebegeleiders, die instaan voor de
informatie (examenrooster, …) en de feedback naar de student.
De stage- en eindwerkbeoordeling is overal uitgeschreven in procedures, waarbij ook externen betrokken zijn.
Soms is een deel van de opdracht in een vreemde taal. De evaluatie van de oefenfirma’s is nog in volle
ontwikkeling.
Diverse opleidingen laten hun studenten de kans om deel te nemen aan het SPACE–examen of het CCIP–
examen. Deze internationale deelname is tevens een externe validering voor het eigen toetsbeleid en de kwaliteit
van de aangeboden opleiding.
De studenten krijgen de kans om hun mening te geven over het toetsbeleid, onder andere via enquêtes.
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 35

Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Verhoudingsgewijze scoort één op de tien opleidingen goed voor dit facet, acht op tien scoren voldoende en één
op tien scoort onvoldoende.
Elke potentiële student met een diploma secundair onderwijs kan zich voor de opleiding inschrijven.
In Vlaanderen vindt men een waaier van initiatieven om de studenten te helpen bij hun studie- en
hogeschoolkeuze. Ter illustratie een vrij volledige lijst van de initiatieven, die de commissie heeft vastgesteld:
- informatie op een website,
- infobrochures,
- studiegids,
- ECTS-fiches,
- informatie over de basiscompetenties,
- informatiedagen,
- opendeurdagen,
- onthaaldagen (met aparte aandacht voor BSO-instromers),
- bezoeken aan secundaire scholen,
- vakantiecursussen (voor Boekhouden, Economie, Duits, Recht),
- aanvangstest voor ICT,
- taaltesten (onder andere Nederlands voor anderstaligen),
- trainingen voor leerstrategieën en studievaardigheden (onder andere via cd-rom MANI) en trainingen voor
projecten begeleid zelfstandig leren,
- informatie voor studenten met een bijzonder statuut (artiesten, topsporters, studenten met een
functiebeperking – infrastructuur, begeleiding, organisatorische flexibiliteit, aangepaste werk- en
toetsvormen -, studenten met leermoeilijkheden, anderstalige studenten, allochtone studenten –
bijvoorbeeld werken met ‘voorbeeldstudenten’ -, vluchtelingen).
- studiecontract,
- aangeven van de verwachte beginsituatie (voor talen , ICT),
- instroomcursussen (voor blindtikken, ICT, talen),
- introductieweek (onder andere residentiële initiatieven).,
- instapprocedure voor late inschrijvers,
- opfrissingcursussen,
- instaptoets LASSI,
- introductie– (of instroom)gesprekken door leertrajectbegeleider, met clearingplan (bepalen van een passend
leertraject),
- bepalen van de ‘normstudent’ (bijvoorbeeld uit een ASO of TSO-richting (handel, boekhouden – informatica
en secretariaat – talen),
- voorzien van inhaal- of herhaalsessies in het uurrooster,
- oefentest na vijf weken (wat nog een overstap mogelijk maakt),
- schakel- en brugprogramma’s naar een masteropleiding.
Daarnaast houden de opleidingen de evoluties van de instroomgegevens bij, soms gevolgd door een onderzoek
over instroom, doorstroom en uitstroom.
De opleidingen hebben een procedure voor EVC en EVK. Voorlopig zijn nog geen EVC-aanvragen behandeld.
Alle opleidingen werken ook met individueel aangepast jaarprogramma (IAJ), met overzettingen van resultaten en
met een structuur van flexibele leerwegen. Zij organiseren specifieke trajecten voor werkende studenten en
deeltijds studerenden. Sommige opleidingen bieden versnelde trajecten of verdiepingstrajecten aan op basis van
voorkennistoetsen of vervroegde examens (talen, ICT). Enkele opleidingen hebben individuele leerlijnen voor
studenten met gewenningsvertraging (langere aanpassingstijd aan hoger onderwijs). Zij informeren de studenten
ook over de mogelijkheden van de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap.
36 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f

Eén opleiding voorziet een vertegenwoordiging van het secundair onderwijs in de departementsraad om de
overgang tussen secundair en hoger onderwijs te bewaken.
Verscheidene opleidingen hebben een opvolgingssysteem voor regelmatig afwezige studenten en dreigende
afhakers. Wie voortijdig uitschrijft, wordt gevraagd naar de motieven.
Onderwerp 3
Inzet van personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
De commissie beoordeelde de kwaliteit van het personeel bij de helft van de opleidingen als voldoende en bij de
andere helft als goed. Ze heeft in elke hogeschool deskundige personeelskorpsen aangetroffen die sterk
gemotiveerd zijn en dicht bij de studenten staan.
Aan professionalisering wordt globaal veel aandacht besteed. Hierin vindt de commissie twee luiken. Een eerste
luik situeert zich op hogeschoolniveau. De bijscholing die op dit niveau wordt georganiseerd en aangeboden, ligt
vooral op het vlak van onderwijsinnovatie: elektronisch leerplatform, competentiegerichte onderwijsvormen,
aangepaste evaluatievormen, aangepaste studiebegeleiding,…. Het tweede luik, de vakinhoudelijke bijscholing, is
grotendeels een individueel initiatief van de betrokken lectoren. Een aantal hogescholen werkt met een
bijscholingsplan. De commissie heeft een aantal goede initiatieven gezien om de professionalisering te
stimuleren, onder meer een percentage voorzien in de taakinvulling voor professionalisering en OP-stimuli. Ook
de professionaliseringsinitiatieven in het kader van de associatie vindt de commissie een meerwaarde.
Alle opleidingen hebben formeel een procedure voor functionerings- en evaluatiegesprekken. De
functioneringsgesprekken worden nog te weinig gebruikt in het kader van een globaal personeelsbeleid. De
commissie heeft wel een aantal goede initiatieven in die richting gezien: een personeelsportfolio bij de SWOTanalyse
van het personeelskorps en een competentiematrix voor personeelsleden.
Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Eén opleiding scoort op dit facet goed. De overige opleidingen scoren voldoende.
De professionele gerichtheid van het personeel is divers. Globaal heeft elke opleiding wel meerdere mensen in
dienst die beroepservaring hebben in een aantal vakgebieden van de opleiding. Het aantal personeelsleden dat
een onderwijsopdracht combineert met een beroepsuitoefening is heel wat beperkter. Wat de commissie opviel is
het feit dat er zo goed als geen management assistant(s) in de opleiding ingeschakeld word(t)(en) als lector,
praktijklector of gastlector. De commissie vindt dit wel een gemis, gezien de voorbeeldfunctie voor de studenten.
De lectoren houden voeling met het werkveld via diverse contacten, onder meer via de vakinhoudelijke navorming
en het lidmaatschap van beroepsverenigingen. Maatschappelijke dienstverlening is ad hoc. De contacten met de
stagebedrijven vormen de voornaamste bron van informatie over de wensen van en de ontwikkelingen in het
werkveld. Volgens de afgevaardigden van het werkveld die de commissie gesproken heeft, zijn de opleidingen
goed op de hoogte van de noden en wensen van het werkveld.
De internationale mobiliteit van de lectorenkorpsen is eerder beperkt. Sensibilisering en stimulering zijn zeker
noodzakelijk.
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 37

Facet 3.3
Kwantiteit personeel
De opleidingen beschikken globaal over voldoende personeel.
De lectorstudentratio varieert, maar het is de commissie niet duidelijk of elke hogeschool de ratio op dezelfde
wijze berekent. Er kan een onderscheid zijn in het al dan niet meerekenen van onderwijsondersteunende
personeelsleden. Verder onderzoek in detail is dan ook niet gebeurd.
De werkdruk wordt overal vrij tot zeer hoog ervaren. De veelheid aan nieuwe ontwikkelingen, de daarbij horende
noodzakelijke curriculumaanpassingen en de bijscholingen in combinatie met de lopende onderwijsopdracht
worden aangegeven als oorzaken.
Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
De opleidingen scoren voldoende tot goed. Eén opleiding scoort onvoldoende.
De infrastructuur varieert van verouderde over gerenoveerde tot nieuwe accommodatie die, in het algemeen,
goed onderhouden wordt. Een aantal hogescholen heeft op relatief korte termijn plannen voor renovatie of
nieuwbouw.
De opleidingen beschikken over onderwijsruimten met aangepaste didactische uitrusting, auditoria, les- en
oefenlokalen ICT, talenpractica en internetlokalen. Hier en daar ontbreken kleine lokalen voor groepswerk en
beschikt de afstudeerrichting Bedrijfsvertaler/tolk niet over een talenpracticum. Multimedia-, conversatie- en
computerlokalen met aangepaste software vervangen soms de klassieke talenpractica. Een enkele keer werden
de klassieke onderwijsruimten omgevormd tot laptoplokalen.
Studenten- en lectorenfaciliteiten zijn meestal tevreden over de aanwezige faciliteiten en de klantvriendelijkheid
van de dienstverlening. In enkele opleidingen vroeg de commissie aandacht voor de optimalisatie van
werkruimten. Studenten en lectoren beschikken in alle opleidingen over een eigen mailadres. De meerderheid
van de opleidingen gebruikt een elektronisch leerplatform als instrument voor informatie en communicatie tussen
studenten onderling en tussen studenten en lectoren. Het leerplatform is van thuis uit raadpleegbaar. In diverse
opleidingen kan het gebruik van het elektronische leerplatform geïntensifieerd worden.
De bibliotheken zijn meestal opgevat als documentatiecentra en studiewerkplaatsen. Naast de klassieke fysieke
collectie (boeken, naslagwerken, vaktijdschriften, kranten...) beschikken zij over een virtuele collectie
(bibliografische databanken, catalogi, primaire bronnen, elektronische vertaalwoordenboeken…). Studenten
hebben toegang tot de catalogi van de hogescholen van de associatie en de universiteit(en). Studenten en
lectoren kunnen digitale bronnen van thuis raadplegen. Vaak stelt de mediatheek ook audiovisueel materiaal ter
beschikking. In enkele opleidingen merkte de commissie op dat de collectie boeken aan actualisatie toe was en/of
dat de digitale collectie té beperkt was. In sommige opleidingen signaleren studenten dat het gebruik van de stille
werk- en zelfstudieruimtes als vergader- en of overlegruimte, hinderlijk is bij hun persoonlijke studie.
38 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f

Facet 4.2
Studiebegeleiding
Twee derden van de opleidingen scoren voldoende. Eén derde scoort goed op dit facet.
De opleidingen Office management spannen zich bijzonder in voor het begeleiden van studenten. Zij bieden
hiertoe een waaier van studiebegeleiding aan die afgestemd is op de noden van de studenten.
Alle opleidingen geven aan kandidaat-studenten inlichtingen over de opleiding via onder meer een website,
opleidingsfolders en -tabellen, projectnamiddagen voor secundaire scholen, opendeurdagen, SID-in, het inkijken
van cursussen en handboeken.
Als instroombegeleiding organiseert elke opleiding Office management een onthaaldag/onthaalweek waarop
studenten toelichting krijgen bij de studiegids en de onderwijs- en examenregeling. Zij maken tevens kennis met
de campus, de medestudenten, de lectoren en de studiebegeleidingsdienst(en). Lectoren geven toelichting bij
hun opleidingsonderdeel. Enkele opleidingen organiseren een één- of meerdaagse ontmoetingsactiviteit voor
eerstejaars, samen met personeelsleden.
Sommige opleidingen peilen bij instromende studenten via een intakegesprek naar motivatie en studiemethode.
Andere meten de studievaardigheden, onderwerpen eerstejaars aan een instaptest voor talen en/of een test die
hun persoonlijkheidsprofiel schetst en/of een leerstijlentest. Er zijn opleidingen die aan eerstejaarsstudenten
instapcursussen aanbieden vóór de aanvang van het academiejaar. Enkele opleidingen organiseren tijdens het
eerste jaar vakgerichte monitoraten. Enkele opleidingen ontwikkelen een studentvolgsysteem.
Evaluatiegegevens bevestigen dat eerstejaars in grote lijnen op de hoogte zijn van het bestaan van de
studiebegeleidingsdiensten, maar maken weinig gebruik van vakinhoudelijke en studievaardigheidstrainingen.
Hoewel er veel personele middelen in geïnvesteerd worden, volgen niet alle opleidingen de effectiviteit op.
Opleidingen zijn vergelijkbaar op het vlak van begeleiding en advisering. De vakspecifieke begeleiding gebeurt in
de opleiding door onder meer de vaklectoren en/of coördinatoren. Studiebegeleiders coachen het leerproces van
de student tijdens zijn studietraject. De dienst studentenbegeleiding zorgt voor de opvang van studenten in alle
probleemsituaties zoals psychosociale, studie - en financiële problemen.
Studiebegeleiding voor tweede- en derdejaarsstudenten situeert zich eerder in vakspecifieke begeleiding en bij
stage en eindwerk.
Sommige opleidingen hebben een ombudsdienst die uitsluitend functioneert tijdens en na de examenperiode. In
andere opleidingen heeft de ombudsdienst een permanent karakter.
Enkele opleidingen voeren, waar mogelijk, exitgesprekken en volgen de afhaakcijfers en -gesprekken op.
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 39

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Drie vijfden van de opleidingen scoren voldoende. Twee vijfden scoren goed.
De opleidingen Office management zijn zich bewust van de meerwaarde van een zorgsysteem voor kwaliteit en
hebben hiervoor verantwoordelijkheden en bevoegdheden in hun organisatiestructuur en -beleid ingebracht.
Systematische kwaliteitsbewaking wordt als vanzelfsprekend ervaren en gezien als een instrument voor
verbetering
In de uitwerking van het kwaliteitsbeleid zijn er verschillen tussen opleidingen in de ontwikkeling van een
kwaliteitshandboek, kwaliteitsindicatoren, inventarisatie van cruciale processen en actieplannen.
Opleidingen evalueren periodiek aan de hand van een geheel van meetinstrumenten op hogeschool-,
departementaal - en/of opleidingsniveau. Het merendeel van de evaluaties heeft betrekking op het primaire
proces. Er blijken tussen opleidingen aantoonbare verschillen te bestaan in aanpak, frequentie, diepgang en
opvolging van evaluaties.
Voorbeelden van periodiek geëvalueerde thema’s in opleidingen Office management zijn onder meer studie- en
studentbegeleiding, studietijdmeting, stageplaatsen, personeels- en studententevredenheid, eindwerken,
stageopdracht, stagebegeleiding, onderwijsactiviteiten, opleidingsonderdelen, onthaaldagen, slaagcijfers en
maatschappelijke relevantie.
Het systematisch bevragen van het werkveld én de afgestudeerden (b)lijkt voor enkele opleidingen een niet voor
de hand liggende oefening.
Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Globaal gezien beoordeelt de commissie dit facet als voldoende. Twee opleidingen scoren goed.
Het merendeel van de opleidingen stuurt kwaliteitszorg vanuit beleidsplannen die doelen en prioriteiten
formuleren. Sommige opleidingen slagen er minder goed in om toetsbare streefdoelen te formuleren en hierin
prioriteiten vast te leggen. Het is niet in alle opleidingen een gangbare praktijk om aan te geven hoe de realisaties
van verbeteracties opgevolgd worden.
De resultaten uit enquêtes en de visitaties vormen voor de opleidingen de basis voor het opstellen van een
(jaar)actieplan en/of opleidingsplan en/of een onderwijs- en ontwikkelingsplan met verbeterdoelen en -punten.
Over deze plannen en realisaties wordt gerapporteerd in het jaarverslag. Eén opleiding beschikt niet over een
eigen kwaliteitszorgplan, omdat in die hogeschool de ontwikkeling van actieplannen plaatsvindt op
departementaal niveau.
In de uitvoering van de verbeterplannen volgen de opleidingen de PDCA-cyclus. Sommige opleidingen plannen
bovendien minstens één tussentijds evaluatiemoment.
In bijna alle opleidingen behoort de opvolging van verbeterplannen tot de bevoegdheid van een werkgroep,
opleidingscommissie of -raad. Er is in vele opleidingen een kwaliteitsdynamiek voelbaar. Maar de (tijdige)
opvolging van verbeteracties en/of het ingrijpen als de streefdoelen niet gehaald worden, blijven té vaak een
40 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f

heikel punt en vragen méér en blijvende aandacht. Het informeren van studenten en/of andere betrokkenen over
de verwerkte gegevens blijft eveneens een aandachtspunt.
Tijdens de visitatiebezoeken gaven opleidingen voorbeelden van gerealiseerde verbeteracties, zoals actualisatie
van het curriculum, andere aanpak van stage, een nieuw concept voor eindwerken en aanpassingen in
onderwijsactiviteiten naar aanleiding van de evaluatie van lectoren door studenten.
Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
De opleidingen scoren over het algemeen voldoende voor dit facet. Twee opleidingen scoren goed. Eén opleiding
scoort onvoldoende.
De zelfevaluatierapporten geven aan dat de meeste opleidingen Office management interne en externe actoren
systematisch betrekken bij evaluaties en besluitvorming in het kader van kwaliteitszorg en de realisatie van het
opleidingsplan.
Studenten worden bij kwaliteitszorg betrokken via diverse raden en als respondenten bij evaluaties. Tijdens
visitatiebezoeken bleek dat sommige opleidingen een (té) lage respons kregen van studenten bij sommige
evaluaties (bijvoorbeeld bij studietijdmetingen). Tevens bleek dat studenten vaak weinig of niet betrokken worden
bij besluitvorming naar aanleiding van verwerkte enquêtes.
Personeelsleden zijn betrokken via diverse raden, werkgroepen, consensusvergaderingen en tevredenheidsmetingen.
In sommige opleidingen worden afgestudeerden (sporadisch) naar hun oordeel gevraagd over de opleiding en
hun tewerkstelling ter gelegenheid van de uitreiking van de diploma’s of via vragenlijsten op internet. Opvallend is
dat weinig opleidingen een alumniwerking (die verder gaat dan een plaatsingsdienst) hebben ontwikkeld.
Afgestudeerden blijken dan weinig of niet betrokken te zijn bij de opleiding en hun ervaringen kunnen niet
geïntegreerd worden in kwaliteitszorg.
Het werkveld wordt in de opleidingen Office management bij kwaliteitszorg (bijvoorbeeld bij onderwijsevaluaties
en curriculumvernieuwingen) betrokken via onder meer de opleidingsadviesraad, een resonantieraad, als
stageverlenend bedrijf en/of werkgever van een afgestudeerde. De gesprekken tijdens de visitatiebezoeken
bevestigden dat het werkveld in het merendeel van de opleidingen nog actiever kan/moet betrokken worden.
Zowel bij het werkveld als bij de afgestudeerden stelde de commissie een grote bereidheid vast om meer
betrokken te worden bij de opleidingen.
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 41

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1
Gerealiseerd niveau
Twee derde van de opleidingen scoren voldoende. Eén derde scoort goed.
De commissie heeft uitgebreid gesproken met vertegenwoordigers van het werkveld en met afgestudeerden en
heeft een grote tevredenheid vastgesteld over de opleiding. De graad van tewerkstelling is vrij hoog, maar dat kan
deels te maken hebben met het feit dat de office manager een knelpuntenberoep is. Heel wat afgestudeerden
werden in dienst genomen door hun stagebedrijf. Er werden geen tekortkomingen in de opleiding gesignaleerd.
De deelname van studenten aan SPACE-examens en aan de taaltoets van het Goethe-instituut, het CCIP of de
CCB vormen een externe validering van het niveau van de afgestudeerden.
De afgestudeerden Bedrijfsvertaler/tolk zijn over het algemeen tevreden over de opleiding maar krijgen zelden de
kans om voltijds als Bedrijfsvertaler/tolk te werken. Zoals eerder gesignaleerd zitten zij in een ‘concurrentiepositie’
met de masters Vertaler/tolk.
De stage en/of eindwerken beantwoorden kwalitatief aan het vooropgestelde niveau en de doelstellingen van de
opleiding. De commissie heeft echter weinig kritische reflectie gelezen in de eindwerken, zowel reflectie op het
eigen leerproces als op de stageonderneming.
Alle opleidingen realiseren een behoorlijke uitgaande studentenmobiliteit. Inkomende studenten zijn echter
beperkt. Ook de lectorenmobiliteit vraagt meer aandacht.
Facet 6.2
Onderwijsrendement
De commissie beoordeelde het onderwijsrendement in alle opleidingen als voldoende. Vlaanderen heeft geen
traditie in het verzamelen van rendementscijfers per studiegebeid en/of per opleiding over de jaren heen. Uit
ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45 % en de 50 %
liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd. Evenmin wordt de situatie per opleiding of
studiegebied opgevolgd. Daardoor kunnen de opleiding voor het onderwijsrendement geen streefcijfers
formuleren in vergelijking met relevante andere opleidingen.
De slaagcijfers van de generatiestudenten liggen gelijk met het Vlaamse gemiddelde: tussen 45 % en 50 %. Het
eerste jaar is duidelijk een selectiejaar. De slaagcijfers van het tweede en derde jaar liggen beduidend hoger. De
gemiddelde studieduur blijft de laatste jaren vrij stabiel: tussen de 3 jaar en 2 maanden en 3 jaar en 4 maanden.
Studenten met een ASO-opleiding hebben beduidend meer slaagkansen dan studenten met TSO- en BSOopleiding.
Studenten die afhaken worden overal geregistreerd, maar van een onderzoek naar het niet-slagen, de
studie-uitval en corrigerende maatregelen in het kader van de abituriëntenvoorlichting en de studiebegeleiding is
nog geen sprake.
42 | d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f

V
Vergelijkende tabel kwaliteitsaspecten
De oordelen van de commissie op de zes onderwerpen en de daarbij horende facetten wordt in een vergelijkende
tabel weergegeven.
De commissieleden hebben per facet een score op een vier puntenschaal (onvoldoende, voldoende, goed,
excellent) en per onderwerp een score op een twee puntenschaal (onvoldoende, voldoende) weergegeven.
De toekenning van het oordeel slaat op het geheel van het facet en het onderwerp en is onderbouwd met
argumenten. De oordelen moeten gelezen worden in samenhang met de tekst in de deelrapporten per instelling.
Deze tabellen dienen dan ook met de nodige omzichtigheid te worden benaderd.
Verklaring van de scores op facetniveau
E
G
V
O
NVT
OK
is de afkorting van excellent. Dit houdt in dat voor het facet een niveau wordt gerealiseerd waardoor
de beoordeelde opleiding zowel in Vlaanderen als internationaal als een voorbeeld van goede praktijk
kan functioneren.
is de afkorting van goed. Dit houdt in dat het niveau van het facet uitstijgt boven de basiskwaliteit.
is de afkorting van voldoende. Dit houdt in dat het facet beantwoordt aan de basisstandaard of
basisnorm voor respectievelijk een professionele bachelor, academische bachelor of master.
is de afkorting van onvoldoende. Dit wijst er op dat het facet beneden de gestelde verwachting ligt en
dat beleidsaandacht op dit punt nodig is.
is de afkorting van niet van toepassing.
wordt vermeld bij het facet studieomvang indien de opleiding voldoet aan de decretale eisen omtrent
de studieomvang.
Verklaring van de scores op onderwerpniveau
V
O
is de afkorting van voldoende. De visitatiecommissie geeft hiermee aan dat de opleiding op
onderwerpniveau voldoet aan de basiskwaliteit.
is de afkorting van onvoldoende. De visitatiecommissie geeft hiermee aan dat de opleiding op
onderwerpniveau niet voldoet aan de basiskwaliteit.
Verklaring van de gebruikte afkortingen in de tabel en opsomming van de gevisiteerde
opties/afstudeerrichtingen, locaties en eventuele varianten zoals brugopleiding, anderstalige opleiding, …
ARTEV
Arteveldehogeschool
- MA Management assistant
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 43

EHB
HA
Erasmushogeschool Brussel
- MA Management assistant
- BVT Bedrijfsvertaler/tolk
Hogeschool Antwerpen
- MA Management assistant
HOGENT Hogeschool Gent
- MA Management assistant (campus BBME en BEST)
- ZVT Zakelijk vertalen en tolken (campus BBME en BEST)
- MMA Medical management assistant (campus BBME)
HOWEST Hogeschool West-Vlaanderen
- MA Management assitant (campus HIEPSO en SST)
- ZVT Zakelijk vertalen en tolken (campus HIEPSO)
- MMA Medical management assitant (campus HIEPSO en SST)
KAHOSL Katholieke Hogeschool Sint-Lieven
- ST Secretariaat talen
- MS Medisch secretariaat
KATHO
KDG
KHBO
KHK
KHLEU
KHLIM
Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen
- MA Management assistant
- EBC Event and business communication
Karel de Grote-Hogeschool
- MA Management assistant
- BVT Bedrijfsvertaler/tolk
- MMA Medical management assistant
- EEI E-office / events / internationaal
Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende
- MA Management assistant
- BV Bedrijfsvertaler
Katholieke Hogeschool Kempen
- MA Management assistant (campus Turnhout en campus Geel)
- MMA Medical management assistant (campus Turnhout)
- ZVT Zakelijk vertalen en tolken (campus Turhout en campus Geel)
Katholieke Hogeschool Leuven
- MA Management assistant (campus Echo)
- BV Bedrijfsvertaler (campus Echo)
- HCOM Health care office management (campus Rega)
Katholieke Hogeschool Limburg
- MA Management assistant
- BVT Bedrijfsvertaler/tolk

KHM
PHL
PLANT
W&K
XIOS
Katholieke Hogeschool Mechelen
- MA Management assistant
- IBC International business communicator
Provinciale Hogeschool Limburg
- MAS Management asssitant
- MMA Medical management assistant
- ZVT Zakelijk vertalen en tolken
Plantijnhogeschool van de Provincie Antwerpen
- MMA Medical management assistant
- IBC International business communication
Hogeschool voor Wetenschap & Kunst
- MA Management assistant
- ZVT Zakelijk vertalen en tolken
XIOS Hogeschool Limburg
- MA Management assitant
- ZVT Zakelijk vertalen en tolken
d e o p l e i d i n g e n i n v e r g e l i j k e n d p e r s p e c t i e f | 45

ARTEV
EhB
HA
HOGENT
HOWEST
KAHOSL
KATHO
KDG
KHBO
KHK
KHLEU
KHLIM
KHM
PHL
PLANT
W&K
XIOS
Onderwerp 1: Doelstellingen V V V V V V V V V V V V V V V V V
Facet 1.1.: Niveau en oriëntatie V G V G V V G G G V G G G V V G V
Facet 1.2. Domeinspecifieke eisen V V V G G G G G G V V V G V V V V
Onderwerp 2: Programma V V V V V V V V V V V V V V V V V
Facet 2.1.: Relatie doelstelling en inhoud V G V G G G G G V V V V V V G V V
Facet 2.2.: Eisen professionele en academische gerichtheid V V V G V V G V V 3 V V V G V V V
Facet 2.3.: Samenhang G G V V G G G V G V V G E V G V V
Facet 2.4.: Studieomvang OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK OK
Facet 2.5.: Studielast V V V V V V V V V V V G V O V V V
Facet 2.6.: Afstemming vormgeving – inhoud V V V V V V V V G V 5 G V G V V V
Facet 2.7.: Beoordeling en toetsing V V V V V V V V V V V V V V V V V
Facet 2.8.: Masterproef NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT NVT
Facet 2.9.: Toelatingsvoorwaarden V O V V V V V G V V V V G V V O V
Onderwerp 3: Inzet van personeel V V V V V V V V V V V V V V V V V
Facet 3.1.: Kwaliteit personeel V V V G G V G G V V V G G V G G V
Facet 3.2.: Eisen professionele/academische gerichtheid V V V G V V V V V V V V V V V V V
Facet 3.3.: Kwantiteit personeel V V V V V V V V V V V V V V V V V
Onderwerp 4: Voorzieningen V V V V V V V V V V V V V V V V V
Facet 4.1.: Materiële voorzieningen V G V 1 2 G G G V 4 6 V V G G V V
Facet 4.2.: Studiebegeleiding G V V V V V V V G V V V G G V V G
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg V V V V V V V V V V V V V V V V V
Facet 5.1.: Evaluatie resultaten V V V V V V G G G G G G G V V V V
Facet 5.2.: Maatregelen tot verbetering V V V V V V G G V V V V V V V V V
Facet 5.3.: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en
V V O G V V V V V V V V V V V V O
beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten V V V V V V V V V V V V V V V V V
Facet 6.1.: Gerealiseerd niveau G V V G V V V V G V V G G V V G V
Facet 6.2.: Onderwijsrendement V V V V V V V V V V V V V V V V V
1: HOGENT - facet 4.1: BEST MA en ZVT: ‘G’; BBME MA, ZVT en BBME MMA ‘V’ KHK: facet 4.1: HWBKG MA en ZVT: ‘G’; HWBKT MA en ZVT: ‘O’; HWBKT MMA: ‘V’
2: HOWEST - facet 4.1: Hiepso: MA, ZVT, MMA: ‘G’; SST: MA en MMA: ‘V’ 5: KHLEU: facet 2.6: ECHO BV en MA: ‘V’; REGA HCOM: ‘G’
3: KHK: facet 2.2: HWBKG MA en ZVT, HWBKT MA en ZVT: 'V’, HWBKT MMA: ‘G’ 6: KHLEU: facet 4.1: ECHO MA en BV: ‘G’; REGA HCOM: ‘V’

Deel 2
Opleidingsrapporten
| 47

48 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

2.1 Arteveldehogeschool
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding
De Arteveldehogeschool (AHS) is op 31 december 2000 ontstaan uit de fusie van vier Gentse katholieke
hogescholen:
- De Hogeschool voor Economisch en Grafisch onderwijs (EGON).
- De Katholieke Hogeschool voor Gezondheidszorg Oost-Vlaanderen (KaHoG).
- De Katholieke Hogeschool voor Lerarenopleiding en Bedrijfsmanagement (KLBO).
- De Sociale Hogeschool KVMW Gent.
In het academiejaar 2004-2005 richtte de Arteveldehogeschool 14 professioneel gerichte bacheloropleidingen, 1
master-na-masteropleiding (ManaMa), 1 bachelor-na-bacheloropleiding (BanaBa) en tal van andere
posthogeschoolprogramma’s in. De Arteveldehogeschool en de Universiteit Gent boden gezamenlijk de
academische Bachelor en de academische master in de Kinesitherapie aan. Een unieke setting. Daarnaast was
de Arteveldehogeschool in de Associatie Universiteit Gent mede-inrichter van de master in de Verpleegkunde en
Vroedkunde en de master in Sociaal werk.
De opleiding Secretariaatsbeheer, optie Secretariaat-Talen, was in 1995 bij de eerste fusiebeweging van de
hogescholen in Vlaanderen een deel van het toenmalige Technisch Instituut Onze-Lieve-Vrouw (TIOLV). Bij deze
fusie tot de Katholieke Hogeschool voor Lerarenopleiding en Bedrijfsmanagement Oost-Vlaanderen (afgekort
KLBO) kwam deze kleine opleiding met circa 80 studenten in een hogeschool terecht waarin de zeven overige
opleidingen met ruim 95 % van de studentenpopulatie tot het studiegebied Onderwijs behoorden. Bij de tweede
fusiebeweging in december 2000 fuseerde de KLBO samen met de EGON-Hogeschool (Hogeschool voor
Economisch en Grafisch Onderwijs), de KaHoG (Katholieke Hogeschool voor Gezondheidszorg Oost-
Vlaanderen) en de Sociale Hogeschool tot de Arteveldehogeschool. In de fusiehogeschool leek het logisch dat de
opleiding Office management organisatorisch dichter aansloot bij de opleiding Bedrijfsmanagement en dat die tot
hetzelfde studiegebied behoren. Hierdoor verhuisde de opleiding van de campus Kattenberg naar de campus
Sint-Pietersnieuwstraat.
Bij de invoering van de bachelor-masterstructuur werd de naam van de opleiding gewijzigd. In de vroegere
tweejarige graduaatsopleiding heette de opleiding ‘Secretariaat-Moderne Talen’. Ze was voor een stuk gegroeid
uit het secundair onderwijs (waar trouwens nog altijd een richting Secretariaat-Talen bestaat in het TSO). Bij de
invoering van de driejarige graduaatsopleiding begin jaren ’90 werd de naam gewijzigd in
Secretariaatsmanagement en waren er vier opties mogelijk:
- Secretariaat-Talen.
- Medisch secretariaat.
- Bedrijfsvertaler.
- Bedrijfstolk.
Bij de invoering van het hogescholendecreet van 13 juli 1994 werd de naam nogmaals gewijzigd in Office
management en konden er drie opties worden aangeboden:
- Secretariaat-Talen;
- Medisch secretariaat;
- Zakelijk vertalen en tolken.
Inhoudelijk werd er ook heel wat gewijzigd: daar waar het oorspronkelijke Secretariaat-Talen vooral opleidde tot
uitvoerende taken, leidt de professioneel gerichte bacheloropleiding Office management veel meer tot
afgestudeerden die het management kunnen assisteren in een veelheid van taken.
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 49

In de loop van het academiejaar 2000-2001 werden de hogescholen geconfronteerd met een nieuwe
ontwikkeling: het ontstaan van associaties tussen universiteiten en hogescholen, om de Bolognaverklaring te
implementeren. In 2002 sloten de Universiteit Gent, de Arteveldehogeschool, de Hogeschool Gent en de
Hogeschool West-Vlaanderen een intentieovereenkomst om in de toekomst intensief en structureel samen te
werken.
Binnen de opleiding Office management heeft de Arteveldehogeschool gekozen voor een opleiding tot
management assistant.
Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het onderwijsontwikkelingsplan 2003-2006 van de Arteveldehogeschool expliciteert als één van haar algemene
doelstellingen van de bachelor- en masteropleidingen ‘het realiseren en optimaliseren van competentiegerichte
en flexibele opleidingsprogramma’s’. Om opleidingen hierbij te ondersteunen werd in de Arteveldehogeschool de
‘Leidraad bij het competentiegericht (her)ontwerpen van opleidingsprogramma’s’ ter beschikking gesteld door de
dienst Onderwijs en internationalisering.
Het onderwijsconcept van de opleiding is uitgewerkt op basis van zes krachtlijnen van het algemene
onderwijsconcept van de hogeschool. Bij iedere krachtlijn formuleerde de opleiding haar specifieke,
richtinggevende beleidsdoelen. De ‘Competentietabel - algemene competenties’ en het ‘Referentiekader opleiding
Office management’ vermelden de algemene competenties, de algemene beroepsgerichte en de beroepsspecifieke
competenties.
50 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

De commissie heeft vastgesteld dat de decretale eisen terug te vinden zijn in de opleidingsdoelstellingen. De
opleiding heeft nog geen volledige kruistabel gemaakt om de relatie tussen de decretale en de
opleidingscompetenties aan te geven.
De huidige opleidingsdoelstellingen zijn vastgelegd volgens een gefaseerd proces waarbij de beroepstaken van
een beginnende beroepsbeoefenaar worden opgelijst per beroepsrol. Voor de opleiding Office management
worden acht beroepsrollen onderscheiden: analist, manager, communicator, administrator, professional,
internationalist, commercieel medewerker en inhoudelijk expert. De opleiding heeft deze beroepstaken
geïdentificeerd aan de hand van de opleidings- en beroepsprofielen van de VLOR, overleg met het werkveld,
vergelijking met competentielijsten van soortgelijke binnenlandse en buitenlandse opleidingen/netwerken en de
algemene competentielijst van de hogeschool. In de volgende fasen worden kerntaken en -competenties
vastgelegd, uitgewerkt en uitgeschreven. Uiteindelijk worden dan de leerlijnen uitgewerkt en het curriculum
aangepast.
In het beroepsprofiel is een niveaubepaling van het beroep opgenomen, die gebaseerd is op de Europese
SEDOC-normering, een Europees classificatiesysteem dat met betrekking tot de competentiegerichte
kwalificatiestructuur vijf niveaus onderscheidt. Zij gaan van de louter uitvoerende, in opdracht en onder controle
werkende kracht tot de leidinggevende senior management assistant. De drie tussenliggende niveaus hebben te
maken met de min of meerdere mate waarin zelfstandigheid, ervaring, organisatietalent, coördinatievermogen,
kennis en inzicht, communicatie in de moedertaal en liefst verschillende vreemde talen en geavanceerde
technologische vaardigheden aanwezig zijn.
De studenten ontvangen bij het begin van het academiejaar de ‘Opleidingsgids Bachelor in het Office
management’. De opleidingsgids geeft per opleidingsonderdeel aan welke competenties worden nagestreefd en
welk niveau de studenten tijdens de driejarige opleiding moeten realiseren. De studenten worden expliciet
geïnformeerd over deze doelstellingen bij de aanvang van het academiejaar.
Het onderwijzend personeel was nauw betrokken bij het opmaken van de opleidingsdoelstellingen en het
curriculum. De opleidingsdoelstellingen en de concretisering ervan in het programma werden besproken tijdens
vergaderingen van het opleidingsteam.
De commissie heeft zowel op basis van gesprekken met studenten, het onderwijzend personeel en het werkveld
als door analyse van het informatiedossier kunnen vaststellen dat deze doelstellingen effectief werden
opgenomen in de opleidingsgids en bekend zijn bij de studenten, het onderwijzend personeel en het werkveld.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om het stappenplan voor het ontwikkelen van competenties verder op
te volgen, inclusief het opstellen van een kruistabel.
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 51

Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie heeft vastgesteld dat de opleiding aandacht heeft voor de permanente bewaking van de
doelstellingen met het oog op afstemming op de noden en de eisen van het beroepenveld. Ze wil tevens
anticiperen op mogelijke evoluties in het beroep. Deze bewaking gebeurt onder meer via de structurele
aanwezigheid van het werkveld in de opleidingsadviesraad, waarbij ook het opleidingsprogramma getoetst wordt
aan de eindcompetenties. Het werkveld bevestigt dat het geraadpleegd wordt en betrokken is bij de uitbouw van
de opleiding. Ook via contacten met stagebedrijven en feedback van de studenten volgt de opleiding op in
hoeverre de opleidingsdoelstellingen overeenstemmen met de dagelijkse praktijk in het beroepsleven. De
bevraging van het werkveld gebeurt vooral in functie van beroepsspecifieke competenties.
De opleiding vindt zich terug in het domeinspecifieke referentiekader (DR) dat VLHORA heeft opgesteld. De
actuele curricula en de daarin opgenomen opleidingsonderdelen worden momenteel geëvalueerd op basis van
het DR en actuele ontwikkelingen in het werkveld.
Er gebeurde geen internationale benchmarking in de strikte zin van het woord omdat er op hoger onderwijsniveau
geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wél een vocational training
tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding vooral bedoeld voor
technisch uitvoerende functies. Internationale benchmarking is dus niet mogelijk. Vergelijkingen van
beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en Oostenrijk bestaan
gelijkaardige maar niet-geregistreerde opleidingen. Een indirecte internationale toetsing gebeurt wel via de
buitenlandse stageplaatsen.
Voor het opstellen van de beroepsspecifieke competenties werden ook internationale bronnen gehanteerd. Hier
wordt door de opleidingsverantwoordelijken verwezen naar onder meer de HBO-competenties, Amerikaanse
beroepsprofielen van het US Department of Labor (SCAMS) en internationale netwerken zoals SPACE en
BUSINET.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie stelt voor om in de toekomst voor het opstellen van de competenties ook een beroep te doen
op vertegenwoordigers van beroepsverenigingen van management assistants, naast de verenigingen van de
werkgevers om een zo ruim mogelijk inzicht te verwerven in de taakinhoud van een management assistant.
52 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 1.1 Niveau en oriëntatie voldoende
- Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen voldoende
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten. De doelstellingen zijn tot stand gekomen via overleg met interne en externe
betrokkenen. De eindcompetenties worden getoetst op basis van het DR en bij het relevante beroepenveld. De
visitatiecommissie stelt dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.
Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding geeft gedetailleerd aan hoe zij de basiscompetenties en de overkoepelende vaardigheden en
attitudes die bij de beroepsrollen horen concreet maakt in het opleidingsprogramma. De opleidingsgids verstrekt
een visie op opleidingseenheden/sociale vaardigheden/praktijk, een overzicht van de opbouw en inhoud van het
programma en toevoegingen aan het onderwijs- en examenreglement. Per opleidingsonderdeel zijn vastgelegd:
studiepunten, kerndoelen, toelichting bij inhoud en werkwijze, onderwijswerkvorm, studietijd, studiemateriaal en –
kost en de wijze van evaluatie en quotering.
Het ZER geeft in een bijlage een overzicht van:
- De algemene competenties, zoals verwerven en verwerken van informatie, kritisch reflecteren op
professioneel handelen, planmatig werken, creatieve aanpak van vraagstukken, communicatievaardigheid,
professionalisering van de eigen beroepsuitoefening en ingesteldheid tot levenslang leren;
- De algemene beroepsgerichte competenties die verwijzen naar onder meer samenwerken en leidinggeven
aan een team, uitvoeren van eenvoudige leidinggevende taken, definiëren en analyseren van
probleemsituaties, ontwikkelen en toepassen van oplossingsstrategieën, opnemen van ethische en
maatschappelijke verantwoordelijkheden die samenhangen met de beroepspraktijk;
- De beroepsspecifieke competenties: mondelinge en schriftelijke communicatie, zelfstandig organiseren en
uitvoeren van eenvoudige managementtaken, ondersteunen van het management en managementtaken,
interne en externe gegevens en informatie verzamelen verwerken en beheren, taken van een beginnende
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 53

eroepsbeoefenaar zelfstandig en in teamverband uitvoeren, samenwerken in een internationale en
multidisciplinaire beroepsomgeving.
De commissie heeft vastgesteld dat in het academiejaar 2005-2006 werd gewerkt aan het expliciteren van de
nagestreefde competenties. Dit proces was bij het schrijven van het ZER nog in volle ontwikkeling. Eens dit
gerealiseerd zullen de competentiefiches opgesteld worden en zal op basis hiervan in 2006-2007 het
opleidingsprogramma vorm worden gegeven. Voor elk opleidingsonderdeel zal dan een fiche worden opgesteld.
De belangrijkste pijlers van de opleiding zijn: talen, ICT, juridisch-economische opleidingsonderdelen en het
stage-/eindwerkproject.
- Talen (Nederlands, Frans, Engels, Duits/Spaans): de invalshoek is de bedrijfsgerichte materie, waarbij
studenten de nodige communicatievaardigheden ontwikkelen en activiteiten uitvoeren die betrekking hebben
op de typische taken van een management assistant. Met voldoende ruimte voor de actualiteit en gebruik
van een medialandschap waar pc’s uitgerust zijn met taalprogramma’s.
- De commissie apprecieert de aanpak van het opleidingsonderdeel ‘Zakelijke communicatie’. Het beoogt de
economische integratie van talen en omvat zes modules: handelscorrespondentie, telefoneren, rapporteren,
vertalen, onderhandelen en solliciteren. Elke module wordt in een vreemde taal én in het Nederlands
aangeboden.
- Voor ICT moeten de studenten courante toepassingen grondig beheersen en nieuwe software aanleren/
inoefenen. De opleiding moedigt zelfstudie aan met coaching door de lesgever. Dat betekent concreet dat de
vaardigheden hoofdzakelijk tijdens de onderwijsactiviteiten worden ingeoefend. Het ZER geeft een volledig
overzicht van de toepassingen die studenten leren beheersen (onder meer ICT-terminologie, Internet,
Powerpoint, Word, Excel, Publisher, Visio, Adobe Acrobat, Photoshop, Access, Outlook).
- Economisch-juridische opleidingsonderdelen (Recht, Algemene economie, Algemeen bedrijfsbeleid,
Boekhouden, Marketing en Marketing management, Financieel management, Administratief management,
Sociaal recht, Europese economie en handelspolitiek en Christelijke bedrijfsethiek) brengen studenten
kennis en inzicht bij met betrekking tot de totaliteit van het beroepenveld.
De internationale dimensie in het opleidingsprogramma wordt gegarandeerd door het talenonderwijs,
taalstudiereizen, een buitenlandse stage via Erasmus, de Noord-Zuid samenwerking of een door de student zelf
gekozen buitenlandse stage. De opleiding biedt ook bepaalde opleidingsonderdelen aan in samenwerking met
binnen- en buitenlandse instellingen. Concrete voorbeelden zijn onder andere de Module in Communication
management (MOCOMA), Raising European Business Awareness (REBA), later omgevormd tot Raising
International Business Awareness (RIBA).
Volgende actuele en/of vernieuwende (nationale en/of internationale) onderwijsontwikkelingen (BUSINET)
worden momenteel geïmplementeerd in de opleiding: het REBA-project (nadien RIBA) en MOCOMA. Niet enkel
in functie van stages, maar ook bijvoorbeeld met het oog op curriculumontwikkelingen, onderwijsontwikkelingen in
het algemeen, onderzoek en netwerking worden partnerscholen strategisch gekozen. Hiervoor worden
momenteel op het niveau van de Arteveldehogeschool opleidingsbrede criteria opgesteld.
De commissie meent dat de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid biedt om de vooropgezette
eindkwalificaties te bereiken.
De commissie heeft tijdens de gesprekken met studenten en opleidingsverantwoordelijken vastgesteld dat nu nog
voor een aantal opleidingsonderdelen de studenten van de opleidingen Bedrijfsmanagement en Office
management samen les volgen, maar dat het grootste deel van de opleiding - gezien de duidelijke verschillen in
doelstellingen en competenties - opleidingsspecifiek is en apart gedoceerd wordt. Studenten ervaren deze
differentiatie als goed.
54 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De inhoud van het programma is afgestemd op de te realiseren doelstellingen. De opleidingsgids geeft per
opleidingsonderdeel toelichting bij de leerinhoud die aangeboden wordt en het daarbij gebruikte studiemateriaal.
De kennisontwikkeling vindt in hoofdzaak plaats in hoor- en werkcolleges, en via taken in zelfstudietijd en
zelfstudie. Het studiemateriaal dat de commissie ingekeken heeft, was over het algemeen op niveau: actueel en
relevant voor de beoogde doelstellingen. Er wordt gebruik gemaakt van cursusteksten en vakliteratuur. Er wordt
ook verwezen naar studieboeken, tijdschriften- en krantenwerkmateriaal en aan de beroepspraktijk ontleend
studiemateriaal.
Via talen, ICT en het economisch-juridische luik ontwikkelen de studenten de beroepsvaardigheden die essentieel
zijn voor een management assistant. De opleiding maakt gebruik van individueel- en groepswerk, beklemtoont
levenslang leren en het streven naar meer zelfstandigheid. De rol van lesgever wordt omschreven als een
facilitator, die het volledige leertraject van de studenten begeleidt.
Het programma heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. De professionele gerichtheid van
de opleiding blijkt volgens de leden van de commissie ook uit onder andere onderstaande praktijkelementen:
- het opleidingsonderdeel zakelijke communicatie,
- taalstudiereizen,
- eindwerkprojecten,
- binnen- en buitenlandse stage.
Zakelijke communicatie
Het opleidingsonderdeel zakelijke communicatie bewerkstelligt de aansluiting bij het takenpakket van een
management assistant door verwante leerinhouden, die in verschillende talen voorkomen, te integreren.
Disciplineoverschrijdende modules zijn onder meer handelscorrespondentie, telefoneren, rapporteren, vertalen,
onderhandelen en solliciteren. Alle modules spreken studenten aan op algemene attitudes zoals planning- en
organisatievermogen, groepsgeest, zin voor nauwkeurigheid, doorzettingsvermogen en flexibiliteit. Sommige
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 55

modules beklemtonen specifieke attitudes zoals conflictbeheersing, contactvaardigheid, assertiviteitszin en
stressbestendigheid.
Taalstudiereizen
Via taalstudiereizen komen studenten in contact met de cultuur en de taal zoals die daar wordt gesproken.
Studenten worden ondergebracht in families om een overdracht te realiseren van de eigenheid van de taal en de
gebruiken in het vreemde land. Studenten worden actief betrokken bij de inhoudelijke organisatie van de
taalstudiereis, bijvoorbeeld via disciplineoverschrijdende opdrachten.
Stage
De stage van 3 maanden is het sluitstuk van de opleiding waarbij alle opleidingseenheden van de opleiding in
praktijk gebracht worden. Op het vlak van attitudes levert de stage een reële bijdrage tot de beroepsgerichte
persoonlijkheidsvorming van de student. De taken die uitgevoerd moeten worden tijdens de stage, moeten
passen in het profiel van een student Office management. Bedrijven of instanties waar de studenten hun stage
lopen, worden gecontacteerd vóór hun vertrek. Stageplaatsen beschikken zelf over een draaiboek en/of een
stageplan om na te gaan welke competenties studenten moeten realiseren.
Studenten kunnen kiezen tussen een binnenlandse en een buitenlandse stage:
- Binnenlandse stage: de opleiding ontwikkelde een stageconcept met stageprocedure, samen met -
documenten voor de organisatie en de beoordeling van de stage. De studenten kunnen kiezen uit een lijst
van stageplaatsen of zelf een stageplaats zoeken. De opleiding onderzoekt of de student de vaardigheden
van een management assistant verder kan ontwikkelen gedurende deze stageperiode. In de regel wordt de
stagiair tweemaal bezocht op zijn stageplaats.
- Buitenlandse stage: de opleiding hanteert bij de buitenlandse stage dezelfde procedure als voor de
binnenlandse stage, waar nodig aangevuld met bijkomende procedures en richtlijnen. De buitenlandse
stages worden georganiseerd in samenspraak met de opdrachthouder Internationalisering. Er bestaat
volgens de studenten geen specifiek stageaanbod voor buitenlandse stages. Studenten stellen meestal zelf
een buitenlandse stageplaats voor in functie van hun talenkennis. De student stelt een stagepakket op in
overleg met de buitenlandse instelling. De stagebegeleider vanuit de school beslist dan of die stage voldoet.
Stageplaatsen in het buitenland worden niet systematisch bezocht omwille van financiële redenen.
Opvolging en begeleiding gebeuren veeleer van op afstand en voornamelijk via telefoon en e-mail. De
verslagen worden opgesteld in de taal van het bezochte land en worden goedgekeurd door de lokale
stageplaats.
De stageprocedure is helder uitgeschreven (begeleiding vóór en tijdens de aanvang, opvolging van de stage).
Voor iedere stage wordt een geïndividualiseerd stagecontract opgesteld. Lectoren, stagebedrijven en stagiaires
weten waaraan zich te houden en wat van hen verwacht wordt.
De commissie stelt vast dat de afgestudeerden een zeer positief oordeel hebben over de stagebegeleiding vanuit
de hogeschool. Zij bekijken de stage als een praktijkleerschool voor het beroep. De begeleiding wordt als
professioneel en effectief ervaren met een grote betrokkenheid van de opleiding.
De commissie betreurt, samen met de afgestudeerden en het werkveld, dat er in het eerste en/of tweede
opleidingsjaar geen stage of kijkstage wordt georganiseerd. Er zijn wel collectieve bedrijfsbezoeken, maar die
worden als onvoldoende ervaren. Een stage in het tweede opleidingsjaar zou het bijkomende voordeel hebben
56 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

dat studenten vlugger zicht krijgen op hun eigen kunnen. De vertegenwoordigers van het werkveld pleiten ook
voor een stage in het tweede opleidingsjaar. Eventueel met dezelfde duur (dus 2 x 12 à 13 weken). De totale
stageduur moet volgens hen niet verlengd worden.
Eindwerk
Het ZER geeft aan dat het eindwerk in de opleiding Office management vόόr het academiejaar 2003-2004
bestond uit een Small Business Project (SBP). Vanaf 2004-2005 heeft de opleiding een vernieuwd concept
uitgewerkt met betrekking tot de inhoud, het niveau, de voorbereiding, de begeleiding, de beoordeling en de
kwaliteit ervan.
Bij het eindwerkproject doorlopen de studenten in een opleidingsoverstijgend team van studenten het traject van
ontwikkeling van een idee, over de opstelling van de haalbaarheidsstudie tot de uitwerking van een
ondernemingsplan. Hierbij worden zij gecoacht door een multidisciplinair team van eindwerkbegeleiders, onder
meer via het elektronische leerplatform.
Het eindwerk laat studenten in groep werken en nadenken, problemen oplossen en informatie verwerken vanuit
een realistische situatie. Het laat toe op een integrerende manier de competenties van de studenten in te
schatten qua talenkennis, presentatie, organisatie, planning en opmaak van rapporten. Het eindwerkproject moet
resulteren in een presentatie voor professionele investeerders. Zij moeten hen niet alleen kunnen overtuigen op
vormelijk en inhoudelijk vlak, maar ook op het vlak van de haalbaarheid en de winstgevendheid van hun project.
De planning en informatie met betrekking tot het eindwerk en de begeleiding van de voortgang en de beoordeling,
zelfs tot en met de afwikkeling en de presentatie/verdediging voor studenten/lectoren is helder uitgeschreven.
Afgestudeerden maakten een kanttekening bij het huidige eindwerkproject, waarbij zij meer het perspectief van
een ‘marketing setting’ ervaren dan van een zuivere office management omgeving . Begeleiders zijn voornamelijk
medewerkers van de opleiding Office management en het bedrijfsleven. De begeleiding was voldoende.
Internationalisering
De Internationalisering van het opleidingsprogramma blijkt onder andere uit de stafmobiliteit, de
studentenmobiliteit in het kader van de Erasmus/Socrates-projecten, de internationale module MOCOMA (Module
in Communication management) en specifiek voor de opleiding Office management de module REBA (Raising
European Business Awareness – 30 studiepunten), een Engelstalig programma in samenwerking met 5
buitenlandse hogescholen (voor inkomende buitenlandse studenten). Elk van de partners stelt deze internationale
module ook open voor de eigen studenten om de Internationalisation@home (I@H) te bevorderen.
De studenten voor internationalisering worden geselecteerd op basis van een motivatiedossier. Studenten
moeten als het ware solliciteren voor een buitenlands project. Frankrijk en Groot-Brittannië zijn de belangrijkste
landen waarmee samengewerkt wordt. In het kader van REBA wordt samengewerkt met Rotterdam (NL), Vilnius
(LT), Izmir (TR), Deggendorf (D) en Pori (F).
De commissie stelt vast dat ongeveer 10 % van de studenten gebruik maakt van de opportuniteit om te studeren
of stage te volgen in het buitenland. I@H wil studenten die niet naar het buitenland gaan toch in contact brengen
met buitenlandse ervaringen om hun internationale en interculturele competenties te realiseren. Dit door het
bijwonen van onderwijsactiviteiten van buitenlandse sprekers, contacten met buitenlandse inkomende Erasmusstudenten
en door het krijgen van informatie over internationale projecten.
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 57

Ervaring in het buitenland wordt door een aantal afgestudeerden beschouwd als een troef bij sollicitaties met
betrekking tot de noodzakelijke talenkennis.
Initiatieven voor maatschappelijke dienstverlening (MD) en voor Projectmatig Wetenschappelijk Onderzoek
(PWO) worden genomen via het ‘Centrum voor Onderzoek, Maatschappelijke dienstverlening en Professionele
ontwikkeling Arteveldehogeschool (Compahs).’ Compahs is tegelijkertijd ook het aanspreekpunt voor externen.
De prioriteit ligt bij multidisciplinaire projecten en toegepast praktijkgericht onderzoek. De projecten van Business
Compahs zullen vanaf het academiejaar 2005-2006 de koppeling realiseren tussen de opleiding en
maatschappelijke dienstverlening. Laatstejaarsstudenten werken in groepjes aan projecten met partners uit de
industrie en administraties. Eén student per projectgroep loopt daarna stage bij het partnerbedrijf om het project
af te ronden. Een voorbereidend gesprek met heldere doelstellingen en een stageplan gaan hieraan vooraf.
De commissie is van mening dat het opleidingsprogramma de realisatie van de vooropgezette competenties
waarborgt. De opleiding krijgt hierover positieve feedback van afgestudeerden, werkveld en stagebedrijven.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om blijvend aandacht te hebben voor het proces van begeleiding van
de buitenlandse stage.
Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De Arteveldehogeschool biedt in de opleiding Office management de afstudeerrichting Management assistant
aan. Het programma wordt aangeboden over drie opleidingsjaren.
In het programma is voldoende samenhang tussen de verschillende opleidingsjaren. De opleiding waakt over een
goede aansluiting tussen de opleidingsjaren. In het eerste opleidingsjaar worden de basiscompetenties
geconsolideerd. In het tweede en het derde opleidingsjaar worden ze verder uitgediept met bedrijfsgerichte
inhouden. Waarbij het derde opleidingsjaar vooral gericht is op de integratie van de verschillende competenties in
het eindwerk en de stage. Jaar na jaar wordt er verder gebouwd op de al verworven competenties. Alle
competenties worden geïmplementeerd in integrerende opleidingsonderdelen, -opdrachten en groepswerk.
De samenhang tussen de opleidingsonderdelen van de afstudeerrichting Management assistant is duidelijk: er
wordt gestreefd naar een evenwicht tussen theorie en praktijk. Het programma is afgetoetst aan de realiteit via
contacten met het werkveld en alumni. In een uitstroomonderzoek beweren de afgestudeerden van de
opleidingsjaren 2001, 2002 en 2003 dat de verhouding theorie-praktijk goed is. De logische samenhang blijkt ook
uit de moduleopbouw en de afstemming tussen de leerinhouden. Ze wordt gevoed door het structureel overleg
met het werkveld, de onderwijscoördinatoren (vanuit een studentenstandpunt) en de domeincoördinatoren (vanuit
58 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

het standpunt van de lesgevers). Het programma is wetenschappelijk onderbouwd en wordt continu vernieuwd.
Het programma is flexibel en gericht op de mogelijkheid tot én met een focus op internationalisering.
De graduele en logische opbouw van de opleidingsonderdelen over de drie opleidingsjaren wordt concreet
verduidelijkt door het aandeel van de talen, ICT-vaardigheden en het economisch-juridische luik te concretiseren:
- eerste opleidingsjaar: talen 49 %, ICT 18 %, economisch-juridisch luik 33 %.
- tweede opleidingsjaar: talen 60 %, ICT 12 %, economisch-juridisch luik 28 %.
- derde opleidingsjaar: talen 49 %, ICT 8 %, economisch-juridisch luik 20 %, eindproject en stage 23 %.
Tijdens de gesprekken met lectoren heeft de commissie vastgesteld dat de samenhang in het
opleidingsprogramma effectief door de lectoren wordt nagestreefd. Zij geven toelichting bij de manier waarop zij
die samenhang inbouwen met voorbeelden rond ICT, Zakelijke Communicatie, Nederlands, de stage en I@H.
De commissie stelt vast dat er veel overleg is tussen lectoren van de opleidingsonderdelen van de 3 pijlers en dat
daarnaast ook veel disciplineoverschrijdend overleg is. Verslagen getuigen hiervan.
Studenten en afgestudeerden signaleerden geen problemen wat de samenhang tussen de opleidingsjaren
betreft. Zij ervaren samenhang binnen en tussen de verschillende opleidingsonderdelen. De meeste
opleidingsonderdelen krijgen zij gedurende drie opleidingsjaren maar steeds wordt verdere diepgang nagestreefd.
De leden van de visitatiecommissie hebben dit kunnen vaststellen tijdens de inzage en analyse van het
studiemateriaal en de examenopgaven.
Behalve de mogelijkheid om te kiezen tussen Duits en Spaans en de geïndividualiseerde opleidingsprogramma’s
biedt de opleiding momenteel nog geen geïndividualiseerde trajecten aan.
De leden van de commissie hebben vastgesteld dat het opleidingsprogramma momenteel wordt geactualiseerd.
Hierbij wordt in het kader van de opstelling van een procedure rond EVC/EVK in functie van schakelprogramma’s
en doorstroommogelijkheden ook welke flexibele leerwegen uitgewerkt kunnen worden.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 opleidingsjaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale omvang van een professioneel gerichte bachelor.
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 59

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Studietijdmeting
- De studiebelasting wordt gemeten door middel van studietijdmetingen. De totale studieomvang en de
studieomvang per opleidingsjaar en per opleidingonderdeel werden in 2001-2002 gemeten bij eerste-,
tweede- en derdejaars via een gecombineerde retrospectieve/prospectieve tijdsschatting.
Met de toepassing van een correctiefactor van +100 uren bij de zelfstudietijd (voor deelname van studenten
aan opleidingsoverstijgende activiteiten en voor het studeren voor een tweede examenperiode) bedraagt de
totale gemiddelde studietijd 1500 uren. Dit komt - afgezien van de relativiteit van deze gegevens – overeen
met de begrote studietijd. In deze studie bleek voor het derde opleidingsjaar de respons te laag – want de
meting werd uitgevoerd tijdens de stageperioden - waardoor deze meetgegevens voor dit jaar te weinig
betekenisvol zijn.
In een uitstroomonderzoek beoordeelden de afgestudeerden in 2001, 2002 en 2003 de studiebelasting eveneens
als evenwichtig gespreid over de drie opleidingsjaren
Studiebevorderende factoren zijn: de introductiedag, instapcursussen en inhaallessen, studiebegeleiding,
monitoraat, ombudsman, permanente evaluatie en vooruitgeschoven examens, de aanwezigheid van
studiemateriaal per opleidingsonderdeel, digitaal leerplatform, pc-lokalen, de verdeling tussen theoretisch en
praktisch onderwijs en een evenwichtige studiespreiding over de jaren heen (volgens uitstroomonderzoek).
Studiebelemmerende factoren zijn: de achterstand voor talen van TSO- en BSO-studenten, een beperkt aantal
colleges in grote groepen, ervaren piekmomenten door het aantal opdrachten en mogelijkerwijs onzorgvuldige
planning door studenten hiervan.
Studenten die de commissie gesproken heeft, bevestigen dat de opleidingsonderdelen goed gespreid worden
gegeven: er is gemiddeld 25 uur les per week. Studenten bevestigen ook dat er weinig of geen springuren zijn.
Tijdens eventuele springuren kunnen studenten maximaal gebruik maken van de bestaande accommodatiemogelijkheden
in de bibliotheek of in het studielandschap.
Piekmomenten worden ook bewaakt door de opleidingscoördinator die bij de start van het academiejaar een
overzicht opstelt van de opdrachten en bij te hoge druk met de betrokken lectoren de werkdruk voor de studenten
bespreekt en naar een oplossing zoekt.
60 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

Door de afgestudeerden wordt enkel de studiebelasting van het tweede opleidingsjaar voor het opleidingsonderdeel
‘Zakelijke Communicatie’ als vrij zwaar ervaren.
De onderwijscoördinator bewaakt de spreiding van de examens over het jaar. Over de volgorde en spreiding van
examinering is er overleg met de studentenvertegenwoordigers.
Bepaalde inhouden worden in verschillende opleidingsonderdelen herhaald. Dit wordt niet door alle studenten als
een overlapping ervaren, omdat het meestal gaat om een verdieping van de behandelde materie of een eerder
praktijkgerichte benadering.
Tijdens de gesprekken met de leden van de commissie bevestigen de studenten en de opleidings- en
kwaliteitsverantwoordelijken dat de studietijdmetingen nu frequenter gebeuren dan voorheen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.6
Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het didactisch concept van de opleiding impliceert een keuze voor onderwijsmethodes die een student stimuleren
tot actief, zelfstandig en samenwerkend leren. Er gaat dan ook zeer veel aandacht naar zelfstudie, naar
mondelinge presentaties en schriftelijke opdrachten.
Lectoren hanteren zoveel mogelijk verschillende onderwijswerkvormen, afhankelijk van en aangepast aan hun
doelstellingen. De meest gehanteerde onderwijswerkvormen zijn: hoorcolleges, werkcolleges, studiebezoeken,
practica, stages, taken en zelfstudietijd. Volgens lectoren wijzigt de verhouding tussen hoor- en werkcolleges over
de jaren heen: 56 %-44 % (1 e opleidingsjaar), 46 %-54 % (2 e opleidingsjaar), 42 %-58 % (3 e opleidingsjaar).
Groepswerk in kleine groepen wordt vooral gebruikt bij opleidingsonderdelen taal, bij zelfstandig werken en bij het
leren via ICT.
De studenten uit het tweede opleidingsjaar bevestigen dat er veel groepswerk is en dat er veel gewerkt wordt met
presentaties. Het maakt volgens hen de lessen boeiender, maar tegelijkertijd vergt het van de student wel meer
organisatie en planning.
Studenten en afgestudeerden bevestigen dat er effectief gebruik wordt gemaakt van begeleid zelfstandig leren
(BZL). In het eerste opleidingsjaar ligt het accent vooral op individuele opdrachten. In het tweede opleidingsjaar is
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 61

het meer een combinatie van individueel werk en groepswerk. En in het derde opleidingsjaar zijn er in hoofdzaak
overkoepelende opdrachten. Tijdens de onderwijsactiviteiten wordt het accent vooral gelegd op voorbeelden en
oefeningen.
Lectoren bieden voor hun opleidingsonderdelen cursussen, syllabi, transparanten en studieboeken aan. Dit
schriftelijk studiemateriaal wordt digitaal aangevuld met taalsoftware, online oefeningen en (elektronische)
toelichtingen. Studieboeken en cursussen bestaan uit een combinatie van theorie en oefeningen. Studenten
worden ook verplicht notities te nemen.
Syllabi en cursussen worden opgesteld volgens een eigen huisstijl. Standaardsjablonen en taalsoftware staan
hiervoor ter beschikking van het onderwijzend personeel.
De kwaliteit van de gebruikte leermiddelen wordt bewaakt door de leden van de vakgroepen en de studenten. In
de vakgroepen worden, in gezamenlijk overleg, afspraken gemaakt over de didactische aanpak en inhoud van
cursussen in functie van de te realiseren competenties.
De studenten uitten de bedenking dat er wel eens te weinig communicatie zou zijn tussen lectoren in verband met
de aansluiting/samenhang en overlapping van sommige cursussen.
Overhead- en LCD-projectoren ondersteunen de hoorcolleges Audio- en videotoepassingen worden bij talen
geïntegreerd in de interactieve opdrachten, groepsoverleg en groepsgesprekken. Voor communicatieoefeningen
wordt gebruik gemaakt van een callcenter met multimediacomputers en telefoontoestellen voorzien van micro en
hoofdtelefoon. Zelfstudie wordt aangemoedigd via e-learning en door maximaal gebruik te maken van de
elektronische leeromgeving Blackboard.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om de aansluiting/samenhang van de cursussen te bewaken en
overlapping ervan te vermijden.
Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het studiecontract met de student bevat onder meer de onderwijsregeling en het examenreglement met
specifieke bepalingen met betrekking tot, onder meer, de organisatie van de examens, de samenstelling van de
examencommissie, bepalingen in verband met de evaluatie van de praktijk (stages, seminaries, projecten,
practica, labo, enzovoort), het verloop van de examens, de beraadslaging, de mededeling en bespreking van de
62 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

examenresultaten, de ombudsmedewerker en de geschillenregeling. Het studiecontract is duidelijk en concreet
opgesteld en legt beoordelingen, toetsingen en examens voldoende uit.
De aanstelling en taakomschrijving van de ombudsdienst is in het studiecontract opgenomen. De ombudsmedewerker
functioneert volgens de ombudsgids met een concrete beschrijving van taken, becommentarieerde
examenregeling en doorverwijsadressen van interne en externe dienstverlenende personen en/of instanties. De
opleiding Office management heeft voor elk opleidingsjaar een ombudsmedewerker als vast aanspreekpunt. De
ombudsmedewerker stelt na de 2 de examenperiode een verslag op over de uitgevoerde interventies. De opdracht
van de ombuds is strikt gescheiden van enige lesopdracht in het jaar van de betrokken studenten.
De opleiding hanteert verschillende evaluatievormen, zoals bijvoorbeeld permanente evaluaties voor
taalopleidingsonderdelen en ICT, schriftelijke examens voor Boekhouden en Recht, mondelinge examens voor
het evalueren van de spreek- en leesvaardigheid en een geïntegreerde toets voor Zakelijke Communicatie. Bij
groepswerk wordt specifiek gebruik gemaakt van ‘peer’-evaluaties om initiatiefnemers te kunnen onderscheiden.
Hierbij worden zowel proces als output beoordeeld. Voor sommige opleidingsonderdelen bestaan proefvragen,
voorbeeldvragen en proefexamens. In principe wordt bij de evaluaties vooral de output geëvalueerd zodat
lectoren kunnen vaststellen of de studenten de vooropgezette doelen hebben gerealiseerd.
De commissie stelt bij inzage van de examenopgaven vast dat de vragen voor alle opleidingsonderdelen van
hoog niveau zijn. De examencriteria zijn duidelijk en vertonen een stijgende moeilijkheidsgraad in functie van de
opleidingsjaren. Lectoren geven ondubbelzinnig aan wat bij de examens van studenten specifiek verwacht wordt.
Nieuwe lectoren worden bij het opstellen van examenvragen bijgestaan door meer ervaren collega’s uit de
vakgroep.
Iedere student van de opleiding heeft een studiebegeleider voor de drie opleidingsjaren. De studiebegeleider
overhandigt de student het definitieve examenrooster, heeft een gesprek met de student over de examens, deelt
hem de eindscores en/of de zonescores (voor vooruitgeschoven examens) mee en bespreekt deze resultaten
met hem. Na elke examenperiode is er een feedbackmoment waar lectoren ter beschikking staan van studenten.
Met een schriftelijk gemotiveerd verzoek aan de voorzitter van de examencommissie kan een student zijn
persoonlijk examendossier inzien.
Sinds kort wordt een statistische analyse gemaakt van de examenresultaten per opleidingsonderdeel. De
resultaten van deze analyse worden bezorgd aan de opleidingscoördinatoren en de trajectbegeleiders en
besproken.
Sommige studenten en afgestudeerden signaleren dat zij de communicatie over resultaten bij vooruitgeschoven
examens via zonescores (in plaats van reële cijfers) demotiverend vinden.
Stagebegeleiders bezoeken de binnenlandse stageplaats en hebben een gesprek met de student. Studenten
leggen hiervoor een portfolio aan. ‘Bij de eindbeoordeling houdt de opleiding rekening – telkens voor 1/3 van de
totale evaluatie - met de beoordeling door de stagementor, de beoordeling van het stageverslag en de
beoordeling door de stagebegeleider.’ Met het oog op eventuele bijsturing wordt er na de stageperiode een stageevaluatierapport
opgesteld over de bezochte stageplaats en de interne stageprocedure.
De beoordeling van de buitenlandse stage gebeurt niet op basis van systematische bezoeken door
stagebegeleiders. Het zijn de buitenlandse bedrijven die de stage mee-evalueren. Op basis van deze beoordeling
kent de opleiding de credits toe.
Op het ogenblik van het visitatiebezoek onderzocht de opleiding de evaluatie van stages met het oog op
verfijning. Men wil opteren voor tussentijdse evaluaties in functie van de opvolging en controle van de te
realiseren, vooraf vastgelegde beroepscompetenties. De herziening van de stageprocedure gebeurt ook tegen de
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 63

achtergrond dat studenten nu meer verantwoordelijkheid krijgen in het proces met betrekking tot het voorstellen
van een stageplaats, het takenpakket van de stagiair en de beoordeling van de stage.
Het eindwerk wordt beoordeeld door een multidisciplinair samengesteld panel aangevuld met een extern jurylid.
De jurering is 50/50 verdeeld over de groep en de individuele student. De individuele student wordt beoordeeld op
basis van de ranking bij intragroepsevaluatie, de bijgehouden portfolio, de individuele verdediging en het advies
van de stagebegeleider.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om de voor- en nadelen van de beoordeling via zonescores te inventariseren, te
analyseren en alternatieve oplossingen te formuleren.
Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Over de laatste academiejaren is het aantal ingeschreven studenten voor het eerste opleidingsjaar van de
opleiding Office management gestegen van 23 (in 2001-2002) tot 55 (2003-2004).
In het kader van het ‘beleid studenteninstroom’ heeft de opleiding een ‘normstudent’ bepaald op basis van
vooropleiding, voorkennis, begaafdheid en motivatie. Normstudenten zijn de afgestudeerden ASO en TSO
(handel, boekhouden-informatica en secretariaat-talen); BSO-leerlingen zijn geen normstudenten. Naast de
bepaling van de normstudent wordt door de opleiding ook gewezen op het belang van zelfontplooiing en wordt
zelfkennis verondersteld.
64 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

Tijdens de visitatie blijkt dat differentiaties in begincompetenties bij instromende studenten op verschillende
manieren worden opgevangen. Maar in essentie wordt toch vertrokken van een inclusief beleid waarbij geen
onderscheid gemaakt wordt tussen niveaus, competenties en kwaliteiten van de instromende studenten.
De leden van de commissie hebben vastgesteld dat er bij de start van het academiejaar introductiegesprekken/instroomgesprekken
plaatsvinden waarbij studenten kunnen deelnemen aan de LASSI-test die de
leerhouding en studiestrategie screent. De resultaten worden besproken met de leertrajectbegeleider. Het
gesprek richt zich in principe op alle eerstejaarsstudenten en in het bijzonder op studenten die wellicht in mindere
mate aan het normprofiel beantwoorden, maar toch voldoende gemotiveerd zijn.
Er is een degelijke voorkennis vereist van Frans en Engels en een basiskennis van Windows, Word en Internet.
Er is geen basiskennis vereist van Duits en Spaans. Er worden instapcursussen georganiseerd om te zorgen voor
gelijke startkansen voor alle studenten. Hen wordt ook aangeraden om deze instapcursussen te volgen. De
commissie stelt vast dat tijdens de gesprekken de studenten en de afgestudeerden bevestigen dat zij effectief
gebruik maken van de instapcursussen en adviessessies.
Het monitoraat (bijvoorbeeld voor talen en Economie) voor studenten met studieproblemen houdt meestal in dat
onderwijsactiviteiten of delen ervan worden herhaald en/of specifieke herhalingslessen worden georganiseerd.
Dat kunnen in de praktijk ook oefeningen zijn.
Het aanbod van flexibele leerwegen bestaat uit: inschrijving voor afzonderlijke opleidingsonderdelen als vrije
student, halftijds studeren en faciliteiten voor bepaalde doelgroepen omwille van uitzonderlijke sociale of
individuele omstandigheden.
De hogeschool heeft een wervingsactie voor topsporters, allochtone studenten (met onder meer vertaalde flyers
opgesteld door STIMULANS, een samenwerkingsverband tussen de Arteveldehogeschool, Hogeschool West-
Vlaanderen en Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, waarbinnen men kinderen uit minderheidsgroepen wil
stimuleren om aan het hoger onderwijs deel te nemen) en studenten met een handicap. De commissie stelt vast
dat er voor studenten met een functiebeperking – op hogeschoolniveau – een draaiboek bestaat voor het
verstrekken van structurele informatie en de aanpak van begeleidingsstrategieën.
Momenteel werkt de hogeschool aan een project om de instroom nog verder te optimaliseren, vooral wat betreft
de instroom van allochtone studenten en zij-instromers.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 65

Oordeel over onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: goed
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma voldoet aan de basiskwaliteit. Het programma is een
adequate vertaling van de opleidingsdoelstellingen. Het is gericht op recente maatschappelijke ontwikkelingen en
de behoeften van het werkveld, op flexibiliteit, internationale samenwerking en uitwisselbaarheid. In het
programma is er een goede samenhang tussen de verschillende opleidingsjaren en opleidingsonderdelen, de
opleidingseenheden (talen, ICT en het economisch-juridische luik) zijn goed uitgebouwd, de opleiding kiest voor
onderwijsmethodes die een student stimuleren tot zelfstandig en samenwerkend leren. Het grote aantal studenten
dat deelneemt aan buitenlandse stages is positief. De commissie waardeert de hoge kwaliteit van de examens
van de opleidingsonderdelen taal. De opleiding heeft aandacht voor de aansluiting van instromende studenten via
intake, instapcursussen en monitoraat.
66 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie heeft aan de hand van de beschikbare documenten kunnen vaststellen dat het personeel
voldoende expertise heeft om het programma adequaat te kunnen invullen.
HOC-protocol 38 regelt de procedure ‘Werving en selectie van statutaire personeelsleden en functies op
directieniveau’. Nieuwe medewerkers worden aangeworven op basis van hun didactische en vakspecifieke
kwaliteiten. Naast gestructureerde selectiegesprekken worden ook andere selectie-instrumenten gebruikt zoals
proeflessen, gevallenstudies of interactieve assessmentoefeningen. In de Structuurgids zijn de functieomschrijvingen
van de opleiding Office management opgenomen.
Om in aanmerking te komen voor een benoeming zijn er basis- en rangschikkingscriteria. Het intern reglement
voor loopbaanbeleid van het ATP en promotiebeleid voor het OP ligt ter onderhandeling. Het maximaal
benoemingspercentage hogeschool bedraagt 70 %, per opleiding maximum 72 %.
Bij indiensttreding in een vacant ambt krijgt een personeelslid een aanstellingsovereenkomst van één jaar. De
opeenvolgende aanstellingsovereenkomsten zijn vastgelegd in de HOC-protocollen P35, P42, P43 en P44. Bij
aanvang van het academiejaar krijgen nieuwe medewerkers een hogeschoolbreed onthaal. Zij ontvangen een
onthaalbrochure en worden uitgenodigd op een onthaaldag. Er wordt ook een mentor toegewezen. In de
opleiding gebeuren onthaal en begeleiding eerder op een informele manier.
De opdrachten en verantwoordelijkheden van de medewerkers worden door de opleiding toegekend en
besproken tijdens een planningsmoment. Opdrachten worden toegewezen volgens competenties en evenwichtig
gespreid over alle medewerkers. De taakinvulling bestaat uit 3 delen: lesopdracht, beleid- en onderwijsondersteunende
taken en MD/PWO. Naast deze specifieke taakinvulling krijgt elke lector een opdrachtpercentage
voor onder andere vergaderingen, professionalisering, toezicht. Lesopdrachten worden systematisch aangevuld
met beleids- en ondersteunende taken.
Het HOC-protocol P52 beschrijft de procedure voor functioneringsgesprekken: doel, wie voert de gesprekken, de
frequentie, de gespreksonderwerpen en verslaggeving. De hogeschool beschikt over een uitgeschreven
procedure vastgelegd in de HOC-protocollen P56, P62 en P63 voor evaluatie. De timing en frequentie van
evaluaties zijn conform de regelgeving in het hogeschooldecreet. De commissie stelt vast dat er de voorbije
periode effectief functionerings- en evaluatiegesprekken werden gevoerd.
Er is een procedure uitgeschreven voor de aanvraag van individuele professionalisering. De opleiding heeft een
opdrachthouder ‘Professionalisering’ die het professionaliseringsbeleid van de opleiding (mee) vorm geeft.
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 67

De opleiding Office management beschikt over een eigen budget (250 euro per VTE) voor haar individueel
professionaliserings- en/of bijscholingsbeleid. Hogeschoolbreed is er ook een vormingsaanbod waarop alle
medewerkers kunnen intekenen, bijvoorbeeld ICT, elektronisch leerplatform. 80 % van de medewerkers van de
opleiding Office management volgde individuele vorming en/of bijscholing in 2003. Jaarlijks wordt een
‘Onderwijsweek’ georganiseerd rond actuele ontwikkelingen inzake onderwijsinnovatie: het is de bedoeling om
hierbij te leren uit best-practices.
Met betrekking tot het professionaliseringsbeleid wordt er effectief over gewaakt dat iedere medewerker zich
maximaal bijschoolt. Het professionaliseringsbudget van 2003 werd maar voor 66 % opgebruikt, zodat men in
overleg op opleidingsniveau momenteel onderzoekt hoe de professionalisering naast een individueel gestuurde
professionalisering ook op collectief vlak kan gestuurd worden. De commissie heeft uit gesprekken afgeleid dat er
op opleidingsniveau geen formeel jaarlijks bijscholings- en/of professionaliseringsplan is maar dat hieraan
momenteel wordt gewerkt. Vandaag blijft bijscholing vooral een individueel initiatief met de vraag om via overleg
een maximale transfer naar collega’s na te streven.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Personeelsleden worden aangeworven in functie van hun specifieke professionele gerichtheid. Inzake expertise
onderscheidt de opleiding twee domeinen:
- domein van de vakgebieden economie, recht, ICT en ethiek.
- domein van de taalopleidingsonderdelen.
Voor lesgevers Economie, Recht en ICT wordt er bij aanwerving enkele jaren beroepservaring vereist. Een aantal
OP-leden heeft bijscholingscursussen gevolgd, sommigen hebben wetenschappelijke artikels gepubliceerd,
anderen hebben dan weer ervaring buiten het onderwijs opgedaan.
Door inzage van beschikbare documenten heeft de commissie vastgesteld dat OP-leden lid zijn van beroepsverenigingen
(Stichting Marketing, Vlaamse Managementsassociatie, Financieel Forum, Vereniging Gentse
Havenondernemingen, Vereniging Journalisten Periodieke Pers) en een aantal lesgevers een bijberoep hebben
(bijvoorbeeld advocaat, verzekeringskantoor, management accountant, ICT-consultant, lector zakelijk en juridisch
Frans).
68 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

Het opleidingsteam onderhoudt contacten met het bedrijfsleven via stagebezoeken. In samenwerking met het
bedrijfsleven organiseert de opleiding sollicitatiedagen, taalstudiereizen en bedrijfsbezoeken. Contacten met het
werkveld in binnen- en buitenland worden ook door de opleiding zelf aangemoedigd. Lectoren nemen deel aan
congressen in binnen- en buitenland. Lectoren volgen de recente ontwikkelingen in de beroepspraktijk ook via
onder meer beroepsorganisaties, sessies waarop verwachtingen geformuleerd worden door vertegenwoordigers
uit het beroepenveld. Het opleidingsteam organiseert ook evenementen in samenspraak met het bedrijfsleven.
De commissie stelt vast dat het onderwijzend personeel van de opleiding vaak geen bedrijfservaring heeft als
management assistant. Dit is volgens een aantal OP-leden strikt genomen niet noodzakelijk omdat bepaalde
aspecten van de functie vergelijkbaar zijn met andere beroepen. Sommige OP-leden pleiten daarentegen
duidelijk voor die bedrijfservaring. Bedrijfservaring wordt door het OP gesteld tegenover pedagogische
bekwaamheid. Er moet hierbij een evenwicht gezocht worden.
Dit wordt - volgens de opleidingscoördinator - opgevangen door de inschakeling van gastlectoren of gastsprekers
die effectief management assistant zijn. De opleiding stelt vast dat het aantal ingezette gastlectoren eerder
beperkt is.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie betreurt dat de modules die in een vreemde taal worden aangeboden (MOCOMA, REBA)
worden gedoceerd door eigen personeel en niet door ‘native speakers’. De commissie beveelt aan om dat in
handen te geven van ‘native speakers’.
- De commissie beveelt aan om op termijn werk te maken van de inschakeling van leden OP met ervaring als
management assistant en meer gastlectoren en gastsprekers.
Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De verdeling van het OP van de Arteveldehogeschool over de verschillende opleidingen gebeurt door de
hogeschool op basis van het aantal financierbare studenten en de financieringsgroep waartoe de opleiding
behoort. Iedere opleiding beschikt over een minimum omkadering om de onderwijsactiviteiten te kunnen
uitvoeren. Het ATP in de opleiding wordt bepaald door het aantal financierbare studenten en hangt niet af van de
financieringsgroep waartoe de opleiding behoort. Voor de aanwending van het toegekende contingent is de
opleiding verantwoordelijk.
De hogeschool voorziet eveneens in een basisomkadering die niet op basis van OBE’s (onderwijsbelastingseenheid)
wordt toegekend. Dit solidair verkregen contingent dient besteed te worden aan
studiebegeleiding en –informatie, kwaliteitszorg, internationalisering, professionalisering, maatschappelijke en
wetenschappelijke dienstverlening, …
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 69

De opleiding Office management beschikte in 2003 over 5,89 VTE-onderwijzend personeel en 0,45 VTEadministratief
en technisch personeel, 24 deeltijdse medewerkers OP en 2 deeltijdse medewerkers ATP zijn
statutair verbonden aan de opleiding Office management. 71 % van het OP is benoemd, beide ATP-medewerkers
zijn benoemd. De twee ATP- medewerkers hebben samen een opdrachtvolume van 0,45 VTE.
Het ZER maakt geen melding van de lectorstudentratio. De commissie berekent dat deze ratio in 2003 (96/5,89)
16,29 bedroeg. Door de solidariteit Arteveldebreed en tussen de opleidingen Bedrijfsmanagement en Office
management is deze ratio veel gunstiger dan deze gefinancierd door de overheid. Dit is een keuze van het
hogeschoolbestuur omdat men - slechts 4 VTE’s in dienst zou kunnen nemen als de gangbare ratio OP/student
van 1/24 wordt gehanteerd. Dit zou voor een dergelijk kleine opleiding nefast zijn.
61,54 % van de medewerkers OP en ATP zijn vrouwen. 80,77 % van het personeel is tussen 40 en 60 jaar,
waarvan 38,46 % ouder is dan 50 jaar.
In een document ‘Toewijzing bestaffing’ wordt een gedetailleerd overzicht gegeven van de inzet en taakbelasting
van het personeel voor elk domein van de opleiding:
- Studentenaangelegenheden:
- leerbegeleiding
- ombudswerking studenten
- coaching studentenparticipatie
- Onderwijsaangelegenheden:
- onderwijsontwikkeling
- professionalisering opleidingsteam
- Internationalisering.
- Integrale kwaliteitszorg.
- PWO en maatschappelijke dienstverlening.
Bij inzage van de lijst met opgave van de onderwijs- en onderzoeksopdracht van het personeel Office
management, stelt de commissie vast dat er geen personeelsleden zijn met een onderzoeksopdracht.
De commissie stelt vast dat de taakbelasting momenteel op een vrij mechanische manier wordt berekend (via
percentages). Dit systeem wordt in de toekomst herwerkt. In samenspraak met het OP wordt op opleidingsniveau
momenteel gezocht naar redelijke parameters voor onderwijsopdrachten en beleidsondersteunende taken. Het
toewijzen van onderwijsondersteunende opdrachten gebeurt collectief binnen de opleidingscommissie.
De commissie heeft vastgesteld dat er weinig onderwijzend personeel voltijds in de opleiding Office management
werkt: er zijn 15 personeelsleden met een opdracht van minder dan 20 % in de opleiding Office management.
Voor de resterende tijd van hun opdracht wordt dit personeel ingezet in de opleiding Bedrijfsmanagement.
Bepaalde opleidingsonderdelen worden wel door dezelfde lectoren gegeven, maar het grootste deel van het
opleidingsprogramma is opleidingsspecifiek en wordt apart gegeven.
De commissie begrijpt de pedagogische argumenten om niet enkel met personeel te werken dat voltijds in de
opleiding Office management werkt .
Studenten en afgestudeerden bevestigen aan de leden van de commissie dat deze differentiatie tussen de
opleidingen Office management en Bedrijfsmanagement effectief gebeurt en dat zij dit als goed ervaren.
70 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie beveelt de opleiding aan om continu aandacht te blijven hebben voor de specifieke profilering
- de identiteit - van de afstudeerrichting Management assistant.
Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is. De opleiding heeft
gekwalificeerde, professioneel geëngageerde medewerkers in dienst. Het gevoerde personeelsbeleid bevordert
hun instap en groei in de kernprocessen. De opleiding biedt haar personeelsleden ruime kansen voor
vakspecifieke en didactische professionalisering.
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 71

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding Office management wordt momenteel georganiseerd op drie locaties. Het masterplan van de
hogeschool voorziet tegen 2009 de ingebruikname van een nieuwe campus op de Kantienberg, voor de
opleidingen van de studiegebieden Gezondheidszorg, Handelswetenschappen en bedrijfskunde en dus ook de
opleiding Office management. Door de nieuwbouw zal het aantal locaties in de Arteveldehogeschool worden
verminderd. De locaties zijn allemaal vlot bereikbaar met het openbaar vervoer.
De Facilitaire dienst van de hogeschool ondersteunt de kernprocessen in de opleiding (onder meer aankoop en
beheer van meubilair, beheer van kopieertoestellen, verkoop van boeken en cursussen, beheer van audiovisuele
uitrusting van leslokalen en auditoria,…). De dienst ICT ondersteunt de werking van de hogeschool op het vlak
van Informatie- en Communicatietechnologie binnen onderwijs, onderzoek en ondersteunende diensten.
De opleiding beschikt in totaal over 19 leslokalen (inclusief computerleslokalen en multimedialokalen), waarvan
zeven lokalen zijn uitgerust met LCD-projectoren. In een open leerruimte kunnen studenten oefenen onder
toezicht van een ICT-lesgever. Het computeroefenlokaal staat permanent ter beschikking van studenten, maar
dan zonder begeleiding. Het call center is uitgerust met 8 telefoonposten voor communicatieoefeningen. De
opleiding gebruikt de auditoria Hoogpoort en Nemrod (telkens 200 zitplaatsen) occasioneel voor evenementen.
Twee patio’s doen dienst als ontspanningsruimten met zithoeken en snack- en drankautomaten.
De mediatheek is dagelijks open van 8.30 uur tot 18.00 uur en 95 % van de vakantiedagen (uitgezonderd de
periodes van het collectieve verlof). In het gesprek met de commissie wordt beweerd dat het met 2,1 VTE moeilijk
is om de openingsuren nog te verruimen. Er zijn dan ook geen concrete plannen om meer openingsuren te
voorzien. De fysieke collectie bestaat uit boeken, tijdschriften, losbladige werken, eindwerken, stageverslagen en
persdossiers. De aanwezige boeken, tijdschriften- en krantenartikels zijn niet ouder dan 5 jaar. De elektronische
collectie bestaat uit de website, een intranet, vakspecifieke cd-roms, elektronische databanken en e-tijdschriften.
Volgende vakspecifieke cd-roms werden aangetroffen: taal cd-roms, woordenboeken, specifieke software voor
bepaalde opleidingsonderdelen. In de mediatheek staan 24 pc’s voor circa 1500 studenten. Tijdens het bezoek
werd aan de commissie bevestigd dat dit toereikend was. Tijdens de introductieweek krijgen de eerstejaars een
mediatheekintroductie. In 2004 werd er een onderzoek bij de gebruikers van de mediatheek opgestart.
De collectie is afgestemd op de curriculuminhouden van de afstudeerrichting.
De commissie heeft kunnen vaststellen dat de studenten aan zelfstudie kunnen doen. Er zijn voldoende materiële
voorzieningen én capaciteit voor zowel studenten als lectoren. Ook de facilitaire ondersteuning is volgens de
commissie op de meeste vlakken voldoende; er wordt nog meer slagkracht nagestreefd betreffende snelheid en
polyvalentie. Les- en computerlokalen zijn voldoende uitgebouwd. Er wordt ook samengewerkt met andere
mediatheken.
De huidige spreiding van de opleiding over drie vestigingen is duidelijk een nadeel voor zo’n kleine opleiding.
72 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

De nabijheid van de Universiteit Gent en haar sociale studentenvoorzieningen betekenen momenteel duidelijk
een meerwaarde voor de hogeschool. Op onderwijsvlak manifesteert de meerwaarde zich vooral op het vlak van
het gebruik van andere bibliotheken en auditoria.
Aan de commissie is verteld dat de laatste evacuatieoefening plaatsvond in 2001.
De commissie is van mening dat de infrastructurele faciliteiten voldoen om de opleidingsbehoeften in te vullen en
de opleiding haar specifieke opleidingsdoelstellingen kan realiseren.
De opleidingsverantwoordelijken en het onderwijzend personeel zijn zich bewust van het feit dat de huidige
gebouwen waarin de opleiding Office management is gevestigd weinig of geen mogelijkheden bieden voor
mensen met een motorische handicap. Het probleem van de (on)toegankelijkheid is gekend.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om evacuatieoefeningen te houden in overeenstemming met de geldende
voorschriften.
Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Abituriënten worden geïnformeerd via mailings, de website en infodagen. Verder worden abituriënten ook
ingelicht via informatiebrochures, contacten met CLB’s, informatie in bibliotheken, secundaire scholen, activiteiten
van de dienst SOVOarte en individuele antwoorden op e-mails. Informatiegesprekken worden ook informeel
gevoerd op SID-ins en tijdens informatiedagen.
Er is een duidelijk concept voor leer- en leertrajectbegeleiding (op basis van de missie) met een centrale rol voor
de dienst Studieadvies, die tevens een signaalfunctie heeft naar het beleid. De medewerkers overleggen met
betrekking tot de hun toegewezen domeinen met de betreffende contactpersonen en rapporteren aan de directeur
Studenten- en Onderwijsbeleid. De dienst Studieadvies werkt samen met zowel interne- als externe partners.
Studiebegeleiding wordt jaarlijks geëvalueerd via kwantitatief onderzoek afgewisseld met een kwalitatieve
analyse; de meest relevante meetgegevens worden opgenomen in een rapport. Alle studenten kunnen terecht bij
de dienst SOVOarte voor psychosociale begeleiding. Er worden verschillende initiatieven opgezet met betrekking
tot de opvolging van de studievoortgang:
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 73

Instroom
Er wordt een introductiedag en een intakegesprek georganiseerd en er wordt een individuele fiche per student
bijgehouden. Studenten kunnen deelnemen aan een screening van hun leer- en studiestrategie via de ‘Learning
and Study Strategies Inventory’ (LASSI)-test. Hierdoor kunnen risicostudenten worden gedetecteerd. De gratis
beschikbare cd-rom MANI licht de vaardigheden toe die nodig zijn voor een succesvolle overstap van secundair
naar hoger onderwijs.
Vóór de start van het academiejaar kan de student deelnemen aan instapcursussen waaronder ICT, taalvaardigheden
en spreken voor een groep.
Op het niveau van de hogeschool wordt een algemene introductiecursus studievaardigheden aangeboden. Voor
de opleiding Office management worden studievaardigheidstrainingen georganiseerd in verband met plannen,
noteren en structureren van studiemateriaal en examens afleggen.
Late inschrijvers worden opgevolgd door de onderwijscoördinator. Studenten bevestigen dat late inschrijvers
goed worden opgevangen door de lectoren. De studiebegeleiding wordt door de eerstejaars elk jaar geëvalueerd.
Meetresultaten worden doorgegeven aan de studiebegeleiders en de opleidingsdirecteur.
Doorstroom
De eerstejaars worden continu begeleid door een team van studiebegeleiders - die allen lesgevers zijn - en ook
fungeren als aanspreekpunt. Op vrijwillige basis kunnen studenten een ‘studievaardigheidstraining’ volgen. Naast
de begeleiding door studiebegeleiders is er ook specifieke vakbegeleiding voor de opleidingsonderdelen
Boekhouden, Frans en Duits. Studenten worden bevraagd en de resultaten worden gebundeld in een rapport. Dit
rapport geeft aan dat eerstejaars tevreden zijn over de studiebegeleiding.
De tweedejaars worden begeleid door een onderwijscoördinator en de studiebegeleider van het tweede en derde
jaar.’ Het eerste aanspreekpunt bij (studie)problemen blijft de studiebegeleider. Indien nodig wordt er
doorverwezen naar de onderwijscoördinator. De leertrajectbegeleiders zijn zich bewust van de problemen rond
plannen en organiseren in het tweede jaar.
Uitstroom
Het uitstroombeleid wordt uitvoerig gedocumenteerd. Er zijn twee doelgroepen: de laatstejaars en de alumni. Via
bevragingen van die twee groepen en het werkveld wordt het uitstroombeleid getoetst en aangepast. Men wil
daarbij de band tussen hogeschool en student/afgestudeerde zoveel mogelijk behouden. De student moet zo
correct mogelijk over de diverse mogelijkheden worden geïnformeerd via informatiemomenten, brochures, de
afstudeerdag, e-consultaties en adviesgesprekken. Er zijn ook sessies voorzien rond solliciteren, er is een
tewerkstellingsdienst, de ondernemingszin wordt aangewakkerd en de studenten worden bevraagd over de
kwaliteit van de uitstroombegeleiding. Een brochure SUCCES geeft tips voor verder studeren, solliciteren en
werken. Er wordt ondersteuning verleend door de dienst Studieadvies of door STAP Gent bij studieheroriëntering.
Aan de hand van de beschikbare documenten en uit de gesprekken stelt de commissie vast dat de
informatievoorziening en studiebegeleiding met het oog op studievoortgang effectief aansluiten bij de behoeften
van studenten.
74 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

Studenten die de opleiding vroegtijdig verlaten stappen in een exitprocedure. Hiermee wil men hen informeren
over de voor- en nadelen van uitschrijven én structurele en functionele tekorten binnen de hogeschool opsporen.
De exitprocedure wordt tijdens de visitatie concreet toegelicht: eerst wordt een gesprek met een
leertrajectbegeleider gevoerd om te detecteren of het gaat om persoons- of opleidingsfactoren. Op basis daarvan
krijgt de student studieadvies of wordt hij doorverwezen naar STAP of (bij persoonlijke problemen) naar de dienst
SOVOarte. Exitgesprekken worden geregistreerd op het exitformulier.
De psychosociale begeleiding van studenten wordt vooral opgenomen door de dienst SOVOarte op vraag van de
student en na doorverwijzing door een leertrajectbegeleider/lesgever of de ouders.
De commissie heeft tijdens het gesprek met de studenten en afgestudeerden vastgesteld dat de studie- en
studentenbegeleiding zeer goed verlopen en dat dit – volgens de afgestudeerden – een sterke troef is.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: voldoende
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: goed
is de commissie van mening dat de huidige infrastructuur voldoet om de basisbehoeften van de opleiding in te
vullen. De nieuwe campus op één locatie zal de opleiding extra comfort bieden. De informatievoorziening en
studiebegeleiding zijn op maat van studenten uitgebouwd, zijn effectief met het oog op de studievoortgang en
worden gewaardeerd door studenten en afgestudeerden. De visitatiecommissie stelt dat de opleiding voor dit
onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 75

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het kwaliteitsbeleid vertrekt vanuit 3 functies: verankering, verbetering en verantwoording.
Het IKZ-systeem wordt centraal vastgelegd door de Arteveldedienst IKZ, maar niet de inhoud ervan, om zo de
eigenheid van de opleiding te waarborgen. De hogeschool beschikt over een kwaliteitshandboek, waarin alle
‘good practices’, ontwikkeld door onder andere de kwaliteitverbeterteams (KVT’s) worden geborgen. Procedures,
documenten en standaardformulieren voor diverse verbeterprocessen werden ontwikkeld en worden verspreid via
het intranet of internet. In de werking van kwaliteitszorg staat de PDCA-cyclus centraal.
De kwaliteitsverbetering is geënt op twee bewegingen: een top-downbeweging en een bottom-upbeweging.
- Top-downbeweging: in uitvoering van het onderwijsconcept van de hogeschool wordt een opleidingsplan
voor de opleiding opgesteld met de opleidingsdoelen (voor middellange en lange termijn).
- Het kwaliteitsplan bewaakt de operationele doelen op korte termijn en wordt jaarlijks opgesteld en
geëvalueerd.
- Bottom-upbeweging: via het zelfevaluatieinstrument PROZA en via andere onderzoeken en metingen.
De opleiding verkent en overlegt jaarlijks met de hulp van het zelfevaluatieinstrument PROZA de te verbeteren
aspecten van de kern- en ondersteunende processen.
Volgende aandachtsgebieden van het Proza-instrument werden afgehandeld:
- In 2002-2003 personeelsbeleid, kernprocessen en studententevredenheid in de opleiding.
- In 2003-2004 performantie van de opleiding.
- In 2004-2005 strategisch beleid, middelen en samenwerking, waardering door de maatschappij.
Volgende doelgroepen worden systematisch bevraagd:
- Studenten worden bevraagd over doceer- en/of begeleidingsgedrag van lesgevers en/of medewerkers,
kwaliteit van de opleidingsonderdelen (onder meer inhoud, leermiddelen, …), tevredenheid en welbevinden
van studenten over kernprocessen en organisatiespecifieke en ondersteunende processen
(gebruikersonderzoek mediatheek en instroom-, doorstroom- en uitstroombegeleiding,…), studietijd bij het
verwerken van het studieprogramma.
- Personeel wordt bevraagd over tevredenheid en welbevinden van medewerkers, inschatting van studietijd
van de onderwijs- en begeleidingsactiviteiten.
- Beroepenveld en stageplaatsen worden bevraagd over competenties en curriculuminhoudelijke aspecten
met evenzeer aandacht voor de aanpak van de begeleiding van studenten en de organisatie van stages.
- Alumni: het uitstroomonderzoek vraagt naar de mening van afgestudeerden over tewerkstelling, curriculum
en tevredenheid over de gevolgde opleiding.
Tijdens het bezoek van de visitatie was een aanzet gegeven om te werken aan een systematiek om bevragingen
bij studenten, personeel, werkveld en alumni te stroomlijnen.
76 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

De opleiding Office management heeft een opdrachthouder IKZ (0,25 VTE) die in zijn taken ondersteund wordt
door de Arteveldedienst IKZ. De taken van de opdrachthouder zijn naast beleidsvoorbereidend werk activiteiten
zoals het gebruik van het zelfevaluatieinstrument PROZA ontwikkelen en stimuleren, de opvolging van
kwaliteitsindicatoren, bijdragen tot de bottom-upcommunicatie en het uitvoeren van de visitatie/accreditatieprocedure.
In het jaar waarin een visitatie met het oog op een accreditatie plaatsvindt, wordt deze opdracht
uitgebreid met 0,5 VTE. Deze opdrachthouder stelt eveneens jaarlijks een kwaliteitsplan op.
De commissie heeft kunnen vaststellen dat de procedures inzake kwaliteitszorg effectief opgenomen zijn in een
kwaliteitshandboek en dat ze worden opgesteld door een KVT in samenspraak met de opleidingsverantwoordelijken.
De resultaten van de bevragingen konden worden ingezien. De commissie zag tevens de
voortgang en opvolging van verbeterprojecten in.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om de opvolging van de verschillende onderzoeken en verbetertrajecten te
bewaken en zichtbaar(der) te documenteren.
Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot
de realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Via haar opleidings- en kwaliteitsplannen bereidt de opleiding, zowel op lange als op korte termijn, acties voor om
stapsgewijs tot verbeteringen te komen. De opleiding beschrijft uitvoerig de kortetermijnverbeterdoelen (ook
gebaseerd op resultaten die afkomstig zijn uit evaluaties) in kwaliteitsplannen die worden opgevolgd door de
kwaliteitverbeterteams en verschillende werkgroepen, onder meer een werkgroep onderwijsvernieuwing. Het
kwaliteitsplan zelf wordt jaarlijks geëvalueerd op zijn realisaties, onder meer in het opleidingsteam.
De commissie heeft het kwaliteitsplan 2004-2005 kunnen inkijken en heeft van onderwijsverantwoordelijken
toelichting gekregen bij diverse verbeterdoelen en de manier waarop ze gerealiseerd worden/zijn. Het
kwaliteitsplan verwijst tevens naar de krachtlijnen van het onderwijsconcept.
Het ZER bespreekt elf aantoonbare realisaties van verbeterdoelen in het kader van onder meer de
onderwijsvernieuwing en het onderwijsconcept. Voorbeelden hiervan zijn:
- het nieuwe opleidingsconcept, de definitie van normstudent en competente student,
- de vernieuwde organisatiestructuur van de opleiding (vakgroepwerking, domein- en onderwijscoördinatoren),
- de herziening van de stageprocedure,
- een nieuw eindwerkconcept,
- de uitwerking van studiebegeleiding en de introductie van de LASSI-test,
- de uitbreiding van de vakgroepwerking en optimalisering van de informatiedoorstroming,
- de maandelijkse elektronische nieuwsbrief voor de interne communicatie,
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 77

- de jaarlijkse structuurgids,
- de integratie van Blackboard als leer-, werk- en communicatiemiddel voor studenten en medewerkers,
Op vraag van de commissie leggen opleidingsverantwoordelijken uit hoe een verbeter- en opvolgingsproces
verloopt voor een voorstel tot curriculumwijziging voor het opleidingsonderdeel Frans.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Medewerkers worden bij interne kwaliteitszorg betrokken via diverse teams, werk- en vakgroepen. Zij vormen
samen het opleidingsteam van de opleiding Office management. Een aantal keer per jaar worden een aantal
verbeterpunten in deze werkgroepen besproken en worden verschillende acties opgezet.
Studenten worden bij de opleiding/interne kwaliteitszorg betrokken via:
- De opleidingsstudentenraad (OSR) die enkel is samengesteld uit de studentenafgevaardigden en hun
opvolgers. De OSR vergadert minstens zesmaal per academiejaar en bespreekt opleidingsgebonden
materies zoals infodagen, stages, werkbelasting, studiebegeleiding, concrete aspecten van het
studentenleven en de behandeling van de agendapunten van de opleidingsraden.
- De opleidingsraad (OR) met een paritaire vertegenwoordiging van studentenvertegenwoordigers uit de OSR
en vertegenwoordigers van het opleidingsteam. De OR vergadert minstens viermaal per academiejaar, kan
informatie opvragen en geeft adviezen over algemene organisatie en werking van de opleiding, bijvoorbeeld
de goedkeuring van examenroosters.
Alumni worden betrokken via het alumni-onderzoek (minstens éénmaal na afstuderen) en zijn voor minstens 2/3
vertegenwoordigd in de consensusgroepen als de aandachtspunten binnen het gebied ‘Waardering door de
maatschappij’ van het PROZA-instrument worden gescoord.
Het beroepenveld wordt geraadpleegd via de opleidingsadviesraad. Deze raad geeft adviezen over hoe de
opleiding moet aansluiten bij de beroepspraktijk en over het te behalen kwaliteitsniveau. Het beroepenveld neemt
deel aan de zelfevaluaties van het PROZA-instrument betreffende het aandachtsgebied ‘Waardering door de
maatschappij’ en is als expert betrokken bij stage- en eindwerkprojecten. De opleiding ondernam actie om de
dynamiek van de OAR te versterken.
78 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

De commissie heeft van de vertegenwoordigers vanuit het beroepenveld de bevestiging gekregen dat zij duidelijk
ervaren dat hun inbreng en deelname wordt gewaardeerd en dat ook effectief rekening wordt gehouden met hun
adviezen.
Ook studenten en afgestudeerden bevestigen de leden van de commissie dat zij effectief betrokken worden en
dat rekening gehouden wordt met hun suggesties.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende
is de commissie van mening dat de interne kwaliteitszorg voldoet aan de basiskwaliteit.
De opleiding beschikt over een kwaliteitszorgsysteem waarvan de procedures opgenomen zijn in een
kwaliteitshandboek. In het kader van interne (onderwijs)kwaliteitszorg organiseert de opleiding bevragingen en
consensussamenkomsten. Verbeterdoelen worden opgenomen in kwaliteitsplannen en gerealiseerd volgens de
PCDA-cyclus. Studenten, lectoren, afgestudeerden en werkveld worden betrokken bij de kwaliteitszorg.
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 79

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1
Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding krijgt van het werkveld en andere partners positieve feedback over de eindkwalificaties van haar
afgestudeerden.
Uit het uitstroomonderzoek van de afgestudeerden in 2001, 2002 en 2003 blijkt dat de meeste afgestudeerden
binnen het jaar werk vinden en dat de meesten ook effectief werken in het domein van Office management. De
afgestudeerden vinden veel voldoening in hun werk. Een meerderheid van de afgestudeerden die aan het
onderzoek deelnamen beweert eveneens dat zij tevreden tot zeer tevreden zijn over de algemene vorming, de
evenwichtige studiespreiding en de verhouding theorie-praktijk in de opleiding. Bovendien krijgen ze voldoende
kansen om door te groeien en zijn ze eerder tevreden over hun salaris.
Tijdens de visitatie bevestigen de vertegenwoordigers van het beroepenveld dat het niveau van afgestudeerden
als beginnende beroepsbeoefenaars beantwoordt aan de vereiste eindkwalificaties en competenties van het
beroep. De afgestudeerden worden in het bedrijfsleven erg gewaardeerd omwille van hun professionele
kwaliteiten en attitudes. Hierbij wordt vooral gewezen op de duidelijk aanwezige theoretische basis, de sterk
ontwikkelde talenkennis (Frans, Engels, Duits en Spaans), het opzoeken en verwerken van informatie, vlot
werken met gespecialiseerde ICT-pakketten en communicatie. Het werkveld stelt dat de afgestudeerden duidelijk
het ‘uitvoerend niveau’ overstijgen en een eigen denkproces ontwikkelen. De afgestudeerden zijn voldoende
bekwaam om zich na een korte inwerkperiode als volwaardige professionals in de bedrijfswereld in te schakelen.
De vertegenwoordigers van het werkveld geven daar voorbeelden van.
Vertegenwoordigers uit het beroepenveld vragen dat algemene sociale attitudes met betrekking tot soft skills,
zoals bijvoorbeeld omgaan met boze klanten, stressbestendigheid, assertiviteit en zelfstandigheid, nog sterker
zouden opgenomen worden in het opleidingsprogramma. Een andere opmerking betreft het veelvuldige gebruik
door studenten van ‘sms-taal en –stijl’ bij het opstellen van mails.
Afgestudeerden bevestigen tijdens het gesprek met de commissie dat zij over het algemeen tevreden zijn over de
verhouding theorie-praktijk en het niveau van de opleiding. Ook in het uitstroomonderzoek wordt dit bevestigd. Zij
stellen dat bedrijven de afgestudeerden van de opleiding Office management van de Arteveldehogeschool op het
vlak van verworven vaardigheden en competenties als beter beoordelen dan afgestudeerden van andere
hogescholen. Afgestudeerden hebben de perceptie dat hun taakinvulling ook duidelijk ondersteunend is en niet
enkel uitvoerend.
Afgestudeerden bevestigen dat de stage een belangrijke bijdrage levert aan de voorbereiding van hun instap in
het werkveld. De stage- en eindwerken die de commissie ingekeken heeft, beantwoorden kwalitatief aan het
vooropgestelde niveau en doelstellingen van de opleiding. De commissie zag de eindexamens in en stelde vast
dat de examinering voor alle opleidingsonderdelen van hoog niveau zijn.
80 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

Als voorbereiding op hun instap in het werkveld nemen laatstejaarsstudenten jaarlijks deel aan de afstudeerbeurs
voor alle afgestudeerden van de Associatie Universiteit Gent. Hier krijgen zij informatie over verder studeren en
maken zij kennis met talrijke bedrijven en organisaties uit de non-profit- en de profitsector. Studenten kunnen ook
deelnemen aan sollicitatietrainingen. In het opleidingsonderdeel Zakelijke Communicatie is er in het derde
opleidingsjaar een ‘Module Solliciteren’. Dat is een driedaagse met participatie van externen die uitleg geven over
onder meer de praktijk van het solliciteren, de hierbij te gebruiken kanalen en het opmaken van een curriculum
vitae.
De commissie nam kennis van de realisaties voor internationalisering: tal van studenten gaan in het buitenland
studeren en er zijn ook redelijk veel inkomende studenten. Meer en meer lectoren gaan naar het buitenland. Er
zijn internationale partnerschappen in verschillende landen en er is het project I@Home.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van rendementscijfers per studiegebied en/of opleiding over de
jaren heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen 45 %
en 50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin wordt de situatie per opleiding of
studiegebied opgevolgd. Daardoor kan de opleiding voor het onderwijsrendement geen streefcijfers formuleren in
vergelijking met relevante andere opleidingen.
Over de academiejaren 1999-2004 slaagt in het eerste opleidingsjaar Office management gemiddeld 56,1 % van
de ingeschreven studenten. Voor dezelfde periode slagen in het tweede opleidingsjaar Office management
gemiddeld 83,4 % en in het derde opleidingsjaar gemiddeld 97,4 % van de ingeschreven studenten.
Op basis van deelname aan de examens zijn de cijfers van de academiejaren 2001-2002, 2002-2003, 2003-2004
achtereenvolgens:
- eerste jaar algemeen op basis van deelname aan examens 69,60 % - 50,00 % - 45,5 %.
- eerste jaar generatiestudenten op basis van deelname aan examens 63,10 % - 44,4 % - 34,4 %.
- tweede jaar op basis van deelname aan examens 87,50 % - 73,00 % - 95,20 %.
- derde jaar op basis van deelname aan examens 94,10 % - 92,90 % - 100 %.
Iedere student die uitschrijft heeft een gesprek dat geregistreerd wordt. Analyse van de resultaten gebeurt in de
opleiding. De gemiddelde studie-uitval over de academiejaren 2001-2004 bedraagt: eerste opleidingsjaar 7,3
studenten, tweede opleidingsjaar 1,3 studenten, derde opleidingsjaar 0,3 studenten.
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 81

Gegeven het beperkte aantal studenten dat jaarlijks afstudeert, heeft de opleiding geen significante gegevens
over de gemiddelde studieduur (een beperkt aantal studenten zou vier academiejaren nodig hebben om de studie
af te ronden). In vergelijking met de gemiddelde studieduur van alle professioneel gerichte bachelors van de
Arteveldehogeschool scoort de opleiding Office management voor de academiejaren 2002-2003 en 2003-2004
beter.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
82 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: goed
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de bereikte resultaten voldoende is. Afgestudeerden en het
werkveld waarderen de kwaliteit van de opleiding in termen van eindkwalificaties en competenties. De stage- en
eindwerken die de commissie gelezen heeft en de eindexamens die de commissie heeft ingezien, bevestigen het
niveau van de afgestudeerden.
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 83

Globaal oordeel
De opleiding bezorgde aan de commissieleden het zelfevaluatierapport samen met de verplichte bijlagen en in
een latere fase de door de commissie bijkomend opgevraagde informatie. Het rapport is samengesteld in overleg
met alle leden van het opleidingsteam. Het zelfevaluatierapport hangt een eerlijk en voldoende kritisch beeld op
van de opleiding en geeft op het einde van elk onderwerp een opsomming van sterke en zwakke punten. De
eigenlijke rapporttekst was over het algemeen duidelijk gesteld. Bij een volgende gelegenheid zou de opleiding
oog kunnen hebben voor het vermijden van herhalingen. In de tekst kan hier en daar ook gewied worden zodat er
uiteindelijk tekst blijft die inhoudelijk direct(er) aansluit bij de criteria en aandachtspunten van het
accreditatiekader.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage tijdens het bezoek
- de opgevraagde documenten
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport
Op basis van de oordelen over:
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende
- Onderwerp 2 Programma: voldoende
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende
is de commissie van mening dat de opleiding voldoet aan de basiskwaliteit.
84 | o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l

OVERZICHTSTABEL OORDELEN1
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
Facet 2.8: Masterproef
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
score facet
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
goed
OK
voldoende
voldoende
voldoende
niet van
toepassing
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
goed
voldoende
voldoende
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld voldoende
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
goed
voldoende
score
onderwerp
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
- Management assistant
1
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
o p l e i d i n g s r a p p o r t A r t e v e l d e h o g e s c h o o l | 85

86 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

2.2 Erasmushogeschool Brussel
Algemene toelichting bij de gevisiteerde opleiding
De Erasmushogeschool Brussel is een multisectorale hogeschool die 29 basisopleidingen aanbiedt, gespreid
over 9 departementen. Met haar 4 702 studenten (cijfer van december 2004) heeft de hogeschool een
gemiddelde omvang in Vlaanderen.
De Erasmushogeschool maakt sinds 2003 deel uit van de Universitaire Associatie Brussel: een samenwerking
tussen de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en de Erasmushogeschool Brussel
De basisopleiding Office management wordt aangeboden op de campus Dansaert, Zespenningenstraat in
Brussel. De basisopleiding Office management biedt twee afstudeerrichtingen aan: Management assistant (MA)
en Bedrijfsvertaler en -tolk (BVT).
Vanaf 2004-2005 werd – rekening houdend met de invoering van de bachelor-masterstructuur – een nieuw
programma van kracht. Dit wordt gradueel ingevoerd en zal vanaf 2006-2007 de hele opleiding omvatten.
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 87

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding Office management baseert haar werking op een onderwijsvisie die garant moet staan voor een
praktijkgericht en functionele didactische aanpak waarin het trainen van professionele competenties centraal staat
en die steunt op drie pijlers: de band met de beroepspraktijk, de focus op persoonlijke ontwikkeling en
competentiegroei van de student en de krachtige leeromgeving.
De opleiding Office management streeft naar een nadrukkelijke profilering van beroepsspecifieke vaardigheden.
Vanuit deze scherpe profilering wil ze een opleiding aanbieden waarin de doelstellingen expliciet aansluiten bij de
eisen en verwachtingen van het beroepenveld. Het competentiegericht karakter van de opleiding kreeg concreet
vorm in een praktijkgerichte en functionele didactische aanpak die onder andere geïnspireerd is op het
onderwijssysteem van Nederlandse onderwijsinstellingen.
De opleiding Office management zorgt voor een algemene vorming, met de nadruk op het verwerven van
essentiële economische en juridische kennis en inzichten in de organisatie van een bedrijf. Centraal staat het vlot
en efficiënt leren communiceren, zowel mondeling als schriftelijk, intern en extern, in het Nederlands en in drie
vreemde talen (Frans, Engels, Spaans of Duits). Daarbij is het essentieel die communicatie en informatiestroom
efficiënt te kunnen verwerven, verwerken en beheren. Het is dan ook van belang de recente informatica,
communicatietechnieken en –technologieën adequaat te kunnen aanwenden.
In de afstudeerrichting Management asisstant ligt de nadruk op het verwerven van organisatievaardigheden,
communicatieve en sociale vaardigheden, zoals zin voor samenwerking, servicegerichtheid en flexibiliteit.
De opleiding Bedrijfsvertaler en -tolk (BVT) is gericht op het verwerven van een gevorderde tot grondige
praktische kennis van het Nederlands en drie vreemde talen. Het beheersen van de schriftelijke en mondelinge
(ver)taalvaardigheid in al haar aspecten is het hoofddoel, naast het ontwikkelen van beroepsgerichte sociale
vaardigheden en de technische vaardigheden voor een efficiënte gegevensverwerking.
88 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

De commissie stelt vast dat de decretale eisen terug te vinden zijn in de opleidingsdoelstellingen.
Vanuit het geactualiseerde beroepsprofiel is een opleidingsprofiel gedistilleerd dat in 2003 herwerkt werd naar
aanleiding van de omvorming tot professionele bachelor en de aanmaak van een competentieschema binnen de
decretale formuleringen. De competentiegericht geformuleerde opleidingsprofielen kwamen gaandeweg tot stand,
in verschillende overlegronden met wisselende samenstelling van optieverantwoordelijken, lectoren, de kwaliteitscoördinator
en het departementshoofd.
De opleiding deed een beroep op verschillende bronnen voor de ontwikkeling van haar competentieraamwerk.
Niet alleen de feedback van gastsprekers, maar ook de goede contacten met onder meer het interimkantoor
Secretary Plus vormen een belangrijke inspiratiebron. Er is ook rekening gehouden met enquêteresultaten die
werden aangeboden door een aantal beroepsfederaties. De organisaties Secretary Plus en Team Club peilden –
onafhankelijk van elkaar – in 2003 naar de beroepsvereisten die men in het bedrijfsleven aan een office manager
stelt. Ze detecteerden vergelijkbare trends. Tot slot werd ook de beroepsomschrijving, uitgeschreven door
Vacature.com, geconsulteerd
De commissie kon ter plaatse de documenten inkijken waarin de competenties vertaald worden in concrete
doelstellingen en tevens toegewezen worden aan opleidingsonderdelen.
De onderwijsvisie en de algemene opleidingsdoelen worden gecommuniceerd via de studiegids, de website en de
departementale infobrochure, en in hun verdere uitwerking naar individuele opleidingsonderdelen ook in het
bijhorende cursusmateriaal en/of op Blackboard, sinds kort Dokeos, in de stagebundel, de algemene PGOhandleiding
(Probleemgestuurd Onderwijs) en de informatiebrochure voor het integrale afstudeerproject (Office
management). De commissie kon ter plaatse deze documentatie verifiëren.
Externe belanghebbenden zoals stagementoren, begeleiders van het ‘Small Business Project’ (SBP) of het
integrale afstudeerproject, worden op de hoogte gebracht van de opleidingsdoelstellingen via de stagebundel en
het individuele contact bij de stagebespreking, of via de afspraken voor het ‘Small Business Project’ of het
afstudeerproject van Management assistant.
Bij het beroepenveld wordt systematisch gepolst naar de actuele trends en noden via de stagecontacten, de
stagebevraging, de contacten met verschillende beroepsorganisaties, via gastsprekers en via bijgewoonde
bijscholingen, trainingen en congressen.
Lectoren formuleren hun bedenkingen en suggesties via de opleidingscommissie of de departementsraad, in de
opleidingswerkgroep, de vakwerkgroep talen of op de algemene personeelsvergaderingen.
De ernst waarmee de opleiding aan de competenties werkt, blijkt ook uit een uniek, driejarig PWO-project
‘Competentiegerichte leeropdrachten voor bachelors Office management’,’ dat de coördinator voor de commissie
heeft toegelicht.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie meent dat ook voor de opleiding Bedrijfsvertalers en –tolken, de typische competenties van
een office manager zinvol zijn om de tewerkstellingskansen van de afgestudeerden te verhogen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 89

Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding heeft haar eindkwalificaties beschreven in het competentieraamwerk. De commissie kon zowel in de
gesprekken als in het ZER en de bijlagen vaststellen hoe die competenties tot stand gekomen zijn. Het
competentieraamwerk omvat een logisch opgebouwd overzicht, waarin de nagestreefde competenties verspreid
over de drie opleidingsjaren zijn opgenomen. De eindcompetenties zijn vertakt en uitgediept in subdoelstellingen
en leerdoelen van complementaire en ook multidisciplinaire opleidingsonderdelen.
De opleiding ontwikkelde een competentieraamwerk: aan elke competentie werden kolommen met de
beheersingsniveaus toegevoegd. Op basis daarvan werden de opleidingsfiches bijgesteld. De commissie kon
voor Management assistant het domeinspecifieke referentiekader van de VLHORA volledig herkennen.
Voor Bedrijfsvertaler en -tolk vond de commissie een aantal competenties uit het domeinspecifieke
referentiekader van VLHORA niet terug. De opleiding verantwoordde dit in de gesprekken met de commissie als
een bewuste keuze, namelijk als een profilering ten opzichte van Management assistant. De administratieve
taken van een office manager passen volgens de opleiding niet in het profiel van een bedrijfsvertaler en -tolk.
Niettemin geeft de opleiding toe, dat veel afgestudeerden Bedrijfsvertaler en -tolk in een baan terechtkomen die
nauw aanleunt bij management assistant.
Er gebeurde geen internationale benchmarking in de strikte zin van het woord, omdat er op hoger
onderwijsniveau geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wél een
vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding
vooral bedoeld voor technisch uitvoerende functies. Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met
opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde
opleidingen. Met buitenlandse vakgenoten is de validering niet systematisch gebeurd – eerder informeel.
De opleiding stuurt haar competenties voortdurend bij. De onderwijsvisie en de algemene opleidingsdoelstellingen
worden systematisch geëvalueerd en desgewenst bijgestuurd, aan de hand van een aantal vaste
informatiekanalen voor interne en externe reflectie.
Studenten geven feedback via hun vertegenwoordiging in de opleidingscommissie Office management en in de
departementsraad.
De opleiding probeert eveneens actief op de hoogte te blijven van de internationaal geldende beroepsvereisten
via het lidmaatschap van SPACE. Van 8 tot 10 maart 2001 ontving de Erasmushogeschool 40 Europese
hogescholen, in het kader van de gelijkstroming van programma’s in Europa.
90 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

De afgestudeerden werden in 2003-2004 bevraagd. Zij vormen een belangrijke toetssteen, aangezien ze vanuit
de praktijk op hun opleiding kunnen terugblikken. In de resultaten werden de introductie van PGO en de
werkvormenmix als scheidingslijn getrokken, om zo de impact van de overstap naar competentiegericht onderwijs
kwalitatief te kunnen meten.
De domeinspecifieke eisen worden vervolgens via verschillende kanalen bij het relevante beroepenveld getoetst.
Voor de opleiding Management assistant werd in 2002 een fiche ontwikkeld om de stageplaatsen systematisch te
bevragen. Voorts verwijst de opleiding naar de contacten met beroepsfederaties, andere hogescholen, actuele
informatie opgedaan via trainingen, lezingen, seminaries en publicaties.
Verder verloopt de evaluatie en bijsturing van de beroepsspecifieke competenties eigenlijk continu (en al dan niet
systematisch) aan de hand van informatie uit intern en extern overleg. Niet alleen afgestudeerden en
professionals, maar ook studenten en lesgevers reflecteren over de domeinspecifieke eisen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om de invloed van de verschillende partners van het werkveld
gelijkmatig te differentiëren.
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie: goed
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: voldoende
is de commissie van oordeel dat de opleidingscompetenties voldoen aan decretale en beroepsspecifieke
vereisten en dit voor alle afstudeerrichtingen. De doelstellingen van de opleiding zijn tot stand komen via overleg
met interne en externe actoren. De opleiding werkt bewust aan een proces van onderwijsvernieuwing via op het
beroepenveld afgestemde doelstellingen. De eindkwalificaties worden getoetst bij het relevante beroepenveld. De
visitatiecommissie stelt dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 91

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het competentieraamwerk en de bijhorende succesfactoren vormen eigenlijk een houvast voor de inhoudelijke
opbouw van het programma. Ze verzekeren een logische opbouw, waarbij in eerste instantie een stevige basis
gelegd wordt, waarop dan beroepsgericht en functioneel kan worden verder gewerkt. De leerpaden zijn als het
ware ingebakken in het competentieraamwerk. Elke lesgever heeft vervolgens als opdracht om vanuit het
competentieraamwerk zijn/haar opleidingsonderdeel in de finaliteit van de opleiding in te passen. Hiermee belandt
de verantwoordelijkheid voor de profilering van een opleidingsonderdeel binnen de totaliteit van het programma
finaal bij de verantwoordelijke lesgever. De optieverantwoordelijken zoeken hier wel naar een begeleidende
functie. Het onderzoek van de opleidingsfiches maakt duidelijk hoe per opleidingsonderdeel de doelstellingen,
werkvormen en evaluatie goed zijn beschreven.
Het programma is al van bij de aanvang opgebouwd rond de volgende pijlers: talen, office management (onder de
vorm van bedrijfsmanagement voor Management assisant), vertalen & tolken en informatica. Inhoudelijk zijn de
opleidingsonderdelen van beide afstudeerrichtingen zo geschikt, dat ze qua moeilijkheidsgraad of verfijning
voortbouwen op het voorafgaande. Er is ook een groeilijn naar meer beroepsgerichte leerinhouden en
vaardigheden ingebouwd. Het opleidingspakket van het eerste jaar vormt namelijk de basis voor een specialisatie
Management assistant of Bedrijfsvertaler en -tolk.
De opbouw van het talenpakket is geïnspireerd op de Europese taalniveaus: Nederlands, Frans, Engels, Duits of
Spaans. Dit systeem biedt de programma’s van de opleidingsonderdelen taal, uniformiteit, transparantie en de
garantie op het gebruik van een internationaal erkende norm. Er is een duidelijke opbouw in de taalvaardigheidsgraad,
en inhoudelijk verschuift het accent doorheen de opleiding van algemene taalbeheersing en communicatie
naar zakelijke communicatie, beroepsspecifieke thema’s en professionele toepassingen.
Het eerste jaar Office management omvat een module bedrijfsmanagement en economische en juridische
vorming, als inleidende verkenning van de professionele context. Ook de pijler informatica wordt al in het eerste
jaar geïntroduceerd. Verder is er een stijgende complexiteit in de opleidingsonderdelen, die via het keuzetraject
worden opgenomen.
In het tweede jaar is er aan elke keuzemodule een PGO-thema gelinkt. In het tweede en derde jaar bouwen de
voor de afstudeerrichting specifieke opleidingsonderdelen verder op de basisinzichten en -kennis die in het eerste
jaar werden aangereikt. De algemene invulling van de opleidingsonderdelen wordt nu vervangen door een voor
de afstudeerrichting specifieke invulling; de labels veranderen dus niet noodzakelijk. Specifieke professionele
training via stage en het integrale afstudeerproject is eveneens gradueel ingebouwd.
92 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

De commissie beoordeelt de PGO-werking (Probleemgestuurd onderwijs) als een innovatieve en adequate weg
tot kennisontwikkeling. Aan de hand van de ‘zevensprongmethodiek’, een logische, stapsgewijze denkstrategie,
wordt de student immers getraind in doelgericht, kritisch reflecteren. De ‘zevensprong’ draagt dan ook
fundamenteel bij tot het ontwikkelen van de meeste algemene en algemeen beroepsgerichte competenties. De
commissie waardeert de plaats van PGO in de opleiding. Het is zowel een middel voor studiebegeleiding als een
stimulans voor zelfstandig werken. Bovendien wordt de PGO-werking ook digitaal goed ondersteund. De
commissie kon de ondersteunende documenten inkijken op Dokeos. De doelstellingen van PGO, de inspirerende
opleidingsonderdelen en de opleidingsonderdelen taal zijn een adequate concretisering van de eindkwalificaties
van de opleiding. Belangrijk is ook dat de keuze van de PGO-thema’s vakoverschrijdend gebeurt.
Het curriculum biedt de mogelijkheid tot het organiseren van gemeenschappelijke modules voor de buitenlandse
en de eigen studenten. Vanaf 2005-2006 volgen de studenten van het tweede jaar binnen het keuzetraject
internationale relaties de opleidingsonderdelen ‘Brussels, gateway to Europe’ en ‘European integration’, samen
met de studenten van de posthogeschoolopleiding CLASS (Communication and Languages as Strategic Skills).
De internationalisering in het curriculum krijgt ook vorm via het talenonderwijs.
De internationale contacten worden ook benut om bij elke studentenaanvraag de opleidingsonderdelen en
doelstellingen van buitenlandse instellingen te vergelijken.
Binnen de opleiding bestaat er ruimte voor flexibele leertrajecten, het zogenaamde ‘Individueel Aangepast
Jaarprogramma’ (IAJ), dat een groeiend succes kent. De regeling voor IAJ staat open voor studenten die een
minimaal aantal studiepunten verworven hebben, en biedt al afgestudeerden een verkort studietraject.
Er is een duidelijke trend naar het aanbieden van individuele keuzetrajecten die het verplichte programma
aanvullen. Deze trend ligt uiteraard in de lijn van het meer individueel georiënteerde karakter van
competentiegericht onderwijs. De ruimte voor een persoonlijke invulling van de studieloopbaan is wel bewust en
ook gradueel in de opleiding voorzien. De opleiding maakt hierbij een onderscheid tussen de expliciete
keuzetrajecten en de impliciete individuele ontwikkelingskansen. Vanaf het tweede jaar heeft de student namelijk
heel wat meer individuele ruimte. Vooreerst is er de stage die elke student vrij kan invullen, zolang de stageplaats
en het takenpakket in de lijn van de opleiding liggen. Verder krijgt elke student de mogelijkheid om via PGO en
projectwerk zijn persoonlijk interesseveld te exploreren. Hoewel studenten in het eerste jaar voor PGO
hoofdzakelijk eenzelfde parcours doorlopen, bieden PGO en projectwerk in het tweede jaar aan de student de
mogelijkheid om eigen accenten te leggen en zich toe te leggen op zijn/haar persoonlijke interesse. In het tweede
jaar Management assistant kan de student in het kader van losse projecten – samen met de opleiding Public
relations – een keuze maken tussen de aangeboden projecten en binnen elk project bepaalde functies bekleden
in overeenstemming met zijn/haar interesses. Ditzelfde geldt voor de werking van het ‘Small Business Project’. In
het tweede jaar Bedrijfsvertaler en -tolk omvat het project ‘Organisatie van een Vertaalwedstrijd’ verschillende
taken en verantwoordelijkheden die de student de mogelijkheid bieden om eigen accenten te leggen. Het derde
jaar staat grotendeels in het licht van het integrale afstudeerproject: de ultieme proeve van bekwaamheid.
De opleiding beschikt over een vaste procedure voor curriculumherziening en -innovatie. Jaarlijks worden
programmaverfijningen doorgevoerd, zowel op inhoudelijk vlak (actualisering) maar ook naar werkvormen toe.
Voorstellen, besproken op de werkvloer, tijdens personeelsvergaderingen en met de opleidingscoördinatoren,
worden eerst voor advies in de opleidingscommissies (inbreng studenten) behandeld en kunnen dan door de
departementsraad goedgekeurd worden.
Het niveau en de inhoud van het opleidingsprogramma worden continu en systematisch gescreend en
bijgestuurd. Op basis van informatie uit het werkveld (stage, gastsprekers, beroepsorganisaties…), maar ook
intern via de opleidingscommissie, vakwerkgroepen, project- en PGO-groepen en in overleg met de
optieverantwoordelijken, peilt men naar de concrete invulling van opleidingsonderdelen, zodat deze zinvol en
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 93

logisch op elkaar kunnen afgestemd worden. In de bevraging van afgestudeerden die de commissie kon inkijken,
werd de opleiding in haar totaliteit bevraagd.
De uitgebreide studiegids bevat het onderwijs- en examenreglement, informatie over het onderwijsaanbod en de
werking van de hogeschool en het departement.
Aanbevelingen ter verbetering:
- Omwille van het onevenwicht tussen de innoverende PGO-werking en de erg traditionele, nietcompetentiegerichte
aanpak van sommige opleidingsonderdelen, beveelt de commissie de opleiding aan
initiatieven te nemen en te bewaken, dat alle opleidingsonderdelen consequent competentiegericht gaan
werken.
Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
In het nieuwe bachelorprogramma dragen de keuzemodules eveneens bij tot kennisontwikkeling in een aantal
specifieke velden. Maar ook andere opleidingsonderdelen werken – zeker vanaf het tweede jaar – met studiemateriaal
dat op de beroepspraktijk afgestemd is en gedidactiseerd werd. Kennisontwikkeling met een expliciete
link naar de beroepspraktijk vinden we tevens terug in de PGO-thema’s ‘De onderneming’ (eerste jaar) en
‘Zakenreis’ (tweede jaar Management assistant), en in het Smal Business Project (opstellen van een businessplan
voor het tweede jaar Management assistant).
Bij het onderzoek van de opleidingsfiches en van de cursussen stelt de commissie vast dat een aantal algemene
opleidingsonderdelen niet voldoende aansluit bij de actuele beroepspraktijk.
Vaardigheidstraining is een essentieel onderdeel in de beide opleidingen. Lectorenteams ontwierpen in de
aanvangsfase van de onderwijsinnovatie actuele en disciplineoverschrijdende PGO-thema’s en projecten, die
passen binnen een kennisgerichte ondersteunende module. Er wordt gestreefd naar authentieke cases en
opdrachten. Dit uitgangspunt impliceert input vanuit verschillende deelgebieden van de opleiding. Ondertussen
blijken de ontwerpen vooral op de schouders van één lector te berusten. Uit de gesprekken met de commissie
blijkt dat de opleiding zich ervan bewust is, dat ze moet zoeken naar een nieuw evenwicht tussen teamwerk en
monocultuur.
Ook de integrale afstudeerprojecten in het derde jaar verzekeren de link met de beroepspraktijk.
94 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

Stage
Aangezien praktijkervaring een reëel aandachtspunt vormt, maakt de student Management assistant al in het
tweede jaar via een stage van vier weken kennis met het bedrijfsleven. In het derde jaar omspant de stage een
periode van twaalf weken op het einde van de opleiding. Er wordt van de student verwacht dat hij/zij actief
inzetbaar is. Op die manier ontwikkelt hij/zij onder begeleiding en met groeiende zelfstandigheid de professionele
vaardigheden en attitudes, vereist voor de zelfstandige uitoefening van een job.
De opleiding Bedrijfsvertaler en –tolk acht het niet wenselijk om de student al in het tweede jaar op stage te
sturen. De studenten zijn op dat ogenblik nog onvoldoende voorbereid op de taken die van hen verwacht zouden
worden. In het derde jaar duurt de stage – net als voor Management assistant – twaalf weken. Hiervan moet de
student er op zijn minst vier in een anderstalige omgeving doorbrengen. De stage wordt namelijk grotendeels
beschouwd als een intensief taalbad voor de betrokken student.
Alle betrokkenen kunnen de doelstellingen, het concept en de concrete richtlijnen over het verloop van de stage
consulteren in de stagesyllabus die op Blackboard/Dokeos gepubliceerd is.
De student dient een stagevoorstel in bij de stagecoördinator via het formulier stagevoorstel, rekening houdend
met de geldende criteria. Bij het zoeken naar een stageplaats kan de student een beroep doen op de informatie
die de opleiding ter beschikking stelt in de mediatheek, waar alle stageaanbiedingen en gegevens over vroegere
stageplaatsen ter inzage liggen. De student kan ook een andere stageplaats voorstellen, voor zover deze aan de
gestelde eisen voldoet. Na goedkeuring door de stagecoördinator kan de student voor een stageplaats
solliciteren.
Tijdens een eerste onderhoud met de stageplaats wordt het stageprogramma besproken en vult de student in
overleg met de stagementor (de begeleider op de stageplaats) het takenformulier in. Ter ondersteuning biedt de
stagesyllabus een overzicht van mogelijke taken en functies voor de stagiair. Pas na goedkeuring van het
takenformulier kan een stageovereenkomst getekend worden door de drie betrokkenen (stageplaats, student en
departementshoofd).
Tijdens de stage rust de begeleiding van de stagiair hoofdzakelijk in handen van het stagebedrijf, dat daarvoor
een stagementor aanduidt.
Voor studenten van het derde jaar Management assistant organiseert men een terugkomdag, waarop de student
tussentijds verslag uitbrengt van zijn werkzaamheden. Voor de studenten Bedrijfsvertaler en -tolk is er geen
terugkomdag.
Na afloop van de stage volgt een functioneringsgesprek met de stagiair, de stagementor en een stagebegeleider
(lector die de stageplaats bezoekt) en stelt men een evaluatieverslag op. De evaluatiecriteria zijn afgeleid uit het
opleidingsprofiel en meten het beheersingsniveau van de vooropgestelde professionele competenties. De
uiteindelijke stagebeoordeling wordt in overleg met de stagecoördinator gegeven.
Stageverslag/eindwerk
Bovendien maakt de stagiair ook een stageverslag op, waarin hij/zij blijk moet geven van een kritische reflectie op
de stageplaats enerzijds en zijn/haar eigen kunnen anderzijds. In het tweede jaar vormen stage en stageverslag
één opleidingsonderdeel. In het derde jaar Management assistant fungeert het stageverslag echter als een
afzonderlijk opleidingsonderdeel en wordt het beschouwd als een geïntegreerde proef. De student licht dan
zijn/haar stage en stageverslag ook toe in een mondelinge eindproef.
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 95

Het aandeel van het stageverslag in de stagebeoordeling bedraagt 30 % in het tweede jaar Management
assistant. In het derde jaar Management assistant wordt het stageverslag als een volwaardig opleidingsonderdeel
naast de stage beschouwd en telt het dus voor 100 %. Voor Bedrijfsvertaler en –tolk mondt de stage uit in een
stageverslag dat samen met het eindwerk op het einde van het academiejaar verdedigd wordt.
Het afstudeerproject in Bedrijfsvertaler en –tolk bestaat uit een omvangrijke vertaal-, transcriptie- en
analyseopdracht met de volgende grote opdrachten: vertaling uit het Nederlands naar een vreemde taal van een
zakelijk document, vertaling uit een vreemde taal naar het Nederlands van een zakelijk document, transcriptie van
een Frans, Engels of Duits/Spaans gesproken zakelijk document en een glossarium bestaande uit 300 woorden
in 4 talen
Het afstudeerproject wordt beoordeeld aan de hand van het dossier (85 %) en in een mondelinge
presentatie/verdediging (15 %), telkens door een jury van taallectoren. De student wordt hierbij getoetst op
zijn/haar taalvaardigheid in het Nederlands, Frans, Engels en het Spaans/Duits.
Binnen Management assistant focust het afstudeerproject zich op de organisatie van een evenement. Om het
geheel aantrekkelijk te maken en de student meer verantwoordelijkheidsgevoel te geven, werkt men vanaf 2004-
2005 met een reële opdrachtgever. De student wordt beoordeeld op basis van een schriftelijke presentatiemap en
een mondelinge presentatie. Bij de evaluatie wordt een onderscheid gemaakt tussen proces- en productevaluatie.
Het eindcijfer is voor de helft collectief en de andere helft individueel bepaald. De evaluatie is overigens in handen
van een jury van betrokken lectoren.
De studenten van het derde jaar Management assistant dragen bij tot de maatschappelijke dienstverlening via het
integrale afstudeerproject, dat gerealiseerd wordt in samenwerking met Vlaamse Jonge Ondernemingen vzw
(Vlajo). Ook worden studenten Management assistant ad hoc ingeschakeld om ondersteuning te verlenen bij
evenementen. Voor Bedrijfsvertaler & -tolk werden de DAD-projecten (‘Dienst Aan Derden’) afgevoerd, omdat de
studenten in het tweede jaar nog te weinig ervaring hebben met vertaalwerk en de werkdruk dit in het derde jaar
niet toelaat.
In het verleden bleven initiatieven om de internationale dimensie in de opleiding te integreren, haperen aan de
taalproblematiek. In 2002 werd daarom de Engelstalige posthogeschoolopleiding CLASS (Communication and
Languages as Strategic Skills) als mogelijke oplossing boven de doopvont gehouden. Deze modules worden
verzorgd door collega’s uit het eigen lectorenkorps en door binnen- en buitenlandse gastlectoren. Deze laatste
worden gefinancierd via de fondsen van het Europese Socrates-programma ter bevordering van de
lectorenmobiliteit. CLASS laat de opleiding toe om anderstalige, inkomende studenten professioneel op te
vangen, en het versterkt ook de onderhandelingspositie met buitenlandse onderwijsinstellingen voor de eigen
studenten. Het aantal studenten uit de eigen basisopleidingen dat in het buitenland opleiding en/of stage volgt,
stijgt voortdurend. In 2004-2005 zullen vijf studenten uit de verschillende opleidingen aan buitenlandse
onderwijsinstellingen studeren. Aangezien het departement alleen zijn beste studenten wil uitsturen, is een aantal
criteria uitgeschreven waaraan een student minimaal moet voldoen, om in aanmerking te komen voor een
studieverblijf in het buitenland.
De commissie heeft het cursusmateriaal aan een kritisch onderzoek onderwerpen en heeft vastgesteld dat het
merendeel actueel is en beantwoordt aan de behoeften van een praktijkgerichte opleiding; enkele algemene
opleidingsonderdelen zijn evenwel dringend aan een kritische revisie toe.
96 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding meer werk te maken van de internationalisering. Bovendien beveelt ze
de opleiding aan om de studenten meer te stimuleren tot kritische reflectie in de eindwerken ten opzichte van
de stageplaats en het eigen leerproces
Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie kon vaststellen dat de opleiding een inhoudelijk samenhangend programma organiseert, dat op
een logische manier naar het verwerven van de eindcompetenties is uitgewerkt. Het curriculum is concentrisch
opgebouwd: de competenties worden op een steeds hoger niveau aangeboden en de complexiteit van
aangereikte problemen, opdrachten en toegepaste kennis stijgt. De ingebouwde graduele toename van
complexiteit is voor de opleiding de onderwijscontext waarin ‘competentiegericht leren’ op een haalbare wijze
operationeel wordt.
Het eerste jaar is georganiseerd in vier modules van telkens acht weken: zeven lesweken en een tentamenweek.
Binnen elke module staat een PGO-thema centraal, waarrond ondersteunende kennisgeoriënteerde
opleidingsonderdelen zijn geclusterd. In elke achtste week leggen de studenten examen af over het voorbije
PGO-thema en over de eventueel hieraan gelinkte opleidingsonderdelen. De achtste week wordt ook benut voor
het afnemen van grotere taaltesten.
In het tweede jaar zijn er drie modules. Het jaar start met twee opeenvolgende modules, die een mix van PGO en
projectwerking aanbieden, waarbij de achtste week telkens een examenweek is. Vervolgens loopt de student
Management assistant vier weken stage. Na afloop van de stage volgt een langere module, die eindigt aan de 1 e
examenzittijd. De student Bedrijfsvertaler en -tolk heeft geen stage in het tweede jaar maar maakt wel kennis met
de professionele wereld via het PGO-thema ‘Taal online’, dat plaatsvindt tijdens de stageperiode van het tweede
jaar Management assistant. In het derde jaar is er slechts een blok van 17 weken, waarbij werkcolleges en het
integrale afstudeerproject centraal staan. Na deze 17 weken volgen respectievelijk een examenperiode en een
stage van 12 weken.
De ruimte voor een persoonlijke invulling van de studieloopbaan is wel bewust en ook gradueel in de opleiding
voorzien. De opleiding maakt hierbij een onderscheid tussen de expliciete keuzetrajecten (in de oorspronkelijke
opleiding beperkt tot keuze voor een vierde taal) en de impliciete individuele ontwikkelingskansen. Vanaf het
tweede jaar heeft de student namelijk heel wat meer individuele ruimte. Vooreerst is er de stage, die elke student
vrij kan invullen, zolang de stageplaats en het takenpakket in de lijn van de opleiding liggen. Verder krijgt elke
student de mogelijkheid om via PGO en projectwerk zijn persoonlijk interesseveld te exploreren. Hoewel
studenten in het eerste jaar voor PGO hoofdzakelijk eenzelfde parcours doorlopen, bieden PGO en projectwerk in
het tweede jaar aan de student de mogelijkheid om eigen accenten te leggen en zich toe te leggen op zijn/haar
persoonlijke interesse.
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 97

Het onderwijsreglement voorziet op welke wijze een student nog kan overschakelen naar een andere
afstudeerrichting binnen dezelfde opleiding of kan veranderen van opleiding. Vervolgopleidingen en voortgezette
opleidingen op bachelorniveau worden op dit moment binnen noch buiten de associatie VUB-EhB aangeboden.
Voor de aansluitende masteropleidingen Vertaalkunde en Tolk (aangeboden door EhB in associatie met VUB)
bestaan voorlopig nog geen voorbereidings- of schakelprogramma’s.
Het totaalprogramma wordt jaarlijks gescreend door zowel lectoren als studenten via de gebruikelijke
overlegorganen en aan de hand van enquêtering (algemene studententevredenheidsenquête). Bij evaluatie en
bijsturing wordt eveneens gebruik gemaakt van informatie verkregen via stage- en werkveldcontacten, via
gastsprekers en beroepsorganisaties en via de afgestudeerden.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale studieomvang van een professionele bachelor.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
98 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Bij de opmaak van de jaarprogramma’s wordt gestreefd naar een evenredige spreiding van de studielast over de
opleiding enerzijds en de afzonderlijke studiejaren anderzijds. Een gelijkmatig gespreide studielast bevordert een
vlot studieverloop voor de student. De studielast in het eerste jaar wordt quasi automatisch gespreid door de
opdeling van het jaar in vier periodes van telkens acht weken. De student doorloopt een module gedurende zeven
weken en wordt in de achtste week geëvalueerd over de opleidingsonderdelen die in de desbetreffende module
centraal stonden. Bovendien worden grotere evaluatiemomenten van de opleidingsonderdelen taal eveneens in
die achtste tentamenweek georganiseerd. Ook het tweede jaar is in modules met bijhorende evaluatieweken
georganiseerd. Het derde jaar telt 18 les- en 12 stageweken.
Na afloop van een module wordt de student onmiddellijk over het voorbije PGO-thema bevraagd. De PGOenquête
in het eerste jaar peilt onder meer naar de gemiddelde tijdsinvestering van de student. Er wordt een
studiebelasting van negen uren per week vooropgesteld. De enquêteresultaten worden aan de
themaverantwoordelijke en de betrokken coaches ad valvas of via een personeelsvergadering meegedeeld.
De studiebelasting van de overige opleidingsonderdelen wordt opgevolgd aan de hand van de algemene
studententevredenheidsenquête. Deze enquête peilt in welke mate de gemiddelde tijdsinvestering van de student
overeenstemt met de vooropgestelde studielast van een specifiek opleidingsonderdeel. De resultaten van deze
jaarlijks georganiseerde enquête worden via een functioneringsgesprek met het departementshoofd aan de
respectievelijke titularis van een opleidingsonderdeel meegedeeld.
De studenten worden uitgebreid geïnformeerd over de betekenis van studiepunten. Het systeem van
studiepunten laat toe de student te informeren over de omvang van een opleidingsonderdeel ook als er geen
contacturen voorzien zijn, zoals bij de projectmodule of de praktijkmodules. De verdeling van de studiepunten
wordt duidelijk vermeld in de algemene onderwijsregeling en in de studiegids van het departement.
In het verleden gebruikte de opleiding een schatting via de logboeken die de studenten moesten bijhouden. Dat is
uiteraard nog geen echte meting. De opleiding beschikt overigens nog niet over een specifieke procedure voor
studietijdmeting. Daardoor worden de traditionele opleidingsonderdelen niet echt gemeten.
Momenteel loopt een onderzoek naar de studeerbaarheid. Daarin worden de studiebelemmerende factoren in
kaart gebracht en worden ook cursussen en ander didactisch materiaal op de studeerbaarheid gescreend.
De commissie stelt vast dat de opleiding een afwachtende houding aanneemt tegenover de monitoraten; als er
geen interesse blijkt vanwege de studenten worden zij niet ingericht. De opleiding neemt geen initiatieven om de
studenten te motiveren voor deze vorm van studiebegeleiding.
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 99

De opleiding geeft zelf aan dat, los van de organisatie van het jaar in thematische modules met bijhorende
evaluatie, het aantal expliciet studiebevorderende initiatieven minder sterk uitgebouwd is. Zo zijn er de
niveautesten die de student voor Frans en Engels een vrijstelling kunnen opleveren, de extra oefeningen voor de
cursus boekhouden via Blackboard/Dokeos en de cursus Typen die in het eerste jaar wordt aangeboden.
De jaarindeling in blokken verhoogt de studeerbaarheid.
In de gesprekken met de commissie geven de studenten aan dat de meeste lectoren gemakkelijk bereikbaar en
aanspreekbaar zijn. Ook ervaren ze de PGO-aanpak als ondersteunend voor de studie. Wel vragen ze een
betere planning van taken en examens, zodat ze voldoende tijd kunnen investeren in de voorbereiding van de
examens.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om proactief werk te maken van monitoraten en studiebegeleiding en
studenten daartoe te motiveren.
Facet 2.6: Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding biedt de student een gaandeweg meer professioneel georiënteerde context aan. Via een
redeneermodel, de zogenaamde ‘zevensprong’, leren studenten beroepsproblemen oplossen en specifieke
producten of diensten ontwikkelen. Bovendien staat de persoonlijke ontwikkeling en competentiegroei van de
student zoveel mogelijk centraal binnen deze leeromgeving. De zelfsturing van de student groeit voortdurend. Dit
uit zich in de ontwikkeling van intensievere naar extensievere begeleiding, in de groei van kleinere taken naar
grotere en complexere projecten die de student zelfstandig uitwerkt.
Bovendien wordt het contact met de student – binnen organisatorische en voornamelijk financiële
mogelijkheden – zo direct mogelijk gehouden, wat differentiatie toelaat. In de mate van het mogelijke worden
studenten individueel of in kleine groepjes begeleid.
De opleiding wil een krachtige leeromgeving bieden die levensecht en functioneel is. Ze benadert de
beroepspraktijk zo nauw mogelijk. De leeromgeving nodigt de student uit tot activiteit, stimuleert 'leren leren',
maar voorziet ook in coaching. Coaches en projectbegeleiders ondersteunen de student procesmatig en
stimuleren hem in de reflectie over zijn eigen professioneel functioneren.
Om aan deze voorwaarden tegemoet te komen, gebruikt de opleiding een werkvormenmix met verschuiving van
meer naar minder sturend onderwijs. Het ZER somt een veelheid van werkvormen op, zoals hoor en
100 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

werkcolleges, practicum en begeleide zelfstudie. Innoverend is het PGO (Probleem Gestuurd Onderwijs). In het
eerste jaar is PGO vooral gericht op kennisverwerving, in het tweede jaar expliciet is het beroepsgericht. De
projecten omvatten dan toepassingstaken en kleine projecten. In het tweede jaar is ook de overstap naar
projectonderwijs ingebouwd in de vorm van het ‘Small Business Project’), waar studenten in kleine groep werken
aan een reëel probleem, in opdracht van een reële opdrachtgever.
De opleiding gebruikt ook erg diverse leermiddelen. De commissie onderzocht het cursusmateriaal, de
handboeken en ander ondersteunend didactisch materiaal, en beoordeelde dat overwegend als up-to-date en
relevant. Het materiaal voor enkele algemene opleidingsonderdelen is evenwel dringend aan een updating en
kritische revisie toe.
Om de zelfstandige kennisopbouw te ondersteunen, stelt de opleiding een mix van papieren bronnen en
elektronische informatie ter beschikking, en heeft ze expliciet aandacht voor de training in informatievaardigheden.
Geleidelijk aan doet e-learning zijn intrede, met Blackboard/Dokeos en Perception als belangrijke
middelen. Het CLASS-project, waarbij een buitenlandse lector de studenten via Blackboard/Dokeos begeleidt,
getuigt volgens de commissie van aandacht voor nieuwe impulsen van buitenaf.
In de gesprekken met de commissie geven de studenten aan, dat ze de opleidingsonderdelen taal liefst
gescheiden per afstudeerrichtingen willen krijgen, zodat de taalbeheersing meer gericht kan geoefend worden.
Systematisch screent de opleiding de opleidingsonderdelen op hun wenselijkheid en het bereikte resultaat door
zowel lectoren als studenten via de gebruikelijke overlegorganen (opleidingscommissie, opleidingswerkgroepen,
vakwerkgroep talen, algemene personeelsvergaderingen) en aan de hand van enquêtering (bevraging van
afgestudeerden, algemene studententevredenheidsenquête, algemene PGO-enquête).
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om te bewaken, dat alle opleidingsonderdelen echt competentiegericht
werken en aangepast cursusmateriaal ter beschikking stellen. Bovendien lijkt het de commissie wenselijk dat
de taalbeheersing afzonderlijk aangebracht wordt voor de afstudeerrichtingen Management assistant en
Bedrijfsvertaler en -tolk.
Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De procedures, reglementen en criteria voor evaluatie en deliberatie zijn gebaseerd op de officiële richtlijnen van
de Erasmushogeschool Brussel, conform de wetgeving. Een aantal departementale specificaties vult deze
centrale reglementering aan. Ze hebben onder andere betrekking op de overdracht van examencijfers naar een
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 101

volgend academiejaar, de resultaten voor permanente evaluatie en PGO-modules in een eerste examenzittijd en
de slaagcriteria voor geclusterde opleidingsonderdelen. In geval van betwisting voorziet de hogeschool in een
juridische dienst voor klachtenbehandeling en een beroepsprocedure. Indien gewenst kunnen studenten tijdens
de blok- en examenperiode terecht bij de ombudsdienst.
De ombudsdienst is tijdens de examenperiode vlot bereikbaar voor alle studenten van de opleiding Office
management. De ombudsvrouw is aanwezig op alle deliberaties en treedt bemiddelend op in geval van
problemen of conflicten tussen student(en) en lector(en), of bij onregelmatigheden tijdens de examens.
Desgevallend verwijst zij studenten door naar de studiebegeleiders, de dienst SOVEhB of de opleidingscommissie.
De evaluatieweken zijn in overleg met lectoren en studenten op een didactisch verantwoorde manier gepland. De
basisplanning ligt in het verlengde van de gehanteerde onderwijsmethodiek: na elke module volgt een
tentamenweek en op het einde van het opleidingsjaar is er een langere examenperiode. In de loop van het jaar
hebben de eerstejaars drie en de tweedejaars twee tentamenweken, waarin ze geëvalueerd worden over het
afgelopen PGO- of projectthema, de omringende opleidingsonderdelen en eventuele onderdelen van
opleidingsonderdelen taal. De resterende opleidingsonderdelen worden op het einde van het jaar geëvalueerd.
De laatstejaarsstudenten bewijzen hun professionele competentie in een finale examenperiode, tijdens de stage
en met het integrale afstudeerproject. Door deze planning wordt de studiedruk in de eerste twee opleidingsjaren
gespreid, maar tegelijk ook geconcentreerd rond inhoudelijk gerelateerde thema’s. Bovendien houdt deze
planning een nieuwe groeilijn in. De geleidelijke afname van het aantal toetsmomenten stimuleert de studenten in
hun zelfredzaamheid en hun omgang met timemanagement.
De opleiding gebruikt verschillende evaluatie-instrumenten die het niveau van kennisverwerving of de
beheersingsgraad van (deel)competenties in kaart brengen. Naast de klassieke toetsinstrumenten (mondeling of
schriftelijk examen, presentatie met audiovisuele ondersteuning, dossier), ontwikkelde de opleiding aangepaste
evaluatiemethoden, onder meer het aanbieden van een professionele service. Voor een aantal opleidingsonderdelen
wordt gebruik gemaakt van het computerprogramma Perception.
Vanaf het begin van de opleiding evalueren studenten elkaar op hun vaardigheden en attitude binnen de PGOwerking.
Aan de hand van een aantal concrete criteria kennen ze hun ‘peers’ een score toe op, onder of boven
het groepsgemiddelde. Met elke student afzonderlijk voert de coach na afloop van een PGO-thema een
evaluatiegesprek (vier keer in het eerste jaar, drie keer in het tweede jaar), waarbij onder andere de resultaten uit
het peerassessment gebruikt worden. De resultaten op zich worden uitsluitend als indicatieve ondersteuning
gebruikt voor de uiteindelijke quotering. De commissie kon op intranet de procedures en toelichting voor de
studenten inkijken. Wel stelt ze een groot verschil vast tussen de zinvolle evaluatieaanpak van het PGO en de op
loutere reproductie gerichte benadering van een aantal eerder traditionele opleidingsonderdelen.
In de studiegids vinden de studenten de algemene richtlijnen betreffende de evaluatieprocedures terug. De
studiegids wordt al op de verwelkomingsdag, de eerste dag van het academiejaar, uitgebreid toegelicht. De
specifieke eisen en evaluatierichtlijnen voor de individuele opleidingsonderdelen worden via verschillende
kanalen kenbaar gemaakt:
- mondelinge toelichting van de betrokken lector of gastlector;
- schriftelijke toelichting via Blackboard/Dokeos en de eerste pagina van elke cursus;
- schriftelijke toelichting via de studentenhandleiding voor PGO en de syllabi voor stage en integraal
afstudeerproject.
Na afloop van de stage volgt een functioneringsgesprek met de stagiair, de stagementor en een stagebegeleider
(de lector die de stageplaats bezoekt), en stelt men een evaluatieverslag op. De evaluatiecriteria zijn afgeleid uit
het opleidingsprofiel en meten het beheersingsniveau van de vooropgestelde professionele competenties. De
uiteindelijke stagebeoordeling wordt in overleg met de stagecoördinator gegeven. Bovendien maakt de stagiair
ook een stagverslag op, waarin hij/zij blijk moet geven van een kritische reflectie op de stageplaats enerzijds en
102 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

zijn/haar eigen kunnen anderzijds. In het tweede jaar vormen stage en stageverslag één opleidingsonderdeel. In
het derde jaar Management assissant fungeert het stageverslag echter als een afzonderlijk opleidingsonderdeel
en wordt het beschouwd als een geïntegreerde eindproef. De student licht dan zijn/haar stage en stageverslag
ook toe in een mondelinge eindproef. Het aandeel van het stageverslag in de stagebeoordeling bedraagt 30 % in
het tweede jaar Management assistant. In het derde jaar Management assistant wordt het stageverslag als een
volwaardig opleidingsonderdeel naast de stage beschouwd en telt het dus voor 100 %. Voor Bedrijfsvertaler en -
tolk mondt de stage uit in een stageverslag, dat samen met het eindwerk op het einde van het academiejaar
verdedigd wordt.
Voor de examenperiode op het einde van het jaar ingeroosterd wordt, kunnen de studenten hun wensen kenbaar
maken via de opleidingscommissie. Ze krijgen op deze manier inspraak in de concrete planning van de
eindexamens.
Na afloop van de examen- en deliberatieperiode voorziet de opleiding op de laatste dag van het academiejaar
ruimte voor feedback aan de studenten, evenals inzage in de afgelegde schriftelijke examens.
Bij het onderzoek van de evaluatie-instrumenten stelt de commissie vast dat een aantal multiplechoicevragen niet
deskundig opgesteld is.
De opleiding bevraagt systematisch de mening van de studenten over de evaluatie via verschillende
enquêteringen. Na afloop van elk PGO-thema worden de studenten elektronisch bevraagd over onder andere de
evaluatie van het thema. De jaarlijkse algemene studententevredenheidsenquête peilt eveneens naar de
evaluatiemethode van elk opleidingsonderdeel. Het departementshoofd legt de resultaten in een
functioneringsgesprek aan de betrokken lector voor.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om de competenties die men via de stage moet bereiken, ook aan
buitenlandse bedrijven te laten kennen.
Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 103

Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding respecteert de wettelijk bepaalde toelatingsvoorwaarden.
De commissie stelt vast dat de opleiding tot op heden niet beschikt over een echt instroombeleid. De begeleiding
van de eerstejaarsstudenten bestaat tot nog toe enkel uit losse initiatieven. De opleiding onderkent dat probleem.
Recent nam de opleiding het initiatief om een PWO-project op te zetten om karakteristieken van instromers en het
drop-outfenomeen in kaart te brengen en nadien een instrumentarium voor begeleiding te ontwikkelen.
De opleiding beseft dat haar studentenpopulatie behoort tot de risicogroepen op het vlak van drop-out maar heeft
volgens de commissie tot nog toe te weinig initiatieven genomen om dat te remediëren .
De opleiding voorziet wel niveautesten van Frans en Engels. Studenten kunnen op die manier vrijgesteld worden
van het volgen van een deel van de lessen.
De opleiding gebruikt LASSI als instaptoets. Het is een zelfevaluatie-instrument, waarmee de student zijn
startcompetenties in kaart brengt. Studenten met een lage score worden uitgenodigd voor een gesprek.
De commissie stelt vast dat de studiebegeleidende maatregelen te beperkt zijn. Bovendien blijkt de opleiding
weinig energie te investeren in monitoraten.
De opleiding ontwerpt leerwegen voor verschillende groepen studenten. Ze beschikt over procedures voor
studenten in schakeljaren of flexibele leerwegen. Een student kan een IAJ aanvragen op basis van behaalde
resultaten of een al behaald diploma. De opleiding werkt aan een beleid voor eerder verworven competenties en
eerder verworven kwalificaties.
De opleiding beschikt over een procedure voor topsporters en voor studenten met functiebeperkingen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om dringend een beleid uit te werken dat de gegevens uit de
instroomanalyse omzet in een remediëring.
104 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

Oordeel van het onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over :
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma goed
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma voldoende
- Facet 2.3 Samenhang van het programma goed
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
Facet 2.8 Masterproef:
niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: onvoldoende
oordeelt de commissie het onderwerp programma toch als positief. Ze heeft immers geconstateerd dat het
programma een adequate transformatie is van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en de domeinspecifieke
eisen. De commissie beoordeelt de PGO-werking (Probleemgestuurd onderwijs) als een innovatieve en adequate
weg tot kennisontwikkeling. Bovendien worden de thema’s vakoverschrijdend gekozen. Het programma hangt
inhoudelijk goed samen. De opleiding heeft voldoende aandacht voor de studeerbaarheid van het programma. De
afstemming tussen vormgeving en inhoud is voldoende. De beoordeling is gericht op de realisatie van de
leerdoelen en is tevens transparant. De opleiding is zich voldoende bewust van de problematiek van het facet
toelatingsvoorwaarden. De commissie maakt een positieve afweging, omdat zij van oordeel is dat er voldoende
potentieel aanwezig is om de vastgestelde tekortkomingen te verhelpen. De visitatiecommissie stelt dat de
opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 105

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding beschikt over een personeelsbeleid dat op hogeschoolniveau werd vastgelegd in de beleidsnota
‘Personeelsbeleid’. Overeenkomstig die beleidsnota en de centraal goedgekeurde voorschriften, procedures en
reglementen concretiseert het departement zijn specifiek personeelsbeleid.
In samenspraak met het DOC bepaalde de departementsraad een set gedetailleerde criteria die de verschillende
taken binnen het departement naar meetbare taakbelasting vertaalt. Een voltijdse opdracht bedraagt 1.480 tot
1.500 uur op jaarbasis. Op deze wijze streeft het departement naar een gelijke taakbelasting. Jaarlijks worden de
criteria geactualiseerd op basis van reële tijdmetingen en/of opmerkingen van het personeel.
Personeelsbeleid en -planning worden continu bijgestuurd op basis van probleemsignalering via de diverse
overlegkanalen of via de personeelsenquêtering. Concrete realisaties die uit de vorige EFQM-scoring
voortvloeiden, zijn het taakbelastingssysteem en de langetermijnplanning van het personeel. Veel bijsturingen zijn
het resultaat van onderwijsontwikkelingen, zoal de aanstelling van een netwerkbeheerder, de vormgeving van het
studielandschap. Daarnaast participeerde de opleiding ook aan de enquête over personeelstevredenheid
(Berings) en aan het SERV-onderzoek over stress.
De leiding realiseert haar personeelsbeleid en -planning aan de hand van kennis- en competentiemanagement.
Bij selectie en aanwerving worden de gewenste kennis en competenties geïdentificeerd. Expertise speelt hierbij
overigens een steeds grotere rol. De deskundigheidsfiches van het personeel zijn een uiting van dat
kennismanagement. Na de aanwerving verduidelijkt het departementshoofd in een inleidend gesprek de missie
van de hogeschool en licht hij de onderwijsvisie toe. De nieuwe medewerker wordt geïnformeerd over zijn
opdracht en de verwachtingen, en wordt gevraagd deze te situeren binnen het opleidingsprofiel. Nieuwe
personeelsleden worden voorgesteld aan de collega’s en het opleidingshoofd, dat hen in de concrete werking
introduceert. Ze krijgen de gelegenheid om een aantal coachmomenten bij te wonen om zich zo in te werken. Na
enkele weken volgt een functioneringgesprek om de introductie te evalueren en mogelijk bij te sturen.
In het gesprek met de commissie geeft het departementshoofd aan dat hij met de personeelsleden die langer in
dienst zijn enkel informele functioneringsgesprekken voert. Van deze gesprekken worden, bij gebrek aan tijd,
geen notulen genomen. Zowel in de gesprekken met de lectoren als in het onderzoek van de documentatie, stelt
de commissie een kloof vast tussen dynamische lectoren die innoverend met hun opdracht bezig en de meer
traditionele lectoren die een weinig dynamische indruk geven. Vaak zijn deze laatsten nog niet echt
competentiegericht bezig, wat onder meer blijkt uit de opleidingsfiches en uit de gesprekken met de studenten.
De studenten maken melding van lectoren die in hun perceptie weinig voorbereid met hun lesopdracht bezig zijn
en die tevens weinig aanspreekbaar zijn.
106 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

Het professionaliseringsbeleid situeert zich op verschillende niveaus. Vooreerst is er het hogeschoolniveau.
Jaarlijks organiseert de hogeschool een onderwijsinnovatiedag voor alle personeelsleden. Ook in centrale,
departementsoverstijgende werkgroepen, wordt aan professionalisering gedaan door het uitnodigen van
sprekers. Voorbeelden zijn de werkgroep studiebegeleiding en de werkroep ICTO. De hogeschool biedt ook
faciliteiten aan personeelsleden die een hoger diploma willen behalen. Vervolgens beschikt het departement over
een bijscholingsbudget. Vooreerst organiseert het departement bijscholingsinitiatieven. Daarnaast kunnen
lectoren individueel vragen om een bijscholing te volgen. Op het opleidingsniveau wordt jaarlijks een tweedaags
conclaaf georganiseerd waar ook ruimte is voor professionalisering. In de gesprekken met de commissie gaf het
ATP te kennen, dat er meer personeelsmiddelen nodig zijn om de werkdruk te verminderen en om een
kwaliteitsvolle dienstverlening te kunnen blijven garanderen. Er is voor hen bijvoorbeeld nauwelijks ruimte voor
bijscholing, omdat de diensten verzekerd moeten worden.
De commissie heeft aan de hand van de beschikbare documenten kunnen vaststellen, dat het personeel
voldoende expertise heeft om het programma adequaat te kunnen invullen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Uit de deskundigheidsfiches blijkt dat de meeste lectoren niet meer actief zijn in het werkveld. Velen hebben
overigens wel een professionele expertise uit hun verleden. Dat wordt evenwel gecompenseerd door het
aantrekken van gastsprekers en door de intensieve samenwerking met de stagementoren. Professionals
begeleiden de studenten tijdens hun stage. Ten slotte betrekt de opleiding professionals bij de beoordeling van de
studenten, bijvoorbeeld van het integrale afstudeerproject. Het lidmaatschap van SPACE is voor enkele lectoren
tevens een belangrijke manier om in contact te blijven met het internationale werkveld.
Het ZER stelt overigens dat de professionele expertise sinds de onderwijsvernieuwing een belangrijk
wervingscriterium is geworden.
Uit de personeelsenquête in maart 2004 komt de vraag naar een actiever bijscholingsbeleid naar voren. Dat blijft
een moeilijke kwestie, omwille van de beperkte middelen. Bijscholing verloopt grotendeels op eigen initiatief en
wordt centraal gestuurd wanneer het in de departementale behoeften past. De grote werkdruk vormt voor velen
een struikelblok: het departement kan gezien het krappe budget geen vervanging voorzien voor lectoren op
training, waardoor gemiste contacturen achteraf systematisch moeten ingehaald worden. Het maakt ook de meer
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 107

intensieve bijscholingen, die over een langere periode lopen en waar in het departement een reële vraag naar is,
onmogelijk.
Een aantal personeelsleden engageert zich in maatschappelijke dienstverlening. Die bestaat vooral in het
verzorgen van cursussen voor derden. Voorbeelden zijn het cursusaanbod voor CEVORA (opleidingscentrum van
het Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor Bedienden), lezingen over ‘Onderwijsinnovatie met PGO’ en het
imago-onderzoek voor VLOR.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de lectoren om permanent aandacht te hebben voor wat in het brede beroepenveld
gebeurt. De internationale dimensie kan nog versterkt worden door ook beroepsgerichte contacten met het
buitenland uit te bouwen.
- De commissie adviseert de opleiding om haar personeel te stimuleren ten volle gebruik te maken van het
personeelsontwikkelingsplan (POP)…
Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding Office management beschikt over 6,02 voltijdse eenheden (VTE) onderwijzend personeel (OP). Het
gaat om 22 statutaire eenheden die, één iemand uitgezonderd, deeltijds aan de opleiding Office management
verbonden zijn. 17 van hen zijn vastbenoemd en 5 werken in tijdelijk dienstverband. Verder werkt 0,44 VTE als
administratief en technisch personeel (ATP). Het gaat om 4 statutaire eenheden, die allen deeltijds aan de
opleiding Office management verbonden zijn. Tenslotte is er nog 0,21 VTE voorzien als contractueel personeel.
Momenteel is de verhouding van het aantal studenten (55) per voltijdse lector: 9,75 studenten per VTE OP.
De leeftijdstructuur is onevenwichtig: 2 lectoren zijn jonger dan 40 jaar, 11 zijn tussen 40 en 49 jaar en 7 zijn 50
jaar of ouder.
De man-vrouwverhouding laat een evenwicht zien: 11 mannen en 10 vrouwen.
Door de gesloten enveloppenfinanciering en de decretaal opgelegde extra taken kampt de opleiding Office
management, door het minimale omkaderingscoëfficiënt OBE van 1, met een voortdurend en nijpend tekort aan
middelen. Tegelijk is de taakbelasting van de personeelsleden erg gestegen.
De commissie bedenkt dat een kritische massa van studenten noodzakelijk is om voldoende comfortabel te
kunnen werken. 55 studenten (voor 2004-05) is te weinig en leidt tot bizarre situaties, zoals een cursus Duits voor
één student.
108 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt de opleiding om te overwegen of ze, gezien de beperkte middelen, bepaalde taken niet
kan uitbesteden. Bovendien is het wenselijk prioriteiten te stellen in het inzetten van personeelsleden. Zaken
zoals de boekenverkoop kunnen bijvoorbeeld door studenten overgenomen worden.
Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. De opleiding beschikt over gekwalificeerd personeel. Er is aandacht voor de pedagogische,
didactische en vakinhoudelijke vorming van de onderwijsgevenden ondanks de beperkte middelen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 109

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding betrekt sinds het begin van dit academiejaar de nieuwe campus Dansaert, een gerenoveerd gebouw
in het stadscentrum. De campus biedt een waaier aan mogelijkheden om innovatieve onderwijsvormen te
ondersteunen: studielandschap, een ruim gamma aan lokalen (auditoria, PGO-lokalen, pc-lokalen…), een
lectorenruimte en een dakrestaurant. De commissie stelt al sporen vast van vervuiling op de nieuw geverfde
muren en stelt voor dat de opleiding een sensibiliseringscampagne voor de studenten zou organiseren om het
gebouw proper te houden.
Er is een groot bureaulandschap met een persoonlijke werkpost en een computer voor elke lector. Deze
infrastructuur past in het departementaal beleid. Het bureaulandschap biedt professionele werkomstandigheden
en stimuleert een overlegcultuur en de maximale beschikbaarheid van het personeel.
Voor studenten staan faciliteiten ter beschikking zoals een onthaalbalie, een studentensecretariaat en
vergaderruimten voor de studentenraad.
Op het vlak van ICT heeft het departement de jongste jaren fors geïnvesteerd. De evolutie situeert zich enerzijds
op het vlak van e-learning en anderzijds op het vlak van de algemene werking van het departement:
infrastructuur, communicatie en organisatie. Het studielandschap, het pc-lokaal en het lectorenlandschap werden
voorzien van nieuwe pc’s.
De infrastructurele faciliteiten voldoen om de opleidingsbehoeften in te vullen en de opleiding haar specifieke
opleidingsdoelstellingen te laten realiseren.
De bibliotheek bevat de boekencollecties van drie opleidingen in een gescheiden opstelling. De politiek is dat
studenten slechts een beperkt aantal boeken voor een beperkte tijd kunnen ontlenen. De collectie is afgestemd
op de curriculuminhouden van de verschillende afstudeerrichtingen. De bibliotheek is opgevat als een
zelfstudielandschap: een geïntegreerde leeromgeving van noodzakelijke infrastructuur en informatiebronnen,
afgestemd op het onderwijs van het departement. De inrichting is gericht op samenwerking met de PGO-groep.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert de opleiding om de studenten aan te spreken op hun verantwoordelijkheid om het
gerenoveerde gebouw in goede staat te houden.
110 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vooreerst ontvangen toekomstige en beginnende studenten accurate informatie over de opleiding. Potentiële
studenten kunnen algemene informatie verwerven via de website van de hogeschool en het departement, of via
de departementale informatiebrochure. De opleiding participeert ook aan de SID-In’s, de informatiebeurzen over
het studieaanbod in het hoger onderwijs. Het departement organiseert ook jaarlijks twee opendeurdagen, in het
voorjaar en begin september. Op deze opendeurdagen kan de potentiële student zich een concreet beeld vormen
van de opleiding. Voor buitenlandse studenten heeft de hogeschool een Engelstalige website.
Bij de aanvang van het academiejaar organiseert men een verwelkomingsdag voor de starters van het eerste
jaar. Als afsluiter van de praktische informatiesessie ontvangen de beginnende eerstejaars ‘S. O. S.! Mijn brein
wordt te klein’, een handleiding over studiemethodes met een korte toelichting die de commissie kon inkijken.
Voorts worden de starters wegwijs gemaakt in de gedrukte en de elektronische studiegids, die zij via Blackboard
(nu Dokeos) kunnen consulteren.
Met het ‘LASSI’-instrument hoopt de opleiding de studenten bewuster te maken van hun eigen studiehouding. Het
is een zelfevaluatie-instrument om aspecten van de motivatie, leerstijl en studiemethode in kaart te brengen bij
het begin van de opleiding. De studenten met een slechte score worden uitgenodigd voor een gesprek. Volgens
de commissie staat de opleiding nu voor de uitdaging om de instroomgegevens grondig te analyseren en op basis
daarvan acties te ondernemen.
Het merendeel van deze begeleidingsvormen vindt plaats op initiatief van de student. De opleiding verantwoordt
die praktijk door te wijzen op de vlotte aanspreekbaarheid van de lectoren en de laagdrempeligheid, een gevolg
van de gehanteerde werkvormen en de aanwezige infrastructuur, wat voldoende uitnodigend zou werken.
Lectoren beschikken over een eigen werkplek om als vlot bereikbare helpdesk te kunnen functioneren.
De verantwoordelijken voor de studiebegeleiding stellen in het gesprek met de commissie, dat zij bij de studenten
hoe langer hoe meer problemen ervaren op het vlak van studiemethodiek en uitstelgedrag, terwijl de studenten
zelf zich niet bewust zijn van die lacunes en hun slechte studieaanpak. De commissie stelt in dit gesprek vast dat
de begeleiders een goede visie hebben op wat studiebegeleiding zou kunnen betekenen en tevens een goed
zicht op de noden van de studenten. Ze stellen ook dat de vrijblijvende aanpak van studenten weinig effectief is.
In de opleiding speelt het PGO een belangrijke rol als element van studiebegeleiding. Via het PGO-systeem
hebben vooral coaches persoonlijk contact met studenten. Zij begeleiden en evalueren een aantal vaardigheden
en competenties, die tijdens de PGO-werking geoefend worden. Coaches geven de studenten hierover feedback
aan het einde van elke module en sturen bij. Ze baseren zich ook op de observaties van de collega-studenten. Bij
groepsdynamische problemen of bij manifeste competentietekorten kunnen zij naar de studentenbegeleider of
naar de lector van het betrokken opleidingsonderdeel doorverwijzen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 111

Monitoraten worden op vraag van de studenten georganiseerd. Maar in realiteit blijkt die vraag gering te zijn. De
commissie is van oordeel dat de opleiding meer pro-actief studenten moet motiveren voor monitoraten en andere
vormen van studiebegeleiding.
Ook kunnen studenten bij studieproblemen de studentenbegeleider contacteren. Tijdens de examens staat een
ombudsdienst ter beschikking.
Het sociale beleid en beheer aan de hogeschool is in handen van de vzw SOVEhB. Het is een overkoepelend
adviesbureau, dat hulp biedt aan studenten met een handicap of met psychosociale vragen. De dienst SOVEhB
verleent ook advies wat betreft studiefinanciering, huisvesting, sportvoorzieningen en het cultuuraanbod in de
stad, en beheert enkele studentenrestaurants.
In de gesprekken met de studenten kwam tot uiting dat voor een aantal onder hen de financiële drempel soms te
hoog is. Bovendien ervaren studenten met functiebeperkingen te weinig ondersteuning.
Aan de hand van de beschikbare documenten en uit de gesprekken stelt de commissie vast, dat de
informatievoorziening en studiebegeleiding met het oog op studievoortgang effectief is en aansluit bij de
behoeften van de student.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie stelt de opleiding voor om ernstig werk te maken van de remediëring van studenten die een
foutieve studiekeuze gemaakt hebben. Verder adviseert ze de opleiding om er proactief werk van te maken
om drempels voor bepaalde groepen van studenten (bijvoorbeeld voor financieel zwakkere studenten of voor
studenten met functiebeperkingen) weg te nemen, bijvoorbeeld via de dienst SOVEHB.
112 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen: - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: goed
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende
Is de commissie van oordeel dat de voorzieningen voldoen aan de basiskwaliteit en dit voor alle
afstudeerrichtingen. De opleiding is gehuisvest in een nieuwe campus, met aangepaste infrastructuur. De
commissie waardeert het lectorenlandschap, met plaats voor iedere lector, en het studielandschap. De opleiding
heeft een inhaalbeweging gemaakt op het vlak van de ICT-uitrusting en heeft een ruim pakket initiatieven ten
behoeve van de informatievoorziening en de studiebegeleiding. Er wordt veel aandacht besteed aan de instroom,
onder meer via het LASSI-instrument. De studenten waarderen de aanspreekbaarheid van de lectoren.
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 113

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De kwaliteitszorg is structureel verankerd in het beleid van de hogeschool. Kwaliteitszorg is een van de
prioriteiten van de opdrachtverklaring en wordt aangestuurd door een centrale stuurgroep. De stuurgroep
kwaliteitszorg is samengesteld uit de departementale KZ-coördinatoren. Een gemeenschappelijk functieprofiel
voor KZ-coördinatoren zou het KZ-beleid in de departementen meer draagkracht moeten geven.
De commissie kon gedurende het visitatiebezoek ervaren hoe de departementale KZ-coördinator de opleiding
Office management op een accurate, gemotiveerde en competente manier begeleidt en ondersteunt in de
kwaliteitswerking.
Het kwaliteitszorgsysteem is gebaseerd op het EFQM-model. Onder meer via het TRIS-instrument brengt de
opleiding sterke en verbeterpunten in kaart, die dan vervolgens uitmonden in actieplannen. Op die manier neemt
men de verschillende fasen van de PDCA-cyclus in acht.
De commissie kon de meetinstrumenten en de resultaten van de metingen inkijken. Daaruit blijkt dat de opleiding
regelmatig aspecten van haar kwaliteit bevraagt. De opleiding gebuikt een brede waaier van meetinstrumenten
voor de verschillende belangengroepen. De opleiding beschikt over een rotatieschema voor de afname. Het ZER
vermeldt als instrumenten:
- de algemene studententevredenheidsenquête;
- de PGO-enquête;
- de stagebevraging;
- de coachevaluatie;
- de EFQM-scoring;
- de SEV-bevraging;
- de personeelstevredenheidenquête;
- de bevraging van afgestudeerden;
- de stageplaatsbevraging.
Daarnaast komt de evaluatie van de kwaliteit ook aan bod tijdens de evaluaties van lectoren door studenten, op
het maandelijkse Studentenplatform en tijdens het jaarlijkse conclaaf.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
114 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot
de realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bewaakt dat de resultaten van de metingen ook leiden tot acties, door jaarlijks de stand van zaken te
rapporteren in het kader van het jaarverslag.
Het ZER rapporteert uitvoerig over de acties die de opleiding ondernomen heeft naar aanleiding van een
vroegere visitatie. Realisaties zijn onder meer:
- een bijscholingsbeleid;
- een aanzet tot systematische studiebegeleiding;
- een grote vooruitgang op het vlak van cursusmateriaal;
- de groei van onderzoek en maatschappelijke dienstverlening.
Ook streefdoelen van de volgende metingen worden gedocumenteerd. Streefdoelen waaraan de opleiding werkt
zijn onder meer:
- de ontwikkeling van een communicatieplan;
- de uitbouw van het internet;
- de opvolging van de flexibilisering;
- coachtraining voor beginnende lectoren.
Gezien de schaarse middelen worden in de centrale stuurgroep Kwaliteitszorg afspraken gemaakt over welke
opleiding bepaalde acties onderneemt. De resultaten en ervaringen worden nadien meegedeeld aan de andere
opleidingen. Indien nodig organiseert men ook bijscholingen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 115

Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Alle interne en externe betrokkenen worden geconsulteerd, formeel via de overlegorganen en de al besproken
enquêtes, maar in het bijzonder eigenlijk via informeel overleg.
De departementale KZ-coördinator informeert en consulteert de betrokkenen uiteraard bij relevante thema’s via
de algemene personeelsvergaderingen.
Binnen het departement is er de maandelijkse departementsraad, samengesteld uit verkozen vertegenwoordigers
van het personeel, drie studenten, een secretaris, het departementshoofd en drie leden uit de sociaaleconomisch-culturele
sector.
De opleidingscommissie is het maandelijkse studentenplatform bij uitstek. Op eigen initiatief, op vraag van het
departementshoofd of de departementsraad formuleren de opleidingscommissies adviezen over de dagelijkse
onderwijsrealiteit. De eerstejaarsstudenten krijgen op de verwelkomingsdag hierover toelichting en worden
uitgenodigd om eraan te participeren. De hogere jaren stappen vlotter in maar blijken hun schakelrol niet altijd
juist in te schatten.
Het overleg met de beroepswereld blijft hoofdzakelijk informeel: de contacten met gastsprekers, met de
stageplaatsen (deels geformaliseerd), via bijscholingen en via de beroepsorganisaties.
Sinds 2003 wordt systematisch een bevraging van afgestudeerden georganiseerd om ook hun meningen te
betrekken in het IKZ-beleid.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om een alumniwerking op te starten om ook hun ervaringen te kunnen
integreren in de kwaliteitswerking.
- De commissie suggereert dat de opleiding het overleg met het beroepenveld meer gestructureerd zou laten
verlopen.
116 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende
Is de commissie van oordeel dat de interne kwaliteitszorg aan de basiskwaliteit voldoet is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. De commissie constateert dat er een functionele kwaliteitswerking is. Er worden periodieke
bevragingen georganiseerd op diverse terreinen met betrekking tot het onderwijs en met relevante doelgroepen.
De resultaten van de evaluaties vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen. Studenten, lectoren,
afgestudeerden en het werkveld zijn betrokken bij de interne kwaliteitszorg, zij het vooral op informele wijze.
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 117

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Uit de gesprekken met de vertegenwoordigers van het werkveld en met de afgestudeerden kan de commissie
besluiten, dat de afgestudeerden de eindkwalificaties inderdaad bereikt hebben.
Uit de bevraging van afgestudeerden blijkt dat de zij vrij snel werk vonden. Ook zijn de respondenten tevreden
over de verworven beroepscompetenties. De tevredenheid over de genoten opleiding van de afgestudeerde
management assistants is erg hoog; bij de bedrijfsvertalers en –tolken is dat minder. De helft van hen vindt
immers dat de opleiding te weinig praktijkkansen biedt. Wel blijkt dat de tevredenheid met de opleiding is
toegenomen sinds de invoering van de PGO-werking.
De commissie onderzocht de eindwerken en beoordeelde ze als doorgaans van een behoorlijk niveau.
Het aantal studenten uit de eigen basisopleidingen dat in het buitenland opleiding of stage volgt, stijgt. In 2004-
2005 zullen vijf studenten uit de verschillende opleidingen aan buitenlandse onderwijsinstellingen studeren; in
2003-2004 liepen drie studenten stage in het buitenland. De lectorenmobiliteit daarentegen blijft beperkt tot de
gastcolleges van buitenlandse sprekers in het kader van de posthogeschoolopleiding CLASS en een enkel
individueel initiatief, omwille van de hoge werkdruk.
Het werkveld en de afgestudeerden bepaalden volgende sterke punten van de opleiding:
- de inzetbaarheid van de afgestudeerden;
- de talenkennis;
- schrijfstijl en lay-out.
Als verbeterpunten formuleren de vertegenwoordigers van het werkveld
- dat ze graag meer informatie over de school zelf ontvangen;
- het aanscherpen van de interculturele gevoeligheid van de studenten;
- meer kennis over Europa, ook over de nieuwe en kleine landen;
- om de studenten minder bij de hand te houden en de zelfstandigheid meer te stimuleren.
De afgestudeerden formuleren ook de behoefte aan een alumniwerking en aan posthogeschoolvorming.
118 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om een alumniwerking op te starten en initiatieven te nemen om te
beantwoorden aan de vraag naar posthogeschoolvorming, vervolgopleidingen en schakelprogramma’s,
vermits de mogelijkheden in de hogeschool aanwezig zijn.
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van rendementscijfers per studiegebeid en/of opleiding over de
jaren heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45
en 50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als de situatie per opleiding of
studiegebied. Daardoor kan de opleiding voor het onderwijsrendement geen streefcijfers formuleren in
vergelijking met relevante andere opleidingen.
Het slaagcijfer schommelt sterk. In de laatste vijf academiejaren zijn er twee jaren onder de 60 %, twee jaren met
ongeveer 70 % en één jaar met 78 % geslaagden. Er is geen trend te merken in de cijfers. Waar de slaagkans
van niet-generatiestudenten erg stabiel rond de 70 % schommelt, is die bij de generatiestudenten jaar na jaar
wisselend. In het academiejaar 2003-2004 lag de slaagkans voor generatiestudenten laag, namelijk 22 %.
De gemiddelde studieduur in deze opleiding is 3 jaar en 2 maanden. Dit cijfer fluctueert nauwelijks over de
verschillende academiejaren.
Het tegengaan van drop-outs is voor de opleiding een belangrijke doelstelling. Daartoe startte ze een tweejarig
onderzoeksproject op. Dat moet een beter inzicht verschaffen in dit probleem en tegelijk middelen ontwikkelen om
drop-outs tegen te gaan.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 119

Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
is de commissie van mening dat de resultaten voldoen aan de basiskwaliteit en dit voor alle afstudeerrichtingen.
De opleiding realiseert voldoende haar doelstellingen en de afgestudeerden van de opleiding Office management
zijn breed inzetbaar. Het werkveld is tevreden over de competenties van de afgestudeerden.
Globaal oordeel
De commissie heeft de visitatie voorbereid op basis van het ZER en de bijlagen. De commissie spreekt haar
waardering uit voor de kwaliteit van het zelfevaluatierapport. Het is vlot leesbaar en geeft blijk van een kritische
opstelling tegenover de opleiding, met aandacht voor sterke en verbeterpunten. Het geeft een accuraat beeld van
de opleiding zoals de commissie die heeft kunnen vaststellen. De voorgeschreven omvang werd evenwel
overschreden.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage tijdens het bezoek
- de opgevraagde documenten
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport
Op basis van de oordelen over:
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende
- Onderwerp 2 Programma: voldoende
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle afstudeerrichtingen gewaarborgd is.
De visitatiecommissie stelt dat de opleiding voldoet aan de basiskwaliteit.
In haar reactie op het eerste opleidingsrapport geeft de opleiding aan de volgende acties of verbeteringen
gepland of uitgevoerd te hebben:
- Initiatieven om de studiebegeleiding te professionaliseren én structureel aan te pakken, onder meer het
gebruik van LASSI en een reeks verplicht bij te wonen workshops die de student trainen in studievaardigheid.
- De organisatie van de boekenverkoop door de boekhandel in de Campus Dansaert.
De commissie heeft op basis hiervan geen aanpassing van de oordelen doorgevoerd.
120 | o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l

score facet score
onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
Facet 2.8: Masterproef
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
goed
voldoende
goed
voldoende
goed
OK
voldoende
voldoende
voldoende
niet van
toepassing
onvoldoende
voldoende
voldoende
voldoende
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
- Management assistant
- Bedrijfsvertaler – en tolk
1
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
o p l e i d i n g s r a p p o r t E r a s m u s h o g e s c h o o l B r u s s e l | 121

122 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

2.3 Hogeschool Antwerpen
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding
De opleiding secretariaatsbeheer dat aan de oorsprong lag van de opleiding office management, behoorde tot de
Antwerpse Stedelijke Hogeschool. Deze hogeschool zou vanaf 1995 opgaan in de fusie van hogescholen die
leidde tot de oprichting van de Hogeschool Antwerpen.
De hogeschool biedt opleidingen aan in zeven departementen: ontwerpwetenschappen, audiovisuele en
beeldende kunsten, bedrijfskunde, lerarenopleiding en sociaal werk; dramatische kunst, muziek en dans;
gezondheidszorg; industriële wetenschappen en technologie; vertalers en tolken. De hogeschool heeft vier
vestigingsplaatsen: Antwerpen, Lier, Mechelen en Turnhout. Sinds 2001 is de hogeschool toegetreden tot de
Associatie van Universiteit en Hogescholen Antwerpen.
De opleiding office management behoort tot het studiegebied handelswetenschappen en bedrijfkunde en wordt
georganiseerd door het departement bedrijfskunde, lerarenopleiding en sociaal werk. Naast de opleiding Office
management biedt het departement nog 6 andere basisopleidingen aan verspreid over twee vestigingsplaatsen
(Antwerpen en Lier). De opleiding Office management heeft één afstudeerrichting: Management assistant (MA)
en wordt georganiseerd in Antwerpen op de campus Zuid.
De opleiding Office management telde in het academiejaar 2003-2004 32 studenten.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 123

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De missie van de opleiding blijkt uit vier aangehaalde onderwijsdoelstellingen:
- De student voorbereiden om optimaal te functioneren als en op niveau van directieassistent, in het
bedrijfsleven of de publieke sector.
- De daartoe vereiste taalkundige, communicatieve en organisatorische vaardigheden ontwikkelen en de
noodzakelijke attitudes op het terrein van intermenselijke relaties en discretie benadrukken.
- Een attitude van levenslang leren bijbrengen, die toelaat om op permanente wijze de verworven
vaardigheden aan de evoluerende realiteit te toetsen.
- Het stimuleren van interculturele en internationale contacten met een verantwoorde maatschappelijke visie
en een positief-kritische ingesteldheid als doel.
Vertrekkende van deze onderwijsdoelstellingen en het opleidingsprofiel van de VLOR heeft de opleiding
sleutelkwalificaties gedefinieerd in relatie tot het opleidingsprogramma. De sleutelkwalificaties en de studiefiches
per opleidingsonderdeel geven aan dat de opleiding gefocust is op het bijbrengen van zowel de algemene en
beroepsgerichte als van de beroepsspecifieke competenties. Deze zijn gedetailleerd en duidelijk bepaald op het
niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Positieve punten hierbij zijn: het aanbod van ten minste drie vreemde talen en de aandacht voor de internationale
dimensie onder de vorm van een verplichte buitenlandse stage op het einde van de opleiding.
De opleiding heeft samen met de Associatie Universiteit Gent een referentiekader van domeinspecifieke
competenties opgesteld. Het referentiekader legt de algemene beroepsspecifieke competenties voor een
afgestudeerde office manager als volgt vast:
- De administratie van het (directie/medisch) secretariaat, dankzij een goed timemanagement efficiënt en
effectief organiseren en beheren in functie van de organisatie;
- De schriftelijk en mondelinge interne en externe communicatie analyseren, plannen, formuleren, presenteren
en reviseren in minstens drie talen;
- De courante informaticatoepassingen spontaan toepassen in het professioneel handelen en zijn/haar
professioneel handelen ondersteunen door gebruik te maken van moderne multimediatoepassingen;
124 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

- Managementtaken ondersteunen;
- Commerciële taken op zich nemen.
Daarnaast legt het referentiekader een aantal competenties vast betreffende leidinggeven, samenwerken in team,
beleidsondersteuning, ondersteuning financieel beheer, toepassen en opvolgen van regelgeving en levenslang
leren.
De commissie is van oordeel dat de vooropgestelde competenties van de opleiding goed aansluiten bij de
competenties uit het structuurdecreet.
De opleiding heeft op basis van het referentiekader de opleidingsdoelen verder verfijnd. De commissie heeft
vastgesteld dat de studiegids van 2005-2006 per studiejaar een competentiematrix (voor de drie studiejaren)
vermeldt waarbij de algemene, algemene beroepsgerichte en beroepsgerichte competenties gedefinieerd worden
in termen van eindcompetenties en in relatie gebracht worden met de opleidingsonderdelen. De commissie heeft
eveneens vastgesteld dat de opleiding voor de talencompetenties gebruik maakt van het Europees
Referentiekader voor Talen, dat ontwikkeld werd door de Raad van Europa. Zij vindt het positief dat de opleiding
streeft naar het niveau van onafhankelijk taalgebruiker voor de vreemde talen.
De studiegids geeft verder een duidelijk overzicht per opleidingsonderdeel van onder meer de begin- en
eindcompetenties, de doelstellingen (in termen van kennen-kunnen-zijn), werkvormen, studiemateriaal en
evaluatie. De studenten ontvangen de studiegids aan het begin van het academiejaar.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert om voldoende aandacht te geven aan de bekendmaking van de doelstellingen bij
de betrokkenen.
- De commissie adviseert om alle sleutelcompetenties te screenen op hun nut voor de opleiding en om de
definities van sommige sleutelcompetenties beter af te stemmen op de opleiding.
Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleidingsdoelstellingen steunen op het beroepsprofiel van de VLOR dat in samenspraak met het
beroepenveld werd opgesteld.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 125

De opleiding leidt niet tot een gereglementeerd beroep, maar het curriculum biedt garanties voor de nodige
kwalificaties en tewerkstelling. De snelle tewerkstelling bevestigt dit. De toetsing van de doelstellingen aan het
werkveld gebeurt voornamelijk via de stages en door de lectoren die een lesopdracht combineren met
praktijkervaring. Via een beperkte enquête in 2004 werden het aangeboden curriculum en de voornaamste
attitudes getoetst aan de mening van het werkveld. Er is geen resonantieraad. Er zijn ook slechts sporadisch
contacten met alumni.
In het kader van de zelfevaluatie werden de competenties van de opleiding getoetst aan deze van de opleidingen
Office management van de Associatie Universiteit Gent.
De commissie stelt vast dat de competenties van het door haar opgestelde DSR terug te vinden zijn in de
opleidingsdoelstellingen. Uit de gesprekken blijkt dat de opleiding zich terugvindt in het DSR van de commissie.
Er gebeurde geen internationale toetsing in de strikte zin van het woord omdat er internationaal op hoger
onderwijsniveau geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wél een
vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding
vooral bedoeld voor technisch uitvoerende functies. Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met
opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde
opleidingen.
De opleiding is wel lid van het SPACE–netwerk, dat een 65-tal hogescholen uit 14 landen omvat. Langs die weg
krijgt de opleiding zicht op de eisen die in het buitenland gesteld worden. Ook de verplichte buitenlandse stage
(met een stagebezoek door de stagebegeleider) geeft informatie over de gestelde (inter)nationale eisen.
Aanbevelingen ter verbetering:
De commissie adviseert om de opleidingsdoelstellingen systematisch, periodiek en op een grotere schaal te
toetsen in het beroepenveld (vb. door middel van resonantieraden).
126 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 1.1 Niveau en oriëntatie: voldoende
- Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen: voldoende
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten. De visitatiecommissie stelt dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de
basiskwaliteit.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 127

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie heeft aan de hand van de competentiematrix in de studiegids vastgesteld dat de vertaling van de
vooropgestelde onderwijsdoelstellingen naar eindcompetenties in het opleidingsprogramma is gebeurd. De
studiefiches in de studiegids geven het aanvangsniveau en de eindcompetenties aan en verduidelijken de
omzetting van algemene naar concrete leerdoelen van de opleiding.
De inhoud van het programma geeft de studenten de mogelijkheid om de vooropgestelde competenties te
realiseren.
Het programma is rond volgende clusters opgebouwd:
1 OM 2 OM 3 OM
Talen 34 38 18
ICT 8 7 3
Financieel-juridische opleidingsonderdelen 15 3
Technische opleiding 6 6
Projecten 3 6 3
Stage 21
Eindwerk 9
Totaal 60 60 60
De talen vormen het zwaartepunt van de opleiding. Het opleidingsprogramma voorziet drie vreemde talen. Op
vraag van de studenten wordt een vierde vreemde taal facultatief aangeboden. Het vrijblijvende aanbod van vier
vreemde talen voor iedereen is een profileringsfactor bij uitstek. Daarnaast geeft het programma een goede basis
van ICT, economische en juridische opleidingsonderdelen.
Positief zijn tevens het aanbod van de opleidingsonderdelen Secretariaatstechnieken en Europakennis. Ook de
communicatie- en personalitytraining draagt de goedkeuring van de commissie weg en wordt geapprecieerd door
de vertegenwoordiging van studenten en afgestudeerden die de commissie gesproken heeft.
In het kader van de onderwijsvernieuwing werd in het curriculum ruimte voorzien voor projectwerk dat
hoofdzakelijk gebeurt binnen ‘Vakoverschrijdende opdrachten’ (1 ste jaar) en ‘Projecten’ (2 de en 3 de jaar), onder
128 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

meer groepswerkprojecten, de jaarlijkse jobbeurs, het SPACE-congres (2003) en de ontvangst en begeleiding
van buitenlandse studenten.
De internationale dimensie wordt voornamelijk geconcretiseerd in de stages. Er zijn twee stageperiodes: één van
6 en één van 7 weken. Eén stage is verplicht in het Frans en een andere stage is verplicht in het buitenland. De
verplichting van een buitenlandse stage wordt aan de studenten meegedeeld bij hun inschrijving in het eerste
studiejaar. Daarnaast is de opleiding lid van het SPACE-netwerk en kunnen studenten op vrijblijvende basis
deelnemen aan het Europees examen van SPACE. De studenten worden hierop voorbereid tijdens de opleiding
(onder meer via mentoraat).
De opleiding heeft in het afgelopen jaar het curriculum aangepast aan de ECTS-normen.
Bij de opstelling en uitwerking van het nieuwe curriculum is het onderwijzend personeel nauw betrokken via de
opleidingsraad. De opleidingscoördinator volgt het geheel op. Het werkveld wordt betrokken via de feedback van
de stages. Alumni worden via informele contacten betrokken bij de curriculumopbouw.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om de alumni en het beroepenveld systematisch te betrekken bij de
curriculumuitbouw.
- Bij de toewijzing van competenties aan de verschillende opleidingsonderdelen zou de opleiding iets meer
onderscheid kunnen maken tussen prioritair te realiseren competenties binnen een opleidingsonderdeel en
andere.
- De commissie vraagt aandacht om de horizon van de opleiding niet te beperken tot Europa, maar
internationale contacten te voorzien met niet-Europese lectoren, bedrijven of hogescholen.
Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatie commissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie heeft vastgesteld dat de opleiding aandacht heeft voor de professionele gerichtheid van het
programma. Pluspunten zijn:
- de aandacht voor de kennisontwikkeling via verscheidene kanalen en het aanwezige studiemateriaal. De
commissie vond het beschikbare leermateriaal inhoudelijk actueel. De studiegids geeft uitgebreid informatie
over de start- en eindcompetenties en de doelstellingen in termen van kennen, kunnen en zijn.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 129

- de oprichting van een zelfstudieomgeving, waarbij de studenten via een platform MS-office producten online
en via zelfstudie kunnen inoefenen. Alhoewel het platform technische startmoeilijkheden kende en de
studenten het vrij tijdsintensief vinden, zijn de derdejaarsstudenten overtuigd van het nut van de zelfstudie.
Nieuwe softwaretoepassingen zijn opgenomen in het programma.
- het aanleren van verschillende beroepsvaardigheden zoals vergadertechnieken, notuleren, teamwerk en de
aandacht voor algemene vaardigheden - onder meer sociale interactie, flexibiliteit, zin voor initiatief,
zelfstandigheid. Deze worden bijgebracht via projecten, personalitytraining, kijkstages en stages.
De talenkennis is een belangrijk element in het programma. De talenkennis wordt niet enkel verworven in de
talenlessen maar ook en vooral in de stages en de vakoverschrijdende projecten. Een taallabo heeft de opleiding
niet en wordt ook niet als dusdanig gemist. De kleine groepen garanderen voldoende oefenmogelijkheden.
De opleiding geeft aansluiting bij de actuele beroepspraktijk via projecten zoals de voorbereiding van de jobbeurs,
gidsbeurten voor buitenlandse studenten en de organisatie van het SPACE-congres in België.
Sinds dit academiejaar heeft de opleiding het opleidingsonderdeel ‘vakoverschrijdende projecten’ geïntroduceerd
in het 1 ste jaar. Hierin moeten studenten een thema uitwerken, bestaande onder andere uit een presentatie van 90
minuten in een vreemde taal en ondersteund door powerpoint, het opmaken van een brochure en de organisatie
van onthaal en receptie.
Stage en eindwerk
Het belangrijkste element in de professionele gerichtheid van de opleiding zijn de stages. Er zijn twee
stageperiodes van respectievelijk 6 en 7 weken, waarvan één stageperiode verplicht in het buitenland en één
stageperiode verplicht in het Frans. De commissie waardeert de keuze van de opleiding voor een verplichte
buitenlandse stage. De mogelijkheid bestaat om de buitenlandse stage te verlengen tot 13 weken, zodat die in
aanmerking komt voor een beurs.
De opleiding heeft een aanbod van stageplaatsen voor de studenten. Voor de buitenlandse stageplaatsen doet
de opleiding beroep op het SPACE-netwerk. Dit heeft als voordeel dat er steeds een rechtstreeks aanspreekpunt
is, waar dan ook. Alle stageplaatsen worden jaarlijks bezocht door de stagebegeleider, wat de commissie
apprecieert.
Studenten mogen ook zelf (buitenlandse) stageplaatsen aanbrengen.
Wat de te verwerven competenties tijdens de stage betreft, bestaat er een standaardoplijsting van mogelijke
taken die de student kan uitvoeren tijdens zijn stage. De oplijsting bestaat in de vier vreemde talen, maar maakt
geen link naar de te verwerven competenties.
Tijdens de stage communiceren de studenten onderling over de inhoud van de stage en hun leerervaringen via
Blackboard. De communicatie verloopt in de taal van de stage en wordt opgevolgd door de stagebegeleider. De
contacten vormen een element in de beoordeling van de stage. De student maakt na elke stage een
stageverslag. De opmaak van het stagerapport is onderwerp van een module. De commissie apprecieert het feit
dat het stageverslag opgemaakt is in de taal van de stage, maar mist een kritische reflectie over de stageplaats
en/of de uitgevoerde taken en/of de leerervaringen. Uit de gesprekken met de vertegenwoordigers van het
werkveld blijkt dat zij de mening van de commissie delen. Er bestaan een aantal mogelijkheden om deze kritische
reflectie aan te scherpen. De student een probleem laten analyseren dat verband houdt met de stageplaats,
bijvoorbeeld. Of de student expliciet naar het leerproces vragen. Het werkveld bevestigt dat deze toevoeging een
reële meerwaarde zou inhouden voor de student én de stageverlenende firma.
De werkwijze voor het verloop van de stage is vastgelegd in een procedure en document ‘richtlijnen bij de stage’.
Daarnaast worden drie informatievergaderingen gehouden: op het einde van het tweede jaar, aan het begin van
het derde jaar en vlak voor de start van de stage. De opleiding organiseert terugkomdagen waarop studenten die
130 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

hun stage afgewerkt hebben, hun ervaringen doorgeven aan de studenten die nog op stage moeten gaan. Uit de
gesprekken met de studenten heeft de commissie vernomen dat de voorbereiding van de buitenlandse stages
meer gestructureerd kan gebeuren: onder meer gerichte en tijdige bevestiging van de stageplaats, doelstellingen
van de stage. Vooral over de kostprijs van de stage vragen de studenten meer informatie (niet enkel vervoer- en
logementkosten, maar ook verblijfskost).
Het stageverslag geldt als eindwerk. Het stageverslag krijgt 9 studiepunten toebedeeld, de stage zelf 21
studiepunten. Het geheel van stage en stageverslag heeft dus een waarde van 30 studiepunten.
De internationale dimensie van de stage is vooral Europees gericht. Dit biedt het merendeel van de studenten
nuttige ervaring voor de latere tewerkstelling. Een meer internationale oriëntatie naar Azië of Amerika wordt
vooralsnog niet nagestreefd omdat men de buitenlandse stage voor elke student financieel haalbaar wil houden.
Wat de talen betreft, ligt de nadruk op het Frans. Onderzoek van de vacatures voor management assistant leert
de opleiding dat de Franse taal momenteel nog de meest gevraagde vreemde taal is.
Studenten hebben de mogelijkheid om 6 maanden in het buitenland te studeren. Tot hiertoe hebben maar weinig
studenten gebruik gemaakt van deze mogelijkheid.
Er is geen maatschappelijke dienstverlening (MD) of projectmatig wetenschappelijk onderzoek (PWO) in de
strikte zin. Het ter beschikking stellen van gebouwen en infrastructuur aan derden heeft geen meerwaarde op de
opleiding van studenten.
De hogeschool heeft hieromtrent nog geen beleid opgesteld, deels omwille van de diversiteit van de opleidingen
binnen de hogeschool, deels omwille van de onduidelijke scheiding tussen maatschappelijke dienstverlening en
projectmatig wetenschappelijk onderzoek. Er bestaan plannen om binnen de associatie een beleid te ontwikkelen.
Er zijn wel een aantal projecten uitgevoerd in het verleden, maar die waren eerder het gevolg van een persoonlijk
initiatief van de betrokken lector. Binnen het departement zoekt men samenwerking met beroepsorganisaties om
cursussen praktijkgericht te maken.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert om een beleid inzake maatschappelijke dienstverlening uit te stippelen.
- De commissie vraagt om de communicatiemogelijkheden voor de talen onafhankelijk te maken van de
grootte van de opleiding.
- De commissie adviseert om het inhoudelijke concept van het stageverslag te herdenken met het oog op het
verhogen van de meerwaarde voor de student en de stageverlenende firma.
- De commissie adviseert om de stage duidelijk te koppelen aan te verwerven competenties.
- De commissie vraagt aandacht voor de voorbereiding en informatie van de studenten op de stage (onder
meer een duidelijke kostprijsberekening).
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 131

Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Elk jaarprogramma bestaat uit 2 semesters van 14 lesweken. Elke lesweek bestaat uit 20 contacturen. In het
derde jaar wordt het tweede semester volledig benut voor de stage.
De commissie is van mening dat het programma coherent is opgebouwd. De logische opbouw en inhoudelijke
samenhang van het programma wordt bewaakt door de curriculumontwikkeling. Vernieuwingen en aanpassingen
worden binnen de opleidingsraden besproken. De opleidingscoördinator bewaakt het proces. Daarnaast
overleggen de lectoren geregeld over de opleidingsonderdelen en de inhoud van de cursussen om overlappingen
en tekorten te detecteren en op te vangen. De commissie hoorde in de gesprekken met de studenten geen
tekorten op dit vlak.
De afstemming tussen het verplichte programma versus keuzeopleidingsonderdelen geldt hier niet omdat
studenten enkel voor hun vierde taal kunnen kiezen tussen Duits of Spaans. Vanaf 2005-2006 is het lesrooster
dusdanig opgesteld dat de studenten de mogelijkheid hebben om de niet-gekozen vierde taal facultatief te volgen.
Het programma kan ook deeltijds gevolgd worden, waarbij elk opleidingsjaar over twee jaar gespreid wordt. Dit
traject komt niet tegemoet aan studenten die bijvoorbeeld studeren en werken combineren.
De opleiding is zich bewust dat het aantal keuzemogelijkheden beperkt is. Nochtans zijn er mogelijkheden tot
synergie binnen het departement en binnen de hogeschool, waarbij opleidingsonderdelen van andere opleidingen
als extra basisinformatie kunnen aangeboden worden. De commissie suggereert om deze pistes verder te
onderzoeken.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om de keuzemogelijkheden binnen het departement/de hogeschool te onderzoeken.
132 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten. Hiermee voldoet de opleiding aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale studieomvang van een professioneel gerichte bacheloropleiding.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De gemeten studietijd (eenmalig in 2003-2004, voor de eerste twee studiejaren) ligt algemeen lager dan wat
voorzien is in het opleidingsprogramma.
De resultaten zijn niet representatief omwille van:
- de methode en het tijdstip van meting. De metingen zijn schattingen achteraf (door de studenten zelf).
- het aantal metingen. Dit is beperkt en het resultaat kan sterk vertekend worden door de voorkennis van de
deelnemende studenten.
De opleiding had de studiemeting als verbeterpunt vooropgesteld. Vanaf dit jaar gebeurt de meting via een
logboek. Aandachtspunt hierbij is wel dat er voldoende studenten moeten deelnemen aan de meting.
De commissie ondersteunt de intentie van de opleiding om de studiemetingen te verfijnen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 133

De reële (gemeten) studietijd stijgt globaal in het tweede jaar en volgens de studenten ook in het derde jaar. Dit
blijkt ook uit de gesprekken met de studenten. De studielast blijkt dus gradueel opgebouwd te worden over de
studiejaren heen.
De spreiding blijkt uit de gesprekken met studenten en afgestudeerden ook evenwichtig te zijn. De korte
communicatielijn tussen lectoren en studenten zorgt voor snelle remediëring bij problemen op dit vlak.
De studenten en afgestudeerden hebben geen melding gemaakt van studiebelemmerende elementen in de
opleiding. Er zijn geen instaptoetsen en er wordt maar in beperkte mate rekening gehouden met de voorkennis
van de studenten. Voor Duits wordt specifiek de voorkennis nagegaan en worden zelfstudiepakketten
aangeboden om de lacunes in de voorkennis bij te spijkeren.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om het concept van studietijdmetingen te optimaliseren en op te volgen. De
commissie maakt wel een kanttekening bij studietijdmetingen in kleine groepen, omwille van de mogelijk te
grote invloed van elke individuele inbreng op het algemeen resultaat.
- De commissie suggereert om het programma te differentiëren in functie van de voorkennis van de studenten.
Facet 2.6
Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende.
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding heeft als didactisch concept het competentiegericht leren, wat aansluit bij de doelstellingen van de
opleiding. De opleiding maakt gebruik van een waaier van onderwijsvormen en vermeldt ze in de studiefiches:
hoorcollege, practicum, projectwerk, zelfstandig werk, stage en seminaries en voordrachten. Deze werkvormen
sluiten volgens de commissie goed aan bij de doelstellingen van de opleiding.
De opleidingsonderdelen gebruiken klassieke, aangepaste leermiddelen en nieuwe actieve vormen en media:
- Competas voor alles wat met ICT te maken heeft.
- Blackboard voor de opleidingsonderdelen Nederlands en European Studies, waarbij Blackboard als
ondersteuning bij de lessen gebruikt wordt.
- Cursusmateriaal van binnen- en buitenlandse lectoren voor het opleidingsonderdeel Europakennis.
De studenten die de commissie gesproken heeft zijn tevreden met de gebruikte werkvormen. Zij waarderen
vooral de projectopdrachten, die zij een goed hulpmiddel vinden om de theorie in te oefenen.
Voor de talen kan de opleiding niet beschikken over een taallabo. Dat tekort wordt opgevangen door gebruik van
een multimedialokaal en door de (huidige) kleine groepen, waardoor er voldoende oefentijd is.
134 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

Er wordt quasi geen rekening gehouden met de instroomkarakteristieken. Enkel voor Duits wordt rekening
gehouden met de voorkennis en zijn zelfstudiepakketten voor de uitspraak ter beschikking. De mediatheek
beschikt over heel wat oefenmateriaal dat echter volgens de studenten niet zoveel gebruikt wordt.
De cursussen zijn inhoudelijk actueel en volledig, maar de vormgeving moet – behoudens enkele uitzonderingen
– bijgeschaafd worden. Vele cursussen hebben geen structuur, vermelden geen bron, bevatten kopieën van
slechte kwaliteit. Er is geen eenvormige lay-out en de studiefiche is niet steeds aanwezig.
De kwaliteit van de leer- en onderwijsmiddelen en hun aansluiting op het didactisch concept komen aan bod bij
de curriculumevaluatie en de lectorenbevragingen. Beide zijn instrumenten van de centrale diensten. De
resultaten van de lectorenbevragingen gaan naar de individuele lector en de opleidingscoördinator. De resultaten
worden niet verspreid maar kunnen wel een element van het functioneringsgesprek uitmaken. De resultaten van
de curriculumevaluatie worden departementaal verspreid en besproken.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie is van mening dat de opleiding aandacht moet besteden aan de communicatiemogelijkheden
in de opleiding. Door de eventueel stijgende studentenaantallen zou het gebrek aan talenpractica een
probleem kunnen vormen in de toekomst.
- De commissie adviseert om in het kwaliteitshandboek een procedure ‘vormgeving’ op te nemen voor het
schriftelijke/digitale studiemateriaal.
Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De realisatie van de leerdoelen wordt geëvalueerd door een waaier van examenvormen: schriftelijk examen,
mondeling examen, permanente evaluatie, peer-assessment (bij projectwerking), collectieve evaluatie (bij stages
en vakoverschrijdende opdrachten). In het kader van het competentiegericht leren, wordt geleidelijk aan meer
gekozen voor permanente evaluatie. De evaluatievorm, frequentie, tijd en weging staan duidelijk vermeld in de
studiegids. Er bestaat geen gericht evaluatieconcept van de opleiding of een concept dat systematisch toegepast
wordt. Elke lector bepaalt het evaluatiesysteem binnen het eigen opleidingsonderdeel.
Er is een duidelijk examenreglement. De studenten worden betrokken bij de opmaak van de examenroosters. Er
is de mogelijkheid om deel te nemen aan inhaalexamens en ze kunnen de resultaten bespreken en hun kopij
inzien na de deliberaties. De ombudsman is aanwezig tijdens de deliberaties. De examencommissie volgt de
bepalingen van het decreet. Er zijn geen bijkomende criteria. Beslissingen worden gemotiveerd.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 135

Er doen zich weinig of geen problemen en klachten voor. Afgezien van enkele details (onder meer de verdeling
van studenten over diverse examenlocaties) is het hele concept behoorlijk uitgewerkt.
De afgestudeerden die met de commissie gesproken hebben, wezen op de aandacht die besteed werd aan de
feedback over de examenresultaten, vooral in het eerste jaar.
De commissie heeft de kwaliteit van de examenvragen van de talen bekeken in relatie met de cursusinhoud en de
quotering. De commissie leidt hieruit af dat de beoordeling globaal gezien ernstig gebeurt.
Stage en eindwerk.
Voor de beoordeling wordt gebruik gemaakt van een beoordelingsformulier. De beoordeling peilt niet enkel naar
kennis, maar ook naar attitudes. De beoordeling van de stage gebeurt door de stagebegeleider en de
stagementor. De uiteindelijke beoordeling gebeurt door de stagebegeleider binnen de opleiding.
Studenten hebben de mogelijkheid om deel te nemen aan het SPACE-examen. De studenten halen hier over het
algemeen goede cijfers. De commissie ziet dit als een pluspunt omdat het SPACE-examen kan gelden als een
externe validering van het opleidingsprogramma.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om een visie rond toetsing en een gericht evaluatieconcept, in relatie tot de
onderwijsontwikkelingen, te ontwikkelen.
- De commissie suggereert de evaluatiecriteria in gezamenlijk overleg (met alle lectoren) te bespreken en
kenbaar te maken.
Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
136 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De eindtermen van secundaire opleidingen worden als startcompetentie genomen voor het 1 ste jaar, maar er is
een beperkte instroom van generatiestudenten: de meeste eerstejaars hebben al hoger onderwijs gevolgd
(voornamelijk vertaler-tolk en lerarenopleiding). Er is dan ook een geïndividualiseerd opleidingsprogramma (GOP)
met vrijstellingen voor studenten die al hoger onderwijs hebben gevolgd.
De overgrote meerderheid van de studentenpopulatie bestaat uit meisjes. De grootste groep studenten heeft ASO
gevolgd, de groep met een TSO-opleiding is bijna even groot. De instroom van BSO-studenten is beperkt (+/-
10 %).
De eindcompetenties uit het secundair onderwijs worden als startcompetenties beschouwd om het eerste jaar van
de opleiding te kunnen volgen. Maar de commissie betwijfelt of het BSO als vooropleiding voldoende is om aan
de opleiding te kunnen beginnen. Monitoraten vangen de lacunes in voorkennis op, maar die worden niet
systematisch georganiseerd. De opleiding zorgt vooral voor individuele oplossingen voor individuele gevallen.
Gezien het beperkt aantal studenten vormt dit momenteel geen probleem.
De commissie constateert dat de opleiding aansluit op de voorkennis van de studenten, maar dat de opleiding
beter zou kunnen inspelen op de gedifferentieerde voorkennis van de studenten. Momenteel is er geen
differentiatie in het opleidingsaanbod voorzien, behalve voor Duits. Nochtans zijn er voorbeelden binnen het eigen
departement die ook kunnen toegepast worden in de opleiding.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om het opleidingsaanbod te differentiëren in functie van de voorkennis van de
instromende studenten.
- De commissie is van mening dat de opleiding zich beter kan profileren via een instroombeleid dat specifiek
rekening houdt met de voorkennis van de studenten én met de grootstedelijke context. Dit acht de commissie
noodzakelijk gezien de lage instroomcijfers. De opleiding telde in het academiejaar 2003-2004 slechts 32
studenten. De volgende academiejaren geven een lichte verbetering aan dankzij een gerichte PR-campagne,
maar een gedifferentieerd programma zou de opleiding een extra troef geven.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 137

Oordeel over onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: voldoende
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende.
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma aan de basiskwaliteit voldoet. Het programma is een
adequate vertaling van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en de domeinspecifiek eisen. De werkvormen
sluiten voldoende aan bij de doelstellingen. De commissie waardeert vooral de keuze van de opleiding voor een
verplichte buitenlandse stage. De afstemming tussen vormgeving en inhoud is voldoende. De beoordeling en de
toetsing van de opleiding is afgestemd op het niveau van een professioneel gerichte bacheloropleiding.
138 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding beschikt over goed gekwalificeerd personeel dat deskundig is in zijn vakgebied. Zeven van de 16
hebben specifieke praktijkervaring. Een aantal lectoren combineren een lesopdracht met een organisatorische
taak binnen het departement (onder meer onderwijsinnovatie, juridisch advies, studentenbegeleiding,
internationalisering). Het personeel is gemotiveerd voor bijscholing (vakkundig, didactisch en onderwijskundig).
Bijscholing gebeurt in hoofdzaak vraaggestuurd en er is geen formeel en gericht professioneringsplan. Vanuit het
departement en de hogeschool worden geregeld studiedagen en/of workshops georganiseerd in verband met
onderwijskundige professionalisering: onder meer functioneringsgesprekken, probleemgestuurd onderwijs,
gebruik Blackboard. Aan de hand van de beschikbare informatie over het onderwijzend personeel stelt de
commissie vast dat het personeelskader voldoende gekwalificeerd is voor de realisatie van het programma.
Het personeel blijft zich betrokken voelen ondanks de ervaren stijgende taakbelasting. Uit een Proza-meting blijkt
een goede personeelstevredenheid. De opleiding streeft naar een evenwichtige taakverdeling. Personeelsleden
voelen dat echter verschillend aan. Wat het toewijzen van taken betreft, is er geen formeel omschreven
procedure, maar wel een open werkwijze die besproken wordt op de departementsraad. Het departement werkt
met een consensusmodel.
Er zijn procedures voor aanwerving en benoeming. Evaluaties (in 1999 en 2004) staan in de kinderschoenen.
Centraal en departementaal werd een integraal systeem van personeelsbeleid opgesteld waarin de taakstelling,
functioneringsgesprekken en evaluatiegesprekken een plaats hebben. De in-huis-trainingen voor het voeren van
functioneringsgesprekken zijn uitgevoerd. Vanaf 2005 start het departement met de uitvoering van het
personeelsbeleid, namelijk het opstellen van de taakstellingen en functioneringsgesprekken. Het departement
acht het wenselijk om in het kader van het personeelsbeleid het middenkader meer te formaliseren. Momenteel is
er geen functionele hiërarchie binnen het onderwijzend personeel wegens gebrek aan financiële middelen. Er is
geen bevorderingsbeleid uitgewerkt.
Voor de introductie en begeleiding van nieuwe personeelsleden is er geen procedure. Er is wel een informele
ontvangst op de personeelsadministratie en verdere opvang door de opleidingscoördinator en collega’s.
De verantwoordelijkheid voor de opleiding ligt bij de opleidingscoördinator. De functie van de
opleidingscoördinator is omschreven. Het onderwijzend personeel is ingedeeld in vakgroepen die maar een
beperkt aantal keer per jaar vergaderen. Gezien de kleine personeelsgroep verlopen de contacten eerder
informeel. Er is een opleidingsraad geïnstalleerd maar ook hier blijft het aantal formele vergaderingen beperkt. Uit
de gesprekken met het personeel leert de commissie dat de communicatie vanuit de departementsraad kan
verbeterd worden.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 139

De technische, organisatorische en administratieve deskundigheid van het administratief en technisch personeel
is behoorlijk. De bijscholing van administratief verantwoordelijken gebeurt door de centrale administratie.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt aandacht voor de introductie en begeleiding van nieuwe medewerkers.
- De commissie adviseert de opleiding om de grote hoeveelheid informatie oordeelkundig te kanaliseren.
- De commissie adviseert om een formeel professionaliseringsplan uit te werken in functie van de noden van
de opleiding en de loopbaanplanning van medewerkers.
- De commissie adviseert om het concept van functioneringsgesprekken verder uit te werken en te
implementeren. Hetzelfde advies geldt voor evaluatiegesprekken.
Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Zeven lectoren combineren een praktijkloopbaan met een onderwijsloopbaan en hebben inbreng vanuit het
werkveld. Een van hen werkt als directiesecretaresse en kan als zodanig als ‘voorbeeld’ voor de studenten
gelden. De commissie vindt dit een belangrijk element voor de studenten.
De link tussen de opleiding en de praktijk loopt voor de lectoren met een zuivere onderwijsloopbaan vooral via de
contacten met betrekking tot de buitenlandse stages en medewerking aan de organisatie en opstelling van de
SPACE-examens.
De opleidingscoördinator bevestigt dat er momenteel geen gastlectoren en/of gastsprekers worden ingezet, maar
er een piste wordt gevolgd om dat euvel te verhelpen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt aandacht voor de onderwijsinbreng vanuit het beroepenveld via gastsprekers en/of
gastlectoren.
140 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding wordt gedragen door 16 personeelsleden, zijnde 4,23 VTE. 13 leden zijn benoemd, 11 werken
voltijds, 5 deeltijds.
In vergelijking met de gemiddelde ratio van 17,4 in Vlaanderen, is een ratio van 7,57 studenten per lector
comfortabel. In principe is het een ideale situatie om als student een opleiding te krijgen waarbij men maximaal
rekening kan houden met de individualiteit. Ondanks deze lage ratio wordt de werklast als hoog ervaren. Volgens
de lectoren die de commissie gesproken heeft zijn hiervoor verschillende redenen: de omscholing van lector naar
coach, de opvolging van en terugkoppeling naar studenten over hun groei in competenties, communicatie met
studenten via het leerplatform, nieuwe (decretale) opdrachten en taken, gelijktijdig aan twee of meer opleidingen
verbonden zijn.
Negen lectoren zitten in de categorie tussen 50 en 59 jaar. De komende jaren zal er dus een proces van
verjonging gebeuren.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt aandacht voor de verjonging van het lectorenkorps.
Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is. De opleiding beschikt
over gekwalificeerd en gemotiveerd personeel, dat het programma adequaat kan invullen. Het aantal lectoren met
praktijkervaring is relatief groot te noemen. Vooral de aanwezigheid van een management assistant binnen het
lectorenkorps wordt door de commissie gewaardeerd. Er is aandacht voor de pedagogische en didactische
vorming van het onderwijzend personeel. De visitatiecommissie stelt dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet
aan de basiskwaliteit.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 141

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding is verspreid over drie oudere gebouwen die op wandelafstand van elkaar liggen. Uit het
zelfevaluatierapport komt duidelijk de bekommernis naar voor om de lectoren en studenten een maximum aan
materiële voorzieningen te garanderen, maar zoals in het zelfevaluatierapport wordt vermeld: de infrastructuur is
een zwak punt (sommige lokalen in slechte staat, beperkte toegangsmogelijkheden voor rolstoelgebruikers, geen
brandoefeningen, …). Eén en ander is te verklaren door de beperkte financiële middelen enerzijds, en door de
planning van een nieuwe campus in de komende jaren anderzijds. Daartegenover staat dat er al veel vernieuwd
en verfraaid werd, onder andere 3 nieuwe auditoria. De commissie apprecieert de inspanningen om de
infrastructuur minimaal aan te passen aan de onderwijsnoden. De aanpassingen zijn met zorg uitgevoerd. De
opleiding wacht op de uitvoering van het masterplan van de hogeschool met een nieuwe campus tegen 2007-
2008.
Er is geen talenpracticumlokaal wat toch merkwaardig is aangezien ongeveer de helft van het studieprogramma
betrekking heeft op taalonderwijs. Het gebrek aan een talenpracticum wordt deels opgevangen door een
multimedialokaal en de beschikbaarheid van materiaal voor de verschillende talen (cd’s, video’s, databases,
tijdschriften). De beheersbare studentenaantallen van de taalgroepen maken dat er voldoende communicatiemogelijkheden
tijdens de lessen zijn. De studenten die de commissie gesproken heeft, beamen dit. Toch wijst de
commissie erop dat dit een tijdelijke situatie is en vraagt om een alternatief uit te werken om het ontbreken van
een taalpracticum op te vangen.
Er is een educatief netwerk. Multimedialokalen bieden studenten faciliteiten inzake pc’s, scanners, printers,
internet, e-mail,… Vanaf dit academiejaar worden alle campussen en vestigingen met één netwerk verbonden
waardoor studenten op een uniforme wijze kunnen werken en dezelfde software kunnen gebruiken. Blackboard
wordt gebruikt als communicatiemiddel.
De mediatheek biedt een ruim aanbod van boeken, tijdschriften, cd’s, video’s, ander didactisch materiaal en biedt
aansluiting op onder meer de Antwerpse Universitaire Instelling, de universiteiten van Gent en Limburg, de
hogescholen van de Associatie en de openbare bibliotheken van Stad Antwerpen. De collectie is afgestemd op
de curriculuminhoud van de opleiding. Verder zijn er 2 multimedialokalen, een lokaal netwerk met 32 pc’s,
scanners, printers, kleurendrukker, foto- en filmtoestellen. Naast een verbinding met het internet zijn hier ook de
courante software-pakketten geïnstalleerd. Om catalogi te consulteren zijn er 4 OPAC’s (Online Public Access
Computer). Recent kunnen ook de aanwinstenlijsten via het internet geraadpleegd worden. De mediatheek
beschikt over kwantitatieve gegevens over onder meer het aantal aanwinsten, baliebezoeken en uitleningen.
Studenten beschikken over een cafetaria in één van de drie gebouwen. Het aantal lokalen (al dan niet met pc’s)
die de studenten kunnen gebruiken voor voorbereiding of groepswerk is eerder beperkt. De campus is wel vlot
bereikbaar met het openbaar vervoer.
142 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

De lectoren beschikken over een lectorenkamer met postvakje, 3 pc’s, internet, telefoon en kopieermogelijkheid.
Elders is nog een reflectieruimte.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt om een alternatief uit te werken dat het ontbreken van een taalpracticum op termijn
opvangt.
Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding beschikt over een waaier van informatie-instrumenten voor abituriënten: infodagen, brochures,
website, direct mail naar abituriënten en bezoekdagen aan secundaire scholen.
Voor de eerstejaarsstudenten is er een onthaaldag, waarbij de studenten kennis maken met de lectoren, de
opleiding en de leeromgeving. Zij krijgen toelichting bij de studiegids en de onderwijsregeling. Ook de
studiebegeleidingsdienst, de ombudsdienst en de SOVOHA worden voorgesteld. De studenten die de commissie
gesproken heeft, waren tevreden over de ontvangen informatie. Zij weten waar ze terechtkunnen.
In de maand oktober krijgen de studenten een gids voor studievaardigheden. Departementaal worden sessies
gegeven rond plannen en het blokklaar maken van leerstof.
In de opdracht van elke lector in het 1 ste jaar is monitoraat voorzien voor het bijwerken van tekorten binnen het
opleidingsonderdeel. Het monitoraat is niet gestructureerd. Iedere lector geeft aan het monitoraat een individuele
invulling.
De dienst studiebegeleiding organiseert groepssessies over leren studeren. Indien groepssessies geen oplossing
bieden, wordt individuele begeleiding gegeven. De studiebegeleiding is opgebouwd uit drie kringen, wat de
commissie positief vindt. De eerste kring betreft de lectoren en de opleidingscoördinator, de tweede kring de
studiebegeleidingsdienst en de derde kring de psychosociale hulp van de SOVOHA. Als gevolg van de
kleinschaligheid neemt de eerste zorgkring (lectoren en opleidingscoördinator) het grootste deel van de
studiebegeleiding voor zijn rekening. De studiebegeleidingsdienst heeft geen cijfers over de impact van de
studiebegeleiding op de slaagkansen van de studenten.
De studenten signaleren geen problemen met studiemethode en maken weinig gebruik van de dienst
studentenbegeleiding. De studenten Office management die de commissie gesproken heeft, signaleerden een
communicatiestoornis in de praktische uitwerking van de studiebegeleiding in de opleiding Office management.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 143

De commissie heeft echter kunnen vaststellen dat dit een tijdelijk fenomeen is waarvoor de opleiding actie heeft
ondernomen.
Er is een goed uitgebouwde studentenbegeleiding binnen de SOVOHA. Andere voorzieningen van de SOVOHA
voor studenten zijn: kotweb, sportfaciliteiten, vakantiejobs, culturele activiteiten. De SOVOHA is elke dag
bereikbaar op de campus. De bereikbaarheid van de SOVOHA is geafficheerd.
Departementaal zijn er 2 ombudsmensen aangesteld. Zij zijn vertrouwd met het studenten- en examenreglement
en bemiddelen in alle aangelegenheden. De meeste betwistingen doen zich voor in verband met de examenproblematiek.
In het departement is ook een juridisch adviseur aangesteld die toelichting geeft bij de
onderwijsregeling (missie van de hogeschool en het departement, academische kalender, bibliotheekreglement,
examenreglement, en dergelijke). Hij staat het hele jaar ter beschikking is van de studenten.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om een efficiënt monitoraat uit te bouwen.
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: voldoende
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit op het vlak van de voorzieningen voldoende is. De commissie
waardeert de inspanningen om de (ver)ouder(d)e gebouwen minimaal aan te passen aan de onderwijsnoden,
maar hoopt op een riantere huisvesting in de komende jaren. De studiebegeleiding is voldoende uitgebouwd. De
studenten bevestigden de grote beschikbaarheid van lectoren en de lage drempel tussen lectoren en studenten.
De commissie apprecieert de aanwezigheid van een juridisch adviseur.
144 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Beleidsmatig wordt kwaliteitszorg opgenomen op het niveau van het departement via een IKZ-cel én een
kwaliteitscoördinator. De IKZ-cel is samengesteld uit vertegenwoordigers van verschillende personeelscategorieën
en opleidingen. Twee studenten maken deel uit van de IKZ-cel. Het beleid is geëxpliciteerd in
volgende teksten: ‘Integrale Kwaliteitszorg’, ‘Draaiboek Kwaliteitszorg Hogeschool Antwerpen’ en ‘Beleidsplan
voor educatieve uitmuntendheid’ van het departement. De verankering binnen de opleiding gebeurt via de
procedure ‘Onderwijskwaliteitszorg binnen elke opleiding van het departement’.
Op het niveau van de opleiding werd in 2004, naar aanleiding van de visitatie, een zelfevaluatieoefening
uitgevoerd. Lectoren Office management werden schriftelijk bevraagd over personeelstevredenheid. Studenten
Office management werden schriftelijk bevraagd over studententevredenheid (november 2003). Op niveau van
het departement werden in de opleiding Office management de onthaaldagen bevraagd (september 2004).
Werkveld en alumni worden tot hiertoe niet bevraagd.
De studenten worden betrokken bij de evaluatie van projecten (inhoud en organisatie) en stages. Studenten
evalueerden de week ‘personalitytraining’. De resultaten van deze evaluaties worden meegenomen in het
volgende proces. Vanaf 2003-2004 startte men een systematisch jaarlijkse didactische evaluatie (onder meer
leerinhouden, doceergedrag en gebruikte leermiddelen). De resultaten hiervan worden teruggekoppeld naar de
lectoren en de opleidingscoördinator. Voor de opleidingscoördinator zijn deze gegevens een uitgangspunt voor
functioneringsgesprekken.
De commissie constateert dat de opleiding zoekt naar verbetermogelijkheden en daarvoor inspanningen doet om
de opleiding periodiek te evalueren in al haar facetten. Zo is een evaluatie van de cursusinhouden gepland,
evenals de bevraging van het werkveld (driejaarlijks) over curriculum en eindcompetenties en een bevraging van
de alumni (tweejaarlijks). De kwaliteitszorg staat echter nog in de kinderschoenen. Doordat een en ander nog
maar in de opstartfase zit, kon de commissie weinig meetresultaten of analyses inkijken.
Sinds het lopende academiejaar werd een kwaliteitscoördinator in de opleiding aangesteld. Sinds de start van het
academiejaar 2006-2007 is een nieuw departementaal organigram van kracht, waarbij de kwaliteitszorg een
totaalverantwoordelijkheid wordt, met de bijkomende aanduiding van voltijdse hoofden voor de drie
studiegebieden van het departement: onderwijs, handelswetenschappen en bedrijfskunde (waartoe office
management behoort) en sociaal werk. De hoofden-studiegebied worden ondersteund door een secretaris. Om
de totaalverantwoordelijkheid van kwaliteitszorg te onderstrepen werd een departementale flyer ‘Samen werken
aan kwaliteit !’ opgesteld. Het departementaal draaiboek IKZ werd verder verfijnd met de frequentie, het tijdstip en
het onderwerp van departementale kwaliteitsmetingen. Bijvoorbeeld:
- Jaarlijks: infodag/onthaaldag in september – curriculumbevraging in oktober – lectorenevaluatie in februari –
studententevredenheidsbevraging in mei – alumni/werkveld in juni.
- Tweejaarlijks: functioneringsgesprekken.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 145

- Driejaarlijks: accreditatiescan, strategisch plan.
Het gehanteerde kwaliteitssysteem steunt nu op 3 pijlers:
- De zelfevaluatie (onder andere via PROZA).
- Een Balanced Scorecard (BSC) per opleiding. De Balanced Scorecard is een instrument dat een organisatie
helpt zien of zij – met de strategie die zij vastlegde - wel op weg is om haar objectieven te bereiken. Elk
objectief is vertaald naar (concrete) kritieke succesfactoren die op hun beurt beoordeeld worden door
meetbare prestatie-indicatoren. Alle objectieven worden gegroepeerd in vier perspectieven: continuïteit,
klanten (markt en maatschappij), interne processen en leren en groei (innovatie). De Balanced Scorecard is
als systeem uitgewerkt, maar de implementatie moet nog gebeuren. Het departement plant in 2006-2007 de
opmaak van een Balanced Scorecard voor 2 opleidingen waaronder de opleiding Office Management.
- Een beschrijving van de processen en procedures via het softwarepakket QPR. Het departement geeft aan
dat de QPR nog niet operationeel is, maar men er ‘behoorlijk mee bezig is’. De commissie heeft kunnen
vaststellen dat het systeem uitgewerkt wordt maar inderdaad nog niet operationeel is. Als het operationeel
zal zijn, vindt de commissie dit een goed instrument om een duidelijk beeld te krijgen van de werking van de
opleiding. Het instrument laat toe ‘kort op de bal te spelen’.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om een systeem van periodieke evaluaties van de onderwijsprocessen
te implementeren.
- De commissie adviseert om bij voorrang systematische bevragingen bij het werkveld en de afgestudeerden
uit te voeren.
Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot de
realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Zoals het zelfevaluatierapport aangeeft werden tot op heden verbetermaatregelen geformuleerd en uitgevoerd in
functie van het dagelijks beheer van de opleiding. Uitvoering hiervan berustte hoofdzakelijk bij de
opleidingscoördinator. De uitvoering werd binnen de opleidingsraden besproken.
Naar aanleiding van de zelfevaluatie werden aandachtspunten gedetecteerd en verbeterdoelen opgesteld en
operationele acties voorbereid. Deze moeten nog geprioriteerd worden; er is wel al een opdeling in korte (binnen
het jaar) en middellange (2 tot 3 jaar) termijn gebeurd. Binnen het departement werkt de cel IKZ aan een
inventarisatie van de voorstellen om van daaruit prioriteiten te bepalen. De cel IKZ werkt ook aan een systeem
om de verbeterplannen via Blackboard op te volgen.
146 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

De commissie heeft kunnen vaststellen dat het systeem van opvolging van de verbetervoorstellen via Blackboard
sinds academiejaar 2006-2007 operationeel is. Dit academiejaar staan 8 verbetervoorstellen op stapel, onder
meer :
- slaagpercentage verhogen,
- invoeren van studiegids en studiewijzer,
- nascholing van lectoren,
- ontwikkelen van instroomtoetsen voor talen
- verder ontwikkelen van de curriculummatrix.
Voor scanning en verwerking van metingen en grafische voorstelling van meetresultaten wordt nu gebruik
gemaakt van Evasys, waardoor de resultaten sneller beschikbaar zijn voor analyse en er dus sneller en 'kort op
de bal' verbeteracties kunnen opgezet worden.
De commissie stelt vast dat er een kritische benadering van de huidige activiteit is, zonder dat er tot hiertoe een
procedure of systeem achter zat. De organisatiehervorming sedert het begin van het academiejaar 2006-2007
ziet de commissie als een verbeteractie voor de kwaliteitszorg met onder meer toewijzing van middelen,
verantwoordelijkheden en bevoegdheden en planning van de implementatie van verbetervoorstellen.
Gezien het recente karakter van de hervormingen heeft de commissie maar een zeer beperkt deel van de
implementatie kunnen vaststellen, maar deze geven vertrouwen voor de toekomst.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om een procedure te implementeren en op te volgen om de resultaten
van de evaluaties om te zetten in concrete verbeteracties volgens de PDCA-cyclus. Daarnaast vraagt de
commissie om prioriteiten vast te leggen in de verbeter- en operationele acties met het oog op de realisatie
van concrete veranderingen binnen een haalbaar tijdspad.
Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Personeelscategorieën en studenten zijn vertegenwoordigd in de departementale stuurgroep IKZ. De
medewerkers en de studenten die met de commissie gesproken hebben, zijn van mening dat ze actief betrokken
worden bij de kwaliteitszorg.
De commissie betreurt dat het beroepenveld slechts onrechtstreeks bevraagd wordt over de opleiding via de
stages. Ook de afgestudeerden worden slechts informeel geraadpleegd. Enkel in het kader van de visitatie
werden ze expliciet bevraagd over het curriculum. Beide actoren moeten echter op actieve wijze betrokken
worden door systematische evaluaties, bespreking van de resultaten én besluitvorming in het kader van interne
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 147

kwaliteitszorg. Een resonantiegroep van vertegenwoordigers van het werkveld zou een mogelijke piste zijn om
het werkveld meer bij de opleiding te betrekken.
Een alumniwerking voor de afgestudeerden ontbreekt. Er werd wel een ontmoetingsdag voor alle alumni
ingericht, maar definitieve afspraken voor de verdere werking ontbreken. Ondertussen werd in 2006 een tweede
alumnibijeenkomst georganiseerd met een mondelinge bevraging van de aanwezigen. Ook werd gestart met een
database van de alumni. Het feit dat de afgestudeerden aanwezig zijn, leert de commissie dat de afgestudeerden
wel degelijk bereid zijn om samen te werken met de opleiding. Een initiatief waarbij zowel de alumni als de
opleiding voordeel hebben, zou de samenwerking ten goede komen. Voor de alumni is dit bijvoorbeeld een
aanbod van navorming, voor de opleiding het inschakelen van alumni als gastsprekers.
De communicatie i.v.m. IKZ werd recent zichtbaar gemaakt via een Blackboard-site.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt om een procedure uit te werken om het werkveld en de afgestudeerden gestructureerd
en systematisch te betrekken bij de evaluaties en besluitvorming in het kader van de interne kwaliteitszorg.
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: onvoldoende
is de commissie van mening dat de interne kwaliteitszorg toch voldoet aan de basiskwaliteit. Er is een voorzichtig
begin gemaakt om de opleiding periodiek te evalueren. De opleiding heeft recent vooral werk gemaakt van een
structuur om de kwaliteitszorg systematisch te implementeren en op te volgen. De recente organisatiehervorming
én de aanduiding van een hoofd per studiegebied binnen het departement kunnen dit ondersteunen. Gezien het
recente karakter van de vernieuw(en)de aanpak heeft de commissie nog niet veel afgewerkte resultaten kunnen
inkijken, maar de nieuwe structuur geeft de commissie vertrouwen dat de resultaten niet zullen uitblijven. Het
werkveld en de afgestudeerden worden te weinig en slechts ad hoc betrokken bij de interne kwaliteitszorg van de
opleiding. De commissie is van mening dat de recente initiatieven voldoende potentie inhouden om beide actoren
nauwer bij de opleiding te betrekken. Het werkveld en de alumni zijn tot deze samenwerking bereid.
148 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1
Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie is van oordeel dat de opleiding de nagestreefde competenties realiseert. Dit blijkt uit de feedback
van stagebedrijven, afgestudeerden en het beroepenveld. De actieve deelname aan het SPACE-project, dat
bijdraagt tot de internationale dimensie, vindt de commissie positief. De stagewerken die de commissie bekeken
heeft, stemden overeen met het niveau van een professioneel gerichte bacheloropleiding.
De opleiding heeft geen cijfers over de verdeling van de afgestudeerden over de diverse sectoren, hun functies
en jobtevredenheid. De opleiding heeft geen formeel systeem om na te gaan of de afgestudeerden de
doelstellingen bereikt hebben. Er is wel een informele feedback. Uit de informele contacten met de afgestudeerden
leidt de opleiding af dat de meeste afgestudeerden tevreden zijn over de opleiding en de tewerkstelling.
Uit de beperkte enquête betreffende het aangeboden curriculum kwamen de talen, ICT, secretariaatstechnieken
en stage als sterke opleidingsonderdelen naar voor. De vertegenwoordigers van het werkveld die met de
commissie gesproken hebben, waren over het algemeen tevreden over het niveau van de opleiding. Vooral de
gedegen talenkennis, gecombineerd met de ICT-vaardigheden vinden ze positief. Ook de snelle integratie van de
stagiaires binnen het bedrijf/de afdeling en de interesse voor de context van het bedrijf/de afdeling vinden ze
positief.
De laatstejaarsstudenten en de afgestudeerden die de commissie gesproken heeft, waren over het algemeen
tevreden over de genoten opleiding. Studenten appreciëren de aandacht voor de talen. Ze vonden zich ook goed
geïnformeerd over de te bereiken competenties op het einde van de studie. De afgestudeerden stipten de
volgende sterke punten aan: de praktijkgerichtheid van de opleiding door onder meer de stage, groepswerken,
projecten, het taalonderricht, het aanbod van Spaans en de ICT. De vertegenwoordigers van het werkveld en de
afgestudeerden vroegen meer aandacht voor respectievelijk een praktische telefoontraining en een intensievere
sollicitatietraining, meer praktijkervaring vanaf het eerste jaar en een betere aansluiting van de stage op het
beroep van management assistant.
De verplichte buitenlandse stage en een verplichte stage in de Franse taal vindt de commissie positief en een na
te streven doel voor alle opleidingen Office management.
Een specifieke voorbereiding van studenten op hun instap in het werkveld is er niet. Het programma voorziet wel
een personalitytraining in het tweede jaar en sollicitatietrainingen in het derde jaar. Departementaal is er een
jobdienst die vacatures verzamelt en via het web ter beschikking stelt van afgestudeerden.
De tewerkstelling na de gedane studies verloopt over het algemeen vlot. Het feit dat office manager een
knelpuntenberoep is, helpt de tewerkstelling. Toch is het bedenkelijk dat het aantal studenten in de opleiding
Office management (zowel globaal in Vlaanderen als in de hogeschool) bijzonder laag ligt, de trend zelfs nog
dalend is en dat men hiervoor geen aannemelijke verklaring heeft.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 149

De lectorenmobiliteit is beperkt. Slechts twee lectoren hebben een buitenlandse leservaring. De
studentenmobiliteit daarentegen ligt zeer hoog als gevolg van de verplichte buitenlandse stage.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om de afgestudeerden periodiek te bevragen over onder meer de sector van
tewerkstelling, de te verrichten takenen de benodigde competenties. Uit deze bevraging kunnen de nodige
conclusies getrokken worden om eventueel programma-aanpassingen door te voeren en een doelgericht
IKZ-beleid op te zetten.
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebied en/of opleiding over de jaren
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45 % en
50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin worden de situaties per opleiding of
studiegebied opgevolgd. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante
andere opleidingen.
De opleiding hanteert impliciete streefcijfers. De opleiding streeft ernaar zoveel mogelijk studenten te laten slagen
binnen de gestelde eindkwalificaties. De slaagpercentages zijn normaal te noemen, althans voor de nietgeneratiestudenten
(58 %). Voor de generatiestudenten ligt het slaagpercentage te laag (37 %). De opleiding
balanceert tussen het hooghouden van het niveau en het studentenaantal. De gemiddelde studieduur bedraagt 3
jaar en 2,5 maanden. Een vergelijking van de opleiding binnen het departement geeft een gelijkaardig beeld.
De opleiding doet geen onderzoek naar de oorzaken van niet-slagen en/of uitval in de opleiding. Zij meent dat de
vooropleiding een belangrijke factor is in het al dan niet slagen, maar een analyse van de slaagkansen in functie
van de vooropleiding gebeurt niet. Niettegenstaande de kleine groepen slaagt de opleiding er niet in om de
verschillen in voorkennis in voldoende mate weg te werken. Een gedifferentieerd leeraanbod zou hier kunnen
helpen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om onderzoek op te zetten naar niet-slagen en/of uitval in de opleiding
en een gepast antwoord te formuleren in termen van een gedifferentieerd leeraanbod.
150 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de resultaten voldoende is. Het werkveld apprecieert de
kwaliteit van de opleiding. De stagewerken die de commissie gelezen heeft, bevestigen het niveau van de
afgestudeerden.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 151

Globaal oordeel
De commissie heeft het visitatiebezoek voorbereid op basis van het ZER en de bijlagen. Het ZER gaf een eerlijk
en kritisch beeld over de opleiding. De gesprekken en de open houding van de gesprekspartners vormden een
goede aanvulling.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage tijdens het bezoek
- de opgevraagde documenten
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport
Op basis van de oordelen over
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie voldoende
- Onderwerp 2 Programma voldoende
- Onderwerp 3 Personeel voldoende
- Onderwerp 4 Voorzieningen voldoende
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg voldoende
- Onderwerp 6 Resultaten voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding gewaarborgd is. De opleiding heeft een aantal
troeven, zoals de sterke talencomponent, een verplichte buitenlandse stage, een adequaat niveau van de toetsen
en van de stageverslagen, de tevredenheid van de vertegenwoordigers van het werkveld en de afgestudeerden
die met de commissie gesproken hebben. De opleiding mist echter een aantal opportuniteiten, vooral op het vlak
van een instroombeleid dat specifiek rekening houdt met de voorkennis van de studenten én met de
grootstedelijke context. De commissie is van mening dat de opleiding prioritair aandacht moet geven aan de
verdere uitbouw en de implementatie van een gestructureerde kwaliteitszorg en aan gesystematiseerd overleg
met het werkveld en de afgestudeerden. De recente initiatieven die de commissie gezien heeft, zijn een stap in de
goede richting. De visitatiecommissie stelt dat de opleiding voldoet aan de basiskwaliteit.
In haar reactie op het opleidingsrapport gaf de opleiding aan een aantal acties en verbeteringen gepland of
uitgevoerd te hebben. Dit leidde tot een waarheidscheck op 20 december 2006, uitgevoerd door de voorzitter –
Romain Hulpia – en een commissielid – Walter Melis. De bevindingen van de waarheidscheck werden
teruggekoppeld naar de voltallige commissie. Op basis van de bevindingen besliste de commissie tot een
aanpassing van het oordeel van onderwerp 5 en een aanvulling van de motivering van de betrokken facetten.
152 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n

score facet score
onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
Facet 2.8: Masterproef
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
OK
voldoende
voldoende
voldoende
niet van
toepassing
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
onvoldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing op :
- Management assistant
1
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l A n t w e r p e n | 153

154 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

2.4 Hogeschool Gent
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding
De Hogeschool Gent is een multisectorale hogeschool die een dertigtal basisopleidingen aanbiedt, gespreid over
13 departementen. Met haar 12.711 studenten (cijfer van 1 februari 2004) en 911 lectoren (01-02-2004: 911 VTEopdracht
en 905 VTE-titularis binnen formatie) is de Hogeschool Gent de grootste hogeschool van Vlaanderen,
en de derde grootste verstrekker van hoger onderwijs. Bij de fusie met de Hogeschool Mercator in 2001 werden
de programma’s van de diverse afstudeerrichtingen (uit de toenmalige opleiding Secretariaatsbeheer) met de
verantwoordelijken van de departementen BBME en BEST opnieuw bekeken en geharmoniseerd, om het
academiejaar 2001-2002 trapsgewijs te kunnen starten. Tijdens de eerste twee jaren van de fusie hebben de drie
betrokken departementen Secretariaatsbeheer (BBME/BEST) Hogeschool Gent en Mercator Hogeschool hun
oorspronkelijke curriculum verder ‘uitdovend’ mogen afwerken, al stond toen het ‘definitieve’ curriculum voor de
drie opleidingsjaren vast. Met de start van het academiejaar 2003-2004 was het nieuwe curriculum over de drie
opleidingsjaren een feit. De Hogeschool Gent maakt sinds 2003 deel uit van de Associatie Universiteit Gent
(AUGent), een samenwerking tussen de Universiteit Gent, de Hogeschool Gent, de Arteveldehogeschool en de
Hogeschool West-Vlaanderen.
De basisopleiding Office management (OM) wordt aangeboden in twee departementen op twee
vestigingsplaatsen: de campus BEST in Aalst en de campus BBME in Gent. BEST richt de volgende
afstudeerrichtingen in: Management assistant (MA) en Zakelijk vertalen en tolken (ZVT). BBME richt de volgende
afstudeerrichtingen in: Management assistant, Zakelijk vertalen en tolken en Medical management assistant
(MMA). Beide departementen hebben – in het belang van de student – geopteerd voor een gemeenschappelijk
eerste jaar. In het tweede en derde jaar krijgen de afstudeerrichtingen een duidelijke afzonderlijke identiteit.
Vanaf 2004-2005 werd – rekening houdend met de implementatie van de BAMA-structuur – een nieuw
programma van kracht. Dit wordt trapsgewijs ingevoerd en zal vanaf 2006-2007 voor de hele opleiding gelden.
De raad van bestuur (RVB) van de Hogeschool Gent heeft tegelijkertijd ook beslist om de opleidingen semestrieel
aan te bieden.
Naast de opleiding Office management bieden zowel BBME als BEST een driejarige opleiding Toegepaste
informatica aan.
Het departement BEST richt ook een driejarige opleiding Bedrijfsmanagement in.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 155

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De Hogeschool Gent heeft een gemeenschappelijk beleid wat betreft opleidingsvisie en organisatie met
betrekking tot dezelfde opleidingen op verschillende vestigingen in dezelfde hogeschool; dit blijkt onder andere uit
de gezamenlijke bespreking van de studiefiches voor de opleidingsonderdelen op een gemeenschappelijke
studiefichedag.
De departementen BBME en BEST van de Hogeschool Gent hebben gezamenlijk een onderwijsvisie voor de
opleiding Office management opgesteld. In een tweede fase werden de na te streven competenties vastgelegd.
Uitgaande van de geactualiseerde beroepsprofielen omschreven de beide opleidingscommissies ook de
kerntaken die beginnende beroepsbeoefenaars in een startbaan moeten kunnen uitvoeren. Die kerntaken werden
vertaald naar kerncompetenties.
De algemene, algemeen beroepsgerichte en specifiek beroepsgerichte competenties van een beginnende
afgestudeerde, zijn expliciet verwoord vanuit de visie en de missie van de hogeschool, de
opleidingsdoelstellingen, de kwaliteits- en niveauvereisten van accreditatie en een geactualiseerd beroeps- en
opleidingsprofiel. De professioneel gerichte bacheloropleiding is prioritair gericht op de algemene vorming en de
verwerving van professionele competenties in een beroepsgerichte context.
De volgende doelstellingen worden op korte en middellange termijn nagestreefd:
- beroepsbekwaamheid van de studenten,
- integrale aanpak van de opleiding,
- onderwijsvernieuwing,
- onmiddellijke inzetbaarheid van de afgestudeerden in het bedrijfsleven,
- permanente zorg voor kwaliteit,
- de opleidingsdoelstellingen worden geformuleerd in termen van de in artikel 58 van het Structuurdecreet
vermelde competenties.
156 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Een competentie wordt omschreven als ‘een bekwaamheid om via een integratie van kennis, vaardigheden,
attitudes en persoonskenmerken adequaat te handelen in taaksituaties, en deskundig en waardebewust te
functioneren in een maatschappelijke en beroepsmatige context’.
De belangrijkste kerncompetenties voor de opleiding Office management worden geëxpliciteerd:
- Efficiënt, effectief en klantgericht communiceren, zowel in het Nederlands als in drie vreemde talen, met als
subcompetenties ontvangen, filteren en opvolgen van correspondentie, autonoom correspondentie opstellen
en behandelen, intern en extern communiceren, rapporteren, teksten formuleren, redigeren, vormgeven en
controleren met oog voor nauwgezetheid en afwerking.
- Vlot, correct en gepast omgaan met interne en externe klanten met oog voor contactbereidheid, tact,
discretie en dienstverlenende ingesteldheid.
- Telefoongesprekken op een adequate manier beantwoorden, gesprekken doorverbinden en de synthese
ervan in telefoonnotities vastleggen met aandacht voor klantvriendelijkheid, nauwgezetheid en vermogen tot
synthese.
- Sturing geven aan de dagelijkse werkzaamheden binnen het secretariaat met als doel de taken efficiënt uit te
voeren.
- De post verdelen en de agenda beheren met oog voor flexibiliteit, timemanagement, ondernemerschap en
samenwerking.
- Vergaderingen en conferenties voorbereiden en de verslaggeving en de opvolging ervan verzorgen.
- De eigen werkzaamheden plannen met aandacht voor timemanagement en prioriteiten, waarbij men ordelijk
en assertief is en de concentratie bewaart.
- Eenvoudige boekhoudkundige en financiële taken verrichten en klantendossiers bijhouden.
- Op een professionele manier omgaan met vertrouwelijke informatie om de belangen van het bedrijf en de
privacy van personen veilig te stellen.
- Informatie verzamelen, verwerken, registreren en verspreiden met als subcompetenties relevante
softwarepakketten toepassen, multimedia gebruiken, presentaties houden en het archief opzetten, beheren
en optimaliseren.
- Anticiperen op de acties en verplichtingen van het management en zorg dragen voor een tijdige
beschikbaarheid van gegevens en informatie om de acties en verplichtingen te vergemakkelijken.
- Terugkoppeling vragen op het eigen functioneren en handelen, alsook de eigen competenties evalueren en
op basis van de verkregen inzichten bijsturen.
- Vakkennis bijhouden en nieuwe ontwikkelingen in het beroep volgen en toepassen.
- Op een accurate en resultaatgerichte wijze zakelijke teksten schriftelijk en mondeling – consecutief,
simultaan of als gesprekstolk – vertalen met oog voor afwerking, resultaatgerichtheid, nauwgezetheid en
zelfkritische ingesteldheid.
De passende taal- en vertaalhulpmiddelen gebruiken en vertaalsoftware op een kritische manier aanwenden.
Er werden specifieke competenties opgesteld voor de afstudeerrichting Medical management assistant.
Actualisering gebeurt op basis van informatie bezorgd door onder meer alumni, stagementoren en vertegenwoordigers
uit het beroepenveld.
De opleidingsdoelstellingen worden gecommuniceerd aan:
- het onderwijzend personeel, onder meer via opleidingscommissies, algemene en opleidingsvergaderingen,
meetings, interne nota’s en digitale documenten via het intranet en ‘Dokeos’;
- de studenten, via de bespreking van het studiecontract en de doelstellingen van de opleiding tijdens de
onthaalweek;
- de stagementoren via de instructies voor de stage en tijdens de stagebezoeken;
- aan de vertegenwoordigers van het beroepenveld op fora en in werkveldcommissies.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 157

Aanbevelingen ter verbetering:
- De Hogeschool Gent zou een efficiënter en effectief projectmatig wetenschappelijk onderzoeksbeleid kunnen
voeren, waardoor alle professionele bacheloropleidingen doelgericht aangespoord worden tot en doeltreffend
ingeschakeld worden in het projectmatig wetenschappelijk onderzoeksbeleid.
Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Voor de ontwikkeling van de domeinspecifieke eisen werden de beroepsprofielen van VLOR als uitgangspunt
gebruikt. Aan de hand van de beroepsprofielen en de beschreven kerntaken maakten de opleidingscommissies
een analyse van de kennis, het inzicht, de (deel)vaardigheden en de attitudes die nodig zijn om de kerntaken op
een competente manier in de passende context uit te voeren (een opleidingsprofiel). Deze lijst van
basiscompetenties (algemene, algemeen beroepsgerichte en specifiek beroepsgerichte) werd voorgelegd aan het
onderwijzend team dat verantwoordelijk is voor de uitbouw van de opleiding en aan vertegenwoordigers van het
beroepenveld.
Vooral voor het vastleggen van de specifiek beroepsgerichte competenties is met het advies van vertegenwoordigers
van het representatieve beroepenveld rekening gehouden, zoals dat tijdens fora,
werkveldcommissies, enquêtes en occasionele contacten met beroepsbeoefenaars en buitenlandse vakgenoten,
onder meer tijdens stagebezoeken, naar voren is gekomen. Via enquêtes bij het onderwijzend personeel,
studenten, stagementoren, oud-studenten en vertegenwoordigers van het werkveld gaat men geregeld na of de
kerncompetenties en de implementatie ervan in het onderwijs op een adequate wijze aandacht krijgen. Specifiek
beroepsgerichte competenties toetst men bij het representatieve beroepenveld en de afgestudeerden. Indien
nodig worden ze geactualiseerd.
De eindkwalificaties zijn vastgelegd op basis van de kerncompetenties en beschrijven het te behalen eindniveau
van de opleiding. De onderwijs- en leercontext worden afgestemd op competentiegericht en levenslang leren.
Actualisering van het domeinspecifiek referentiekader gebeurt op basis van overleg met het werkveld:
- Het departement BBME stelde voor de bereikte competenties en/of vaardigheden bij afgestudeerden een
competentielijst op.
- Het departement BEST organiseerde fora in 2003 en 2004 en nam enquêtes af bij afgestudeerden.
De resultaten van de enquêtes, fora en werkveldcommissies worden gebruikt bij de actualisering van de
competentielijsten. Dit is onder meer merkbaar bij:
- beroepsgerelateerde en praktijkgerichte opdrachten in samenwerking met het beroepenveld, onder meer
door gastcolleges en sollicitatietraining;
158 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

- vakoverschrijdende opdrachten, cases en projecten met regelmatige feedback en bijsturing, en met extra
aandacht voor attitude- en persoonlijkheidsontwikkeling;
- een meer gedifferentieerd aanbod van Officetoepassingen;
- een meer praktische taaltraining met bedrijfsgerichte activiteiten, zoals telefoneren, presentaties en
voordrachten, al of niet in samenwerking met bedrijven.
In het kader van de AUGent hadden enkele overlegvergaderingen plaats met de partners van Office
management-opleidingen van de Arteveldehogeschool (Gent) en de Hogeschool West-Vlaanderen (Kortrijk-
Brugge). Tijdens deze bijeenkomsten werd het domeinspecifiek referentiekader besproken door de
opleidingscoördinatoren. Ook de Hogeschool Antwerpen werd betrokken bij de besprekingen. Het
domeinspecifiek referentiekader diende als basis voor het opstellen van de competenties en voor het opstellen
van studiefiches voor de reorganisatie van de opleiding naar competentiegericht leren. De commissie heeft
vastgesteld dat de competenties via een gedetailleerde kruistabel, zowel op campus BBME als BEST werden
vertaald naar de doelstellingen van de opleidingsonderdelen. De opleidingsverantwoordelijken kunnen zich
duidelijk vinden in het domeinspecifiek referentiekader opgesteld door de commissie.
Er gebeurde geen internationale benchmarking in de strikte zin van het woord, omdat er op hoger
onderwijsniveau geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wél een
vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding
vooral bedoeld voor technisch uitvoerende functies. Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met
opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde
opleidingen. Een indirecte internationale toetsing gebeurt wel via de buitenlandse stageplaatsen. De
opleidingsverantwoordelijken verwijzen – wat betreft de contacten met de internationale vakgenoten - ook naar de
afstemming van de opleidingsdoelstellingen op de eisen van buitenlandse vakgenoten en het beroepenveld,
onder meer via de stages, het SPACE-project en het Trialoog- en EDES-project. Tijdens deze contacten werden
de te verwerven competenties in kaart gebracht en geactualiseerd. De aandacht ging hierbij vooral naar een
nauwere samenwerking met en afstemming op het beroepenveld, en naar meer praktijkgerichte en
beroepsgerelateerde opdrachten en cases, dit vanaf het basisjaar. Specifiek voor campus BEST stelde de
commissie het volgende vast: Het beroepenveld en een aantal afgestudeerden worden jaarlijks betrokken bij het
opstellen en actualiseren van de beroepsgerichte doelstellingen van de opleiding via fora (=
resonantiecommissies); dit zijn systematische bevragingen en stagebesprekingen, waar over beroepsgerichte
competenties van gedachten wordt gewisseld.
Bevragingen van afgestudeerden gebeuren tijdens de jaarlijkse afhaling van diploma’s. In de toekomst zal men
werk maken van een systematische alumniwerking.
Specifiek voor campus BBME stelde de commissie het volgende vast:
De beroepsgerichte competenties worden besproken tijdens bijeenkomsten van de resonantie- of
werkveldcommissie. Deze worden twee keer per jaar op representatieve wijze georganiseerd op het niveau van
de afstudeerrichtingen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 159

Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 1.1 Niveau en oriëntatie: goed
- Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen: goed
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten en dit voor alle locaties en afstudeerrichtingen. De doelstellingen zijn tot stand
gekomen via overleg met interne en externe actoren. De eindkwalificaties worden getoetst bij het relevante
beroepenveld. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
160 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vanuit de eindkwalificaties legt de opleiding de nadruk op:
- het ontwikkelen van zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid;
- begeleid zelfstandig leren.
De studenten hebben een bepaalde competentie verworven als ze over de nodige vaardigheden, kennis en
attitudes beschikken om een opdracht of deelopdracht tot een succesvol einde te brengen. De lectoren
verdeelden de na te streven competenties over de studiejaren en de opleidingsonderdelen, en zorgden voor de
verticale en horizontale afstemming van de opleidingsonderdelen (leerlijnen). Op die manier werd een
competentiematrix opgesteld, die een duidelijk inzicht geeft van de na te streven competenties door de hele
opleiding. De samenhang in het opleidingsprogramma wordt dus duidelijk gemaakt via deze competentiematrix.
Wat betreft de didactische aanpak is er met het oog op de adequate concretisering van de eindkwalificaties van
de opleiding een grondige evolutie merkbaar van traditioneel frontaal onderwijs naar competentiegericht
onderwijs, met het oog op de adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding. Dit was
noodzakelijk tegen de achtergrond van de implementatie van de BAMA-structuur. Voor de omvorming naar
competentiegericht onderwijs werkte men een stappenplan uit. De competenties opgenomen in het curriculum
zijn duidelijk terug te vinden in de opleidingsonderdelen en het daarvoor ter beschikking gestelde studiemateriaal.
Op basis van een onderwijskundige analyse van de competenties met deel- en eindkwalificaties heeft de
opleidingscommissie duidelijke keuzes gemaakt. De opleidingscommissie legde ook de eindkwalificaties –
gebaseerd op de kerncompetenties – vast. Deze bevatten een gedetailleerde beschrijving van het te toetsen
eindniveau van de opleiding. De opleidingscommissie beschreef daarna in nauw overleg met de vakgroepen de
plaats van de opleidingsonderdelen, de modules, de projecten, de keuzeopleidingsonderdelen en de stages in het
onderwijsprogramma.
Een gestructureerde studiefiche, gebaseerd op de eindkwalificaties, wordt voor elk opleidingsonderdeel voorzien
van algemene informatie over de opleiding en het studiejaar. De volgende gegevens worden opgesomd: de
studietijd en de studiepunten, het niveau en de taal, trefwoorden, de IWETO-code (= code opleidingsonderdeel),
begin- en eindcompetenties voor kennis, vaardigheden en attitudes, doelstellingen, leerinhoud, onderwijsvormen,
studiemateriaal, studiebegeleiding, beoordeling en studiekosten. De studiefiches worden in de studiegids
opgenomen en ook gebundeld op een cd-rom ‘Studax’, die aan de studenten ter beschikking wordt gesteld.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 161

De opleiding hanteert dus een duidelijke strategie om de te bereiken competenties per opleidingsonderdeel in
vakoverschrijdend overleg vast te leggen. Uit het gesprek met de studenten blijkt dat deze studiegids zelden
wordt gebruikt, omdat alle belangrijke informatie ook op de website te vinden is (zie later) en verkrijgbaar is op
papier.
Door de programmawijzigingen als gevolg van de omschakeling naar een opleiding per semester (semestriële
roostering), worden de studiefiches momenteel geactualiseerd en nog duidelijker dan in het verleden
uitgeschreven vanuit de competenties die de opleiding voor haar afgestudeerden nastreeft. De uiteindelijke
bedoeling is voor elk opleidingsonderdeel de competenties te vermelden, en – nog uitdrukkelijker dan in het
verleden – aan te geven hoe deze bijdragen tot het bereiken van het uiteindelijke opleidingsdoel. Studenten
hebben een reeks keuzevakken. De bedoeling is dat de studenten zelf eigen accenten leggen in hun opleiding:
bijvoorbeeld Italiaans, Marketing en Public relations. Studenten vinden het aanbod van keuzevakken te beperkt.
De verplichte keuze tussen Duits en Spaans ervaren ook niet alle afgestudeerden als goed. Er is een duidelijke
vraag van verschillende studenten om communicatieve vaardigheden in te schakelen in de verschillende talen.
De internationale dimensie wordt in het programma concreet door het opleidingsonderdeel internationale en
Europese besturen (1e jaar), het keuzevak internationale ontwikkelingen (2e jaar) en voor de studenten VT
interculturele communicatie (3e jaar) en een supplement van sociovakken en via het talenonderwijs. Daarnaast
bouwt men de internationale dimensie ook duidelijk uit via studenten- en lectorenmobiliteit. De internationale
contacten en contracten worden afgesloten door het departement. Het aanbod voor internationale ervaring
gebeurt hoofdzakelijk in het laatste jaar via deelname van studenten aan uitwisselingen en internationale
programma’s. Lectorenmobiliteit gebeurt via bijscholings- en uitwisselingsprojecten. De internationalisering
gericht op studenten- en lectorenmobiliteit is vooral op campus BBME sterk professioneel uitgebouwd. Bij de
lectoren in Aalst leeft de opvatting dat Aalst internationaal minder aantrekkelijker is dan Gent. De uitwisseling ligt
hier moeilijker.
Leden van de opleidingscommissie hebben occasioneel internationale contacten bij stagebezoeken, studiedagen,
symposia, bijscholingssessies en projecten.
Campus BEST profileert zich op de volgende domeinen:
- kleinschaligheid, in de afstudeerrichtingen Management assistant en Zakelijk vertalen en tolken;
- het aanbieden van een vierde taal op een hoger niveau dan elementaire kennis;
- door bij vertaalseminaries in de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken gebruik te maken van de
nieuwste software (bijvoorbeeld TRADOS);
- door de modernste taallabo’s met alle mogelijkheden te gebruiken;
- door gebruik te maken van de digitale stageportfolio om de statusdefinitie van de studenten te bepalen.
Campus BBME profileert zich in de afstudeerrichtingen Management assistant:
- door de modernste ICT-toepassingen te hanteren;
- door internationalisering van de opleiding;
- door intensieve studentenbegeleiding;
- door in Management assistant en Zakelijk vertalen en tolken een vierde taal aan te bieden op een hoger
niveau dan de elementaire kennis;
- door de programmering van extra-murosactiviteiten:
- in Zakelijk vertalen en tolken door de vakoverschrijdende werkweek in de Oostkantons;
- in Management assistant en Medical management assistant door de vakoverschrijdende activiteiten,
waaronder het vakoverschrijdende seminarie in Nieuwpoort.
162 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Aanbevelingen ter verbetering:
- BEST zou haar internationaliseringsbeleid bijkomende impulsen kunnen geven, door zijn sterke punten
(onder meer tegenover Gent) op het internationale niveau te tillen.
- Voor de afstudeerrichting Medical management assistant
- Het vak medische terminologie in de Nederlandse taal moet geoptimaliseerd worden.
- Het nut en de toepassing van de medische registratie moet op een professionele manier worden
aangeleerd.
Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het curriculum wordt jaarlijks aangepast. De actualisering van het curriculum gebeurt op basis van overleg in de
resultaten van de resonantiecommissie of werkveldcommissie. De resonantiecommissies of werkveldcommissies
(opgericht tijdens het academiejaar 2002-2003) met vertegenwoordigers van het werkveld, zijn een kanaal dat
ervoor zorgt dat het opleidingsprogramma zijn actualiteitswaarde kan behouden. De actualisering wordt ook
bewaakt door bevraging van afgestudeerden en stagebedrijven. Voor vakken die snel evolueren houdt men zich
verder up-to-date via vakliteratuur (tijdschriften en boeken), het bijwonen van studiedagen en lezingen en
contacten met vakgenoten en stagebezoeken.
Stage
De stage wordt beschouwd als het sluitstuk van de opleiding en biedt de mogelijkheid na te gaan in welke mate
de studenten voorbereid zijn op het zelfstandig uitvoeren van de taken van een beginnende beroepsbeoefenaar.
De doelstellingen van de stage worden vastgelegd in de studiefiche. Het accent ligt op:
- het efficiënt functioneren in het werkveld,
- vak- en talenkennis in concrete werksituaties kunnen toepassen;
- spontane attitudes zoals zin voor zelfstandigheid, verantwoordelijkheid, assertiviteit kunnen toepassen…
Attitudes die tijdens de opleiding minder expliciet aandacht krijgen komen aan bod tijdens de stage. De
voornaamste zijn: oplossingsstrategieën toepassen in probleemsituaties uit de beroepspraktijk, stressbestendigheid,
inlevingsvermogen, betrokkenheid, verantwoordelijkheid, assertiviteit, samenwerking, leergierigheid en
resultaatgerichtheid. Stages in het buitenland worden ook sterk aangemoedigd.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 163

Het concept (doelstellingen, begeleiding en beoordeling) van de stage is duidelijk omschreven in de studiefiches.
Begeleiding van stage en eindwerk gebeurt door de stagebegeleider (vanuit de opleiding), de stagementor (op de
werkplaats in het bedrijf) en de scriptiecoördinatie (vanuit de opleiding). In de beide departementen worden
lectoren (1 VTE in BBME 1 en 1 VTE in BEST ) voor een deel van hun opdracht speciaal belast met de
organisatie, voorbereiding en begeleiding van buitenlandse stages.
Stages in het buitenland moedigt men sterk aan. De coördinatoren Internationalisering staan de studenten bij. Zij
zoeken samen met de student een geschikte stageplaats en begeleiden hen tijdens het verblijf. In BEST liepen
tijdens het academiejaar 2003-2004 vijf studenten van de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken en twee
studenten van de afstudeerrichting Management assistant stage in het buitenland. In BBME betrof het zeven
studenten van de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken, twee studenten van de afstudeerrichting
Management assistant en drie studenten van de afstudeerrichting Medical management assistant.
Om na te gaan of alle betrokken partijen tevreden zijn over de organisatie en het verloop van de stage en het
eindwerk houdt men diverse bevragingen. De kwaliteitscoördinator (campus BEST) en/of de stagecoördinator
(campus BBME) bevragen de stagementoren met betrekking tot de stage over:
- de stageopdracht;
- de opleiding (onder andere over de aanwezigheid van de nagestreefde competenties);
- de samenwerking met de opleidingverantwoordelijken;
- het beroepsprofiel (taken en werkomstandigheden voor afgestudeerden).
Op campus BEST vermelden de afgestudeerden de gebrekkige vaardigheid met softwaretoepassingen als
Access en Excel. In andere gevallen wordt dit dan weer tegengesproken. Met de conclusies van deze
bevragingen wordt rekening gehouden voor het vaststellen van de nieuwe curricula, het bepalen van de na te
streven competenties en het invullen van de opleidingsonderdelen.
De kwaliteitscoördinator of de stagecoördinator bevragen eveneens de studenten om na te gaan of:
- zij voldoende inspraak hadden bij de keuze van de stageplaats;
- de begeleiding door de stagecoördinator, stagementor en stagebegeleider optimaal was;
- zij de stage als een waardevol onderdeel van de opleiding ervaren;
- de stageopdracht aansloot bij de competenties die nagestreefd worden in de opleiding;
- de begrote studietijd overeenstemt met de werkelijkheid.
De studenten beoordelen de stage als een bijzonder waardevol onderdeel van de opleiding. De stagecoördinator
bevraagt de stagebegeleiders om de kwaliteit van de stageplaats na te gaan. Volgende items komen hierbij aan
bod:
- Is de inhoud van de stage relevant voor de gevolgde opleiding
- Was er voldoende begeleiding en/of opleiding vanwege de stage-instelling
- Kreeg de student de nodige documentatie en bijstand voor het eindwerk
Op grond van deze bevraging, aangevuld met gesprekken met de stagebegeleiders en studenten, wordt de
betrokken stageplaats al dan niet weer opgenomen in de lijst van aangeboden stageplaatsen. Al deze
bevragingen geven aanleiding tot een kritische reflectie over het concept en het verloop van de stage, en liggen
aan de basis van een continue aanpassing en verbetering. De stagementoren zijn tevreden over de voorbereiding
van de studenten en de informatielijnen met de opleidingen.
Ook het forum dat plaatsvindt in BEST op de dag van de mondelinge presentatie van de scriptie, en waarbij
lectoren en stagementoren onder leiding van de kwaliteitscoördinator en aan de hand van een checklist van
gedachten wisselen, draagt aanzienlijk bij tot een beroepsgerichte aanpak van de opleiding.
164 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Eindwerk
Een belangrijk facet van het opleidingsonderdeel ‘stage’ is het eindwerk. De studenten moeten hierin een voor de
opleiding en het werkveld relevante probleemstelling onderzoeken en conclusies formuleren. In BBME wordt het
eindwerk gezien als een uitgebreid verslag van de stage. Voor de afstudeerrichting Medical management
assistant worden geen eindwerken gemaakt. Voor Zakelijk vertalen en tolken bestaat het eindwerk uit een
voorstelling van de werksituatie, de bespreking van een case, een zelfevaluatie en een gedetailleerd
stagelogboek. Verder moeten de studenten ook een vertaling maken en het eindwerk presenteren via een
PowerPointpresentatie (PPP). Afgestudeerden van Medical management assistant stipten de begeleiding van de
stage als ‘té weinig’ aan. In BEST bestaat het eindwerk uit de bespreking van een case en het bijhouden van een
stagedagboek. De scriptie moet niet over het bedrijf gaan maar het onderwerp wordt in gemeenschappelijk
overleg vastgelegd.
Internationalisering
De opleiding streeft ernaar om zoveel mogelijk studenten de kans te geven internationale ervaring op te doen
door onder meer:
- studenten aan te moedigen een studieperiode in het buitenland door te brengen;
- inkomende en uitgaande studenten- en lectorenmobiliteit aan te moedigen;
- coördinatie en/of participatie in projecten zoals Socrates, Leonardo, EDES en Trialoog;
- het afsluiten van internationale samenwerkingsakkoorden met partners buiten de EU en het coördineren
en/of participeren in projecten als Tempus en Alfa.
Op het vlak van de internationalisering optimaliseren de beide departementen hun samenwerking door onderling
overleg en uitwisseling van gegevens.
Naast uitwisselingsprogramma’s en projecten zijn er ook de occasionele contacten van leden van het
opleidingsteam, onder meer naar aanleiding van stagebezoeken, studiedagen (bijvoorbeeld studiedagen talen),
symposia (bijvoorbeeld SPACE) of bijscholingssessies. Globaal bedroeg de studentenmobiliteit 2004 in BBME 35
deelnemers.
De internationale dimensie van de opleiding wordt binnen het programma zelf ook benadrukt, bijvoorbeeld in
opleidingsonderdelen als:
- internationale en Europese besturen;
- internationale ontwikkelingen;
- socio-economische aspecten in Nederlands, Frans, Engels, Duits/Spaans.
Aanbevelingen ter verbetering:
Voor campus BBME en specifiek voor de afstudeerrichting Medical management assistant stelt de commissie
voor:
- om de stagebegeleiding te optimaliseren: het logboek (dat weliswaar een degelijke controle mogelijk maakt)
zou minder gewicht moeten krijgen en zou met zinvolle opdrachten (die met de stage verband houden)
moeten aangevuld worden;
- de coördinatie van het stagegebeuren te optimaliseren door onder andere op voorhand contact op te nemen
met de stageplaatsen, door voldoende begeleiding en bezoek van de stageverantwoordelijken aan de
stageplaats en door het stageverslag inhoudelijk interessanter te laten opstellen door de student
(bijvoorbeeld het beschrijven en commentariëren van een medisch item in plaats van de dagdagelijkse
opsomming van de uitgevoerde taken).
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 165

Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vanaf het academiejaar 2004-2005 is een integraal tweesemestersysteem van toepassing. Zestig studiepunten
zijn quasi gelijkmatig verdeeld over twee semesters. De juiste verdeling wordt weergegeven in de lessentabellen.
De Hogeschool Gent hanteert een specifieke procedure voor de opbouw van het programma; een
opleidingscommissie en vakgroepen controleren de sequentiële opbouw en coherentie van het programma.
Er is bij de opbouw duidelijk een horizontale en verticale afstemming van het programma, op basis van een aantal
algemene principes:
- het programma moet aansluiten bij de eindkwalificaties;
- er moet rekening worden gehouden met de reëel beoogde onderwijsvorm en de reële studielast;
- het eerste jaar moet een gemeenschappelijk jaar zijn;
- specialisatie en versnippering worden vermeden.
Een horizontale controle zorgt ervoor dat collega’s die in parallelle groepen lesgeven, dezelfde eisen stellen wat
betreft de leerstof, dezelfde competenties en attitudes nastreven en hetzelfde beoordelingssysteem volgen. Een
verticale controle bewaakt de vooruitgang binnen elk opleidingsonderdeel over de drie opleidingsjaren heen. Hij
zorgt ervoor dat het essentiële wordt gegeven, dat overlappingen worden vermeden en dat een logische ‘rode
draad’ de studenten naar hun eindcompetenties kan leiden.
Ook vakoverschrijdende onderwijsactiviteiten krijgen de nodige aandacht:
- voor BBME afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken: vakoverschrijdende werkweek, voordrachten;
- voor BBME afstudeerrichtingen Management assistant en Medical management assistant: een halve
seminarieweek met workshops, toespraken;
- voor BEST: het Trialoog-project.
Keuzevakken
In de drie afstudeerrichtingen van de opleiding biedt men vanaf het tweede jaar keuzevakken aan. Keuzevakken
hebben een aandeel van 10 % in het totale programma. De keuzevakken sluiten aan bij het verplichte
programma, omdat zij de studenten de mogelijkheid bieden hun algemene kennis uit te diepen, hun talenkennis
te verruimen (aanbod van Italiaans voor de afstudeerrichting Management assistant en Zakelijk vertalen en
tolken, Duits en Spaans voor de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken en Medical management assistant of
nieuwe opleidingsonderdelen te ontdekken die nuttig kunnen zijn, een meerwaarde betekenen en toch gelinkt zijn
aan aan de basisopleiding. Taalkeuzevakken die in het tweede jaar worden aangeboden, kan men grondiger
studeren in het derde jaar. Studenten signaleren dat Italiaans weinig leereffect genereert, omwille van het grote
aantal studenten waaruit de groep bestaat.
166 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Sinds 2002 wordt in het Studium Generale van de Hogeschool Gent, via een reeks lezingen door specialisten ter
zake, kritisch nagedacht over een bepaald aspect van de hedendaagse samenleving. Als keuzevak voor de
studenten betekent dit, dat ze vijf lezingen van het Studium bijwonen en er daarna een paper over schrijven, dat
wil zeggen een diepgravende verhandeling waarin ze niet alleen over het Studium rapporteren maar het thema
ook op een creatieve en met persoonlijke bevindingen gemotiveerd oordeel stofferen.
De strategie van Studium Generale stoelt op interdisciplinariteit en een interdepartementale aanpak. Het centrale
thema wordt vanuit zoveel mogelijk invalshoeken benaderd, zodat zoveel mogelijk opleidingen van de hogeschool
zich erin kunnen herkennen. De beoordeling van de papers gebeurt door verschillende mensen van minimaal drie
departementen.
Studenten van de campus Aalst betreuren dat dit keuzevak in Gent wordt georganiseerd. In de praktijk betekent
dit dat deze keuze uiterst zelden wordt benut door studenten uit Aalst.
Het keuzevak Internationale ontwikkelingen besteedt aandacht aan sociaal-economische onderwerpen in een zo
ruim mogelijk perspectief. Een strak keurslijf wordt hierbij niet gevolgd. Globalisering, actualiteit, internationalisme
en ontwikkeling zijn de kernwoorden. Studenten vragen zich soms af wat de betekenis van dit opleidingsonderdeel
is in het kader van het curriculum.
Aanbevelingen ter verbetering:
In het algemeen stelt de commissie voor dat de Hogeschool Gent de volgende verbeteringen aanbrengt:
- de inhoud en de organisaties van bepaalde keuzevakken herzien;
- de aanpak van de begeleide zelfstudie bij sommige opleidingsonderdelen zodanig omvormen, dat de
studenten effectief zelfstudie als een interessante meerwaarde binnen de opleiding gaan ontdekken;
- de criteria voor de stagebeoordeling strakker stroomlijnen;
- de stageopvolging van buitenlandse stages optimaliseren.
Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totoaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding aan de formele eisen met betrekking tot de minimale
studieomvang van een professionele bachelor (ZER bladzijde 35).
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 167

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De totale studietijd van de opleiding is begroot op 1.500 uur per jaar. Bij het bepalen van deze studietijd wordt
uitgegaan van de ‘normstudent’, namelijk de student die beschikt over de voorkennis, begaafdheid, motivatie en
het studiegedrag van de doelgroep waarop het programma zich richt.
De totale studietijd is de som van de tijd die besteed moet worden aan onderwijs- en zelfstudieactiviteiten
(presentatie voorbereiden, informatie opzoeken, literatuur doornemen, stage voorbereiden en verwerken, cursus
instuderen…) om de leerstof van dat opleidingsjaar te verwerken en het aantal uren evaluatie.
Naargelang de doelstelling van het opleidingsonderdeel, vermeld in de studiefiche, legt men de nadruk op
hoorcolleges of leergesprekken (A-uren), geleide oefeningen, groepswerk, cases (B-uren) of begeleid zelfstandig
werk, seminarie, stages, projecten en scriptie (C-uren). De som van de A-, B- enC-uren en het aantal uren
zelfstudieactiviteiten, resulteert in de totale studietijd (D-uren). Het aandeel van de A-uren is het sterkst in het
eerste jaar. In het tweede en derde jaar is er een stelselmatige toename van het aantal B- en C-uren.
Om te komen tot de studieomvang (E) hanteert men 25 uren studietijd als norm voor 1 studiepunt. Door het
gebruik van deze norm telt de opleiding het decretaal vastgestelde minimum van 1.500 uur voor 60 studiepunten
Dit principe geldt zowel voor BBME als voor BEST.
De controle van de studietijd gebeurt op basis van studietijdmetingen. Studietijdmetingen en -schattingen worden
gehouden sinds 2003-2004 voor elk studiejaar en elk opleidingsonderdeel in elke afstudeerrichting. De resultaten
worden getoetst bij vertegenwoordigers van studenten en geanalyseerd in de opleidingscommissie en
vakgroepen. Men gebruikt twee verschillende methodes van studietijdmetingen:
- voor BBME: BBME beschikt over kwantitatieve gegevens via tijdsschattingen (6 à 8 per jaar). Resultaten
worden besproken met lectoren.
- voor BEST: panelgesprekken met studenten met het oog op een ruwe schatting. Hierdoor krijgt men een
globaal beeld van de studietijd en een zicht op een subjectieve beoordeling van de studielast door de
student.
De cijfers zijn vergelijkbaar tussen BBME en BEST.
168 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Resultaten studietijdmeting BBME:
In het academiejaar 2002-2003 werd voor BBME een studietijdmeting uitgevoerd in het tweede jaar Office
management. Het resultaat van deze studietijdmeting en de bespreking van de discrepanties gebeurde in de
opleidingscommissie en de betrokken vakgroepen. Voor het academiejaar 2003-2004 en de volgende jaren
werden de studietijdmetingen en/of studietijdschattingen voor elk opleidingsonderdeel uitgebreid naar elk
studiejaar en elke afstudeerrichting.
Algemene vaststellingen:
- De gemiddelde gemeten studietijd ligt lager dan de verwachte studietijd en de begrote studietijd.
- De afwijking tussen de verwachte studietijd en de gemiddeld gemeten studietijd is het grootst in het eerste
jaar.
- In het eerste jaar is de gemeten studietijd voor alle opleidingsonderdelen lager dan de verwachte studietijd. In
het tweede en het derde jaar zijn er, afhankelijk van de afstudeerrichting, opleidingsonderdelen waar de
gemeten studietijd meer bedraagt dan de verwachte.
- In het derde jaar is de gemeten studietijd voor de stage quasi gelijk aan de verwachte studietijd.
De resultaten van de studietijdmeting worden besproken met vertegenwoordigers van de studenten in een
studentenpanel. Een analyse en bespreking vinden plaats in de opleidingscommissie en in de vakgroepen.
Resultaten studietijdmeting BEST:
In BEST organiseerde men tijdens de maand maart 2004 voor de tweedejaars een meting met panelgesprek voor
de opleidingsonderdelen van het eerste semester. Voor het tweede semester werd een gelijkaardige meting
gedaan eind september/begin oktober 2004, om de impact van het eindexamen op de gebruikte studietijd beter te
kunnen vaststellen.
Om de studeerbaarheid van het programma te optimaliseren, werden in de voorbije academiejaren al
maatregelen genomen. Hierbij kunnen onder andere vermeld worden:
- een semesterstructuur met examen op het einde van het semester voor een aantal opleidingsonderdelen;
- een weloverwogen inroostering van contacturen;
- inspraak van de studenten bij het opstellen van het examenrooster.
Aanbevelingen ter verbetering:
- Niettegenstaande het overleg meer gevoel van betrokkenheid bij studenten illustreert, stelt de commissie
voor dat BEST systematisch studietijdmetingen zou organiseren.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 169

Facet 2.6: Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De didactische werkvormen zijn afgestemd op de te realiseren doelstellingen. De keuze van de werkvormen
wordt bepaald door de lectorenteams die hetzelfde opleidingsonderdeel doceren, en dit onder supervisie van de
vakgroepvoorzitters. De studiefiches vermelden klassieke didactische werkvormen, werkvormen gericht op
vaardigheden en innovatieve werkvormen. Naast ingeburgerde onderwijsmiddelen (syllabi, handboeken, kopieën)
hanteert de opleiding ook innovatieve onderwijsmiddelen: LCD-projectoren, een elektronische leeromgeving,
intranet en internet, zelfstudiepakketten en leermiddelen voor het uitvoeren van groepsopdrachten…
De werkvormen die voor een bepaald opleidingsonderdeel gebruikt worden, staan vermeld in de studiefiches. De
keuze van de werkvormen wordt in overleg bepaald door de lectorenteams die hetzelfde opleidingsonderdeel
doceren, onder supervisie van de vakgroepvoorzitters. Bij de (nieuwe) studiefiches heeft men rekening gehouden
met het competentiegericht onderwijs. In alle opleidingsonderdelen besteedt men aandacht aan interactie en
zelfstandig werk van de studenten. Dat is vooral te merken bij de taal- en de informaticavakken. De studiefiches
laten duidelijk zien dat teamwork en responsabilisering van de student ruimschoots aan bod komen.
Vanaf het academiejaar 2004-2005 wordt bij elke syllabus een voorwoord opgenomen waarin het
opleidingsonderdeel wordt gerelateerd aan de beoogde competenties. Bij het gebruik van handboeken geeft men
tijdens de eerste les van het academiejaar mondelinge informatie over de beoogde competenties.
In de studiegids worden de onderwijsmiddelen per opleidingsonderdeel opgesomd. De studenten krijgen van bij
het begin een overzicht van wat ze allemaal nodig hebben aan cursusteksten, syllabi, boeken en dergelijke.
Bovendien wordt een richtprijs vermeld. Het aantal uren dat de studenten aan zelfstudie besteden, neemt toe van
het eerste naar het tweede studiejaar. In het derde studiejaar bereikt begeleid zelfstandig leren een piek.
Afstudeerrichting en jaar Contacturen Begeleid zelfstandig leren
OM1 86 % 14 %
OM MA2 86 % 14 %
OM MA3 75 % 25 %
OM ZVT2 82 % 18 %
OM ZVT3 73 % 27 %
OM MMA2 84 % 16 %
OM MMA3 77 % 23 %
170 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Men hanteert de volgende innovatieve werkvormen:
- Begeleid zelfstandig leren: houdt in dat de student individueel of in groepjes een door de lesgever (coach)
opgegeven programma doorloopt. De student voert daarbij een aantal studietaken uit, die toegespitst zijn op
de verwerving van competenties en attitudes. Deze werkvorm past men toe in alle jaren en
afstudeerrichtingen en in een groot aantal opleidingsonderdelen.
- Projectwerk: vanaf het eerste studiejaar krijgen de studenten te maken met projectwerk, waarin gestreefd
wordt naar integratie van de talen en de informaticatoepassingen. Vooral de ontwikkeling van attitudes (zin
voor samenwerking, resultaatgerichtheid, stressbestendigheid) en interpersoonlijke vaardigheden komen hier
aan bod.
- Vakoverschrijdend werken.
- Computerondersteund vertalen.
- Off-campus training: voor derdejaars van de drie afstudeerrichtingen organiseert men jaarlijks een
meerdaags seminarie, waarop de studenten voorbereid worden op de instap in het beroepsleven.
Onderwerpen die aan bod komen zijn onder meer:
- sollicitatietechnieken en -vaardigheden;
- assessmenttechnieken;
- beroepsmogelijkheden;
- verder studeren;
- een loopbaaninfodag met workshops:
- Studium Generale (zie Facet 2.3): een interdepartementaal, maatschappijkritisch project met binnenen
buitenlandse sprekers, dat vanaf het tweede jaar wordt aangeboden als keuzevak.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
In de studiegids en op de website kunnen de studenten de wijze van evalueren, inhouden en criteria terugvinden.
De studiegids beschrijft de toetsings- en evaluatiemethode De onderrichtingen bevatten informatie over het
examensecretariaat, de ombudspersoon, de studiebegeleiding, de inlevering van het stageverslag, de
blokperiode, de examens en roosters, de beraadslaging van de examencommissies. De studenten weten van bij
het begin van het academiejaar via de studiefiches hoe zij voor elk opleidingsonderdeel geëvalueerd zullen
worden. Wat de exameneisen en het verloop van de examens betreft, verwacht men van de lectoren dat ze die
op tijd kenbaar maken. De examenvragen van de voorgaande academiejaren of modelvragen worden door
sommige lectoren ter beschikking gesteld van de studenten (voor BBME via Blackboard of het intranet, voor
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 171

BEST op de websites van de lectoren, via de AIM-server van het departement.) Sommige lectoren organiseren
proefexamens.
De opleiding gebruikt permanente en periodegebonden toetsingsvormen. De toetsingsvorm evolueert naargelang
van het studiejaar: in het 1 e jaar in hoofdzaak schriftelijke examens, vanaf het 2 e jaar diversificatie van
toetsingsvorm en in het 3 e jaar in hoofdzaak mondelinge examens. In de studiegids en op de website kunnen de
studenten de wijze van evalueren, inhouden en criteria terugvinden. De opleidingsverantwoordelijken zijn er zich
van bewust dat de evaluatievormen nog beter kunnen afgestemd worden op de competenties die de opleiding wil
beoordelen.
BBME en BEST streven naar een zo groot mogelijke uniformiteit in de evaluatiemethodes. Per
opleidingsonderdeel beslissen de betrokken lectoren hierover in team. De evaluatie gebeurt op basis van de
leerdoelen die in de studiefiches vastgelegd zijn, waarvan de departementsraad de geldigheid bekrachtigt.
Examens voor hetzelfde opleidingsonderdeel binnen hetzelfde jaar en dezelfde afstudeerrichting, wijken niet van
elkaar af en hebben dezelfde vraagstelling en puntenverdeling. Bovendien stellen de betrokken lectoren samen
een correctiesleutel op (typeantwoorden en puntenverdeling).
- De examencommissie werkt conform een hogeschoolprocedure waarin de criteria, de wijze van beoordelen
en de te volgen procedures zijn vastgelegd. Informeel reageren lectoren tevreden over het verloop van
deliberaties.
- Examenperiodes: in de academische kalender is er een blok- en examenperiode voorzien in de maanden
januari-februari en mei-juni. De tweede zittijd vindt plaats eind augustus en in september.
Bij de evaluatie van de stage en eindwerken hanteren de beide departementen een verschillende maar
waardevolle methodiek. Bij BEST is die gebaseerd op het stagedossier, de stage zelf, het stageverslag, de
scriptie en de mondelinge presentatie van scriptie en stageverslag. Bij BBME is de beoordeling voor Management
assistant en Zakelijk vertalen en tolken gebaseerd op het stagebedrijf, het stageverslag en de vreemde talen.
Specifiek voor Medical management assistant is de beoordeling op basis van het stagedossier, de stage zelf en
het stageverslag.
Na elke examenperiode biedt men aan de studenten de kans om met de vaklectoren te spreken over het hoe en
waarom van de examenresultaten, en om hun examenkopijen in te kijken.
De ombudsdienst wordt door de studenten vooral gezien als een plaats om individuele vragen te behandelen. De
ombudsdienst is voor de studenten vrij gemakkelijk toegankelijk; vooral in BEST is bij de inplanting van de
ombudsdienst rekening gehouden met de privacy van de student.
Studenten melden de visitatiecommissie het volgende met betrekking tot de organisatie van de examens.;
- er is te weinig tijd is voor bepaalde examens;
- de examenbeoordeling van het groepswerk is vaak een probleem is: studenten hebben het gevoel dat het
cijfer door het eventueel minder goed presteren van één groepslid voor alle leden van de groep daalt,
ondanks hun grotere inspanning;
- de inspraak bij examenplanning en -roostering is voldoende;
- alle informatie over examens te vinden is op de website.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
172 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding beschikt over geanalyseerd cijfermateriaal over de samenstelling en karakteristieken van
instromende studenten. Er werden zowel in BBME als in BEST instroomanalyses uitgevoerd voor de
academiejaren 2001-2002, 2002-2003 en 2003-2004. Deze analyses werden opgemaakt door de
kwaliteitscoördinator. Resultaten voor BBME: de opleiding Office management telt ongeveer 80 % vrouwelijke
studenten. Ongeveer de helft van alle eerstejaarsstudenten Office management heeft een ASO-studierichting
gevolgd, 40 % TSO en 10 % komt uit een andere richting (Overige Opleiding). Hiermee bedoelt men studenten
die BSO- of KSO-studierichtingen gevolgd hebben, of die hun diploma secundair onderwijs in Wallonië of het
buitenland behaalden.
Resultaten voor BEST: In 2001 had ongeveer 50 % ASO gevolgd. In 2002 neemt dit percentage af tot 38 % en in
2003 stijgt het opnieuw tot 44 %. Het aantal studenten uit een TSO-richting neemt eerst toe: 46 % in 2001 en
51 % in 2002, maar zakt in 2003 tot 48 %.Het aantal BSO-studenten bedroeg gemiddeld 7 %, voor Overige
Opleiding (KSO en buitenlandse diploma’s) was het gemiddelde 4 %. De studiefiche vermeldt de verwachte
voorkennis. Voor alle opleidingsonderdelen – met uitzondering van onder andere informaticatoepassingen – is
geen specifieke voorkennis vereist. Studenten die een diploma secundair onderwijs hebben, kunnen de studie
aanvatten.
Differentiatie in functie van de instroom is voor de opleiding Office management niet noodzakelijk. Omdat men in
de meeste opleidingsonderdelen werkt met beperkte groepen en/of begeleid zelfstandig leren, kunnen eventuele
lacunes opgevangen worden. Indien toch nodig probeert het monitoraat verder te remediëren. Voor de
opleidingsonderdelen Nederlands, Frans en Engels is een basiskennis secundair onderwijs gewenst.
Voor Studiemethodiek, ‘alen en multimedia’ Frans en Engels biedt men ‘opfrissingscursussen’ aan op het
departement BBME. Deze cursussen focussen op de basis die in het secundair onderwijs zou moeten zijn
gelegd, en hebben dus niet het karakter van brugcursussen of schakelprogramma’s die al anticiperen op
opleidingsonderdelen van het eerste jaar. In het departement BEST kunnen instromende studenten voor
Studiemethodiek, Frans, Duits en Informaticatoepassingen cursussen volgen. De intentie is om de leerstof uit het
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 173

secundair onderwijs te herhalen, mogelijke tekorten vast te stellen en aan te vullen. De opleiding biedt flexibele
leerwegen aan onder de vorm van een diplomacontract, opleidingsonderdeelcontract en examencontract.
Flexibele leertrajecten zijn mogelijk door vrijstellingen, zittijdoverdracht, jaaroverdracht, externe overdrachten, IAJ,
studieduurverkorting, Combi-jaar… Studenten krijgen voldoende informatie over flexibele leerwegen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: goed
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: goed
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: voldoende
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma van alle locaties en afstudeerrichtingen aan de
basiskwaliteit voldoet. Het programma is een adequate vertaling van de opleidingsdoelstellingen. De talen- en
ICT-component zijn goed uitgebouwd. De inhoudelijke samenhang is voldoende. De vormgeving en de inhoud
zijn op elkaar afgestemd. De beoordeling en toetsing zijn afgestemd op het niveau van een bachelor. Het oordeel
van de commissie over het onderwerp programma is daarom positief.
174 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding beschikt over hooggekwalificeerd personeel voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische
realisatie van het programma. Het onderwijzend personeel (OP) is deskundig op vakinhoudelijk,
onderwijskundig en didactisch domein. Ook bij het administratief en technisch personeel (ATP) is voldoende
deskundigheid aanwezig. Het secretariaat is een model van een goed functionerend ‘office management’.
Het onthaal van nieuwe collega’s berust in de eerste plaats bij de opleidingsvoorzitter/-ster die de nieuwe collega
in contact brengt met zijn onmiddellijke collega’s, de administratieve medewerkers, de departementssecretaris en
het departementshoofd. Er is ook een infobrochure beschikbaar.
Er werden reglementen, procedures en richtlijnen opgesteld voor aanwerving, benoeming, bevordering, statutaire
evaluatie van het personeel, en er is een vast stramien voor de opdrachtverdeling. Functioneringsgesprekken
vinden op regelmatige basis plaats of afhankelijk van de noodzaak.
Zowel BBME als BEST beschikken over een benoemingsreglement, een bevorderingsbeleid en een
gedetailleerde evaluatieprocedure, gebaseerd op functionerings- en evaluatiegesprekken. Om de 5 jaar voert
men een statutaire evaluatie uit. Tijdelijke personeelsleden worden met het oog op een heraanstelling jaarlijks
geëvalueerd door middel van een omstandigheidsevaluatie.
Tussentijdse functioneringsgesprekken worden gevoerd met het oog op eventuele bijsturing. Als het resultaat
neigt naar een onvoldoende is er een bijsturing en coaching. De evaluatie van coördinatoren Kwaliteitszorg
gebeurt door het departementshoofd. Lectoren stellen een zelfevaluatie op, die besproken wordt met het
departementshoofd.
Functioneringsgesprekken met lectoren gebeuren door vakgroepcoördinatoren in BBME en door het
departementshoofd in BEST. In de beide departementen voert het departementshoofd functioneringsgesprekken
met opleidings- en vakgroepcoördinatoren. In BBME voert men enkel functioneringsgesprekken als er zich
problemen voordoen.Om de drie jaar zijn er vragenlijsten over de personeelstevredenheid. De respons is tot nu
toe 70 %. Basis voor deze ‘tevredenheidstesten’ vormt de studie van de SERV (Sociaal-Economische Raad voor
Vlaanderen) met betrekking tot taakbelasting.
BBME en BEST beschikken over een erg intensief uitgebouwd bijscholings- en navormingsbeleid.
Professionalisering binnen het eigen vakgebied gebeurt in hoofdzaak op het vlak van onderwijs en vakinhoud;
bijscholing buiten het eigen vakgebied gebeurt op terreinen van andere vakgroepen. Externe opleidingen
gebeuren op initiatief van het personeelslid en worden goedgekeurd door een navormingscommissie.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 175

Het bijscholingsaanbod wordt in samenwerking met de andere associatiepartners Hogeschool West-Vlaanderen
en Arteveldehogeschool op hogeschoolniveau (centraal) samen georganiseerd en aangeboden. Het aanbod is
gericht op onderwijsprofessionalisering in het kader van het onderwijsontwikkelingsplan, opgesteld door de
hogescholen.
Het bijscholingsaanbod sluit ook aan bij de resultaten van evaluaties en functioneringsgesprekken.
In BEST:
- bijscholing rond competentiegericht leren, evalueren en tolken;
- bijscholing gebeurt op eigen initiatief.
In BBME:
- stress rond fusie: twee bedrijfsculturen ;
- stress rond BAMA-reorganisatie;
- flexibilisering;
- omvorming naar semestriële opleidingsmodules.
Gemiddeld zijn er ongeveer 100 deelnemers aanwezig op deze bijscholingsinitiatieven.
Deze onderwijsprofessionalisering kan aanbod- en vraaggestuurd georganiseerd worden en wordt uitgewerkt via:
1. Seminaries.
2. Dokeos (het elektronische communicatieplatform dat Blackboard vervangt) stelt een cursus
onderwijsprofessionalisering ter beschikking. Hier wordt informatie gegeven over studiedagen, worden
nieuwe publicaties voorgesteld en fora georganiseerd over onderwijsthema’s door advies en/of een
verdere uitdieping van bepaalde onderwerpen/vragen.
Het bijscholingsaanbod op departementaal vlak wordt per vakgroep georganiseerd. Vakgroepcommissies
beheren het budget. Het jaarlijkse beleidsplan omvat onderwerpen die behandeld worden en wie daarvoor in
aanmerking komt. Medewerkers zijn formeel niet verplicht om bijscholing te volgen.
Het bijscholingsaanbod wordt uitgebouwd en aangezwengeld door gebruik te maken van OP-stimuli (= een
stimuleringsbeleid waarbij de hogeschool aan een departement personeelsmiddelen toekent als het bijzondere
initiatieven neemt onder meer op het vlak van onder meer onderzoek, dienstverlening, onderwijsontwikkeling,
vorming en mobiliteit van onderwijzend personeel en studenten).
Aanbevelingen ter verbetering:
- voor BBME stelt de commissie voor om het personeelsbeleid wat betreft functioneringsgesprekken te
verbreden.
176 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt
tussen de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Binnen het opleidingsteam zijn de noodzakelijke beroepsgerichte specialisaties aanwezig, meer bepaald in de
vakgebieden burotica, vertaal- en tolkwerk, tekstproductie en -redactie. Sommige lectoren zijn betrokken bij
externe projecten of gerichte professionele werkzaamheden, onder meer externe buroticaprojecten, professioneel
vertaal- en/of tolkwerk…. Nog andere leden van het opleidingsteam zijn creatief auteur. De opleiding heeft geen
gastprofessoren in dienst; wel doet ze regelmatig een beroep op gastsprekers.
De opleiding beschikt over de nodige competenties om toegepast onderzoek en maatschappelijke dienstverlening
uit te voeren die aansluiten bij de specialisatievakken.
Uit de beschikbare documentatie blijkt, dat veel bijscholingen en deskundigheid toegespitst zijn op onderwijs en
vakinhouden. De lectoren scholen zich ook bij buiten het eigen vakgebied, op de terreinen van de andere
vakgroepen.
Het opleidingsteam heeft banden met de beroepspraktijk via resonantiecommissie/beroepsforum en de
stagebegeleiding. De afstudeerrichting Medical management assistant heeft banden met de Vlaamse Vereniging
van Medische Secretaressen/Secretarissen (VVMS). De opleidingen doen een beroep op gastsprekers.
Buitenlandse gastlectoren worden ingeschakeld in een ‘buitenlandse week’. Er is een intense internationale
uitwisseling van lectoren/lectoren.
De belangrijkste contacten met de beroepspraktijk worden gegarandeerd via de volgende kanalen:
- de resonantiecommissie (voor BBME);
- het beroepsforum (voor BEST).
Stafmobiliteit biedt de lector een professionele en culturele meerwaarde, die zich manifesteert in zijn didactiek en
die bijgevolg de kwaliteit van de opleiding ten goede komt. Lectoren worden daarom aangemoedigd om voor een
korte periode les te geven aan een andere, buitenlandse instelling. Zo zijn er samenwerkingen met ESC-Lyon,
PU-Moskou, IPP-Porto, TEI-Thessaloniki, EUP-Mataro, UC-Cordoba en SVC-Barcelona.
Aanbevelingen ter verbetering:
Specifiek voor Medical management assistant:
- Aangezien er geen beroep gedaan wordt op gastprofessoren moeten de lectoren organisatie
gezondheidszorg zich regelmatig te laten informeren over de wijzigingen in de wetgeving ter zake.
- De lectoren medische terminologie moeten ook aandacht hebben voor het belang van de kennis van de
medische registratie en zich hierin laten bijscholen door het beroepenveld.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 177

Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Algemeen: het OP-bestand voor de opleidingen bestaat uit 86 OP-leden (25 BEST - 61 BBME). Specifieke
omvang in voltijdse equivalenten: 10,48 VTE’s (BEST) - 32,54 VTE’s (BBME). Veel OP-leden hebben opdrachten
gespreid over twee (uitzonderlijk drie) departementen.
Voor BEST
In dit departement worden 25 OP-personeelsleden ingezet voor de opleiding. Per voltijdsequivalenten betekent dit
10,48. De verhouding personeel-studenten bedraagt 15,12 studenten per voltijdsequivalent. Van de 25 OP-leden
zijn er 19 vastbenoemden en 6 tijdelijken. 0,30 VTE contractueel personeel is aangesteld bij het AP-personeel.
Alle personeelsleden van de opleiding Office management zijn voltijds verbonden aan het departement. Slechts
één OP-lid heeft een voltijdse opdracht binnen de opleiding Office management. Bijna alle OP-leden hebben ook
een opdracht binnen de opleidingen Bedrijfsbeheer en/of Toegepaste informatica. Het departement heeft geen
gastprofessoren in dienst.
21 OP-leden zijn ouder dan 40 jaar. Slechts 1 personeelslid is jonger dan 30 jaar.
Voor BBME
De totale personeelsomkadering voor de opleiding Office management bedraagt 32.54 VTE’s, gespreid over 61
personeelsleden, Dit betekent 16,5 studenten per VTE.
De statutaire situatie van deze personeelsleden is de volgende:
- BEST – OP: 19 vastbenoemden, 6 tijdelijken - ATP: 0.3 VTE contractueel.
- BBME – OP: 54 vastbenoemden, 3 tijdelijk in vacant ambt, 4 tijdelijk in niet-vacant ambt – ATP 0,5
contractueel personeel 0,5 (bij het administratief personeel)
Door de fusie tussen de Hogeschool Gent en de Mercatorhogeschool, en door het dalende studentenaantal, heeft
het departement een overbezetting van personeel in bepaalde disciplines. Daardoor is er ook geen ruimte om
extra personeel voor de opleiding aan te trekken. In de voorbije jaren zijn heel wat tijdelijke personeelsleden in
een niet-vacant ambt niet heraangesteld. Het departement verwacht een inkrimping van personeel.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
178 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: goed
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: goed
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
stelt de commissie dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader voldoende is en dit voor alle locaties en
afstudeerrichtingen. De opleiding beschikt over gekwalificeerd en professioneel gedreven personeel en voert een
personeelsbeleid dat recht doet aan het goed functioneren in het onderwijsproces. Er is aandacht voor de
pedagogische en didactische vorming van het lectorenkorps. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom als
positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 179

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie:
BEST goed
BBME voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Voor BEST:
Vanaf het academiejaar 2004-2005 organiseert het departement BEST zijn onderwijs in een volledig nieuw
gebouw, gelegen in de Arbeidstraat 14 in Aalst.
Deze gebouweninfrastructuur is functioneel. In een blok van drie bouwlagen bevinden zich 28 onderwijsruimtes,
waaronder 6 computerlokalen, die alle op een netwerk en het internet zijn aangesloten. Het talenpracticum wordt
gebruikt door de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken.
Daarnaast is er een ruimte (de ontmoetingsruimte) waar de studenten kunnen eten en zich ontspannen. Verder
zijn in het gebouw nog:
- 2 auditoria;
- een mediatheek;
- een vergaderruimte;
- secretariaten.
De onderwijsruimten, computerlokalen, talenpractica, tolkcellen en het zelfstudiecentrum zijn uitstekend uitgerust
met onder meer multimedia-pc’s, internetaansluiting en de nieuwste professionele systemen (TRADOS) om
tolkdisciplines te oefenen.
Naast de klassieke bibliotheekcollectie (boeken, naslagwerken, vaktijdschriften en kranten) beschikt het
documentatiecentrum over een virtuele collectie (bibliografische databanken, catalogi en primaire bronnen).
Gebruikers hebben inspraak bij de collectievorming.
Op BEST zijn twee systeembeheerders aanwezig als ‘helpdesk’ en voor het onderhoud van de
computervoorzieningen.
Alle lectoren krijgen van het departement gratis een laptop ter beschikking.
Voor BBME
De onderwijsruimten bevinden zich in het vroegere BME-gebouw, campus BME-CTL, Schoonmeersstraat 52 in
Gent. Uitzonderlijk wijkt men uit naar een ander gebouw op de campus. Lokalen worden in de Hogeschool Gent
aan een departement toegewezen.
Het departement BBME telt 41 gewone lokalen, waarvan er 11 ingericht werden als computerlokalen en 4 als
talenpracticum. Eén lokaal is extra uitgerust voor de afstudeerrichting Medical management assistant (met
specifieke didactische hulpmiddelen, zoals een skelet). De lokalen zijn ook volledig toegankelijk voor studenten
met een handicap.
180 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Verder zijn er in het gebouw waarin de opleiding Office management is gevestigd, ook nog ondergebracht:
- een cafetaria;
- een bibliotheek;
- twee vergaderruimten;
- een zelfstudiecentrum;
- secretariaten;
De cafetaria, de bibliotheek, de vergaderruimten en het zelfstudiecentrum staan in principe ter beschikking van
alle studenten/personeel van de Hogeschool Gent. In de praktijk komt het er uiteraard op neer, dat vooral de
studenten en het personeel van de campus BME-CTL van deze faciliteiten gebruikmaken.
De vier talenpractica worden hoofdzakelijk door de opleiding Office management gebruikt.
Door de beschikbaarheid van voldoende (specifieke) leslokalen, pc-lokalen, talenpractica en een
zelfstudiecentrum op de beide departementen, heeft de opleiding Office management ruime infrastructurele
faciliteiten om de eigen opleidingsbehoeften in te vullen (zowel voor frontaal onderwijs, praktijkoefeningen en -
training als voor begeleid zelfstandig leren) en de opleiding zo haar specifieke opleidingsdoelstellingen realiseren.
Er zijn voor lectoren een 20-tal laptops beschikbaar voor gebruik tijdens de lessen.
Daarnaast zijn er op de campus BBME:
- de ‘sector Informatisering’: een specifieke afdeling met informatici, die werkt voor de hele hogeschool. Deze
dienst is onder meer verantwoordelijk voor het server- en het intranetbeheer (e-mailgebruik, de
hogeschoolsite, het softwarebeheer voor de studentenadministratie enzovoort);
- het departement Industriële wetenschappen (INWE).
- Er zijn voldoende onderwijsruimten, computerlokalen, talenpractica, tolkcellen en bibliotheekvoorzieningen,
zelfstudiecentra, computerfaciliteiten en specifieke studentenfaciliteiten.
- Het computernetwerk van de hogeschool, met zijn eigen systeembeheerders en helpdesks, stelt
handleidingen, downloads, tools en applicaties ter beschikking van studenten en lectoren. Lectoren
gebruiken elektronische leerplatformen; het elektronisch leerplatform Dokeos wordt gebruikt voor interne
communicatie met en tussen studenten en/of lectoren.
Bibliotheekvoorzieningen
De mediatheek (BEST), het zelfstudiecentrum (BBME) en de bibliotheek (beide departementen) vormen een
geïntegreerd documentatiecentrum met de nodige studie-informatie. Het centrum omvat een klassieke bibliotheek
met boeken, naslagwerken, vaktijdschriften en kranten.
De collectievorming gebeurt in overleg met de gebruikers maar ook op initiatief van de bibliothecaris. De
basiscollectie van leer-, studie- en handboeken houdt men up-to-date en er wordt ook een beperkte collectie
aangelegd op het niveau van de lector.
De fysieke en/of digitale collectie is afgestemd op de curriculuminhouden van de verschillende afstudeerrichtingen.
De campus is vlot bereikbaar met het openbaar vervoer.
Aanbevelingen ter verbetering:
- Specifiek voor BBME: blijvende aandacht voor een volgehouden opknapbeurt en renovatie van de
leslokalen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 181

Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Er worden verschillende communicatiekanalen gebruikt om abituriënten te bereiken en grondig te informeren over
de in de departementen en de hogeschool aangeboden opleidingen en de toekomstmogelijkheden hiervan. Zowel
de hogeschool (http://hnet.hogent.be; http://www.hogent.be) als elk departement beschikken over een website
(BEST: http://www.hogent.be/best; BBME: http://www.hogent.be/bbme). Tussen BEST en BBME werden
afspraken gemaakt in verband met de regionale reikwijdte van hun publiciteit en de informatieverstrekking op
SID-in-beurzen. Voor communicatie met studenten wordt in BEST ook gebruikgemaakt van elektronische kranten
en elektronische databanken. In BBME gebruikt men minder elektronische gegevens en databanken.
Bij de inschrijving krijgen eerstejaarsstudenten een folder met informatie over studieadvies en -begeleiding
(Suxes), samen met een brochure over studievaardigheden (Suxeswijzer). Voor de nieuwe studenten vindt in de
beide campussen een introductiedag plaats. Vanaf 2004 biedt men de nieuwkomers ook een onlineoefenpakket
taalvaardigheid Nederlands aan. In ‘Suxes’ – het informatieblad voor studenten van de Hogeschool Gent – maakt
men hiervan eveneens melding.
Tijdens de eerste week krijgt elke student de studiegids en het studiecontract op cd-rom. Deze bevat de
studiefiches van alle opleidingsonderdelen, met vermelding van onder meer doelstellingen, inhoud, didactische
werkvormen en evaluatiecriteria. De algemene onderwijsregeling (met departementale aanvullingen) is
opgenomen in de studiegids. Dit gedeelte omvat de organisatie van het onderwijs, het examenreglement, de
tuchtvoorschriften en -maatregelen.
BEST en BBME nemen diverse initiatieven voor studiebegeleiding, onder meer een systematische
trajectbegeleiding met remediëring, monitoraat, studievaardigheidstrainingen, campuspsycholoog, gratis groen
nummer voor problemen rond studeren, preventie afhaken en, specifiek voor BBME, het mentoraat. Instaptoetsen
(onder meer voor talen) en tussentijdse formatieve toetsen leiden er toe, dat een student bijkomende hulp of
oefeningen krijgt en naar het monitoraat of een studiebegeleider wordt doorverwezen. Het monitoraat dat BBME
inricht voor de kernvakken is erg professioneel geconcipieerd en georganiseerd. Het monitoraat in BEST werkt
eerder vrijblijvend.
Voor BEST
Vanaf het academiejaar 2004-2005 werd een systematische trajectbegeleiding geïmplementeerd in de opleiding
Office management. Via het project ‘Learning and Study Strategies Inventory’ (LASSI) screent men de
studiestrategie van risicostudenten, met het oog op het optimaliseren van de trajectbegeleiding; elke student werd
uitgenodigd voor een individueel gesprek, waarna een dossier werd aangelegd ter opvolging.
182 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Voor BBME
De studiebegeleiding wordt gezien als een deel van het geheel, een stap in het vormingsproces naar
zelfstandigheid van de student. De aangeboden diensten zijn veelvuldig, gebeuren op vrijwillige basis en vereisen
een actieve medewerking en inzet van de student.
De studenten zien de ombudsdienst vooral als een plaats om individuele vragen te behandelen. De ombudsdienst
is voor de studenten vrij gemakkelijk toegankelijk; vooral in BEST is bij de inplanting van de ombudsdienst
rekening gehouden met de privacy van de student.
Voor studenten zijn er tal van faciliteiten via de sociale dienst van de Hogeschool Gent (Sovoreg), onder meer
een onthaalbalie voor praktische zaken en kopieerkaarten; een studentensecretariaat voor allerlei attesten en
informatie; vergaderruimten voor de studentenraad en studentenclubs; ad-valvasborden, een tv-circuit en de
departementale website voor het kenbaar maken van berichten.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: BBME: voldoende
BEST: goed
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit op het vlak van de voorzieningen voor alle locaties en
afstudeerrichtingen voldoende is. De infrastructuur voldoet om de opleidingsbehoeften in te vullen. De
informatievoorziening en studiebegeleiding met het oog op de studievoortgang is effectief en sluit aan bij de
behoeften van de studenten. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 183

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De ‘Kwaliteitsverklaring van de Hogeschool Gent’ geeft aan wat de Hogeschool Gent onder kwaliteit verstaat, wat
de belanghebbenden ervan kunnen verwachten en aan welke karakteristieken het kwaliteitssysteem aan de
Hogeschool Gent moet voldoen.
De Hogeschool Gent heeft vanaf het academiejaar 1996-1997 stapsgewijs gewerkt om te komen tot een systeem
van integrale kwaliteitszorg. De eerste stap was de aanstelling van een centrale kwaliteitscoördinator in 1996.
Vanaf het academiejaar 1997-1998 heeft het Bestuurscollege elk academiejaar kwaliteitsprioriteiten vastgelegd,
en vanaf het academiejaar 2000-2001 heeft het college dit beleid verder geconcretiseerd in de nota ‘Uitbouw van
de kwaliteitszorg aan Hogeschool Gent vanaf 2000-2001’.
Op elk niveau (de hogeschool als geheel, de sector, de dienst van de algemeen directeur, het departement, de
opleiding) wordt regelmatig een zelfevaluatie uitgevoerd, om na te gaan of aan de vooropgezette kwaliteitseisen
wordt voldaan, zodat de strategische doelstellingen die de betrokken eenheid nastreeft, worden gerealiseerd. De
Hogeschool Gent heeft ervoor gekozen zelfevaluatierapporten op te stellen op basis van EFQM, met behulp van
de TRIS-methode. De Hogeschool Gent heeft het TRIS-model recent omgevormd tot de DRIS-methode: dit
instrument integreert de vereisten voor accreditatie en verwijst naar het uitschrijven van een zelfevaluatierapport
voor de visitatie. In 2002 hebben 17 lectoren van BBME meegewerkt aan de interne zelfevaluatie van de
opleiding met de TRIS-methode.
Kwaliteitsborging gebeurt gebruikmakend van de PDCA-cyclus. Kwaliteitsverbetering ervaart men als
vanzelfsprekend en ziet men vooral als een instrument voor verbetering.
In het kwaliteitssysteem worden op basis van resultaten uit de zelfevaluatie én regelmatige bevragingen
verbeteringsdoelen geformuleerd, die op hun beurt aanleiding zijn tot het opmaken van een actieplan. De
opvolging van de verbeterplannen gebeurt door de voorzitter van de opleidingscommissie, de departementale
kwaliteitscoördinator of de vakgroepvoorzitters, naargelang van het verbeterdoel.
De TRIS-analyse vormde de basis voor het opstellen van het ZER. Voor het samenstellen van het ZER nam men
gegevens uit een zelfevaluatierapport van 2002 als uitgangspunt voor de consensusvergaderingen met de DRISmethode.
184 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Jaaractieplan ‘Kwaliteitszorg’
Bij de aanvang van een academiejaar keurt de departementsraad een jaaractieplan ‘Kwaliteitszorg’ goed.
Verbeterpunten worden erin opgenomen en actiepunten worden uitgevoerd. Via jaarverslagen volgt men de
verbeterplannen op. Verbeteringen worden momenteel nog onvoldoende verankerd. Er wordt nog te weinig
gewerkt met kwaliteitshandboeken, waarin systematisch wordt uitgeschreven hoe processen moeten verlopen. Er
is een concept van kwaliteitshandboek opgesteld. Het accent wordt gelegd op de beschrijving van de
onderwijsprocessen. Proceshandleidingen vormen het centrale aandachtspunt. Bij kwaliteitszorg worden alle
actoren (studenten, medewerkers, afgestudeerden en het werkveld) op een systematische wijze betrokken,
hoewel het soms moeilijk is om iedereen regelmatig rond de tafel te krijgen. Vakgroepvoorzitters nemen sinds het
academiejaar 2003-2004 deel aan de stafvergaderingen en zijn betrokken partij bij het opstellen en opvolgen van
verbeterplannen.
Bevragingen
Bevragingen werden gehouden bij
- studenten over de opleiding;
- studenten over 3 opleidingsonderdelen per afstudeerrichting en per academiejaar;
- alumni;
- departementale personeelsleden, zowel OP als ATP;
- stagebedrijven;
- werkveldcommissies.
Deze algemene vragenlijsten worden centraal uitgewerkt. Opleidingen kunnen bijkomende vragen opnemen in
deze vragenlijsten. Deze kunnen worden geformuleerd door de vakgroep of door individuele OP-leden. De
evaluatie van de resultaten gebeurt door een bespreking van vragenlijsten en panelgesprekken. De studenten
worden als groep niet systematisch bij een terugkoppeling van de bevragingsresultaten betrokken. Er is alleen
een mogelijkheid tot feedback via de opleidingscommissie, waarvan ook studentenvertegenwoordigers deel
uitmaken.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie stelt voor dat de Hogeschool Gent meer aandacht zou besteden aan de feedback over de
enquêtes naar studenten.
- De commissie vraagt om in de toekomst de vervollediging en de afwerking van de PDCA-cyclus te bewaken.
- De commissie stelt voor dat de Hogeschool Gent systematisch zou werken met een kwaliteitshandboek.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 185

Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot
de realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De departementsraad keurt de departementale verbeterplannen en het jaaractieplan goed. Er worden concrete
onderwerpen van verbeterplannen van vorige academiejaren en het academiejaar 2003-2004 vermeld, en men
geeft aan hoe hieraan werd gewerkt. Rapportering over de voortgang van verbeterplannen gebeurt in
stafvergaderingen en in vergaderingen van voorzitters van opleidingscommissies en vakgroepen. Veel
verbeterpunten uit de zelfevaluatie van 2002 zijn gerealiseerd, en de opleiding gaf tekst en uitleg bij de
verbeterprojecten waaraan zij momenteel werkt.
De verbeterpunten die intussen zijn gerealiseerd:
- oud-studenten en werkveld bevragen en sterker betrekken bij de opleiding;
- meer begeleide zelfstudie organiseren;
- internationale uitwisselingen intensifiëren;
- studenten overtuigen van het belang van de studiefiches;
- teamgevoel bij lectoren sterker ontwikkelen via vakgroepwerking;
- studietijdmetingen;
- analyse instroomgegevens en slaagcijfers.
Suggesties die visitatiecommissies deden voor andere opleidingen, zijn ook bruikbaar in de opleiding Office
management. In de mondelinge rapportering van de visitatiecommissie voor Bedrijfsbeheer (2004) in BEST,
worden onder meer de bevragingssystemen, de studietijdmetingen en de logistieke ondersteuning van de
studiebegeleiding door alle lectoren als vatbaar voor verbetering gesignaleerd en ook tot concreet onderwerp van
verbeterplannen gemaakt.
De resultaten van de diverse bevragingen vormen de basis voor het formuleren van verbeterdoelen. Ze worden
na overleg met de diverse verantwoordelijken uitgewerkt door de departementale kwaliteitscoördinator. In elk
verbeterplan is aangegeven hoe men zal onderzoeken of de verbetering gerealiseerd is. In veel gevallen kan de
verbetering pas vastgesteld worden bij een volgende bevraging. De opleidingscommissie volgt de
verbeterplannen op. Verschillen tussen BBME en BEST zijn mogelijk. Kan er iets gemeenschappelijk worden
georganiseerd, dan gebeurt dat ook.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
186 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Alle actoren worden op systematische wijze betrokken bij kwaliteitszorg: studenten, afgestudeerden, personeelsleden
en werkveld.
Studenten participeren via hun vertegenwoordiging in de opleidingscommissies. Lectoren worden uitgenodigd
voor DRIS-sessies en consensusvergaderingen. Afgestudeerden vullen een vragenlijst in, onder meer via internet
en bij de diploma-uitreiking. Stagebedrijven worden uitvoerig schriftelijk bevraagd over de stage.
Vertegenwoordigers van het werkveld in de werkveldcommissies bespreken de conclusies van bevragingen en
evoluties op de arbeidsmarkt.
Medewerkers, studenten, alumni en bedrijven die afgestudeerden van de opleiding in dienst hebben, worden op
verschillende manieren bevraagd.
Bevraging opleiding
Om de drie jaar worden de studenten van de drie leerjaren (alle afstudeerrichtingen) bevraagd over de opleiding.
De vragenlijst bevat 29 vragen waarop de studenten kunnen antwoorden via een schaal van 5 mogelijkheden:
van helemaal oneens tot helemaal eens. De laatste bevraging in BBME dateert van april-mei 2003. De resultaten
werden besproken in de opleidingscommissie.
In BEST werden ook in 2003 de studenten Office management over de opleiding bevraagd. Het resultatenverslag
werd ter bespreking aangeboden aan de opleidingscommissie.
Bevraging opleidingsonderdelen
Elk academiejaar is er in alle studiejaren van de afstudeerrichtingen in BBME en in BEST een bevraging over drie
opleidingsonderdelen. De titularis(sen) krijgt (krijgen) het overzicht van de resultaten. Deze zijn voor het
departementshoofd en/of de vakgroepvoorzitter een bijkomende gegevensbron voor functioneringsgesprekken
met elke lector.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 187

Bevraging alumni
De beide departementen organiseren eveneens een bevraging bij de alumni. In BBME gebeurde de laatste
uitgebreide bevraging tijdens het academiejaar 2002-2003. Alle afgestudeerden van 5 afstudeerjaren – van 1998
tot 2002 – werden per brief uitgenodigd om de enquête op het internet in te vullen.
Bevraging werkveld
BBME maakt vanaf academiejaar 2002-2003 gebruik van drie verschillende ‘resonantiecommissies’ of
‘werkveldcommissies’, waarin een representatieve groep vertegenwoordigers zetelt van de drie
afstudeerrichtingen Management assistant, Zakelijk vertalen en tolken en Medical management assistant. Die
commissies vergaderen een tweetal keer per academiejaar onder het voorzitterschap van de vakgroepvoorzitters.
Bevraging medewerkers
Om de 4 of 5 jaar organiseren de twee departementen een bevraging bij de medewerkers, zowel OP als ATP. De
laatste in BBME gebeurde in juni 2003.
Specifiek voor BBME
De departementale kwaliteitscoördinator en de departementssecretaris zijn verantwoordelijk voor het organiseren
van bevragingen bij studenten over de opleiding (om de drie jaar) en over opleidingsonderdelen (drie per
leerjaar), in elke afstudeerrichting tijdens elk academiejaar. De verkregen informatie over het opleidingsonderdeel
wordt aan de betrokken lector overgemaakt en dient mee als basis voor een functioneringsgesprek dat het
departementshoofd met de lector heeft als er problemen zijn. De departementale kwaliteitscoördinator verwerkt
de driejaarlijkse bevragingsresultaten van studenten over de opleiding. Hij of zij licht die toe in de
opleidingscommissie en bezorgt die aan alle personeelsleden.
Specifiek voor BEST
In het departement wordt een zelf ontwikkeld systeem gebruikt voor het online afnemen van de bevragingen bij
studenten. De opleidingscommissies kiezen de opleidingsonderdelen waarover bevraagd zal worden. Resultaten
van de bevragingen bespreekt men in opleidingscommissies, de departementale studentenraad en
werkveldcommissies. Omwille van de representativiteit van de resultaten neemt men bij studenten enquêtes af
tijdens verplicht bij te wonen sessies. Er is een algemene feedback over vragenlijsten en resultaten uit
bevragingen in de opleidingscommissies.
Vragenlijsten worden vooraf besproken.
- Resultaten worden besproken binnen de vakgroep en er is ook een individuele rapportering.
- Studietijdmetingen worden ook binnen de vakgroep besproken.
Studenten worden betrokken bij bevragingen over tevredenheid van opleiding, opleidingsonderdelen en
studiebegeleiding. De bevragingen gebeuren vooral in het tweede jaar. Studenten worden gestimuleerd om actief
te zijn in inspraakorganen. Studenten zijn vertegenwoordigd in de opleidingscommissies: opvolging van
bevragingen komt er aan bod, maar het geven van feedback aan medestudenten volgt daar niet noodzakelijk uit.
188 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

Bevragingen bestaan uit voorgestructureerde lijsten en open vragen. Volgens de studenten kunnen zij in principe
alles kwijt in de vragenlijsten.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: goed
is de commissie van mening dat de interne kwaliteitszorg in alle locaties en afstudeerrichtingen voldoet aan de
basiskwaliteit. De opleiding beschikt over een dynamisch kwaliteitszorgsysteem. Er worden bevragingen
georganiseerd op diverse terreinen met betrekking tot het onderwijs en met relevante doelgroepen. Studenten,
lectoren en werkveld worden betrokken bij de kwaliteitszorg. Het oordeel van de commissie is daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 189

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding gaat de realisatie van haar doelstellingen na op de volgende manier:
Bevraging van afgestudeerden
- In BEST werd in het academiejaar 2000-2001 een enquête gedaan bij de afgestudeerden van 1997 en 1999
uit de beide (toenmalige) afstudeerrichtingen Management assistant en Zakelijk vertalen en tolken.
- In BBME hield de opleiding in de loop van het academiejaar 2002-2003 een omstandige en gedetailleerde
enquête bij de afgestudeerden van de vijf voorafgaande jaren uit de drie afstudeerrichtingen: Management
assistant, Medical management assistant en Zakelijk vertalen en tolken, met de bedoeling deze enquêtes in
de toekomst systematisch om de 4 jaar te herhalen.
Resultaten:
- Meer dan 80 % van de afgestudeerden vindt binnen de drie maand na afstuderen een betrekking.
- Het overgrote deel van de afgestudeerden Management assistant komt terecht in grote ondernemingen
(53 %) of KMO’s (33 %); anderen bij de overheid, de verzorgingssector en het onderwijs. Zij vervullen in
hoofdzaak administratieve taken, of taken die taal- en vertaalvaardigheid vereisen; andere taken zijn
boekhouden in ruime zin, taken met contacten in vreemde talen en creatieve taken.
- 36 %van de afgestudeerden Zakelijk vertalen en tolken werkt in grote ondernemingen, 32 % in een KMO; de
overigen bij de overheid, verzorgingssector, advocatenkantoren en financiële instellingen. Zij werken vooral
als administratief/commercieel medewerker of bediende (43 %), of als management assistant (18 %). 4 %
van de afgestudeerden verricht uitsluitend vertaalwerk.
- Afgestudeerden Medical management assistant zijn in hoofdzaak tewerkgesteld in ziekenhuizen of
privépraktijken als medisch secretaresse, receptioniste of administratief bediende.
- Afgestudeerden zijn globaal tevreden over de opleiding. Sommige beroepsgerichte attitudes worden te
weinig bijgebracht. Voorbeelden hiervan zijn: stressbestendigheid, beslissingsvermogen, zin voor initiatief en
kritische ingesteldheid.
Bevraging van het werkveld
- Sedert het academiejaar 2000-2001 worden in BEST jaarlijks de stagebedrijven uitgenodigd voor een forum
over de kwaliteit van de opleiding en eventuele verbeterpunten. In BBME werd in het academiejaar 2002-
2003 voor elke afstudeerrichting een resonantiecommissie opgericht, waarin gepeild wordt naar de noden
van het werkveld en de mate waarin de afgestudeerden zich in hun beroepssituatie realiseren.
Bevraging van mentoren van stageplaatsen
- Door het contact met de stagebegeleider gebeurt er een quasi permanente evaluatie van de opleiding.
Bovendien kunnen stagementoren via het evaluatieformulier aan het einde van de stage hun kritische
opmerkingen over de stage of de kennis, vaardigheden en attitudes van stagiair(e)s doorgeven.
- De diverse contacten die voortvloeien uit de maatschappelijke dienstverlening, netwerken van lectoren,
navorming, jurering van eindwerken… zijn een indirecte toetsing in hoeverre de afgestudeerden
beantwoorden aan wat het werkveld verwacht.
190 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

De eindwerken die de commissie gelezen heeft, zijn goed en stemmen overeen met het niveau van een bachelor.
Laatstejaarsstudenten Management assistant van BBME worden voorbereid op hun instap in het werkveld via
een driedaags seminarie, waar een zelfstandige management assistant en diverse gastsprekers informatie geven
over de beroepssituatie. Er is ook een sollicitatietraining voorzien. In BEST wordt in samenwerking met
SOVOREG een soortgelijk initiatief opgezet. Hogeschoolbreed (en recent associatiebreed) organiseert men een
afstudeerbeurs. Er wordt ook een algemeen navormingsbeleid op hogeschoolniveau opgezet voor
afgestudeerden. Afgestudeerden krijgen ook reductie op inschrijvingsgelden voor bijscholingscursussen. Hiervoor
geeft de Hogeschool Gent een specifieke informatiefolder (Annex) uit.
Het budget voor internationalisering steeg met 98,67 % van 2002 naar 2004. Een 0,4 voltijdsequivalent
coördineert de internationale engagementen. Taallectoren doceren aan een buitenlandse hogeschool of
universiteit. Het departement is coördinator en contractor in een Leonardo da Vinci-project. De studentenmobiliteit
is relatief groot.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van rendementscijfers per studiegebied en/of opleiding over de
jaren heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45
en 50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als de situatie per opleiding of
studiegebied. Daardoor kan de opleiding voor het onderwijsrendement geen streefcijfers formuleren in
vergelijking met relevante andere opleidingen. De opleiding streeft ernaar het niveau van het slaagpercentage
minstens op het gemiddelde niveau van de Vlaamse hogescholen te houden. Bij vergelijking met deze laatste als
totaliteit blijkt dat voor het academiejaar 2000-2001 de slaagcijfers van de eerstejaars Office management
(gemiddelde voor Hogeschool Gent) identiek zijn: 57,7 %.
De volgende gegevens worden onderzocht:
- slaagcijfers;
- studieduur en –uitval;
- begeleiding.
De gemiddelde studieduur (1998-2002) bedraagt bij benadering 3 jaar en 1 à 3 maanden. De cijfers over studieuitval
worden bijgehouden maar zijn nog niet geanalyseerd.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 191

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: goed
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
is de commissie van mening, dat de basiskwaliteit van de resultaten voldoende is en dit voor alle locaties en
afstudeerrichtingen. Het werkveld apprecieert de kwaliteit van de opleiding. De stage- en eindwerken die de
commissie gelezen heeft, beantwoorden aan het niveau van een bachelor. De commissie beoordeelt dit
onderwerp daarom positief.
Globaal oordeel
De commissie heeft het visitatiebezoek voorbereid op basis van het zelfevaluatierapport en de bijlagen. Het
zelfevaluatierapport gaf een eerlijk en kritisch beeld van de opleiding. De gesprekken en de open houding van de
gesprekspartners vormden een goede aanvulling.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage bij het bezoek,
- de opgevraagde documenten,
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.
Op basis van de oordelen over:
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende
- Onderwerp 2 Programma: voldoende
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle locaties en afstudeerrichtingen
gewaarborgd is. De commissie beoordeelt de opleiding daarom positief.
192 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t

OVERZICHTSTABEL OORDELEN 1 score facet score onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
Facet 2.8: Masterproef
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
goed
goed
goed
goed
voldoende
OK
voldoende
voldoende
voldoende
niet van
toepassing
voldoende
goed
goed
voldoende
Facet 4.1: Materiële voorzieningen goed voor BEST 2
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en
beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
voldoende voor
BBME 3
voldoende
voldoende
voldoende
goed
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
campus BEST
Management assistant
Zakelijk vertalen en tolken
campus BBME
Management assistant
Zakelijk vertalen en token
Medical management assistant
1
2
3
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
campus BEST
campus BBME
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l G e n t | 193

194 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

2.5 Hogeschool voor Wetenschap & Kunst
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding
De Hogeschool voor Wetenschap & Kunst (W&K) is een multidisciplinaire hogeschool met vestigingen in Brussel,
Gent, Leuven en Sint-Katelijne-Waver. Zij bestaat uit 8 departementen: Architectuur, Bedrijfskunde, Audiovisuele
& beeldende kunst, Handelswetenschappen, Industriële wetenschappen, Muziek, Podiumkunsten en onderwijs,
Technologie en Toegepaste taalkunde.
Het studiegebied Handelswetenschappen en bedrijfskunde is binnen de Hogeschool voor Wetenschap & Kunst
verdeeld over twee departementen: het departement Handelswetenschappen (campus VLEKHO) en het
departement Bedrijfskunde (campus HONIM). Het departement Handelswetenschappen omvat de opleidingen
van twee cycli, het departement Bedrijfskunde de opleidingen van één cyclus. Er worden in het departement
Bedrijfskunde drie basisopleidingen aangeboden: Bedrijfsmanagement, Office management (met als
afstudeerrichtingen: Management assistant [MA] en Zakelijk vertalen en tolken [ZVT]) en Toegepaste informatica.
De afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken wordt – om financiële redenen – afgebouwd. De school heeft zich
wel zo georganiseerd en geëngageerd om de studenten te laten afstuderen. Het departement Bedrijfskunde
(campus HONIM) was tot juni 2003 gevestigd in de Birminghamstraat in Brussel en verhuisde in 2004 naar de
campus van de K.U. Brussel (KUB), de huidige locatie op de Vrijheidslaan.
In 1990 werd de tweejarige structuur omgevormd naar een driejarige structuur. In 1992-1993 werd de derde
vreemde taal Spaans ingevoerd, en in 1995-1996 richtte men naast de opleiding Secretariaat-talen ook de
opleiding Zakelijk vertalen en tolken op. In 2002-2003 werd de nieuwe benaming Management assistant
ingevoerd. In 2003-2004 werden nieuwe programma’s ingevoerd met een gemeenschappelijk eerste jaar voor
beide afstudeerrichtingen. In 2004-2005 werd Secretariaatsbeheer officieel Office management.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 195

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Voor het opmaken van de doelstellingen van de opleiding Office management heeft men zich gebaseerd op:
- de vereisten van een professionele bachelor, zoals deze werden opgenomen in het Structuurdecreet
(artikel 58);
- het profiel van de professionele bachelor, zoals dit werd uitgetekend door de Associatie van de K.U.Leuven;
- de competenties Office management (in termen van vier beroepsrollen), zoals die uitgetekend werden door
de Associatie van de K.U.Leuven;
- de bestaande beroeps- en opleidingsprofielen die uitvoerig getoetst werden aan recente vacatures;
- ervaringen uit de stages, individuele ervaringen van lectoren vanuit het expertiseveld en bevragingen van de
afgestudeerden.
Het doel van de bacheloropleiding Office management is ‘studenten op te leiden en te begeleiden bij hun
leerproces, zodat zij na het voltooien van hun opleidingsprogramma onmiddellijk inzetbaar zijn in bedrijven en
instellingen in binnen- en buitenland op het niveau van een beginnende beroepsbeoefenaar in tal van sectoren en
in diverse functies (administratieve, commerciële, logistieke, financiële enzovoort), waarbij zij in staat zijn te
functioneren op operationeel niveau en op termijn door te groeien naar functies met een grotere zelfstandigheid
en verantwoordelijkheid’. Men onderscheidt vier beroepsprofielen voor een office manager: meertalige
communicator, informatiebeheerder, facilitator en coördinator. De algemene competenties, de algemene
beroepsgerichte competenties, de beroepsspecifieke competenties en eindkwalificaties Office management
worden vertaald naar deze beroepsrollen. De opleidingsdoelstellingen werden in samenspraak met het
beroepenveld opgesteld en worden permanent bewaakt en geactualiseerd.
De eindkwalificaties worden geformuleerd in termen van competenties. Een competentie verwijst naar wat de
afgestudeerde moet kunnen (doen); verwijst naar kennis, inzicht en vaardigheden en in welke context hij of zij dit
moet kunnen (doen); verwijst naar kennis, inzicht en middelen en naar welke attitude hij of zij moet beschikken
om een taak/opdracht met succes uit te voeren; en verwijst naar attitudes.
196 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

Het profiel van de office manager wordt weergegeven als een gedetailleerd overzicht van algemene
competenties, algemene beroepsgerichte en beroepsspecifieke competenties en de daaruit afgeleide
opleidingsdoelstellingen en eindtermen. De beroepsrollen worden gedetailleerd gekoppeld aan competenties, en
men legt de link met de beroepsgerichte competenties. Het domeinspecifiek referentiekader wordt vertaald naar
de opleidingsdoelstellingen per opleidingsonderdeel. Bij de concretisering van de doelstellingen wordt veel
aandacht besteed aan competentiegericht leren. De algemene en domeinspecifieke doelstellingen van de
opleiding Office management en de competenties werden gebaseerd op de vereisten van een professionele
bachelor opgenomen in het Structuurdecreet (artikel 58), en op het profiel van de professionele bachelor, zoals dit
werd uitgetekend door de Associatie van de K.U.Leuven (AKUL). De meerwaarde van samenwerking met de
AKUL situeert zich vooral rond het opstellen van een meerjarenplan en een jaarbeleidsplan, het afstemmen van
onderwijsontwikkelingsplannen en het vastleggen van competenties in de resonantiecommissie.
De commissie heeft vastgesteld dat de decretale eisen terug te vinden zijn in de opleidingsdoelstellingen. De
doelstellingen werden ook uitvoerig getoetst aan recente vacatures, ervaringen uit de stages, individuele
ervaringen van lectoren vanuit het expertiseveld en bevragingen van de afgestudeerden. De vertegenwoordigers
van het beroepenveld, de alumni en de pas afgestudeerden stellen dat de doelstellingen van de opleiding
duidelijk beantwoorden aan de beroepsprofielen en basiscompetenties voor een beginnend beroepsbeoefenaar.
Zij stellen dat de eindkwalificaties het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar weerspiegelen. Met een
minimale opleiding ‘on-the-job’ kunnen de afgestudeerden zonder problemen ingeschakeld worden op de
arbeidsmarkt. De commissieleden hebben het curriculum, de onderwijsopdrachten, de gehanteerde cursussen en
het didactische materiaal afgetoetst naar de domeinspecifieke competenties en hebben vastgesteld dat deze
voldoende aanwezig zijn
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie stelt voor de internationale contacten verder te intensifiëren, met betrekking tot de
actualisering van de doelstellingen,
Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding ontwikkelde men een eigen visie op het beroep, op basis van jarenlange en voortdurende contacten
met het werkveld en naar aanleiding van stages, seminaries en projectwerk. Hierbij legt men een sterke klemtoon
op meertalige communicatie, ICT-vaardigheden en organisatie.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 197

Het domeinspecifiek referentiekader wordt duidelijk onderschreven en via een matrix vertaald naar het
opleidingsprogramma.
De doelstellingen en eindkwalificaties worden in de eerste plaats afgetoetst en besproken in de
resonantiecommissie, die sinds het academiejaar 2004-2005 is geïnstalleerd. Deze commissie bestaat uit
vertegenwoordigers van het beroepenveld. Ze werden gekozen omwille van hun uitzonderlijke expertise. Zij
evalueren de opleidingen tegen het licht van de onderwijsvisie van het departement Bedrijfskunde, de kerntaken
van het beroep en de toekomstige ontwikkelingen.
Prioritaire aandachtspunten voor deze resonantiecommissie zijn: de analyse van het onderwijsconcept en de
doelstellingen (opleidingsdoelstellingen, eindtermen en competentieprofiel van de opleiding), de evaluatie van de
daaraan gekoppelde opleidingsprogramma’s en de evaluatie van het cursusmateriaal. Het advies van de
commissie moet via de departementale commissie onderwijskwaliteitszorg resulteren in gedoseerde bijsturingen,
die leiden tot een goede afstemming van de opleidingsdoelstellingen aan het beroepenveld waarin de
afgestudeerden terechtkomen. Men werkt hierbij samen met andere opleidingen aan de afstemming van de
opleidingsdoelstellingen voor de opleiding Office management. In eerste instantie wordt gewerkt aan de
stroomlijning van de opleidingen die deel uitmaken van de AKUL.
Overleg tussen hogescholen gebeurt ook op het niveau van de VLHORA (via ADINSA: de ADviesgroep
INternationale SAmenwerking), tussen de verschillende departementen van de Hogeschool voor Wetenschap &
Kunst (Interwenk: een overleggroep van de verschillende departementen van W&K) en vanuit een structureel
platform van de Erasmus-agentschappen (partnerinstellingen waarmee wordt samengewerkt in het kader van het
Erasmus-programma).
‘Internationale partnerships’ als internationale netwerken worden meer en meer afgebouwd. Men werkt meer met
bilaterale contacten.
De commissie stelt vast dat de opleidingsdoelstellingen overeenstemmen met het domeinspecifiek referentiekader.
Er gebeurde geen internationale benchmarking in de strikte zin van het woord, omdat er op hoger
onderwijsniveau bijna geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan, behalve in Finland en Portugal. Alle
Europese landen kennen wel een vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs.
Op dit niveau is de opleiding vooral bedoeld voor technisch uitvoerende functies. Internationale benchmarking is
dus niet mogelijk. Enkel vergelijkingen van beroepsprofielen zijn dus mogelijk met opleidingen in Finland en
Portugal. In Zwitserland en Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde opleidingen. In het
departement Bedrijfskunde zal men in de toekomst de opleidingsprogramma’s vergelijken.
Curriculumherziening gebeurt vooral door opleidingscoördinatoren, in overleg met het onderwijzend personeel
(OP). De huidige reorganisatie is vooral gebeurd tegen de achtergrond van de implementatie van de bachelormasterstructuur,
rekening houdend met de taakbelasting van het onderwijzend personeel. De actualisering van
het curriculum gebeurt onder andere ook na voorstellen van de vakgroepvergaderingen en naar aanleiding van
besprekingen in de resonantiecommissie. Vakgroepvergaderingen worden tweemaandelijks georganiseerd;
bewaking en opvolging gebeuren door de resonantiecommissie.
Het beroepenveld is van mening dat het curriculum duidelijk beantwoordt aan de gewijzigde functie-invulling van
het beroep van office manager en de daaraan verbonden competenties. Volgens het beroepenveld is er duidelijk
behoefte aan deze opleiding. De eindkwalificaties zijn ook regelmatig getoetst bij het beroepenveld. Het
beroepenveld is van mening dat deze opleiding beantwoordt aan het gewijzigde profiel van een office manager en
de vraag vanuit het beroepenveld zelf naar deze specifieke functie. Het beroepenveld beaamt het negatieve
imago van het begrip ‘secretaresse’. Studenten en afgestudeerden stellen dat de opleiding voldoet aan de
behoeften van de arbeidsmarkt. Zij benadrukken in de gesprekken vooral de meertalige communicatie, de
praktische gerichtheid en de ICT.
198 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie stelt voor de internationale contacten te intensifiëren, met betrekking tot het aftoetsen
en actualiseren van de doelstellingen.
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie: goed
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: voldoende
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten en dit voor alle afstudeerrichtingen. De doelstellingen zijn tot stand gekomen via
overleg met interne en externe actoren. De eindkwalificaties worden getoetst bij het relevante beroepenveld,
onder meer via een resonantiecommissie. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 199

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De doelstellingen werden per opleidingsonderdeel vastgelegd en zijn afgeleid van de algemene opleidingsdoelstellingen
die aansluiten bij de beroepsrollen.
De link wordt duidelijk gelegd tussen de beroepsrollen en de eindkwalificaties enerzijds en de concrete
opleidingsonderdelen anderzijds.
De opleidingsonderdelen worden gegroepeerd rond de belangrijkste thema's en beroepsrollen van het beroep.
De vertaling van de eindkwalificaties/competenties in beroepsspecifieke en generieke competenties door de
onderwijscommissie (in samenwerking met de bedrijfswereld) wordt logisch gevolgd door de koppeling aan
programma's en programma-inhouden en aan opleidingsonderdelen.
Naast competentiegericht leren voert men in toenemende mate ook disciplineoverschrijdende elementen in het
programma in via projecten.
In bepaalde opleidingsonderdelen van het programma werkt men samen met studenten uit andere opleidingen
van het departement Bedrijfskunde.
Curriculumherzieningen en -innovatie worden aangestuurd door externe en interne factoren. Tot de externe
factoren behoren: veranderende inzichten in verband met onderwijs en leren, de veranderde regelgeving en de
veranderde noden van het werkveld. De interne factoren zijn onder andere de veranderde noden die lectoren of
groepen van lectoren ondervinden om hun onderwijsdoelstellingen te realiseren.
Curriculumontwikkeling/-actualisering gebeurt ook op basis van feedback van studenten en het beroepenveld.
Curriculumherzieningen en -innovatie worden met andere woorden steeds voorbereid op het niveau van het
opleidingsonderdeel (vakgroep) én van de opleiding (opleidingsvergadering). Tegelijkertijd wordt overlegd in de
AKUL, waar kaders tot stand komen waarbinnen de innovatie in de partnerinstellingen gesitueerd kan worden.
Men hanteert recente onderwijsontwikkelingen en actuele didactische werkvormen (zie ook 2.2).
Alumni en het beroepenveld stellen dat het programma beantwoordt aan de doelstellingen: zij benadrukken de
erg praktijkgerichte opleiding en de integratie van ICT in de opleiding.
Voor de internationale dimensie verwijzen de verantwoordelijken naar de Brusselse context, naar regelmatige
contacten met het beroepenveld via internationale organisaties voor de opleiding Office management en naar de
resultaten van de resonantiecommissie.
Ook het talenonderwijs garandeert internationalisering in het curriculum. De inhoud en het niveau van de
opleidingsonderdelen beantwoorden volgens het beroepenveld en de afgestudeerden waarmee de commissie
gesproken heeft, aan het niveau en de oriëntatie van de professionele bacheloropleiding.
200 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

Aanbevelingen ter verbetering:
- Momenteel kan de student geen keuzevakken volgen. Er is enkel een keuze mogelijk tussen Spaans of
Duits als derde taal. Indien men zou opteren voor het afbouwen van de derde en vierde taal, stelt de
visitatiecommissie voor om specialisaties of keuzepakketten in of buiten het curriculum aan te bieden.
Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De onderwijsvisie is gebaseerd op het volgende uitgangspunt: ‘De student is verantwoordelijk voor zijn eigen
leeractiviteit. Daarbij legt hij een steeds groeiende zelfstandigheid aan de dag’. Deze visie wordt geconcretiseerd
via verschillende werkvormen. In projectweken, casus- en presentatiewerk moet de student zélf de nodige kennis
zoeken, selecteren, interpreteren en verwerken. De lector is daarbij een coach, die in de eerste plaats moet
aangeven waar de student de nodige kennis kan vinden. De hogeschool stelt daarbij middelen ter beschikking en
verwacht van de student dat hij voor het verwerken van zijn kennis hiervan ook gebruik maakt.
Er is voldoende aandacht in het programma voor vaardigheden die het beroepsmatig functioneren ondersteunen.
Dit gebeurt vooral tijdens stages en afstudeerwerken.
De flexibiliteit die in het huidige programma is ingebouwd, heeft betrekking op de keuze tussen twee
afstudeerrichtingen (Management assistant en Zakelijk vertalen en tolken) en tussen twee talen (Duits of
Spaans). Verder is het mogelijk om in het 2 e jaar te kiezen tussen communicatievaardigheid in het Frans of voor
het opleidingsonderdeel Technique de vente aan de Ecole Pratique Hautes Etudes Commerciales (EPHEC).
Programmatorisch besteedt men vooral vanaf het tweede jaar aandacht aan contact met het beroepenveld. Eerst
en vooral is er het opleidingsonderdeel seminaries bedrijfsinitiatie in het tweede jaar. De studenten organiseren
zelf, onder begeleiding, relevante bezoeken aan bedrijven, financiële instellingen of beurzen. Zij nodigen zelf,
onder begeleiding, gastsprekers uit de bedrijfs- en financiële sector uit naar de campus. Verder zijn er de
projectweken in het tweede en derde jaar.
Stage
De stage vindt plaats in het zesde semester van de opleiding en duurt 15 weken van 4 werkdagen. De 5 e dag
wordt gebruikt voor de begeleiding. In het eindsemester moeten de studenten klaar zijn voor hun intrede op de
arbeidsmarkt.
Om het belang van de stage in de opleiding te beklemtonen werd het aantal studiepunten verhoogd tot 20.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 201

Studenten kunnen kiezen tussen een binnenlandse stage met terugkomdagen of een buitenlandse stage, al dan
niet gekoppeld aan een studieverblijf in een buitenlandse partnerinstelling. Studenten Management assistant
lopen stage in diverse departementen van grote internationale bedrijven, het directiesecretariaat of de hr-afdeling
van bedrijven, selectie- en rekruteringsbureaus enzovoort.
Studenten Zakelijk vertalen en tolken lopen stage in een vertaalbureau of op de vertaalafdeling van een bedrijf.
Alle derdejaarsstudenten ontvangen bij de onthaaldag informatie over de doelstellingen van de stage en de te
volgen procedure, samen met een lijst van voorgestelde stagebedrijven. De studenten worden bij de keuze van
de stageplaats begeleid door de opleidingscoördinator, die ook stagecoördinator is. Zij solliciteren en overleggen
zelf met het bedrijf over de inhoud van de stage, laten een lijst met taken opmaken en een stageovereenkomst
tekenen.
Digitale stageportfolio: vanaf het academiejaar 2004-2005 worden de studenten begeleid door een
stagebegeleider en een stagementor aan de hand van een ‘digitale stageportfolio’ waarin de competenties
worden opgenomen die de student moet realiseren, en die worden vastgelegd in verschillende fasen van de
stage: de prospectieve, tussentijdse en eindfase.
Deze digitale portfolio garandeert de opvolging van de kennisontwikkeling via vakliteratuur, aan de
beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek.
De stage vindt plaats in het zesde semester van de opleiding en duurt 15 weken van 4 werkdagen.
De 5 e dag is de terugkomdag, die wordt gebruikt voor de begeleiding.
Tijdens hun stage worden de studenten begeleid door een stagementor (in het bedrijf) en een stagebegeleider (in
de school). Tussentijdse evaluaties kunnen zorgen voor een wijziging van de stageafspraken en eventuele
wijzigingen van de stageplaats.
De instelling volgt een strenge selectieprocedure bij de keuze van haar stageplaatsen. De instelling houdt een lijst
bij van stageplaatsen waaronder de student kan kiezen. Een stageplaats die niet op de lijst staat, wordt slechts
goedgekeurd nadat de opleidingscoördinator zich akkoord verklaard heeft met de functieomschrijving. Een
beschrijving van de taken in functie van de gevolgde afstudeerrichting is beschikbaar op WebCT en voor de
bedrijven op het internet, en wordt bij het stageformulier gevoegd. Op die manier krijgen de stagebedrijven een
idee van wat van hen verwacht wordt. Deze takenlijst kwam tot stand op basis van de diverse stages uit het
verleden en de resultaten van enquêtes bij afgestudeerden.
De kwaliteit van de stages wordt bewaakt, doordat men duidelijke kwaliteitscriteria vooropstelt waaraan de stage
moet voldoen.
De selectie gebeurt op basis van de beoordelingsverslagen van stagebegeleiders. Stagebedrijven en
stageverantwoordelijken waarmee de opleiding in het verleden goede ervaringen had met betrekking tot
stagebegeleiding en stage-ervaring krijgen voorrang.
De keuze van stageplaatsen wordt gekoppeld aan de competenties en eindkwalificaties die moeten gerealiseerd
worden.
Studenten en bedrijven krijgen een lijst van mogelijke taken die op het niveau van een beginnende
beroepsbeoefenaar van het hoger professioneel onderwijs worden beschreven en die passen in de context van
de opleiding.
De stages en de stageplaatsen worden jaarlijks geëvalueerd op basis van de zelfevaluatierapporten van de
studenten en de feedback van de stagebegeleiders.
Studenten die kiezen voor een binnenlandse stage moeten solliciteren voor een stageplaats. Hiervoor krijgen zij
sollicitatietraining. Deze sollicitatie wordt intens voorbereid.
202 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

Eindwerk
Tot en met het academiejaar 2003-2004 schreven de studenten een scriptie. Dit was een geïntegreerde oefening,
waarbij alle vaardigheden die essentieel zijn voor de opleiding aan bod kwamen:
De studenten Management assistant schreven een uitgebreide synthese over een onderwerp op basis van vooraf
geselecteerd bronnenmateriaal. (actuele themabijdragen uit de ‘Financial Times’, Franse bronnen enzovoort) en
stelden dit thema voor aan een meertalige jury.
De studenten Bedrijfsvertaler maakten een uitgebreide vertaalopdracht van een vreemde taal in het Nederlands
en legden een woordenlijst aan in het vertaalprogramma Multiterm van Trados. Nadien stelden zij in een meertalige
gesprek het thema van de vertaling voor en bespraken de meest interessante vertaalproblemen.
De studenten beschikten over een gedetailleerde handleiding waarin alle verwachte onderdelen van de scriptie
aangegeven werden. De begeleiding bestond in een eerste fase uit het afbakenen van het onderwerp en een
leergesprek in verband met de structuur. Op regelmatige tijdstippen in het tweede semester voerden de
scriptiebegeleider en de student tijdens de terugkomdagen een leergesprek in verband met de vorm en de
inhoudelijke correctheid van de scriptie of de vertaling, en kreeg de student aanwijzigen om zijn werkstuk bij te
student. Een promotor begeleidde de student.
Vanaf 2004-2005 kunnen de studenten geen scriptie meer indienen, als gevolg van een beleidsbeslissing die
inspeelde op ontwikkelingen in het hoger onderwijs, waarbij werd gesteld dat de beoogde eindkwalificaties en
competenties kunnen gerealiseerd worden via de stage.
Het afstudeerwerk wordt in de toekomst beschouwd als een geïntegreerde oefening, waarbij alle essentiële
vaardigheden uit de opleiding aan bod komen.
In het kader van de permanente evaluatie doet men in de toekomst een beroep op de beoordeling van
opdrachten, taken, presentaties geïntegreerd in de portfolio.
Vertegenwoordigers van het beroepenveld en alumni bevestigen, dat een scriptie niet altijd een meerwaarde
betekende.
De stage en het daaraan verbonden opvolgingsproces dat geïntroduceerd werd via de elektronische
stageportfolio, garanderen nu beter dat de eindkwalificaties die nagestreefd werden via de scriptie, expliciet aan
bod komen in andere opleidingsonderdelen en in de stage.
De portfolio wordt momenteel enkel in het Nederlands opgesteld. Er wordt gewerkt aan een vertaling voor
buitenlandse stageplaatsen.
Men organiseert de buitenlandse ervaring als een structureel deel van de opleiding. Jaarlijks organiseren de
studenten onder begeleiding een buitenlandse studiereis naar afwisselend een Franse, Engelse of Duits/Spaanse
bestemming.
De internationale dimensie werd in het nieuwe programma nog duidelijker ingebouwd: 2 modules focussen op
interculturele en internationale aspecten van de communicatie in het Frans, het Engels en de vreemde talen.
De studenten van de opleiding Office management die in het buitenland studeren, kunnen opteren voor een
studieperiode van 12 weken in het buitenland, waarop dan de stage in België aansluit, of zij kunnen opteren voor
een periode van 17 weken studie en stage in het buitenland.
Studenten Bedrijfsvertaler kiezen meestal de eerste formule, aangezien een typische vertaalstage voor
Nederlandstaligen moeilijk in het buitenland kan gerealiseerd worden. Studenten Management assistant kiezen
voor de tweede formule.
De studenten kiezen daarbij meestal taalopleidingen en management- of human resources-opleidingen. Populaire
bestemmingen voor Erasmus-studenten uit Office management zijn in volgorde: Universidad de Burgos, Norwich
City College, Fachhochschule Brandenburg en IUT Lille.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 203

Wat projectmatig wetenschappelijk onderzoek (PWO) betreft, wordt in het departement Bedrijfskunde een
organieke ondersteuningsstructuur uitgebouwd die gericht is op:
- inventarisatie van de bestaande competenties in het departement (de hogeschool);
- verkenning van de noden van het werkveld in verband met PWO;
- samenbrengen van vraag en aanbod op basis van een meerjarenplanning PWO;
- evaluatie van projectvoorstellen;
- voorbereiding van startende en opvolging van lopende projecten;
- administratieve ondersteuning bij de uitvoering van de projecten
- kwaliteitscontrole van de projecten
- tussentijdse en jaarlijkse rapportering, inclusief budgettering en financiële rapportering.
Verder pleegt men binnen de werkgroep Onderzoek van de Associatie K.U.Leuven ook nog overleg. Voor de
uitwerking van concrete projecten overlegt men met de departementen Handelswetenschappen en Toegepaste
taalkunde van VLEKHO en eventueel andere partners. Geïnteresseerde partners vanuit het beroepenveld zijn
UNIZO en het HIVA (Hoger Instituut voor de Arbeid).
Aanbevelingen ter verbetering:
- Een team stelt een lijst van mogelijke stageplaatsen op. De visitatiecommissie is van mening dat een betere
afweging mogelijk is van nog te realiseren eindkwalificaties en algemene en beroepsspecifieke competenties
van de student. De visitatiecommissie stelt voor de keuze van de stageplaats te koppelen aan de nog te
realiseren eindkwalificaties van de student.
- De visitatiecommissie stelt voor dat de strenge selectieprocedure voor binnenlands stageplaatsen ook
gehanteerd zou worden voor de keuze van buitenlandse stages, en dat de buitenlandse stages beter
voorbereid en opgevolgd worden, op basis van een stageportfolio in de taal van het land en eventueel vooraf
een persoonlijk bezoek van de stageplaats door de stagebegeleider.
- De visitatiecommissie stelt voor om meer lectoren verantwoordelijk te maken voor de stagebegeleidingen.
- Het beroepenveld vraagt een betere toelichting bij de gewijzigde situatie met betrekking tot verwachtingen
rond de stage en van de mogelijkheden, beperkingen en behoeften van een bepaalde stageplaats, zodat een
maximale ‘matching’ zou mogelijk zijn. Het beroepenveld stelt ook voor om na te gaan of de keuze voor twee
stageplaatsen meer mogelijkheden biedt om maximaal de beoogde eindkwalificaties en competenties te
realiseren.
- De visitatiecommissie stelt voor dat de vertegenwoordigers van het beroepenveld die betrokken zijn in het
kader van de stages, ook in te schakelen in het onderwijsproces via gastsprofessoraat.
- De visitatiecommissie stelt voor om de inhoud van de projectweek meer te oriënteren op de opleiding Office
management. De visitatiecommissie stelt voor om meer tijd te besteden aan de mondelinge communicatie in
de taalvakken.
204 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Tot en met het academiejaar 2005-2006 zijn er 2 afstudeerrichtingen (Management assistant en Zakelijk vertalen
en tolken) die in minimaal 60 studiepunten van elkaar verschillen.
Het eerste jaar wordt gezamenlijk georganiseerd.
Het programma is opgebouwd rond modules. Elke module bestaat uit een aantal opleidingsonderdelen die
thematisch en qua doelstellingen met elkaar samenhangen. Voor het eerste en het tweede jaar werden per
module gemeenschappelijke doelstellingen uitgeschreven. Het derde jaar is nog in voorbereiding.
De opleiding bestaat uit opleidingsonderdelen die thematisch en qua doelstellingen met elkaar samenhangen.
Opleidingsonderdelen werden gegroepeerd rond de belangrijkste thema’s en beroepsrollen.
Er wordt een gemeenschappelijk jaar voor de afstudeerrichtingen Management assistant en Zakelijk vertalen en
tolken georganiseerd. Er is een sequentiële opbouw en coherentie van het opleidingsprogramma, in termen van
het normtraject; dit normtraject bestaat uit 3 x 60 studiepunten.
Het opleidingsprogramma vertoont zowel horizontaal als verticaal samenhang, wat blijkt uit de opbouw van het
curriculum op basis van de clustering van opleidingsonderdelen met gemeenschappelijke doelstellingen.
De stijgende moeilijkheidsgraad is duidelijk over de jaren heen. Dit blijkt onder andere uit de opleidingsmatrix en
de daarin opgenomen vaardigheden en competenties, die doorheen de jaren complexer worden.
De vaardigheden die in de ene module worden ontwikkeld, worden meer en meer geïntegreerd in het verwerven
van de vaardigheden van de andere competenties.
De geleidelijk complexer wordende doelstellingen worden opgenomen in de opleidingsmatrix .
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 205

Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totoaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten, en voldoet de opleiding aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale studieomvang van een professionele bachelor.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het normtraject bestaat uit 3 x 60 studiepunten. Eén studiepunt staat gelijk aan 25 tot 30 uren studietijd, wat de
totale studielast op 1.500 tot 1.800 uur brengt.
Er gebeuren geen reële studietijdmetingen. De studielast wordt bevraagd in het kader van de tweejaarlijkse
studentenbevragingen: de resultaten en opmerkingen bespreekt men binnen de betrokken vakgroepen. Indien
nodig gebeurt er verder onderzoek. De AKUL ontwikkelt momenteel een meetinstrument, dat in de nabije
toekomst zal gebruikt worden. In afwachting werd de verdeling van de studietijd in de opleiding bevraagd in de
studentenenquête van mei 2003. Uitgangspunt was onder meer de perceptie van de door de studenten ervaren
studielast en de hoeveelheid opdrachten en tests die tijdens het jaar voorzien worden. De resultaten van deze
bevraging werden aan alle lectoren meegedeeld en kunnen als leidraad dienen bij het plannen van hun
onderwijsactiviteiten.
206 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

Om het onderwijsrendement te garanderen werden de studiebevorderende en de studiebelemmerende factoren
in kaart gebracht. Dit gebeurde op basis van diverse enquêtes, mondelinge evaluatiegesprekken en
praktijkervaring van diverse lectoren; dit resulteerde in het vastleggen van studiebevorderende- en -
belemmerende factoren op het vlak van de organisatie van het onderwijs, de lector en de student. Dit resulteert
dan weer in de volgende acties: studenten krijgen een aaneensluitend uurrooster waarin minstens één halve vrije
dag is voorzien, een goede spreiding van de testen en de evaluatiemomenten, het goede en vlotte contact met de
studenten, laagdrempeligheid van de verschillende diensten en een goede opvolging van studievoortgang.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie stelt voor de reële studietijd effectief te meten en te objectiveren.
Facet 2.6
Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het onderwijskundige/didactische concept dat in de opleiding centraal staat, is het competentieleren met inbegrip
van: activerende werkvormen, vakoverschrijdende/disciplineoverschrijdende samenwerking, aan de beroepspraktijk
ontleend studiemateriaal, ondersteuning van het leerproces door middel van lectoronafhankelijke
werkvormen, waaronder het elektronische toets- en leerplatform en studiebegeleiding.
De opleiding kiest bewust voor een variatie aan werkvormen en opteert voor het principe van ‘blended learning’,
een variatie aan activiteiten die de studenten in staat moet stellen de eindtermen te bereiken. Dit concept wordt
geëxpliciteerd en ondersteund tijdens vergaderingen, studiedagen en navormingsactiviteiten, zowel intern als
extern.
Tijdens doceermomenten wordt de kennis op een korte tijd en gestructureerd bijgebracht. Tijdens de begeleide
zelfstudie leert de student zelf op zoek te gaan naar kennis. Hij leert zelfstandig een kwaliteitsvolle redenering op
te bouwen en beroepsspecifieke informatie te verzamelen.
De opleiding werkt met Blackboard, WebCT, Perception en andere elektronische werkvormen. WebCT werd
geleidelijk uitgebouwd, met een scholing voor de lectoren en studenten. E-platforms/e-leren: binnen de associatie
promoot men een samenwerking rond e-leren. Centraal staat de digitale (stage)portfolio (zie ook facet 2.2).
De opleiding gebruikt een mix van handboeken en cursussen als leermiddelen. De inhoud is van een voldoende
niveau en afgestemd op het bereiken van de doelstellingen. Voor cursussen en syllabi maakt men gebruik van
een uniforme lay-out.
De studenten krijgen voor het begin van het academiejaar een prijslijst met alle leermiddelen (zoals cursussen en
handboeken) thuis toegestuurd.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 207

De studenten evalueren de kwaliteit van de leermiddelen via bevragingen. Zij vonden de kwaliteit bevredigend.
De evaluatie van de leermiddelen is een toekomstig actiepunt voor de resonantiecommissie.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De criteria voor beoordeling en deliberatie van examens liggen vast in de algemene en bijzondere
examenregeling die aan de student overhandigd wordt op de onthaaldag bij het begin van het academiejaar.
Men hanteert verschillende evaluatievormen, afhankelijk van de te realiseren doelstellingen, zoals formele en
permanente evaluaties en andere vormen van evaluatie, zoals co-evaluatie, peerevaluatie en zelfevaluatie.
Evaluatie van studenten ziet men duidelijk als een geïntegreerd onderdeel van het onderwijsleerproces; het
systeem van permanente evaluatie stelt de student in staat de verworven kennis en vaardigheden regelmatig te
herhalen en te onderhouden.
De portfolio wordt gezien als een permanent begeleidings- en assessmentinstrument; studenten houden een
digitale portfolio bij, waarin zij de evolutie van hun competenties tijdens de stage kritisch evalueren en
documenteren.
De zelfreflectie vergelijkt men met de beoordeling door de stagementor en wordt besproken met de
stagebegeleider in een reflectief gesprek. Het formulier dat de studenten invullen in het eerste jaar zullen zij
terugkrijgen in het tweede jaar, wanneer ze hun zelfevaluatie schrijven naar aanleiding van de buitenlandse reis.
Zo worden de punten waarop ze zullen beoordeeld worden, opgefrist.
Tijdens een reflectief gesprek met de lectorjaarverantwoordelijke van het tweede jaar wordt het formulier samen
met de student overlopen en vergeleken met het beoordelingsformulier dat door de reisleiders zal worden
ingevuld.
Voor eerste- en tweedejaarsstudenten bestaat de eerste zittijd uit een januarizittijd, waarbij examens en
deelexamens worden afgelegd, de junizittijd en de zogenaamde ‘permanente evaluatie’, die gebeurt via
opdrachten en tests tijdens het jaar. Voor de derdejaarsstudenten wordt de eerste zittijd in januari georganiseerd.
Ook zij behalen een groot deel van hun cijfers door middel van permanente evaluatie.
In januari worden ook proefexamens georganiseerd. De lectoren, de opleidingscoördinator en de coach (zie facet
Studentenbegeleiding) bespreken de resultaten tijdens een evaluatievergadering. Het examenrooster wordt in
nauw overleg met de studenten opgesteld en is het ook voorwerp van de tweejaarlijkse studentenbevraging.
208 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

Voorlopige examenroosters bespreekt men met de studenten. Men houdt rekening met de noden en de
behoeften van de studenten.
Voor dezelfde opleidingsonderdelen worden – zelfs indien eenzelfde opleidingsonderdeel door verschillende
titularissen wordt gegeven – dezelfde examenvragen opgesteld.
Er is een ombudsdienst en de nazorg na examens gebeurt in de eerste plaats door contact met de betrokken
coach en de betrokken lectoren.
Stage
De student werd beoordeeld op de kwaliteit van de stage door de stagementor in het bedrijf en door de
stagebegeleider van de opleiding, op basis van beoordelingsformulieren (50 punten).
Van de overblijvende 30 punten werden er 20 toegekend aan het zelfevaluatieverslag van de student. Vijf punten
werden toegekend aan de administratieve stiptheid van de student en 5 aan een beperkte portfolio met een
beperkte documentatie van de stageactiviteiten
Scriptie
De beoordeling van de scriptie gebeurde door diverse juryleden op basis van de schriftelijke en mondelinge
presentatie, en door de promotor op basis van het proces. Bij procesevaluatie werden 2 versies (samen 15
punten) en de factor timemanagement (15 punten) beoordeeld, namelijk de mate waarin de student zich
organiseerde en zich aan de deadlines hield. Bij productevaluatie werden zowel de mondelinge (30 punten) als
de schriftelijke (40 punten) taalvaardigheid beoordeeld.
Op basis van opmerkingen van studenten via de ombudsdienst, de opleidingscoördinator of de betrokken lector
worden beoordelingsvormen bijgestuurd via de vakgroepen. De studenten evalueren de examenvorm en het -
verloop, in het kader van de interne onderwijskwaliteitszorg. Problemen worden bijgestuurd via de
opleidingsvergadering of de vakvergaderingen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie stelt voor de examenvragen meer valide te maken (onder meer klassikaal vertaalde
teksten niet opnieuw als toets aanbieden; dezelfde hulpmiddelen gebruiken in de les en bij de toetsing).
- De visitatiecommissie stelt voor dezelfde huisstijl voor cursusmateriaal en examenvragen te hanteren.
Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 209

Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De overheid bepaalt dat iedereen met een diploma secundair onderwijs moet worden toegelaten. Men voert bij de
inschrijving geen voorbereidende gesprekken met kandidaat-instromers van wie geweten is dat zij uit opleidingen
komen die weinig perspectieven bieden.
Voor de afstudeerrichtingen Management assistant en Zakelijk vertalen en tolken bedraagt het percentage
generatiestudenten over 8 onderzochte academiejaren gemiddeld 49,7 % tegenover 50,3 % niet-generatiestudenten.
Als men de totale instroom van de afstudeerrichting Management assistant opdeelt per diploma, krijgt men het
volgende resultaat: over de 8 onderzochte academiejaren heeft gemiddeld 55,19 % een ASO-diploma, 31,8 %
een TSO-diploma, 10,81 % een BSO-diploma en 2,12 % behoort tot de categorie ‘andere’.
Er worden de laatste jaren veel tweetaligen of anderstaligen ingeschreven.
Een aantal instromende studenten uit TSO en BSO is van allochtone afkomst of heeft het Nederlands niet als
moedertaal, wat de slaagkansen nog beduidend verkleint.
Wat betreft de keuze van de afstudeerrichting binnen de opleiding Office management kiest over de onderzochte
academiejaren gemiddeld 84,39 % voor de afstudeerrichting Management assistant en 28,11 % voor de
afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken. Dit heeft vermoedelijk te maken met het eerder ‘gespecialiseerde’
imago van de afstudeerrichting.
Op dit ogenblik voorziet de opleiding al – zij het sporadisch en op basis van de reglementering in verband met
vrijstellingen, individueel aangepaste jaarprogramma’s (IAJ’s) en het systeem van de examencommissie van de
Vlaamse gemeenschap – in programma’s die voldoen aan de eisen van de bovengenoemde doelgroepen.
De visitatiecommissie stelt vast dat er geen specifiek onderzoek wordt gedaan naar de gerealiseerde
basiskwalificaties en -competenties van instromers. De opleiding maakt geen differentiaties met betrekking tot
eerder verworven kwalificaties of competenties. Er is geen duidelijke differentiatie naar instroom.
Studenten die regelmatig afwezig zijn of dreigen ‘af te haken’ worden intens opgevolgd. Er is regelmatig overleg.
Het departement Bedrijfskunde is gestart met een instroomstudie, waarbij de eerstejaarsstudenten doorgelicht
worden, wat betreft hun vooropleiding in het ASO,TSO, BSO, de respectievelijke richtingen en ook of ze al dan
niet generatiestudenten zijn.
210 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

Binnen de AKUL werkt men vooral aan een opleidingsaanbod en een structuur van flexibele leerwegen, een
beleid betreffende elders verworven competenties (EVC) en eerder verworven kwalificaties (EVK).
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie stelt voor meer aandacht te schenken aan de instroom uit het TSO en het BSO.
- De visitatiecommissie stelt voor een indicatieve ‘instroomtoets’ te organiseren.
- Heel wat opleidingsonderdelen worden gegeven zonder rekening te houden met de al verworven
basiskwalificaties en competenties van de instromende student. De visitatiecommissie stelt voor het
cursusaanbod te differentiëren, rekening houdend met de verworven basiskwalificaties en competenties van
de ‘instromers’.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 211

Oordeel over onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: voldoende
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende
Facet 2.7 Beoordeling en toetsing:
voldoende
Facet 2.8 Masterproef:
niet van toepassing
Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden:
onvoldoende
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma van alle afstudeerrichtingen aan de basiskwaliteit
voldoet. Het programma is een adequate vertaling van de opleidingsdoelstellingen. De samenhang is
gewaarborgd. Positief zijn het concept van de stage met 4 werkdagen en 1 terugkomdag en het concept van de
projectweek. De ontwikkeling van de portfolio en de relatie tussen stage en competenties is sterk. De beoordeling
en de toetsing gebeuren adequaat. De commissie is van oordeel dat de opleiding opportuniteiten mist op het vlak
van een instroombeleid dat specifiek rekening houdt met de voorkennis van de studenten én met de
grootstedelijke context. De intense opvolging van dreigende ‘afhakers’ is positief, maar er is een proactief beleid
nodig. De commissie maakt een positieve afweging, omdat ze van mening is dat er voldoende potentieel
aanwezig is om de vastgestelde tekortkoming op korte termijn te verhelpen. Het oordeel van de commissie over
het onderwerp programma is daarom positief.
212 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het OP beschikt over de nodige diploma’s en voldoende professionele ervaring. Het ZER geeft een gedetailleerd
overzicht van de diploma’s en de beroepservaring van de OP-leden. OP-leden worden ook ingezet voor
stagebegeleiding, waardoor zij permanent in contact staan met de beroepspraktijk. Er wordt een systematisch
overzicht gegeven van de beroepservaring van alle OP-leden.
Alle personeelsleden hebben een werkervaring gehad, maar momenteel zijn er geen personeelsleden met de
combinatie van een onderwijs- met een praktijkopdracht. Wel worden systematisch experts vanuit de praktijk
betrokken in de opleiding.
Men kiest ervoor om de meeste taallectoren ook in andere opleidingen in te zetten en ze niet voltijds toe te wijzen
aan de opleiding Office management. Dit maakt het mogelijk een ‘taalbeleid’ te voeren over het departement en
het laat ook toe dat niet altijd dezelfde lectoren worden ingezet voor relatief kleine groepen, zodat een
evenwichtiger taakverdeling mogelijk wordt.
De nieuwe personeelsleden worden tijdens de eerste personeelsvergadering geïntroduceerd bij de collega’s.
Nieuwe personeelsleden krijgen werkbegeleiding door een collega-mentor. Hij ondersteunt de nieuwe collega bij
de concrete uitvoering van zijn taken, met didactische hulpmiddelen enzovoort… In december vindt een eerste
functioneringsgesprek plaats met de nieuw aangeworven personeelsleden. Voor het einde van het academiejaar
vindt een evaluatiegesprek plaats.
Er is een evaluatiebeleid dat de volgende aspecten omvat: functionerings- en evaluatiegesprekken,
evaluatiecriteria voor OP, ATP, hulpopvoedend personeel (HOP), coördinatoren en de opvolging van de
personeelsevaluatie.
In juni 2004 werd een aanzet gegeven tot competentiemanagement. In de competentiematrix van de opleiding
Office management wordt duidelijk aangegeven welke opleidingonderdelen het OP-personeel doceert of
gedoceerd heeft.
Elke lector werd uitgenodigd om binnen zijn specialisme met een cijfer aan te geven hoe hij zich verhoudt tot een
aantal competentiedomeinen.
Daarbij maakte men een onderscheid tussen de domeinen waarin hij nu al les geeft en waarin hij expert is, de
domeinen die hij op termijn zou kunnen en willen doceren maar waarvoor hij nog extra vorming nodig heeft, en de
domeinen waarin hij liever niet actief zou zijn .
Het evaluatiebeleid omvat de volgende aspecten: functionerings- en evaluatiegesprekken, evaluatiecriteria voor
OP-, ATP- en HOP-coördinatoren en de opvolging van de personeelsevaluatie. Tijdens het functioneringsgesprek
bespreekt het departementshoofd het functioneren van het personeelslid aan de hand van de takenlijst (wat
overeengekomen was) voor de voorbije periode. Waar nodig maakt het departementshoofd met de betrokkene
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 213

nieuwe afspraken. De benoeming en bevordering van personeelsleden gebeurt door de beleidsraad van het
departement, op voorstel van het departementshoofd.
De onderwijskundige en didactische professionalisering worden gestuurd vanuit het onderwijsontwikkelingsplan
2003-2006, waarin de onderwijsprioriteiten zijn vastgelegd. Volgende prioritaire thema’s komen in het
academiejaar 2004-2005 aan bod: competentiegericht leren aan de hand van portfolio’s en het didactisch
verantwoord gebruik van e-learningplatformen. Deze thema’s worden aangestuurd vanuit de departementale staf.
Naast de twee hoofdthema’s (competentieleren en het gebruik van elektronische leerplatformen) wordt verder
gewerkt aan de voorbereiding van de uitvoering van het slexibiliseringsdecreet.
Sinds 1 september 2004 wordt de onderwijskundige vorming van het personeel mee gestuurd door een
onderwijsdeskundige, die als voorzitter van de ‘task force’ onderwijsontwikkeling van de hogeschool de
implementatie van het OOP 2003-2006 opvolgt.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie stelt voor de lectoren adequater te informeren over de onderwijsvernieuwingen.
Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De meeste OP-leden hebben een professionele ervaring verworven in bedrijven en/of instellingen of als
zelfstandige. De visitatiecommissie stelt vast dat momenteel geen personeelsleden met een combinatie van een
onderwijs- met een praktijkopdracht zijn tewerkgesteld. Er wordt een overzicht gegeven van de beroepservaring
die relevant is voor de opdracht waarmee zij aan de hogeschool belast zijn.
De onderwijsinbreng vanuit het beroepenveld in het opleidingsaanbod is eerder gering, en slechts occasioneel
wordt een beroep gedaan op gastprofessoren. Systematisch worden externen vanuit de praktijk betrokken bij de
opleiding als gastspreker.
De updating en/of uitbreiding van de vakinhoudelijke kennis en of vaardigheden of competenties, zijn zaken
waarvoor ieder personeelslid in eerste instantie zelf verantwoordelijk is. Het personeelslid kan steeds een voorstel
tot vorming indienen, en het departement biedt ondersteuning door het ter beschikking stellen van de nodige
middelen en ook op administratief gebied bij de inschrijving, betaling en lesverplaatsingen.
Informatie over de gevolgde bijscholingen wisselt men informeel uit, maar de opleiding werkt aan een elektronisch
systeem waarbij alle scholingsinitiatieven op het intranet (WebCT) geplaatst worden, zodat alle personeelsleden
kennis kunnen nemen van de gevolgde bijscholingen, en indien gewenst ook meer informatie kunnen krijgen bij
het personeelslid in kwestie.
214 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

De lectorenmobiliteit is eerder beperkt.
Met het oog op de professionalisering gaat het OP wel regelmatig op studiereis of naar een congres in het
buitenland. Er is ook lectorenuitwisseling met het oog op het geven van lessen in het buitenland, maar er is geen
bewust beleid wat betreft professionalisering van het personeel in het buitenland.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt
tussen de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Op 1 september 2004 werden 38,69 Voltijdse Eenheden (VTE’s) ingezet in het departement Bedrijfkunde,
bestaande uit 33,14 VTE onderwijzend personeel, 4,8 VTE administratief en technisch personeel en 0,75 VTE
bediende met een onderwijsopdracht.
Op basis van de verdeelsleutel voor 2004 (14,33 %) bedraagt het aantal VTE’s dat wordt toegewezen aan de
opleiding Office management 1,73. In totaal worden voor de opleiding Office management 8,23 VTE’s ingezet, of
21,27 % van de totale personeelsbezetting van het departement Bedrijfskunde.
Een voltijds lid van het OP is 10 halve dagen per week beschikbaar en moet 8 halve dagen per week aanwezig
zijn op de school of oproepbaar zijn. Voor het ATP geldt een 38-urenwerkweek, voor het hulpopvoedende
personeel (HOP) een 36-urenwerkweek.
Het aantal OP-leden met een onderwijsopdracht (OP) bedraagt 18 ;samen vertegenwoordigen ze 6,5 VTE’s. Het
gaat daarbij om 0,67 VTE mannen (4 personen) en 5,82 VTE vrouwen (14 personen).
Op basis van een totaal aantal studenten van 92 (1 februari 2004) bedraagt de studentlectorratio voor onderwijs
14,15. Als ook het personeel voor onderwijsondersteuning wordt meegerekend bedraagt de ratio 11,18.
De personeelsomkadering in de opleiding Office management is relatief hoog omwille van de keuzemogelijkheid
tussen Duits en Spaans en de kleine groepen.
Voor welbepaalde ‘andere taken’ werd met de vakorganisaties een protocol afgesloten. Er werd een lijst
opgenomen met een omschrijving van de taken en het percentage VTE dat werd toegekend aan bepaalde OPleden.
De taken van het OP die uitsluitend worden verricht in functie van de opleiding Office management omvatten:
contacturen, monitoraten, stagebegeleiding, opleidingscoördinatie, opleidingsvergaderingen en informatie aan
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 215

abituriënten. Zij worden rechtstreeks toegewezen aan de opleiding Office management en worden verricht door
6,5 VTE’s.
Bepaalde OP-leden, ATP-leden en contractuelen worden voor het hele departement ingezet. Het gaat hierbij
onder andere om begeleiding voor de invoering van de stageportfolio, de begeleiding van de projectweken in het
2 e en 3 e jaar, internationalisering, interne kwaliteitszorg, studie- en studentenbegeleiding, academische planning,
coördinatie en onderhoud van de informatie- en communicatietechnologie, sociale voorzieningen, beheer van
gegevensbestanden voor externe contacten en programmaboeken en het lidmaatschap van de diverse overlegen
adviesorganen. Deze personeelsleden worden toegewezen aan de opleiding Office management op basis van
de studentenaantallen op 1 februari.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: goed
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. De opleiding beschikt over gekwalificeerd en professioneel gedreven personeel en voert een
personeelsbeleid dat bevorderlijk is voor het goed functioneren in het onderwijsproces. Er is aandacht voor de
pedagogische en didactische vorming van het lectorenkorps. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom als
positief.
216 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het departement Bedrijfskunde en de K.U. Brussel maken samen gebruik van het gebouw aan de Vrijheidslaan
en van het sport- en trefcentrum aan de Vandesandestraat. De infrastructurele faciliteiten voldoen om de
opleidingsbehoeften in te vullen en de opleiding haar specifieke opleidingsdoelstellingen te laten realiseren maar
zijn wel vrij krap. Met de K.U. Brussel zijn onderhandelingen gestart voor de uitbreiding van de accommodatie. In
die context denkt men aan de inrichting van een studielandschap (zelfstudiecentrum) en extra vergaderruimte
voor (studie-)begeleiding van studenten. Het departement ziet het als een van zijn prioriteiten om de infrastructuur
te optimaliseren.
Studenten en lectoren beschikken over aparte vergaderruimtes. Voor de studenten is er in de cafetaria een
computerruimte om te e-mailen en te surfen. Om veiligheidsredenen is het HONIM-netwerk van daaruit niet
bereikbaar. Zij beschikken sinds september 2004 ook over een inoefenruimte. Hier staan een 15-tal Pc’s die
aangesloten zijn op het HONIM-netwerk. Lectoren met een ondersteunende en/of coördinerende functie
beschikken over een kantoorruimte. De anderen kunnen gebruik maken van het lectorenlokaal met een
telefoontoestel en een 6-tal pc’s die aangesloten zijn op het HONIM-netwerk. Deze ruimtes zijn toegankelijk
tijdens de kantooruren.
ICT-modaliteiten:
- Het e-leerplatform en WebCT worden door de studenten intens gebruikt: hiermee wordt informatie over
opdrachten, taken, cursussen en andere onderwijs- en studieactiviteiten uitgewisseld.
- Er zijn voldoende pc’s aanwezig.
Men beschikt over goed uitgeruste taallabo’s.
Het departement Bedrijfskunde beschikt niet over een eigen restaurant maar in overleg met restaurants in de
omgeving is een regeling uitgewerkt over het gebruik van goedkope ‘restaurantbonnen’.
De bibliotheek is geïntegreerd in de KUB-bibliotheek en staat integraal en gratis ten dienste van studenten en
personeel. De collectie boeken, tijdschriften en dergelijke van het departement Bedrijfskunde wordt opgenomen in
de bestaande collectie. Aankopen van publicaties of het nemen van abonnementen gebeurt op vraag van
lectoren en/of coördinatoren en na goedkeuring van het departementshoofd. Het departement investeerde
aanzienlijk in de aankoop van specialistische woordenboeken. Met een kopieerkaart, te koop aan de uitleenbalie,
kan de lezer zelf zijn fotokopieën maken.
De fysieke en/of digitale collectie is afgestemd op de curriculuminhouden van de verschillende afstudeerrichtingen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 217

Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie stelt voor om efficiënter gebruik te maken van de taallabo’s.
- De visitatiecommissie stelt voor om de werkruimtes voor personeel en studenten te optimaliseren.
Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De abituriënten kunnen zich informeren via de uitgebreide website van de hogeschool en het departement, die
ook regelmatig wordt geactualiseerd. Een tweede element van voorlichting zijn de informatiebrochures van het
departement.
Een derde brochure, die ruim verspreid wordt, stelt het profiel van de opleiding en de band met het beroepsleven
centraal.
Het departement neemt ook deel aan de SID-in-beurzen. Hier heeft men gekozen voor informatieverstrekking
door vaklectoren.
De begeleiding en opvolging van de studenten en de eerstejaars in het bijzonder, wordt verzorgd door lectoren,
de lectorjaarverantwoordelijke en de opleidingscoördinator.
Bij het begin van de lessen geven vaklectoren dan ook duidelijke richtlijnen voor hun vak: ze verwijzen naar het
programmaboek, de evaluatietabellen en het examenreglement, en ze geven onderwijstips.
Het monitoraat is enkel uitgebouwd in het eerste jaar. Vanaf het tweede jaar neemt het lectorenkorps heel wat
begeleidingstaken op.
Ook ‘coaches’ ondersteunen de studiebegeleiding. Zij geven geen les aan de betrokken studenten maar werken
intensief samen met de lectoren en volgen de studenten op. Hiervoor wordt in november een ‘observatiefiche
opgesteld’, waarin gepeild wordt naar afwezigheden en naar de attitudes van de studenten.
De coaches leggen per student een dossier aan. Dit dossier wordt met de nodige discretie behandeld.
De coaches volgen de studenten verder op door middel van gesprekken met lectoren of monitoraatbegeleiders en
de verwerking van voornoemde documenten; ze nemen initiatief waar nodig.
Er wordt gewerkt met een voortgangsrapport dat wordt opgenomen in het dossier van de studenten en dat
regelmatig besproken wordt met de respectievelijke coaches.
Studenten die regelmatig afwezig zijn of slechte punten halen, volgt men vlug en concreet op.
Studiebegeleiding wordt in de eerste plaats uitgewerkt in het eerste jaar, structureel is er geen
studentenbegeleiding in het 2 e en 3 e jaar voorzien.
De individuele begeleiding van studenten is daar geïntegreerd in de dagelijkse lespraktijk, gezien de kleine
schaalgrootte van de campus en de relatief beperkte omvang van de leergroepen. Het contact tussen studenten
en lectoren verloopt erg vlot.
218 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

De studenten kunnen bij de ombudsdienst terecht met vragen en problemen in verband met studeren en
studievaardigheden of studentenzorgen. De ombudsdienst staat permanent ter beschikking van de studenten
voor problemen rond studiekeuze, studiemethode en faalangst, en maakt daarbij gebruik van bepaalde toets- en
meetinstrumenten zoals MANI en VASEV.
De ombudsvrouw werd aangesteld door het hogeschoolbestuur maar werd goedgekeurd door de studentenraad.
Alumni benadrukken dat door de kleinschaligheid de studiebegeleiding erg intens werd uitgevoerd.
De ombudspersoon speelt ook een sleutelrol in de examens. Hij treedt op als onafhankelijke bemiddelaar tussen
examinatoren en studenten. Van bij de aanvang van de examens wordt hij bij het examengebeuren betrokken. De
ombudspersoon neemt deel aan de beraadslaging, weliswaar zonder stemrecht.
Bij een conflict tussen een student en een personeelslid treedt hij op als bemiddelaar. De werking van de
ombudsdienst wordt net als de inspraak bij het opstellen van het examenrooster, bevraagd tijdens de
tweejaarlijkse bevraging (meest recente bevraging in mei 2003); beide werden toen uitgesproken positief
beoordeeld.
HONIM beschikt over een dienst Sociale voorzieningen. De dienst staat in voor specifieke financiële noden van
studenten. Sociale toelagen worden toegekend op basis van vooraf vastgelegde procedures en ingediende
dossiers.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie stelt voor om ook studiebegeleiding en monitoraat te organiseren voor de tweede- en
derdejaarsstudenten.
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende
Op basis van het oordeel over :
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: voldoende
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit op het vlak van de voorzieningen voor alle afstudeerrichtingen
voldoende is. De infrastructuur voldoet net om de opleidingsbehoeften in te vullen. De uitbreiding van de campus
zal een verademing betekenen. De informatievoorziening en studiebegeleiding met het oog op de
studievoortgang, zijn effectief en sluiten aan bij de behoeften van de studenten. De commissie beoordeelt dit
onderwerp daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 219

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Er wordt gewerkt met een kwaliteitszorgplan, dat gebaseerd is op de kwaliteitsvisie van de hogeschool en de
kwaliteits- en onderwijsvisie van het departement. Dit departementaal kwaliteitszorgplan wordt per opleiding
ingevuld, wat concreet betekent dat voor de opleiding Office management eigen accenten gelegd worden en
eigen actielijnen worden uitgewerkt.
Binnen de associatie K.U.Leuven waartoe de Hogeschool voor Wetenschap & Kunst behoort, werkt men aan de
ontwikkeling van een systeem van kwaliteitszorg voor alle associatiepartners.
De hogeschool legt de verantwoordelijkheid voor de onderwijskwaliteitszorg bij de departementen. Op die manier
kan men flexibel inspelen op departementale of opleidingsspecifieke kenmerken en noden, en vermijdt men dat
bepaalde initiatieven als opdringerig worden beschouwd.
In oktober 1997 werd een hogeschoolwerkgroep onderwijskwaliteitszorg opgericht (WOK), die bestaat uit de
kwaliteitscoördinatoren van de departementen. Deze werkgroep wisselt ervaringen uit en adviseert het bestuur
met betrekking tot het algemene kwaliteitszorgbeleid.
De autonomie van de hogeschool en de eigenheid van de departementen wordt gegarandeerd op
departementaal niveau met een departementaal KZ-plan.
Vanaf 2000 hanteert het departement Bedrijfskunde een Integraal Kwaliteitszorgsysteem, steunend op de
methodiek van de European Foundation for Quality Management (EFQM-model), uitgewerkt in een TRIS-versie.
Tijdens de visitatie wordt duidelijk dat vijf OP-leden van de opleiding Office management de TRISassessorentraining
hebben gevolgd en dat de kwaliteitscoördinator deelnam aan de tweedaagse sessie TRIS
voor gevorderden. De opleiding beschikt over een kwaliteitszorgplan, gebaseerd op de onderwijsvisie van het
departement en geruggensteund door het hogeschoolbeleid (W&K) betreffende kwaliteitszorg, waarin taken en
verantwoordelijkheden op opleidingsniveau zijn beschreven.
Er wordt via vragenlijsten regelmatig ‘gemeten’, en op basis daarvan stuurt men bij en verbetert men. Hierbij
wordt een onderscheid gemaakt tussen:
- Objectief meetbare gegevens: prestatie-indicatoren zoals instroom, uitstroom, aantal studenten per lector; dit
doen ze door middel van statistieken, metingen.
- Subjectief meetbare gegevens: perceptie-indicatoren zoals tevredenheid van werkveld, studenten, motivatie
studenten; hiervoor gebruiken ze appreciatievragen, enquêtes, sterktezwakte bevraging.
De PDCA-cyclus zit vervat in de – van EFQM afgeleidde – TRIS-versie
Een departementale kwaliteitscoördinator, aangesteld door het departementshoofd, coördineert de interne
kwaliteitszorg.
De opleiding wordt vooral geëvalueerd op algemene aspecten die van toepassing zijn op alle opleidingen
georganiseerd in de campus HONIM, zoals over de accommodatie, de projectweken, de stages, die van
toepassing zijn voor alle opleidingen in het departement.
De volgende bevragingen worden georganiseerd:
- bevraging van deelaspecten (jaarlijks): stage, stageportfolio;
220 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

- globale studentenbevraging (tweejaarlijks: 1998-1999, 2000-2001, 2002-2003): de globale bevraging beperkt
zich tot een aantal essentiële onderwijsaspecten die op globale wijze worden bevraagd;
- Occasionele doelgerichte bevraging: de resultaten van de globale bevraging kunnen de basis vormen van
occasionele doelgerichte bevragingen die uitgebreider en diepgaander van aard zijn.
- Bevraging van het personeel (4-jaarlijks).
- Bevraging van afgestudeerden die 2 jaar of meer afgestudeerd zijn (om de 5 jaar – eind augustus -
september 2004). Hier wordt hetzelfde bevraagd als in de enquête aan de pas afgestudeerden, maar hier
wordt dan naar de evolutie en noden op langere termijn gekeken.
- Bevraging van alumni: uit de enquête blijkt dat 96,3 % van de 54 bevraagden zich goed voorbereid voelden
op de instap in het werkveld.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie stelt voor de internationale contacten te activeren met betrekking tot de uitbouw van de
kwaliteitszorg.
Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot
de realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De resultaten van de bevragingen worden per opleiding gebundeld, en er worden op korte termijn verbeterpunten
vastgelegd en verbeterplannen uitgewerkt.
Men hanteert momenteel geen streefcijfers; met de departementshoofden die binnen de AKUL dezelfde
opleidingen aanbieden, heeft men afgesproken om op korte termijn de slaagcijfers van de verschillende
instellingen te verzamelen in een databank en die als beleidsinstrument te hanteren.
Er worden – op basis van de enquêtes – systematisch verbeterpunten geformuleerd. Verbeter- en actiepunten
worden afgelijnd binnen de vakgroep en binnen de afstudeerrichting.
In het ZER is een overzicht gegeven van de ‘inhoud’ van de bevragingen en van de concrete actiepunten.
De opleidingsverantwoordelijken geven een overzicht van de verbeteringspunten die werden gerealiseerd.
Voor de implementatie van verbeterpunten worden heel concrete actiepunten opgesteld, stelt men
verantwoordelijken aan en legt men een gedetailleerd tijdspad vast.
Het ZER geeft per bevraging heel concreet aan wat de voorbije jaren op dit vlak werd gerealiseerd.
Uit gesprekken met verschillende betrokkenen blijkt dat zij echter niet systematisch geïnformeerd worden over de
verbeteracties; 3 e -jaars hebben bijvoorbeeld de resultaten van de studentenenquêtes niet gekregen en de
resultaten werden niet besproken; ook alumni worden niet geïnformeerd over de resultaten van de verwerking
van de enquêtegegevens.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 221

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Per departement wordt een departementale commissie onderwijskwaliteitszorg geïnstalleerd. Deze commissie
bestaat naast de kwaliteitscoördinator uit het departementshoofd, de afstudeerrichtings-/opleidingscoördinatoren,
lectoren en studenten. Medewerkers worden via personeelsenquêtes ook systematisch betrokken bij de interne
KZ.
De studentenvertegenwoordigers worden geïnformeerd; ze worden gevraagd hun mening te formuleren en op
hun beurt hun medestudenten te informeren via de studentenraad. Ze kunnen ook verbeterpunten formuleren.
Infoverspreiding naar de studenten vanuit de studentenraad en door studenten die deel uitmaken van de
departemantale commissie onderwijskwaliteitszorg, is een aandachtspunt. Dit gebeurt momenteel via WebCT.
Men raadpleegt de afgestudeerden door middel van bevragingen en informele contacten.
Er wordt informeel gebruik gemaakt van de veelvuldige contacten met de bedrijven om de vinger aan de pols te
houden. De resonantiecommissie probeert deze behoefte in een gestructureerde vorm te ondervangen; deze
bestaat uit ervaren mensen uit het werkveld en werkt onafhankelijk, weliswaar geruggensteund door het
departement. Ze komt regelmatig (3 keer per jaar) bijeen en licht verschillende aspecten door in het kader van de
verwachtingen van externe belanghebbenden.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie adviseert om een alumniwerking op te starten.
- De visitatiecommissie stelt voor om meer directe feedback te geven aan alle betrokkenen van de
bevragingen in het kader van de interne kwaliteitszorg.
222 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van het oordeel over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende
is de commissie van mening, dat de interne kwaliteitszorg in alle afstudeerrichtingen voldoet aan de
basiskwaliteit. De opleiding beschikt over een kwaliteitszorgsysteem. Er worden bevragingen georganiseerd op
diverse terreinen aangaande het onderwijs en met relevante doelgroepen. Studenten, lectoren en werkveld
worden betrokken bij de kwaliteitszorg. Het oordeel van de commissie is daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 223

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding toetst de realisaties van haar doelstellingen op de volgende wijze af:
- Bevraging bij de afgestudeerden.
De opleiding heeft een bevraging georganiseerd in 2004, zowel bij de pas afgestudeerden als bij de groep
die al langer afgestudeerd is. Uit de bevraging blijkt dat de tewerkstelling van de afgestudeerden vlot
verloopt, zij het dat de tewerkstelling van de afgestudeerden Zakelijk vertalen en tolken iets trager verloopt in
vergelijking met de afstudeerrichting Management assistant. Ze komen in een grote waaier van sectoren
terecht. Globaal gezien zijn de afgestudeerden tevreden over de gevolgde opleiding. Als positieve punten
vermelden ze: de kwaliteit van het taalonderwijs, ICT-vaardigheden, praktijkgerichtheid van de opleiding en
de stage. Punten van kritiek waren bij de langer afgestudeerden: de praktijk van het secretariaat, te weinig
stage, te kleine hoeveelheid informatica. Deze punten werden opgevangen in het nieuwe curriculum,
waardoor deze minpunten veel minder aan bod kwamen bij de pas afgestudeerden.
- Stage en scriptie
Uit het gesprek met de afgestudeerden, de stagebegeleiders en het beroepenveld blijkt dat de
domeinspecifieke eisen worden gerealiseerd via de stages en de scripties.
- Toetsing bij het werkveld
De waardering van het werkveld blijkt onder meer uit de goede contacten met en de medewerking van het
werkveld bij de invulling van de seminaries, de stages en de scripties. Het werkveld dat de commissie
gesproken heeft, was tevreden over de kwaliteit van de afgestudeerden.
Het niveau en de kwaliteit van de stages en de scripties die de commissie gelezen heeft, is hoog.
Er worden heel wat initiatieven genomen op het vlak van internationalisering. Het aantal inkomende studenten is
relatief hoog in vergelijking met de uitgaande studenten. Gemiddeld gaat 9 % van de studenten naar het
buitenland, voornamelijk op stage. De lectorenmobiliteit blijft beperkt.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
224 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van rendementscijfers per studiegebied en/of opleiding over de
jaren heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45
en 50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als de situatie per opleiding of
studiegebied. Daardoor kan de opleiding voor het onderwijsrendement geen streefcijfers formuleren in
vergelijking met relevante andere opleidingen.
Er zijn geen streefcijfers bepaald. Op associatieniveau denkt men er wel over na om de slaagcijfers van dezelfde
opleidingen te verzamelen in een databank, teneinde deze als beleidsinstrument te kunnen hanteren.
De gemiddelde slaagcijfers van de afstudeerrichting Management assistant zijn in het 1 e jaar 64 %, in het 2 e jaar
85 % en in het 3 e jaar 99 %; de gemiddelde slaagcijfers zijn voor de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken
in het 1 e jaar 75 %, in het 2 e jaar gemiddeld 77 % en in het 3 e jaar 100 %. De eerstejaarsstudenten scoren
hiermee hoger dan het Vlaamse gemiddelde. Een mogelijke verklaring zou kunnen liggen in het feit dat het aantal
niet-generatiestudenten vrij hoog ligt.
De opleiding volgt de slaagcijfers per vooropleiding op. Daaruit blijkt dat eerstejaarsstudenten met een ASOopleiding
gemiddeld 78 %, TSO-studenten 55 % en BSO-studenten 20 % slaagkans hebben.
De gemiddelde studieduur bedraagt 3 jaar en 3 maanden.
De opleiding volgt de studie-uitval op, maar de analyse van de resultaten is tot hiertoe beperkt gebleven.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om streefcijfers op te stellen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 225

Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Op basis van het oordeel over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: goed
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
Is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de resultaten voldoende is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. Er is een positieve waardering vanuit het werkveld en de afgestudeerden zelf over het niveau
van de opleiding. De stagewerken die de commissie gelezen heeft, bevestigen het niveau van de
afgestudeerden. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
Globaal oordeel
De commissie heeft het visitatiebezoek voorbereid op basis van het ZER en de bijlagen. Het ZER gaf een eerlijk
en kritisch beeld over de opleiding. De gesprekken en de open houding van de gesprekspartners vormden een
goede aanvulling.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage bij het bezoek,
- de opgevraagde documenten,
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.
Op basis van de oordelen over:
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende
- Onderwerp 2 Programma: voldoende
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle afstudeerrichtingen gewaarborgd is.
De commissie beoordeelt de opleiding daarom positief.
226 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t

OVERZICHTSTABEL OORDELEN 1 score facet score onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
Facet 2.8: Masterproef
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en
beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
OK
voldoende
voldoende
voldoende
niet van
toepassing
onvoldoende
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
- Management assistant
- Zakelijk vertalen en tolken
1 Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten die
vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer afstudeerrichtingen,
locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l v o o r W e t e n s c h a p & K u n s t | 227

228 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

2.6 Hogeschool West-Vlaanderen
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding
De opleiding Office management situeert zich in het studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde. De
opleiding wordt aangeboden op twee campussen: Hiepso (Kortrijk) en Simon Stevin (SST- Brugge).
Sinds de jaren ‘60 wordt de opleiding Office management aangeboden op beide locaties. Vanaf 1995 wordt de
afstudeerrichting Medisch Secretariaat ingevoerd naast de bestaande afstudeerrichtingen. Het eerste jaar wordt
gemeenschappelijk georganiseerd. De student kiest vanaf het eerste jaar een vierde taal (Duits of Spaans).
Vanaf 2003 worden de opleiding omgevormd tot ‘professionele bachelor’ en hanteert Hogeschool West-
Vlaanderen nieuwe benamingen: Office management (voor de opleiding Secretariaatsbeheer) met drie
afstudeerrichtingen (vroeger opties): Medisch management assistant (MMA) (vroeger Medisch Secretariaat),
Management assistant (MA) (vroeger Secretariaat-Talen) en Zakelijk vertalen en tolken (ZVT) (geen
naamsverandering). Op de campus Hiepso worden de drie afstudeerrichtingen aangeboden; op de campus
Simon Stevin worden de afstudeerrichtingen Management assistant (MA) en Medisch management assistant
(MMA) aangeboden.
Elke afstudeerrichting van de opleiding vereist administratieve competenties en taken die een office manager kan
invullen. De opleiding Office management legt een brede basis voor een administratief medewerker door
beroepsonafhankelijke kennis en vaardigheden aan te reiken en te ontwikkelen. De specialistische vaardigheden
en kennis zoals onder andere personeelszaken, salarisadministratie, financiële administratie, communicatie,
bank- en verzekeringswezen en boekhouden, worden aangeleerd in andere opleidingen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 229

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De visie en de algemene doelstellingen van de opleiding werden opgemaakt op basis van het decreet van 4 april
2003 over de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen. Als inspiratiebron gebruikte de opleiding
het opleidingsprofiel en het beroepsprofiel van de VLOR. De opleidingscommissie legde de basiscompetenties en
deelcompetenties vast en keurde ze goed.
Verder wordt steeds rekening gehouden met de volgende factoren en instanties die feedback geven over de
eindkwalificaties en de realisatie ervan: opleidingscommissies, bedrijfsbezoeken en feedback van collega’s,
gastprofessoren (professionelen uit het werkveld), gesprekken tussen stagementoren en stagebegeleiders,
stageverslagen van studenten, gesprekken met medewerkers van uitzendbedrijven (Secretary Plus), recente
ontwikkelingen in de bedrijfswereld, de medische sector en bij vertaalbureaus (publicaties, bezoeken), alumnienquêtes,
gesprekken met afgestudeerden, bevragingen van externen, analyses van jobaanbiedingen (in
‘Vacature’), analyses van artikels in het vakblad ‘Management Support’, gesprekken met collega’s uit binnen- en
buitenland naar aanleiding van de nieuwe naamgeving van de opleiding, Businet-conferenties (de internationale
dimensie in de opleiding) en frequente contacten met de professionele vertaalpraktijk.
In samenwerking met het werkveld worden de doelstellingen jaarlijks geactualiseerd.
De doelstellingen van de opleiding beantwoorden aan de missie van de hogeschool West-Vlaanderen en sluiten
aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een professionele
bachelor. De doelstellingen worden regelmatig geactualiseerd en aangepast aan de veranderende noden van de
beroepspraktijk. Hierbij houdt men rekening met onder andere feedback uit bedrijfsbezoeken en feedback van
collega’s en gastprofessoren (professionelen uit het werkveld), gesprekken tussen stagementoren en
stagebegeleiders, gesprekken met medewerkers van uitzendbedrijven, recente ontwikkelingen in de
bedrijfswereld van vertaalbureaus en vanuit de medische sector (publicaties, bezoeken), alumni-enquêtes,
gesprekken met afgestudeerden, bevragingen van externen, analyses van jobaanbiedingen (in ‘Vacature’) en
analyses van artikels in vakbladen.
230 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

Het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties, zoals teamgericht werken, oplossingsgericht
werken, in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van complexe probleemsituaties in de
beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle oplossingsstrategieën en het besef van de
maatschappelijke verantwoordelijkheid die met de beroepspraktijk samenhangt, werden vertaald naar
einddoelstellingen voor de opleiding en naar beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnende
beroepsbeoefenaar voor elke afstudeerrichting.
De opleiding besteedt aandacht aan de ontwikkeling van generieke competenties, zoals denk- en
redeneervaardigheid, de verwerving en verwerking van informatie en het vermogen om op een creatieve manier
met problemen om te gaan. Die competenties zijn terug te vinden in de doelstellingen. Ook aan de vorming van
positieve attitudes wordt tijdens de opleiding gewerkt.
De algemene beroepsspecifieke en de beroepsspecifieke competenties zitten verweven in vijf pijlers waarrond de
opleiding werd uitgebouwd: talen, ICT, interne en externe bedrijfscommunicatie, vaardigheden en attitudes en
administratief-technische vorming. Bij het opstellen van de doelstellingen en het domeinspecifiek referentiekader
pleegde men overleg met andere HS, in het kader van de AUGent. De commissie is van mening dat de decretale
eisen terug te vinden zijn in de opleidingsdoelstellingen.
De doelstellingen van de opleidingsonderdelen/modules zijn opgenomen in de studiegids, waarbij een opsplitsing
wordt gemaakt per studiejaar, opleiding en afstudeerrichting. De doelstellingen en competenties werden ook
opgenomen in de modulefiches van de modules waaruit het curriculum is samengesteld.
Een één-op-éénvertaling van doelstellingen naar algemene en beroepsspecifieke competenties is volgens de
opleidingsverantwoordelijken niet altijd mogelijk.
De opleidingsverantwoordelijken en lectoren benadrukken dat het formuleren van doelstellingen een voortdurend
groeiproces is. Daarbij houdt men wel rekening met de standpunten van het beroepenveld, maar het formuleren
van de finaliteit van de opleiding wordt beschouwd als de eindverantwoordelijkheid van de lectoren en
opleidingsverantwoordelijken.
Het werkveld bevestigt dat er effectief overleg is en dat het actief wordt betrokken bij de actualisering van de
opleiding.
De studenten stellen dat zij op de hoogte zijn van de te realiseren doelstellingen via de studiegids. Zij worden ook
permanent ingelicht door de lectoren tijdens de cursussen. Tijdens de onthaalweek – nu een week en vroeger
een dag – lichten de tweedejaars de competenties die moeten gerealiseerd worden toe. Studenten zijn zich
bewust van de finaliteit van de opleiding en de afstudeerrichtingen, en kunnen op basis van die informatie kiezen
voor een welbepaalde afstudeerrichting. Ook de derdejaarsstudenten stellen dat doelstellingen en competenties
ook bij hen bij de start van het derde jaar uitvoerig worden toegelicht.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 231

Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De Hogeschool West-Vlaanderen heeft bij de implementatie van de nieuwe BAMA-structuur en het
flexibiliseringsdecreet een duidelijke keuze gemaakt voor ‘modulair competentiegericht’ onderwijs. De
basiscompetenties werden opgesteld op basis van:
- feedback van het werkveld;
- beroepsprofielen van de VDAB;
- beroepsprofielen en opleidingsprofielen van de VLOR;
- de ervaring van lectoren en gastprofessoren.
De maatschappelijke relevantie, actualiteitswaarde en professionele gerichtheid van de opleiding wordt
permanent getoetst en geactualiseerd bij het afnemende beroepenveld.
Dat gebeurt onder meer via feedback van stagementoren, gastlectoren, de actuele beroepservaring van lectoren,
de bijscholingen van de lectoren, vakspecifieke navorming, onderwijs en didactische navorming, bedrijfsbezoeken,
lezingen door mensen uit het bedrijfsleven en bevraging van afgestudeerden en
opleidingscommissies.
Er gebeurde geen internationale benchmarking in de strikte zin van het woord, omdat er op hoger
onderwijsniveau geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wel een
vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding
vooral bedoeld voor technisch-uitvoerende functies. Internationale benchmarking is dus niet mogelijk.
Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en
Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde opleidingen. Doelstellingen en curricula worden wel
afgetoetst en afgestemd op andere opleidingen via stageverantwoordelijken in het buitenland.
De opleidingsverantwoordelijken van beide vestigingsplaatsen kunnen zich herkennen in het Domeinspecifiek
referentiekader (DR) dat VLHORA heeft opgesteld. Zij gaan akkoord met het onderscheid tussen
gemeenschappelijke algemene competenties en de specifieke opleidingsgebonden competenties. Voor de
afstudeerrichting Medisch management assistant wordt het domeinspecifiek referentiekader- kader als ‘rijker’ en
‘vollediger’ ervaren op het vlak van de attitudes.
De alumni stellen dat de opleiding vroeger eerder theoretisch gericht was, maar dat ze tegenwoordig veel
praktischer is uitgebouwd en sterk professioneel gericht is.
Met betrekking tot de opleidingsgebonden competenties wijst het afnemende beroepenveld wel op verschillende
accenten die (ook in Vlaanderen en) tussen beide vestigingsplaatsen gelegd worden met betrekking tot de talen.
De basiscompetenties die moeten gerealiseerd worden, verwijzen naar het Nederlands en twee bijkomende
232 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

vreemde talen. Voor de afstudeerrichtingen Management assistant en Zakelijk vertalen en tolken wordt geopteerd
voor drie vreemde talen; voor de afstudeerrichting Medisch management assistant voor twee vreemde talen.
Dat de drie vreemde talen volwaardig en op een hoog niveau worden aangeleerd, blijkt volgens de
opleidingscoördinatoren en afgestudeerden ook uit het feit dat steeds meer studenten na deze bacheloropleiding
een master volgen in Vertalen en tolken, zonder noemenswaardige problemen met de derde taal.
De opleidingsteams volgen van nabij de nationale en internationale ontwikkelingen door middel van
(internationale) stagebezoeken en (internationale) congressen.
Contacten met het (internationalle) beroepenveld realiseert men ook via de internationaal gerichte vakken en
allerlei projecten, zoals Trialoog (een samenwerking met een Brusselse [Franstalige] hogeschool) en het
samenwerkingsproject met Finland (dat in het Engels verloopt).
De derdejaarsstudenten voelen zich erggoed voorbereid op de arbeidsmarkt. Zij wijzen op het belang van talrijke
projecten en integratievakken (zoals ‘sociale vaardigheden’ en ‘vergadertechnieken’) en de competenties en
eindkwalificaties die men daarin nastreeft.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 1.1 Niveau en oriëntatie: voldoende
- Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen: goed
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten en dit voor alle locaties en afstudeerrichtingen. De doelstellingen zijn tot stand
gekomen via overleg met interne en externe actoren. De eindkwalificaties worden getoetst bij het relevante
beroepenveld. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 233

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De eindcompetenties van de opleiding (opgesplitst in modules) worden duidelijk vertaald naar de algemene en
beroepsspecifieke beroepscompetenties. De opleiding gaat hierbij uit van twee grote pijlers waarin alle partims en
modules verwerkt zijn: (vreemde) talen en de ‘exploratie van het beroepenveld’ (organisatie secretariaat).
De vertaling van algemene doelstellingen naar programmadoelstellingen en uiteindelijk naar de doelstellingen per
opleidingsonderdeel/partim beschrijft men duidelijk en gedetailleerd in de studiegids en modulefiches.
De modulaire opbouw van het opleidingsprogramma is in de beide vestigingsplaatsen gelijk, met uitzondering van
de explicitering van boekhouden. Naast de twee grote pijlers, die parallel lopen maar niet identiek zijn voor de
afstudeerrichting Management assistant, krijgen studenten Medisch management assistant een derde reeks
modules die gericht is op de exploratie van mens en ziekte. Deze derde pijler is niet alleen opgebouwd volgens
moeilijkheidsgraad maar biedt ook per specialisme een integrale studie van zowel anatomie, fysiologie en
pathologie naast medische terminologie en registratie.
De internationale context van de opleiding wordt vertaald in het organiseren van uitwisselingsprojecten met
studenten van andere hogescholen in binnen- en buitenland, het stimuleren van internationale stages, het
begeleiden van buitenlandse reizen en het uitwerken van lectorenmobiliteit. De internationale dimensie van de
opleiding blijkt uit het curriculum en de vakken die vanaf het tweede jaar worden gegeven. Een aantal
keuzemodules is ook internationaal gericht, zoals het taalbad en het ‘Small Business-project’. Internationalisering
in het curriculum bewaakt men vooral via het talenonderwijs.
Uit het gesprek met de opleidingscoördinatoren en het afnemende beroepenveld blijkt dat het curriculum en de
modulaire structuur van het opleidingsprogramma permanent worden bijgestuurd, naar aanleiding van de
resultaten van de bevragingen die deel uitmaken van het KZ-systeem. De betrokkenen geven tijdens de visitatie
tal van voorbeelden.
In de beide vestigingsplaatsen legt men verschillende accenten in het opleidingsaanbod, die verband houden met
het academische of professionele karakter van de opleiding.
De opleidingsverantwoordelijken zijn zich ervan bewust dat de bacheloropleidingen professioneler moeten
uitgebouwd worden door het formuleren van opleidingsoverschrijdende competenties en door het uitbouwen van
een competentiemanagement met betrekking tot departementsoverschrijdende competenties.
234 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

Verschillende integratieopdrachten worden opgezet om het praktijkgerichte karakter van de opleiding te
garanderen en de integratie van algemene en beroepsspecifieke competenties nog beter te realiseren. Als
voorbeeld geeft men het opleidingsonderdeel ‘mondelinge presentatie’. Deze integratieopdrachten tellen mee
voor de evaluatie, en de evaluaties gebeuren door een team van lectoren op basis van vooraf vastgelegde
competenties die men moet realiseren. Hierbij wordt ook een weging gegeven voor de verschillende te realiseren
competenties. Als voorbeeld verwijst men naar de sollicitatietraining die begeleid wordt door externen.
De inhoud is relevant voor de intentie van het curriculum (voorbeelden zijn onder andere communicatieve en
sociale vaardigheden, netwerking en multiculturaliteit, vertaalseminaries met aandacht voor achterliggende
cultuur).
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het inzetten van gastprofessoren en gastsprekers uit het werkveld garandeert een erg grote interactie met de
actuele beroepspraktijk en het werkveld.
Tijdens de opleiding worden praktijksituaties zo goed mogelijk gesimuleerd aan de hand van taakgestuurd,
probleemgestuurd onderwijs en projectonderwijs.
Er is veel aandacht voor werkveldervaring, door middel van de interactie met de beroepspraktijk, begeleiding van
stages en afstudeerwerken.
De internationaliseringsdimensie blijkt onder andere uit:
- de vergelijking van het eigen curriculum met de curricula (onder andere de opleiding Vertalen en tolken) van
Duitsland en Spanje;
- internationale uitwisseling van studenten (via Erasmus);
- internationale stageplaatsen via de buitenlandse partnerschool.
De internationalisering wordt verder gegarandeerd door het talenonderwijs en talrijke internationale
samenwerkingen met EUMA. European Management Assistants is een netwerk van professionele
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 235

managementassistenten, dat focussen op hun persoonlijke ontwikkeling en de toekomst van het beroep
Management assistant. De opleiding Office management is sinds het academiejaar 2004 lid van EUMA, en
lectoren en studenten van de opleiding zullen deelnemen aan de congressen van EUMA om op de hoogte te
blijven van de nieuwste ontwikkelingen (http://www.euma.org).
Er is in het programma aandacht voor werkveldervaring via interactie met de beroepspraktijk. Beide departementen
organiseren naast de stages verschillende initiatieven die gericht zijn op praktijkervaring, zoals: uitstappen,
bedrijfsbezoeken, groepsbezoeken, kijkstages.
Vertegenwoordigers uit het beroepenveld werden effectief betrokken bij de samenstelling en actualisering van het
curriculum. Het werkveld is duidelijk op de hoogte van de evolutie naar competentiegericht onderwijs en juicht die
ontwikkeling toe.
De opleiding probeert maximaal in te spelen op de behoeften en noden van het werkveld via gastprofessoren. Dit
gebeurt ook via andere didactische werkvormen. Hierbij maakt men een onderscheid tussen de inzet van
gastprofessoren en gastsprekers.
De vertegenwoordigers van het werkveld bevestigen dat de studenten meer dan voldoende voorbereid zijn op het
beroep, maar stellen vast dat de studenten beter scoren in administratieve vaardigheiden en iets minder in
communicatieve en sociale vaardigheden.
De opleidingsverantwoordelijken zijn zich ervan bewust dat voor dezelfde modules verschillende accenten
worden gelegd in de verschillende vestigingsplaatsen, van een eerder theoretische of academische benadering
tot een sterke professionele, praktische benadering. Dat heeft vooral te maken met de vroegere autonomie van
de opleidingen en afstudeerrichtingen.
Er is momenteel regelmatig overleg om te komen tot meer eenvormigheid. Lectoren bevestigen dat er voor het
formuleren van doelstellingen effectief overleg is tussen opleidingsverantwoordelijken en lectoren van de beide
vestigingsplaatsen in functie van de eenvormigheid van de opleidingen. Er wordt ook gezocht naar een
mogelijkheid om dezelfde modules door dezelfde personen te laten geven in de beide vestigingsplaatsen.
Stage
Elke student heeft de keuze tussen een binnen- of een buitenlandse stage, een groot aanbod aan vreemde talen
en een ‘business project’ dat erg internationaal georiënteerd is. De stagekeuze gebeurt op basis van de
mogelijkheden die aanwezig zijn op de stageplaats om bepaalde vaardigheden en competenties te verwerven. De
selectie van stageplaatsen gebeurt dus op basis van de te realiseren eindkwalificaties en competenties van de
student.
De stage neemt in het derde opleidingsjaar een centrale plaats in. Hij moet de student in staat stellen eerder
geformuleerde en tijdens het volledige leertraject verworven beroepsvaardigheden en attitudes aan te scherpen.
De stage duurt momenteel zes tot zeven weken. De stage staat op 14 studiepunten van de 60 voor het derde
opleidingsjaar en heeft een studiebelasting van 350 niet-contacturen.
De richtlijnen voor de stage worden duidelijk toegelicht. Bij de aanvang van het derde opleidingsjaar vindt een
uitvoerige briefing plaats van de studenten uit de drie afstudeerrichtingen aan de hand van het stagedossier.
De stagebrochure van SST vermeldt duidelijk de specifieke doelstellingen van de stages.
236 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

De student wordt begeleid door drie partijen:
- de stagementor geeft de student persoonlijk opdrachten en begeleidt hij of zij op de stageplaats;
- de lector-stagebegeleider staat de student persoonlijk bij en ziet toe op een correct verloop van de stage. Hij
bezoekt ook de stageplaats;
- de lector-stagecoördinator ziet erop toe dat:
alle studenten een stagedossier krijgen bij aanvang van het academiejaar waarin alle instructies in
detail beschreven staan;
alle studenten een definitieve stageplaats hebben tegen de laatste lesdag van het kalenderjaar;
alle studenten de vereiste documenten indienen tegen de laatste lesdag van het kalenderjaar;
alle studenten een begeleider toegewezen krijgen in het begin van het kalenderjaar;
de stagebegeleider de hem toegewezen student(en) evalueert volgens de richtlijnen en criteria
vermeld in het stagedossier.
De stagecoördinator fungeert ook als contactpersoon voor de studenten gedurende het volledige academiejaar.
De beoordeling van de stage/het eindwerk staat vermeld in de richtlijnen van de stage.
In het departement Hiepso-Kortrijk gebeurt de evaluatie van de stage in drie stadia:
- evaluatie door de stageplaats (stagementor);
- evaluatie door de stagecoördinator;
- evaluatie door het stageteam.
In het departement Simon Stevin- Brugge evalueert men de activiteiten gedurende de stage op twee onderdelen:
de aanpak door de stagiair van alle administratie en bijkomende opdrachten rond de stage enerzijds en de
prestaties gedurende de stageperiode anderzijds. De procedure staat beschreven in het samenwerkingscontract
studenten/opleidingsteam.
Eindwerk
Departement Hiepso-Kortrijk :
In het departement Hiepso-Kortrijk schrijven de studenten geen eindwerk. Dat werd afgeschaft in de jaren tachtig.
De opleiding was namelijk tot de vaststelling gekomen, dat studenten SMT te veel tijd spendeerden aan een
opdracht die doorgaans weinig meerwaarde opleverde en waarin bovendien het wetenschappelijke karakter
ontbrak. Door het grote aantal contacturen hadden de studenten ook weinig tijd om op een degelijke manier over
een bepaald onderwerp te schrijven. Het zelfstandige opzoekingswerk dat normaal gezien gepaard gaat met een
eindwerk werd geïmplementeerd in de verschillende cursussen.
Departement Simon Stevin- Brugge :
In de afstudeerrichting Management assistant evolueerde het stageverslag naar een tweeledig rapport. Door de
koppeling aan de vernieuwde invulling van de stage is een nieuw concept toegevoegd aan het stagerapport: de
rapportering van een project.
De studenten Medisch management assistant brengen verslag uit van de werkzaamheden op beide
stageplaatsen. Daarnaast werken zij een zelfgekozen medisch onderwerp uit. Het accent van de verslaggeving
ligt vooral op kritisch observeren, analyseren en reflecteren.
Ten slotte verzorgen de studenten een presentatie van hun stage-ervaringen en van hun project/medisch item
Duur
Alumni wijzen op het belang van een stage vanaf het tweede jaar. Studenten vragen nog meer praktijkervaring in
het tweede jaar, zoals bedrijfsbezoeken en feedback van studenten zelf.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 237

Studenten, alumni en het werkveld pleiten voor langere stages. De stageduur is ook voor het werkveld te kort.
Pas na drie weken renderen studenten op een stageplaats. Je moet studenten dus minstens twee weken
begeleiden.
Het afnemende beroepenveld vindt de verlenging van de stageduur naar 13 weken erg goed maar opteert toch
duidelijk voor twee stageplaatsen, in plaats van een langere periode op een plaats. Een verlenging van de
stageduur op dezelfde stageplaats heeft echter als voordeel dat de student niet alleen de basiscompetenties
aanleert maar ook zelfstandig een project kan uitwerken. Sommige vertegenwoordigers van het werkveld pleiten
niet voor een verlenging als zou blijken dat studenten na een beperkte stage al over de vereiste
basisvaardigheden beschikken.
De verlenging van de stageperiode wordt als zeer positief ervaren.
Heel vaak mondt de stage uit in een arbeidsovereenkomst.
Internationale stages
Informatie over internationale stagemogelijkheden wordt eerst door de ‘international officer’ gegeven. Hierbij
worden verschillende communicatiekanalen gehanteerd, zoals informatieavonden (met informatie over
stageplaatsen en getuigenissen van stagiairs), het elektronische infobord en de brochure ‘Gids voor mobiele
student’. Stageplaatsen worden ook bekendgemaakt via het netwerk BUSINET en via bepaalde projecten, zoals
Small Business Projects.
De stageopvolging van internationale stages gebeurt door de stagebegeleider. Enkel als die laatste de taal niet
kent, wordt de begeleiding ook ondersteund door de international officer.
De opleidingsverantwoordelijken en stagebegeleiders zijn zich duidelijk bewust van het probleem van de
bijkomende financiële kosten voor internationale stages. In de mate van het mogelijke worden die opgevangen
door een financiële tussenkomst van SOVOWES.
PWO-MD
Hogeschool West-Vlaanderen heeft een interdepartementale coördinator aangesteld om het PWO binnen de
departementen en de opleidingen te begeleiden.
De opleidingscoördinatoren zijn ook lid van de domeinwerkgroep Taalkunde van de Associatie Universiteit Gent.
Een van de bevoegdheden van de werkgroep is het verbeteren van de onderzoeksgebondenheid van de
academisch gerichte BA-opleidingen en van de MA-opleidingen door de hogescholen van de Associatie.
Verschillende lectoren zijn betrokken bij onderzoeksprojecten.
Specifiek:
De opleiding neemt deel aan de Vlaamse Wetenschapsweek die de Vlaamse overheid in oktober georganiseerd.
De opleiding neemt deel aan het projectmatig wetenschappelijk onderzoek ‘Het gebruik van talen in de bedrijven
van West-Vlaanderen’.
238 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

Aanbevelingen ter verbetering:
De visitatiecommissie stelt voor om:
- nog meer uitwisseling tussen de opleidingsprogramma’s van de beide vestigingsplaatsen op te zetten;
- voor de beoordeling van de stagerapporten meer aandacht te besteden aan kritische reflectie.
Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De student Office management maakt in eerste instantie een keuze tussen drie afstudeerrichtingen: Management
assistant, Zakelijk vertalen en tolken, en Medisch management assistant. De student Management assistant en
de student Zakelijk vertalen en tolken kiezen daarenboven tussen Duits of Spaans. Vermits de opleiding Office
management een ruime afzetmarkt heeft, kan de student al tijdens de opleiding kennismaken met een
specialisatie (marketing, accountancy, communicatiemanagement).
In het vijfde semester biedt de opleiding een module (specialisatie keuzemodule) aan die de student binnen of
buiten de opleiding/het departement kan volgen. Ten slotte opteert de student voor een binnen- of buitenlandse
stage.
In principe bestaat de mogelijkheid voor elke geslaagde student om na het eerste jaar van afstudeerrichting te
veranderen: van Management assistant naar Medisch management assistant of omgekeerd. In de modulaire
structuur wordt Duits in de afstudeerrichting Medisch management assistant niet meer aangeboden. Bij de
afstudeerrichtingen Management assistant en Zakelijk vertalen en tolken bestaat nog altijd de keuze van de derde
vreemde taal (Duits of Spaans).
Tegen de achtergrond van de implementatie van de BAMA-structuur werd het opleidingsprogramma modulair
omgevormd: acht modules (semesters één en twee), acht modules (semesters drie en vier) en zeven modules
(semesters vijf en zes).
De sequentiële opbouw en samenhang van het programma gebeurt in termen van het normtraject dat de student
moet volgen, bestaande uit sequentieel te volgen modules. De modules worden opgebouwd volgens stijgende
moeilijkheidsgraad. Elke module geeft een overzicht van de te realiseren eindcompetenties. Die
eindcompetenties zijn de begincompetenties van de daaropvolgende module. In de modulereeksen wordt de
consecutieve opbouw van het modulaire programma aangeduid door de pijlen die vertrekken van een module
(eindcompetenties) en gaan naar een volgende module (begincompetenties). Dat licht men aan aan de studenten
uitvoerig toe en stelt men concreet schematisch voor in de studiegids.
Deze omvorming biedt de opleiding de mogelijkheid om afstudeerrichtingen aan te bieden aan de hand van
verschillende modules. Zo kan de student keuzes maken in functie van zijn eigen interessesfeer en de
aangeboden voortgezette opleidingen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 239

De verhouding en afstemming van het verplichte programma tegenover de keuzevakken verschilt tussen het
traditionele programma, dat nu nog van toepassing is voor de tweede- en derdejaarsstudenten, en het nieuwe
modulaire programma.
Voor het traditionele programma ziet die verhouding er als volgt uit:
Voor de afstudeerrichting Medisch management assistant
Sinds het academiejaar 1998-1999 kunnen de studenten kiezen voor de afstudeerrichting Medisch management
assistant vanaf het eerste jaar. Deze studenten volgen Duits als derde vreemde taal naast het Frans en Engels.
Er zijn voor die studenten geen keuzemogelijkheden ingebouwd in het ‘oude’ programma (dat geldig was tot 30
juni 2004).
Voor de afstudeerrichtingen Management assistant en Zakelijk vertalen en tolken
De studenten Office management die zich willen verdiepen in economie, informatica en talen, volgen een
gemeenschappelijk eerste jaar. Zij kiezen naast Frans en Engels een derde vreemde taal: Duits of Spaans. De
opleidingsonderdelen hebben dezelfde contacturen, studiepunten en weging voor de berekening van het
totaalpercentage.
Vanaf het tweede jaar schrijven zij zich in voor de afstudeerrichting Management assistant of Zakelijk vertalen en
tolken. Verder zijn er in het ‘oude’ opleidingsprogramma geen keuzemogelijkheden ingebouwd. De keuze van de
derde vreemde taal is bepalend voor het traject.
Doorstroommogelijkheden
De domeinwerkgroep Taalkunde AUGent heeft de modaliteiten voor een overstap van professionele bachelor
(afstudeerrichtingen Management assistant en Zakelijk vertalen en tolken) naar masterstudies (met onder andere
een schakelprogramma van minimaal zestig studiepunten) vastgelegd.
Voor de studenten Zakelijk vertalen en tolken is die overstap naar de afstudeerrichtingen Vertalen en Meertalige
communicatie binnen het studiegebied Toegepaste taalkunde erg duidelijk. Voor de studenten Management
assistant zien de leden van de werkgroep mogelijkheden voor de afstudeerrichting Meertalige communicatie. Een
eerste aanzet tot de opmaak van een schakelprogramma voor bovengenoemde afstudeerrichtingen heeft de
Hogeschool Gent in het academiejaar 2003-2004 gegeven.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
240 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale studieomvang van een professionele bachelor.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Studietijd
Voor elk opleidingsonderdeel wordt het aantal contacturen en niet-contacturen bepaald, rekening houdend met de
decretale bepalingen in verband met studiebelasting (minimaal 1 500 en maximaal 1 800 studie-uren).
De berekende studiebelasting wordt per opleidingsonderdeel omgezet in studiepunten met als jaartotaal 60.
Studieprogramma’s voor deeltijdse studenten, met bijvoorbeeld een sportstatuut, worden op dezelfde manier
samengesteld. Per opleidingsonderdeel maakt men een studiefiche op met de vermelding van de vereiste
voorkennis, doelstellingen, inhoud en evaluatiemethodes.
Het academiejaar is opgedeeld in twee semesters van elk 18 weken. Een studiepunt staat voor 25 tot 30 uur
studiebelasting (contacturen + niet-contacturen). Afhankelijk van de partim en de ntegratieopdracht werd de
studiebelasting bepaald op 25 of op 30 uur.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 241

Alle opleidingsprogramma’s worden ook deeltijds aangeboden. Deze programma’s stelt men individueel samen,
rekening houdend met de opvolging van de opleidingsonderdelen. Tot voor het structuurdecreet omvatten deze
halftijdse programma’s dertig studiepunten.
Studietijdmetingen
Er zijn geen recente cijfers van studietijdmetingen beschikbaar. Over de overeenstemming tussen de begrote en
de reële studietijd werd nog geen systematische studietijdmeting gedaan, maar er werd in de studentenenquête
wel naar gevraagd. Voor het academiejaar 2002-2003 ging men via een steekproef na wat de eerstejaarsstudent
aan effectieve studiebelasting ervaart.
Vanaf 2004-2005 worden de studenten van alle jaren en afstudeerrichtingen via een retrospectieve methode
‘verplicht’ alle studietijd buiten de contacturen te meten en te registreren. Met dat doel kregen zij een formulier
waarop het eindresultaat per week moet worden genoteerd. Dit proces loopt momenteel nog.
Studiebevorderende maatregelen
Om de aansluiting tussen het secundair en het hoger onderwijs vlotter te laten verlopen, kunnen toekomstige
studenten zich aanmelden bij de studiebegeleider voor een cursus studiemethode.
Sinds het academiejaar 2002-2003 kan iedere eerstejaarsstudent een MANI-cd-rom afhalen. Met deze cd-rom
kunnen studenten werken aan hun studievaardigheden (zie ook 2.9).
Met betrekking tot studiebevorderende factoren worden de volgende initiatieven vermeld.
Voor het departement Hiepso-Kortrijk onder andere:
- uitbreiding van de studiegidsen, zodat de studenten beter geïnformeerd zijn over evaluatievormen (aandeel,
periodes, opdrachten…);
- het mentoraat voor de studenten van het eerste jaar;
- het monitoraat (de studenten vinden de monitoraatsuren van de betrokken lectoren ad valvas en op de
departementale website);
- de dienst studiebegeleiding;
- de ZOSA-test;
- de (elektronische) examenbank: ook thuis kan de student via de departementale website de voorbeeldvragen
inkijken om zich beter voor te bereiden op de examens;
- de invoering van een permanente evaluatie voor sommige opleidingsonderdelen; dat zet de student ertoe
aan regelmatig te studeren;
- de invoering van de remediëring of extra sessies voor de vreemde talen;
- de invoering van de feedbacksessies na de examens: dat geeft de student een betere kijk op zijn
studierendement; uit zijn fouten kan hij leren;
- de invoering van de semesterexamens in het oude systeem;
- de spreiding van de examendruk door de invoering van de modules;
- de creatie van een departementale website;
- het zelfstudiemateriaal (met sleutels);
- het projectmatig onderwijs: dat maakt het – met een goede planning – mogelijk om de werkdruk en
studiebelasting over het jaar te spreiden.
242 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

Voor het departement Simon Stevin-Brugge onder andere:
- voorbereidende cursussen (studiemethode, taalcursussen) om de overgang van secundair naar hoger
onderwijs beter te doen verlopen;
- voor alle opleidingsonderdelen en partims richt men een monitoraat in. De communicatie met de studenten
gebeurt via ad valvas-berichten, het intranet en het internet. Als een student of groep studenten bijkomende
uitleg wenst, volgt een afspraak met de betrokken lector;
- remediëring na de examens;
- een elektronische examenbank – die ook van thuis uit te raadplegen is via http://studnet.HOWEST.be – laat
de student toe om zich aan de hand van voorbeeldexamens van vorige academiejaren voor te bereiden op
het examen;
- permanente evaluatie zet de student ertoe aan om geregeld te studeren;
- projectmatig onderwijs laat toe – na een goede planning – de werkdruk en studiebelasting over het jaar te
spreiden. Het team Office management vult elk academiejaar een activiteitenkalender in om de opdrachten
te spreiden en om op de hoogte te blijven van de activiteiten van elk teamlid.
Studenten ervaren de overgang van het eerste naar het tweede jaar als moeilijk, vooral in het departement
Hiepso-Kortrijk. Op de beide locaties worden specifieke modules ingebouwd om de overgang te
vergemakkelijken.
In de afstudeerrichtingen Management assistant en Medisch management assistant zitten de studenten
bovendien in het eerste jaar voor een groot deel van het programma samen.
De studenten ervaren een goed gespreide studiedruk en bevestigen het studiebevorderende effect van de
permanente studie. Derdejaarsstudenten wijzen er wel op, dat er in het tweede jaar veel piekmomenten zijn. Er is
op bepaalde momenten een verhoogde studiedruk, maar die is niet onoverkoombaar.
Bepaalde derdejaarsstudenten ervaren deze verhoogde druk als positief. Deadlines en stress beschouwen zij als
een goede leerschool en ziet men dan ook als een middel om met stress te leren omgaan. Volgens de
afgestudeerden komt de effectieve studieduur sterk overeen met de geschatte studieduur.
Met de (recente) implementatie van het elektronische communicatiesysteem Dokeos zullen wekelijks
studietijdmetingen uitgevoerd worden voor alle opleidingen en afstudeerrichtingen. De resultaten zal men
opvolgen via de mentoren, die nagaan of studenten de documenten wel ingevuld hebben. Resultaten worden nu
al doorgegeven aan de opleidingsverantwoordelijken en de moduleteams.
De bijsturing gebeurt per module.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 243

Facet 2.6: Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het didactische concept van de opleiding is goed afgestemd op het realiseren van de doelstellingen van de
opleiding. De basis is de modulaire structuur. Om de einddoelstellingen te realiseren, maakt de opleiding gebruik
van erg uiteenlopende werkvormen, zoals hoor- en werkcolleges, projectwerk, taakgericht onderwijs, BZL,
zelfstudie, remediëring/monitoraat en studiebezoeken. De gehanteerde didactische werkvormen zijn gerelateerd
aan de doelstellingen. Men geeft een overzichtslijst van welke werkvormen in welke cursussen worden
gehanteerd.
De volgende motivatie wordt gegeven voor het gebruik van bepaalde werkvormen:
- handboek in hoorcolleges en bij oefeningen voor een kennisdomein waarvoor een geschikt basiswerk
bestaat;
- gedrukte cursus of syllabus in hoorcolleges en bij oefeningen als voor het kennisdomein geen geschikt
handboek te vinden is of de kennis herwerkt wordt vanuit verschillende bronnen;
- (elektronische) woordenboeken;
- softwaretoepassingen ter ondersteuning van zelfstudiepakketten (Word, PowerPoint, Excel, TipTop);
- softwaretoepassingen als zelfstudie en evaluatie-instrument (ScaLa, WinToets);
- bord in hoorcolleges en bij oefeningen;
- computer gekoppeld aan projectieapparatuur, ondersteund door het softwarepakket Netop;
- overheadprojectoren voor projectie van transparanten;
- radio, cassetterecorder, cd-speler, videotoestel;
- projectiescherm met beamer;
- talenpracticum (uitspraak- en tolkoefeningen);
- allerlei documentatiemateriaal (anatomiepop, geraamtepop);
- dictafoontoestellen;
- elektronisch leerplatform Dokeos.
Voor elk vak is een cursus of handboek beschikbaar. Soms verwijst men naar bijkomende literatuur, interessante
websites en zelfstudiepakketten.
De opdrachten in het kader van de integratieoefeningen kunnen de studenten raadplegen via het intranet of het
internet: http://studnet.howest.be/ (SST), www.hiepso.be (HIE) en https://dokeos.howest.be/.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
244 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Elk jaar vaardigt Hogeschool West-Vlaanderen een examenreglement uit dat deel uitmaakt van het
onderwijsreglement. Er zijn ook geschillen- en beroepsprocedures uitgewerkt. In het reglement worden alle
regelingen voor examens en deliberaties vermeld. Hierbij maakt men momenteel nog een onderscheid tussen het
(uitdovende) traditionele programma en het modulaire programma. Het onderwijs- en examenreglement
onderscheiden twee evaluatiesystemen: de permanente en de periodegebonden evaluatie.
- permanente evaluatie: een regelmatige evaluatie van de studieprestaties van een student tijdens de
studieperiode van onderwijs- en studieactiviteiten, die gewogen meetelt in de totale examenevaluatie van
hetzelfde opleidingsonderdeel. Voor het opleidingsonderdeel Informatica (alle jaren, alle afstudeerrichtingen)
is een permanente evaluatie voorzien van 100 %.
- periodegebonden evaluatie: een evaluatie van de studieprestaties van een student tijdens de
examenperiodes. Dit type evaluatie past men vooral toe voor eerder theoretische opleidingsonderdelen of
partims (zo mogelijk in januari/februari), maar ook voor de overige opleidingsonderdelen waar een groot deel
van de leerstof wordt ondervraagd in juni.
Permanente en periodegebonden evaluaties kunnen gecombineerd worden.
Bij het begin van de onderwijsactiviteit/module verschaft de lector de studenten, conform de
studiefiche/modulefiche in de studiegids, gedetailleerde informatie over de doelstellingen en de inhoud van het
opleidingsonderdeel/de module, de evaluatiesystemen, de vormen en de tijdstippen van de examens en de
onderlinge verhouding tussen de verschillende delen in de totale evaluatie.
De hogeschool organiseert ieder academiejaar per studiejaar en per opleiding twee examenperiodes.
Een student kan per academiejaar hoogstens tweemaal examens of evaluaties afleggen die meetellen voor het
examencijfer over eenzelfde onderwijsactiviteit in eenzelfde studiejaar van eenzelfde opleiding. Binnen eenzelfde
examenperiode kan een student slechts eenmaal worden geëvalueerd over eenzelfde opleidingsonderdeel of een
deel ervan. Dat principe geldt ook voor de stage.
De studenten beschikken over een elektronische examenbank met typevragen voor elk opleidingsonderdeel/elke
partime, maar niet systematisch over een modelexamen met een overzicht van alle punten die te behalen zijn per
oefening en de criteria die eraan gekoppeld zijn door de lector.
De modulaire structuur voorziet twee grote blokken die overeenkomen met een semester (18 weken), waarbinnen
verschillende modules worden georganiseerd. Het schema bevat een inputperiode van 12/13 weken met een
integratieperiode, een inhaalperiode, een studieperiode en een examenperiode van twee weken. Op die manier
wordt de studiedruk verdeeld en is de leerstof gemakkelijker te verwerken.
De roosterverantwoordelijke binnen de opleiding maakt ook de examenroosters op, rekening houdend met een
aantal aspecten en opmerkingen van de lectoren. Er is samenspraak met de studentenvertegenwoordiging en in
de mate van het mogelijke wordt dus ook rekening gehouden met de wensen van de studenten.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 245

Finaal legt het departementshoofd, op advies van de opleidingscoördinator, voor elk studiejaar van elke
opleiding/afstudeerrichting de examenregeling vast: een rooster met de naam van de onderwijsactiviteit en de
naam van de lector/examinator/evaluator, de plaats en het tijdstip van het examen.
In ieder departement wordt gedurende elke examenperiode een permanent examensecretariaat georganiseerd,
dat als centrale meldings- en informatiecel fungeert. De ombudspersoon houdt zich – in het bijzonder tijdens de
examenperiodes – ter beschikking van de studenten om hen te begeleiden en bij te staan, en eventueel te
bemiddelen in geval van klacht.
De criteria die de evaluatoren hanteren, staan in eerste instantie vermeld in de studiefiches.
De examenwijze verschilt volgens de vestigingsplaats:
In het departement Hiepso-Kortrijk is projectonderwijs en probleemgestuurd onderwijs tot nu toe nog niet
uitgebouwd. De daaraan gekoppelde specifieke vormen van zelfevaluatie door de student of door de groep,
worden daarom niet toegepast in het departement Hiepso-Kortrijk. De criteria waaraan de lectoren-evaluatoren
belang hechten bij de beoordeling worden wel aangehaald tijdens de contacturen maar staan niet expliciet
vermeld in de studiegids. Iedere lector heeft zowat zijn eigen systeem van evaluatie uitgebouwd.
In het departement Simon Stevin- Brugge wordt voor elk opleidingsonderdeel naar de best passende
evaluatievorm gezocht. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen:
- Objectief meetbare competenties.
- Talen: spelling, grammatica, taalgebruik en correspondentie.
- Niet-taalvakken: recht, economie, boekhouden, ICT, secretariaatsorganisatie.
- Meetbare competenties.
- Product assessment (integratieopdracht).
De studenten krijgen van tevoren een overzicht van de criteria die zullen gehanteerd worden bij de
beoordeling van een portfolio, essay, werkstuk of presentatie.
Bij tutor- en peerassessment van de mondelinge presentaties bespreekt men de evaluatiecriteria samen
met de studenten. De eindevaluatie gebeurt door de medestudenten in samenspraak met de lector.
- Process assessment (communicatieve en sociale vaardigheden).
Bij groepswerken bepalen de studenten zelf in hun plan van aanpak wie verantwoordelijk is voor
individuele taken en wie verantwoordelijk is voor een deelproduct van een eindproduct.
Bij tutor-, self-, peer- en co-assessment krijgen de studenten in het eerste jaar tien criteria om een
samenwerkingsprofiel op te stellen. In het tweede en het derde jaar stellen de studenten in groep zelf de
criteria op.
De realisatie van competenties wordt onder andere gemeten via nieuwe evaluatievormen zoals self-, co- en
peerassesment. De daaraan verbonden werkpunten worden in een samenwerkingsovereenkomst opgenomen.
Objectief meetbare competenties kunnen volgens sommige lectoren gemakkelijker geëvalueerd worden dan
attitudes.
De examencommissie beoordeelt alle resultaten van een bepaalde student tijdens de deliberatie. Deze deliberatie
vindt plaats op het einde van elke examenzittijd.
246 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

Over examens van volledige opleidingsonderdelen/partims of delen ervan, georganiseerd in een periode waarin
enkel evaluaties georganiseerd worden die op een of andere manier meetellen voor de examencijfers, krijgt de
student het resultaat aan de hand van volgende lettercodes:
A: 14 of meer;
B: 12 en 13;
C: 10 en 11;
D: minder dan 10.
Na ieder semester organiseert men een feedbacksessie waarbij de student zijn resultaten met de lector kan
bespreken. Binnen de vijf werkdagen na de proclamatie krijgt iedere student van het opleidingsteam schriftelijk
een gedetailleerde lijst van de behaalde examenresultaten, ook rapport genoemd. Vanuit de kwaliteitszorg wordt
het toetsgebeuren per opleidingsonderdeel en per lesgever/evaluator jaarlijks bevraagd in de studentenenquête.
De realisatie van competenties wordt onder meer gemeten via nieuwe evaluatievormen zoals self-, co-assesment
en peer-assesment. De daaraan verbonden werkpunten worden in een samenwerkingsovereenkomst
opgenomen. Er worden in principe geen proefexamens georganiseerd. Er is echter wel een examendatabank,
waardoor de studenten zicht krijgen op de vraagstelling van de lectoren. Oplossingen van examenvragen zijn
opvraagbaar. De studenten bevestigen, dat zij de examenbank heel veel gebruiken en dat ze proefexamens
kunnen aanvragen. De studenten bevestigen effectief inspraak te hebben in de examenorganisatie. Ze melden
een goede spreiding en organisatie van de examens, met in de voormiddag meestal schriftelijke en in de
namiddag mondelinge examens.
Stage en/of eindwerk
Departement Hiepso-Kortrijk
De evaluatie gebeurt in drie stadia. Eerst evalueert de stagementor op basis van de volgende criteria:
talenkennis, sociale vaardigheden, beroepsvaardigheden en ICT-vaardigheden. De stagecoördinator evalueert op
basis van het stageverslag, waarin er aandacht moet zijn voor de integratiefase die de stage geacht wordt te zijn.
Het stageteam, dat alle stagebegeleiders groepeert en onder leiding staat van de stagecoördinator, bepaalt de
eindevaluatie.
Departement Simon Stevin- Brugge
De beoordeling gebeurt deels op basis van de activiteiten gedurende de stage (de aanpak door de stagiair van
alle administratie en bijkomende opdrachten rond de stage enerzijds en de prestaties gedurende de stageperiode
anderzijds). De beoordeling gebeurt door de stagebegeleider en de stagementor. Het stagerapport telt eveneens
mee en wordt beoordeeld door de stagebegeleider, de stagementor en door minstens één lector van de opleiding.
Aanbevelingen ter verbetering
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 247

Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Er bestaat geen toelatingsproef voor abituriënten voor deze opleiding. Om de aansluiting tussen het secundair en
het hoger onderwijs vlotter te laten verlopen, kunnen toekomstige studenten zich aanmelden bij de
studiebegeleider voor een cursus Studiemethode. Sinds het academiejaar 2002-2003 kan iedere eerstejaarsstudent
een MANI-cd-rom afhalen. Met deze cd-rom kunnen studenten werken aan hun studievaardigheden.
De hogeschool biedt een ruim aanbod ondersteunende diensten. Vóór de start van het eerste jaar kan de student
voorbereidende cursussen talen volgen. In een bepaalde (taal)module worden instaptoetsen georganiseerd om
het niveau van de studenten te bepalen en om eventueel voor bepaalde studenten extra sessies in te lassen.
Men verwijst ook naar de remediëring/het monitoraat dat is ingebouwd in het programma voor studenten die
tekorten ervaren. In het lesrooster van de studenten plaatsen de lectoren soms ook een inhaal- of herhaalsessie.
De studenteninstroom is erg heterogeen. Hogeschool West-Vlaanderen doet regelmatig onderzoeken naar de
kenmerken van de instromende (generatie)studenten. Er is de laatste jaren duidelijk een verschuiving merkbaar.
Men stelt een toenemende instroom van studenten uit het TSO vast.
Het team Office management is op de hoogte van de verschillende vooropleidingen van de studenten en probeert
het niveau op eenzelfde peil te brengen door:
- voorbereidende cursussen;
- instaptoetsen;
- extra onderwijssessies.
Een analyse van de instroom toont aan dat 51 % van de instromende studenten al een andere opleiding heeft
gevolgd in het hoger onderwijs.
Op een enkele uitzondering na heeft de afstudeerrichting Medisch management assistant sinds de oprichting
altijd meisjes aangetrokken. Medisch management assistant blijft een typisch vrouwelijk beroep. Het eerste
gemeenschappelijke opleidingsjaar voor de afstudeerrichtingen Management assistant/Zakelijk vertalen en tolken
248 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

jaar trekt wel jongens aan, maar de vrouwelijke studenten vormen de meerderheid. De gemiddelden voor de
laatste vijf jaar zijn 27,71 % jongens tegenover 72,29 % meisjes.
Het is niet duidelijk of de modulaire structuur (2004-2005) en de naamsverandering daar verandering in gebracht
hebben. Op het eerste gezicht lijkt dat het geval, want de verhouding voor de afstudeerrichtingen Management
assistant/Zakelijk vertalen en tolken is 39,47 % jongens tegenover 60,53 % meisjes (cijfers inschrijvingen eind
november 2004). Er is dus een opmerkelijke vooruitgang van het aandeel jongens.
Medisch management assistant blijft voor 100 % ‘vrouwelijk’.
De drop-out is vrij hoog. De gewijzigde instroom en het feit dat de school niemand mag weigeren zijn hier volgens
de opleidingscoördinatoren bepalend.
Volgende redenen zijn volgens de opleidingscoördinatoren ook niet te verwaarlozen:
- Office management is een knelpuntberoep;
- het watervalsysteem in het HO zorgt ervoor dat studenten eerst kiezen voor de opleiding licentiaat Vertalertolk;
- studenten kiezen voor een sector en komen dan bij Medisch management assistant terecht;
- er is een negatieve beeldvorming over het beroep bij potentiële generatiestudenten.
Men kan een individueel aangepast jaarprogramma (IAJ) toestaan aan de student voor wie de studieomvang van
het opleidingsprogramma van een bepaald studiejaar verminderd werd met minstens twintig studiepunten door
overdracht van examencijfers naar het volgende academiejaar of door vrijstelling(en).
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 2: Programma – voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: goed
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: goed
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma van alle locaties en afstudeerrichtingen aan de
basiskwaliteit voldoet. Het programma is een goede vertaling van de opleidingsdoelstellingen. De inhoudelijke
samenhang is goed. Vormgeving en inhoud zijn op elkaar afgestemd. De beoordeling en toetsing zijn afgestemd
op het niveau van een bachelor. Het oordeel van de commissie over het onderwerp programma is daarom
positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 249

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het personeelsbeleid in het onderwijs in het algemeen beperkt zich steeds minder tot een traditionele
personeelsadministratieve benadering. Hogeschool West-Vlaanderen heeft een wervings- en selectiebeleid
waarin onder meer het volgende is opgenomen: de organisatie van het onthaal van nieuwe medewerkers, een
systematische opvolging en bespreking van de prestaties via functionerings- en evaluatiegesprekken, een
benoemings- en vormingsbeleid. Voor bepaalde beleidsfuncties worden ‘bevorderingsambten’ ingericht, zoals
voor opleidingscoördinatoren en departementshoofden.
Tijdelijke lectoren worden jaarlijks geëvalueerd, vastbenoemde lectoren minimaal driejaarlijks. Het
departementshoofd evalueert, in samenspraak met de opleidingscoördinator, aan de hand van criteria die
specifiek zijn voor onderwijzend personeel en niet-leidinggevend administratief personeel. De evaluatie bespreekt
men naderhand besproken met de betrokken lector die het document tekent voor gezien.
Om de bijzondere inzet en extra prestaties van personeelsleden te waarderen bij projecten van posthogeschoolvorming
en projecten van maatschappelijke dienstverlening, heeft de Hogeschool voorzien in een
eigen reglementering, die het mogelijk maakt een persoonlijke vergoeding voor deze extra prestaties goed te
keuren.
Jaarlijks wordt voor elk personeelslid een opdrachtomschrijving opgesteld. Die omvat onderwijzende taken,
begeleidingstaken, opdrachten toegepast wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke dienstverlening en
organisatorische/administratieve taken De opdrachtomschrijvingen worden uitgewerkt op daartoe voorziene
formulieren en aangevuld met de individuele jaardoelstellingen en de voorgestelde en geplande vormingsactiviteiten.
Ze worden ondertekend terugbezorgd aan de personeelsdienst. De ‘vlakke loopbaan’ wordt
doorbroken door de contacturen aan te vullen met andere onderwijsondersteunende opdrachten, zoals
stagebegeleiding, internationalisering enzovoort.
Ook voor het administratief en technisch personeel wordt een duidelijke taakomschrijving opgemaakt die de
opdrachten afbakent. Doelstelling is enerzijds de departementale organisatie zo vlot mogelijk te laten verlopen en
anderzijds de teams en de studenten administratief en logistiek te ondersteunen.
Bij de aanwerving van nieuwe personeelsleden hecht men veel belang aan:
- de aanwezigheid van de specifieke, in het functieprofiel omschreven, inhoudelijke deskundigheden, waarbij
een ruime werkveldervaring vanzelfsprekend tot aanbeveling strekt;
- de nodige onderwijskundige en didactische kwaliteiten (cfr. pedagogisch diploma), de interesse in nieuwe
onderwijsvormen en de bereidheid voortdurend bij te willen scholen op didactisch vlak;
250 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

- een communicatieve, creatieve en teamgeoriënteerde instelling;
- verantwoordelijkheidsgevoel en organisatietalent;
- studentgericht denken en handelen.
Het departementshoofd brieft nieuwe personeelsleden over de praktische aspecten van de job; de
opleidingscoördinator doet dat over inhoudelijke en andere facetten van het functioneren in de opleiding en het
team.
Door de keuze voor doorgedreven teamgericht werken, is er een constante aanwezigheid van collega’s op
dezelfde werkplek. Dat zet aan tot samenspraak en voortdurend overleg. Daardoor verloopt de integratie van
nieuwe collega’s meestal erg vlot.
Daarnaast biedt men jaarlijks, bij de start van het academiejaar, een onthaalprogramma aan op
hogeschoolniveau. In 2004 werd op die wijze een 40-tal nieuwe collega’s ontvangen. Tijdens dit onthaalmoment
wordt niet alleen toelichting gegeven over de structuur en de uitdagingen op niveau van de Hogeschool West-
Vlaanderen, er wordt eveneens een ‘onthaalmap personeel’ toegelicht en ter beschikking gesteld met een
veelheid aan personeelsthema’s.
Om de didactische deskundigheid van nieuwe personeelsleden en gevorderde lesgevers te ondersteunen,
organiseert de hogeschool, in samenwerking met de Hogeschool Gent, sedert drie jaar een aanbod omtrent de
meest actuele thema’s op onderwijskundig en didactisch vlak: onder andere competentiegericht opleiden,
casusgeoriënteerd werken in het kader van begeleid zelfstandig leren, projectonderwijs initiëren en
implementeren, open leercentra en studielandschappen, en portfolio-evaluatie. Dit belet evenwel niet dat ieder
personeelslid zich te allen tijde ook elders kan bekwamen op didactisch vlak.
Wat het administratief en technisch personeel betreft, bespreekt men de specifieke opleidingsbehoeften met het
departementshoofd, waarna men op zoek gaat naar een passende vorming. Ook voor deze personeelsgroep
wordt regelmatig interne navorming aangeboden op hogeschoolniveau, vaak gelinkt aan de implementatie van
nieuwe software op administratief vlak.
Jaarlijks vult ieder personeelslid op een navormingsfiche de gevolgde bijscholingen in, en geeft hij een minimale
appreciatie ervan.
De interdepartementale werkgroep V.T.O. (Vorming, training en opleiding) centraliseert alle posthogeschoolvormingen
en voorgezette opleidingen die de hogeschool organiseert. De werkgroep doet momenteel ook
beleidsvoorbereidend werk in het kader van de verdere ontwikkeling van een beleid omtrent nascholing,
vertrekkend van de functieomschrijvingen en de daaraan gekoppelde competenties.
De voortdurende evolutie in het onderwijslandschap, de bedrijfswereld en de wetgeving brengt met zich mee dat
de teamleden zich blijven bijscholen. 3 % van de werkingskosten gaat naar voortgezette opleidingen. Dat is meer
dan gebruikelijk in het beroepenveld (1 tot 2,9 %). Er bestaan verschillende types navorming: interne
(ingebouwde) en externe vorming.
De visitatiecommissie heeft aan de hand van de beschikbare documenten kunnen vaststellen, dat het personeel
voldoende expertise heeft om het programma adequaat te kunnen invullen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 251

Aanbevelingen ter verbetering:
- Meer duidelijkheid creëren bij het personeel over het formaliseren van evaluatiegesprekken en
functioneringsgesprekken voor het OP en het ATP.
Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De professionele ervaring en kennis van de beroepspraktijk van het personeel met een onderwijsopdracht of
onderwijsondersteunende opdracht wordt uitvoerig toegelicht.
Departement Hiepso-Kortrijk
Enkele teamleden hebben een ruime professionele achtergrond en zijn nog steeds actief in het werkveld.
Departement Simon Stevin- Brugge
Enkele teamleden hadden een ruime professionele achtergrond in diverse sectoren toen zij in het onderwijs
stapten. Zij onderhouden die bedrijfscontacten ten voordele van de opleiding.
Enkele teamleden SST hebben een bedrijfsgerichte opleiding gehad, en een van hen is nog steeds actief in het
werkveld.
Via bedrijfsbezoeken en deelnames aan professionele congressen actualiseren de teamleden hun ervaring en
kennis op professioneel gebied.
Voor de vakinhoudelijke deskundigheid zijn er twee pistes. Ofwel stelt een bepaald personeelslid een zekere
lacune vast binnen zijn deskundigheid op inhoudelijk vlak en gaat actief op zoek naar een passende navorming.
Die wordt voorgelegd aan het team, van waaruit de vraag ter goedkeuring naar het departementshoofd gaat.
Maar het is vaker zo dat teamleden ingaan op het ruime aanbod aan vakinhoudelijke navorming, dat zich
aandient vanuit de diverse sectoren van het werkveld. Dezelfde procedure naar afhandeling wordt ook hier
gevolgd.
Het beperkte aantal lectoren in het departement Hiepso-Kortrijk met ervaring in het beroepenveld wordt – met het
oog op de professionele gerichtheid en het actualiseren van het programma – opgevangen door:
- bij selectie van nieuwe personeelsleden de relevante beroepservaring sterk te laten doorwegen;
- gastprofessoren in te schakelen in het programma.
In het departement Simon Stevin- Brugge worden weinig of geen gastlectoren ingeschakeld voor de
afstudeerrichting Management assistant.
252 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

In de afstudeerrichting Medisch management assistant zijn er ook weinig personeelsleden met medische
beroepservaring. Dat wordt opgevangen met gastsprekers en gastlectoren.
In de beide locaties wordt de knowhow van de resonantiegroep van de opleiding, die bestaat uit 50 % externen,
geïntegreerd in de opleiding.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De omvang van het personeelsbestand verschilt afhankelijk van de vestigingsplaats.
In het departement Hiepso-Kortrijk bedraagt de totale omvang van het personeelsbestand voor de opleiding
Office management 8,26 eenheden voltijds (statutair en contractueel personeel). Het kernteam van Office
management bestaat uit 6 lectoren en 1 praktijklector. De 7 gastprofessoren (academiejaar 2004-2005) in de
opleiding Office management vertegenwoordigen samen 292,5 uur op jaarbasis. Enkel het onderwijzend
personeel is toegewezen aan de opleiding. Het ATP is toegewezen aan het departement. De studentlectorratio
bedraagt 13.
In het departement Simon Stevin- Brugge bedraagt de totale omvang van het personeelsbestand 7,78 eenheden
voltijds (statutair + contractueel personeel). De 5 gastprofessoren in de opleiding Office management
vertegenwoordigen samen 38 uur op jaarbasis.
De lectoren zijn vooral verbonden aan het departement en zijn dus betrokken bij meerdere opleidingen.
De studentlectorratio bedraagt 15.
De leeftijdsstructuur lijkt de commissie gezond in beide locaties.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 253

Oordeel over onderwerp 3: Personeel – voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: goed
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is en dit voor alle locaties
en afstudeerrichtingen. De opleiding beschikt over gekwalificeerd en professioneel gedreven personeel, en voert
een personeelsbeleid dat recht doet aan het goed functioneren in het onderwijsproces. Er is aandacht voor de
pedagogische en didactische vorming van het lectorenkorps. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom als
positief.
254 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie:
Hiepso: goed
Simon Stevin: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding kan beschikken over adequate onderwijsruimten, bibliotheekvoorzieningen, boeken-, tijdschriften- en
databestanden, zelfstudiecentra en computerfaciliteiten.
De mediatheken van Hogeschool West-Vlaanderen hebben een eigen website (http://bib.howest.be) waarop alle
informatie te vinden is over de werking van de mediatheek. Lectoren en studenten kunnen de openingsuren en de
aanwezige off- en online-tijdschriften raadplegen, de catalogus inkijkenen een overzicht vinden van FAQ’s
(veelgestelde vragen omtrent de mediatheek). De studenten en lectoren kunnen zowel op school als thuis
maximaal gebruikmaken van wat de mediatheek te bieden heeft.
Aan de balie van de mediatheek bevindt zich een pc waarop VubisSm@rt geïnstalleerd is. In de mediatheken
kunnen de studenten ook werken aanvragen die zich in andere bibliotheken bevinden. Dankzij deze vorm van
interbibliothecair leenverkeer beschikt de mediatheek dus over een virtueel immense catalogus.
Departement Hiepso-Kortrijk
De voorbehouden infrastructuur is voldoende in verhouding tot het aantal inschrijvingen. Er zijn voor Office
management-studenten vier leslokalen beschikbaar. Het grootste biedt plaats aan een 60-tal studenten en heeft
didactische faciliteiten, zoals een krijtbord, projectiescherm, overheadprojector en videorecorder. Dit lokaal
beschikt sinds het academiejaar 2004-2005 ook over een moderne computer met netwerkaansluitingen, onder
andere voor demonstraties en Powerpointpresentaties.
In twee middelgrote en een kleiner lokaal vinden ook onderwijsactiviteiten plaats. Elke ruimte beschikt over een
krijtbord. Didactische hulpmiddelen, zoals video of projector, kan men reserveren.
Ook de computerklassen werden uitgebreid en van moderner materiaal voorzien. Er is een computerklas met elf
toestellen. Tot nog toe kan dit lokaal volstaan voor onder meer vertaalseminaries en lessen correspondentie in
kleine groepen. Voor andere lessen met computers zijn computerlokalen op andere gangen van het departement
Hiepso-Kortrijk beschikbaar. In totaal beschikt de opleiding over 101 pc’s, verdeeld over vier computerklassen.
Bepaalde specifieke taalcolleges rond uitspraak of tolkoefeningen vinden plaats in het talenpracticum.
Er is een werkruimte voorbehouden voor Office management-studenten met zes computers. De computers zijn
aangesloten op het netwerk en er kan geprint worden.
Studenten kunnen voor zelfstudie gebruikmaken van een bijkomende computerklas. Dit lokaal wordt op verzoek
opengemaakt als er geen les is. Een open cyberhoek met printer biedt plaats aan 16 studenten tijdens de
openingsuren van het departement.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 255

Alle pc’s zijn aangesloten op het intranet en op het internet. Iedere nieuwe student krijgt, na de inschrijving en
voor de duur van zijn studie aan het departement, een account en een eigen e-mailadres. Ook de buitenlandse
‘incoming student’ beschikt hierover. Zo kan iedereen gratis en onbeperkt inloggen voor ICT-toepassingen.
De Office management-teamleden hebben in het staflokaal hun persoonlijk bureau. Er is een telefoon en er zijn
drie computers en een printer.
Het z@b (of zelfstudiecentrum at bibliotheek) beschikt over tien pc’s met up-to-date software, een cd-writer, een
scanner en een kopieerapparaat, printers in kleur en zwart-wit, en een televisietoestel met kabelaansluiting. Hier
kunnen studenten zelfstandig werken of een groepswerk bespreken. Er is een ruim aanbod aan beeld- en
audiomateriaal, tijdschriften en documentatiemateriaal, naast ongeveer 3 000 naslagwerken. Toegang tot
uiteenlopende databanken en interbibliothecair verkeer behoren tot de mogelijkheden. De studenten hebben er
uiteraard toegang tot het intranet en internet, en tot diverse softwarepakketten voor zelfstudie, toepassing ICT
enzovoort.
Departement Simon Stevin- Brugge
Alle onderwijsruimtes bevinden zich in een gebouw op de campus departement Simon Stevin- Brugge. Dit heeft
als gevolg dat alle studenten, ongeacht de gevolgde opleiding, contact met elkaar hebben. In het nieuwe
modulaire systeem gebruikt men de grote lokalen voor de inputfase (hoorcolleges), terwijl de kleinere ruimtes
benut worden voor de integratiefase (integratieopdracht).
Er staan meer dan 200 pc’s ter beschikking van de studenten in zeven pc-leslokalen. Daarnaast staat nog een
50-tal pc’s ter beschikking van de studenten in werkruimtes en de mediatheek. Alle pc’s (leslokalen,
praktijklokalen, administratie, staflokalen, mediatheek…) zijn aangesloten op het lokale departementaal netwerk,
dat op zijn beurt aangesloten is op het hogeschoolnetwerk. Iedere student krijgt bij de aanvang van het
academiejaar een eigen account, om optimaal gebruik te kunnen maken van het intranet.
Met het programma NetOp kan de lector zijn eigen computerscherm projecteren op het scherm van elke student.
Hij kan bovendien het scherm van een willekeurige student overnemen op zijn eigen scherm voor commentaar en
bijsturing. Vanuit elke pc worden printers aangestuurd.
Voor individueel werk kunnen de studenten steeds terecht in het SOVOWES-computerlokaal (25 pc’s) en in de
mediatheek. Als de pc-lokalen vrij zijn, kunnen de studenten daar ook oefenen, na afspraak met een lector of de
conciërge. Het is mogelijk voor de studenten om met hun laptop in te loggen op het netwerk van de school.
Dankzij het draadloze netwerk zijn alle lokalen nu pc-lokalen.
Het open leercentrum beschikt over een uitgebreide collectie wetenschappelijke boeken en naslagwerken. Er zijn
ook een honderdtal actuele en lopende tijdschriften aanwezig, naast losbladige werken, video’s, cd-roms, dvd’s
en audiocassettes. De studenten hebben gratis en onbeperkt toegang tot twintig netwerkpc’s, waarmee ze dus
toegang kunnen verkrijgen tot het internet. Verder zijn er nog de vele databanken als hulpmiddel om de juiste
informatie op te zoeken.
Diensten van de mediatheek: ontlenen van boeken (de ontlening is voor elke student gratis voor maximaal vijf
publicaties per ontlening en voor een periode van drie weken), cd-rom’s of video’s, toegang tot het world wide
web, up-to-date software, twee scanners, fax en kopieerapparaat (met kopiekaart, ook voor kleurenkopies),
digitaal fototoestel, camera, dictafoons, oortjes, microfoons, overheadprojectors, cassette-, cd- en dvd-spelers,
televisies, raadplegen van de catalogus via VubisSm@rt, interbibliothecair leenverkeer, uitpluizen van eindwerken
en stageverslagen, losbladige werken en tijdschriften (uitgebreid archief), kranten (elke dag ontvangt SST vijf
kranten: ‘De Morgen’, ‘De Tijd’, ‘De Standaard’, ‘Het Nieuwsblad’ en ‘Het Laatste Nieuws’), databanken,
woordenboeken, encyclopedieën, telefoonboeken….
De mediatheek is op lesdagen doorlopend open van 8 tot 17.45 uur. Enkel op vrijdag sluit de mediatheek om 16
uur.
256 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

Globaal gezien stelt de visitatiecommissie vast dat de infrastructurele faciliteiten voldoen om de
opleidingsbehoeften in te vullen. De fysieke en/of digitale collectie van de mediatheken is afgestemd op de
curriculuminhouden van de verschillende afstudeerrichtingen. De vestigingsplaatsen zijn vlot bereikbaar met het
openbaar vervoer.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Informatie aan abituriënten/potentiële studenten gebeurt door de opleiding/ de centrale diensten: mailing, SID-in
beurzen, infodagen…
Het departement Hiepso-Kortrijk organiseert daarnaast ook vier infomomenten (op donderdagavond en op
zaterdag) voor potentiële studenten en hun ouder(s). De opleiding biedt bovendien de abituriënten de
gelegenheid de lessen bij te wonen op een woensdagnamiddag, naar keuze volgens het lessenrooster.
Het departement Simon Stevin- Brugge organiseert ook drie informatiemomenten: een algemene infodag in maart
en infonamiddagen in mei en september. Op vraag van de scholen is het team Office management ook present in
de secundaire scholen om informatie te geven tijdens hun infoavond.
Bij de start van het academiejaar ontvangt elke student:
- een studieagenda met daarin:
- algemene informatie over Hogeschool West-Vlaanderen;
- het onderwijs- en examenreglement;
- specifieke informatie over de departementen.
- een studentencontract, bestaande uit:
- het onderwijs- en examenreglement;
- een studiegids met de planning van het academiejaar, het aantal contact- en niet-contacturen, een
toelichting bij de terminologie, het studieprogramma deeltijdse studenten, een beschrijving per
opleidingsonderdeel, een verwijzing naar de werking internationalisering.
Alle eerstejaarsstudenten krijgen de studiegids en die is ook elektronisch beschikbaar. Tijdens de onthaaldag
overloopt de opleidingscoördinator het opleidingsprogramma. De mentoren bespreken meer in detail de
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 257

studiegids tijdens de mentoraatsgesprekken. De lectoren lichten bovendien bij de aanvang van de
onderwijsactiviteiten de informatie mondeling toe: doelstellingen en inhoud van de partim, de evaluatiesystemen
en -vormen, de examenperiodes en de onderlinge verhouding van de verschillende delen in de totale evaluatie.
Vanaf de eerste dag van het academiejaar worden de eerstejaarsstudenten vertrouwd gemaakt met het
departement en de opleiding via een onthaalprogramma. Beide departementen organiseerden vroeger jaarlijks
een onthaaldag voor de studenten van de drie jaren aan het begin van elk academiejaar. Nu is dat een
onthaalweek.
Voor Nederlands worden instaptoetsen georganiseerd voor spelling, werkwoorden en taalgebruik via Dokeos. De
voordelen van de instaptoetsen zijn:
- de studenten bij het begin van het academiejaar activeren;
- het niveau van de studenten/klas bepalen;
- probleemstudenten detecteren;
- extra sessies organiseren.
Studiebegeleiding bestaat voornamelijk uit:
- instroombegeleiding;
- begeleiding en advisering tijdens de opleiding.
Instroombegeleiding houdt onder meer het volgende in:
- de Zosa-test (ZelfOnderzoek voor StudieAttitude). Die stelt de studenten in staat zicht te krijgen op hun
capaciteiten, studiemethoden, opdrachtverwerking, tijdsplanning, detailstudie, examens en motivatie;
- de bespreking van het resultaat van de Zosa-test met de mentor en/of de studiebegeleider. Samen beslissen
zij hoe zij eventuele problemen zullen aanpakken;
- de MANI-cd-rom, waarmee studenten kunnen werken aan hun studievaardigheden.
Begeleiding en advisering tijdens de opleiding:
- tijdens de eerste maand van het academiejaar geeft de verantwoordelijke van de dienst Studiebegeleiding
aan alle eerstejaarsstudenten een voordracht over ‘Studeren in het hoger onderwijs’ en de werking van de
dienst Studiebegeleiding;
- de structuur van de studiebegeleiding bestaat in essentie uit:
- het monitoraat (de vakinhoudelijke begeleiding);
- het mentoraat (de vertrouwenspersoon die de student van nabij volgt);
- de consultaties bij de studiebegeleider (problematiek van de studiemethode, studieconcentratie en -
planning…).
Daarnaast worden naar aanleiding van de evaluaties feedbacksessies georganiseerd en functioneert in elk
departement een examenbank. De laatste jaren wordt de studiebegeleiding ook digitaal ondersteund: via de
departementale website, studietips, de cd-rom MANI en ZOSA (ZelfOnderzoek StudieAttitudes). Tijdens de
studie- en examenperiode blijven de lectoren beschikbaar.
In Hogeschool West-Vlaanderen zijn specifieke begeleidingsprocedures opgesteld met betrekking tot:
- de begeleiding inzake flexibele leerwegen;
- psychosociale begeleiding;
- de begeleiding van internationale uitwisseling van studenten;
- de begeleiding van Erabel-studenten.
De studentenbegeleiding werd in het kader van de interne kwaliteitszorg grondig bevraagd. Dat resulteerde in een
SWOT-analyse, waarbij sterke punten en aandachtspunten werden geformuleerd.
258 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

De studenten waarderen de overgang van een onthaaldag naar een onthaalweek, zoals uitgewerkt in het
departement Simon Stevin- Brugge. Daar geeft men ook informatie over onder meer het modulaire systeem, de
doelstellingen, competenties, verwachtingen, schoolorganisatie en accommodatie. Er wordt in die onthaalweek
ook een groepsdynamische test afgenomen.
Studenten zijn op de hoogte van de ombudsfunctie maar beweren daar zelden een beroep op te doen. Ze
proberen eerst het probleem op te lossen via mentor en lector. Er wordt voornamelijk een beroep gedaan op de
ombudsfunctie voor conflicten bij examens.
Studiebegeleiding en mentoraat zijn volgens de studenten en studentenbegeleiders vooral gericht op problemen
die verband houden met:
- onvoldoende talenkennis;
- geen of een ontoereikende studiemethode.
Bij persoonlijke problemen verwijst men de studenten door naar SOVOWES of DGGZ.
Het departement Hiepso-Kortrijk organiseert ook een oudercontactdag.
SOVOWES (www.sovowes.be) is de sociale dienst van de Hogeschool. SOVOWES biedt sociale ondersteuning
voor studenten met geldzorgen. Hier kunnen studenten terecht met vragen over de financiering van hun studie,
studietoelagen, studentenjobs, uitkeringen, kinderbijslag, belastingen, ziekenfonds, OCMW, werkloosheid
enzovoort. De brochure ‘Centen voor studenten’ geeft allerlei informatie (beschikbaar op het
studentensecretariaat, aan de folderbalie aan de hoofdingang van het departement en bij SOVOWES zelf). Tegen
een beperkte en geïndividualiseerde prijs kan de geïnteresseerde via SOVOWES een degelijke laptop huren.
Voor studenten met emotionele problemen is er een dienstverlening van SOVOWES. Een professionele
verantwoordelijke begeleidt hen.
SOVOWES organiseert verschillende trainingen (assertiviteit, zelfzekerheid, solliciteren).
SOVOWES is het aanspreekpunt voor informatie over studentenactiviteiten. Sponsoring is in bepaalde gevallen
mogelijk.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 259

Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: Hiepso: goed
Simon Stevin: voldoende
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit op het vlak van de voorzieningen voor alle locaties en
afstudeerrichtingen voldoende is. De functionele infrastructuur voldoet om de opleidingsbehoeften in te vullen. De
informatievoorziening en studiebegeleiding met het oog op de studievoortgang is effectief, en sluit aan bij de
behoeften van de studenten. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
260 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het interne kwaliteitssysteem werd in 1997-1998 top-down geïmplementeerd. Men koos voor een sterk
gestructureerd model, aangestuurd vanuit de centrale diensten tot op het niveau van de opleidingen. De interne
kwaliteitszorg volgt de methodologie van de PDCA-cirkel. Hogeschool West-Vlaanderen hanteert een Intern KZsysteem
dat gebaseerd is op EFQM, namelijk PROZA. Sinds het ontstaan van PROZA maakt de Hogeschool
West-Vlaanderen deel uit van de ontwikkelings- en gebruikersgroep rond PROZA.
Momenteel wordt het accent meer en meer gelegd op de opbouw van een kwaliteitszorgcultuur per departement
en per opleiding. De PDCA-cyclus is daarin ook bepalend.
Door de introductie van de accreditatie is er wel een wijziging in het gebruik van de resultaten van de
kwaliteitszorg. De ‘bewijslast’ impliceert meer administratieve druk en last. Men zoekt momenteel naar
mogelijkheden om deze bijkomende last te verminderen door onder meer gebruik te maken van elektronische
enquêtes en de intergratie van de kwaliteitszorgcultuur in de dagelijkse praktijk.
Per departement werd een kwaliteitszorgcoördinator aangesteld.
Op interdepartementaal niveau heeft men een meerjarenplan uitgewerkt om de organisatie in haar
managementaspecten regelmatig te screenen en te verbeteren. Resultaten van enquêtes worden besproken in
zelfreguleringteams.
Volgende aandachtsgebieden en criteria worden op alle betrokken niveaus bevraagd, en in
consensusvergaderingen worden verbeterdoelen en actieplannen geformuleerd:
- onderwijsprocessen: 1998-1999 (alle opleidingen, departementsraden en bestuurscollege) en in 2003-2004;
- studententevredenheid: 1999-2000;
- personeelstevredenheid: 1999-2000;
- postinitieel onderwijs: 1999-2000;
- personeelsbeleid: 2000-2001;
- beleid en strategie: 2002-2003;
- internationalisering: 1999-2000, hernomen in 2003-2004.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 261

Jaarlijks komen in het kader van de interne kwaliteitszorg volgende indicatoren aan bod:
- een studentenenquête bestaande uit een gemeenschappelijke vragenlijst en een vragenlijst per
onderwijsactiviteit;
- een enquête over personeelstevredenheid;
- een enquête over studententevredenheid;
- een PROZA-zelfevaluatie van het aandachtsgebied ‘Onderwijs/Kernprocessen’;
- de studietijdmeting;
- een audit maatschappelijke relevantie;
- een enquête over de operationalisering van het beleid;
- een enquête over strategisch beleid;
- het personeelsbeleid;
- de slaagcijfers;
- een jaarlijkse PROZA-enquête over de studiebegeleiding van de eerstejaars.
Bijzonder relevant voor de opleiding Office management zijn:
- een studentenenquête die bestaat uit een gemeenschappelijke vragenlijst en een vragenlijst per
onderwijsactiviteit;
- de PROZA-zelfevaluatie van het aandachtsgebied ‘Onderwijs/Kernprocessen’;
- de studietijdmeting;
- de slaagcijfers;
- een audit maatschappelijke relevantie – 2001.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot de
realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De verbeterdoelen inzake de onderwijsprocessen worden op het niveau van het departement gesynthetiseerd. De
departementsraad beslist over de departementaal prioritaire verbeterdoelen en actieplannen. Interdepartementaal
beslist het bestuurscollege.
Naar aanleiding van de bevragingen in het kader van de kwaliteitszorg formuleert men streefdoelen die in
consensusvergaderingen worden besproken.
262 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

De verbeteracties in de opleiding volgen een bepaald stramien en zijn gericht op:
- toekenning van middelen voor verbeterprojecten;
- toewijzing van verantwoordelijkheden en bevoegdheden;
- planning en opvolging (projectmanagement).
De opleiding heeft de voorbije jaren systematisch verbetermaatregelen opgezet:
Met betrekking tot de studentenenquêtes:
Het departementshoofd en de opleidingscoördinator bespreken de individuele scores uit de studentenenquêtes
met de betrokkene. Die resultaten kunnen het onderwerp zijn van een functioneringsgesprek. Specifiek voor het
departement Simon Stevin- Brugge worden de individuele resultaten ook aan de lectoren bezorgd. Problemen
worden met de opleidingscoördinator besproken.
Met betrekking tot personeelsbeleid:
De bevragingen van het personeelsbeleid hebben in het verleden al geleid tot de volgende verbeterdoelen:
- het optimaliseren interne communicatie over personeelszaken;
- het vervolledigen van alle opdrachtomschrijvingen voor alle personeelsleden en die beschikbaar stellen in de
Hogeschool;
- het systematiseren van bij- en nascholingsbeleid;
- het werkoverleg administratief en technisch personeel op departementaal niveau structureren;
- het aanzetten tot het uitwerken van een globale beleidsnota personeelsbeleid.
Met betrekking tot personeelstevredenheid:
De resultaten werden besproken op de vergadering van het DEPCO (departementaal college) en werden getoetst
met de bevraging van het beleid (Personeelsbeleid) waaruit dan verbeterdoelen volgden.
Met betrekking tot studententevredenheid:
Specifiek voor het departement Simon Stevin- Brugge vergeleek men de behaalde scores met die van de andere
hogescholen. De resultaten werden besproken op de vergadering van het DEPCO (departementaal college). De
modularisering van het opleidingsaanbod probeert aan de wensen van de studenten te beantwoorden.
Met betrekking tot onderwijsprocessen:
Na de PROZA-bevraging over de onderwijsprocessen heeft men in het departement Hiepso-Kortrijk als een van
de prioritaire acties de uitwerking van begeleid zelfstandig leren geformuleerd, zowel op het niveau van de
opleiding, het departement als interdepartementaal door het bestuurscollege.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 263

De volgende bijsturingen werden doorgevoerd:
- de verhuizing van de ‘oude’ bibliotheek naar het nieuwe z@b;
- het stimuleren van zelfstudie, levenslang leren en e-learning.
In het departement Simon Stevin- Brugge werden onder andere de volgende verbeterdoelen uitgevoerd:
- het gebruik van didactische hulpmiddelen;
- het verduidelijken van de taak van de ombudsman naar het personeel (departementale taak);
- de evaluatie van begeleid zelfstandig leren.
Ze werden voorgesteld op de vergadering van het DEPCO en later ook op de departementsraad.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Binnen het kwaliteitszorgsysteem van Hogeschool West-Vlaanderen worden de bestuursleden, het OP, het ATP,
studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de opleiding systematisch betrokken. De structuur,
werking en keuze van de interne kwaliteitszorg werden voor de lancering voorgesteld aan de syndicale
vertegenwoordigers van het HOC. Leden van het bestuurscollege en de raad van bestuur worden betrokken bij
de interdepartementale bevragingen en de consensusvergaderingen wat betreft beleid en strategie,
personeelsbeleid enzovoort.
Elk departement telt ook een departementale kwaliteitscoördinator met een eigen functieprofiel. Medewerkers en
personeel worden betrokken bij de kwaliteitszorg inzake personeelsbeleid via de personeelsenquêtes en via de
opleidingsteams. Het bewaken van de kwaliteit en het organiseren van de kwaliteitszorg zijn opgenomen in de
functieprofielen van respectievelijk de opleidingscoördinator en de kwaliteitscoördinator van de opleiding.
De leden van het opleidingsteam worden bij voorstellen van curriculumwijzigingen vooral betrokken via de
opleidingscommissie.
Studenten worden betrokken via de vertegenwoordiging van de studenten in de bestuursorganen en de
studentenraad, en via talrijke enquêtes.
Afgestudeerden worden bij de interne kwaliteitszorg betrokken via de alumni-enquêtes. Jaarlijks nodigt het
departementshoofd in oktober of november de alumni van het vorige academiejaar uit voor de officiële uitreiking
264 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

van het diploma. De afgestudeerden vertellen dan al over hun eerste ervaringen in de praktijk. Zij vullen ook een
alumni-enquête in. Die gegevens blijven beschikbaar in de opleiding. Van een echte alumniwerking is echter nog
geen sprake.
Het beroepenveld is effectief betrokken via de vertegenwoordiging in de raad van bestuur en de
departementsraad.
Via de opleidingscommissies betrekt men het beroepenveld ook structureel bij elke curriculumwijziging waarover
het positief advies moet geven vóór het programma goedgekeurd wordt door de departementsraad en
bekrachtigd door het bestuurscollege. Verder wordt het beroepenveld bij de opleiding betrokken via
gastprofessoren en gastsprekers, en via de stages en/of jury’s.
Zowel de studenten, de afgestudeerden als het beroepenveld bevestigen effectief dat zij actief betrokken worden
bij de actualisering en vernieuwing van het curriculum. Zij bevestigen dat met hun feedback en opmerkingen
wordt rekening gehouden. Tijdens de visitatie worden talrijke voorbeelden gegeven.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie beveelt de uitbouw van een alumniwerking aan.
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende
is de commissie van mening dat de interne kwaliteitszorg in alle locaties en afstudeerrichtingen voldoet aan de
basiskwaliteit. De opleiding beschikt over een dynamisch kwaliteitszorgsysteem. Men organiseert bevragingen op
diverse terreinen wat het onderwijs betreft met relevante doelgroepen. Er zijn opleidingsplannen die consequent
afgewerkt worden volgens de PDCA-methodiek. Studenten, lectoren en het werkveld worden betrokken bij de
kwaliteitszorg. Het oordeel van de commissie is daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 265

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties. Dat blijkt vooral
uit de studentenenquêtes die in dat verband worden afgenomen, en de stage-evaluatieformulieren die de
stagebegeleiders invullen.
Dat geldt zowel voor het departement Hiepso-Kortrijk als voor het departement Simon Stevin- Brugge.
Dit wordt bevestigd door de stagebegeleiders via het stage-evaluatieformulier en door het afnemende
beroepenveld tijdens de visitatie.
De studenten kunnen op vrijblijvende basis deelnemen aan de ‘Excel Careers Ssecretary of the Year’ voor
laatstejaarsstudenten Management assistant. In 2001-2002 behaalde drie studenten Management assistant van
de campus Simon Stevin de titel ‘School of the Year’.
Studenten Zakelijk vertalen en tolken die verder studeren in het hoger onderwijs van twee cycli behalen zonder
uitzondering goede tot erg goede resultaten.
Kwaliteit van de stages
Departement Hiepso-Kortrijk
De stage wordt ieder jaar beoordeeld als erg zinvol en goed opgevat door zowel de stageverlenende instanties
(via informele gesprekken en de respectieve opleidingscommissies), de stagiairs (zie stageverslagen) en de
alumni. Dat is grotendeels te danken aan de ad-hocbenadering van het stageconcept.
Departement Simon Stevin- Brugge
Een aantal stagiairs wordt tijdens de stage een contract aangeboden. Contacten met oud-studenten tijdens de
diploma-uitreiking in oktober leren dat 70 tot 80 % op dat ogenblik aan het werk is. Uit de telefonische
tewerkstellingsenquêtes is gebleken dat tegen februari een tewerkstellingsgraad van 90 % was bereikt. De
eindwerken die de commissie ingekeken heeft, bevestigen het niveau van de opleiding.
Studenten worden voorbereid op de instap in het werkveld. Dat gebeurt via de uitgebreide sollicitatietraining in de
verschillende talen in het derde jaar. Verder kunnen de studenten zich laten screenen door een selectiebureau.
Zij krijgen ook gratis de jobgids ‘Go, move up’. In SST speelt de jobdienst een belangrijke rol in de voorbereiding
van de studenten op het werkveld, onder meer via de tips, verwijzingen naar de website, de verspreiding van de
campuseditie ‘‘Go, move up’ en het boek ‘Solliciteren’. In het vakoverschrijdende project ‘Sociale en
communicatieve vaardigheden’ worden de studenten met externen voorbereid op het sollicitatiegesprek.
266 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

Afgestudeerden met wie de commissie gesproken heeft, benadrukken dat zij de volgende kennis, attitudes en
vaardigheden hebben gerealiseerd via de opleiding: leren zelfstandig werken, beschikken over een goede
professionele vakkennis, voldoende kennis hebben van talen, beschikken over goede vaardigheden om kennis te
zoeken, assertiviteit , leren samenwerken, Small Business Project , kennis van informatica en ICT, sociale
vaardigheden en empathie.
Met betrekking tot de opleiding worden volgende aspecten sterk benadrukt: de professionele gerichtheid, de
kleinschaligheid en het persoonlijke contact, de praktijkgerichtheid, de grondige medische kennis, de organisatie
van het secretariaat.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van rendementscijfers per studiegebied en/of opleiding over de
jaren heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45
en 50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als situatie per opleiding of
studiegebied. Daardoor kan de opleiding voor het onderwijsrendement geen streefcijfers formuleren in
vergelijking met relevante andere opleidingen.
Het beleid van de opleiding met betrekking tot het onderwijsrendement sluit wel aan bij het streefdoel van de
Hogeschool zelf, dat verbonden is aan het Vlaamse gemiddelde.
- generatiestudenten: 46,28 %
- niet-generatiestudenten: 56,59 %
- tweede jaar: 88,06 %
De gemiddelde studieduur is drie jaar. Een aantal studenten doet er vier jaar over. Naar de oorzaak hiervan is
nog geen systematisch onderzoek verricht, maar de instroom qua vooropleiding kan hiermee te maken hebben.
Steeds meer studenten uit het TSO en zelfs BSO vinden hun weg naar het hoger onderwijs, en de slaagcijfers
zijn duidelijk gerelateerd aan de vooropleiding.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 267

De slaagcijfers van de opleiding Office management liggen hoger dan de slaagcijfers van de andere opleidingen
van het departement. Het hoge slaagpercentage is volgens de opleidingsverantwoordelijken te danken aan
verschillende factoren:
- de bewuste en volgehouden studiekeuze van studenten Office management;
- de sterk gemotiveerde studenten;
- het praktijkgericht werken van het team;
- de instroombegeleiding;
- de goede opvolging van de studenten;
- de permanente evaluatie;
- de studiebegeleiding die mogelijke afhakers vlug detecteert;
- de informatie in verband met opdrachten/examens en evaluatie.
Het directiecomité, dat bestaat uit de AD, de dienst- en departementshoofden, analyseert de slaagcijfers. De
bespreking van de slaagcijfers is ook een vast agendapunt (al na het eerste semester) op departementaal en
opleidingsniveau. Er gebeurt ook systematisch een drop-out- en een doorstroomanalyse.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
268 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de resultaten voldoende is en dat voor alle locaties en
afstudeerrichtingen. Het werkveld apprecieert de kwaliteit van de opleiding. De stagewerken die de commissie
gelezen heeft, bevestigen het niveau van de afgestudeerden. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom
positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 269

Globaal oordeel
De commissie heeft het visitatiebezoek voorbereid op basis van het ZER en de bijlagen. Het ZER gaf een eerlijk
en kritisch beeld over de opleiding. De gesprekken en de open houding van de gesprekspartners vormden een
goede aanvulling.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage bij het bezoek,
- de opgevraagde documenten,
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.
Op basis van de oordelen over:
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende
- Onderwerp 2 Programma: voldoende
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle locaties en afstudeerrichtingen
gewaarborgd is. De commissie beoordeelt de opleiding daarom positief.
270 | o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n

score facet score
onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
Facet 2.8: Masterproef
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en
beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
voldoende
goed
goed
voldoende
goed
OK
voldoende
voldoende
voldoende
niet van
toepassing
voldoende
goed
voldoende
voldoende
goed: Hiepso
voldoende:
Simon Stevin
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
Campus Hiepso
- Medisch management assistant
- Management assistant
- Zakelijk vertalen en tolken
Campus Simon Stevin
- Management assitant
- Medisch managment assistant
1
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
o p l e i d i n g s r a p p o r t H o g e s c h o o l W e s t - V l a a n d e r e n | 271

272 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

2.7 Karel de Grote-Hogeschool
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding
De administratieve diensten van de Karel de Grote-Hogeschool en de opleiding Office management zijn gevestigd
in de Nationalestraat 5 in Antwerpen (Campus Groenplaats).
De Karel de Grote-Hogeschool heeft zes departementen: Kunst, Gezondheidszorg, Handelswetenschappen en
bedrijfskunde, Industriële wetenschappen en technologie, Lerarenopleiding en Sociaal-agogisch werk.
Het departement Handelswetenschappen en bedrijfskunde biedt drie professionele bachelors aan:
- Toegepaste informatica;
- Bedrijfsmanagement;
- Office management.
De professionele bachelor Office management (modeltraject georganiseerd over drie academiejaren) biedt de
volgende afstudeerrichtingen aan:
- Talen – vanaf 2006-2007 Management assistant (MA);
- Bedrijfsvertaler-tolk (BVT);
- Medisch-sociaal – vanaf 2006-2007 Medical management assistant (MMA);
- E-office/Events/International, opgestart vanaf het academiejaar 2004-2005 – vanaf 2006-2007 Event- en
projectmanagement (EEI).
In het academiejaar 2005-2006 stelde men een nieuw opleidingshoofd en drie coördinatoren aan (één voor de
afstudeerrichtingen Talen en Bedrijfsvertaler-tolk, één voor de afstudeerrichting Medisch-sociaal en één voor de
afstudeerrichting E-Office-Event-International).
Sinds het academiejaar 2000-2001 is op de Karel de Grote-Hogeschool ook een Centrum voor Talen gehuisvest.
De curriculumvernieuwing in het academiejaar 2004-2005, de invoering van de bachelorstructuur en de start van
een nieuwe afstudeerrichting hadden onmiddellijk een verhoging van de instroom tot gevolg, wat leidde tot een
stijging van het totale aantal studenten met meer dan 30 % (ZER 2).
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 273

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De Karel de Grote-Hogeschool heeft een opdrachtverklaring, een onderwijsvisie en een onderwijsontwikkelingsplan
op hogeschoolniveau opgesteld. Deze werden recent geactualiseerd en vertaald naar de opleiding.
In de recente ‘Visiebepaling 2020’ van het departement Handelswetenschappen en bedrijfskunde – waar de
opleiding Office management deel van uitmaakt - worden de sterkte-zwakteanalyse, het personeels- en
onderwijsbeleid, de flexibilisering, de begeleiding van de student, de externe contacten en de communicatie voor
de toekomst uitvoerig beschreven. De resultaten van deze sterkte-zwakteanalyse en de daaraan verbonden
kansen en bedreigingen worden gedetailleerd opgenomen in (de bijlagen van) het ZER 2.
De opleiding formuleert de eindkwalificaties in algemene en beroepsspecifieke competenties. Ze wil de studenten
opleiden tot polyvalente medewerkers, die gekwalificeerd zijn als communicatiedeskundige, informatiebeheerder,
facilitator en coördinator. Afhankelijk van de afstudeerrichting worden specifieke eindkwalificaties bepaald.
Dankzij een ruime socio-economische vorming bereikt de student een hoge kwaliteit in de uitoefening van
verschillende beroepsrollen en in verschillende beroepssectoren.
De eindkwalificaties zijn onderverdeeld in algemene, beroepsgerichte en beroepsspecifieke competenties, die op
hun beurt vertaald worden naar specifieke doelstellingen op het niveau van de opleidingsonderdelen en gelinkt
worden aan de opleidingsonderdelen. De beschikbare competentietabel maakt de relatie duidelijk. Voor elk
opleidingsonderdeel heeft men een didactische steekkaart opgesteld en ter beschikking gesteld. De
beroepsspecifieke doelstellingen staan ook per opleidingsonderdeel vermeld in de studiegids van de studenten.
De commissie vindt dat de algemene en beroepsspecifieke eindkwalificaties overeenstemmen met de decretale
eisen met betrekking tot een professioneel gerichte bachelor.
Voor de verschillende afstudeerrichtingen bestaan er duidelijke beroepsspecifieke competenties. Door hun
specificiteit onderscheiden de afstudeerrichtingen – ondanks gemeenschappelijke kenmerken – zich duidelijk van
elkaar. Het zijn deze competenties die elke afstudeerrichting haar eigenheid bezorgen. Tijdens de gesprekken
met de visitatiecommissie wordt het onderscheid tussen de verschillende doelstellingen met betrekking tot de
opleiding in de ‘actualisatie’ van het ZER 2 verduidelijkt en door de OP-leden toegelicht en geïllustreerd. Hierbij
274 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

esteedt men vooral aandacht aan de doelstellingen van de gemeenschappelijke opleidingsonderdelen tegenover
de doelstellingen van de specifieke opleidingsonderdelen. Dit wordt gedetailleerd uiteengezet en geïllustreerd met
de algemene en domeinspecifieke competenties. De coördinatoren lichten de eigenheid van de afstudeerrichtingen
toe.
De eindkwalificaties zijn het resultaat van inzichten, uitgeschreven in opdracht van de VLOR, en van jarenlange
contacten met het werkveld en gelijkaardige opleidingen. Informatie uit het Hoger Onderwijsregister van
Vlaanderen en contacten met collega’s uit de andere hogescholen in Vlaanderen en Wallonië, leiden ertoe dat de
nagestreefde competenties aansluiten bij de eisen die door gelijkaardige opleidingen in Vlaanderen worden
gesteld.
Studenten en personeel krijgen een gedrukte versie van deze studiegids bij het begin van elk nieuw academiejaar,
en kunnen deze gids ook via het Blackboard Learning System (BB) raadplegen en downloaden. Hierin zijn dus ook
alle doelstellingen per opleidingsonderdeel opgenomen. De aanvullende didactische fiche is opgenomen in het
cursusmateriaal, of wordt tijdens de eerste les uitgedeeld.
De opleidingsverantwoordelijken bevestigen in het gesprek met de visitatiecommissie dat het strategische plan,
het onderwijsontwikkelingsplan en de recente actualisering van de algemene kaders voor het opstellen van de
doelstellingen werden besproken; zij illustreren dat.
De studenten bevestigen tijdens het gesprek met de visitatiecommissie, dat de opleidingsdoelstellingen zijn
opgenomen in de didactische fiches en dat zij daar effectief gebruik van maken tijdens de opleiding. De studenten
zijn zich bewust van het feit dat doelstellingen vertaald worden naar algemene en beroepspecifieke competenties.
In bepaalde lessen wordt bovendien mondeling bijkomende informatie gegeven over de te realiseren
doelstellingen en competenties. Bij bepaalde opleidingsonderdelen (vooral taalopleidingsonderdelen) geeft men
ook regelmatig een tijdspad van welke doelstellingen en competenties tegen welke periode moeten gerealiseerd
worden.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De doelstellingen worden op regelmatige basis bij het relevante werkveld getoetst via de feedback uit directe
contacten tijdens stage- en studiebezoeken bij bedrijven en bij non-profitinstellingen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 275

Men heeft structureel overleg opgebouwd met het werkveld via de resonantiegroepen. De resonantiegroepen
bestaan uit vertegenwoordigers van het werkveld (vertegenwoordigers van beroepsgerichte selectiebureaus en
vertegenwoordigers van bedrijven waar studenten stage lopen) en studentenvertegenwoordigers.
Het accent tijdens de bijeenkomsten van deze resonantiegroepen ligt onder meer op curriculumbesprekingen, de
te behalen competenties en het uitwerken van projecten voor maatschappelijke dienstverlening (MD). Aan de
hand van deze gesprekken verfijnt en actualiseert men de opleidingsdoelstellingen.
De noden en behoeften van het werkveld worden ook systematisch besproken met verantwoordelijken van
verschillende bedrijven. Men betrekt ook alumni bij gesprekken over het curriculum en de te realiseren
doelstellingen en competenties.
Dit overleg leidde ondermeer tot de recent ingevoerde verlenging van de stageperiode tot twaalf weken.
De visitatiecommissie stelt vast dat de opleidingsdoelstellingen van de afstudeerrichtingen Management assistant
en Bedrijfsvertaler-tolk werden afgetoetst met gelijkaardige opleidingen in Vlaanderen en Wallonië. De
afstudeerrichting Medical management assistant onderscheidt zich van de andere gelijkaardige opleidingen in
Vlaanderen door de opleidingsdoelstellingen niet alleen in functie van de medische sector, maar ook in functie
van de sociale sector te stellen.
De visitatiecommissie stelt vast dat het domeinspecifiek referentiekader gekend is bij het OP, bij het werkveld en
bij de studenten en dat het systematisch vertaald werd naar algemene en beroepsspecifieke competenties.
Er gebeurde geen internationale benchmarking in de strikte zin van het woord, omdat er op hoger
onderwijsniveau geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wél een
vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding
vooral bedoeld voor technisch uitvoerende functies. Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met
opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde
opleidingen.
Een indirecte internationale toetsing gebeurt wel via de buitenlandse stageplaatsen.
Voor het vreemde talenonderwijs implementeert men stelselmatig het Europees Referentiekader en het Europees
Taalportfolio en hanteert men de internationaal erkende competentienormen.
In het kader van het beleidsplan 2005-2009 wordt een speciaal fonds opgericht om internationalisering te
stimuleren, zowel naar studenten als lectoren op opleidingsniveau.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie: goed
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: goed
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten, en dit voor alle afstudeerrichtingen. De doelstellingen zijn tot stand gekomen via
overleg met interne en externe actoren. De eindkwalificaties worden getoetst bij het relevante beroepenveld. Het
structureel overleg via de resonantiegroepen is positief. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
276 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie stelt vast dat elke eindkwalificatie van de opleiding steunt op één of meer competenties. Om inzicht
te krijgen in de materie heeft de opleiding het competentieprofiel in een kruistabel omgezet. Hieruit blijkt dat elke
algemene en beroepsgerichte competentie in beroepsspecifieke competenties wordt geconcretiseerd.
Het programma steunt op vijf pijlers:
1. communicatievaardigheden: met een accent op Nederlandstalige en anderstalige communicatie;
2. informatiemanagement: studenten leren omgaan met de nieuwste vormen van ICT en aanverwante
vaardigheden;
3. socio-economische inzichten: de economische realiteit van Office management, gesitueerd in een ethische
context;
4. specialisatie: het verwerven van competenties die het onderwerp vormen van het afstudeertraject:
5. praktijk: de studenten bouwen ervaring op in het werkveld.
De communicatievaardigheden krijgen in de vier afstudeerrichtingen een belangrijk aandeel toebedeeld. Rekening
houdend met de internationalisering van de moderne bedrijfswereld, vooral in de specifieke context van
Antwerpen en zijn hinterland, heeft men in de nieuwe curricula het opleidingsonderdeel ‘skills management’
ingevoerd. De specifieke opleiding en training Interculturele communicatie binnen het curriculum is in dit kader
eveneens een pluspunt. De praktijk (stage, project- en praktijkweken) heeft ook een zwaar gewicht in de
opleiding.
De opleiding kiest voor een gemeenschappelijk traject in de verschillende curricula, voornamelijk in de
verschillende managementsopleidingsonderdelen, de praktijkcomponent en de basisskills ICT, zonder daarbij de
eigenheid van elke afstudeerrichting op te geven. Ook de (voorlopige) planning van het volgende academiejaar
volgt een gemeenschappelijk traject in de afwisseling van het aantal lesweken, examen- en projectweken per
periode. Via de inhoudelijke invulling werkt elke afstudeerrichting aan het realiseren van de beroepsspecifieke
competenties, gesteund door de eigen beroepsgroep. De specialisatiemodules nemen gradueel toe in gewicht en
complexiteit over het driejarige modeltraject, en worden voornamelijk georganiseerd in workshops. De inhoud van
deze modules wordt uitgebreid besproken in het ZER 2.
Er is aandacht voor vakoverschrijdende elementen in het programma. De verschillende context waarin
éénzelfde competentie wordt bewerkstelligd, leidt tot disciplineoverschrijdende effecten. Dit wordt ook heel
duidelijk in projecten in het algemeen, de projectweek in het eerste jaar, de praktijkweek in het tweede jaar, de
stage en het eindwerk in het derde jaar in het bijzonder (zie ook 2.2.). De introductie van Probleemgestuurd
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 277

onderwijs (PGO) en het ‘portfolio-leren’ bieden nog extra mogelijkheden voor disciplineoverschrijdend onderwijs.
Tijdens het tweede semester van het academiejaar 2004-2005 heeft men in de opleiding Office management vier
portfolio-pilootprojecten opgestart:
- het portfolio Schrijfvaardigheid Nederlands (Talen, Bedrijfsvertaler-tolk, Event- en projectmanagement,
MSO);
- het portfolio Vertalen Engels (Bedrijfsvertaler-tolk);
- het portfolio Interculturele Communicatie (Event- en projectmanagement, Talen, Bedrijfsvertaler-tolk);
- het Sociaal portfolio (MS²O).
De implementatie van PGO zit – volgens de OP-leden en de opleidingscoördinatoren - duidelijk nog in een
opbouwfase. PGO wordt nu vooral systematisch in het tweede en het derde jaar geïmplementeerd. Ervaring leert
immers dat het niet efficiënt is in het eerste jaar omdat nog veel studenten afhaken
Tijdens het gesprek met de visitatiecommissie bevestigen de OP-leden, dat er ook veel aandacht wordt besteed
aan communicatievaardigheden, groepsdynamica, gespreksvaardigheden, relationele intelligentie… Die komen
impliciet en expliciet aan bod in verschillende opleidingsonderdelen doorheen de drie jaren en in de verschillende
afstudeerrichtingen. De nieuwste informaticasystemen integreert men ook in de opleiding. Deze worden niet zelf
in de opleiding als aparte opleidingsonderdelen geprogrammeerd; hiervoor wordt samengewerkt met het
beroepenveld. Dit wordt gecombineerd met bezoeken, en uit de praktijk blijkt dat studenten dit vrij vlug aanleren
op stageplaatsen.
Het programma wordt regelmatig bijgestuurd en geactualiseerd. Het initiatief daartoe kan van bovenuit gebeuren
via het departementshoofd, of vanaf de basis via het opleidingshoofd, in samenwerking met lectoren in de
opleiding. De opleidingsraad stelt dan een werkgroep samen. Deze werkgroep bestaat gewoonlijk uit lectoren, die
de nodige informatie inwinnen in het werkveld. De werkgroep presenteert de voorstellen aan het
departementshoofd en de opleidingsraad, om ze dan afhankelijk van het verkregen commentaar aan te passen.
Uit de toelichting die de opleidingsverantwoordelijken en het OP geven bij de inhoud van een aantal
opleidingsonderdelen, en de relatie tussen deze inhoud, de doelstellingen en de competenties, kan de
visitatiecommissie opmaken dat deze relatie logisch en duidelijk is. Dit wordt ook beaamd door de studenten
(naar aanleiding van hun stage-ervaringen) en de afgestudeerden. Het OP bevestigt het belang van de
vakgroepen in het bewaken van de relatie tussen de inhoud en de doelstellingen van het opleidingsprogramma.
Zij bepalen sterk mee de inhoud van de cursus. Het OP, verantwoordelijk voor de taalopleidingsonderdelen, wijst
ook op het belang van en de samenwerking met het Centrum voor Vreemde Talen. De relatie tussen de
doelstellingen en de inhoud van de opleidingsonderdelen is voor de meeste opleidingsonderdelen duidelijk; ze
wordt ook geconcretiseerd. Zowel de leden van de visitatiecommissie als de studenten en afgestudeerden
hebben bedenkingen bij de relevantie en de waarde van het opleidingsonderdeel Religie, zoals het op dit moment
wordt ingevuld en waarvan de waarde door sommige studenten kritisch in vraag wordt gesteld. Hogeschoolbreed
en in samenwerking met de Artevelde Hogeschool heeft men een nieuw concept Religie, zingeving en
levensbeschouwing (RZL) uitgewerkt.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
278 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
In het opleidingsprogramma hecht men veel aandacht aan kennisontwikkeling en aan de ontwikkeling van
vaardigheden die het maatschappelijke en beroepsmatige functioneren ondersteunen. Om ervoor te zorgen dat
het aangeboden programma blijft voldoen aan de impliciet en expliciet gestelde eisen, gebeurt er regelmatig een
curriculumherziening, -innovatie of –ontwikkeling. Lectoren houden de vaklectuur up-to-date door bijscholingen en
via de departementsbibliotheek. Men garandeert directe interactie met de beroepspraktijk door het betrekken van
beroepsbeoefenaars in de opleiding. Via deelname aan internationale activiteiten en dankzij de betrokkenheid van
de lectoren neemt men recente onderwijsontwikkelingen in binnen- en buitenland op in het opleidingsprogramma.
Om voldoende in te spelen op nieuwe ontwikkelingen maakt men ook gebruik van dossiers die studenten in het
eerste jaar opstarten tijdens een projectweek en seminaries.
Om de aansluiting bij recente ontwikkelingen in de beroepspraktijk te verzekeren, organiseert de opleiding ter
afronding van de stage een evaluatievergadering waarop al de betrokken lectoren aanwezig zijn. Tijdens die
vergadering evalueert men de stage en worden – indien nodig – verfijningen doorgevoerd.
Inhoudelijke opmerkingen vanuit het werkveld over het curriculum kunnen ook aanleiding zijn voor verbeteracties.
Hiervoor wordt gebruik gemaakt van ‘Evaluatieformulieren jurybesprekingen’.
Voor de professionele kennisontwikkeling maakt men gebruik van verschillende leermiddelen, zoals syllabi en
werkboeken die door de lectoren zijn geschreven, of bestaande handboeken. Afhankelijk van het opleidingsonderdeel
wordt er daarnaast of uitsluitend gewerkt met vakliteratuur en aan de beroepspraktijk ontleend
materiaal. Readers vervangen de vroegere woordenlijsten. Ook stages en de stageverslagen worden – met
toestemming van het bedrijf of de organisatie – gebruikt. In het vak informatiemanagement leren de studenten hoe
ze efficiënt gebruik kunnen maken van elektronische databanken en krijgen ze ook opdrachten om doelgericht en
efficiënt opzoekingswerk te doen. Heel wat taalprogramma’s worden ook aangevuld met extra oefeningen. De
studenten en afgestudeerden bevestigen dit.
De opleiding heeft ervoor gekozen de ervaringsgerichte activiteiten in het werkveld over de drie jaren te definiëren
als één project. Tijdens het eerste opleidingsjaar richt men voor de vier afstudeerrichtingen in Office management
een projectweek in om de studenten via een groepsopdracht op een gevarieerde manier met het werkveld in
contact te brengen. In het tweede jaar volgen de studenten een individueel ervaringstraject van een week in het
werkveld. De laatste stage wordt tijdens het derde jaar georganiseerd. De stageduur is verlengd van zes weken
(in de pre-BAMA-structuur) tot twaalf weken.
De opleiding hecht steeds meer belang aan de stage. Dat blijkt ook uit het groeiende gewicht van de stage in de
opleiding, maar ook uit de inhoudelijk toenemende complexiteit waarbij de studenten steeds zelfstandiger gaan
werken.
Naast dit driejarentraject hebben de studenten ook de mogelijkheid om opdrachten uit te voeren bovenop het
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 279

lessenpakket om hun competenties verder te ontwikkelen. Het engagement van de student moet minstens 25 uur
bedragen. Hij kan kiezen uit een aantal voorgestelde activiteiten maar kan ook zelf projecten voorstellen. Hiervoor
verzamelt hij 25 bonuspunten wat overeenkomt met 1 studiepunt.
Stage en eindwerk
Het hele stage- en eindwerkproces biedt men volgens eenzelfde structuur aan. Aan de hand van het draaiboek
kunnen alle actoren het proces volgen, kennen ze de wederzijdse verplichtingen en weten ze wanneer ze actie
moeten ondernemen. De praktische informatie is opgenomen in de studiegids.
Stage
Voor de stagekeuze werkt de opleiding in principe met bedrijven of organisaties waarmee de opleiding contacten
onderhoudt. De student kan zelf een stageplaats aanbrengen, maar dan neemt hij wel de volle verantwoordelijkheid
voor de kwaliteit van die stageplaats. Voor de stageplaatsen die de hogeschool aanbiedt, staat de stagecoördinator
(als vertegenwoordiger van de hogeschool) wel garant.
Er wordt – afhankelijk van de afstudeerrichting – een onderscheid gemaakt tussen:
- taalbadstages (30 %);
- internationale stages (12 %);
- vertaalstages (10 %);
- andere stages (48 %).
De stagecoördinatoren bereiden aan de hand van een erg uitgebreid stagedossier de stage inhoudelijk en
praktisch voor. Dit dossier wordt elk academiejaar geactualiseerd. Men werkt met een stageplan waarin de
werkgever de diensten en activiteiten beschrijft en bespreekt met de student en de leerbegeleider. Als begeleiding
krijgt elke student een leerbegeleider (een lector van de afstudeerrichting) en een werkbegeleider (werknemer van
het bedrijf/de organisatie) toegewezen. Tijdens de praktijkweek volgt de leerbegeleider de student via een
voorbereidend gesprek, een telefoongesprek met de werkbegeleider en een afsluitend evaluatiegesprek met de
student. Bij de start van de stage is er bovendien een functioneringsgesprek met de student, een stagebezoek en
een rondetafelgesprek.
Eindwerk
Enkel in de afstudeerrichting Medical management assistant is een eindwerk geprogrammeerd. Het eindwerk
bestaat uit een scriptie met beperkte bronnenstudie die een medisch of sociaal onderwerp behandelt. De
presentatie gebeurt in een groepsvorm, bestaande uit vier studenten en vier juryleden (twee lectoren en twee
mensen uit de beroepswereld). De student mag zijn werk voorstellen, waarna de jury de kans krijgt om vragen te
stellen. De commissie mist een kritische reflectie en/of eigen ervaringen in het geheel.
Als gevolg van de implementatie van het flexibiliseringdecreet werden de eindwerken in de andere
afstudeerrichtingen vervangen door een praktijkgerichte verdiepingsopdracht, waarin de competenties van het
eindwerk vervat zitten. De commissie kan zich hierin vinden, op voorwaarde dat de reflectiemomenten hierin ook
zichtbaar zijn.
280 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

Internationalisering
De internationale dimensie van de opleiding krijgt steeds meer aandacht binnen het hele programma, via
aangepaste curricula, internationale leertrajecten en de uitbouw van lectoren- en studentenmobiliteit. Het accent
ligt bij de internationale leertrajecten en studenten- en lectorenmobiliteit (‘teaching staff mobility’). De studenten
van de drie afstudeerrichtingen in het derde jaar kunnen voor een internationaal leertraject kiezen. Deze
studenten gaan dan een semester studeren in het buitenland.
Met betrekking tot internationalisering legt men in de verschillende afstudeerrichtingen andere accenten.
- In de opleiding Office management en de afstudeerrichtingen Medical management assistant (Medischsociaal)
en Bedrijfsvertaler-tolk gaat veel aandacht naar internationale informatie. Voor alle
tweedejaarsstudenten organiseert een studiereis naar Berlijn en voor de derdejaarsstudenten een
studiebezoek aan de SHAPE.
- In de afstudeerrichting Medical management assistant (Medisch-sociaal) werd voor de studenten van het
eerste jaar een studiebezoek naar Eurotransplant en het UZ Maastricht en voor de studenten in het tweede
jaar een studiereis naar Londen georganiseerd.
- In de afstudeerrichting Medical management assistant (Medisch-sociaal) nemen alle tweedejaarsstudenten
deel aan een uitwisselingsproject met de Haute Ecole Charleroi Europe, Secrétariat de direction option
Médicale.
- In de afstudeerrichtingen Management assistant (Talen) en Bedrijfsvertaler-tolk loopt een uitwisseling op
vrijwillige basis van de studenten met de hogeschool ISELL uit Liège-Verviers.
Voor elke afstudeerrichtingneemt men– in het kader van de internationalisering - verschillende initiatieven.
Jaarlijks ontvangt de Karel de Grote-Hogeschool een 80-tal buitenlandse studenten en verzorgt de hogeschool
voor hen onderwijs via de ‘international business course’ (IBC). IBC is een Engelstalige cursus met een twintigtal
opleidingsonderdelen in vier interessegebieden, die loop van september tot december. In het verleden is het
aantal studenten dat met Erasmus naar het buitenland ging studeren, bijna niet gestegen. Redenen zijn financiële
motieven, persoonlijke relaties en werkdruk in het laatste jaar. Uit analyse van de documenten stelt de
visitatiecommissie vast, dat Internationalisering vooral gericht is op studenteninstroom naar de Karel de Grote-
Hogeschool en op onderwijsactiviteiten (lessen), en minder op de ervaringsuitwisseling in het werkveld (via
stage). Algemeen stelt men vast, dat de internationale lectorenmobiliteit daalt en de studentenmobiliteit stijgt via
internationale uitwisselingen en internationale stages.
De international business course (IBC) biedt studenten die niet naar het buitenland gaan toch de kans om een
internationale dimensie aan hun opleiding te geven. De studenten kunnen opleidingsonderdelen uit het IBC
volgen, die bepaalde opleidingsonderdelen uit het eigen programma vervangen.
Tijdens het gesprek met de visitatiecommissie benadrukken de vertegenwoordigers van het werkveld, de
laatstejaarsstudenten en de afgestudeerden, dat de inhoud van het opleidingsprogramma afgestemd is op de
doelstellingen, de te realiseren eindkwalificaties en de algemene en beroepsspecifieke competenties. Tijdens het
gesprek met de visitatiecommissie benadrukken de vertegenwoordigers van het werkveld dat de meerwaarde van
de opleiding Office management van de Karel de Grote-Hogeschool vooral ligt in de bijkomende aandacht die
men besteedt aan sociale vaardigheden in de afstudeerrichting Medical management assistant in vergelijking met
andere afstudeerrichtingen.
Tijdens het gesprek met de visitatiecommissie bevestigen de afgestudeerden en derdejaarsstudenten, dat de op
school gerealiseerde competenties en eindkwalificaties bruikbaar zijn in het beroepenveld. Heel wat
vertegenwoordigers gebruiken de stagiair(e) als ‘vraagbaak’, vooral met betrekking tot ICT. Met betrekking tot de
keuze van het aantal stageplaatsen in de nieuwe studieduur van twaalf weken, kiezen zowel de afgestudeerden
als het werkveld voor de twee stageplaatsen. Dit biedt vergelijkingsmogelijkheden.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 281

De stagekeuze wordt volgens de opleidingsverantwoordelijken en stagebegeleiders bepaald door de te realiseren
eindkwalificaties. Stageplaatsen maken zelf een overzicht van mogelijke stageopdrachten, en de school overlegt
dan of de stageplaats voldoende mogelijkheden biedt om bepaalde competenties te realiseren. Soms worden
studenten om die redenen naar een andere stageplaats gestuurd.
Het werkveld reageert gedifferentieerd op het nieuwe initiatief om de stageperiode te verlengen. Dit hangt volgens
hen sterk samen met de te investeren energie in de stageplaats.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie adviseert verder onderzoek naar de noodzakelijkheid om ‘bedrijfsmatig werken’ op te
nemen in de opleiding. De commissie vraagt om naar analogie van de aanpak van het opleidingsonderdeel
Interculturaliteit de lectoren van de andere opleidingsonderdelen aan te sporen gelijkaardige initiatieven te
nemen in relatie tot het werkveld.
- De visitatiecommissie adviseert de opleiding om aan Internationalisering nieuwe impulsen te geven, door
onder meer de betrokkenheid van studenten en personeel te vergroten en hen administratief te
ondersteunen.
- De visitatiecommissie adviseert de opleiding om de verdiepingsopdrachten en reflectierapporten verder uit te
werken naar onder andere kritische reflectie.
Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis de van volgende vaststellingen en overwegingen:
De complexe en intensieve samenhang van de verschillende opleidingsonderdelen, die elk een aantal specifieke
doelstellingen nastreven, resulteert in onderwijsactiviteiten waarin men de domeinspecifieke eindkwalificaties
nastreeft. De opbouw van de curricula vertoont zowel horizontaal als verticaal een sequentiële opbouw en
coherentie. De samenhang tussen de jaren en de graduele opbouw wordt geïllustreerd aan de hand van
verschillende kruistabellen in ZER en ZER 2. Deze sequentiële opbouw en coherentie werd uitgewerkt op het
macroniveau van de opleiding en in de totaliteit van de afstudeertrajecten, maar is ook geïmplementeerd op het
microniveau in de opleidingsonderdelen.
De curricula werden niet vanuit geïsoleerde opleidingsonderdelen opgebouwd maar vanuit de vijf pijlers (zie 2.1).
De curricula vertonen horizontaal, binnen hetzelfde jaar, een sequentiële opbouw en een wisselwerking tussen de
verschillende opleidingsonderdelen. Tegelijkertijd is er ook een differentiatie tussen een aantal opleidingsonderdelen
binnen eenzelfde jaar. Bij de talen is dit duidelijk merkbaar. Alle talen vertrekken van dezelfde
vertaaltheorie. Om tot het eindproduct – de vertaling – te komen, gebruikt men voor de verschillende talen
verschillende werkvormen. Ook verticaal vertonen de curricula een duidelijk sequentiële opbouw en een
wisselwerking tussen de verschillende opleidingsonderdelen. Men bouwt verder op de vaardigheden die in het
onderliggende jaar werden verworven.
282 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

De sequentiële opbouw is ook duidelijk aanwezig bij de praktijkcomponent. In het eerste jaar hebben de
studenten een goed uitgebouwde projectweek, waarin ze op een redelijk vrijblijvende manier met het bedrijfsleven
in contact komen. Tijdens het tweede jaar lopen de studenten een korte praktijkstage. Die mondt uit in een
bedrijfsstage in het derde jaar. Deze stage wordt in het nieuwe curriculum uitgebreid.
De verhouding en afstemming van het verplichte programma ten opzichte van de keuzeopleidingsonderdelen is in
evolutie. In de pre-BAMA-structuur waren er beperkte keuzeopleidingsonderdelen. In de BAMA-structuur kan men
nu in het eerste jaar kiezen uit vier afstudeerrichtingen. In het tweede jaar worden binnen de afstudeerrichting
Event- en projectmanagement drie afstudeertrajecten uitgewerkt: E-office, Events of International. Dat betekent
een keuzepakket van 33 studiepunten. Binnen het afstudeertraject is nog een beperkte keuze mogelijk.
Naast de standaardafstudeertrajecten biedt men verschillende flexibele leerwegen aan om het einddiploma te
behalen, waarbij men kijkt naar de coherentie binnen het individuele traject. De relatie tussen het programma en
de flexibele leertrajecten zal op middellange termijn in grote mate veranderen ten gevolge van het
Flexibiliseringdecreet. De opleiding wordt in de toekomst modulair uitgebouwd (ZER 2). In het ZER 2 gaat men
ook uitvoerig in op de wijzigingen die vanaf 2005-2006 zullen ingevoerd worden in functie van de flexibilisering.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale studieomvang van een professionele bachelor.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 283

Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Voor elk studiepunt is een studiebelasting voorzien tussen 25 en 30 uur. De (begrote) totale studiebelasting ligt
tussen 1500 en 1800 uur per studiejaar.
Tijdens het academiejaar 2001-2002 voerde de hogeschool een studietijdmeting uit bij de studenten van het
eerste jaar uit de drie bestaande richtingen. Deze meting toonde aan dat de begrote studietijd niet altijd
beantwoordde aan de gespendeerde studietijd. Die studietijd per studiepunt varieerde van 20 tot 30 studie-uren.
Uit een steekproef in de verschillende vakgroepen bleek nochtans dat het aantal studiepunten met de reële
studielast overeenkwam, op voorwaarde dat de studenten deden wat volgens de didactische steekkaart werd
verwacht.
De studeerbaarheid van de opleiding werd onderzocht en leidde tot volgende vaststellingen:
- het gemiddelde aantal contacturen komt ongeveer overeen met 30 % van het totaal aantal aangeboden
onderwijs- en studieactiviteiten;
- vergelijking van de vooropgestelde en de effectieve studiebelasting: verschillende opleidingsonderdelen
werden onderzocht en verbeterprojecten werden opgezet en uitgevoerd;
- de verdeling tussen studie- en toetsingsuren, opdrachten en contacturen:
- de studenten besteden 44 % van de tijd aan studie en toetsing;
- de gemiddelde tijd besteed aan opdrachten is 26 %.
De verschillen in studeerbaarheid tussen de afstudeerrichtingen en de studiejaren zijn niet erg groot.
Deze studietijdmetingen hebben geleid tot aanpassingen om de studeerbaarheid te verhogen.
De volgende initiatieven werden genomen: het anders invullen van de gemeenschappelijke opleidingsonderdelen,
de uitbouw van een nieuwe afstudeerrichting (Event- en projectmanagement), individuele begeleiding door
vakleerkrachten, het verhogen van de studeerbaarheid van de taalopleidingsonderdelen door het afbouwen van
het gemeenschappelijk éérste jaar.
Om de studeerbaarheid van het programma te bevorderen wordt de studietijd op een evenwichtige manier
verdeeld.
Voor examenperiodes krijgen de studenten een blokperiode, en daarbuiten zorgt men voor een goede spreiding
van de opdrachten. Er wordt ook gestreefd naar een gelijkmatige belasting en – buiten de toetsperiodes – het
vermijden van echte piekmomenten.
Naast de veranderende instroom (zie ook 2.7) heeft de opleiding ook te kampen met een fenomeen als
gewenningsvertraging, waarbij studenten veel tijd nodig hebben om zich aan te passen aan het niveau en het
tempo van het geboden onderwijs. Om dit op te vangen, werkt men een leerlijn uit en worden de studenten
gestimuleerd tot nieuwe vormen van studeren: het portfolio-leren en levenslang leren.
284 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

Men is dan ook gestart met een verbeterproject om studenten te motiveren bij het plannen en uitvoeren van hun
studies.
Het recente werken met portfolio’s verhoogt de studielast voor de studenten, zeker als er met verschillende
portfolio’s tegelijk wordt gewerkt. Daarom wil de opleiding Office management in de toekomst evolueren van
verschillende vakgerichte portfolio’s naar één opleidingsbreed, competentiegebaseerde portfolio. Het huidige
portfolio-project streeft de geleidelijke bundeling na van de competenties uit de verschillende portfolio’s, zodat
studenten uiteindelijk met één portfolio zullen werken. De studenten zullen vanaf de eerste tot de laatste periode
van hun opleiding met dit instrument bezig zijn. Het instrument zal – in het kader van de zelfsturing van de
student - eerst volledig gestuurd zijn, daarna gedeeltelijk gestuurd en ten slotte zal het ‘zelfstandig leren’
ondersteunen en structureren.
De studenten vermelden tijdens het gesprek met de visitatiecommissie, dat de studielast varieert afhankelijk van
de periode in het jaar. Heel wat studenten stellen dat de eerste en tweede periode van het academiejaar als erg
druk, de derde periode zou minder druk zijn en de 4 e periode weer drukker.
Andere studenten beweren dan weer dat de studiebelasting afhangt van jaar tot jaar en van afstudeerrichting tot
afstudeerrichting.
In het algemeen stellen studenten en afgestudeerden (van de vroegere opleiding) dat de opleiding studeerbaar is
binnen de begrote studietijd.
De recent gewijzigde stageduur naar twaalf weken wordt door de eerste generatiestudenten, die voor het eerst
twaalf weken stage krijgen, als zwaar ervaren (in verhouding tot de niet gewijzigde geprogrammeerde
lesinhouden). De huidige derdejaarsstudenten zijn de eerste afgestudeerden met een stage van twaalf weken,
maar moeten wel nog dezelfde hoeveelheid theorie verwerken als de studenten die vroeger slechts zes weken
stage hadden. Deze studiebelasting is al meegedeeld aan de coördinatoren. De studiebelasting is in het totaal
hetzelfde gebleven maar er zijn wel minder lesuren georganiseerd, waardoor verschuivingen binnen de
opleidingsonderdelen zijn gebeurd.
Vooral bijkomende opdrachten tijdens de stages worden als bijkomende studiebelasting ervaren.
In het kader van het verbeterproject met betrekking tot het verminderen van de studielast hebben de
opleidingsverantwoordelijken in de eerste plaats gewerkt aan een betere verdeling van de opdrachten en
examens.
Vanaf 2005 worden studietijdmetingen gedaan via een elektronische module in Blackboard. Er wordt gewerkt met
korte vragen, waardoor de remediëring vlugger kan gebeuren. Volgens de opleidingsverantwoordelijken ligt – op
basis van de eerste analyses van de resultaten van deze elektronisch bevraging - de reële studietijd bij de
geschatte studietijd.
Het vak Medische terminologie beschouwen en ervaren de studenten en lectoren effectief als een moeilijk vak.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie stelt voor verder te reflecteren over de wenselijkheid en het gevoerde beleid rond de
introductie en uitwerking van het portfolioleren.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 285

Facet 2.6: Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Men kiest duidelijk voor een grote variatie in didactische werkvormen. Het ZER geeft een goed overzicht van de
gebruikte werkvormen per afstudeerrichting. De gehanteerde werkvormen worden ook opgenomen in de
didactische werkkaarten per opleidingsonderdeel.
In het ZER 2 wordt – aansluitend op de nieuwe ontwikkelingen in de afstudeerrichtingen – ook een opsomming
gegeven van de verschillende verbeterprojecten en de implicaties op de gebruikte didactische werkvormen in de
verschillende modules. Een gedetailleerde toelichting wordt gegeven voor onder meer de volgende modules:
Medische vorming en Sociale administratie en Sociale administratie.
Deze nieuwe projecten in het kader van de geactualiseerde onderwijsvisie leidden ook tot accentverschuivingen
in de didactische werkvormen. Veel aandacht gaat hierbij naar het werken met de portfolio, het
zelfsturingsproject, het doelgericht en competentiegericht werken en projecten uitvoeren met een resultaatsverbintenis.
De gehanteerde didactische werkvormen worden gekozen in functie van de rollen van de lector en de student,
aansluitend op de gehanteerde onderwijsvisie binnen de opleiding. De student staat centraal in het onderwijsproces,
dat steunt op de interactie tussen lector en student en dat uitgaat van de gezamenlijke verantwoordelijkheid van
student en lector (en team) voor het welslagen van de opleiding. De student speelt een actieve rol in het
onderwijsproces. Het zwaartepunt in de rol van de lector verschuift van kennisoverdrager naar begeleider. De
didactische werkvormen worden daaraan aangepast. Hoorcolleges, oefeningen en onderwijsleergesprekken zijn
de meest gebruikte werkvormen. Iets minder frequent gebruikte werkvormen zijn zelfstudie, interactieve
werkvormen en groepswerk. Het minst gebruikt zijn de overige werkvormen (case study, lectuur, talenpractica,
presentaties, rollenspel, conversatie…), die specifiek behoren tot een aantal opleidingsonderdelen.
Met het oog op de zelfsturing van de student worden vanaf het academiejaar 2005-2006 kritische succesfactoren
en prestatie-indicatoren met betrekking tot zelfsturing van de student(e) vastgelegd.
Het onderwijsproces wordt – naast monitoring tijdens leergesprekken – ook sterk elektronisch uitgevoerd en
begeleid. Naast de meer traditionele onderwijsmiddelen, zoals naslagwerken, hand-outs, lectuur en losse
publicaties, is er ook plaats voor technologische onderwijsmiddelen, zoals internet en het Blackboard Learning
System, transparanten en PPP, cd-roms, intranet en video, radio en tv. In een aantal gevallen wordt ook het
persoonlijke logboek als leermiddel gebruikt. Probleemgestuurd onderwijs (PGO) en het werken met de portfolio
werden in het academiejaar 2003-2004 geïntroduceerd.
Het portfolio wordt op verschillende manieren gebruikt: als ontwikkelingsportfolio, als begeleidingportfolio en als
evaluatieportfolio. De functie van het portfolio is bedoeld voor het ondersteunen van de ontwikkeling van de
competenties van de student, door ingebouwde reflectie en zelfevaluatie: het zogenaamde ontwikkelingsportfolio.
De student ontdekt eigen lacunes en kan die zelf invullen.
286 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

Het transparante leerproces, in de portfolio zichtbaar gemaakte vooruitgang en het gevoel zelf (mee) te sturen,
resulteren in sterker gemotiveerde en bewuster lerende studenten. Het instrument kan ook omgevormd worden
tot een evaluatieportfolio voor de summatieve feedback op het einde van één of meerdere modules. Student en
lector geven in co-assessment punten voor proces en product. Op het einde van het studietraject kan het portfolio
ook dienst doen als presentatieportfolio, dat de student meeneemt naar sollicitatiegesprekken. Het is dan ook het
startportfolio voor verder levenslang leren. In het ZER 2 wordt deze actuele ontwikkeling uitvoerig en didactisch
grondig toegelicht. Laatstejaarsstudenten en afgestudeerden hebben vragen over de relatie tussen de stage en
de inhoudelijke opleidingsonderdelen in het derde jaar, maar hebben duidelijk zicht op de motivering vanuit de
school om deze opleidingsonderdelen te programmeren, en ervaren zelf de zinvolheid om hierdoor in de laatste
(4 e ) periode nog bepaalde competenties en eindkwalificaties te verbeteren.
De visitatiecommissie stelt zich – samen met de afgestudeerden en bepaalde laatstejaarsstudenten – vragen
naar de zinvolheid en opportuniteit om studiepunten toe te kennen aan het vak religie.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie adviseert om verder te werken aan de zelfsturing van de studenten.
Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De criteria en de wijze van beoordeling door de examencommissie zijn afhankelijk van de wettelijke normen. De
criteria en de wijze van beoordeling door de evaluatoren, en de criteria en de wijze van beoordeling door de
examencommissie zijn bekend bij de studenten en het personeel. Alle evaluatoren van een bepaald studiejaar
maken deel uit van de examencommissie van dat jaar.
De beoordelingsprocedure en -criteria zijn opgenomen in de Hogeschoolonderwijs- en examenregeling (HOE), de
Departementale onderwijs- en examenregeling (DOE) en in het vademecum van de didactische steekkaarten die
in de studiegids zijn gebundeld. In het begin van het academiejaar ontvangt elke student deze drie documenten.
Op een onthaalsessie overloopt de groepsbegeleider samen met de studenten de HOE, de DOE en het
vademecum. Elke lector geeft een toelichting bij de didactische steekkaart van zijn opleidingsonderdeel en de
daarbij gehanteerde examenvorm.
De opleiding hanteert een heel gamma aan evaluatievormen in relatie tot de doelstellingen van de
opleidingsonderdelen. De student kan in de didactische steekkaart voor elk opleidingsonderdeel de evaluatievorm
terugvinden. Naast schriftelijke en mondelinge examens hanteert men ook gemengde examenvormen.
Het klassieke schriftelijke examen neemt nog altijd een grote plaats in. Via bijscholingen worden lectoren opgeleid
in nieuwe evaluatievormen; deze evaluatievormen worden gradueel ingevoerd. Zo wordt peer- en co-assessment
systematisch ingebouwd.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 287

De aard van de toetsen en evaluaties evolueert mee met mate van sturing van studenten. In het eerste jaar
worden effectief voorbeeldtoetsen georganiseerd; in het tweede jaar gebeurt dat via Blackboard.
Voorbeeldtoetsen worden vooral afgenomen voor opleidingsonderdelen waar geen tussentijdse toetsen zijn over
kleinere vakdelen die meetellen voor de eindbeoordeling. De studenten ervaren deze voorbeeldtoetsen als erg
zinvol, maar niet alle studenten vinden het nodig om het systeem van proefexamens te veralgemenen. Gezien
deze voorbeeldtoetsen vaak tijdens de lessen worden georganiseerd, kiest een aantal studenten ook voor meer
les en minder voorbeeldtoetsen.
Praktijk en stage worden voornamelijk geëvalueerd via schriftelijke en mondelinge rapportering. De beoordeling is
afhankelijk van de opdracht in de drie opleidingsjaren. Verschillende lectoren evalueren de studenten, vanuit
verschillende disciplines. Vanaf het academiejaar 2004-2005 worden de studenten ook geëvalueerd met
peerassessment. De globale beoordeling van de stage in het derde jaar is samengesteld uit punten voor de
eigenlijke stage (40 %), het stageverslag (20 %), het rondetafelgesprek (20 %) en een stageopdracht gekoppeld
aan een onderwijsactiviteit (20 %). Tijdens een afrondend evaluatiegesprek met de student worden de
stageplaats, de stage, het verslag en de eindscore zelf besproken. De beoordeling van het eindwerk van de
afstudeerrichting Medical management assistant bestaat voor 50 % uit inhoud en bibliografie en 50 % uit de
mondelinge presentatie.
Vertegenwoordigers uit het beroepenveld gebruiken voor de stage-evaluatie competentielijsten maar vinden het
oude systeem (kennis, vaardigheden en attitudes) beter. Men neemt bovendien een aantal competenties in deze
lijsten op die volgens vertegenwoordigers uit het beroepenveld onmogelijk kunnen gerealiseerd worden binnen de
vooropgestelde stageperiode.
Steeds meer worden attitudes en competenties geëvalueerd. Bijsturing van de stage is ook tussentijds mogelijk.
Negatieve evaluaties vanuit de stageplaats hebben volgens de stagementoren vaak te maken met een tekort aan
attitudes.
De organisatie van de examens gebeurt centraal met inspraak van de vaklectoren. Ook het opleidingshoofd en de
coördinatoren hebben een grote inbreng. De studenten hebben via de studentenraad inspraak in het
examenrooster. De eindverantwoordelijkheid voor de hele organisatie ligt bij het adjunct-departementshoofd
Administratie.
Studenten beweren nu minder problemen te hebben met betrekking tot het examen- en lessenrooster; zij hebben
ook meer inspraak en veel informatie wordt via Blackboard ter beschikking gesteld.
De modularisering van het onderwijs in de BAMAstructuur zorgt voor een enorme ommekeer in de timing van de
examens. Het academiejaar wordt dan opgesplitst in vier blokken. Na elk blok is er in principe een testweek.
Studenten hebben inzagerecht in hun examenresultaten, klassikaal en individueel op vraag van de student voor
de examens afgelegd in januari, individueel voor de examens van juni en september. Studenten kunnen een
beroep doen op de Ombudsdienst tijdens de examenperiodes. Bovendien kunnen ze ook een beroep doen op de
groepsbegeleiders. Elke groep heeft een lector die de belangen van de studenten in die groep extra behartigt, de
studenten informeert en hen extra begeleidt. Een deel van die extra begeleiding bestaat uit een bespreking van
de examenresultaten met elke student apart.
De vertegenwoordigers van de Ombudsdienst bevestigen; dat er een goede samenwerking is met het OP en met
de studenten. Zij beweren dat er weinig of geen fundamentele inhoudelijke klachten zijn over examens, tenzij
soms een technische fout. De studenten bevestigen dit.
288 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

Aanbevelingen voor verbetering :
- De visitatiecommissie stelt voor om nog meer te werken naar een consequente, eenvormige permanente
evaluatie.
Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
- Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De curriculumvernieuwing en de start van een nieuwe afstudeerrichting die in het academiejaar 2004-2005 heeft
plaatsgevonden, tegelijk met de invoering van de bachelorstructuur, had onmiddellijk een verhoging van de
instroom tot gevolg, wat leidde tot een stijging van het totale aantal studenten met meer dan 30 %.
De instroom van de studenten in het eerste jaar Office management is de laatste jaren sterk gewijzigd. In de jaren
tachtig en begin de jaren negentig bestond de totale instroom bijna volledig uit ASO-studenten.
Vooral met de verlenging van de studieduur van twee naar drie jaar is de instroom van studenten uit het TSO sterk
toegenomen. De instroom van TSO-studenten groeit nog steeds, in die mate zelfs, dat nu al de helft van alle
studenten uit het TSO komt, terwijl het aantal ASO-studenten voortdurend vermindert. Op drie academiejaren is dit
aandeel zelfs met 12 % gezakt tot 43,8 %. Nieuw is ook een – voorlopig kleine – instroom van BSO-studenten van
circa 4 %.
Dit had en heeft – volgens de opleidingsverantwoordelijken – onvermijdelijk gevolgen voor de inhoud van het
programma, omdat de opleiding de studeerbaarheid wil respecteren. De instromers hebben niet altijd de juiste
voorkennis, of missen voorkennis om een vak te kunnen studeren.
Tijdens infodagen geeft men aan de studenten een zo goed mogelijk beeld van de moeilijkheidsgraad van de
opleiding, met het doel om bepaalde groepen (BSO) in bepaalde situaties toch de opleiding af te raden. De
wetgeving verplicht de opleiding echter om iedereen te aanvaarden.
Om de instroomongelijkheid af te bouwen, heeft men in het verleden instapcursussen voorzien, maar die zijn
weinig bevolkt en trekken vooral studenten aan die de bijspijkering niet nodig hebben. In 2006-2007 zal men deze
cursussen opnieuw programmeren, gecombineerd met ICT.
Instromende studenten kunnen ook hun taalniveau zelf testen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 289

De opleiding werkt ook aan een project ‘begeleid zelfstandig leren’ met een modulaire opbouw en remediërende
oefeningen. Er is hierbij ook een verschuiving van kennis- naar competentieverwerving. Studenten met een
goede kennis van talen kunnen vervroegd examens afleggen over bepaalde taalmodules. De instroom kan
verschillend zijn, maar de uitstroom moet finaal gelijk zijn.
Naast de beschreven veranderende instroom wordt de opleiding ook geconfronteerd met een fenomeen als
gewenningsvertraging, waarbij studenten veel tijd nodig hebben om zich aan te passen aan het niveau en het
tempo van het geboden onderwijs. Om dit op te vangen, werkt men samen met de student een individuele leerlijn
uit en worden de studenten gestimuleerd tot nieuwe vormen van studeren, onder meer door de introductie van het
portfolioleren en de graduele kennismaking met het levenslange leren.
De commissie waardeert de aandacht in het instroombeleid voor specifieke doelgroepen, met name allochtonen,
mensen met een functiebeperking en anderstaligen.
- Allochtone studenten kunnen instromen via het project ‘Motief’
‘Motief’ is gericht op de verbetering van de in- en doorstroom van allochtone studenten. Dit project is
ontstaan in de schoot van de hogeschooldienst Studentenzaken en wordt van daaruit door een expert
ondersteund. ‘Motief’ bestaat uit allochtone studenten die een opleiding volgen of volgden binnen de Karel
de Grote-Hogeschool. Zij nemen een voorbeeldfunctie op en willen op basis van de uitwisseling van hun
ervaringen allochtone jongeren aanmoedigen om ook de stap naar het hoger onderwijs te zetten. Vanaf het
academiejaar 2004-2005 is er ook een project ‘peter- en meterschap’, waarbij allochtone studenten uit de
hogere jaren de rol van peter of meter voor eerstejaars op zich nemen.
- Studenten met functiebeperkingen
De opleiding Office management doet een speciale inspanning om studenten met een handicap de kans te
bieden in het gewone onderwijs een diploma te behalen. Dit vertaalt zich voornamelijk in aangepaste
examenvormen. De dienst Studentenzaken treedt hierbij altijd op als expertisecentrum, als centraal
aanspreekpunt en als coördinator van alle betrokken medewerkers. De studenten kunnen een beroep doen
op een GON-medewerker.
- Anderstalige nieuwkomers
Voor anderstalige nieuwkomers werd een gestandardiseerde taaltest ontwikkeld, in samenwerking met het
Centrum voor Talen. Er is een draaiboek ter beschikking met de te volgen stappen.
Naast de standaardafstudeertrajecten biedt de opleiding Office management op dit ogenblik verschillende
flexibele leerwegen om het einddiploma te behalen. De relatie tussen het programma en flexibele leertrajecten zal
op middellange termijn nog meer veranderen door de introductie van het Flexibiliseringsdecreet. De Karel de
Grote-Hogeschool beschouwt de (nieuwe) decretale mogelijkheid om het onderwijs te flexibiliseren als een kans
om zich als onderwijsinstelling aan te passen aan de omgeving, die steeds verandert en heterogener wordt. De
Karel de Grote-Hogeschool wil daarom zijn opleidingen qua inhoud, vorm en organisatie flexibel aanbieden. De
opleiding is zich bewust dat de coherentie binnen de individuele trajecten moet bewaakt worden.
Studenten kunnen ook inschrijven als deeltijds student. Studenten die een jaar moeten overdoen krijgen de
mogelijkheid opleidingsonderdelen vooraf te nemen in een hoger jaar. Er wordt voor hen een Individueel
aangepast jaarprogramma (IAJ) uitgewerkt. De vereiste voorkennis bij elk opleidingsonderdeel en de al behaalde
resultaten, bepalen het toegelaten traject. De dienst Studentenzaken coördineert de administratieve opvolging
van de IAJ-dossiers en garandeert op die manier de gelijkberechtiging van de studenten.
De laatste jaren is er een steeds groeiende interesse van instromers met elders of eerder verworven kwalificaties
(EVK’s). Het gaat hier zowel om studenten die een tweede diploma willen behalen als om studenten die zich
heroriënteren na een (gedeeltelijk) geslaagd jaar in een andere instelling (ZER 2).
De dienst Studentenzaken heeft, in samenspraak met de opleiding, voor die instromers voorbeeldcurricula
samengesteld, die als basis dienen voor de samenstelling van aan de individuele student aangepaste
studieduurverkortingsprogramma’s. De visitatiecommissie heeft uit gesprekken met studenten en afgestudeerden
290 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

vastgesteld, dat de studenten goed op de hoogte zijn van studieduurverkortingsmogelijkheden.
In het academiejaar 2005-2006 zijn vier studenten ingeschreven in kader van project ‘Motief’.
Aanbevelingen voor verbetering
- De visitatiecommissie stelt voor het instroom-, doorstroom- en uitstroombeleid nog beter te stroomlijnen en te
structureren.
- De visitatiecommissie stelt voor om de interculturalisering en het daaraan verbonden beleid om meer
diversiteit in de instroom mogelijk te maken, verder uit te bouwen.
Oordeel over onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: goed
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: voldoende
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: goed
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma van alle afstudeerrichtingen aan de basiskwaliteit
voldoet. Het programma is een adequate vertaling van de opleidingsdoelstellingen. De talen zijn erg
praktijkgericht; de samenwerking met het Centrum voor Vreemde talen is een pluspunt. De internationalisering
wordt ondersteund via de International Business Course; het opleidingsonderdeel Interculturele communicatie is
een troef. De afstemming van vormgeving en inhoud is adequaat; er worden moderne didactische werkvormen
gebruikt. De beoordeling en toetsing is afgestemd op het niveau van een bachelor. Het oordeel van de commissie
over het onderwerp programma is daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 291

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De visitatiecommissie heeft aan de hand van de beschikbare documenten kunnen vaststellen, dat het personeel
voldoende expertise heeft om het programma adequaat te kunnen invullen.
Sinds enkele jaren heeft de hogeschool een duidelijk beleid met betrekking tot de aanstelling van nieuw
personeel.
Bij de selectie van nieuwe lectoren, praktijklectoren en administratieve medewerkers besteedt men bijzondere
aandacht aan de competenties die nodig zijn voor de betreffende opdracht.
Er is binnen de Karel de Grote-Hogeschool een systeem uitgebouwd voor het voeren van functionerings- en/of
evaluatiegesprekken.
Tweejaarlijks houdt het opleidingshoofd een functioneringsgesprek met elke lector, waarbij deze laatste ook zijn
voorkeurthema’s voor professionalisering indient. De veertig functioneringsgesprekken in Office management zijn
gevoerd tussen mei en november 2005.
In dit gesprek wordt een PDCA-traject afgesproken tegen het volgende functioneringsgesprek, rekening houdend
met een persoonlijk actieplan en een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP).
Uit de gesprekken blijkt dat de procedure voor het voeren van functionerings- en evaluatiegesprekken door de
OP-leden gekend is en effectief toegepast wordt.
Met het professionaliseringsplan wil de opleiding zorgen voor het ontwikkelen van de juiste competenties, het
teamwerk stimuleren, teambuildingactiviteiten uitbouwen en de communicatie binnen het team verbeteren.
In het ZER 2 wordt uitgelegd hoe dergelijke gesprekken resulteren in een bijscholingsbeleid.
Hieraan wordt zoveel mogelijk tegemoetgekomen via een vormings- en bijscholingsaanbod van de associatie, de
hogeschool, het departement en/of de opleiding. De hogeschool biedt het professionaliseringsaanbod
‘Onderwijzen met souplesse’ aan. Het programma wordt meegedeeld via het personeelsblad ‘Tam-Tam’.
Het belang dat de hogeschool hecht aan de professionalisering van zijn personeel, wordt geïllustreerd door de
beslissing om in de prestatieregeling 5 % van de opdracht voor te behouden aan vorming. Het departement
voorziet in een ruim budget voor bijscholingscursussen. Voor 2004 bedroeg dit budget circa 25 000 euro.
De professionalisering wordt niet gestuurd: OP en ATP beslissen zelf aan welke vorming of opleiding ze
deelnemen. Met het oog op het uitbouwen van competentiemanagement, en met het oog op de grote
veranderingen die zich steeds vaker in het hoger onderwijs voordoen, worden hogeschoolbreed specifieke
opleidingen georganiseerd, waaraan deelname van vooraf bepaalde categorieën personeelsleden soms verplicht
is. Vanaf 2005 wordt gestart met de uitbouw van een competentiedatabase voor het personeel, met onder meer
een opleidingsplan voor het personeel.
292 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

De meeste bijscholingsopleidingen worden gevolgd in functie van onderwijsvernieuwing: nieuwe didactische
werkvormen, evaluatietechnieken, teamwork of vergadertechnieken. Voor (aspirant-)leidinggevenden biedt men
een managementopleiding aan.
Voor de bijscholingen rond vreemde talen werkt men samen met het Centrum Vreemde Talen. Deze
samenwerking wordt uitvoerig toegelicht in het gesprek met de visitatiecommissie. Opvolging van
bijscholingsbehoeften garandeert men door de aanwezigheid van een verantwoordelijke van het Centrum voor
Vreemde Talen op vakgroepvergaderingen van de opleiding Office management. Deze vertegenwoordiger van
het Centrum Vreemde Talen informeert het OP ook over studiedagen, nieuwe boeken en actuele oefeningen met
betrekking tot vreemde talen.
Als onderzoeker ontwikkelt zij bovendien voor de Karel de Grote-Hogeschool ook nieuwe projecten (bijvoorbeeld
Portfolio).
Ook vanuit de ICT-verantwoordelijken worden trainingen georganiseerd met betrekking tot het technische deel
van de vernieuwingen in de ICT-infrastructuur. De inhoudelijke bijscholing rond ICT gebeurt via andere kanalen.
In ‘Bamaflex’ (het vroegere ‘Informat’) zitten automatiseringsmogelijkheden om heel wat gegevens
klantvriendelijker en gebruiksvriendelijker op te stellen en te verwerken. Relaties worden uitgewerkt met
betrekking tot studentengroepen, puntenregistratie en puntentelling, toewijzen van punten, vrijstellingen…
Lectoren bevestigen tijdens het gesprek met de visitatiecommissie het bestaan van bijscholingen. Gegevens in
verband met bijscholingen worden systematisch en per individu bijgehouden in de persoonlijke portfolio’s.
Individuele lectoren hebben inspraak in vakinhoudelijke, onderwijskundige en didactische aangelegenheden via de
vakgroep, de stafraad, de opleidingsraad en de personeelsvergadering. Binnen de opleiding zijn zeven
vakgroepen actief: Duits, Frans, Engels, Nederlands, Economische opleidingsonderdelen, ICT en Medischsociaal.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 293

Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Op één lector na is iedereen geaggregeerd voor het onderwijs. Verschillende lectoren hebben bovendien
bijkomende getuigschriften of mastergraden. Er wordt in het ZER een exhaustieve lijst gegeven met betrekking tot
de kwalificaties en competenties van het OP. Bij recente aanwervingen wordt prioritair uitdrukkelijk gekozen voor
lectoren die ook nog in het bedrijfsleven werken, of die een ruime ervaring in het bedrijfsleven konden voorleggen.
Heel wat personeelsleden zijn buiten hun onderwijsopdracht actief in allerlei verenigingen en organisaties, waar
ze vaak een leidinggevende of stuwende organisatorische taak hebben. Heel wat van de ervaringen die daar
worden opgedaan en contacten die daar worden gelegd, verrijken het aangeboden lesmateriaal.
De opleiding onderhoudt ook nauwe contacten met beroepsverenigingen, zoals VVMS, Distinguo, EUMA, en
regelmatig wonen OP-leden hun studiedagen en congressen bij, of zijn ze medeorganisator.
De opleiding ontvangt regelmatig gastsprekers, die tijdens hoorcolleges als deskundigen in gespecialiseerde
materies optreden. Er worden ook verschillende bedrijfsbezoeken ingericht, meestal tijdens de projectweken. Ook
nodigt men regelmatig een aantal experts uit voor lezingen in het kader van de bonuskaart.
Informatie over vormings- en/of bijscholingsmogelijkheden (inhoud en data) wordt volgens het OP systematisch
uitgewisseld via feedback in de vakgroepen.
Voor elke personeelslid is 5 % van de tijdbesteding voorzien voor bijscholing. Dit wordt vooral georganiseerd via
formele bijscholing. Er is in de praktijk minder interesse voor vakoverschrijdende vormingen.
Departementaal wordt er vanaf 2005 27 000 euro voorzien voor bijscholing (voordien was dat 25 000 euro). Dit
bedrag wordt verdeeld over de vier opleidingen van het departement, maar wordt in de praktijk niet opgebruikt.
Nu spoort men het personeel meer en meer aan, verplicht men het bijna, om bijscholingen te volgen. De opleiding
Office management gebruikt haar aandeel. Bepaalde opleidingen en bijscholingen (onder andere rond ICT)
organiseert men departementaal. Het OP en ATP kennen de procedure voor het aanvragen en volgen van
bijscholing. Het opleidingshoofd geeft zijn goedkeuring voor opleidingsspecifieke vorming. Het departementshoofd
beslist over algemene vorming.
Ook via internationale contacten garandeert men de professionele gerichtheid. Hierbij wordt onder meer verwezen
naar de betrokkenheid bij projecten, zoals eLancenet (European Resource and Language Centre Network) en
eEuroInclusion. Beide projecten vallen onder het programma Socrates Lingua 1 van de Europese Unie. Met
betrekking tot het taalonderwijs verwijst men naar LWULT-talen. Deze projecten houden de opleidingsverantwoordelijken
van de opleiding Office management op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in de snel
veranderende wereld van technologie, die ook in de Language Resource Centres om voortdurende alertheid
vraagt.
294 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Op 30 juni 2004 telde de opleiding 52 statutaire onderwijspersoneelsleden, van wie 37 benoemden en 15
tijdelijken.
De manvrouwratio is 28/24.
In de opleiding Office management werken iets meer dan 17 VTE’s, verdeeld over 53 personeelsleden:
- 8,9 VTE taallectoren;
- 1,9 VTE verantwoordelijk voor ICT-toepassingen;
- 2,125 VTE verantwoordelijk voor managementsopleidingsonderdelen
- 1,9 verantwoordelijk voor medisch-Sociale opleidingsonderdelen
- 0,295 VTE is lector ethiek.
Voor het academiejaar 2003-2004 werden 6,92 VTE lectoren per 100 studenten of 14,63 studenten per lector
ingezet.
De administratieve ondersteuning bedroeg 0,8 ATP’ers voor 100 studenten.
Van het OP-personeel is 90 % lector, 10 % is praktijklector.
De leeftijdspiramide verdient aandacht. Bijna de helft van de personeelsleden is 50 jaar of ouder, 40 % is tussen
de 40 en 49 jaar. De jongste collega is 27 jaar, de oudste is 61.
Binnen de opleiding werken momenteel veel nieuwe personeelsleden, maar het aantal personeelsleden dat
andere taken wil opnemen, is beperkt. Lectoren zijn niet zo erg bereid om jobrotatie te vervullen in de
bedrijfswereld, eerder omgekeerd. OP-leden zijn niet altijd bereid om onderwijsondersteunende en/of
organisatorische taken op te nemen. Jobrotatie is in de opleiding Office management beperkt. Sommige OPleden
wensen bovendien expliciet geen organisatorische taken te vervullen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie stelt voor om de onderwijs- en beleidsondersteunende taken efficiënter in te zetten.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 295

Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: goed
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is, en dit voor alle
afstudeerrichtingen. De opleiding beschikt over gekwalificeerd en professioneel gedreven personeel, en voert een
personeelsbeleid dat recht doet aan het goed functioneren in het onderwijsproces. Er is aandacht voor de
pedagogische en didactische vorming van het lectorenkorps. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom als
positief.
296 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De campus is gehuisvest aan de Groenplaats. De opleiding maakt momenteel ook gebruik van een aantal lokalen
op de campus Stadswaag. De Karel de Grote-Hogeschool heeft beslist om de gelijkvloerse verdieping aan de
Groenplaats volledig te verbouwen. Hierin zal een nieuwe aula worden gebouwd. Deze nieuwe aula met 257
plaatsen zal van alle nodige multimediafaciliteiten voorzien zijn. De rest van de gelijkvloerse verdieping wordt één
groot, flexibel studielandschap, waarin ook een bibliotheek wordt ingericht. Het huidige gebouw wordt momenteel
om 18 uur voor het publiek gesloten, waardoor de infrastructuur (onder meer internetlokaal en bibliotheek) ’s
avonds niet voor studenten toegankelijk is. De verhuis van het onthaal naar de benedenverdieping zal het
mogelijk maken de hogeschool ook ’s avonds toegankelijk te maken, zodat studenten, veel meer dan nu, zullen
kunnen gebruik maken van het ‘studiehuis’. Alle bestaande klassieke leslokalen zijn uitgerust met een
overheadprojector; een aantal bovendien met een computer met beamer. De infrastructurele faciliteiten voldoen
om de opleidingsbehoeften in te vullen en de opleiding haar specifieke opleidingsdoelstellingen te laten
realiseren.
Het ICT-studentennetwerk is departementaal georganiseerd. Deze studentennetwerken zijn onderling niet met
elkaar verbonden. Het computernetwerk wordt momenteel hertekend naar de volgende logische domeinen:
administratie, lectoren, onderzoek en studenten. Hierdoor worden gemeenschappelijke diensten zoals ‘Anytime
Anywhere Learning’ (AAL), ‘wireless computing’ en ‘e-werken over de departementen heen aangeboden.
Het departement beschikt over 17 computerlokalen met 550 pc’s, een vrij internetlokaal en een lokaal voor
groepswerk. Alle pc’s worden standaard voorzien van het Windows-besturingssysteem en de Officebureauapplicaties
met geïntegreerde woordenboeken. Specifiek voor de opleiding Office management beschikt
het departement over drie professionele talenpractica. Deze zijn uitgerust met een analoog systeem; één beschikt
ook over een digitaal systeem.
Er is ook een uitgebreide bibliotheekwerking en een zelfstudielandschap. De collectie is afgestemd op de
curriculuminhouden van de opleiding
In 2000 werd in de hogeschool het elektronische leerplatform Blackboard Learning Syste (BB) geïntroduceerd.
De interne communicatie verloopt via de elektronische nieuwsbrief ‘TamTam’ die tweewekelijks voor informatieuitwisseling
tussen al de personeelsleden zorgt.
De leden van de visitatiecommissie bevestigen – naar aanleiding van het bezoek aan de campus – de goede
accommodatiemogelijkheden voor lectoren en studenten.
De derdejaarsstudenten en afgestudeerden bevestigen ook, dat de accommodatie momenteel ruim voldoende is,
en dat er effectief veel gebruik gemaakt wordt van de bibliotheek, de ICT-voorzieningen en de interne
elektronische communicatie via Blackboard. Studenten maken vooral gebruik van kranten, recente tijdschriften en
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 297

magazines, en van elektronische databanken (zoals De sociale gids). Alle studenten bevestigen, dat ze van thuis
uit kunnen inloggen op de website van de Karel de Grote-Hogeschool.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie stelt voor de interne communicatie naar personeel en studenten verder te
professionaliseren en de helpdesk voor het personeel verder te automatiseren en uit te bouwen.
Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het informatiebeleid voor abituriënten werd naar aanleiding van een bevraging bij nieuwe studenten meer
afgestemd op de behoeften: algemene informatie via de Grote Krant, opleidingsbrochures, SID-in’s, drie
informatiedagen waarop de toekomstige studenten kunnen kennismaken met lectoren, studenten, leermiddelen
en studieondersteunende diensten.
Nieuwe studenten worden van bij de inschrijving wegwijs gemaakt in de hogeschool. Zij krijgen een infobrochure,
en een toelichting door studenten van de hogere jaren en door de vertegenwoordigers van de Studentenraad.
De studentenondersteuning wordt gestuurd vanuit de centrale dienst Studentenzaken en ondersteunt de
departementale diensten Studentenzaken.
De dienst Studentenzaken van het departement HWBK telt 5 VTE. De medewerkers voeren een aantal taken zelf
uit zoals de studiekeuzebegeleiding, de ombudstaak, de studiebegeleiding, de informatie over vervolgtrajecten
voor afgestudeerden, het doelgroepenbeleid en de organisatie van de plaatsingsdienst. Voor de psychosociale
begeleiding door SOVO treedt de dienst Studentenzaken op als coördinator.
De dienst werkt concreet op vier grote actieterreinen:
1. Het uitwerken en actualiseren van het departementale Onderwijs- en Examenreglement (in samenwerking
met de hogeschooldienst);
2. de ombudswerking;
3. de studiebegeleiding;
4. de informatie en de begeleiding van individuele leertrajecten en van specifieke doelgroepen.
Het departement heeft gekozen voor een volledige herstructurering van de dienst Studentenzaken. In het ZER 2
wordt deze gewijzigde werking uitvoerig toegelicht en schematisch voorgesteld.
298 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

De vaklectoren blijven het eerste aanspreekpunt voor de student die nood heeft aan studiebegeleiding. De
medewekers van de dienst Studentenzaken fungeren als studie(methode)begeleiders, waar studenten terecht
kunnen met vragen rond studiemethode of heroriëntering. Ook groepssessies over plannen, studiemethodologie
en examenvoorbereidingen komen aan bod.
In het kader van de flexibilisering zal in de toekomst de functie van studie(methode)begeleider geheroriënteerd
worden naar preventie van studieproblemen (zowel op het niveau van de studenten als op het niveau van de
lectoren). Daarnaast zal men leertrajectbegeleiders aanstellen, die de individuele student zullen ondersteunen in
zijn studievoortgang.
Tijdens het gesprek met de leden van de visitatiecommissie bevestigen de laatstejaarsstudenten het bestaan van
deze intense studiebegeleiding. Sommige studenten ervaren deze intense persoonlijke begeleiding en opvolging
(bijvoorbeeld bij ziekte) als erg zinvol, anderen benadrukken de behoefte aan meer zelfstandigheid. Begeleiding
kan niet verplicht worden. De verantwoordelijken voor de studiebegeleiding betreuren dat zij vooral studenten
bereiken die deze begeleiding in feite niet direct nodig hebben. Er worden allerlei bijkomende initiatieven
genomen om iedereen te bereiken. Het blijft volgens de studiebegeleiders een evenwichtsoefening tussen
bemoeizucht en bemoeizorg.
Niettegenstaande verschillende vormen van studenten- en studiebegeleiding blijft het voor een aantal studenten
niet altijd duidelijk bij wie zij moeten zijn met bepaalde klachten en problemen.
De recente elektronische interne communicatie via ‘Tam Tam’ en ‘Blackboard’ is een duidelijke verbetering in
vergelijking met vroeger, maar wordt nog niet systematisch door iedereen gebruikt.
Naast een algemeen systeem van studie- en studentenbegeleiding zijn ook bepaalde individuele tests voorzien.
De test ‘Open sky’ voor oriëntatie en studiekeuze, laat toe studenten nog meer te begeleiden en te oriënteren in
hun studiekeuze. Ook de psychosociale input vanuit SOVO kan leiden tot bijkomende initiatieven voor
studiebegeleiding.
Studenten die afhaken worden ook door de dienst Studiebegeleiding systematisch opgevolgd. Bij het reëel
afhaken voert men een ‘uitstroomgesprek’ en bespreekt men de mogelijke redenen (bijvoorbeeld studiedruk,
bijkomende studentenjob, competentieleren en noodzaak in consequente opvolging) met de studenten. Deze
worden ook doorgegeven aan de opleidingscoördinatoren.
Aanbevelingen voor verbetering:
- De commissie vraagt om voor studenten duidelijkheid te scheppen over de diverse verantwoordelijkheden en
hun domeinen binnen studie- en studentenbegeleiding.
- Studenten met reële en directe noden wat betreft studie- en/of studentenbegeleiding moeten gedetecteerd
kunnen worden.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 299

Oordeel over onderwerp 4 – voorzieningen - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: goed
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende
Is de commissie van mening dat de basiskwaliteit op het vlak van de voorzieningen voor alle afstudeerrichtingen
voldoende is. De opleiding kan beschikken over een adequate infrastructuur. De studie- en studentenbegeleiding
is sterk uitgebouwd. Er is een goede relatie tussen lectoren en studenten op het vlak van ondersteuning en
begeleiding. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
300 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het kwaliteitsbeleid van de Karel de Grote-Hogeschool was in het verleden gebaseerd op PROZA. De
kwaliteitsmetingen werden toen op het niveau van de Karel de Grote-Hogeschool (= hogeschoolbreed)
uitgevoerd. Eerdere visitaties in de hogeschool brachten echter aan het licht, dat het meetinstrument PROZA
onvoldoende werd gebruikt, omdat het merendeel van de personeelsleden dit als erg belastend ervaren.
Het accent ligt nu meer op het consequente gebruik van de PDCA-cirkel. Streefdoel van dit nieuwe kwaliteitsplan is
om kwaliteitszorg meer gestructureerd en procesmatig aan te pakken op opleidingsniveau volgens een
eenvoudig, gemakkelijk hanteerbaar systeem. Het kwaliteitszorgsysteem vertrekt vanuit de kernprocessen (= het
onderwijsproces met de bijhorende onderwijsondersteunende diensten). Activiteiten en (verbeter)processen
worden gepland en uitgevoerd. Daarna wordt onderzocht of ze het gewenste effect hebben opgeleverd. Indien dit
niet het geval is, worden de activiteiten en processen bijgesteld en verbeterd. Hierbij houdt men rekening met de
eisen en behoeften van alle betrokken groepen (opdrachtgevers-overheid, studenten, alumni en werkveld) om
uiteindelijk de beoogde kwaliteit te kunnen leveren. Er gaat bijzondere aandacht naar een vermindering van
administratieve (over)last en het uitbouwen van een duidelijk opvolg- en bewakingssysteem.
Een opvolging van de verbeteracties wordt visueel voorgesteld en is raadpleegbaar via Blackboard.
Het metingenbeleid werd eveneens aangepast om een snelle en flexibele werking toe te laten. Via Blackboard is
een pool van enquêtes beschikbaar, waaruit departementen en opleidingen een keuze kunnen maken. Een team
van deskundigen met expertise in enquêtering en resultaatsbehandeling bewaakt de kwaliteit van de enquêtes.
Het formuleren van streefdoelen en indicatoren zit nog in een aanvangsfase. De hogeschool erkent dit en heeft
daarvan een actiepunt gemaakt voor het strategisch plan 2004-2008. In het ZER 2 worden in het kader van de
doelstelling ‘projecten uitvoeren met een resultaatverbintenis’ volgende projecten opgezet:
- doelstellingen en rendement jaarlijks evalueren: tijdens de laatste opleidingsraad van het academiejaar
worden de realisaties en de verbeterprojecten geanalyseerd en bepaalt men het traject voor het volgend
academiejaar. Doelstellingen en rendement worden op die manier jaarlijks geëvalueerd en vertaald naar het
volgend academiejaar.
- doelstellingen per project definiëren en er een resultaatverbintenis aan koppelen: om het resultaat beter te
kunnen beoordelen, worden de doelstellingen nu in kritische succesfactoren en prestatie-indicatoren
uitgedrukt.
De centrale dienst Kwaliteitszorg coördineert en stuurt de werking van de kwaliteitszorg binnen de hogeschool.
De uitvoering ligt op departementaal vlak.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 301

Op hogeschoolniveau werden vier enquêtes afgenomen:
1. een studententevredenheidsonderzoek bij eerste- en laatstejaarsstudenten tijdens het academiejaar 2003-
2004.
2. een onderzoek naar de ombudsbekendheid bij eerstejaarsstudenten in het academiejaar 2001-2002.
3. een onderzoek naar de reden voor de dalende tendens van studenten om naar het buitenland te gaan onder
de titel ‘Waarom niet naar het buitenland’ bij derdejaarsstudenten in het academiejaar 2002-2003.
4. de SERV-enquête ‘Hogescholen Vlaanderen: Werkdruk en stress’ bij het personeel.
Op departementaal niveau werd bij de studenten een tevredenheidsenquête over het administratieve onthaal en
studentenzaken georganiseerd in januari 2004.
Op het niveau van de opleiding werden in het academiejaar 2003-2004 studenten, afgestudeerden en werkgevers
bevraagt over hun waardering voor de onderwijsprocessen in het academiejaar, studenten ook in het
academiejaar 2005-2006.
In 2001-2002 werd een studietijdmeting uitgevoerd bij de eerstejaarsstudenten.
Ten slotte voerde men nog enkele kleinere enquêtes uit. Deze hadden onder meer betrekking op de tewerkstelling
na de opleiding en de frequentie van het gebruik van talen en ICT tijdens de stage in het derde jaar.
In het kader van het jaarthema ‘Werken aan werk’ zal de hogeschool in de loop van het academiejaar 2006-2007
het personeel bevragen over de werkdruk en de personeelstevredenheid.
De visitatiecommissie stelt vast dat alle betrokken partijen op de hoogte zijn van het kwaliteitszorgsysteem dat
binnen de opleiding wordt gehanteerd. De betrokken actoren illustreren dit door middel van een vermelding van
alle vergaderingen waarbij zij betrokken worden. Zij bevestigen ook dat rekening gehouden wordt met de
resultaten van verschillende bevragingen en opmerkingen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie wijst op het gevaar voor het ‘overstructureren’ van processen.
Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot de
realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Met het nieuwe kwaliteitszorgsysteem werd ook een gemakkelijk hanteerbaar opvolgtraject geïntroduceerd. Het
opvolgtraject voorziet na elke bevraging een analyse in een analyseteam en in een focusgroep. Een analyseteam
is samengesteld uit personeelsleden, bijvoorbeeld de Opleidingsraad of de Departementsraad. Een focusgroep
wordt samengesteld uit leden van de doelgroep. Via een SWOT-analyse worden sterke en zwakke punten
302 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

gedetecteerd en worden verbeteracties gedefinieerd volgens het SMART-principe. De centrale dienst
Kwaliteitszorg volgt de verbeteracties op.
In het ZER worden de verbeteracties uitgebreid toegelicht. Gegevens over de gevolgde procedures voor
verbeterprojecten en het daaraan verbonden tijdspad, werden ter beschikking gesteld van de visitatiecommissie.
Uit de beschikbare documenten en uit de gesprekken kon de commissie afleiden dat er effectief sprake is van
een verbeterbeleid.
De volgende voorbeelden illustreren dit.
- Uit de studententevredenheidsenquêtes (2003-2004) blijkt dat studenten heel wat opmerkingen hadden op
het vlak van de interne organisatie en communicatie. Ondertussen werden hierrond heel wat initiatieven
genomen, zoals het gebrk van elektronische databanken en ‘Valva’. De communicatie naar studenten is ook
verbeterd: de Studentenraad werd opgewaardeerd door te werken met representatieve vertegenwoordigers
per academiejaar.
- Voor de studenten is het nog niet duidelijk waar ze waarvoor terecht kunnen bij de dienst Studentenzaken en
bij de dienst Studentensecretariaat. Als verbeterproject werkt het departement nu aan een kruistabel, die bij
elke administratieve dienst of coördinator beschrijft waarvoor de student daar terecht kan.
- De resultaten van de enquêtes bij de alumni en werkgevers worden omwille van het lage aantal
respondenten met de nodige omzichtigheid behandeld. Om de resultaten van deze enquêtes nog beter te
stofferen en te duiden werkt men vanaf het academiejaar 2004-2005 ook met resonansgroepen.
De verbeterprojecten waaraan het departement tijdens het academiejaar 2004-2005 aandacht besteedde zijn de
volgende:
- Het gebouw zal na de verbouwing (uitgevoerd tijdens het academiejaar 2006-2007) een uniek onthaalpunt
hebben bij de hoofdingang. De ondersteunende diensten en de kantoren van de
opleidingsverantwoordelijken kunnen dan worden samengebracht op de eerste verdieping. Een meer
transparante fysieke indeling zal ook de informele en natuurlijke communicatie tussen diensten en
opleidingen, en studenten ten goede komen.
- Professionalisering van het administratief personeel is noodzakelijk, met het oog op de flexibilisering van het
onderwijs. Tijdens het academiejaar 2005-2006 krijgen de medewerkers bijkomende opleidingen om hun
ICT-vaardigheden, communicatieve vaardigheden en inhoudelijke kennis te verhogen.
- Om de interne communicatie te verbeteren, komt er gedetailleerde informatie (= een kruistabel) die aangeeft
wie verantwoordelijk is voor welke taak. Een geconcentreerde versie wordt in de gangen aangebracht als
wegwijzer. De openingstijden van de diensten worden geoptimaliseerd.
- Vanaf academiejaar 2005-2006 wordt de indeling van het jaar in vier gelijke periodes stapsgewijs ingevoerd.
Deze herindeling heeft de volgende doelstellingen:
- de flexibilisering verhogen door opleidingsonderdelen meerdere keren per jaar aan te bieden;
- de werkdruk voor studenten gelijkmatig verdelen over het jaar, waardoor hun slaagkansen verhogen.
De visitatiecommissie stelt vast dat voor het opstellen van verbeterprojecten vroeger een nauwe samenwerking
bestond tussen de KZ-coördinator en de projectcoördinator. Nu maakt het opstellen van verbeterprojecten deel uit
van een globaal beleid, dat door het centraal bestuur aangestuurd wordt.
Vroeger waren de KZ-initiatieven departementale of opleidingsgerichte initiatieven.
Er waren in 2003 nog geen verbeteracties opgezet. Vanaf 2004-2005 werden verbeteracties op
hogeschoolniveau opgezet. Op departementaal niveau werden vooral acties opgezet rond externe en interne
communicatie. Naar de lectoren maakt men momenteel gebruik van de wekelijkse elektronische nieuwsbrief voor
het OP.
Blackboard wordt ook systematisch gebruikt als intern elektronisch communicatiekanaal. Deze nieuwe
communicatiekanalen vervangen of vullen de algemene mails en de vroegere ad valvas-berichten aan.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 303

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De hogeschool betrekt medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld bij de totstandkoming van en de
feedback op haar strategisch plan 2004-2008, door middel van de focus- en resonansgroepen.
Bij het functioneren van de bij interne kwaliteitszorg betrokken raden en commissies, ligt de verantwoordelijkheid
voor het uittekenen van het hogeschoolbrede kwaliteitszorgbeleid bij het academische college, dat bestaat uit de
adjunct-departementshoofden academische zaken van alle departementen, samen met de hogeschoolcoördinator
Kwaliteitszorg. De academische raad bespreekt jaarlijks het kwaliteitsplan. Deze bespreking gebeurt ook op de
studentenraad.
Resultaten van metingen worden steeds besproken door een analyseteam en een focusgroep. Op deze manier
worden personeelsleden (via de analyseteams) en studenten, alumni en beroepenveld (via de focusgroepen)
betrokken bij de kwaliteitszorg.
De resultaten van de metingen worden ook steeds in de resonansgroepen besproken. Aan de hand daarvan
stuurt men beleidslijnen bij en stelt men nieuwe verbeterprojecten op. Resonansgroepen van studenten
(participatieraad van november), lectoren (opleidingsraad van mei), alumni en werkveld (november) komen
jaarlijks samen. De studentenparticipatieraad overlegt vier keer per jaar met het opleidingsbestuur. De
opleidingsraad op het einde van het academiejaar is de resonansgroep voor de lectoren.
Uit het gesprek met de visitatiecommissie blijkt dat de Karel de Grote-Hogeschool voor de opleiding Office
management intermediaire werkgevers, zoals uitzendkantoren gespecialiseerd in office management ,
beroepsgroepen enzovoort, om vertegenwoordigers van het werkveld aanspreekt voor de bevragingen. De
aanwezige vertegenwoordigers bevestigen dit.
Derdejaarsstudenten worden ook regelmatig door de opleidingscoördinatoren bevraagd over het verloop van het
onderwijsgebeuren. Zij getuigen van het feit dat tijdens deze resonantiegroepen de vermelde problemen uitvoerig
worden besproken en via verbeterprojecten effectief worden opgevolgd.
Bevragingen over stage gebeuren volgens de studenten en afgestudeerden bijna permanent in het kader van de
stagebegeleiding. Er zijn besprekingen (en eventuele bijsturingen) tijdens de stagebegeleidingen en na afloop
van de stages.
De studentenvertegenwoordigers bevestigen dat het ZER werd besproken op de studentenraad.
De actualisering is gekend maar niet systematisch met alle studenten besproken.
304 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: goed
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: goed
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende
Is de commissie van mening dat de interne kwaliteitszorg in alle afstudeerrichtingen voldoet aan de basiskwaliteit.
De opleiding beschikt over een dynamisch kwaliteitszorgsysteem. Er worden bevragingen georganiseerd op
diverse terreinen aangaande het onderwijs en met relevante doelgroepen. Er zijn opleidingsplannen die
consequent afgewerkt worden volgens de PDCA-methodiek. Studenten, lectoren en werkveld worden betrokken
bij de kwaliteitszorg. Het oordeel van de commissie is daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 305

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding hanteert als maatstaf voor het gerealiseerd niveau onder meer de waardering voor de
afgestudeerden door het beroepenveld. Het werkveld bevestigt, dat de studenten over de noodzakelijke
competenties beschikken en de eindkwalificaties realiseren. Deze appreciatie gaat vooral uit naar het niveau van
de afgestudeerden op het gebied van hun intellectuele nieuwsgierigheid, het verwerven en verwerken van nieuwe
informatie, de competentie om mondeling en schriftelijk ideeën, problemen en oplossingen te kunnen
communiceren, zowel aan specialisten als aan leken, hun betrokkenheid, hun sociale en contactvaardigheden,
hun motivatie en hun teamgericht handelen. De afgestudeerden scoren minder hoog in het zelfstandig denken en
redeneren als ze complexe probleemsituaties moeten definiëren en analyseren. Ook hun assertiviteit en hun timeen
stressmanagement kunnen beter.
Ook de werkgevers die de commissie gesproken heeft, erkennen de deskundigheid van de afgestudeerden op
het gebied van communicatie in al zijn vormen.. De praktijk toont – volgens de vertegenwoordigers van het
werkveld – ook aan dat de afgestudeerden administratief efficiënt zijn en als facilitator voor de diverse functies
binnen instellingen kunnen optreden. De afgestudeerden hebben ook voldoende competenties in het organiseren
en coördineren van de nodige activiteiten. Dat de werkgevers het niveau van de afgestudeerden waarderen blijkt
onder meer ook uit het feit dat tien op de twaalf respondenten van de bevraging van het werkveld de laatste vijf
jaar meerdere van hen aanwierven.
Uit een bevraging bij afgestudeerden na enkele jaren werkervaring blijkt dat tewerkstelling geen probleem is. Van
de 49 respondenten waren er 35 nooit werkloos geweest. Er wordt ook vastgesteld dat ongeveer 8 % van de
afgestudeerden uit Medical management assistant en Bedrijfsvertaler-tolk nog verder studeert.
Tijdens het gesprek bevestigen de afgestudeerden dat zij goed voorbereid zijn op de arbeidsmarkt. Zij
benadrukken dat de in de didactische steekkaarten opgenomen algemene en beroepsgerichte competenties
effectief beantwoorden aan de behoeften van het beroepenveld. Zo bevestigen de afgestudeerden, dat zij de
gerealiseerde doelstellingen ervaren als datgene wat zij in de praktijk effectief moeten ‘kunnen’ om de
competenties te realiseren.
De stage- en eindwerken die de commissie gelezen heeft, overtuigden haar niet volledig. De visitatiecommissie
mist een kritische reflectie en/of verwijzing naar de opgedane ervaringen. Een uitdieping van een aspect
gerelateerd aan de stageplaats/opdracht zou een meerwaarde zijn. Ze heeft ook vastgesteld dat in
stageverslagen en allerlei werken van Medical management assistant de deontologische code, het
beroepsgeheim en de privacy van de cliënten onvoldoende bewaakt worden.
306 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

Met betrekking tot tewerkstelling heeft de Karel de Grote-Hogeschool een eigen plaatsingsdienst. De hogeschool
geeft ook sollicitatietraining in samenwerking met beroepsorganisaties. De afgestudeerden bevestigen dat zij
regelmatig schriftelijk en elektronisch worden gecontacteerd in verband met tewerkstellingsmogelijkheden.
Op het vlak van internationalisering haalde de opleiding het streefdoel van het departement om 10 % van de
laatstejaarsstudenten ervaring te laten opdoen door deelname aan een uitwisselingsprogramma of een
buitenlandse stage. Elk jaar volgen meer dan zeventig studenten uit heel wat Europese landen een gevarieerd
aanbod aan modules in het kader van de international business course (IBC). Ook lectoren hebben veel
internationale contacten door onder andere deel te nemen aan initiatieven zoals Teaching Staff Mobility. Bij de
IBC zijn dertien lectoren van de opleiding Management actief betrokken, en de opleiding nam de jongste drie jaren
deel aan acht internationale projecten.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De visitatiecommissie adviseert de opleiding aandacht te besteden in het programma aan deontologie en
deze te laten toepassen door de studenten.
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van rendementscijfers per studiegebied en/of opleiding over de
jaren heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45
en 50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als de situatie per opleiding of
studiegebied. Daardoor kan de opleiding voor het onderwijsrendement geen streefcijfers formuleren in
vergelijking met relevante andere opleidingen.
Tot nu toe hanteert de Karel de Grote-Hogeschool geen indicatoren of streefcijfers op het gebied van het
onderwijsrendement. Het impliciete doel is zoveel mogelijk studenten tot het vereiste niveau van competenties te
brengen, zodat ze het diploma behalen. In het ZER 2 formuleerde men wel een aantal concrete streefcijfers. Het
departement wil minimaal immers 3 000 nieuw ingeschreven studenten halen in 2007.
Uit de statistieken over de laatste vijf jaren blijkt dat ongeveer 50 % van de studenten slaagt in het eerste jaar. De
slaagkansen van generatiestudenten ligt iets lager. Eens de horde van het eerste jaar genomen, slaagt meer dan
80 % in het tweede jaar; in het derde jaar slaagt quasi iedereen.
De gemiddelde doorstoom bedraagt drie jaar en drie maanden.
De opleiding registreert drop-outs maar doen nog geen onderzoek naar niet-slagen en/of studie-uitval.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 307

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
Is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de resultaten voldoende is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. Volgens het werkveld beantwoorden de afgestudeerden aan de verwachtingen qua
algemene en beroepsgerichte competenties. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
Globaal oordeel
De commissie heeft het visitatiebezoek voorbereid op basis van het zelfevaluatierapport en de bijlagen. Het
zelfevaluatierapport gaf een eerlijk en kritisch beeld over de opleiding. Gezien de tijdspanne tussen de indiening
van het ZER en het visitatiebezoek heeft de opleiding een actualisatie van het zelfevaluatierapport opgemaakt en
aan de commissieleden bezorgd. Alhoewel de commissie de inspanning van de opleiding waardeert, was het in
eerste instantie moeilijker om een eenduidig beeld te krijgen van de opleiding. De gesprekken en de open
houding van de gesprekspartners vormden een verhelderende aanvulling.
Op basis van de oordelen over:
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende
- Onderwerp 2 Programma: voldoende
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende
Is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle afstudeerrichtingen gewaarborgd is.
De commissie beoordeelt de opleiding daarom positief.
308 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l

OVERZICHTSTABEL OORDELEN 1 score facet score onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
Facet 2.8: Masterproef
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en
beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
goed
goed
goed
voldoende
Voldoende
OK
Voldoende
voldoende
voldoende
niet van toepassing
goed
goed
voldoende
voldoende
goed
voldoende
goed
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
- Talen (vanaf 2006-2007 Management assitant)
- Bedrijfsvertaler-tolk
- Medisch-sociaal (vanaf 2006-2007 Medical management assistant)
- E-office/Events/International (vanaf 2006-2007 Event- & projectmanagement)
1
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a r e l d e G r o t e - H o g e s c h o o l | 309

310 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

2.8 Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding
De Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende is in 1995 ontstaan uit de fusie van enerzijds de Katholieke
Hogeschool West-Vlaanderen en het Hoger Technisch Instituut, beide gelegen in Oostende, en anderzijds het
Hoger Technisch Instituut, het Sint-Jansinstituut voor Verpleegkunde en het Sint-Andreasinstituut Normaalschool,
gelegen in Brugge.
De hogeschool telt vier campussen: drie in Brugge (Sint Andries, Sint-Jan en Sint-Michiel) en een in Oostende.
De hogeschool biedt bachelor- en masteropleidingen aan in vier departementen, die telkens overeenkomen met
een studiegebied: Industriële wetenschappen en technologie, Lerarenopleiding, Gezondheidszorg en
Handelswetenschappen en bedrijfskunde.
De hogeschool maakt deel uit van de Associatie Katholieke Universiteit Leuven.
De opleiding Office management maakt deel uit van het departement Handelswetenschappen en bedrijfskunde.
Het departement organiseert naast Office management nog 3 andere bacheloropleidingen: Bedrijfsmanagement,
Toerisme en recreatiemanagement, Hotelmanagement. De opleiding Office management biedt twee
afstudeerrichtingen aan: Management assistant (MA) en Business translator (BT). De studenten kunnen vanaf het
eerste jaar kiezen voor een van beide afstudeerrichtingen. Op 1 oktober 2004 telde de opleiding 122 studenten
op een totaal van 3 008 voor de hele hogeschool.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 311

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De huidige opleidingsdoelstellingen zijn het resultaat van een intensief proces, waarbij rekening gehouden werd
met verschillende invalshoeken. De opleidings- en beroepsprofielen van de VLOR vormden hierbij een eerste
uitgangspunt. Naar aanleiding van de omvorming naar een professionele bacheloropleiding werd in 2002 een
adviescommissie samengesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van het werkveld, stagebedrijven,
afgestudeerden – zowel van de eigen opleiding als van andere hogescholen – en lectoren uit de opleiding. Deze
adviescommissie gaf belangrijke input voor de herformulering van de opleidingsdoelstellingen. Tevens werden de
afgestudeerden via een enquête bevraagd over de werkervaring en de actuele noden van het bedrijfleven.
De opleidingsdoelstellingen werden voorgelegd aan de binnen- en buitenlandse stageplaatsen met de vraag om
lacunes of overbodige competenties aan te geven. Uit deze bevraging bleek de volledigheid van de opgestelde
competenties.
Naar aanleiding van de hervorming van de opleiding naar de professionele bachelor en de visitatie, hebben de
opleidingen Office management behorende tot de Associatie K.U.Leuven samengewerkt om een uniforme
formulering van de competenties van een office manager op te stellen. Hierbij is men vertrokken van de 4
beroepsrollen van een office manager: meertalig communicator, informatieheerder, facilitator en coördinator, en
van overkoepelende vaardigheden. Men hield rekening met de decretale competenties van een professioneel
gerichte bachelor.
De commissie heeft de opleidingscompetenties vergeleken met de decretale competenties en is van mening dat
de algemene, algemeen beroepsgerichte en beroepsspecifieke competenties uit het decreet terug te vinden zijn.
De opleiding heeft echter nog geen volledige kruistabel gemaakt om de relatie tussen beide aan te geven.
De internationale dimensie is niet expliciet opgenomen in de doelstellingen maar zit vervat in de talencomponent,
die een belangrijke pijler is van de opleiding. De talencomponent is terug te vinden in de verschillende
beroepsrollen van de afgestudeerde Office management. In de overkoepelende competenties wordt wel
312 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

verwezen naar het functioneren in een multicultureel team met respect voor de inbreng van anderen, wat de
commissie ziet als een onderdeel van internationalisering.
De competenties uit de vier beroepsrollen en de overkoepelende competenties zijn opgenomen in de studiegids.
De studiegids verwijst verder per opleidingsonderdeel welke competenties men nastreeft, welke de meer
specifieke doelstellingen zijn en welke basiscompetenties de student moet verworven hebben om het
opleidingsonderdeel te kunnen aanvatten. De studenten worden expliciet geïnformeerd over deze doelstellingen
bij de aanvang van het academiejaar.
Het onderwijzend personeel was nauw betrokken bij de opstelling van de opleidingsdoelstellingen en het nieuwe
curriculum. De werkzaamheden verliepen via de opgerichte denktank, samengesteld uit lectoren op vrijwillige
basis. De opleidingsdoelstellingen en de concretisering ervan in het curriculum, werden besproken op een
opleidingsvergadering.
De beperkte financiële middelen en de geplande centralisatie van alle in Brugge gelegen campussen op één
plaats, nopen de opleiding tot realisme bij het formuleren van haar doelstellingen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert om de kruistabel te vervolledigen, die een duidelijke link legt tussen de decretale
eisen en de opleidingsdoelstellingen.
Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Bij de opstelling van de opleidingsdoelstellingen werden afgestudeerden en het beroepenveld betrokken in het
proces (zie ook facet 1.1). Via de stageplaatsen in het buitenland gebeurde een toetsing op de volledigheid van
de competenties.
De opleiding is zich ervan bewust dat de opleidingsdoelstellingen geen statische gegevens zijn en toetst de
doelstellingen op periodieke wijze aan het beroepsleven. De contacten met de stagebedrijven en de feedback van
de studenten via de stage-enquêtes vormen een belangrijke indicator in hoeverre de opleidingsdoelstellingen
overeenstemmen met de realiteit van het beroepsleven.
Ook de contacten met het werkveld naar aanleiding van de externe sollicitatietrainingen geven de opleiding
informatie over de noden van het bedrijfsleven.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 313

De opleiding vindt zich terug in het domeinspecifieke referentiekader dat de commissie heeft opgesteld. Zij heeft
via een kruistabel de relatie aangegeven tussen de competenties uit het domeinspecifiek referentiekader en de
opleidingsonderdelen.
Er gebeurde geen internationale benchmarking in de strikte zin van het woord, omdat er op hoger
onderwijsniveau geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wél een
vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding
vooral bedoeld voor technisch uitvoerende functies. Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met
opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde
opleidingen.
Een indirecte internationale toetsing gebeurt wel via de buitenlandse stageplaatsen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie: goed
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: goed
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten en dit voor alle afstudeerrichtingen. De doelstellingen zijn tot stand gekomen via
overleg met interne en externe actoren. De eindkwalificaties worden getoetst bij het relevante beroepenveld. De
visitatiecommissie stelt dat de opleiding voor dit onderwerp voldoet aan de basiskwaliteit.
314 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
In het ZER geeft de opleiding een uitgebreid overzicht hoe de competenties van de verschillende beroepsrollen
en van de overkoepelende vaardigheden concreet worden gemaakt in het opleidingsprogramma. De studiegids
geeft een overzicht van de opbouw en de inhoud van het programma, met een beschrijving van de
opleidingsonderdelen. Per opleidingsonderdeel zijn vastgelegd: studiebelasting, competenties, doelstellingen,
inhoud, onderwijsvorm, vereiste voorkennis, studiemateriaal en evaluatie. De studiegids verduidelijkt de omzetting
van de algemene competenties van de 4 beroepsrollen en de overkoepelende competenties naar concrete
leerdoelen van de opleiding.
De nieuwe studiegids van het derde jaar is nog niet beschikbaar omwille van de graduele invoering van het
nieuwe bachelorprogramma. Uitgaande van de gegevens over de studiejaren 1 en 2, stelt de commissie dat het
programma een adequate concretisering is van de beoogde opleidingsdoelstellingen.
De commissie neemt akte van de intentie van de opleiding om de omzetting van de competenties naar concrete
leerdoelen nog verder te verfijnen naar gedragsindicatoren en niveau.
De inhoud van het programma geeft de studenten de mogelijkheid om de vooropgestelde competenties te
realiseren.
Kennisinhouden worden aangereikt via de colleges. De vaardigheden die daaraan gerelateerd zijn, worden
ingeoefend tijdens de practica. Tijdens de begeleidingsmomenten worden studenten bijgestuurd.
Alle opleidingsonderdelen bevatten een stuk zelfstudie. Het aandeel zelfstudie neemt progressief toe naarmate
de studie vordert, en het aantal contacturen neemt in gelijke mate af.
Al vanaf het eerste semester worden de studenten gestimuleerd om hun leerproces op te volgen via het portfolio
assessment voor talen.
De talen vormen een belangrijke pijler van de opleiding. Het opleidingsprogramma voorziet drie vreemde talen.
Voor de derde vreemde taal hebben de studenten de keuze tussen Duits of Spaans. Naast de talen geeft het
programma een goede basis van ICT, economische en juridische vakken.
Vanaf het tweede semester krijgen de studenten meer voeling met de praktijk van de management assistant via
het Integrated Business Project (IBP), dat drie initiatieven groepeert:
- het communicatiespel, waarbij de studenten de rol van management assistant simuleren;
- de integrale bedrijfssimulatie, waarbij de studenten elk een rol nemen in de bedrijfseconomische
beslissingen;
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 315

- de small business projects, waarbij de studenten een proefonderneming opstarten en uitbouwen en waarbij
een bedrijfsleider hen als peter begeleidt.
Binnen het IBP worden de nodige vaardigheden vakoverschrijdend en geïntegreerd geoefend. De studenten
werken van het tweede tot het vijfde semester aan het Integrated Business Project.
Via seminaries over actuele en praktische onderwerpen, gegeven door externe sprekers, komen de studenten in
contact met het werkveld. Een aantal seminaries organiseren de studenten zelf.
De stages vormen het sluitstuk van de opleiding om de student voor te bereiden op de arbeidsmarkt.
Via het leerplatform Blackboard worden studenten voorbereid op de communicatie in de reële werksituatie.
Studenten communiceren met lectoren zoals dat in het echte bedrijfsleven gebeurt, met aandacht voor
taalgebruik en etiquette.
De opleiding focust niet enkel op de functionele competenties van een management assistant maar heeft ook
aandacht voor ethische, normatieve en maatschappelijke vragen in concrete beroepssituaties.
Internationalisering is één van de strategische doelstellingen van de hogeschool. Daarom zijn er naast de
centrale coördinator ook een departementale en opleidingsgebonden coördinator voor INT.
De commissie apprecieert de strategische keuze van de opleiding om in elk land, waarvan de taal gedoceerd
wordt, partners te zoeken in de hoofdsteden. Het betreft twee soorten partners: stageplaatsen voor de studenten
en instellingen voor hoger onderwijs. Bij de instellingen voor hoger onderwijs zoekt men in de eerste plaats naar
samenwerking op het vlak van gemeenschappelijke projecten (bijvoorbeeld de IBP).
Naast de buitenlandse stage worden volgende activiteiten georganiseerd of aangeboden:
- Jaarlijks bezoekt men de hoofdstad van het land van de vierde taal. De studiereis wordt grotendeels door de
studenten zelf georganiseerd.
- Studenten die op buitenlandse stage gaan, krijgen vóór aanvang van hun stage de kans om deel te nemen
aan de internationale Unite-conference over alle aspecten van een buitenlandse stage. Achteraf kunnen de
studenten een Europass krijgen, waarin hun buitenlandse werkervaringen genoteerd worden.
- Studenten die naar het buitenland op stage gaan, krijgen ook de mogelijkheid om hun taalkennis officieel te
laten testen in het gastland zelf: via het Centre International d’Etudes Pédagogiques (F) of het Goethe
Institut (D) .
Studenten die in België blijven worden getest op hun kennis van de Franse taal. Deze test gebeurt door de
Fondation 9 (een onafhankelijke taalschool, verbonden aan de ULB) en bepaalt het kennisniveau volgens de
Europese portfolio.
Via partnerscholen kan de student zijn studie verderzetten in het buitenland. Momenteel zijn er concrete
afspraken met een partnerschool in Parijs. In het kader van Erasmus-Belgica zijn er afspraken met een Luikse
hogeschool.
Lectoren hebben buitenlandse contacten naar aanleiding van de buitenlandse stages. Zij krijgen ook de kans om
in het buitenland te doceren aan een partnerschool.
Het departement is lid van Businet, dat een 80-tal Europese hogescholen met opleidingen in het vakgebied
Handelswetenschappen en Bedrijfskunde groepeert. De opleiding participeert ook in een project onder het
Leonardo da Vinci–programma, bedoeld voor het elektronisch voorbereiden, begeleiden en beoordelen van
buitenlandse stages van studenten.
Het curriculum wordt getoetst aan de hand van de feedback van de stagebedrijven. De resultaten worden
besproken tijdens de opleidingsvergaderingen. De procedure voor de evaluatie van het onderwijsproces
(curriculumontwikkeling, onderwijsondersteuning, onderwijsvoering) moet de opleiding nog formaliseren.
316 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt om naast de stage een grotere diversiteit aan internationale activiteiten in het
programma te voorzien, onder meer het inschakelen van buitenlandse gastsprekers en het sturen van eigen
lectoren naar het buitenland.
- De commissie vraagt om een procedure uit te werken voor de formele evaluatie van het onderwijsproces.
Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De studiegids geeft per opleidingsonderdeel aan welke kennisinhouden, vaardigheden en attitudes aan bod
komen en welke competenties uiteindelijk moeten gerealiseerd worden.
De kennisontwikkeling gebeurt initieel in de colleges. Het studiemateriaal dat de commissie ingekeken heeft, was
over het algemeen op niveau: actueel en relevant voor de beoogde doelstellingen. Er wordt niet enkel gebruik
gemaakt van cursussen, maar men verwijst ook naar studieboeken, tijdschriften- en krantenmateriaal, en
internetlinks.
Voor de talen Frans en Engels wordt een onderscheid gemaakt tussen taalstudie, vertaaloefeningen en
communicatie. Verder leert de student het verschil tussen een interne, informele communicatie en een extern,
zakelijk gesprek. De opleiding besteedt ook aandacht aan het leren gebruiken van de ‘proofing tools’
(softwarepakketten met controle- en verbetermodules voor talen) en allerlei zoekstrategieën. Uit de gesprekken
met de studenten en de afgestudeerden leidt de commissie af dat het niveau van Frans en Engels behoorlijk is,
maar dat het niveau van Duits kan verbeterd worden.
De ICT-kennis behelst de courante softwarepakketten die in het bedrijfsleven worden gebruikt. In het eerste jaar
wordt de student voorbereid op het ECDL-examen.
De vaardigheden die verband houden met de kennisinhouden, worden ingeoefend tijdens de praktische
toepassingen.
De opleiding werkt ook vanaf het eerste jaar aan de attitudes die het werkveld belangrijk vindt, zoals teamwerk,
accuratesse, resultaatgericht werken en stressbestendigheid. Vooral binnen het opleidingsonderdeel IBP komt de
attitudevorming duidelijker aan bod.
De praktijkgerichtheid van de opleiding komt aan bod via:
- de seminaries en bedrijfsbezoeken, studiereizen, die studenten zelf moeten organiseren;
- het Integrated Business Project;
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 317

- het opleidingsonderdeel Office management, met actuele en praktische onderwerpen gebracht door externe
sprekers uit het bedrijfsleven.
Recent is de opleiding gestart met een mentorschap voor de tweedejaarsstudenten. Studenten worden in contact
gebracht met een mentor in het bedrijfsleven. Via gesprekken met diverse verantwoordelijken en bedrijfbezoeken,
krijgen de studenten meer zicht op de realiteit van het bedrijfsleven.
Een beleid rond maatschappelijke dienstverlening bestaat momenteel niet. De lopende projecten zijn ad hoc en
een gevolg van individuele initiatieven.
De stage en het eindwerk vormen het sluitstuk van de opleiding waar de student alle competenties geïntegreerd
uitvoert. De afgestudeerden vonden de voorbereiding en de begeleiding van de stage en het eindwerk goed.
Stage en eindwerk
In het academiejaar 2004-2005 hebben de studenten de keuze tussen een korte binnenlandse (6 weken) of een
lange buitenlandse stage (13 weken). De korte stage wordt aangevuld met een lessenpakket talen of het vak
sociale zekerheid/sociaal recht, naargelang van de afstudeerrichting Business translator of Management
assistant.
De informatie over de stage is uitgebreid beschikbaar op Blackboard. Voor de buitenlandse stages voorziet men
een extra informatiemoment voor de studenten en hun ouders tijdens het tweede studiejaar.
De opleiding heeft een aanbod van stageplaatsen, maar de student kan zelf ook een stageplaats aanbrengen. In
dat laatste geval moet de student een motivatie en een gedetailleerd werkplan indienen. Aan de hand daarvan
wordt onderzocht of de stageplaats voldoet aan de kwalitatieve eisen, meer bepaald of de vooropgestelde
competenties aan bod komen tijdens de stage. Een nieuwe stageplaats wordt bij de start strikt opgevolgd. Indien
de stageplaats niet voldoet en/of de te verwerven competenties in het gedrang zouden komen, krijgt de student
een andere stageplaats toegewezen.
De stagebegeleiding vond de commissie goed uitgebouwd.
De stagiair(e) houdt dagelijks een stagelogboek bij met opgave van de dagelijkse activiteiten, de evaluatie van de
stageplaats en een zelfevaluatie; buitenlandse stagiair(e)s geven daarenboven dagelijks nog een uitdrukking in
de vreemde taal.
Het stagelogboek wordt wekelijks voorgelegd aan de stagementor en via Blackboard aan de stagebegeleider
bezorgd. In de helft van de stageperiode is er een terugkomdag (voor de binnenlandse stages) en een gesprek
met de stagebegeleiders.
De commissie apprecieert dat elke stageplaats wordt bezocht. Op dat moment wordt de stagiair(e) tussentijds
geëvalueerd. De stagiair(e) wordt op de hoogte gebracht van de tussentijdse evaluatie(s) en krijgt via het
stagelogboek informatieve feedback van de stagebegeleider na elk weekverslag.
Op het einde van de stage maakt de stagiair(e) een stageverslag op, met onder meer een voorstelling van de
stageplaats, de uitgevoerde taken en in voorkomend geval de meerwaarde van een buitenlandse stage. De
commissie apprecieert dat expliciet gevraagd wordt om de relatie opleiding/praktijk aan te tonen, waarbij de
student elk opleidingsonderdeel evalueert in relatie tot de toepasbaarheid tijdens de stage.
De stage wordt beoordeeld op:
- de tussentijdse evaluatie(s),
- het stageverslag,
- de eindevaluatie door de stagementor,
318 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

- vormgeving en nauwkeurigheid van de documenten.
De stagiair(e)s krijgen de kans om hun stage te evalueren via de enquête tijdens de stage (voor buitenlandse
stages zijn er twee momenten van bevraging). Ook tijdens de terugkomdag krijgt de student de gelegenheid om
zijn mening te uiten.
De evaluatie van de stages – door de stagiair(e)s én de stagementoren – geven belangrijke feedback om de
stages en het programma te optimaliseren.
Voor het academiejaar 2004-2005 krijgt het eindwerk in de optie Management assistant 9 studiepunten en in de
afstudeerrichting Business translator 10 studiepunten toebedeeld.
De studenten Management assistant kiezen zelf een onderwerp: een praktische studie die aansluit bij de
theoretische leerstof. Studenten Business translator krijgen de keuze uit een Frans- of Engelstalig boek met
socio-economische en/of populair-wetenschappelijke inslag. De lectoren stellen de boeken voor.
De richtlijnen rond het eindwerk, beschikbaar op Blackboard, vond de commissie duidelijk en volledig.
Een interne begeleider staat de studenten bij het eindwerk bij. Studenten Management assistant kunnen
desgewenst ook een beroep doen op een expert uit het werkveld.
Vanaf het academiejaar 2005-2006 wordt het eindwerk een keuzevak. Studenten krijgen de keuze tussen drie
opleidingsonderdelen: Europees recht, Marketingcommunicatie of het Afstudeerproject. Ook de stageperiode zal
in de toekomst uitgebreid worden. Een binnenlandse stage zal 11 weken duren en een buitenlandse 15 weken.
Vooral dit laatste is voor de student belangrijk om in aanmerking te komen voor een beurs. De uitbreiding van de
stageperiode komt tegemoet aan de wensen van het werkveld. Een langere stage geeft de stagiair(e) de kans om
meer werkervaring op te doen en zich beter in te werken in het bedrijf. Door de verlengde stageduur krijgt het
stageverslag meer gewicht, waardoor het een alternatief wordt voor de competenties die vroeger met het
eindwerk werden verworven.
De commissie heeft begrip voor het wegvallen van het eindwerk in de strikte zin van het woord (informatie
verzamelen, synthese, formulering en vertaling) en erkent dat het stageverslag van de uitgebreide stage dit kan
opvangen.
De wijziging is een gevolg van de verdere diversifiëring van het studiepakket. De opleiding heeft de intentie om
het eindwerk in een wetenschappelijke richting te heroriënteren, zodat het als opstap kan gezien worden naar
verder studeren. De opleiding onderkent dat zij voor het eindwerk de competenties nog moet omzetten in
gedragsindicatoren.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie dringt er op aan om de competenties voor het eindwerk zo spoedig mogelijk om te zetten in
gedragsindicatoren.
- De commissie suggereert om het niveau van Duits/Spaans op te waarderen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 319

Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie stelt vast dat het programma gradueel is opgebouwd. Het programma evolueert van
gemeenschappelijke naar meer specifieke opleidingsonderdelen, van vastgelegde opleidingsonderdelen naar
meer keuzetrajecten en van theorie naar meer praktijkgebonden elementen.
Het programma is opgedeeld in 6 semesters met een evenredige verdeling van studiepunten/studielast. Elke
semester neemt 12 weken in beslag, uitgezonderd het zesde en laatste semester. Elk semester wordt ook
voorafgegaan door enkele introductiedagen, waarop de studenten ingelicht worden over het programma van het
komende semester. Studenten kunnen dan tevens feedback krijgen over de resultaten van het voorbije semester.
De opleiding heeft twee afstudeerrichtingen. De student maakt bij zijn inschrijving een keuze, maar de opleiding
voert de opsplitsing in afstudeerrichtingen gradueel in. Pas vanaf het derde semester is het programma van de
beide afstudeerrichtingen wezenlijk verschillend. Ook de keuzetrajecten worden gradueel ingevoerd:
- 1e semester: alle studenten volgen een gemeenschappelijk traject met als pijlers: talen, ICT, economische
en juridische vorming. De studenten hebben voor de vierde taal de keuze uit Duits of Spaans.
- 2e semester: beperkte opsplitsing tussen de afstudeerrichtingen Management assistant en Business
translator voor Frans en Engels (Management assistant = taalstudie en communicatie – Business translator
= taalstudie, communicatie en vertaaloefeningen); praktijkelementen worden ingebracht via het IBP.
- 3e semester: de identiteit van de afstudeerrichting wordt belangrijker via specifieke opleidingsonderdelen per
afstudeerrichting.
- 4e semester: studenten kiezen een eigen keuzepakket uit 3 mogelijkheden: Europees recht,
Marketingcommunicatie of het Afstudeerproject.
- 5e semester: gevorderde opleidingsonderdelen komen per afstudeerrichting aan een bod, plus een
uitgebreider keuzetraject.
- 6e semester: keuze tussen een binnenlandse stage van 11 weken (16 studiepunten) aangevuld met een
bijkomende taalopleiding of een buitenlandse stage van 15 weken.
De studenten die de commissie gesproken heeft, signaleerden geen problemen wat de samenhang betreft. Zij
ervaren samenhang binnen en tussen de verschillende opleidingsonderdelen.
De studenten van het eerste jaar waren positief over het feit dat elke afstudeerrichting vanaf het eerste jaar een
eigen studieprogramma heeft. De opmerkingen van de derdejaarsstudenten over de relevantie van bepaalde
opleidingsonderdelen voor de gekozen afstudeerrichting zijn hiermee verholpen.
Voor de afstemming van het programma met andere instellingen vormt de gemeenschappelijke competentielijst
binnen de associatie een eerste aanzet. In het kader van de IBP zijn er contacten met binnen- en buitenlandse
hogescholen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
320 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten, en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale studieomvang van een professionele bachelor.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
In 2003/2004 werd een studietijdmeting uitgevoerd op het programma van het 1 e jaar. Wegens de graduele
opstart van een vernieuwd opleidingsprogramma – de voorgaande jaren gegradueerde Secretariaatsbeheer met
twee opties, vanaf 2004 bachelor in Office management met twee afstudeerrichtingen – werden alleen studenten
van het eerste jaar bevraagd. De gehanteerde methode was deze van de schatting achteraf, op het einde van elk
semester. Uit de meting blijkt dat de begrote studietijd (tussen 1.650 en 1.680 uur) hoger ligt dan het resultaat van
de meting.
De opleiding heeft beslist om opnieuw een studietijdmeting uit te voeren in het academiejaar 2004-2005 met
behulp van het elektronische registratiesysteem Kronos, waarbij de studenten wekelijks bijhouden hoeveel tijd ze
spenderen aan elk opleidingsonderdeel. Momenteel loopt een proefproject waaraan alle studenten van het eerste
jaar Office management deelnemen. De resultaten van deze meting zijn op het ogenblik van de visitatie nog niet
gekend.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 321

De opleiding heeft een planning uitgewerkt voor de organisatie van studietijdmetingen; tussen twee visitaties zal
bij alle studenten van alle studiejaren een studietijdmeting worden uitgevoerd.
De commissie is van oordeel dat de registratiemethode via Kronos een betere aanpak is. De commissie
onderschrijft de mening van de opleiding dat er niet noodzakelijk meer opdrachten moeten gegeven worden. Een
betere studiebegeleiding en vooral een volgsysteem waarbij de student zelf verantwoordelijkheid neemt voor zijn
leerproces (het portfolioproject) en een permanente evaluatie, zullen de studie-inspanningen optimaliseren.
De beschikbare infrastructuur, en dan vooral de overbezetting van de computerlokalen, werken studiebelemmerend.
Studiebevorderende factoren zijn studiebegeleiding, de kleine afstand tussen student en lector, het
portfolioproject en de permanente evaluatie.
Afgestudeerden en studenten die de commissie gesproken heeft, vonden de studiedruk zwaar maar haalbaar.
Vooral het laatste jaar is zwaar, door de combinatie van de stage en het eindwerk. Zij signaleren eveneens, dat
een betere afspraak tussen lectoren over de spreiding van de taken en opdrachten een positief effect zou
hebben.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert om een overleg met de studenten te houden over het proces en de resultaten van
de studietijdmetingen, en de ervaren studielast.
Facet 2.6: Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding is een praktijkgerichte opleiding. Dit impliceert dat de opleiding kiest voor praktijkgerichte
onderwijsmethodes, die de student in staat stellen om de nodige beroepscompetenties in te oefenen. Naast
colleges komen de volgende onderwijsvormen aan bod: colleges met oefensessies, talenpracticum, groepswerk
en ‘pairwork’, leergesprekken, peerwork, rollenspel, mondelinge presentaties, seminaries, studiereizen en projectwerk.
De opleiding beoogt op deze manier een overdracht van de theorie en geeft, volgens de commissie, de student
voldoende kansen om de theorie in te oefenen. Al in het eerste jaar krijgen de studenten projectwerk. Vanaf het
tweede semester wordt het Integrated Business Project opgestart. Ook het mentorschap, dat in het academiejaar
2003-2004 is opgestart en waarbij studenten op geregelde tijdstippen gesprekken voeren met een mentor in een
bedrijf, vindt de commissie een positief initiatief.
322 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

Alle opleidingsonderdelen bevatten een stuk zelfstudie. De studenten moeten een deel van de leerstof op
zelfstandige basis verwerken. Het aandeel van de zelfstudie in de opleiding neemt gradueel toe naarmate de
studie vordert.
De studenten krijgen de leerstof op diverse manieren aangereikt: handboeken, cursussen en losbladig
cursusmateriaal, artikels uit vaktijdschriften en kranten. Het studiemateriaal dat de commissie heeft ingekeken,
vond de commissie adequaat voor de beoogde competenties. Ook de vormgeving werd goed bevonden.
Specifiek de taalopleidingen maken bovendien gebruik van multimediamateriaal, elektronische woordenboeken
en ‘proofing tools’. De commissie waardeert het geleid bezoek van de derdejaarsstudenten aan de
economiebibliotheek van de K.U.Leuven.
Het elektronische leerplatform Blackboard wordt gebruikt als ondersteuning in het leerproces. Het medium wordt
gebruikt als vraagbaak maar ook als zelfstandige trainer. De studenten kunnen in contact komen met de lector,
maar vinden er ook oefenmateriaal, al dan niet met oplossingen, richtlijnen, cursusmateriaal en externe links naar
relevante informatie. Alle opleidingsonderdelen maken gebruik van Blackboard. De bewaking van de kwaliteit van
de onderwijsmiddelen is een verantwoordelijkheid van de lectoren. Zij krijgen feedback van de studenten via
bevragingen, maar ook overleg tussen lectoren draagt bij tot de kwaliteit.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De meest gebruikte evaluatievorm is het examen: schriftelijk, mondeling en aan de computer.
De focus van de opleiding verschuift meer en meer naar competentieverwerving, en daardoor neemt het aandeel
van permanente evaluatie toe. Dat is vooral het geval voor de talen, ICT en de stages. De permanente evaluatie
kan zowel door de lector, door de groep (‘peerevaluatie’) als de student (zelfevaluatie) gebeuren. De resultaten
van de permanente evaluatie worden voor wat de talen betreft bijgehouden in een portfolio. De opleiding heeft de
intentie om de portfolio uit te breiden naar andere opleidingsonderdelen.
De commissie heeft de examens ingekeken. Zij vond een mix van kennistoetsen, inzichtelijke toetsen en
oefeningen. De commissie is van mening dat de examenvragen en de bijhorende quoteringen valide zijn.
Het eindwerk in de afstudeerrichting Management assistant wordt openbaar verdedigd voor een jury, bestaande
uit de interne begeleider en een externe lezer. Van het eindwerk moet een synthese in het Frans of Engels
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 323

gemaakt worden. Het eindwerk wordt beoordeeld op vormgeving, taal, inhoud, voordracht en verdediging. Het
eindwerk in de afstudeerrichting Business translator wordt openbaar verdedigd voor een jury, bestaande uit de
begeleidende lector en een lector van een andere taal. Het eindwerk wordt beoordeeld op vormgeving, vertaling
en verdediging.
Het examenreglement, de criteria en de wijze van beoordelen door de evaluatoren, en de criteria en de wijze van
beoordelen van de examencommissie, staan duidelijk vermeld in de studiegids. Tijdens de introductiedagen wordt
de wijze van evaluatie ook toegelicht.
De evaluatievorm wordt eveneens vermeld in de cursussen, en de lector licht de evaluatievorm toe tijdens en aan
het einde van het lessenpakket. Tijdens begeleidingsmomenten worden simulatie-examens gegeven.
In de zakagenda die elke student en lector ontvangt, wordt de examenperiode bekendgemaakt, net als het tijdstip
waarop de examenroosters beschikbaar zijn. Het examenrooster wordt opgesteld door de campusverantwoordelijke,
maar de studenten en lectoren hebben de kans om wijzigingen aan te brengen.
Door de invoering van het semestersysteem worden de examens beter gespreid.
De studenten hebben recht op een individuele, mondelinge toelichting over hun examenresultaten. Daarvoor
wordt na het meedelen van de resultaten een terugkomdag georganiseerd. De studenten kunnen eveneens
inzage krijgen in hun verbeterde toetsen.
Om de kwaliteit van het toetsgebeuren te bewaken, dient elke lector een antwoordsleutel te maken voor de
examens, wat bijdraagt tot de objectiviteit.
Voor elke examenperiode wordt een ombudspersoon aangesteld, waar de student terecht kan met vragen of
klachten.
Studenten kunnen hun mening over de manier van examineren kwijt in de feedbackenquête. De commissie
hoorde geen klachten over de examens.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
324 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De instroom vertoonde de laatste jaren een dalende trend, vooral voor de afstudeerrichting Business translator. In
het academiejaar 2004-2005 is er een duidelijke kentering merkbaar, mede doordat de studenten van bij de start
van de studie kunnen kiezen voor Business translator of Management assistant.
Circa 70 % van de instroom bestaat uit generatiestudenten. De opleiding trekt voornamelijk meisjesstudenten aan
(circa 80 %).
De meerderheid van de studenten is afkomstig uit het ASO (50 %).
De startcompetenties voor de opleidingsonderdelen staan vermeld in de studiegids en de cursussen. Die sluiten
aan bij de eindtermen van het secundair onderwijs. Duits en Spaans zijn een uitzondering, waar van nul wordt
gestart
In het kader van het portfolioproject neemt men instaptesten af voor de talen. De studenten krijgen zicht op hun
niveau, maar het programma maakt geen onderscheid op basis van de resultaten.
Vanaf 2003-2004 wordt rekening gehouden met de ICT-kennis van de inkomende studenten. Binnen het
departement organiseert men testen voor alle ECDL-modules. Wie slaagt voor een module, wordt hiervoor
vrijgesteld. Daarnaast worden studenten ook getest op blindtikken. Ook hier worden de studenten vrijgesteld voor
het volgen van de lessen gedurende zes weken.
Er is geen aanbod voor de studenten die op basis van hun aangetoonde voorkennis vrijstellingen krijgen. De
commissie betreurt dit. Het zou de student de kans geven om zijn zwakke punten bij te werken of zijn kennis te
verdiepen.
Voor beginnende studenten die nooit boekhouden gekregen hebben, organiseert de opleiding een
vakantiecursus, die de basisbegrippen en –terminologie aanreikt.
Naast het reguliere traject zijn er specifieke mogelijkheden: deeltijds traject, flexibel programma, vrije student en
vrijstellingen wegens vooropleiding (IAJ-studenten en combistudenten).
Het beleid betreffende EVC en EVK is terug te vinden in het vrijstellingsbeleid, dat momenteel wordt toegepast.
Op associatieniveau werkt men aan de oprichting van een valideringscommissie, die de aanvragen in de
toekomst zal behandelen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 325

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel van het onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: goed
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: goed
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma van alle afstudeerrichtingen aan de basiskwaliteit
voldoet. Het programma is een adequate vertaling van de opleidingsdoelstellingen. De talen- en ICT-component
is goed uitgebouwd. De internationaliseringsvisie is afgestemd op de aangeboden talen. De organisatie en de
voorbereiding van de stages is sterk. Vormgeving en inhoud zijn goed op elkaar afgestemd. De beoordeling en
toetsing zijn afgestemd op het niveau van een bachelor.
326 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De bevoegdheid van het personeelsbeleid ligt bij het departementshoofd. Bij de aanwerving van nieuwe
personeelsleden besteedt men naast de vakinhoudelijke en pedagogische kwaliteiten specifiek aandacht aan de
positieve ingesteldheid tegenover onderwijsvernieuwing, en de bereidheid en capaciteit om in team te
functioneren. Het onthaal van nieuwe collega’s gebeurt in eerste instantie door het departementshoofd en de
management assistant van de campus. Bij vervangingen voorziet men overlegmomenten tussen het oude en
nieuwe personeelslid.
Het departementshoofd wijst de taakopdrachten elk jaar toe in de maand mei, en dit in overleg met de
opleidingscoördinator. Hiervoor wordt een eigen ontworpen computermodel gebruikt. De opdrachten worden
uitgedrukt in VTE en men maakt een onderscheid tussen lesopdracht, eindwerkbegeleiding, stagebegeleiding,
stagebezoeken, coördinatieopdrachten en projecten. De informatie komt op een opdrachtfiche, die elke lector bij
de aanvang van het academiejaar ontvangt.
De Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende heeft een onderwijsontwikkelingsplan ontwikkeld en besteedt aan
de realisatie hiervan jaarlijks 30.000 euro. Het onderwijsontwikkelingsplan vermeldt voor het domein
personeelsbeleid de volgende streefdoelen:
- Het OP is op de hoogte van de beleidsevoluties op het vlak van onderwijs (BAMA, accreditatie,
flexibilisering…).
- De hogeschool ontwikkelde een professionaliseringsbeleid, dat ingebed wordt in het integrale personeelsbeleid.
- Jaarlijks worden de nascholingsnoden geïnventariseerd, dat resulteert in een nascholingsplan.
Voor de nascholing zoekt men samenwerking binnen de associatie. De onderwijskundige professionalisering ligt
in handen van de coördinator onderwijsvernieuwing en wordt ondersteund door de expertisegroep
Onderwijsvernieuwing. Zij hebben twee reeksen nascholingen gegeven rond activerende werkvormen en rond
assessment. Vanuit ICTO organiseert men eveneens hogeschoolbrede navorming over het gebruik van het
elektronische leerplatform Blackboard.
Departementaal wordt jaarlijks een interne bijscholing georganiseerd. De laatste jaren staat deze bijscholing in
het teken van de ontwikkeling en invoering van de nieuwe bachelorcurricula, en de didactische vertaling en
opleidingsgebonden invulling ervan.
Op basis van de ervaringen sinds 2003 legt de Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende jaarlijks de
doelstellingen voor de navorming vast. Aankondigingen van nascholingen gebeuren recent via het communicatieen
informatieplatform Toledo.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 327

De hogeschool heeft een evaluatiereglement voor het OP en één voor het ATP. Wat het OP betreft, ligt de
bevoegdheid van de evaluatie bij het departementshoofd. De hogeschool heeft vastgesteld dat de reglementen
een erg formalistisch karakter hebben en werkt aan een herziening. Het nieuwe evaluatiereglement wordt een
onderdeel van het integrale personeelsbeleid waar de hogeschool aan werkt. Dat omvat onder meer een nieuw
organigram – waarbij de opleidingscoördinator de verantwoordelijke van de opleiding wordt –, een nieuwe
prestatieregeling en een nieuw benoemingsreglement.
De opvolging van het personeel verloopt momenteel eerder informeel, gezien de kleinschaligheid van de
opleiding. De lectoren die de commissie gesproken heeft, getuigen van het transparante beleid en een duidelijke
communicatie binnen het departement. Men signaleert geen problemen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert om de functioneringsgesprekken op een gesystematiseerde manier te voeren.
Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding heeft geen gastlectoren zijnde lectoren die een onderwijsopdracht combineren met een loopbaan in
het werkveld, of lectoren met professionele ervaring. Doordat de opleiding het accent legt op ICT en talen, wordt
dat door de opleiding niet als een tekort aangezien. De commissie heeft aan de hand van de personeelslijst
kunnen vaststellen dat het personeel voldoende competenties bezit om het curriculum adequaat in te vullen. Zij is
van mening dat de specifieke beroepsgerichte competenties van managementassistent beperkt aanwezig zijn.
Gastlectoren zouden kunnen bijdragen tot een grotere zichtbaarheid van het beroep.
De lectoren zijn zich bewust van de noodzaak om professioneel actueel te blijven. De contacten met het werkveld
via de stages en via de seminaries, de contacten met de afgestudeerden, contacten met buitenlandse
instellingen, en de zoektocht naar aangepast en actueel lesmateriaal geven de nodige informatie over de actuele
noden die het werkveld ervaart. De commissie apprecieert de professionele gedrevenheid van het lectorenkorps.
De deskundigheidsontwikkeling van de lectoren verloopt grotendeels via (vakgebonden) nascholing, interne
studiedagen, literatuur, eindwerk- en stagebegeleiding… Naast deze initiatieven besteedt men expliciet aandacht
aan de professionalisering, gericht op de realisatie van de strategische doelen van het
onderwijsontwikkelingsplan.
De opleiding is zich eveneens bewust van de noodzaak om professioneel actueel te blijven en zoekt naar
mogelijkheden om de relatie tussen het werkveld en onderwijsprocessen beter in kaart te brengen.
328 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

Uit de gesprekken met de vertegenwoordigers van het werkveld kan de commissie afleiden, dat de lectoren op de
hoogte zijn van de actuele noden van het werkveld. Zij bevestigen dat de stagiair(e)s en afgestudeerden goed
voorbereid zijn op het beroepsleven.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om de contacten met het werkveld formeler te systematiseren, onder meer door
gastlectoren in te schakelen, in het bijzonder mensen met een achtergrond als officemanager,
leidinggevenden uit de praktijk, die in het beroepsleven met deze afgestudeerden in contact staan.
Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding wordt gedragen door 15 personeelsleden of 7,61 VTE onderwijzend personeel, zijnde 16 studenten
per VTE. Van de beschikbare 7,61 VTE wordt 1,05 VTE besteed aan coördinatieopdrachten
(opleidingscoördinatie, stagecoördinatie, internationalisering, curriculumontwikkeling en -vernieuwing). Het
overige VTE wordt besteed aan onderwijsopdrachten (lesopdrachten en eindwerkbegeleiding).
De leeftijdsverdeling is als volgt:
- 20-29 jaar: 3
- 30-39 jaar: 3
- 40-49 jaar: 8
- 50-59 jaar: 2
De leeftijdspiramide lijkt de commissie gezond te zijn.
De opleiding beschikt niet over eigen administratief en/of technisch personeel. Dit ligt aan het feit dat een aantal
technische en administratieve functies eerder op campusniveau gesitueerd is. De groep OP telt slechts drie
lectoren die voltijds aan de opleiding verbonden zijn. Vier lectoren hebben een opdracht van 50 % of meer, acht
lectoren werken minder dan 50 % voor de opleiding. Al het onderwijzend personeel is verbonden aan de
hogeschool, waardoor flexibiliteit binnen het team beperkt is. De opleiding vindt de omkaderingsnorm voldoende.
De commissie hoorde geen klachten tijdens het bezoek.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 329

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie is bezorgd over het feit of de opleiding in de toekomst voldoende praktijkervaring kan
garanderen aan elke student, rekening houdend met de beperkte omvang, de grote diversiteit aan instroom
en de intensieve talen- en ICT–component, die alleen in kleine groepen voldoende kan ingeoefend worden.
Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. De opleiding beschikt over gekwalificeerd en professioneel gedreven personeel, en voert een
personeelsbeleid dat recht doet aan het goed functioneren in het onderwijsproces. Er is aandacht voor de
pedagogische en didactische vorming van het lectorenkorps.
330 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding is gevestigd in een te krap en verouderd gebouw. Hierdoor zijn er beperkingen wat betreft de
groepsindelingen, het groepswerk en de didactische werkvormen. De nieuwe campus, waarover de hogeschool in
2002 een beslissing heeft genomen, zal een oplossing bieden aan de huidige knelpunten. De nieuwe campus zal
in 2008-2009 in gebruik worden genomen.
Het aantal leslokalen is net voldoende. Sommige daarvan zijn uitgerust met een beamer, andere met een
overheadprojector. Er zijn per verdieping verplaatsbare videotoestellen beschikbaar. Het reserveringssysteem
blijkt voldoende te werken. Er zijn te weinig lokalen voor overleg en groepswerk. Naast leslokalen beschikt het
departement over twee taallabo’s, elk met 32 plaatsen. Op sommige momenten zijn deze te klein.
De campus beschikt over 5 computerlokalen met in totaal 116 pc', diverse randapparatuur en recente software.
Specifiek voor de opleiding Office management wordt de nieuwe software Visio geïnstalleerd, een programma om
zakelijke en technische concepten om te zetten in visuele diagrammen.
De lokalen zijn vrij toegankelijk voor de studenten van 8 tot 20 u., voor zover er geen lessen in de lokalen zijn. De
lokaalbezetting is te vinden aan de ingang van elk lokaal. Gezien de eerder vermelde beperkingen zijn er te
weinig pc’s beschikbaar voor vrij gebruik op eender welk moment.
Het ICT-gebeuren is gesplitst in een dienst ICT-systeembeheer, die verantwoordelijk is voor de hard- en software,
zowel qua installatie als onderhoud, en een dienst ICT-onderwijs, die instaat voor ondersteuning en opleiding. De
hogeschool voorziet in algemene en opleidingsgebonden ICT-dienstverlening voor de studenten en de lectoren
(onder meer een eigen account, taal- en beroepsgerichte software en een eigen website).
Om de periode tot de nieuwbouw te overbruggen, heeft de hogeschool geïnvesteerd in polyvalente lectoren- en
studentenfaciliteiten.
De hogeschool beschikt over een bibliotheek, die verdeeld is over drie campussen. Het budget wordt centraal
bepaald en verdeeld over de departementen. De collectievorming gebeurt hoofdzakelijk op voorstel van het OP.
Jaarlijks vergadert het bibliotheekteam in het kader van de kwaliteitszorg, om de kwaliteitszorg van de
bibliotheekwerking te concretiseren, maar de realisaties zijn tot hiertoe beperkt.
De commissie heeft tijdens haar rondgang gezien dat de bibliotheek zowel over een fysieke en digitale collectie
beschikt, maar de digitale collectie is eerder beperkt. Er is een aanbod specifiek gericht op de opleiding Office
management (onder meer magazines, kranten, tijdschriften, eindwerken en databanken). De openingsuren zijn
studentvriendelijk. Eerstejaarsstudenten krijgen een bibliotheekintroductie bij de aanvang van het academiejaar.
Tweede- en derdejaarsstudenten krijgen instructies voor het opzoeken van informatie voor het eindwerk.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 331

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om de digitale collectie voor de opleiding Office management uit te breiden.
Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding Office management beschikt over een waaier van instrumenten om abituriënten en potentiële
studenten te informeren: SID-in-beurzen, Kiss-dagen, infodagen op de campus, mailing aan abituriënten,
brochures voor scholen en CLB’s, de website en een gratis telefoonnummer voor inlichtingen.
Voor nieuwe studenten organiseren enkele lectoren samen met tweedejaarsstudenten jaarlijks begin september
een driedaagse ontmoetingsactiviteit, waar de studenten elkaar en de werking van de Katholieke Hogeschool
Brugge-Oostende leren kennen. Het departement biedt een vakantiecursus aan, die de basisbegrippen en -
terminologie van boekhouden aanbrengt.
Recent is het departement gestart met introductiedagen vóór de aanvang van elk semester. De studenten worden
wegwijs gemaakt binnen de opleiding, binnen de campus en binnen de hogeschool. Er gaat speciale aandacht
naar studiebegeleiding. Tevens wordt het opleidingsonderdeel IBP toegelicht en neemt men in het kader van het
portfolioproject een aantal instaptesten af.
Ten slotte wordt sinds 2003-2004 de basis-ICT-kennis van inkomende studenten getest via de ECDLvrijstellingstesten.
Geslaagde studenten worden vrijgesteld van de lessen. De studenten worden ook getest op
hun vaardigheid om blind te typen. Geslaagden krijgen gedurende zes weken vrijstelling van de lessen.
De studiegids, die geldt als contract met de student, is goed uitgewerkt en overzichtelijk. Studenten en
afgestudeerden zijn tevreden over de informatie die zij ontvangen.
Informatie en advisering tijdens de opleiding lopen via de opleidingscoördinator, de lectoren, de ombudsdienst en
de psychosociale dienst SOVO. Studiebegeleiding tijdens de opleiding gebeurde tot 2004 via monitoraten. Sinds
2004 zijn deze vervangen door ‘geroosterde’ begeleidingsuren. De deelname aan deze begeleidingsuren blijft
vrijwillig. Contacturen worden bij voorkeur in kleine groepen gegeven, om de drempel naar de lectoren toe zo laag
mogelijk te houden. Studenten krijgen ook feedback over examens.
In het kader van studiebegeleiding hebben de studenten de kans om de ‘competence indicator’-test in te vullen,
die een schets geeft van hun persoonlijkheidsprofiel. Hierdoor kunnen de studenten zwakkere punten detecteren
en bijschaven. De test is ontwikkeld door de Vlerick Management School en terug te vinden op het internet.
332 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

Binnen Office management loopt een pilootproject om het autodidactisch en ontwikkelingsgericht leren te
stimuleren. Als werkvorm werd voor Frans, Engels en Duits voor portfolio gekozen. De toetsing van de
leergerichte evolutie gebeurt via assessments, die enerzijds een beoordelend karakter hebben, maar anderzijds
en vooral gericht zijn op het vaststellen van de competentieontwikkeling van de student. De bedoeling is om het
leerproces steeds meer in handen te geven van de student. Voor de uitvoering van het project werd een
portfoliocoördinator aangesteld. De commissie meent dat het werken met portfolio een kwaliteitsgericht proces is,
waardoor studenten inzicht krijgen in de competenties die zij bij aanvang bezitten, en zich bewust worden van
degene die zij nog moeten verwerven. Via het persoonlijke activiteitenplan leggen studenten de wijze vast waarop
ze de ontbrekende competenties zullen bereiken.
Jaarlijks wordt de studiebegeleiding geëvalueerd door de coördinator studiebegeleiding. Eventuele anomalieën
worden gerapporteerd en verholpen. Voor psychosociale begeleiding kunnen de studenten terecht bij SOVO. De
begeleiding kan individueel gebeuren maar er worden ook groepstrainingen voorzien voor faalangst,
uitstelgedrag, spreken voor een groep en assertiviteit.
De ombudsdienst wordt georganiseerd tijdens de examenperiodes en houdt zich hoofdzakelijk bezig met het
onderzoeken van klachten in verband met examens, en met alle vragen betreffende het verplaatsen of inhalen
van examens. De ombudsdienst neemt met raadgevende stem deel aan de beraadslaging van de
examencommissie.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: voldoende
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: goed
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit op het vlak van de voorzieningen voor alle afstudeerrichtingen
voldoende is. De infrastructuur voldoet net om de opleidingsbehoeften in te vullen. De nieuwe campus zal een
verademing betekenen. De informatievoorziening en studiebegeleiding met het oog op de studievoortgang is
effectief en sluit aan bij de behoeften van de studenten. De studenten waarderen de lage drempel tussen student
en lector. De praktische organisatie van de opleiding (zoals onthaal, vakantiecursussen) is sterk.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 333

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding heeft een degelijke visie op kwaliteitszorg. De opleiding definieert kwaliteitszorg in eerste instantie
als het systematisch bepalen, ontwikkelen, evalueren en verbeteren van de kwaliteit van de opleiding, en in het
bijzonder van het primaire proces. De opleiding wil evolueren naar een leergemeenschap, waarin het leerproces
van de student centraal staat. In tweede instantie gaat het om het afleggen van verantwoording over de
onderwijskwaliteit.
In de werkwijze van de kwaliteitszorg staat de PDCA-cyclus centraal.
Binnen de opleiding steunt de concrete uitwerking van de kwaliteitszorg op de opleidingsplannen. Het ontwikkelen
van opleidingsplannen volgt een vast stramien:
- motivatie
- doelstellingen
- stappenplan
- samenwerkingsplan
- communicatieplan
- nascholingsplan
- randvoorwaarden
De afwerking van de opleidingsplannen volgt nauwgezet de PDCA-cyclus. De doorlooptijd van opleidingsplannen
gaat van enkele maanden tot enkele jaren. Er wordt steeds minstens één tussentijds evaluatiemoment voorzien.
De eindevaluatie volgt bij het afronden van het project.
De keuze van de opleidingsplannen hangt af van de strategische doelstellingen van de hogeschool (onderwijsontwikkelingsplan)
en de departementale doelstellingen.
Het opleidingsteam onder leiding van de opleidingscoördinator bewaakt de kwaliteit, zowel de ontwikkeling ervan
als de uitvoering.
De opleiding wordt geëvalueerd aan de hand van de volgende instrumenten:
- rapporten studentenbegeleiding
- studietijdmeting
- feedback over lectoren door studenten
- evaluatie door de laatstejaarsstudenten over de stageopdracht en -begeleiding
- feedback door stagementoren
- enquête afgestudeerden
De evaluaties worden op departementaal vlak georganiseerd.
De commissie heeft uit de gesprekken ook vernomen dat de studenten continue bevraagd worden over onder
meer de nieuwe opleidingsonderdelen en onderwijsprocessen.
334 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot de
realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Via de opleidingsplannen bereidt men acties voor om stapsgewijs tot verbeteringen te komen.
Sinds 2001 werden drie opleidingsplannen gerealiseerd, waarvan de commissie de resultaten kon inkijken. Het
eerste plan had betrekking op de invoering van een nieuw opleidingsonderdeel ‘organisatie secretariaat’. Het
tweede plan was gericht op de organisatie van buitenlandse Leonardo-stages en het derde plan sloeg op de
internationalisering van de opleiding. De opleiding erkent dat het opleidingsplan een goede basis is om planmatig
aan kwaliteitsverbetering te werken, maar vindt dat de opvolging meer gestructureerd kan uitgebouwd worden.
Verder heeft de commissie de verbeteringsactie op basis van de resultaten van de studietijdmetingen ingekeken.
Deze resultaten gaven een discrepantie aan tussen de reële studietijd en de gebudgetteerde tijd op basis van de
studiepunten. Via het portfolioproject wordt getracht om de eerstejaarsstudenten op permanente basis te
confronteren met hun verworven en nog te verwerven competenties en ontwikkelingsdoelen.
De feedback van studenten aan lectoren is op gestructureerde wijze georganiseerd. Elke lector kan op basis van
de resultaten zijn opleidingsonderdeel bijsturen. De feedback maakt echter geen deel uit van de lectorenevaluatie
en kan enkel op vraag van de lector in het functioneringsgesprek worden betrokken.
De commissie heeft de aanbevelingen van de doorlichting van 1995-1996 ingezien. De opleiding heeft de
aanbeveling adequaat ingebouwd in de opleiding.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 335

Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het personeel wordt op hogeschoolniveau betrokken via de academische raad, de departementale raad, het HOC
en DOC.
Het departement organiseert personeelsvergaderingen bij de aanvang van het academiejaar en bij de start van
het tweede semester. Informatie over de organisatie, de evolutie en de opdrachten binnen de hogeschool
vormden de voornaamste agendapunten. De opleidingscoördinatoren hebben een wekelijks overleg met het
departementshoofd.
De opleiding Office management organiseert elke semester een opleidingsvergadering voor alle lectoren. Zowel
lectoren, studenten als het werkveld kunnen agendapunten aanbrengen.
De studenten zijn vertegenwoordigd via de organen waarin ze decretaal verplicht zijn te zetelen. De opleiding
ondervindt problemen om voldoende kandidaten te vinden.
Daarnaast bestaat er een studentenforum, samengesteld uit het departementshoofd en de
klasverantwoordelijken. Het studentenforum is een open discussieforum over alle zaken die studenten belangrijk
vinden. De agenda wordt zowel door het departementshoofd als door de studenten bepaald.
Studenten worden ook betrokken bij de kwaliteit van de opleiding via de diverse bevragingen. Volgens de
studenten die de commissie gesproken heeft, krijgen ze over het algemeen feedback over de resultaten van de
bevragingen. Ze hebben de indruk dat de lectoren rekening houden met hun opmerkingen.
De afgestudeerden werden eenmalig geraadpleegd via een enquête in 2004. Een alumniwerking bestaat niet.
Wel brengt de opleidingscoördinator de afgestudeerden op de hoogte van vacatures. Vanuit de
vertegenwoordiging van de afgestudeerden die de commissie gesproken heeft, leeft wel de wens naar een
inhoudelijke alumniwerking.
Contacten met alumni en beroepenveld gebeuren via het stage- en eindwerkproject. Er is feedback vanuit de
stages.
De communicatie verloopt via diverse kanalen: opleidingswebsite, departementswebsite, Blackboard,
nieuwsbrieven. De hogeschool heeft recent een specifiek en uniform communicatieplatform in gebruik genomen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om een volwaardige alumniwerking op te starten.
336 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: goed
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende
is de commissie van mening dat de interne kwaliteitszorg in alle afstudeerrichtingen voldoet aan de basiskwaliteit.
De opleiding beschikt over een dynamisch kwaliteitszorgsysteem. Men organiseert bevragingen op diverse
terreinen aangaande het onderwijs en met relevante doelgroepen. Er zijn opleidingsplannen die consequent
afgewerkt worden volgens de PDCA-methodiek. Studenten, lectoren en werkveld worden betrokken bij de
kwaliteitszorg.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 337

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
- Er zijn verschillende terugkoppelingen over het bereikte niveau:
- Feedback van de stagementoren halverwege en op het einde van de stage, via een standaardformulier waar
kennis, vaardigheden en attitudes worden gescoord. Een meerderheid van de bevraagde stagementoren
verklaart tevreden te zijn over de competenties van de laatstejaarsstudenten.
- De taaltesten afgenomen door externe – ook buitenlandse – organisaties.
- De graad van tewerkstelling ligt vrij hoog (slechts 1 % was werkzoekend). De opleiding houdt nauwgezet alle
gegevens bij over de tewerkstelling van de afgestudeerden en kan hierover gedetailleerde analyses
presenteren. Het beroepenveld waardeert het niveau van de afgestudeerden. De kansen voor de
afstudeerrichting Business translator liggen iets moeilijker.
- Enquêtes bij afgestudeerden: 93 % van de afgestudeerden verklaart ‘tevreden’ te zijn over de opleiding. Als
sterke punten kwamen naar voor: de taalopleiding, ICT, economische en juridische opleidingsonderdelen,
stage- en eindwerkproject. Voor stage en ICT neemt de waardering toe, naarmate de afgestudeerden
recenter afgestudeerd zijn. Deze evolutie was ook te merken in de vertegenwoordiging van de
afgestudeerden waarmee de commissie gesproken heeft.
- Uit de enquêtes van de afgestudeerden kwam naar voor, dat 60 % van de afgestudeerden vindt dat de
opleiding ‘volledig’ en ‘eerder wel’ beantwoordt aan de eisen van hun huidige taak; 31 % vindt dit ‘eerder niet’
of ‘helemaal niet’. De commissie confronteerde de vertegenwoordiging van de afgestudeerden met deze
uitspraak. Hieruit bleek dat dit vooral gold voor de vroegere afgestudeerden. Het eigen opleidingsprogramma
voor elke afstudeerrichting en het introduceren van nieuwe onderwijsvormen zoals IBP, heeft een positief
effect gehad op de tevredenheid.
- De positieve beoordeling van de eindwerkprojecten door externen voor de afstudeerrichting Management
assistant.
- De stage- en eindwerken die de commissie ingekeken heeft, beantwoorden kwalitatief aan het
vooropgestelde niveau en de doelstellingen van de opleiding.
Studenten worden voorbereid op hun instap in het werkveld door seminaries, bedrijfsbezoeken, sollicitatietraining
door een uitzendbureau, contacten via het VKW-project, stages, schrijven van sollicitatiebrief en cv in
taalopleidingsonderdelen.
De afgestudeerden die de commissie gesproken heeft, zijn tevreden over de opleiding. De opleiding was een
goede voorbereiding op hun job. Vooral de polyvalentie, de ICT-kennis en de talencomponent scoren hoog.
Niettegenstaande de positieve houding tegenover de talencomponent, vraagt de vertegenwoordiging nog meer
mogelijkheden om de taalvaardigheid in te oefenen. De keuzetrajecten binnen het vernieuwde curriculum vinden
ze een terechte beslissing. Zij zijn vragende partij voor een alumniwerking, gericht op de praktijk van de job.
338 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

Het werkveld dat de commissie gesproken heeft, bevestigt de kwaliteit van de afgestudeerden. Talenkennis –
zowel in commerciële als in dagelijkse situaties - en ICT-vaardigheden scoren hoog. Ook appreciëren zij de
polyvalentie, de inzetbaarheid en de brede interesse van de management assistant voor de werkomgeving.
Niettegenstaande de positieve houding tegenover de talenkennis, vraagt ook de vertegenwoordiging nog meer
aandacht voor de taalvaardigheid.
De studentenmobiliteit gebeurt volledig in het kader van de buitenlandse stages. In het academiejaar 2002-2003
is ongeveer een derde van de studenten naar het buitenland gegaan.
De lectorenmobiliteit is beperkt.
Aanbevelingen ter verbetering:
- Men zou een inspanning moeten leveren om de lectorenmobiliteit te verhogen.
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebied en/of opleiding over de jaren
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45 en
50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als de situatie per opleiding of
studiegebied. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante andere
opleidingen.
De opleiding hanteert impliciet een streefcijfer. Ze wil zoveel mogelijk studenten doen slagen. De slaagcijfers van
de generatiestudenten liggen in de lijn van het Vlaamse gemiddelde.
De slaagcijfers (op basis van deelname aan examens) zijn voor het eerste studiejaar: 2000-2001: 72,7 %; 2001-
2002: 45,8 %; 2002-2003 47,2 %.
Voor dezelfde academiejaren zijn de slaagcijfers (op basis van deelname aan examens) voor het tweede
studiejaar als volgt: secretariaat-talen 63,6 %, 86,4 %, 95 % - zakelijk vertalen tolken: 84,6 %, 77,8 %, 100 % .
Voor dezelfde academiejaren zijn de slaagcijfers (op basis van deelname aan examens) voor het derde studiejaar
als volgt: secretariaat-talen 93,8 %, 100 %, 94,7 % - zakelijk vertalen tolken: 100 %, 100 %, 100 %.
De gemiddelde studieduur is niet noemenswaardig hoger dan 3 jaar; de studieduur varieert van 3 jaar en 2
maanden tot 3 jaar en 5 maanden, onafhankelijk van de afstudeerrichtingen.
De opleiding beschikt niet over analyses van doorstroming van het eerste naar het tweede en van het tweede
naar het derde jaar.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 339

De opleiding deed geen onderzoek naar het niet-slagen en/of naar studie-uitval. Wel blijkt uit de
studietijdmetingen dat de studenten opmerkelijk minder studietijd besteden dan begroot. De opleiding hoopt dat
het frequenter uitvoeren van studietijdmetingen, permanente evaluatie en de portfolio de studenten zullen helpen
om efficiënter en doelgerichter te studeren en de slaagkansen te verhogen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om een analyse te maken van het niet-slagen en de studie-uitval.
Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Op basis van het oordeel over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: goed
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de resultaten voldoende is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. Het werkveld apprecieert de kwaliteit van de opleiding. De stagewerken die de commissie
gelezen heeft, bevestigen het niveau van de afgestudeerden.
Globaal oordeel
De commissie heeft het visitatiebezoek voorbereid op basis van het ZER en de bijlagen. Het ZER gaf een eerlijk
en kritisch beeld over de opleiding. De gesprekken en de open houding van de gesprekspartners vormden een
goede aanvulling.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage tijdens het bezoek
- de opgevraagde documenten
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport
Op basis van de oordelen over
- Onderwerp 1 niveau en oriëntatie voldoende
- Onderwerp 2 programma voldoende
- Onderwerp 3 personeel voldoende
- Onderwerp 4 voorzieningen voldoende
- Onderwerp 5 interne kwaliteitszorg voldoende
- Onderwerp 6 resultaten voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle afstudeerrichtingen gewaarborgd is.
340 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e

score facet score
onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
Facet 2.8: Masterproef
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
goed
goed
voldoende
voldoende
goed
OK
voldoende
goed
voldoende
niet van
toepassing
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
goed
goed
voldoende
voldoende
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen zijn van toepassing voor:
- Management assistant
- Business translator
1
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l B r u g g e - O o s t e n d e | 341

342 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

2.9 Katholieke Hogeschool Kempen
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding
De Katholieke Hogeschool Kempen (KHK) is in 1994 ontstaan door de fusie van de vrije katholieke hogescholen
uit de Kempen. De Katholieke Hogeschool Kempen is een multisectorale instelling met vestigingen in Geel,
Turnhout, Lier en Vosselaar.
De hogeschool biedt opleidingen aan in zes studiegebieden: Gezondheidszorg, Handelswetenschappen en
bedrijfskunde, Industriële wetenschappen en technologie, Biotechniek, Onderwijs en Sociaal-agogisch werk.
De Katholieke Hogeschool Kempen is in 2002 toegetreden tot de Associatie K.U.Leuven.
De opleiding Office management behoort tot het studiegebied Handelswetenschappen en bedrijfskunde en wordt
in twee vestigingen aangeboden: Geel en Turnhout. Beide vormen twee aparte departementen:
Handelswetenschappen en bedrijfskunde Geel (HWBKG) en Handelswetenschappen en bedrijfskunde Turnhout
(HWBKT).
Op de campus Geel worden de volgende opleidingen aangeboden: Bedrijfsmanagement, Toegepaste informatca
en Office management, met afstudeerrichtingen Management assistant (MA) en Zakelijk vertalen/tolken (ZVT).
Op de campus Turnhout worden de volgende opleidingen aangeboden: Bedrijfsmanagement en Office
management, met afstudeerrichtingen Management assistant (MA), Zakelijk vertalen/tolken (ZVT) en Medical
management assistant (MMA).
In het academiejaar 2004-2005 telde de opleiding 83 studenten in Geel en 65 studenten in Turnhout.
Zowel op de campus Geel als Turnhout worden volgens de website nieuwe afstudeerrichtingen ingericht vanaf
het academiejaar 2005-2006. Voor de campus Turnhout gaat het om ‘Toerisme en events’, de campus Geel zal
de afstudeerrichtingen ‘Commercial support’ en ‘Overheid en onderwijs’ aanbieden.
De afstudeerrichting ‘Toerisme en events’ ligt momenteel ter bespreking bij de raad van bestuur van de
hogeschool. De afstudeerrichtingen ‘Commercial support’ en ‘Overheid en onderwijs’ zijn principieel
goedgekeurd, maar de inrichting is afhankelijk van het aantal ingeschreven studenten.
Aangezien de nieuwe afstudeerrichtingen ten vroegste vanaf het volgende academiejaar aangeboden worden en
er op het ogenblik van de visitatie geen gedetailleerde gegevens beschikbaar zijn, kan de commissie zich niet
uitspreken over de kwaliteit van deze afstudeerrichtingen. De motivering van de hogeschool om de nieuwe
afstudeerrichtingen in te richten, heeft de commissie wel onderzocht.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 343

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie bachelor hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De beroeps- en opleidingsprofielen van de VLOR voor de opleiding ‘Secretariaatsbeheer’ liggen aan de basis van
de bestaande opleidingsdoelen. Die profielen beschrijven uitvoerig de beroepsactiviteiten, de daartoe benodigde
kennis en de beroepshoudingen van de ‘meertalige directieassistent’, de ‘medische secretaresse’ en de
‘bedrijfsvertaler-bedrijfstolk’.
Momenteel worden drie afstudeerrichtingen aangeboden: Management asssistant, Medical management
assistant en Zakelijk vertalen en tolken.
De opleidingsdoelen zijn opgebouwd rond drie clusters: taal & communicatie in minstens 4 talen, een gedegen
ICT-pakket en een pakket bedrijfseconomische opleidingsonderdelen. Elke afstudeerrichting moet de
eindkwalificaties in de drie clusters verwerven, maar de concrete invulling wordt aangepast aan de
afstudeerrichting. Zo wordt in de afstudeerrichting Medical management assistant een bijkomende cluster
domeinspecifieke opleidingsonderdelen voorzien, waarin het verwerven van een gedegen medische
achtergrondkennis, het bijbrengen van een gepaste beroepshouding en het leren ethisch reflecteren centraal
staan. In de talencluster gaat meer aandacht naar specifieke communicatievormen, zoals het voeren van een
‘slecht-nieuwsgesprek’, empathie… In de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken gaat de talencluster
specifiek aandacht besteden aan vertaalproblematiek, landenkennis, interculturele competentie en internationale
topics.
Zowel in de beroepsprofielen als in de opleidingsdoelstellingen maakt men geen onderscheid tussen de
algemene, algemene beroepsspecifieke en beroepsgerichte competenties. De algemene competenties en
algemene beroepspecifieke competenties zijn verweven in alle opleidingsonderdelen. Bij de algemene
competenties en algemene beroepsspecifieke competenties ligt de nadruk op het communiceren van informatie,
ideeën, problemen en oplossingen. Ook het leren projectmatig werken, met daaronder het leren organiseren en
prioriteiten stellen, het leren oplossingsgericht werken en het leren ontwikkelen van zinvolle
oplossingsstrategieën, behoren tot de algemene doelstellingen van de opleiding Office management.
344 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Op hogeschoolniveau werden de krachtlijnen van de omvorming naar de bachelor-masterstructuur vastgelegd in
het Onderwijs Ontwikkelingsplan (OOP), verder geconcretiseerd in actielijnen, waarop de opleiding haar OOP
heeft geënt. Er blijft ruimte voor initiatieven vanuit de departementen. Tegelijk werd binnen de Associatie
K.U.Leuven de werkgroep KULECO (Associatie K.U.Leuven Economische Opleidingen) opgericht om de
competenties voor een beginnende beroepsbeoefenaar voor de opleiding Office management uit te werken.
Vanuit de Katholieke Hogeschool Kempen nam telkens één lector uit de beide departementen (Turnhout en Geel)
deel aan de gesprekken.
De KULECO-competenties definiëren vier beroepsrollen: meertalige communicator, informatiebeheerder,
facilitator en coördinator. Daarnaast legt de werkgroep KULECO nog 10 overkoepelende competenties vast. De
commissie is van oordeel dat de vooropgestelde competenties van de opleiding goed aansluiten bij de
competenties uit het structuurdecreet.
De werkgroep KULECO heeft de competenties getoetst bij het beroepenveld.
De commissie neemt kennis van de lopende acties met betrekking tot de opleidingsdoelstellingen. Vertrekkende
van de competentielijst Office management van de werkgroep KULECO, het OOP van de Katholieke Hogeschool
Kempen en de al bestaande initiatieven binnen de departementen en contacten met het beroepenveld, ontwikkelt
een werkgroep de vernieuwde opleidingsdoelstellingen Office management en werkt hij een aangepast
curriculum uit.
De krachtlijnen voor de vernieuwde opleiding Office management zijn:
het clusteren van communicatie, ICT en domeinspecifieke materies. Dat geeft goede resultaten; geleidelijk aan
worden vernieuwingen op het vlak van competenties, onderwijsvormen en flexibilisering doorgevoerd;
selectie van relevante competenties en hoe die aangeleerd kunnen worden binnen bestaande of nieuwe
projecten, ook de ontwikkeling van aangepaste beoordelingsvormen;
creatie van een vierde cluster, namelijk managementvaardigheden;
innovatieve onderwijsvormen: probleemgestuurd en projectmatig onderwijs, elektronische leeromgevingen,
projectweken, studenten- en lectorenuitwisselingen, vakoverschrijdende aanpak (binnen de clusters en over de
hele opleiding);
meer keuzemogelijkheden, modularisering, internationalisering.
De werkgroep werkt aan een vertaling van de competenties Office management naar opleidingsonderdelen. Dit
resulteert in een overzicht van de competenties, de bijhorende beheersingscriteria en het niveau van beheersing.
De verslagen van de werkgroep worden teruggekoppeld naar het hele lectorenkorps en opgenomen in het
kwaliteitshandboek.
De studenten worden geïnformeerd via diverse kanalen: de studiegids, departementale brochures, websites van
de departementen en informatiesessies tijdens het academiejaar.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 345

Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleidingsdoelstellingen zijn afgeleid uit de beroeps- en opleidingsprofielen. De doelstellingen worden
afgetoetst en aangepast aan de recente evoluties in het beroep. De contacten met het beroepenveld gebeuren
voornamelijk via de stages. De beide departementen hebben eveneens (een) vertegenwoordiger(s) van het
beroepenveld in de departementale raad.
Voor HWBKG zijn er bijkomende contacten bij de beoordeling van de eindwerken, via de jaarlijks georganiseerde
jobbeurs en via de contacten met VOKA en VKW.
Voor HWBKT zijn er intensieve contacten met enkele bedrijven uit de streek, die ook ondersteuning geven voor
de oefenfirma’s (zie facet 2.1). HWBKT is ook lid van de beroepsvereniging EUMA (European Management
Assistants), waar een lector regelmatig workshops geeft, die ook bijgewoond kunnen worden door de studenten.
HWBKG is in 2005 eveneens lid geworden van EUMA.
HWBKG heeft een informatiedag gepland met het werkveld in mei 2005. Vertegenwoordigers van het werkveld
worden uitgenodigd om naar het departement te komen en ideeën uit te wisselen over de doelstellingen
(competenties) en de inhoud van de opleidingsprogramma’s, en hoe die (nog) beter kunnen aansluiten op de
vragen van het werkveld. Het departement is zich bewust van het belang van een ‘gezonde mix’ van werkgevers
voor deze informatiedag: zowel vertegenwoordigers van grote bedrijven als van kmo’s. Deze informatiedag wordt
georganiseerd voor het hele departement en alle opleidingen die het departement Geel aanbiedt. HWBKT is
uitgenodigd om deel te nemen.
De opleiding heeft kennisgenomen van het domeinspecifiek referentiekader dat de commissie opstelde voor de
opleiding Office management. De opleiding vindt zich in grote lijnen terug in het referentiekader maar maakt toch
enkele reserves voor een aantal competenties die zij te hoog gegrepen vindt voor een beginnend
beroepsbeoefenaar, en die eerder verworven worden na een aantal jaren praktijkervaring. De commissie kan zich
hierin terugvinden.
Er gebeurde geen internationale bench marking in de strikte zin van het woord, omdat er op hoger
onderwijsniveau geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wel een
vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding
vooral bedoeld voor technisch uitvoerende functies. Internationale bench marking is dus niet mogelijk.
Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en
Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde opleidingen.
De departementen hebben echter een lange ervaring op het vlak van buitenlandse stages. Via deze contacten
wordt de opleiding indirect internationaal gepositioneerd. Uit contacten blijkt dat de stagiair(e)s vooral scoren op
het vlak van talenkennis en ICT. Het lidmaatschap van EUMA levert eveneens nuttige informatie op over de
346 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

evolutie van het beroep op Europees vlak. Het departement is ook lid van het netwerk Businet, een netwerk van
50 Europese hogescholen waarin vooral studenten- en lectorenuitwisseling in de praktijk gebracht wordt.
De opleiding wordt op twee campussen aangeboden: Geel en Turnhout. Volgens de beide departementen is er
voldoende vraag vanuit het beroepenveld en zijn er voldoende studenten om de opleiding op twee locaties te
blijven aanbieden. Dit wil niet zeggen dat de opleiding op beide campussen volledig apart staat. Er zijn diverse
overlegmomenten tussen beide campussen wat betreft de inhoud van het curriculum. Er zijn binnen elke campus
ook contacten met de andere opleidingen binnen de departementen, onder meer Bedrijfsbeheer.
De opleiding werkt aan drie nieuwe afstudeerrichtingen. De campus Geel richt vanaf academiejaar 2005-2006
twee nieuwe afstudeerrichtingen in: Commercial support en Onderwijs & overheid. De nieuwe afstudeerrichtingen
zijn ontstaan vanuit de vraag van bedrijven naar afgestudeerden met een goede talenkennis, die erg
communicatief en klantgericht zijn, respectievelijk afgestudeerden met een juridische achtergrondkennis. De
commissie heeft geen gegevens over het onderzoek gezien. Voor de beide afstudeerrichtingen is, volgens de
hogeschool, 5 het kritische aantal studenten om de afstudeerrichting in te richten. De studenten zullen hierover
duidelijk geïnformeerd worden bij inschrijving. Voor het aanbieden van de afstudeerrichtingen zal zoveel mogelijk
samengewerkt worden met de knowhow die aanwezig is in het departement Geel. Er zal dus nauw
samengewerkt worden met de opleiding Bedrijfsbeheer.
De campus Turnhout onderzoekt de mogelijkheid om de afstudeerrichting Toerisme en events in te richten. Deze
zal ten vroegste in het academiejaar 2006-2007 aangeboden worden. Er is geen kritische ondergrens in het
aantal studenten gesteld.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie stelt vast dat er goede aanzetten zijn gegeven voor contacten met het beroepenveld. De
commissie adviseert om de contacten te systematiseren.
- De commissie suggereert om te reflecteren over de leefbaarheid van bestaande en nieuwe
afstudeerrichtingen.
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie: voldoende
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: voldoende
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten en dit voor alle locaties en alle afstudeerrichtingen. De eindkwalificaties worden
getoetst bij het relevante beroepenveld. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 347

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding was historisch gezien sterk vakgericht. Sinds een aantal jaren werken de departementen aan het
meer praktijkgericht maken van de opleiding en het sterker beklemtonen van het aspect vaardigheden. Daartoe
werden specifieke projecten, oefenfirma’s, internationale uitwisselingen uitgewerkt en opgestart. De focus
verschuift van enkel kennis naar kennis, gecombineerd met vaardigheden en attitudes.
In het huidige curriculum worden drie belangrijke clusters van opleidingsonderdelen onderscheiden:
communicatie, domeinspecifieke opleidingsonderdelen en ICT. Elke cluster krijgt een verschillend gewicht en een
daaraan aangepaste invulling voor elke afstudeerrichting (zie ook facet 1.1).
1MA 2MA 3MA 1ZVT 2ZVT 3ZVT 1MMA 2MMA 3MMA
Communicatie 38 50 33 38 54 36 28 26 24
ICT 6 5 3 6 3 3 6 6 4
Domeinspecifiek 13 5 9 13 3 6 13
Domeinspecifiek
10 28 17
medisch
Levensbeschouwing 3 3 3
Stage 15 15 15
Totaal 60 60 60 60 60 60 60 60 60
In de afstudeerrichting Medical management assistant heeft men vanaf het eerste jaar een afzonderlijk
programma. Voor Zakelijk vertalen en tolken en Management assistant is het eerste jaar gemeenschappelijk.
Bij de ontwikkeling van het curriculum wordt rekening gehouden met de inbreng van:
- vaklectoren
- studenten (enquêtes van 1997 en 2001)
- een buitenlandse hogeschool (Fontys Hogeschool)
- het werkveld.
De clusters worden verder geconcretiseerd in opleidingsonderdelen. De studiegids bevat een duidelijk overzicht
van de opleidingsonderdelen en de studiepunten. De inhoud van de opleidingsonderdelen wordt toegelicht in de
vakinhouden.
Elke lector zorgt voor de concrete invulling van het programma. Er wordt gebruikt gemaakt van een vast sjabloon
voor de inhoud van de onderwijsactiviteit:
- identificatie en plaats van de onderwijsactiviteiten in het curriculum
- leerdoelen
- leerinhouden
348 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

- evaluatievormen
- werkvormen en media.
De doelstellingen van de opleidingsonderdelen sluiten aan bij de opleidingsdoelen. De commissie heeft de
competenties uit het domeinspecifiek referentiekader afgetoetst met het ter beschikking gesteld studiemateriaal.
De programmaonderdelen zijn een adequate vertaling van de na te streven competenties uit het referentiekader
en bieden de studenten de mogelijkheid om de vooropgestelde competenties te bereiken.
De internationale dimensie wordt in de opleiding gerealiseerd via het bijbrengen van basisvaardigheden voor een
goed functioneren in de internationale context: talenkennis, communicatieve vaardigheden, interculturele
competenties, die onder meer toegepast worden in de oefenfirma’s en via de internationale contacten, onder
meer door tandemprojecten, projectweken met buitenlandse instituten, studenten- en lectorenuitwisselingen,
buitenlandse stages.
HWBKG neemt deel aan Trialoog, waarbij de studenten gedurende een week les volgen in een Franstalige
hogeschool uit Wallonië en vice versa. Er werd in december 2004 voor de eerste maal een internationale week
georganiseerd. Er is een ‘international business module’, die geïntegreerd is in de bachelor-na-bacheloropleiding
Strategisch kmo- en retail management. Studenten Office management kunnen kiezen om een module in het
Engels te volgen.
HWBKT organiseert het Tandem-project met INSELL (Verviers). Een student van HWBKT wordt gekoppeld aan
een Franstalige student uit een Waalse partnerschool; zij hebben wekelijks contact. Verder neemt HWBKT deel
aan Trialoog. HWBKT werd als eerste departement in Vlaanderen lid van EUMA, de studenten worden
uitgenodigd voor de workshops die EUMA organiseert en dit via een lector die training officer is van EUMA..
De opleiding heeft het curriculum aangepast aan de ECTS-normen.
Het curriculum is op beide campussen identiek. Studenten Office management studeren aan de Katholieke
Hogeschool Kempen en kunnen zonder problemen overstappen van HWBKT naar HWBKG en vice versa.
Accentverschillen in de uitvoering van het programma zijn echter wel mogelijk. Een volstrekte identiteit in de
afstudeerrichtingen tussen Turnhout en Geel is geen must. Beide departementen vertrekken van de best
mogelijke opleiding voor de student. Er is wel steeds meer overleg tussen de beide campussen, onder meer over
competentiegericht leren, de oefenfirma’s, nieuwe afstudeerrichtingen… maar de concrete invulling bepaalt
iedere campus zelf en hangt af van de interne dynamiek in de departementen. Uitwisselingen van cursussen op
het niveau van de lectoren gebeurt niet.
Een curriculumaanpassing gebeurt binnen de departementen in overleg met de betrokkenen van de opleiding
Office management.
Aanbevelingen ter verbetering:
- Vele ideeën leven op elk van de beide campussen. De commissie pleit voor een verdere synergie en
campusoverschrijdend werken in het belang van de opleiding Office management.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 349

Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie:
HWBKG MA voldoende
HWBKG ZVT voldoende
HWBKT MA voldoende
HWBKT ZVT voldoende
HWBKT MMA goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding wil studenten afleveren die zich vlot kunnen aanpassen aan de werkomgeving waarin ze zich in hun
toekomstig beroepsleven moeten kunnen profileren. Daarom zoeken de lectoren permanent naar onderwijsvormen
die de realiteit zoveel mogelijk benaderen.
Het programma is niet opgesplitst in kennisontwikkeling enerzijds en vaardigheden en praktijk anderzijds
(uitgezonderd de stage). In de verschillende clusters zijn er momenten van kennisontwikkeling en momenten van
ontwikkeling van vaardigheden en werkveldervaring. Deze geïntegreerde aanpak wordt voornamelijk
gestimuleerd door de werking van de oefenfirma’s.
De oefenfirma’s vormen een belangrijke schakel in het verwerven van competenties. De oefenfirma’s zijn bij
uitstek competentiegericht.. Als overkoepelend project dat over twee academiejaren gespreid wordt, verbinden zij
theorie en praktijk. Kennis, vaardigheden en attitudes uit verschillende opleidingsonderdelen worden – onder
begeleiding van lectoren – geïntegreerd toegepast in een realistische context.
De oefenfirma’s zijn gegroeid vanuit het onderwijzend personeel De oefenfirma’s werden oorspronkelijk ingevoerd
in HWBKT. Na een positieve evaluatie werden de oefenfirma’s ook toegepast in HWBKG. Het concept is in volle
evolutie, en de opleiding zoekt naar verdere integratie van de opleidingsonderdelen in de oefenfirma’s. De
oefenfirma evolueert naar een aparte cluster binnen het programma.
De toepassing van de oefenfirma’s is afhankelijk van de afstudeerrichtingen. In HWBKG zijn twee oefenfirma’s
actief: AnyWear voor de studenten Management assistant en Linguapolis voor de studenten Zakelijk vertalen en
tolken. In HWBKT werkt de de afstudeerrichting Management assistant in de oefenfirma EuroPackage & Print. De
afstudeerrichtingen Zakelijk vertalen en tolken en Medical management assistant hebben geen oefenfirma’s. De
studenten Zakelijk vertalen en tolken krijgen wel de mogelijkheid om deel te nemen aan externe
vertaalopdrachten. De studenten Medical management assistant hebben geen oefenfirma maar krijgen
praktijkgerichte opdrachten binnen de opleidingsonderdelen. De commissie is van mening dat de inbedding –
zowel ruimtelijk als inhoudelijk – van de afstudeerrichting Medical management assistant binnen de opleidingen
van gezondheidszorg een sterke troef is voor het professionele karakter van de afstudeerrichting.
Daarnaast wordt de professionele gerichtheid bijgebracht door middel van de studiereizen en projecten die de
studenten gedeeltelijk zelf moeten voorbereiden. Buitenschoolse activiteiten zijn er vanaf het eerste studiejaar.
De commissie heeft een overzicht gekregen van de activiteiten die de interactie met de beroepspraktijk aantonen.
Het werkveld wordt in de opleiding ingeschakeld via gastsprekers en bedrijfsbezoeken. Voor de afstudeerrichting
Zakelijk vertalen en tolken worden de bedrijven verzocht om vertalingen te laten uitvoeren door Linguapolis, de
oefenfirma van deze afstudeerrichting.
350 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

De leermiddelen die de commissie heeft ingekeken zijn actueel. Elke lector dient jaarlijks de leerinhoud van zijn
onderwijsactiviteiten te actualiseren. De nodige informatie vindt hij via de nascholingen, bedrijfsbezoeken maar
vooral via de contacten met de stagementoren. Vanaf academiejaar 2000-2001 wordt het werkveld expliciet
bevraagd in enquêtes. In de uitgevoerde enquêtes werd er achtereenvolgens gepeild naar de
computervaardigheden, de taalvaardigheden en de economische en juridische kennis. Occasioneel worden
gastsprekers uitgenodigd.
Stage en eindwerk
De stage en het eindwerk zijn een verplicht curriculumonderdeel en krijgen respectievelijk 10 en 5 studiepunten.
De stage duurt twaalf weken (13 weken voor een internationale stage omwille van de beurzen). De doelstellingen
van de stage en het eindwerk worden duidelijk omschreven in de stage- en eindwerkbegeleidingsdocumenten.
Voor elke stage wordt een stageopdracht vastgelegd. Er is een heldere informatiebundel, waarin de modaliteiten
van de stage en het eindwerk, onder meer ook de beoordeling, worden uiteengezet. Deze informatiebundel is ter
beschikking van studenten en stagementoren.
Er is op beide campussen een stagecoördinator die verantwoordelijk is voor de organisatie van de stages en
eindwerken. De coördinatie van buitenlandse stages gebeurt door de verantwoordelijke internationale relaties,
maar de eindverantwoordelijkheid ligt bij de departementale coördinator.
Beide departementen hebben een lange traditie op het vlak van stages en eindwerken en hebben ieder voor zich
een sterke formule ontwikkeld.
De opleiding heeft een aanbod van stageplaatsen maar de student kan ook zelf een stageplaats aanbrengen.
Indien het een nieuwe stageplaats betreft, neemt de lector contact op om na te gaan of de stageplaats
beantwoordt aan de doelstellingen die de opleiding vooropstelt.
De student stelt zichzelf voor aan het stagebedrijf in een verkennend gesprek. Student en lector maken geen
afspraken over de aan te leren competenties maar maken wel een oplijsting van de taken die in aanmerking
komen. Het stageplan heeft de vorm van een takenpakket. De student noteert zelf op welke elementen hij/zij zich
wil focussen tijdens de stage. Elke stageplaats wordt bezocht. Bij eventuele problemen kan de student steeds
terugvallen op de stagebegeleider. De kwaliteit van de stageplaatsen wordt achteraf steeds beoordeeld door de
lector en de student.
De leerdoelen van de stage zijn nog niet afgestemd op de competenties maar de doelstellingen zijn wel duidelijk
terug te vinden.
De opleiding heeft ook een ruim aanbod aan buitenlandse stageplaatsen. De buitenlandse partners worden
voornamelijk via het netwerk Businet gezocht. Een ander platform voor buitenlandse partners is het EAIE, de
‘European Associaton for International Education’. De database van EUMA, waar vooral de verantwoordelijke
internationalisering van HWBKT in actief is, wordt nog niet gebruikt. Het aantal studenten dat deelneemt aan een
buitenlandse stage ligt veel hoger dan het Vlaamse gemiddelde. Het feit dat het een opleiding is met een sterke
taalcomponent speelt een gunstige rol. De afstudeerrichting Medical management assistant staat voorlopig nog
buiten de deelname. In het verleden was de eis van twee stage-ervaringen hiervoor een hinderpaal, die in de loop
van dit academiejaar werd opgelost.
Tot hiertoe werd het buitenlands netwerk voornamelijk ingeschakeld voor stageplaatsen. Het studeren in het
buitenland heeft voorlopig geen succes. Dit is deels te wijten aan het feit dat er geen vergelijkbare opleidingen
Office management in het buitenland zijn.
De studenten worden gradueel voorbereid op het eindwerk: beschrijvend, vergelijkend, adviserend. Via het
toevoegen van een analyse van de sterke en zwakke punten van de student, wordt de kritische reflex
aangemoedigd. Brononderzoek is een zwak element binnen het eindwerk. Het eindwerk is momenteel een apart
element binnen de opleiding. De vertegenwoordigers van het werkveld vragen zich af of het inhoudelijk koppelen
van stage en eindwerk niet te verkiezen is. De eindwerken worden beoordeeld door lectoren en externe juryleden.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 351

Aanbevelingen ter verbetering:
De commissie suggereert om nog duidelijker de stagedoelstellingen en -evaluatie aan de competentiematrix te
linken.
Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De competenties in het programma worden gradueel opgebouwd. In het eerste jaar wordt vooral een solide en
coherente basiskennis (her)opgebouwd, en via het concept van begeleide zelfstudie kan de student zich
bekwamen in het verwerven van algemene competenties. Het eerste jaar is ook een oriëntatiefase op de
afstudeerrichtingen, behalve voor de afstudeerrichting Medical management assistant dat vanaf het eerste jaar
autonoom start. In het tweede en derde jaar worden dan de specifieke opleidingsonderdelen voor de
afstudeerrichtingen gegeven. Sinds de invoering van de oefenfirma’s wordt het onderwijs in het tweede en derde
jaar steeds meer vraaggestuurd.
Binnen de verschillende afstudeerrichtingen is er overleg om de opleidingsonderdelen op elkaar af te stemmen. In
de departementen streven lectoren die verantwoordelijk zijn voor dezelfde onderwijsactiviteiten in hetzelfde jaar
ernaar ook dezelfde leerinhoud, leermiddelen en werkvormen te gebruiken (uitwisseling info, leermiddelen
gezamenlijk opstellen, gezamenlijk examen beoordelen). Het overleg is niet enkel om overlappingen te vermijden
maar ook om elkaar aan te vullen. Het overleg is niet campusoverschrijdend. Tussen beide campussen is er wel
overleg op het vlak van de visie, de missie en de inhoud maar de uitwerking gebeurt op het vlak van de
departementen . Op hogeschoolniveau zijn er op het vlak van curriculumontwikkeling drie speerpunten bepaald:
visie, overkoepelend werken en het meer betrekken van de studenten. Het volgende speerpunt zal zich op het
lectorenniveau richten.
De modularisering van de taalcomponent is in beide departementen verschillend maar goed uitgewerkt. In
Turnhout wordt Frans in drie, Duits in vier en Engels in zes modules aangeboden. Studenten werken in groep
maar de samenstelling gebeurt vrij en de overstap naar een andere groep is eenvoudig. Elke module wordt
afgesloten met een test die meetelt in het eindresultaat. Studenten bepalen zelf wanneer ze de test afleggen. Om
studenten te helpen in de studie is er een model studieplan. In Geel wordt vooral gewerkt met het virtueel taallabo
waar studenten zowel individueel op eigen tempo als in groep kunnen werken. Het virtuele aspect ligt in de
software die zowel individueel werk als groepswerk toelaat en die ook thuis te gebruiken is.
De keuzemogelijkheden zijn momenteel voornamelijk beperkt. De beginnende student kiest vanaf het eerste jaar
tussen de afstudeerrichting Medical management assistant enerzijds en Management assistant/Zakelijk vertalen
en tolken anderzijds. Voor deze laatste afstudeerrichtingen is het eerste jaar gemeenschappelijk. In de
afstudeerrichting Management assistant kunnen de studenten in het derde jaar kiezen tussen Duits voor
gevorderden of Spaans voor beginners. Aan de ‘international business module’ kunnen zowel buitenlandse als
eigen studenten deelnemen.
352 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

De opleiding werkt aan een uitbreiding van de keuzemogelijkheden. In de toekomst zullen de studenten een
opleidingsonderdeel van drie studiepunten kunnen kiezen, in eerste instantie binnen het aanbod van de
Katholieke Hogeschool Kempen, later ook buiten de instelling. De uitbreiding van het aantal afstudeerrichtingen
kadert ook in de uitbreiding van de keuzemogelijkheden.
Op associatieniveau werkt de Katholieke Hogeschool Kempen mee aan de voorbereidende werkzaamheden om
de professioneel gerichte bachelors Office management de mogelijkheid te geven via een schakelprogramma
toegelaten te worden tot de masters bedrijfscommunicatie of meertalige communicatie.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om het campusoverschrijdend overleg niet enkel te beperken tot de visie, de missie
en de inhoud maar ook de uitwerking hierbij te betrekken.
Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale studieomvang van een professionele bachelor.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 353

Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Binnen de Katholieke Hogeschool Kempen is een werkgroep studietijdmeting werkzaam, die de methodiek
vastgelegd heeft om de studietijd te meten en automatisch te verwerken. Deze methodiek steunt op een vast
opleidingsprogramma voor een groep van studenten. De departementen voeren volgens een vast tijdstraject
studietijdmetingen uit, waarbij de tijd wordt gemeten die de studenten aan de totale studie-inspanning wijden. In
2002-2003 werd een tweede onderzoek naar de studietijd uitgevoerd bij de derdejaarsstudenten van HWBKG. De
resultaten waren beschikbaar in het voorjaar van 2004. Uit de resultaten blijkt dat de afstudeerrichting Zakelijk
vertalen en tolken beduidend lager scoort dan begroot. Over het algemeen scoren de opleidingsonderdelen in
meer of mindere mate lager dan begroot, uitgezonderd voor de stage en het eindwerk, die beduidend hoger
scoren. In HWBKT werd gestart met een proefproject voor studietijdmeting in 2002-2003. Vanaf het academiejaar
2003-2004 werd gestart met de metingen in tweede jaren. De resultaten zijn nog niet grondig geanalyseerd. De
commissie apprecieert de inspanningen om studietijdmetingen uit te voeren. Maar zij onderschrijft de intentie van
de opleiding om in de toekomst de resultaten van de studietijdmetingen sneller te verwerken en te verspreiden,
zodat op korte termijn verbeteracties kunnen ondernomen worden. De opleiding is zich ook bewust dat studenten
blijvend gestimuleerd moeten worden om deel te nemen aan de metingen en deze correct in te vullen.
De studenten, die met de commissie gesproken hebben, ervaren de studiedruk duidelijk hoger dan in het
secundair onderwijs. De overgang van secundair naar hoger onderwijs vinden ze vrij zwaar. In het tweede jaar
zijn er heel wat projecten en opdrachten uit te voeren, die de nodige werkbelasting meebrengen. In het derde jaar
is de combinatie van stage en eindwerk zwaar. De studenten zijn echter van mening dat de combinatie van taken
en opdrachten en de examenvormen hen leert het werk te plannen. Over het algemeen vinden de studenten de
studie-inspanning haalbaar. De commissie heeft geen belangrijke studiebelemmerende factoren ervaren. De
studiebevorderende factoren situeren zich voornamelijk op het vlak van studie- en studentenbegeleiding. Verder
werkt de toename van het vakoverschrijdende projectonderwijs en het hoge realiteitsgehalte motiverend voor de
studenten. Ook het werken in kleine groepjes (vooral voor de opleidingsonderdelen taal) op hun eigen tempo
vinden de studenten positief.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om de studietijdmetingen te blijven uitvoeren, met een snellere verwerking van de
resultaten, zodat op korte termijn verbeteracties kunnen ondernomen worden.
- De opleiding moet aandacht besteden aan het blijvend stimuleren van de studenten om deel te nemen aan
de metingen en deze correct in te vullen.
- De commissie suggereert om te werken met testen bij de start van de opleiding, om de sterke en zwakke
punten van de student te bepalen. Dit geeft de student de kans om zich toe te spitsen op de
aandachtsgebieden.
354 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Facet 2.6
Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De actuele visie op leer- en onderwijsprocessen is ‘competentiegericht’, waarbij de student zich oriënteert op voor
het beroep realistische en betekenisvolle competentiegehelen – getoetst in situaties die in grote mate parallel
lopen met de praktijk – en die hem de ruimte geven om verantwoordelijkheid te nemen voor het eigen leerproces.
Deze visie sluit aan op de opleidingsdoelstellingen.
Het geheel van aangeboden onderwijsactiviteiten omvat een gevarieerd aanbod van didactische werkvormen,
zoals doceren, zelfstandig werk, groepswerk, monitoraat, computerondersteund leren, opzoekwerk en
presentaties van omschreven topics. Het klassieke hoorcollege maakt plaats voor interactief doceren,
aangevuld met zelfstandig probleemoplossend of documenterend werken.
De opleiding wil studenten afleveren die zich vlot kunnen aanpassen aan de werkomgeving waarin ze zich in hun
toekomstige beroepsleven moeten kunnen profileren. De oefenfirma’s zijn een ideaal platform voor
vakoverschrijdend en competentiegericht onderwijs.
Voor het taalonderwijs wordt in Geel gewerkt met het virtueel taallabo, waar studenten individueel maar ook in
kleine groepjes kunnen oefenen. De software van het virtueel taallabo kan ook thuis gebruikt worden. In Turnhout
wordt het talenonderwijs modulair georganiseerd, waarbij de student via begeleide zelfstudie talenkennis verwerft.
Blackboard wordt voornamelijk gebruikt voor de opleidingsonderdelen taal.
In Geel biedt de opleiding de studenten de kans om de verworven taalcompetenties op te volgen via het
referentiekader van de Vlaamse en Nederlandse Taalportfolio. Ook in Turnhout is de portfolio vrij concreet
uitgewerkt voor de talen. De portfolio zal in de toekomst uitgebreid worden naar de andere opleidingsonderdelen.
Wat de leermiddelen betreft, is iedere lector vrij om deze te bepalen. In Turnhout schrijven de meeste lectoren
zelf hun cursus. Sinds 2002-2003 organiseert de campus Turnhout bevragingen over de didactische
hulpmiddelen. Onderwijskundige knowhow wordt opgebouwd via het netwerk op het niveau van de Katholieke
Hogeschool Kempen (onder meer de Fontys Hogeschool Nederland).
Een belangrijk forum in verband met onderwijsontwikkeling is de onderwijsraad die sinds het academiejaar 2003-
2004 actief is ter ondersteuning van het OOP. De onderwijsraad is het forum dat ideeën en ervaringen met
onderwijsontwikkeling uitwisselt en initiatieven ontwikkelt. In de onderwijsraad zit een afgevaardigde van elk
departement. De onderwijsraad fungeert niet als helpdesk voor individuele vragen van departementen of
opleidingen maar wil oplossingen aanreiken op hogeschoolniveau. Tweejaarlijks wordt een onderwijsmarkt
georganiseerd waarop alle departementen uitgenodigd worden om hun kennis en ervaring met nieuwe
leervormen uit te dragen. Er wordt hierover ook een infoboekje verspreid, waardoor iedereen op de hoogte wordt
gebracht van de initiatieven van elke opleiding. Het OP weet op deze manier waar het informatie kan vinden. Zo
is er voor de opleiding Office management overleg tussen HWBKT en HWBKG over de oefenfirma’s.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 355

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het examenreglement is hogeschoolbreed opgesteld, maar departementen kunnen specifieke elementen
toevoegen. Jaarlijks bekijkt de hogeschoolwerkgroep het examenreglement op interne consistentie, praktische
uitwerking en overeenstemming met de wetgevende ontwikkelingen ter zake.
Elke student ontvangt bij het begin van het academiejaar het examenreglement dat de examenvorm, de
puntenverdeling en het tijdstip van evalueren vastlegt. Bij de start van het academiejaar geeft elke vaklector
toelichting bij de inhoud, de doelstellingen, de werkvormen en de evaluatie. Eerstejaarsstudenten krijgen
uitvoerige toelichting over het examenreglement bij het begin van het academiejaar.
Het examenrooster wordt ter goedkeuring voorgelegd aan de studentenraad (Geel) of de klasafgevaardigde
(Turnhout). De studenten hebben de mogelijkheid om aanpassingen voor te stellen.
Lectoren die dezelfde onderwijsactiviteit verzorgen, overleggen met elkaar om dezelfde examens te organiseren;
schriftelijke examens worden bij voorkeur samen opgesteld.
De opleiding streeft naar een evenwichtige verdeling van de studielast over het academiejaar door middel van
semesterexamens, permanente evaluatie en jaarexamens (in het derde jaar).
De studenten zijn positief over de permanente evaluatie. De doelstellingen worden bij de start van het
academiejaar uiteengezet.
De evaluatie van de oefenfirma’s is in volle ontwikkeling. De evaluatie gebeurt nu op basis van de activiteiten per
werksessie en van een zelfevaluatie van de student. De zelfevaluatie van de student gebeurt aan de hand van
een persoonlijk dossier. In Geel werd de verhouding van het aantal punten lector/student dit academiejaar
gewijzigd van 50-50 naar 75-25. In Turnhout evalueert een panel van lectoren.
Momenteel gebeurt de evaluatie voornamelijk op basis van de gepresteerde activiteiten. In de toekomst zullen
ook de attitudes apart worden geëvalueerd.
De commissie beoordeelt de kwaliteit van de examenvragen die ze ingekeken heeft als voldoende voor het
niveau van professionele bachelor.
De evaluatie van de stages en de eindwerken staat duidelijk uitgelegd in stage- en eindwerkbegeleidingsdocumenten.
Er zijn verschillen tussen de beide campussen en tussen de afstudeerrichtingen, maar
de commissie vond de procedures van alle locaties/afstudeerrichtingen voldoende.
De evaluatie van de stage houdt rekening met de vooropgestelde leerdoelen maar moet nog meer afgestemd
worden op de te verwerven competenties.
356 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Voor problemen/vragen betreffende het examen staat de ombudsdienst ter beschikking. De studenten hebben de
mogelijkheid om na de examens feedback te vragen. Om het contact te optimaliseren heeft de lector een
handleiding ter beschikking voor een grondige analyse van de problemen, met suggesties voor betere
studiemethodes (zie ook facet studietijd). De enquête van 2001 toont aan dat de studenten tevreden zijn over de
organisatie van de examens.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert om nog duidelijker de stagedoelstellingen en -evaluatie aan de competentiematrix
te linken.
- Voor de afstudeerrichting Medical management assistant vraagt de commissie om de stagebeoordeling door
de stagementor uitdrukkelijk te voorzien.
- De commissie adviseert om te streven naar uniformiteit op het vlak van evaluatie in beide departementen.
Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Sinds 1998 worden de instroom-uitstroomgegevens van de eerstejaarsstudenten verzameld.
De beide locaties rekruteren voornamelijk regionaal, en dit geldt nog meer voor de campus Turnhout, waar 90 %
van de studenten uit de regio Turnhout komen.
Over de jaren heen blijkt dat de overgrote meerderheid van studenten Office management meisjes zijn en
voornamelijk uit de richting TSO (richting Secretariaat-talen en in mindere mate Handel) komen. Verder blijkt dat
nogal wat studenten niet rechtstreeks uit het secundair onderwijs instromen. Uit de gegevens blijkt ook dat TSOstudenten
beduidend minder slaagkansen hebben dan ASO-studenten.
Het programma sluit aan bij de kwalificaties van de gemiddelde instromende student met een diploma secundair
onderwijs. Voor de eerstejaarsstudenten met een vooropleiding waarin talen een minder uitgesproken rol
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 357

speelden, richt de opleiding diverse activiteiten in, onder meer een vakantiecursus Duits (Geel), extra lessen
Duits tijdens de eerste weken van het academiejaar (Turnhout) en zelfstudie door middel van oefeningen op het
internet.
De mogelijkheden van flexibele trajecten (onder meer een deeltijds traject, vrijstellingen op basis van een diploma
of een getuigschrift hoger onderwijs) zijn opgenomen in het onderwijs- en examenreglement.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert om een kennistest uit te voeren bij de eerstejaarsstudenten. Op die manier kunnen
studenten hun studie-inspanningen beter richten.
Oordeel van onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende
- Facet 2.2 Eisen professionele gerichtheid van het programma: voldoende voor HWBKG MA
voldoende voor HWBKG ZVT
voldoende voor HWBKT MA
voldoende voor HWBKT ZVT
goed voor HWBKT MMA
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: voldoende
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma van alle locaties en afstudeerrichtingen aan de
basiskwaliteit voldoet. De modularisering van de taalcomponent is in beide departementen verschillend maar
goed uitgebouwd. Beide departementen nemen verschillende maar waardevolle initiatieven op het vlak van
internationalisering. De oefenfirma’s zijn een goede werkvorm om de studenten competentiegericht op te leiden in
situaties die nauw aansluiten op de beroepspraktijk. De inbedding van de afstudeerrichting Medical management
assistant in de opleidingen van gezondheidszorgis een troef. De beoordeling en toetsing van de opleiding stemt
overeen met het niveau van een bachelor. Het oordeel van de commissie over het onderwerp programma is
daarom positief.
358 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie heeft een gemotiveerd lectorenkorps gesproken dat een grote inzet heeft naar de studenten.
De lectoren van de opleiding Office management hebben minimaal een diploma van academisch niveau, de
praktijklectoren minimaal een graduaatsdiploma, een aantal onder hen heeft praktijkervaring. Verschillende
personeelsleden hebben ook een pedagogisch diploma. De commissie heeft aan de hand van de beschikbare
documenten kunnen vaststellen dat het personeel voldoende expertise heeft om het programma adequaat te
kunnen invullen.
Het algemene personeelsbeleid gebeurt op hogeschoolniveau (onder meer de statutaire situatie, de
benoemingen, toekenning vakantiestelsel, algemene bijscholing). De functie van hogeschoollector op
hogeschoolniveau vastgelegd. Een lector is belast met onderwijsactiviteiten en taken (ondermeer coördinatie van
stages, internationalisering, begeleiding studenten…). Complementair is er een personeelsbeleid op
departementaal vlak, dat onder meer verantwoordelijk is voor de selectie en aanwerving, toewijzing opdrachten,
taakbelasting, functionerings- en evaluatiegesprekken, concrete bijscholing.
Bij aanwerving gebeurt de selectie door een aanwervingscommissie, die bestaat uit het departementshoofd, de
opleidingscoördinator en één of meerdere vaklectoren. De aanwerving gebeurt op basis van de functieomschrijving
en het functieprofiel. Er wordt rekening gehouden met de opleiding, specifieke kennis en ervaring
van de kandidaten. De aanwervingscommissie geeft advies aan het directiecomité. De uiteindelijke aanwerving
wordt beslist door de algemeen directeur.
Op hogeschoolniveau wordt een begeleidingsavond ingericht voor beginnende lectoren; er is eveneens een
begeleidingsprocedure voor nieuwe lectoren beschikbaar.
Op hogeschoolniveau is een procedure voor evaluatie en benoeming beschikbaar. Een procedure voor
bevordering werd recent uitgewerkt en goedgekeurd. De procedure voor benoeming is er gekomen op vraag van
het OP, alhoewel niet iedereen van de aanwezige lectoren tevreden was met de inhoud van de procedure. Bij de
bevordering wordt rekening gehouden met toonaangevende en ondernemende activiteiten. Aangezien de
procedure nieuw is, moet ze haar effectiviteit bewijzen. Een evaluatie van de procedure is voorzien.
Functioneringsgesprekken worden op de campus Turnhout vooral gehouden bij de tijdelijke personeelsleden. De
bevragingen bij de studenten over de lectoren worden aan de lectoren meegedeeld, samen met een aanbod voor
een gesprek. De gesprekken gebeuren op informele basis. Op de campus Geel zijn de functioneringsgesprekken
gepland. Er is een format gemaakt met doelstellingen op korte, middellange en lange termijn. Samengevat heeft
de commissie vernomen dat er gesprekken met de OP worden gehouden, maar het statuut van deze gesprekken
is de commissie niet duidelijk.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 359

De studenten worden cyclisch bevraagd over de onderwijskundige en didactische kwaliteiten van de lectoren. De
resultaten van de bevragingen worden meegenomen in de evaluatie en opvolging.
Onderwijskundige professionalisering gebeurt vooral via een intern aanbod. De onderwijsraad speelt hierin een
belangrijke rol, onder meer door de organisatie van de onderwijsmarkt (tweejaarlijks) en door interne trainingen.
Uit een bevraging van lectoren naar bijscholing bleek vooral een nood aan pedagogisch-didactische bijscholing.
Aanbevelingen ter verbetering:
De commissie is van mening dat de functioneringsgesprekken duidelijk onderscheiden moeten worden van de
evaluatiegesprekken. Het statuut van de beide gesprekken moet duidelijk naar voren gebracht worden.
Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Een aantal personeelsleden heeft relevante praktijkervaring in het werkveld en een aantal lectoren combineert
momenteel zijn lesopdracht met activiteiten in het werkveld.
Het beleid in HWBKT blijft erop gericht zoveel mogelijk lectoren met huidige of vroegere praktijkervaring in te
zetten. Doelstelling van HWBKG is de netwerking van lectoren te stimuleren en communicatie met werkveld en
andere externe partijen te professionaliseren.
Het personeelsbeleid van de hogeschool laat nevenactiviteiten van lectoren toe, voor zover deze niet inhoudelijk
tegenstrijdig zijn. Nevenactiviteiten die de onderwijsopdracht inhoudelijk ondersteunen, worden aangemoedigd.
Een nevenactiviteit vormt geen probleem voor de beschikbaarheid van de persoon in kwestie binnen de
hogeschool. De directie bewaakt het geheel en de individuele aanwezigheid. Ondanks het personeelsbeleid
hebben weinig OP-leden in Geel een nevenactiviteit. In Turnhout werken vooral praktijkmensen met een
onderwijsopdracht in bijopdracht.
Contacten met het werkveld komen vooral tot stand via de stages, de jaarlijkse jobbeurs, het geven en volgen van
bijscholingen, bijwonen van congressen, studiedagen, colloquia, inbreng vertegenwoordigers beroepenveld in de
departementale raad. De commissie kon een uitgebreid overzicht inkijken van de activiteiten en de
lidmaatschappen van het lectorenkorps.
De vakinhoudelijke bijscholing is vooral een persoonlijk initiatief van de lectoren. De opleiding stelt het aanbod
van externe bijscholingen ter beschikking van de lectoren en moedigen bijscholingen aan. Er is voldoende budget
voor navorming. De commissie heeft vernomen dat de opleidingen meer sturend willen optreden aan de hand van
een bijscholingsplan.
360 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om een formeel professionaliseringsplan uit te werken in functie van de noden van
de opleiding en de loopbaanplanning van medewerkers.
Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De hogeschool verantwoordt zijn personeelsformatie met het begrip ‘personeelscontingentering’ of het aantal
effectief werkende personeelsleden. Het hogeschoolbestuur bepaalt de beleidsopties en vertaalt deze opties in
een verdeelprocedure waarin de cijfers jaarlijks worden ingevoerd. Binnen de hogeschool is een werkgroep
personeelscontingentering werkzaam die het beleid adviseert over de verdeling van de personeelsleden over de
departementen en algemene diensten. Ten laatste in mei kent elk departement zijn personeelscontingent of het
aantal maximaal inzetbare statutaire personeelsleden waarmee het departement zijn taken in het volgende
academiejaar kan uitoefenen. Het departement kan zelf beslissen hoe het zijn contingent OP concreet zal
invullen. Het proces dat plaatsvindt bij de invulling van het contingent OP en de toewijzing van de individuele
opdrachten, is vastgelegd in een procedure. Een overschrijding van het contingent is toegestaan, mits er een
financiële compensatie is door inkomsten uit projecten of dienstverleningsactiviteiten.
Zowel in Turnhout als in Geel is het OP verbonden aan het departement en niet uniek aan de opleiding Office
management. De personeelsleden gerelateerd aan het gewicht van het aantal studenten Office management in
de totale studentenpopulatie van het departement geven de volgende cijfers:
- Geel OP 5,3 VTE voor 87 studenten;
- Turnhout 7,82 VTE voor 64 studenten.
De studentlectorratio bedraagt 16,4 in Geel en 8,2 in Turnhout. Voor dit verschil is geen verklaring gegeven.
De leeftijdspiramide is in HWBKG evenwichtig verdeeld. In HWBKT is de helft van de personeelsleden ouder dan
50 jaar.
Tussen de vertegenwoordigers van het hogeschoolbestuur en de vertegenwoordigers van het personeel is een
protocol van akkoord gesloten, met betrekking tot een systeem voor taakbelasting van het onderwijzend
personeel. Het systeem laat toe om aan de hand van een aantal criteria en parameters de taakbelasting van de
lectoren te kwantificeren. Een overzicht van de lectorenactiviteiten is beschikbaar. Er wordt niet afgetoetst in
hoeverre de begrote cijfers overeenstemmen met de reële cijfers.
Het OP is tevreden dat er een procedure aanwezig is, zij het dat die voor verfijning vastbaar is.
De vertegenwoordiging van het OP (van beide departementen) vindt de werkdruk vrij hoog met alle taken die op
het programma staan: curriculumaanpassing, kwaliteitszorg, internationalisering… De verhoging van de OBEcoëfficiënt
(Onderwijsbegeleidingseenheid) zou ademruimte geven.
Wat de vertegenwoordiging van het ATP betreft, zijn er volgens hen voldoende mensen. Zij zorgen ook voor
interne back-up. Het ATP-personeel van de campus Turnhout kan indien nodig een beroep doen op Geel.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 361

In de mediatheek zijn er voor alle kernprocessen procedures uitgeschreven, die een goed instrument vormen
voor back-up.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
Facet 3.1 Kwaliteit personeel:
Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid:
Facet 3.3 Kwantiteit personeel:
voldoende
voldoende
voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is en dit voor alle locaties
en afstudeerrichtingen. De commissie heeft met een geëngageerd en gemotiveerd lectorenkorps gesproken, dat
voldoende gekwalificeerd is voor de invulling van het programma. Er is aandacht voor de pedagogische en
didactische navorming van het lectorenkorps. Het oordeel van de commissie over het onderwerp is daarom
positief.
362 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: HWBKG MA: goed
HWBKG ZVT:
goed
HWBKT MA:
onvoldoende
HWBKT ZVT:
onvoldoende
HWBKT MMA:
voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie maakt een onderscheid tussen de campus Geel en de campus Turnhout.
Campus Geel
- De opleiding Office management is geïntegreerd in de campus Geel. De campus beschikt over een goed
onderhouden en functionele infrastructuur met ruime faciliteiten voor studenten, onder meer een agora, een
cafetaria en restaurant en een mediatheek. De campus is vlot bereikbaar met openbaar vervoer.
- Alle leslokalen zijn standaard uitgerust met een overheadprojector. Ongeveer 25 % van de leslokalen is -
voorzien van een dataprojector (+ pc). Alle lokalen zijn voorzien van netwerkaansluitingen.
- Het labo informatica staat in voor de informaticavoorzieningen ter ondersteuning van het onderwijs. Het
voorziet in klaslokalen met pc’s voorgebruik onder toezicht van een lector voor alle opleidingen. Bij de start
van het academiejaar 2003-2004 werden 500 pc’s verdeeld over 19 lokalen. Elk informaticalokaal beschikt
over een netwerkprinter en een dataprojector.
- De studenten op de campus kunnen beschikken over een ruimte met 60 pc’s voor individueel gebruik. Een
helpdesk is steeds aanwezig. Elke student heeft een eigen mailbox en e-mailadres.
- De commissie apprecieert het virtueel taallabo – specifiek voor de opleiding Office management – waarin
begeleide zelfstudie (‘Computer Aided Language Learning’) en gepersonaliseerde mondelinge oefeningen
worden gecombineerd. Het is in feite een computerlokaal met een specifieke software en ‘courseware’-
aanbod. De software en courseware zijn ook bereikbaar via het internet en intranet van op eender welke pc.
- De campusmediatheek staat ten dienste van studenten, lectoren en buitenstaanders. De mediatheek is
erkend als Europees documentatiecentrum. De collectie is afgestemd op de curriculuminhouden van de
verschillende afstudeerrichtingen. De studenten die met de commissie gesproken hebben, maken ongeveer
wekelijks gebruik van de mediatheek. Zij wijzen op de aanwezigheid van een mediagids, en verder kan via
de website alle informatie over werking en dienstverlening teruggevonden worden.
- Het budget van de mediatheek is niet verdeeld per opleiding. De verantwoordelijke volgt de collectie op en
signaleert opportuniteiten. Lectoren kunnen steeds een aanvraag tot aankoop indienen. De collectievorming
is geregeld via een procedure. Het budget voor de aankoop van boeken is redelijk, het budget voor de
tijdschriften is problematischer. Probleem hierbij is dat de frequentie van raadpleging moeilijk op te volgen is.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 363

- De mediatheek heeft een pendeldienst opgestart met de campus Vosselaar, waarbij studenten boeken
kunnen ontlenen van op de eigen campus. Bedoeling is om ook een pendeldienst uit te bouwen met de
campus Turnhout.
- De studenten Office management hebben een specifieke ruimte ter beschikking voor de oefenfirma Anywear,
die uitgerust is met pc’s en internetaansluiting, telefoon en fax.
- Voor het beheer van de gebouwen en de infrastructuur beschikt de verantwoordelijke dienst over een
specifieke software: PLANON.
Campus Turnhout
- De campus Turnhout deelt een ouder gebouw in het centrum van Turnhout met een middelbare school. De
campus is vlot bereikbaar met het openbaar vervoer. Het gebouw is niet echt aangepast voor hoger
onderwijs.
- De campus beschikt over 14 leslokalen, twee computerlabo’s, een multimedialokaal met pc en LCDprojector,
een internetlokaal met leesruimte en een bibliotheek.
- Een van de twee computerlokalen wordt gereserveerd voor de opleiding Office management; het gebruik
ervan is ingebouwd in het lessenrooster.
- Elke student heeft een eigen mailbox en e-mailadres.
- De studenten Office management hebben een specifieke ruimte ter beschikking voor de oefenfirma, die
uitgerust is met pc’s en internetaansluiting, telefoon en fax.
- De studenten beschikken over een cafetaria.
- De studenten kunnen gebruik maken van een stille annex leesruimte. Zij hebben ook een internetlokaal ter
beschikking.
- De studenten kunnen gebruik maken van een bibliotheek, maar het aanbod is te beperkt. De uitbouw van de
collectie is nog maar pas opgestart. De opleiding is zich hiervan bewust en heeft met de campusmediatheek
Geel een project opgezet waarbij de studenten boeken kunnen ontlenen in Geel, die via een pendeldienst
naar Turnhout gebracht worden. Tot hiertoe is er maar een beperkt aantal ontleningen aangevraagd.
Daarnaast kunnen de studenten ook terecht bij de vlakbij geleden stadsbibliotheek.
- De studenten die de commissie gesproken heeft, maken weinig gebruik van de bibliotheek van de campus of
de ontleendienst van Geel. Voor opzoekwerk maken ze gebruik van de stadsbibliotheek.
- De studenten Medical management assistant volgen het grootste deel van de lessen op de campus
Gezondheidszorg. Deze beschikt over een mediatheek met een ruim aanbod, waar de studenten Medical
management assistant terechtkunnen.
- Voor de campus Turnhout wordt een nieuwbouw gepland. De locatie is vastgelegd en de werken voor het
vrijmaken van het bouwterrein zijn gestart. De uiteindelijke realisatie zal een vijftal jaren in beslag nemen. Bij
het ontwerp zullen de gebruikers betrokken worden.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert om het pendelproject met de mediatheek van Geel dringend uit te bouwen, zodat
de studenten op een eenvoudige manier kunnen beschikken over een volwaardige mediatheek met een
boekenbestand, gericht op hun studie.
- De commissie hoopt dat de plannen voor de nieuwbouw Turnhout binnen een redelijke termijn zullen
gerealiseerd worden.
364 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Toekomstige studenten worden op verschillende manieren geïnformeerd: SID-in’s, abituriëntendagen,
opendeurdag, opleidingsbrochures… Tijdens de opendeurdag geven lectoren vakspecifieke uitleg en vullen de
potentiële studenten een steekkaart met hun studiekeuze in.
Bij inschrijving worden de studenten ontvangen door een lector van het departement.
De studenten krijgen de nodige informatiegidsen bij de start van het academiejaar. De studenten van Geel krijgen
een mondelinge toelichting tijdens de eerste dag, maar die geldt voor alle studenten en is niet specifiek voor de
opleiding Office management. De infobrochure blijkt niet iedereen gelezen te hebben. In Turnhout geeft iedere
lector bij de start de lessen de nodige informatie. Studenten uit Turnhout blijken ook goed op de hoogte te zijn van
het aanbod aan studiebegeleiding.
Studenten ontvangen ook de ‘Kickstart-gids’, die de commissie een goede informatiebron vindt.
In de campus Geel wordt een tweedaagse onthaalactiviteit georganiseerd buiten de campus, die systematisch bij
de studenten wordt bevraagd.
Er zijn verschillende kanalen waar de student met zijn problemen (op studiegebied of andere) terecht kan: de
vaklectoren, de opleidingscoördinatoren, het monitoraat, de studiebegeleiding, de sociale dienst en de
ombudsdienst (tijdens de examenperiode).
Binnen de hogeschool is een werkgroep studie- en studentenbegeleiding actief, die een begeleidingsplan heeft
uitgewerkt, dat door de directie van de Katholieke Hogeschool Kempen aangenomen is. Het begeleidingsplan
bestaat uit:
- de visie op studie- en studentenbegeleiding;
- de doelstellingen rond 5 thema’s: studieloopbaanbegeleiding, psychosociale begeleiding, groepsbegeleiding,
studiebegeleidng en studeren met een handicap;
- mogelijke acties per doelstelling.
Vanaf het academiejaar 2004-2005 kiezen de departementen autonoom maar in overleg met de studenten
jaarlijks de acties die zij willen realiseren. De studenten die de commissie gesproken heeft, waren niet op de
hoogte van de gekozen acties.
De werkgroep analyseert ook de studiestopzetting en werkt studiebevorderende maatregelen uit. Een recent
initiatief was de praktische handleiding voor de lectoren tot grondige analyse van de problemen, met suggesties
voor een betere studiemethode.
Op de campus Geel zijn de volgende diensten aanwezig: student- en studieloopbaanbegeleiding, sociale dienst
en een permanente ombudsdienst. Zij hebben een vaste locatie op de campus. Op de campus Turnhout is er een
dienst student- en studieloopbaanbegeleiding en een ombudsdienst voor de opleiding Office management in de
examenperiode aanwezig.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 365

Studenten doen vooral een beroep op de studenten- en studiebegeleiding en op de sociale dienst voor problemen
thuis of voor financiële problemen. In Turnhout kunnen de studenten voor financiële problemen een aanvraag tot
steun indienen bij het departementshoofd, die over de toekenning beslist, samen met de studenten.
In Geel is er een permanente ombudsdienst, in Turnhout enkel tijdens de examenperiodes. In de examentijd
betreffen de tussenkomsten vooral een verplaatsing van de examens door ziekte.
Studenten hebben geen inspraak in de aanstelling maar worden geïnformeerd wie de ombudsdienst waarneemt.
Studenten zijn positief over de dienst, maar maken er niet veel gebruik van. In Turnhout leeft de behoefte
helemaal niet. Aangezien het een klein departement is, worden problemen vlug aangekaart met de betrokken
personen.
Studenten kunnen vakgerichte begeleiding krijgen door middel van monitoraten. In Geel zijn de monitoraatsuren
ingeroosterd. In november heeft Geel een eerste keer een proefexamen georganiseerd, met verplichte deelname.
De punten tellen voor 10 % van het eindresultaat van het opleidingsonderdeel.
Registratie van de afhakers leert, dat deze studenten de studiebegeleiding niet gebruiken. Daarom probeert de
opleiding proactief te werken. In Geel wordt een test studievaardigheden afgenomen. De studenten krijgen de
resultaten met een aanmoediging om bij moeilijkheden contact op te nemen met de studiebegeleiders.
In Turnhout wordt bij de start van het academiejaar een informatiesessie over studiebegeleiding georganiseerd.
Turnhout organiseert in de loop van het jaar twee zelfevaluatiemomenten, waarbij de studenten zichzelf
inschatten aan de hand van een schaal die ontwikkeld is met VKW. Op basis daarvan volgen een gesprek met de
student en een aanbod van individuele begeleiding. De student beslist zelf of hij op het aanbod ingaat.
Uit de registratie van de afhakers blijkt dat het aandeel ‘persoonlijk-sociale redenen’ groot is. In Geel tracht men
proactief op te treden door de zichtbaarheid van de psychosociale dienst te vergroten (onder meer onthaaldagen,
persoonlijke voorstelling, voorstelling via mail, infobord in de agora…).
Er worden cursussen over onder meer leren studeren en faalangst georganiseerd binnen het departement. Dit
kan in groep of individueel.
In Turnhout is een collega beschikbaar. Die heeft geen vast kantoor maar wel een vaste zitdag. Hij is te
contacteren via mail.
Binnen de Katholieke Hogeschool Kempen bestaat de functie van studentencoach. Deze is ondersteunend naar
de studentenraad en de studentendelegatie in overlegorganen, en neemt als waarnemer deel aan de
vergaderingen om de studenten te leren vergaderen. De inrichting van de Malledag is hiervoor een waardevol
initiatief.
Een 4-jaarlijkse enquête bij de eerstejaars (op hogeschoolniveau) levert info over de werking van de begeleiding.
Uit de gesprekken met de lectoren en de studenten blijken de inzet en de motivatie van de lectoren voor de
studenten. Lectoren zijn ook vlot bereikbaar voor de studenten. De studenten zijn bekend met de studie- en
studentenbegeleiding maar maken er weinig gebruik van. De lage drempel tussen studenten en lectoren lost veel
problemen anticipatief op.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om de zichtbaarheid van de sociale dienst en de studie- en studentenbegeleiding
verhogen.
- De commissie vraagt aan de ombudsdienst om de werking jaarlijks te rapporteren aan de studenten.
366 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende
Op basis van de oordelen over
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: HWBKG MA: goed
HWBKG ZVT:
goed
HWBKT MA:
onvoldoende
HWBKT ZVT:
onvoldoende
HWBKT MMA:
voldoende
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende
beoordeelt de commissie de basiskwaliteit van de voorzieningen in alle locaties en afstudeerrichtingen als
voldoende. De studentenbegeleiding is adequaat uitgebouwd. De commissie apprecieert de aanwezigheid van
een studentencoach, als ondersteuning naar de studentenraad. De gebouwen van HWBKG zijn functioneel
uitgerust voor het onderwijs. De campus Turnhout is niet echt aangepast aan hoger onderwijs. De commissie
betreurt vooral het ontbreken van een degelijke mediatheek voor de afstudeerrichtingen Management assistant
en Zakelijk vertalen en tolken. Zij is van mening dat de campus Turnhout het ontbreken van een mediatheek kan
opvangen door een samenwerking uit te bouwen met de mediatheek van Geel, een samenwerking die al een
schuchtere start heeft genomen. Bovendien zijn er plannen om op middellange termijn een nieuwe campus te
realiseren. Die plannen zijn in zoverre concreet, dat er een bouwgrond is verworven die op het ogenblik van de
visitatie bouwrijp werd gemaakt. De commissie maakt een positieve afweging, omdat zij van oordeel is dat er
voldoende potentieel aanwezig is om de vastgestelde tekortkomingen te verhelpen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 367

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De kwaliteitszorg is structureel uitgebouwd in de hogeschool. Sinds september 2002 heeft de hogeschool een
algemene dienst Kwaliteitszorg. Het hoofd van de dienst rapporteert direct aan de algemeen directeur. De plaats
in het organigram, de taken en de functie-inhoud zijn opgenomen in de functiebeschrijving van het diensthoofd.
Binnen de hogeschool wordt het TRIS-model gebruikt om de kwaliteit te meten, te verankeren en systematisch te
verbeteren. De hogeschool werkt sinds 1995 actief mee aan de uitbouw en verbetering van het TRIS-model, dat
gebaseerd is op EFQM. Het TRIS-model wordt ruim gebruikt binnen het hogescholenlandschap. De hogeschool
is ook lid van EFQM.
De hogeschool heeft een kwaliteitshandboek, opgebouwd volgens de EFQM-structuur, dat procedures,
verslagen, documenten en rapporten van enquêtes bevat. Het kwaliteitshandboek is raadpleegbaar via het
internet. Lees- en schrijfrecht is vastgelegd.
Binnen de hogeschool is een kwaliteitsraad actief, bestaande uit een lid van het directieteam die verantwoordelijk
is voor de opvolging van de kwaliteitswerking, de kwaliteitsverantwoordelijken van de departementen en de
diensten, en één student. De samenstelling van de kwaliteitsraad garandeert de structurele verwevenheid met
alle betrokkenen in de hogeschool.
Binnen de kwaliteitsraad zijn er werkgroepen actief:
- werkgroep indicatoren: die de indicatoren die belangrijk zijn voor de identificatie van sleutelfactoren in de
processen van de hogeschool, definieert en een uniform en eenvoudig raadpleegbaar systeem ontwikkelt
voor het bewaren van de resultaten van de metingen van indicatoren;
- werkgroep studietijdmetingen: die instrumenten en procedures ontwikkelt voor de perceptiemetingen bij
interne en externe belanghebbenden;
- werkgroep bevraging van studenten over onderwijs en lectoren: die instrumenten en procedures ontwikkelt
voor de perceptiemetingen bij interne en externe belanghebbenden;
- werkgroep kwaliteitshandboek: die de gebruiksvriendelijkheid, de bekendmaking en de beschikbaarheid van
het kwaliteitshandboek borgt;
- werkgroep accreditatie: die informatie aangaande visitatie en accreditatie uitwisselt tussen de hogeschool en
de VLHORA.
De commissie beoordeelt de dynamiek van de verantwoordelijken kwaliteitszorg zowel centraal als
departementaal als positief. Elk departement/elke dienst heeft een aantal TRIS-scoringen achter de rug. In elke
scoring beperkt men zich tot één (of een aantal) aandachtsgebied(en). De scoringen zijn sinds 2001 bezig.
Bedoeling is dat om de acht jaar alle aandachtsgebieden aan bod komen. De scoring is een specifiek soort
perceptiemeting, waarin aan de hand van een vragenlijst bepaald wordt in welke fase van de kwaliteitsborging
men zich bevindt. Uit de scoring worden aandachtspunten en verbeteracties afgeleid, die uiteindelijk tot een
hoger kwaliteitsniveau moeten leiden.
368 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

De campus Geel startte in 1996 met TRIS, Turnhout in 1998. Elk departement heeft een kwaliteitscoördinator en
heeft een departementale kwaliteitsraad opgericht. In Geel heeft men nog geen student gevonden; de taak wordt
voorlopig waargenomen door de studentencoach. Binnen de beide departementen werden sinds 1997-1998 7
TRIS-scoringen uitgevoerd. De laatste dateert van 2004. In de scoring worden ofwel alle opleidingen van de
departementen (laatste in 2004), ofwel alle lectoren van een opleiding betrokken (dit is nog niet gebeurd voor de
lectoren Office management). Daarnaast zijn er ook opleidingsonderdeel- of activiteitsgebonden bevragingen. De
bevragingen verlopen conform de methodiek die op het niveau van de hogeschool is vastgelegd. De uitvoering is
een verantwoordelijkheid van de departementen.
Op het vlak van studie- en studentenbegeleiding zijn de volgende bevragingen uitgevoerd:
- enquête bij eerstejaarsstudenten (frequentie: vierjaarlijks, laatste in 2001);
- afhakersonderzoek (frequentie: regelmatig, laatste in 2002-2003);
- test studievaardigheden van alle eerstejaars van Geel;
- registratie van de deelname aan monitoraten in Geel.
Op het vlak van studietijdmeting zijn de volgende bevragingen uitgevoerd:
- in Geel werd het tweede jaar Secretariaatsbeheer (vroegere benaming van de opleiding Office management)
in 1996-1997 gemeten, het derde jaar in 2002-2003;
- in Turnhout werd in 2003-2004 gestart met de studietijdmetingen in het tweede jaar Office management
Op het vlak van onderwijs werden de volgende bevragingen uitgevoerd:
- Departement Geel:
- studentenbevraging over de stage in 2001-2002;
- studentenbevraging over de eindwerken in 2002-2003;
- studentenbevraging over de onderwijsactiviteiten in het tweede en derde jaar;
- bevraging van de afgestudeerden in 2004;
De studentenbevraging over de lectoren is gepland voor 2004-2005. Het is de bedoeling om alle lectoren en de
onderwijsactiviteiten minstens om de acht jaar te bevragen.
- Departement Turnhout:
- lectoren- en opleidingsonderdelenevaluatie aan de hand van zelfevaluatieformulieren Evadoc sinds 2002-
2003;
- jaarlijkse bevraging over de eindwerk- en stagebegeleiding bij de derdejaarsstudenten;
- jaarlijkse bevraging van het onderwijsniveau bij de stagebedrijven door de stagebegeleiders;
- bevraging van de afgestudeerden in 2004.
Daarnaast worden diverse opleidingsonderdeel- en activiteitsgebonden bevragingen georganiseerd, onder meer:
- enquête over de onthaaldagen;
- enquête over de projectweken;
- enquête over de oefenfirma’s
De methodiek om de kwaliteit van de opleiding na te gaan is verschillend in de beide departementen. In Geel
worden bevragingen systematisch en elektronisch georganiseerd en verwerkt. In Turnhout gebeurt het onderzoek
door middel van persoonlijke gesprekken. Door de kleinschaligheid is er in Turnhout minder noodzaak voor
enquêtes.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 369

Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot de
realisatie van de streefdoelen.
van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Op hogeschoolniveau wordt sinds 2000 aan het einde van het academiejaar een startdag voor de
kwaliteitswerking georganiseerd, waarop de leden van het directiecomité en de kwaliteitsraad aanwezig zijn. Op
deze vergadering worden de realisaties van het afgelopen academiejaar (in relatie tot de vooropgestelde
doelstellingen) uiteengezet en worden nieuwe doelstellingen vastgelegd.
Op basis van de aandachtspunten uit de TRIS-scoring en de resultaten van de enquêtes, worden verbeterpunten
en concrete acties bepaald.
De departementen hebben ook rekening gehouden met de aanbevelingen van de vorige visitaties binnen de
departementen. Bepaalde aanbevelingen die gelden voor de werking van het departement, werden eveneens
vertaald naar verbeterpunten en concrete acties.
De commissie heeft kennisgenomen van het overzicht van de uitgevoerde acties. Er bestaat echter geen
opvolgingsinstrument. De opleidingen erkennen dat de opvolging tot hiertoe te fragmentarisch gebeurde en dat
de verbeteracties niet zichtbaar werden gemaakt. Daarom werd in 2005 een sjabloon ontwikkeld, dat de timing en
de verantwoordelijken aangeeft. Deze sjabloon maakt de opvolging transparanter.
Voor 2005 zijn er 11 aandachtsgebieden gedefinieerd met 33 acties.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Uit het overzicht in 5.1 blijkt dat studenten bevraagd worden over de verschillende aspecten van de opleiding.
Wat betreft de vertegenwoordiging van de studentenraad in de kwaliteitsraad is er in Geel geen en is er in
Turnhout één student lid. Voor Geel neemt de studentencoach momenteel de vertegenwoordiging op zich. Op
370 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

vraag van de studenten brengt de studentencoach de kwaliteitszorg in de studentenwerking, onder meer door
middel van feedback en informatie over vergadertechnieken en over rapportering. Jaarlijks organiseert de
studentencoach de ‘Malledag’, waarop de studentenvertegenwoordigers en de voltallige directie aanwezig zijn.
De studenten die met de commissie gesproken hebben, zijn van mening dat er met de voorstellen van de
studenten rekening wordt gehouden.
De lectoren worden betrokken bij de kwaliteitszorg via de TRIS-scoringen. In Geel functioneren per leergebied
vakwerkgroepen met een vakgroepverantwoordelijke, waarin de verbeteracties concreet vorm krijgen.
In Turnhout komen de kwaliteitselementen aan bod in het afdelingscoördinatieoverleg, waaraan de
opleidingsverantwoordelijken deelnemen.
In Geel werd al in 2001 een alumnidienst opgericht, maar die beperkt zich tot een plaatsingsdienst. In Turnhout
wil men op korte termijn een gestructureerde alumniwerking opzetten.
In 2004 werd zowel in Geel als Turnhout een bevraging bij alle afgestudeerden sinds de start van de Katholieke
Hogeschool Kempen georganiseerd. De afgestudeerden die de commissie gesproken heeft, gaven aan dat ze
hun suggesties via de bevraging hadden meegegeven. Maar een feedback van de resultaten werd niet gegeven.
Het werkveld is vertegenwoordigd in de departementale raden. Daarnaast zijn er de contacten naar aanleiding
van de verdedigingen van eindwerken, stages en de diverse contacten tussen lectoren en werkveld (zie punt 1.2).
De vertegenwoordigers van het werkveld die de commissie gesproken heeft, zijn van mening dat de feedback van
het bedrijfsleven nog beter benut kan worden. Zowel de opleiding als het werkveld zijn vragende partij om de
wisselwerking tussen opleiding en werkveld te optimaliseren, maar het vinden van een gepaste vorm voor deze
doelgroep blijkt niet eenvoudig. De opleiding hoopt met de bespreking van het competentiekader met het
werkveld op 30 mei een nieuwe start te geven aan een structurele samenwerking met het werkveld.
Het beroepenveld is aanwezig in de departementale raad, door het bevragen over de kwaliteit van de stages,
door het deelnemen als extern jurylid bij de verdediging van de eindwerken en via directe contacten van de
lectoren.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert om de alumni op een gestructureerde manier in te schakelen in de opleiding, onder
meer als jurylid, voor gastcolleges, als lid van de departementsraad. Ook de wisselwerking met het werkveld
kan geoptimaliseerd worden.
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg – voldoende
Op basis van het oordeel over:
Facet 5.1 Evaluatie resultaten:
Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering:
Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld:
goed
voldoende
voldoende
is de commissie van mening dat de interne kwaliteitszorg in alle afstudeerrichtingen en alle locaties voldoet aan
de basiskwaliteit. Er bestaat een adequaat uitgebouwde structuur en systematiek wat betreft kwaliteitszorg. De
commissie heeft een positieve dynamiek vastgesteld bij de interne verantwoordelijken. Bij de kwaliteitszorg
worden de studenten, lectoren en het werkveld betrokken. Het oordeel van de commissie is daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 371

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1
Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Er zijn verschillende terugkoppelingen over het gerealiseerde niveau.
- Uit de enquête die de plaatsingsdienst ieder jaar in november doet onder de afgestudeerden van het
vorige academiejaar en onder de afgestudeerden van vorige jaren die nog geïnteresseerd zijn in vacatures,
blijkt dat in Geel 90 % van de afgestudeerden Management assistant en 80 % van de afgestudeerden
Zakelijk vertalen en tolken werkt. In Turnhout worden geen jaarlijkse enquêtes gehouden, maar uit de
enquête van 2004 onder alle afgestudeerden sinds 1996 bleek dat 99,5 % werkt.
- Wat de inhoud van de functie betreft, ligt die voor de afgestudeerden van Geel grotendeels bij het
secretariaats- en administratief werk (60 %) en bij het administratief-commercieel werk (30 %). Voor de
afgestudeerden Zakelijk vertalen en tolken van Geel ligt het aandeel secretariaats- en administratief werk
zelfs op 80 % . Slechts 10 % van de afgestudeerden Zakelijk vertalen en tolken van Geel werkt in een
vertaalbureau. De resultaten van Turnhout zijn niet volledig vergelijkbaar gezien de verschillende
doelgroepen, maar het aandeel van het secretariaatswerk is wel het grootst (45 %) bij alle
afstudeerrichtingen, gevolgd door werk in marketing en verkoop.
- In 2004 werd ook gepeild naar de tevredenheid van de afgestudeerden over de genoten opleiding. Het
overgrote deel van de afgestudeerden is tevreden tot erg tevreden over de opleiding. De competenties die
belangrijk zijn in de uitoefening van het beroep, worden tijdens de opleiding bijgebracht. De stage van drie
maanden vonden zij erg positief. Ook de inbreng van het beroepenveld via de gastsprekers werd
gewaardeerd. De gastsprekers konden hun suggesties ter verbetering van de opleiding meegeven in de
enquête en hebben daar ook gebruik van gemaakt. Zij vroegen meer aandacht voor attitude- en
assertiviteitstraining. Zij waren bereid om eventueel een rol op te nemen in deze trainingen.
- Uit de beoordelingen door stagementoren over de stagiair(e)s blijkt een grote tevredenheid over hun
kwaliteit. De vertegenwoordigers van het werkveld die met de commissie gesproken hebben, waren over het
algemeen tevreden over het niveau van de opleiding. Zij vinden het een goede all-roundopleiding, en bij de
stagiair(e)s en de afgestudeerden appreciëren zij vooral de talenkennis en de ICT–kennis. De competenties
die zij belangrijk vinden voor het beroepenveld, vinden ze terug bij de stagiair(e)s en afgestudeerden.
Sommige vertegenwoordigers suggereerden om voor de talen eerder naar verdieping dan naar verbreding te
streven. Ook zou het taalonderricht (nog) dichter bij de bedrijfscontext kunnen gebracht worden.
De inhoud en de behandelde onderwerpen van de eindwerken die de commissie gelezen heeft, werden in
overeenstemming gevonden met het niveau van een professionele bachelor.
De studenten worden tijdens hun studie voorbereid op de instap in het werkveld via de verschillende projecten en
uiteraard de stage en het eindwerk. De afgestudeerden vonden dat ze voldoende informatie kregen over
solliciteren maar vroegen om tijd te maken voor de inoefening ervan.
372 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

In Geel ging in 2003 9 % van de studenten naar het buitenland stage lopen, in 2004 was dat 16 %. In het
academiejaar 2003-2004 kwamen respectievelijk 1, 20 en 14 studenten in Geel de ‘international business module’
volgen, gekoppeld aan een stage.
In 2002-2003 gingen 8 lectoren doceren aan buitenlandse instellingen, in 2003-2004 9 lectoren. In diezelfde jaren
werden respectievelijk 7 en 8 buitenlandse lectoren verwelkomd.
In 2003 en 2004 namen respectievelijk 14 (60 %) en 6 (23 %) studenten deel aan het examens CCIP (Chambre
de commerce et d’industrie de Paris). Voor de Duitse taal waren er respectievelijk 4 (17 %) en 6 (23 %) studenten
die deelnamen aan het examen van het Goethe-instituut. In 2003 namen 16 (70 %) deel aan de ‘Examination
English for Business’ van de LCCI ( London Chamber of Commerce and Industry).
In Turnhout ging in 2003 22 % en in 2004 26 % van de studenten een buitenlandse stage volgen. In 2003
slaagden 11 (61 %) studenten in het examen van het CCIP, 9 (50 %) in het examen van het Goetheinstituut, en
12 (66 %) en 2 (10 %) in 2004 in het examen van het LCCI.
Eén lector in 2003 en twee lectoren in 2004 gingen aan een buitenlandse instelling doceren. In 2003 werden 2
buitenlandse lectoren verwelkomd.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt meer aandacht voor de structuur en de vormgeving van de eindwerken als visitekaartje
van de afgestudeerde.
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebied en/of opleiding over de jaren
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45 en
50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als de situatie per opleiding of
studiegebied. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante andere
opleidingen.
De opleiding heeft geen streefcijfers vooropgesteld maar volgt wel trends op, analyseert deze op mogelijke
oorzaken en tracht remediërende maatregelen op te stellen. Vanaf het moment dat er twee enquêtes uitgevoerd
zijn, kan er een trend uit gedistilleerd worden en kan men streefcijfers opstellen. In Geel worden diverse
bevragingen uitgevoerd. De frequentie varieert van het soort bevraging. In Turnhout ligt de situatie anders.
Doordat het een klein departement is, wordt er meer informeel gewerkt en zijn er minder formele bevragingen.
Binnen de associatie is een werkgroep bezig met het uitwerken van kwaliteitsindicatoren. Momenteel is men in de
fase van het definiëren van de kwaliteitsindicatoren. Concreet zullen de leden van de associatie een uniform
kader en instrumentarium aangereikt krijgen, dat hen in staat stelt de interne kwaliteitszorg verder uit te werken.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 373

Zowel in Geel als in Turnhout worden de slaagcijfers opgevolgd. Hieruit blijkt dat de slaagcijfers voor de
eerstejaarsstudenten in de beide locaties rond de 55 % schommelen. De gemiddelde doorlooptijd bedraagt 3 jaar
en 2 maanden.
De opleiding volgt ook de slaagkansen per vooropleiding op.
Er zijn geen vergelijkende cijfers met andere opleidingen binnen de departement/de hogeschool/de associatie
bekend.
In het academiejaar 2002-2003 werd een ‘afhakersregistratie’ uitgevoerd, waarin gepeild werd naar de motieven
voor het afhaken. Concrete acties werden nog niet uit de analyse afgeleid.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
374 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Oordeel over onderwerp 6: Resultaten – voldoende
Op basis van het oordeel over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de resultaten voldoende is en dit voor alle locaties en alle
afstudeerrichtingen. Het werkveld is tevreden over de inzetbaarheid van de afgestudeerden. De eindwerken die
de commissie gelezen heeft, bevestigen de kwaliteit van de afgestudeerden. De commissie beoordeelt dit
onderwerp daarom positief.
Globaal oordeel
De commissie heeft de visitatie voorbereid op basis van het ZER en de bijlagen. Het ZER was goed leesbaar en
gestructureerd opgesteld, met een duidelijke verwijzing naar de omvangrijke bijlagen. Het ZER gaf een kritisch
beeld van de opleiding.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
de documenten ter inzage tijdens het bezoek
de opgevraagde documenten
de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport
Op basis van de oordelen over
Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie:
Onderwerp 2 Programma:
Onderwerp 3 Personeel:
Onderwerp 4 Voorzieningen:
Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg:
Onderwerp 6 Resultaten:
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle afstudeerrichtingen gewaarborgd is.
De commissie beoordeelt de opleiding daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 375

score facet score
onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
Facet 2.8: Masterproef
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
voldoende
voldoende
voldoende
HWBKG MA: voldoende
HWBKG ZVT: voldoende
HWBKT MA: voldoende
HWBKT ZVT: voldoende
HWBKT MMA: goed
voldoende
OK
voldoende
voldoende
voldoende
niet van toepassing
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
HWBKG MA: goed
HWBKG ZVT: goed
HWBKT MA:onvoldoende
HWBKT ZVT:onvoldoende
HWBKT MMA: voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
1
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
376 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en
beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
HWBKG: Departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde – campus Geel; HWBKT: Departement
Handelswetenschappen en Bedrijfskunde – campus Turnhout; MA: Management assistant; ; MMA: Medical management
assistant; ZVT: Zakelijk vertalen en tolken
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
Campus Geel
- Management assistant
- Zakelijk vertalen en tolken
Campus Tunhout
- Management assistant
- Zakelijk vertalen en tolken
- Medical management assistant
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l K e m p e n | 377

2.10 Katholieke Hogeschool Leuven
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding
De Katholieke Hogeschool Leuven (KHLeuven) ontstond in 1995 uit een fusie van zes hogescholen uit de regio
Leuven-Diest. Zij biedt professioneel gerichte bacheloropleidingen aan, zowel basis- als vervolgopleidingen. Deze
zijn verdeeld over vijf studiegebieden: Gezondheidszorg, Handelswetenschappen en bedrijfskunde, Industriële
wetenschappen en technologie, Onderwijs en Sociaal-agogisch werk. Binnen deze vakgebieden biedt men ook
permanente vorming en maatschappelijke dienstverlening aan en verricht men projectmatig wetenschappelijk
onderzoek.
De hogeschool bestaat uit vijf departementen:
- het departement Lerarenopleiding (DLO);
- het departement Economisch Hoger Onderwijs (Echo);
- het departement Rega;
- het departement Verpleeg- en vroedkunde (V&V);
- het departement Sociale School Heverlee (SSH).
De opleiding Office management (OM) wordt georganiseerd binnen de departementen Echo en Rega. Het
departement Echo biedt daarnaast ook de opleiding Bedrijfsmanagement aan en sinds 2003-2004 een eenjarige
opleiding Business management (bachelor-na-bachelor). Het departement Echo situeert zich dus volledig binnen
het studiegebied Handelswetenschappen en bedrijfskunde. Het departement Echo telt momenteel bijna 1.100
studenten. Het departement Rega is erg multidisciplinair en actief in de studiegebieden Handelswetenschappen
en bedrijfskunde (opleidingen Office management en Toegepaste informatica), Gezondheidszorg (opleidingen
Biomedische laboratoriumtechnologie en Voedings- en dieetkunde) en Industriële wetenschappen en technologie
(opleiding Chemie). In het departement Rega studeren op dit ogenblik zowat 900 studenten.
De KHLeuven maakt deel uit van de Associatie Katholieke Universiteit Leuven (K.U.Leuven) en telt momenteel
ongeveer 5.000 studenten en ruim 400 personeelsleden (voltijds equivalenten).
De opleiding Office management heeft drie afstudeerrichtingen. De afstudeerrichtingen Management assistant
(MA) en Bedrijfsvertaler (BV) worden georganiseerd in het departement Echo, terwijl de afstudeerrichting Health
care office manager (HCOM) in het departement Rega is gesitueerd.
In het academiejaar 2003-2004 telde de opleiding 226 studenten, 103 in de afstudeerrichting Management
assistant, 60 in de afstudeerrichting Bedrijfsvertaler en 63 in de afstudeerrichting Health care office manager.
378 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding Office management wil bachelors vormen die deskundig zijn in het zelfstandig beheren van het
secretariaat, en in het administratief en organisatorisch ondersteunen van een of meerdere opdrachtgevers door
het efficiënt verzamelen, uitwisselen en verwerken van informatie. De opleiding legt de nadruk op polyvalentie en
talenkennis, die nauw aansluiten bij de reële behoeften van het werkveld.
De opleiding heeft in 2002 een nieuw curriculum per afstudeerrichting uitgetekend, waarin specifieke aandacht
werd besteed aan het competentiegericht leren. Voor de afstudeerrichtingen Management assistant en
Bedrijfsvertaler vertrok men van de opleidings- en beroepsprofielen van de VLOR. Voor de afstudeerrichting
Health care office manager werd het beroepsprofiel opnieuw uitgeschreven, gebaseerd op de ervaringen van het
lectorenteam en op de resultaten van de tweejaarlijkse bevragingen van de stageplaatsen.
In functie van de curriculumvernieuwing werd het werkveld bevraagd naar zijn visie op het beroepsprofiel
(kroonraad en panelgesprekken voor de afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler,
ontmoetingsdag voor de afstudeerrichting Health care office manager). De bevraging bestond uit een schriftelijke
enquête én een gespreksronde met vertegenwoordigers van het werkveld, voortbouwend op de resultaten van de
enquête. Het aantal deelnemende bedrijven was voor de afstudeerrichting Bedrijfsvertaler (te) beperkt (2).
Uit het werkveldonderzoek bleek dat de visie van het werkveld overeenstemde met de competenties die de
opleiding nastreeft.
Binnen de associatie K.U.Leuven hebben de opleidingen uit het studiegebied Handelswetenschappen en
bedrijfskunde een competentieprofiel voor De opleiding Office management opgesteld. Het competentieprofiel
definieert voor de office manager vier rollen:
- als meertalig communicator in het Nederlands en in minstens drie vreemde talen;
- als informatiebeheerder;
- als facilitator;
- als coördinator.
en negen overkoepelende competenties.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 379

Een kruistabel die de link aangeeft tussen de decretale competenties en de opleidingscompetenties is nog niet
beschikbaar.
De commissie heeft kennis genomen van het competentieprofiel en is van mening dat dit overeenstemt met de
decretale competenties.
De opleiding heeft in 2005 het competentieprofiel van de drie afstudeerrichtingen getoetst aan het door de
associatie opgestelde competentieprofiel. De afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler kozen
voor een curriculumvernieuwing. Als eerste stap werden kennis, vaardigheden en attitudes bij het
competentieprofiel geformuleerd en werd een competentiematrix opgesteld. In 2006 wordt de competentiematrix
verder verfijnd met onder meer niveaubepalingen per competentie. Het nieuwe curriculum zal in het academiejaar
2006-2007 worden ingevoerd.
De afstudeerrichting Health care office manager koos voor een actualisering van het huidige curriculum en
specificeerde het competentieprofiel van de associatie aan de hand van de lijst van kennis, vaardigheden en
attitudes, die als uitgangspunt diende voor de curriculumvernieuwing van 2002. Een competentiematrix waarbij de
competenties gekoppeld worden aan de opleidingsonderdelen wordt opgesteld.
De internationale dimensie is niet expliciet opgenomen in de doelstellingen maar zit vervat in de talencomponent,
die een belangrijke pijler is van de opleiding. De talencomponent is terug te vinden in de verschillende
beroepsrollen van de afgestudeerde Office management. In de overkoepelende competenties wordt wel
verwezen naar het functioneren in een multicultureel team, met respect voor de inbreng van anderen, wat de
commissie ziet als een onderdeel van internationalisering.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Zoals al in het vorige facet beschreven, heeft men de competentieprofielen gecheckt bij het werkveld. Uit de
bevraging kwam een grote tevredenheid naar voren over de competenties van de afgestudeerden. Het werkveld
signaleerde geen lacunes in de competentielijst.
De opleiding is er zich van bewust dat de opleidingsdoelstellingen geen statische gegevens zijn, en toetst de
doelstellingen op periodieke wijze aan het beroepsleven.
380 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

De afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler houden voeling met het werkveld via
kroonraden en panelgesprekken, waarin het specifieke werkveld van respectievelijk de management assistant en
de bedrijfsvertaler vertegenwoordigd is en waaraan ook afgestudeerden Office management deelnemen. De
afstudeerrichting Health care office manager houdt contact met het werkveld via de vier deeltijdse lectoren die als
arts, psycholoog of beleidsverantwoordelijke actief zijn in de welzijns- en gezondheidssector.
Daarnaast leveren stages nuttige informatie op. De contacten met de stagebedrijven en de feedback van de
studenten en stagebegeleiders, vormen een belangrijke indicator in hoeverre de opleidingsdoelstellingen
overeenstemmen met de realiteit van het beroepsleven.
De commissie heeft vastgesteld dat het competentieprofiel overeenstemt met haar domeinspecifiek
referentiekader. De opleiding nuanceert op het vlak van de talen. Zij maakt geen wezenlijk onderscheid in het
niveau van de tweede en derde taal.
Er gebeurde geen internationale bench marking in de strikte zin van het woord, omdat er op hoger
onderwijsniveau geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wél een
vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding
vooral bedoeld voor technisch uitvoerende functies. Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met
opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde
opleidingen.
Volgens de hogeschool willen meer en meer buitenlandse opleidingen echter in het kader van de Bolognaakkoorden
uitgroeien tot bacheloropleidingen. Er zijn contacten met diverse instellingen, die uitzicht bieden op
een interessante samenwerking.
Verder onderhoudt de opleiding contacten met binnen- en buitenlandse instellingen, onder meer via Businet en
NIBS. Deze netwerken van instellingen met economisch georiënteerde opleidingen, richten zich vooral op de
afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler.
Op binnenlands vlak worden ook contacten uitgebouwd met andere gemeenschappen, door de deelname aan de
projecten van het Prins Filipsfonds en Erasmus Belgica.
De opleiding heeft bewust gekozen voor een interne profilering.
De afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler volgen de profilering van het departement Echo
waartoe ze behoren. Het departement Echo wil zich profileren op vier domeinen:
- Duurzaamheid: het departement behaalde in 2004-2005 het keurmerk van ‘duurzaam hoger onderwijs’ en wil
dit een duidelijke plaats geven in de opleidingscurricula.
- Europees burgerschap: de opleiding wil studenten de kans geven om internationale ervaring op te doen en
wil hen leren werken in een multiculturele omgeving.
- Ondernemerschap: de opleiding wil de creativiteitszin en zin voor initiatief bij de studenten stimuleren via
aangepaste opleidingsonderdelen.
- Integratie van informatica en computertechnologie: de opleiding wil het gebruik van ICT zoveel mogelijk aan
opleidingsonderdelen koppelen.
Voor de afstudeerrichting Health care office manager ligt de profilering in de internationale dimensie van de
opleiding. Dit uit zich onder meer in het het Leonardo-project MEDSEC, dat het departement Rega in 1998
opstartte. Ondertussen kende het een aantal vervolgprojecten, zoals STAMEDMAS, COMMAS, IMAGO (voor
MEDSEC en IMAGO was de afstudeerrichting Health care office manager de penvoerder). Dit project onderzocht
de verschillende aspecten van het beroep van medisch secretaris/secretaresse in Europa: opleiding, vereiste
competenties, werksituatie en -methoden, organisatie en gebruikte software. Voor het uitvoeren van dit
onderzoek, waarbij ook de studenten van de opleiding werden betrokken, bouwde men een netwerk uit, waarin
een reeks buitenlandse partners werd opgenomen, die vanuit verschillende invalshoeken te maken hebben met
het beroep van medisch secretaris/secretaresse, zoals opleidingsinstellingen, beroepsverenigingen en
werkgevers. Ook in het vervolgproject zal het departement Rega de leiding op zich nemen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 381

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt aandacht om het werkveld blijvend te betrekken bij de curriculumherzieningen.
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie: goed
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: voldoende
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten en dit voor alle locaties en afstudeerrichtingen. De doelstellingen van de opleiding
werden opgesteld in overleg met het relevante beroepenveld. De commissie waardeert het initiatief van
‘Duurzaam Hoger Onderwijs’. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
382 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
In het ZER geeft de opleiding duidelijk weer hoe de opleidingsdoelstellingen geconcretiseerd werden in de
specifieke programma’s per afstudeerrichting. De programma’s leggen de klemtoon op ervarings- en
praktijkgericht onderwijs.
Bij de concretisering werden de opleidingsdoelstellingen aanvankelijk onderverdeeld in vier competentiedomeinen
met bijbehorende opleidingsonderdelen. In de toekomst zullen de competentiedomeinen vervangen worden door
de beroepsrollen. In het ZER werd de link tussen beide duidelijk uiteengezet.
De programma’s van de afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler steunen op de volgende
competentiedomeinen:
- taal en communicatie (Nederlands, Frans, Engels en Duits);
- ICT;
- organisatie;
- professionalisering.
Bij de talen ligt de nadruk zowel op mondelinge als op schriftelijke communicatie. Op het vlak van ICT leren de
studenten werken met de courante Officepakketten, maar er wordt ook aandacht besteed aan de meer
beroepsgerichte pakketten, onder meer TRADOS voor de studenten Bedrijfsvertaler.
Bedrijfseconomische achtergrond komt aan bod in het opleidingsonderdeel Organisatie. In het
competentiedomein professionalisering worden de studenten rechtstreeks geconfronteerd met de beroepspraktijk
via vakoverschrijdende projecten: het small business project en het vertaalproject uit het tweede jaar, twee
geïntegreerde projecten en de stage van het derde jaar. Men besteedt ook aandacht aan het werken in een
internationale omgeving en een multiculturele samenleving. Studenten leren reflecteren op het beroepshandelen.
De curricula van de afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler besteden voldoende aandacht
aan de integratie van de verschillende opleidingsonderdelen. Via de projecten en de stage worden de studenten
voorbereid op de latere beroepspraktijk.
De studenten Bedrijfsvertaler en Management assistant hebben al vanaf het eerste studiejaar keuzetrajecten.
Een eerste traject heeft betrekking op de keuze tussen de afstudeerrichtingen Management assistant en
Bedrijfsvertaler. Daarnaast hebben de studenten nog een keuze uit vier trajecten (‘minors’ genoemd):
Internationale betrekkingen, Marketing, Bedrijfscommunicatie en Spaans. In het eerste jaar krijgen de studenten
een initiatie in deze opleidingsonderdelen. Vanaf het tweede jaar specialiseren de studenten zich verder.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 383

Het programma van de afstudeerrichting Health care office manager steunt op 4 competentiedomeinen:
- communicatie en taal;
- welzijn en gezondheid;
- organisatie;
- professionalisering.
Taal en communicatie zijn gerelateerd aan de specifieke beroepscontext van de Health care office manager. Een
belangrijk accent is het omgaan met patiënten en cliënten in de welzijns- en gezondheidszorg.
De opleidingsonderdelen van het competentiedomein Organisatie maken de studenten vertrouwd met de
secretariaatsomgeving en met de organisatorische context van de beroepsomgeving.
De opleidingsonderdelen binnen het competentiedomein Welzijn en gezondheid reiken de studenten de
noodzakelijke medische kennis aan om de inhoud van dossiers, onderzoeken en behandelingsschema's te
begrijpen en de patiënt hierbij eventueel te begeleiden. Tevens besteedt men aandacht aan de patiëntgerichte
communicatieve vaardigheden.
De opleidingsonderdelen van het competentiedomein Professionalisering confronteren de studenten rechtstreeks
met de beroepspraktijk: via projecten aangebracht door het werkveld en een observatiestage in het tweede jaar ,
en via de stage en het afstudeerwerk in het derde jaar. In ‘Capita selecta’ maakt de student kennis met actuele
thema's, die meestal door specialisten uit het werkveld worden besproken. Men besteedt aandacht aan
verantwoord gedrag, en de studenten leren reflecteren op het beroepshandelen.
Het programma bevat voldoende vakoverschrijdende elementen via de projectweek in het eerste jaar, de
opdrachtgestuurde toepassingen (OGT) in het tweede jaar en de projecten en de stage in het derde jaar.
In de afstudeerrichting Health care office manager wil men de praktijk- en ervaringsgerichtheid van het curriculum
verder verfijnen aan de hand van een aantal groeilijnen:
- groeilijn in opdrachtgestuurd leren;
- groeilijn in vakoverschrijdend leren;
- groeilijn in collectief leren;
- groeilijn in het werkveldleren.
Uit de bijlagen en de ontvangen toelichting stelt de commissie vast, dat de opleidingsdoelstellingen adequaat
geconcretiseerd zijn in een curriculum per afstudeerrichting, dat de studenten de kans geeft om de
vooropgestelde competenties te verwerven.
De opleidingsonderdelen zijn terug te vinden in de studiegids. Daarin worden vermeld: de vereiste voorkennis,
doelstellingen, leerinhoud, werkvormen, evaluatievormen en leermateriaal. De doelstellingen dienen nog
geformuleerd te worden in termen van de competenties van de 4 beroepsrollen en overkoepelende competenties.
Op basis van de voorgelegde documenten kan de commissie vaststellen, dat de opleiding hiermee al van start is
gegaan.
De internationale dimensie wordt voornamelijk geconcretiseerd in de buitenlandse stages, waarbij het Businetnetwerk
een belangrijke rol speelt. Studenten hebben ook de mogelijkheid om via Erasmus in het buitenland te
studeren.
Maar het programma van de drie afstudeerrichtingen heeft ook de ‘Internationalisation@home’ waargemaakt,
waarbij elke student de kans krijgt om internationale ervaringen op te doen. Naast het talenonderwijs zijn er
diverse vakken bij de afstudeerrichtingen Management assistant, Bedrijfsvertaler en Health care office manager
met een Europese of multiculturele oriëntatie.
Het departement Echo neemt deel aan ERABEL van het Prins Filipfonds, waarbij studenten Management
assistant en Bedrijfsvertaler kunnen gaan studeren aan een Franstalige hogeschool. Het departement organiseert
ook jaarlijks een internationale week, een Trialoog-project, waarbij de tweedejaarsstudenten Management
assistant en Bedrijfsvertaler de kans krijgen om vakoverschrijdend in internationale teams te werken rond een
centraal thema.
384 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

In het departement Rega was de beleidsmatige bekommernis (visie, mensen en middelen) voor
internationalisering tot voor enkele jaren eerder beperkt. In de afstudeerrichting Health care office manager
bestaat ,een grote participatiegraad aan de Leonardo- en Socrates-uitwissselingsprogramma’s. De jongste jaren
is hierin verandering aan het komen. Het al eerder vermelde Leonardoproject STAMEDMAS en zijn opvolger
COMMAS spelen hierin een rol.
In het departement Rega werkt men ook aan de Internationalisation@home. Voorbeelden zijn:
- Deelname aan de op hogeschoolniveau georganiseerde internationale Engelstalige module: de studenten
Health care office manager worden ingeschakeld bij de organisatie van bezoeken en excursies.
- Medewerking aan het IP van de opleiding Toegepaste informatica van het departement.
- Uitnodigen van buitenlandse gastsprekers van de opleiding TI.
- Initiatief tot en organsatie van een Trialoog-project.
- Mailproject met de studenten van een buitenlandse partnerschool
Het curriculum is aangepast aan de ECTS-normen.
Bij een curriculumherziening speelt de opleidingscommissie een cruciale rol. De studenten worden betrokken via
hun afgevaardigden in de opleidingscommissie. Uit de beschikbare documenten kan de commissie afleiden, dat
alle lectoren participeren aan de opleidingsvergadering.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om het competentiegericht werken systematisch toe te wijzen in het programma en
het toetsbeleid erop af te stemmen.
- De commissie suggereert om bij de invulling van de opleidingsonderdelen het evenwicht te bewaken tussen
enerzijds gelijkaardige thema’s/opdrachten (die voor herkenning zorgen bij de studenten) en nieuwe
thema’s/opdrachten.
Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding is sterk praktijk- en ervaringsgericht maar beseft dat een stevige basis aan kennis en inzichten
belangrijk is om als office manager te kunnen functioneren.
Er is een goede synergie tussen de theoretische (via hoorcolleges en literatuur) en praktische kennisontwikkeling
(via projecten en opdrachten). Er wordt niet enkel gebruik gemaakt van cursussen, maar men verwijst ook naar
studieboeken, tijdschriften- en krantenmateriaal en internetlinks. Het leermateriaal dat de commissie ingekeken
heeft, overtuigde haar niet volledig. Een aantal verwijzingen en voorbeelden in het lesmateriaal was verouderd.
De commissie is van mening dat het leermateriaal snel kan geactualiseerd worden.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 385

De commissie is daarentegen wel overtuigd dat het programma voldoende aandacht besteedt aan de
vaardigheden en attitudes die het maatschappelijk en beroepsmatig functioneren ondersteunen. De commissie
denkt hierbij aan het small business project (Management assistant), het vertaalproject (Bedrijfsvertaler) en
opdrachtgestuurde toepassingen (Health care office manager).
De commissie heeft vastgesteld dat de studenten vanaf het eerste jaar geconfronteerd worden met het werkveld
via kleine opdrachten, zoals het interviewen van een office manager.
In het tweede jaar komen de al vermelde projecten: het small business project, vertaalproject en
opdrachtgestuurde toepassingen. Deze projecten worden grotendeels mee bepaald en gestuurd door externe
opdrachtgevers. Studenten ervaren hier op confronterende wijze het belang van een aantal sociale en
taakgerichte vaardigheden, zoals communicatieve ingesteldheid, teamgericht werken, leiding geven, afspraken
maken, plannen, omgaan met deadlines…
In datzelfde jaar gaan de studenten Health care office manager gedurende twee dagen op kijkstage.
In het derde jaar participeren de studenten aan het beroepsleven via de stages en het afstudeerwerk.
Daarnaast organiseren de afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler jaarlijks een congres met
sprekers uit de beroepspraktijk en panelgesprekken met oud-studenten. Capita Selecta verruimen de visie van de
studenten Health care office manager op het werkveld en het beroep via de inbreng van deskundigen.
Stage
In het laatste semester van het derde jaar lopen de studenten gedurende 9 weken voor de afstudeerrichtingen
Management assistant en Bedrijfsvertaler en gedurende tweemaal 7 weken voor de afstudeerrichting Health care
office manager stage. Studenten Health care office manager lopen stage op twee verschillende stageplaatsen,
waarbij de stageomgeving en inhoud van de stage merkelijk verschillend zijn.
De eerste briefing over inhoud en keuze van de stage krijgen de studenten op het einde van het tweede jaar
(Management assistant en Bedrijfsvertaler) of bij de start van het derde jaar (Health care office manager). De
opleidingscoördinator (Management assistant en Bedrijfsvertaler) of stagecoördinator (Health care office
manager) biedt alle nodige documenten en handleidingen aan, evenals een lijst van stageplaatsen. Studenten
mogen ook zelf een stageplaats voorstellen. In een introductiesamenkomst met de stagebegeleider motiveert de
student de keuze van zijn stageplaats, wordt er naar zijn verwachtingen gepeild en wordt hij verder voorbereid.
Alle documentatie is via Blackboard in het bereik van de student. De commissie vond de beschikbare informatie
duidelijk opgesteld.
De studenten Management assistant en Bedrijfsvertaler solliciteren bij de stageplaats, bij de afstudeerrichting
Health care office manager gebeurt dit niet.
Tijdens de stage onderhoudt de stagebegeleiding contact met zowel de stagiair als de stagementor. Tijdens de
stage worden de studenten tweemaal (bij de afstudeerrichting Health care office manager: eens per
stageperiode) of driemaal (Management assistant en Bedrijfsvertaler) ontvangen op terugkomdagen, die bedoeld
zijn om hen te helpen reflecteren op het functioneren in de beroepsomgeving, ook wat de communicatieve en
relationele aspecten betreft. De attitudes worden als uitgangspunt genomen. Voor de terugkomdagen is ook een
duidelijke handleiding beschikbaar.
Recent kunnen de studenten Health care office manager hun stage-ervaringen uitwisselen via Blackboard, wat
een positieve ervaring is, vooral bij de buitenlandse stages.
Na elke stage is er eveneens een gespreksronde met een nabespreking in groep en een individuele zelfevaluatie.
386 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

De studenten Management assistant en Bedrijfsvertaler maken een verslag van de stage. Hiervoor zijn duidelijke
richtlijnen beschikbaar. In het stageverslag voorziet men expliciet ruimte voor het reflecteren over de functie van
management assistant en bedrijfsvertaler en het eigen handelen.
De studenten Health care office manager sturen wekelijks een verslag via Blackboard naar de stagebegeleider.
Bij het einde van de stage bezoekt de stagebegeleider de stageplaats en evalueert samen met de stagementor
de stage.
Elk jaar worden de stagebedrijven voor de afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler
bevraagd over de stage. Er wordt gepeild naar de kwaliteit van de stagiairs en naar eventuele tekortkomingen in
de opleiding. De evaluatie wordt besproken op de opleidingsvergaderingen.
Bij de afstudeerrichting Health care office manager peilt men tweejaarlijks naar het takenaanbod van de
stagebedrijven. Die enquête vormt mee de basis om de stageplaatsen al dan niet te behouden.
De studenten hebben de mogelijkheid om een buitenlandse stageplaats te kiezen, in het kader van Leonardoprojecten
of Erasmus-programma’s (zie ook facet 2.1).
Afstudeerproject
Op het einde van hun tweede jaar krijgen de studenten een briefing in verband met hun afstudeerproject. Zij
ontvangen daarbij een gedetailleerde brochure, waarin de inhoud, de vorm, de begeleiding en de beoordeling
worden toegelicht. De brochure en andere praktische informatie in verband met met het afstudeerproject zijn
beschikbaar op Blackboard of op het intranet.
Voor de afstudeerrichting Bedrijfsvertaler bestaat het afstudeerproject in het vertalen van twee zakelijke teksten,
één van een vreemde taal naar het Nederlands en één van het Nederlands naar de vreemde talen. De studenten
moeten ook een woordenlijst maken in de bron- en de doeltaal met behulp van het softwareprogramma van
TRADOS.
De evaluatie van de competenties gebeurt via de volgende elementen: de voorbereiding, de schriftelijke vertaling
en de mondelinge verdediging (proces- en productevaluatie)
In de afstudeerrichting Management assistant is het afstudeerproject gekoppeld aan het small business project.
Het eindproduct bestaat uit vier delen. In een eerste deel beschrijven de studenten de doelstellingen en het
verloop van het small business project en de manier waarop het project werd gerealiseerd. Ze voegen eveneens
een persoonlijke evaluatie toe aan de hand van een sterkte-zwakteanalyse. In een tweede deel geven zij een
duidelijke en accurate beschrijving van de functie die zij binnen het small business project hebben uitgevoerd,
evenals hun persoonlijke perceptie van de uitgevoerde taken. Het derde deel bestaat uit een viertalige
terminologische lijst met termen die betrekking hebben op de uitgeoefende functie. In het laatste deel bespreken
zij een aantal bedrijfsattitudes die zij persoonlijk als erg belangrijk beschouwden. Elke attitude wordt in een van
de vreemde talen behandeld.
Bij de afstudeerrichting Health care office manager is het afstudeerwerk een opdracht die nauw verband houdt
met het beroepsveld. Bij het afstudeerproject ligt de nadruk op teamwerk en een vakoverschrijdende benadering.
Het eindproduct bestaat uit een verslag. De evaluatie gebeurt op basis van de volgende elementen: de
voorbereiding, het verslag en de presentatie.
De studenten krijgen voldoende kans om praktijkervaring in het buitenland op te doen via de al vermelde
Leonardo- en Socrates-uitwisselingsprojecten, de ERABEL- en Trialoog-projecten (zie ook facet 2.1).
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 387

Maatschappelijke dienstverlening gebeurt via de opleidingsonderdelen Opdrachtgestuurde toepassingen (Health
care office manager), Vertaalproject (Bedrijfsvertaler) en de afstudeerprojecten, die de studenten kansen bieden
om projecten uit te voeren, aangebracht door bedrijven en instellingen uit de beroepssectoren.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt om na te gaan op welke manier er sneller werkveldervaringen kunnen ingebouwd
worden in het programma van het eerste jaar.
Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het curriculum is sequentieel opgebouwd. De basis wordt grotendeels gelegd in het eerste jaar, waarop de
volgende jaren verder bouwen. De sequentiële opbouw over de drie jaren geldt zeker voor talen en ICT.
De curriculi van de afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler zijn modulair opgebouwd. Er is
een duidelijke overgang van lector- naar studentgestuurd leren. De ontwikkeling van bepaalde
opleidingsonderdelen gebeurt in samenwerking met andere opleidingen binnen het departement Echo.
De keuze in het eerste jaar voor de afstudeerrichting Management assistant of Bedrijfsvertaler is oriënterend; de
student kan na het eerste jaar nog van afstudeerrichting veranderen. Naast deze keuze kan de student bijkomend
kiezen tussen 4 minoren. De studenten volgen de minor gedurende de drie opleidingsjaren en hebben zo de
mogelijkheid om in te spelen op eigen competenties en interesses.
Voor de afstudeerrichting Health care office manager is het curriculum opgebouwd rond de eerder vermelde
competentiedomeinen, die over de studiejaren heen leerwegen vormen. Ook hier is er een duidelijke overgang
van lector- naar studentgestuurd leren. De curriculumopbouw wordt verder verfijnd volgens de eerder vermelde
groeilijnen.
De studenten hebben hier nog niet de mogelijkheid om keuzetrajecten te volgen.
De commissie heeft kennisgenomen van de hogeschoolbrede plannen om het curriculum onder te verdelen in
semesters. Bij de afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler onderzoekt men de mogelijkheid
om voor de talen afgewerkte opleidingsonderdelen per semester te vormen. Bij de afstudeerrichting Health care
office manager opent de semesterindeling een perspectief op keuzeopleidingsonderdelen binnen andere
opleidingen van de hogeschool.
De commissie neemt akte van de intentie van de opleiding om in de toekomst meer keuzetrajecten in het
curriculum in te bouwen. Die keuzetrajecten zouden zowel intern als extern kunnen gerealiseerd worden. Via de
keuzetrajecten zou een betere aansluiting met buitenlandse opleidingen mogelijk zijn, wat meteen de kansen op
studentenmobiliteit vergroot.
388 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale studieomvang van een professionele bachelor.
De commissie apprecieert het feit dat de studenten extra ‘credits’ buiten het curriculum toegekend krijgen voor
hun deelname aan de formele overlegkanalen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De dienst Kwaliteitszorg voert studietijdmetingen uit en doet onderzoek naar de perceptie van de studielast. In
2002-2003 werd naar aanleiding van het vernieuwde curriculum een meting uitgevoerd bij de
eerstejaarsstudenten. De gehanteerde methode was deze van de absolute schatting. Er werd eveneens een
meting uitgevoerd bij de derdejaars Management assistant en Bedrijfsvertaler voor de opleidingsonderdelen die in
het nieuwe curriculum niet wijzigden: de stage in de afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler
en het afstudeerproject in de afstudeerrichting Bedrijfsvertaler.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 389

Bij de afstudeerrichting Health care office manager werd naar aanleiding van signalen van de studenten, de
subjectieve perceptie van de studielast onderzocht. Bij eerstejaarsstudenten gebeurde dit via een enquête, met
de derdejaarsstudenten werd in een focusgroep een vraaggesprek gevoerd.
Uit de metingen bij de studenten Management assistant en Bedrijfsvertaler bleek de begrote studietijd tussen de
9 en 13 % hoger te zijn dan de gemeten studietijd. Men stelde wel grote verschillen vast voor bepaalde
opleidingsonderdelen, in de beide richtingen. De studietijdmetingen voor de stages bij de afstudeerrichtingen
Management assistant en Bedrijfsvertaler tonen aan dat de studenten gemiddeld 2,3 maal meer tijd besteden dan
begroot. Bij het afstudeerproject Bedrijfsvertaler valt de begrote en reële studietijd samen.
Bij de afstudeerrichting Health care office manager ligt de afwijking tussen de begrote en reële studietijd op
minder dan 10 %, maar er zijn ook grote verschillen tussen opleidingsonderdelen.
De opleidingscommissies bespreken de resultaten van de metingen en de onderzoeken. Voor de stage bij de
afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler werd er al een verbeteractie opgezet: het optrekken
van de studiepunten. Het curriculum van de afstudeerrichting Health care office manager werd bijgeschaafd.
Uit de metingen kwam bovendien naar voor, dat de studenten Management assistant en Bedrijfsvertaler de
spreiding van de leerstof over het academiejaar niet evenwichtig vonden. Ook de tijdige aankondiging van
opdrachten kon volgens de metingen beter. Opvallend is het verschil tussen de academiejaren. Eerste- en
tweedejaarsstudenten zijn duidelijk niet tevreden, de tevredenheid van de derdejaarsstudenten scoort merkelijk
beter. De opleidingscommissie onderzoekt hoe ze hieraan kan verhelpen.
De studenten Health care office manager zijn duidelijk tevreden over de spreiding van de leerstof en vinden de
opdrachten tijdig aangekondigd.
De studenten die de commissie gesproken heeft, bevestigden de resultaten. Opvallend is dat de studenten
verwijzen naar de grote hoeveelheid taken en niet naar de moeilijkheidsgraad van de opdrachten.
De lectoren die de commissie gesproken heeft, zijn zich hiervan bewust. Zij zien een oorzaak in de overgang van
klassiek naar meer studentgericht onderwijs. Er moet een duidelijke keuze gemaakt wordt in plaats van een
combinatie van beide aan te bieden, wat leidt tot overbelasting van studenten en lectoren.
Op hogeschoolniveau is het begroten van studiepunten en studietijdmetingen een werkpunt en werd in 2004 een
interdepartementale werkgroep studeerbaarheid opgericht, die instrumenten wil ontwikkelen om op een
transparante en betrouwbare manier de studietijd te begroten en te meten.
De departementen Rega en Echo werken mee aan de interdepartementale werkgroep. Aansluitend op de
plannen van deze werkgroep heeft men in de afstudeerrichting Health care office manager een pilootproject
gestart waarvan het opzet is een kortere kwaliteitszorgcirkel uit te bouwen, die steunt op het zorgvuldig begroten
van de studietijd en een snelle feedback daarop. De lectoren die de commissie gesproken heeft, bevestigen de
positieve impact hiervan. Lectoren worden gesensibiliseerd om na te denken over de leerstof en de opdrachten:
wat verwacht de lector van de studenten, in hoeverre dragen leerstof en opdrachten bij tot de ontwikkeling van
competenties, wat is de plaats binnen het academiejaar
In een eerste fase reikt men een instrument aan om een realistische begroting van de studietijd per
opleidingsonderdeel op te maken. In een tweede fase wordt het overleg tussen lectoren en studenten over de
verwachtingen en de perceptie van de studielast gepland. In een derde fase wordt het instrument
geautomatiseerd en gestandaardiseerd.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt aandacht voor een evenwichtige verdeling van de studielast.
390 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Facet 2.6: Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende voor Management assistant (Echo)
voldoende voor Bedrijfsvertaler (Echo)
goed voor Health care office manager (Rega)
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het didactisch concept van de opleiding is gebaseerd op een onderwijsvisie die uitgaat van een evolutie van
eerder lector- naar grotendeels studentgestuurd onderwijs. Dit betekent dat de zelfstandigheid van de studenten
en hun zelfsturing toenemen naarmate zij vorderen in de opleiding.
Het didactisch concept is gebaseerd op drie elementen
- ‘leren leren’: in het eerste jaar leert de student begeleid zelfstandig te leren;
- ‘groepsleren’: in het tweede jaar wordt de nadruk gelegd op teamwork, dat vaak vakoverschrijdend is;
- ‘krachtige leeromgevingen’: in het derde jaar ligt de nadruk op het creëren van omstandigheden die nauw bij
de beroepspraktijk aansluiten en waarin complexere opdrachten kunnen worden aangepakt.
Uit de beschikbare documenten constateert de commissie dat de uitwerking van het didactische concept in
groeilijnen en opdrachtgestuurde toepassingen bij de afstudeerrichting Health care office manager al een
aanvang heeft genomen.
Uit de studiegids blijkt dat er een waaier aan onderwijsvormen wordt gebruikt: hoor- en werkcolleges, practica
(taallabo), presentaties, rollenspel, teamwerk, projecten, opdrachten…. De studenten die de commissie
gesproken heeft, waren tevreden over de gebruikte onderwijsvormen. Vooral de projecten scoren goed, omwille
van het beroepsgerelateerde karakter.
Als leermiddelen gebruikt men handboeken en syllabi, aangevuld met actuele teksten en casussen. De lectoren
zijn verantwoordelijk voor de kwaliteitsbewaking van de leermiddelen. Binnen de vakgroepen pleegt men overleg
over de keuze van de leermiddelen. Lectoren die voor eenzelfde opleidingsonderdeel instaan, gebruiken dezelfde
leermiddelen.
De SPA-enquêtes uit het ZER geven een hoge tevredenheid aan van de studenten over de leermiddelen. De
studenten die de commissie gesproken heeft, geven een genuanceerder beeld. Er werden geen overlappingen of
tekorten gesignaleerd, maar het actualiteitsgehalte is voor alle cursussen niet even hoog.
Dit strookt met de bevindingen van de commissie, zoals al vermeld in het facet 2.2. Sommige leermaterialen
moeten geactualiseerd worden. Er zijn richtlijnen voor de opmaak van cursussen, maar die worden niet altijd
opgevolgd. Globaal gezien vond de commissie de taalcursussen voor alle afstudeerrichtingen in orde maar moet
er een inhaalbeweging gebeuren voor andere opleidingsonderdelen.
Blackboard werd over de hele hogeschool ingevoerd als digitale leeromgeving. Het gebruik wordt in alle
departementen gestimuleerd en begeleid via een werkgroep op hogeschoolniveau.
In de opleiding wordt Blackboard voornamelijk gebruikt als ondersteuning bij de projecten en stage in het tweede
en derde jaar. Informatie wordt beschikbaar gesteld via Blackboard. Communicatie tussen studenten en lectoren
verloopt via Blackboard.
Binnen het talenonderwijs is ‘computer assisted language learning’ ingeburgerd. In het departement Echo wordt
de vertaalsoftware TRADOS gebruikt, evenals ACE, dat toelaat talenoefeningen te creëren en te gebruiken.
Recent is men in het departement Rega ook gestart met de toepassing van ACE.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 391

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt aandacht om de kwaliteit en structuur (inhoud, studeerbaarheid, vormgeving, actualiteit,
relatie met de competenties…) van alle leermateriaal te bewaken.
- De commissie adviseert om het werkveld te betrekken bij de inhoud van de cursussen.
Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De evaluatie is duidelijk uiteengezet in het examenreglement. Het examenreglement is een onderdeel van het
studiecontract en bevat onder meer ook de examenvorm, de puntenverdeling en leerstof per opleidingsonderdeel.
De groepsmentor (klastitularis) licht het examenreglement voor de examens toe. De betrokken lectoren geven
aan op welke manier het opleidingsonderdeel zal geëvalueerd worden.
Er worden twee vormen van evaluatie onderscheiden: contactexamen en permanente evaluatie. Een
contactexamen is een momentopname en kan schriftelijk, mondeling (al dan niet gecombineerd) en/of op de
computer gebeuren. Doordat de competenties steeds meer benadrukt worden, neemt het belang van de
permanente evaluatie toe. Een aantal opleidingsonderdelen, zoals het small business project, opdrachtgestuurde
toepassingen, het vertaalproject en uiteraard de stage, wordt volledig via permanente evaluatie beoordeeld.
Voor opleidingsonderdelen die door verschillende lectoren worden onderwezen, plegen de lectoren overleg over
de wijze van examineren.
De beoordeling van de stage gebeurt zowel door de stagementor als door de stagebegeleider. Naast het
stageverloop en het stageverslag worden ook de medewerking en betrokkenheid bij de voorbereiding en de
terugkomsessies in rekening gebracht. Bij het eindwerk gebeurt de evaluatie op basis van de voorbereiding, de
scriptie zelf en de verdediging ervan.
Er zijn twee examenperiodes: januari en juni. Het voorstel van examenrooster wordt voorgelegd aan de
studenten. Zij krijgen de kans om aanpassingen te vragen, waarop in de mate van het mogelijke wordt ingegaan.
De studenten die de commissie gesproken heeft, vragen meer spreiding van de examens in de examenperiode.
Studenten kunnen na de proclamatie een afspraak maken om met elke lector hun examen te bespreken.
Na de januari-examens voorziet men ook een globale feedback per klasgroep bij de afstudeerrichtingen
Management assistant en Bedrijfsvertaler, waarbij de studenten kunnen nagaan hoe hun resultaten zich
verhouden tot die van de andere studenten in dezelfde klasgroep. Bij de afstudeerrichting Health care office
manager worden de resultaten individueel meegedeeld. Tijdens de examens kunnen studenten terecht bij de
Ombudsdienst voor alle vragen over de examens. In het departement Echo fungeert de studentendienst als
Ombudsdienst. In het departement Rega wordt de taak van Ombudsdienst waargenomen door de
studentencoördinator. De mentor heeft eveneens een taak bij de examens. Hij geeft onder meer toelichting bij het
examenreglement.
392 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Op hogeschoolniveau werd een interdepartementale werkgroep toetsbeleid opgericht, die een visie op
competentiegericht assessment en een toetsbeleid voor de hogeschool moet uitwerken.
De commissie heeft de examenvragen ingekeken en is van mening dat het niveau over het algemeen
overeenstemt met het hoger onderwijs. Voor sommige opleidingsonderdelen is de commissie van mening dat het
niveau van het examen verhoogd moet worden.
Wat de evaluatie van het afstudeerproject Health care office manager betreft, betreurt de commissie dat de
opleiding is afgestapt van een verdediging naar een presentatie.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie betreurt dat men bij de afstudeerrichting Health care office manager de verdediging van het
eindwerk vervangen heeft door een presentatie. De commissie suggereert om het concept van het eindwerk
te herdenken.
Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding volgt de instroomgegevens op. Het aantal instromende studenten blijft vrij stabiel op een honderdtal
studenten. Het aanbieden van de nieuwe afstudeerrichting Bedrijfsvertaler vanaf het eerste jaar sedert 2002-2003
resulteerde niet in een stijging van het totale aantal studenten Office management.
De studenten Management assistant en Bedrijfsvertaler zijn meestal afkomstig uit het ASO. Bij de
afstudeerrichting Health care office manager is het aandeel TSO- en BSO-studenten duidelijk hoger. Er zijn meer
vrouwelijke dan mannelijke studenten in de afstudeerrichtingen Management assistant en Health care office
manager, voor de afstudeerrichting Bedrijfsvertaler ligt de verhouding quasi gelijk.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 393

Het programma vereist geen specifieke voorkennis. Enkel voor Nederlands, Engels en Frans wordt er verder
gebouwd op de kennis die in het secundair onderwijs verworven werd. De opleiding organiseert geen
vakantiecursussen.
De voorkennis van de studenten wordt slechts in beperkte mate in rekening gebracht. Sinds kort worden ICTtoetsen
afgenomen die bij een positief resultaat tot vrijstelling van een aantal lessen leiden. Er zijn geen
versnellings- of verdiepingstrajecten voor studenten met een bepaalde voorkennis.
Voor de valorisatie van voorkennis verwijst de opleiding naar de hogeschoolbrede keuze van EVC en EVK.
Momenteel werkt een werkgroep binnen de hogeschool aan een leidraad.
Er is een aanbod van flexibele leerwegen via overdrachten, vrijstellingen, studieduurverkorting en een individueel
aangepast jaar. Studenten die al een diploma Office management bezitten, kunnen via een verkorte opleiding van
60 studiepunten een bijkomend diploma in een andere afstudeerrichting behalen. De opleidingsonderdelen zijn
bestaande opleidingsonderdelen uit het normtraject, die de studenten voor een derde van het aanbod via
zelfstudie moeten studeren. De commissie heeft kennisgenomen van de verkorte programma’s van de
afstudeerrichtingen Bedrijfsvertaler en Health care office manager. Op het ogenblik van de visitatie waren er twee
studenten voor het verkorte programma ingeschreven.
De hogeschool voert een inclusief beleid, wat zich in de departementen vertaalt in faciliteiten voor studenten met
een functiebeperking, door aangepaste accommodatie, zorg voor gepaste begeleiding, organisatorische
flexibiliteit en waar nodig aangepaste werk- en toetsvormen. Op het ogenblik van de visitatie werd één student
met een handicap begeleid.
Het project ‘De Leerbrug’ is een waardevol initiatief op hogeschoolniveau. Het project analyseert de instroom in
de hogeschool om hieruit acties te kunnen distilleren die de instroom optimaliseren. In het kader van dit project
heeft de hogeschool contacten opgebouwd met secundaire scholen uit de buurt.
De opleiding onderzoekt de piste om een vertegenwoordiging van secundaire scholen op te nemen in de
departementale raad.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
394 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Oordeel over onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: voldoende
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud:
MA: voldoende
BV: voldoende
HCOM: goed
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma van alle locaties en afstudeerrichtingen aan de
basiskwaliteit voldoet. De opleidingsdoelstellingen zijn adequaat vertaald in het curriculum. De commissie
apprecieert de ICT-component en het ‘e-learning’-aanbod. De talencomponent in de opleiding is goed
uitgebouwd. De stage is een meerwaarde voor de opleiding. De studentenmobiliteit bij de afstudeerrichting Health
care office manager is een pluspunt. In het programma wordt voldoende ruimte voorzien voor projectmatig
werken, met aandacht voor het bereiken van de competenties. Globaal gezien beantwoorden de beoordeling en
de toetsing aan het niveau van een professionele bachelor. Het oordeel van de commissie over het onderwerp
Programma is daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 395

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie heeft aan de hand van de beschikbare documenten kunnen vaststellen, dat het personeel
voldoende expertise heeft om het programma adequaat te kunnen invullen.
Het personeelsbeleid is in grote mate een bevoegdheid van de departementen, maar voor een toenemend aantal
aspecten werkt men regelingen en procedures uit op hogeschoolniveau, onder meer de evaluatieprocedure en de
procedure voor benoeming en bevordering.
De hogeschool is er zich van bewust dat de nieuwe opdrachten binnen het onderwijs ook nieuwe accenten
vragen in het personeelsbeleid. Samen met een extern bureau bouwt men een integraal personeelsbeleid op.
Een competentieprofiel van het personeel van de opleiding is een van de nieuwe accenten.
Bij een aanwerving gaat men uit van de concreet in te vullen opdracht maar besteedt men ook aandacht aan een
breder profiel om voor de toekomst de nodige flexibiliteit qua taakinvulling te verzekeren. Vacatures maakt men
op ruime schaal bekend. Personeelsleden met een onderwijsopdracht moeten steeds in het bezit te zijn van een
diploma hoger onderwijs twee cycli of een universitair diploma, waaruit een voldoende vakinhoudelijke kennis
moet blijken. Een pedagogisch bekwaamheidsbewijs is geen strikte voorwaarde maar wel een belangrijk
criterium.
De opvang van nieuwe collega’s in het departemet Echo staat beschreven in een draaiboek, in het departement
Rega werd alle nuttige informatie gebundeld in het vademecum. In het departement Rega duidt men ook een
peter of meter aan.
De opvang van nieuwe collega’s is op hogeschoolniveau een aandachtspunt. Recent werd gestart met een
introductiedag voor nieuwe lectoren. In de toekomst wil men de begeleiding en vorming van nieuwe
personeelsleden aan een VTO-plan koppelen.
Bij de jaarlijkse verdeling van de onderwijsopdrachten houdt men rekening met de wensen van de lectoren. De
opdrachten voor het komende academiejaar worden meegedeeld vóór het einde van de examenperiode van juni.
Behoudens onverwachte evoluties zijn de opdrachten definitief.
Voor onderwijsondersteunende opdrachten vraagt men kandidaten op basis van een aantal uitgeschreven
taakomschrijvingen.
In het departement Echo ligt de frequentie van de functioneringsgesprekken laag: om de vijf jaar. In het
departement Rega zijn er jaarlijkse functioneringsgesprekken. De lectoren uit de beide departementen die de
commissie gesproken heeft, bevestigen de open sfeer die er binnen de departementen heerst. Zij kunnen steeds
terecht bij de opleidingscoördinator.
396 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Het personeelskader heeft de kans om zich bij te scholen. De aanvragen zijn individueel en niet gestuurd aan de
hand van een professionaliseringplan of een competentieprofiel voor de opleiding.
In het departement Echo geldt als regel, dat elk voorstel tot het volgen van een bijscholing die bijdraagt tot de
professionele bekwaamheid en waarvan de deelnameprijs niet hoger ligt dan 125 euro, wordt goedgekeurd.
Daarenboven mag elk personeelslid per academiejaar één opleiding volgen met een hogere kostprijs. In het
departement Rega beoordeelt de opleidingscoördinator de voorstellen tot bijscholing – binnen het hem
toegekende budget – naar de relevantie in het kader van het opleidingprogramma en van de opdracht van de
aanvrager en naar de kostprijs, in verhouding tot de mogelijke bijdrage aan de optimalisering van de opleiding.
Het departement Echo heeft daarnaast ook overeenkomsten met bedrijven, waardoor lectoren gratis interne
bijscholingen in die bedrijven kunnen volgen (bijvoorbeeld Leonardo-project FORTIS).
De introductie van nieuwe onderwijsvormen heeft de nood aan didactische bijscholing voor de lectoren scherper
naar voren doen komen. De beide departementen en de hogeschool spelen hierop in door de organisatie van
meerdere studiedagen per academiejaar, waarop zowel externe sprekers als eigen personeelsleden nieuwe
ontwikkelingen toelichten en waar men in werksessies aan eigen toepassingen werkt.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om een formeel professionaliseringsplan uit te werken, in functie van de noden van
de opleiding en de loopbaanplanning van medewerkers.
Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Uit de documenten kan de commissie afleiden, dat het lectorenkorps vooral vakspecialisten zijn. Er is slechts één
lector aanwezig die ervaring heeft met de beroepspraktijk waartoe de opleiding voorbereidt. De commissie vindt
dit beperkt.
Het ontbreken van die ervaring is een gevolg van het personeelsbeleid, dat enkel universitairen of houders van
een twee-cyclidiploma aanwerft. Een masteruniversitaire of twee-cycli-opleiding die gericht is op deze
beroepssector, ontbreekt.
In het departement Rega zijn er 9 lectoren die hun onderwijsopdracht combineren met een beroepspraktijk in de
gezondheidssector en hun ervaring vanuit de beroepspraktijk in de opleiding brengen.
Daarnaast zorgen gastsprekers van de capita selecta voor input vanuit het beroepsveld.
Binnen het departement Echo werken alle lectoren in de hogeschool. De inbreng van beroepservaring gebeurt
hier extern via gastsprekers uit de beroepswereld.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 397

De lectoren blijven op de hoogte van de noden van het werkveld via diverse contacten. Contacten met
stagebedrijven vormen een belangrijke bron van informatie. Maar ook contacten naar aanleiding van studiedagen
leveren nuttige informatie op.
Ook het begeleiden van afstudeerprojecten, van opdrachten in het kader van opdrachtgestuurde toepassingen in
de afstudeerrichting Health care office manager en van het het small business project in de afstudeerrichting
Management assistant, geven aan de lectoren kansen om hun inzicht in de realiteit van de beroepsomgeving te
verdiepen. De organisatie Vlaamse Jonge Ondernemingen biedt de lectoren ook de mogelijkheid om ervaringen
uit te wisselen met lectoren uit andere Vlaamse hogescholen die een het small business project begeleiden. Dit
gebeurt op het jaarlijkse congres van VlaJO en op een jaarlijkse ontmoetingsdag voor lectoren.
Vakinhoudelijke professionalisering gebeurt, zoals al gemeld, op individueel initiatief. Lectoren kunnen de
opleidingen die, in het kader van permanente vorming, door hun departement worden georganiseerd gratis
volgen.
Wat de buitenlandse contacten van lectoren betreft, blijft het voor de afstudeerrichting Health care office manager
een probleem om partnerinstellingen te vinden die een gelijkwaardige opleiding Office management aanbieden.
Het departement Echo heeft echter een jarenlange ervaring met internationale contacten (cfr. Businet, waar het
departement Echo aan de oorsprong van lag, en het subproject HEDAM, dat geleid wordt vanuit het
departement). Het departement Echo is ook lid van EUMA en BENE. Deze contacten leveren de lectoren nuttige
informatie op.
Het departement Rega had traditiegetrouw minder internationale contacten, maar de laatste jaren heeft het
departement zich ook ingeschakeld in Businet.
De deelname aan het Leonardo-project MEDSEC levert eveneens nuttige contacten op.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie is van mening dat de opleiding voldoende personeel heeft. De opleiding wordt gedragen door 58
personeelsleden, die samen slechts 13,5 VTE vertegenwoordigen. De studentlectorratio bedraagt 14.
Een ruime meerderheid van het personeelskader is voltijds aan een van de beide departementen verbonden.
Niemand heeft echter een voltijdse opdracht binnen de opleiding, en slechts een minderheid heeft er zijn
hoofdopdracht. De commissie begrijpt de keuze van de opleiding om bij het toewijzen van de opdrachten de
vakspecialisatie te laten doorwegen. Maar door de versnippering van de opdrachten krijgt de opleiding niet echt
398 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

een ‘eigen gezicht’. In de toekomst kan dit een nadeel vormen. De commissie vraagt hier de nodige aandacht aan
te besteden.
De leeftijdsstructuur is evenwichtig. Een derde van het personeel is jonger dan 30. In het departement Echo
situeert de grootste groep lectoren zich in de leeftijdscategorie 40-49 jaar, voor het departement Rega is dat de
categorie 50-59 jaar.
De lectoren die de commissie gesproken heeft, vinden de werkdruk vrij hoog. De combinatie van de
onderwijsopdracht en het nieuwe curriculum, met alle daaruit voortvloeiende acties (zoals aangepaste werk- en
evaluatievormen), zorgen voor een verhoging van de werkdruk. Bovendien werken de meeste lectoren binnen
verschillende opleidingen en moeten ze alle ontwikkelingen opvolgen. Volgens de commissie is dit op termijn niet
haalbaar.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is en dit voor alle locaties
en afstudeerrichtingen. Het personeel heeft voldoende expertise om het programma adequaat in te vullen. Er is
aandacht voor de pedagogische en didactische navorming van het lectorenkorps. Het oordeel van de commissie
over het onderwerp programma is daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 399

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed voor Management assistant (Echo)
goed voor Bedrijfsvertaler (Echo)
voldoende voor Health care office manager (Rega)
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De beide departementen zijn gevestigd in twee verschillende gebouwen, die vlot bereikbaar zijn met het
openbaar vervoer.
Het departement Echo beschikt over een vrij recent gebouw met een goede structuur en indeling. De opleiding
beschikt over voldoende leslokalen. Er zijn ook twee auditoria, vijf lokalen voor groepswerk en drie aangepaste
lokalen voor het aanleren van communicatieve vaardigheden. Alle lokalen zijn uitgerust met de nodige
didactische apparatuur. Het departement beschikt voorts over 9 pc-lokalen en twee talenpratica.
De hogeschool heeft uitbreidingsplannen voor het gebouw. De werken zijn in juni 2005 gestart en voorzien de
bouw van een cafetaria, een auditorium, een openleercentrum voor 300 studenten en seminarieruimtes voor
kleine groepen.
Het gebouw waarin het departement Rega gehuisvest is, is verouderd en krap voor de huidige
studentenpopulatie.
Het departement Rega beschikt over twee auditoria en 17 gewone leslokalen voor groepen van 20 tot 70
studenten. Alle lokalen zijn uitgerust met de nodige didactische apparatuur. Kleinere lokalen voor groepswerk
ontbreken echter. Het departement beschikt ook over 8 pc-lokalen met elk een 24-tal pc’s, maar deze lokalen
worden volledig gebruikt voor onderwijsopdrachten. Het departement beschikt ook over een talenpracticum.
De hogeschool plant voor de departementen Rega en V&V een nieuwe campus op Gasthuisberg, waarvoor de
werken in de loop van 2006 zullen starten.
De commissie apprecieert het concept van de mediatheek van het departement Echo. De studenten en lectoren
vinden er ongeveer 4.000 boeken maar ook tijdschriften, eindwerken en audiovisueel materiaal. De collectie is
afgestemd op de curriculuminhouden van de verschillende afstudeerrichtingen. De studenten kunnen ook
beschikken over een stille ruimte met 30 pc’s met internetaansluiting.
De mediatheek van het departement Rega is vrij klein behuisd maar telt een collectie van 5.000 boeken, 150
tijdschriften, eindwerken en audiovisueel materiaal. De studenten kunnen werken in een kleine leeszaal met 20
plaatsen en 4 pc’s. Bij wijze van proef werd een ‘open studielandschap’ ingericht, gekoppeld aan de mediatheek.
De resultaten zijn positief en zullen gebruikt worden als input in het nieuwe bouwproject. De actualisering van de
collectie gebeurt in het departement Echo door de mediatheekraad, maar lectoren kunnen voorstellen doen om
nieuwe boeken aan te kopen. In het departement Rega is de update van de collectie een taak van de
vakgroepen, maar de coördinatie gebeurt door de opleidingsverantwoordelijke. In de beide departementen zijn er
mediatheekraden opgericht die met elkaar overleggen.
De studenten van het departement Echo kunnen voor hun opdrachten beschikken over de 30 pc’s in de
bibliotheek en over één van de pc-lokalen, dat daarvoor wordt gereserveerd. In het departement Rega zijn er
slechts 4 pc’s in de bibliotheek maar kunnen de studenten gebruikmaken van de pc-lokalen, voor zover er geen
400 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

les is. Studenten kunnen bovendien terecht in het open studielandschap waar ook een 20 tal pc’s ter beschikking
staat en bovendien laptops kunnen worden aangesloten op het netwerk. Eén pc-lokaal blijft toegankelijk tot 21 u.
Lectoren beschikken in elk departement over een 20-tal pc’s in de gemeenschappelijke werklokalen.
Zowel in het departement Echo als in het departement Rega worden steeds meer aansluitingspunten voor laptops
voorzien. In het departement Rega werd recent een draadloos netwerk geïnstalleerd.
Daarnaast zijn Blackboard en de bibliotheekcatalogi via het internet raadpleegbaar van buiten de hogeschool.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Toekomstige studenten worden geïnformeerd via verschillende kanalen: infodagen, openles- en opendeurdagen
en SID-in-beurzen. De beide departementen stellen informatie beschikbaar via de departementale websites.
Op hogeschoolniveau worden alle abituriënten uit de streek aangeschreven voor de infodagen.
Voor de instromende studenten organiseert men een onthaaldag. Onder begeleiding van een mentor kunnen ze
de administratieve formaliteiten vervullen en leermateriaal aankopen. De studenten krijgen een exemplaar van de
studiegids, die toegelicht wordt door de mentor. Elke vaklector moet voor zijn opleidingsonderdeel de doelstellingen
en evaluatiecriteria toelichten tijdens de eerste les van het academiejaar. De studenten Management
assistant en Bedrijfsvertaler die de commissie gesproken heeft, signaleren dat niet elke vaklector die toelichting
geeft. Tijdens de eerste week van het academiejaar organiseert de hogeschool een ontmoetings- en
teambuildingsdag voor alle eerstejaarsstudenten en personeelsleden.
De commissie apprecieert de zorgzame en individuele begeleiding van de studenten tijdens het studietraject. De
beide departementen volgen eenzelfde visie maar werken die iets verschillend uit.
In het departement Echo wordt bij nieuwkomers een test afgenomen – LASSI – die de studievaardigheden van
instromers meet. De studenten die de commissie gesproken heeft, vinden die testen een goed initiatief. Ze geven
een goede feedback over de eigen studiemethode. Studenten krijgen enkel een vervolggesprek indien de
resultaten negatief zijn.
Eerstejaarsstudenten Management assistant en Bedrijfsvertaler moeten een instaptest voor talen uitvoeren. Aan
de hand van de resultaten worden studenten al dan niet aangeraden om zich in te schrijven voor de monitoraten.
In de afstudeerrichting Health care office manager neemt men een selectietest voor Frans af. Voor burotica wordt
een oriënterend competentieformulier ingevuld om de klasgroep te differentiëren in beginners en gevorderden,
met elk een eigen oefenpakket. Er wordt ook een klaviervaardigheidstest afgenomen. Indien de resultaten positief
zijn, wordt de student gedurende enkele weken vrijgesteld van de lessen. In het departement wordt sinds kort ook
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 401

het screeningsinstrument LASSI toegepast. Op basis van de resultaten krijgen de studenten trainingssessies
aangeboden over studieplannen en timemanagement, studiemethode en faalangst, stress en examens.
Zowel in het departement Echo als in het departement Rega wordt LASSI nog niet lang genoeg gebruikt om er al
valide resultaten of conclusies uit te trekken.
Wat de studiebegeleiding tijdens de opleiding betreft, maakt de hogeschool een onderscheid tussen
studiebegeleiding en studentenbegeleiding. Met studiebegeleiding wordt alle op het leerproces betrokken
coaching bedoeld, onder studentenbegeleiding wordt alle persoonsgebonden begeleiding verstaan.
De hogeschool werkt aan een geïntegreerde aanpak van de studie- en studentenbegeleiding en heeft hiervoor
een interdepartementaal overlegplatform opgericht.
De organisatie is in beide departementen verschillend.
Het departement Echo organiseert vakgerichte monitoraten voor Frans, Duits, Engels, Nederlands voor
anderstaligen, tekstverwerking, informatica en basiskennis wiskunde. De verantwoordelijke van de monitoraten
volgt de studenten op via monitoraatsfiches, waarop het studieverloop, de hiaten in de voorkennis,
probleemvakken, aangeraden en gevolgde monitoraten worden genoteerd. De monitoraatsuren zijn opgenomen
in het schema van het eerste semester. Aan de hand van de voorexamens en op vraag van de vaklectoren
worden monitoraten verdergezet in het tweede semester.
Vanaf het academiejaar 2003-2004 wil het departement de studenten ondersteunen bij het planmatig bijhouden
en inoefenen van de leerstof, en hen tevens stimuleren tot zelfactiviteit buiten de lessen en bij het voorbereiden
van examens. Hiervoor gebruikt men het softwarepakket MANI. Alle studenten hebben de cd-rom ter beschikking,
maar de studenten kiezen zelf of ze al dan niet gebruikmaken van de mogelijkheid.
In het departement Rega worden ingeroosterde monitoraten voorzien voor de drie vreemde talen. Sinds kort
organiseert men ook een taalmonitoraat om de taalvaardigheid van studenten met een onvoldoende
grammaticale basis te verbeteren.
In het academiejaar 2004-2005 werd gestart met een portfoliosysteem om de leerattitude bij de studenten te
verbeteren. De hoofdbedoeling hiervan is de studenten te stimuleren bij het plannen van hun studietijd, hen aan
te zetten tot het kritisch bekijken van de eigen prestaties en tot het zoeken – samen met hun lector-coach – naar
wegen om de lacunes aan te vullen. Het portfolio laat toe om het leerproces van de student individueler te
benaderen. In een eerste fase worden 4 opleidingsonderdelen van het eerste jaar opgenomen: Frans I en II en
Burotica I en II.
In het departement gebruikt men eveneens het softwarepakket MANI.
Voor psychosociale problemen kan de student terecht bij de departementale Studentendienst, die verschillend
georganiseerd is in de twee departementen. Het departement Rega heeft een team van studentencoördinatoren
en mentoren voor elke klasgroep, dat de studenten kan doorverwijzen naar de verantwoordelijke
Studentendienst. Elke student heeft daardoor een studietrajectbegeleider. In het departement Echo zet men
hiervoor één personeelslid in.
In het departement Rega heeft men voor de eerstejaarsstudenten een systeem van tutorschap ingevoerd. Dat is
bedoeld als brug tussen de studie- en studentenbegeleiding, en het geeft de student de kans om op welgekozen
momenten moeilijkheden, zowel op het vlak van studieaanpak en studievaardigheden als op psychosociaal vlak,
te rapporteren. De tutor is niet verbonden aan de opleiding maar biedt hulp vanuit zijn algemene ervaring als
lector. Desgevallend verwijst hij de student door naar de mentor of studentencoördinator.
Het tutorschap is vervangen door de studietrajectbegeleider.
De studenten die de commissie gesproken heeft, bevestigen dat ze de studentenbegeleiding en de
Ombudsdienst kennen. Ze maken er niet veel gebruik van. Door de lage drempel tussen studenten en lectoren,
gaan ze eerder te rade bij de lectoren.
402 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Inkomende buitenlandse studenten onthaalt men gezamenlijk. Verdere opvang en begeleiding gebeurt door de
lectoren binnen de opleiding. In het departement Rega krijgt elke buitenlandse student een peter of meter
toegewezen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie is van mening dat de intensieve studie- en studentenbegeleiding niet mag leiden tot een te
‘middelbare school’-achtige benadering. De commissie vraagt de opleiding om het evenwicht te bewaken.
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen – voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: goed voor MA en BV
voldoende voor HCOM
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de voorzieningen voldoende is en dit voor alle locaties en
alle afstudeerrichtingen. De gebouwen van het departement Echo zijn goed aangepast aan het hoger onderwijs;
het concept van de mediatheek charmeert de commissie. De gebouwen van het departement Rega zijn
verouderd maar nog bruikbaar voor hoger onderwijs. Het vooruitzicht van een nieuwbouw, met inbegrip van een
mooi concept van de mediatheek, is positief. De commissie waardeert de zorgzame en individuele begeleiding
van studenten in het studietraject. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 403

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De hogeschool heeft een goed uitgebouwd kwaliteitszorgsysteem ontwikkeld, dat gebaseerd is op het EFQMsysteem.
De centrale dienst Kwaliteitszorg (DKZ) begeleidt en ondersteunt de kwaliteitswerking binnen de
departementen en opleiding, en bestaat uit een voltijdse kwaliteitscoördinator, twee onderzoekers (75 %) en een
administratieve kracht (50 %). Binnen elk departement is een departementale kwaliteitscoördinator aangesteld,
die de opleidingen binnen het departement ondersteunt en de link vormt naar het centrale niveau.
De kwaliteitszorg is uitgebouwd volgens het principe van de PDCA-cyclus. De hogeschool onderscheidt drie
niveaus. De eerste twee niveaus – het hogeschool- en het opleidingsniveau – staan in functie van het derde
niveau: het leerproces van de studenten. In het ZER werd de PDCA-cyclus op de drie niveau’s duidelijk
uiteengezet.
Elke opleiding wordt periodiek geëvalueerd aan de hand van een geheel van meetinstrumenten op hogeschoolen
opleidingsniveau. Bedoeling is om op termijn te komen tot een vierjaarlijkse zelfevaluatie, gekoppeld aan een
driejaarlijks verbeterplan. Momenteel is de kwaliteitszorg nog gekoppeld aan het visitatietijdpad.
Voor de bevragingen stelt de DKZ standvragenlijsten ter beschikking maar in overleg met de opleiding kunnen de
lijsten op maat van de opleiding aangepast worden. Alle bevragingen worden technisch uitgevoerd door de DKZ.
De volgende metingen werden uitgevoerd:
- SPA in 2000-2001 en in 2003-2004: hier werd gefocust op de tevredenheid van studenten en
personeelsleden.
- PAS-AF: jaarlijkse bevraging over de tewerkstellingsgraad en de bezigheid van pas afgestudeerden.
- Evaluatie van de departementale leiding.
Daarnaast heeft de commissie de opleidingsgebonden onderzoeken kunnen inkijken:
Onderzoeken bij studenten:
- evaluatie over de informatiedoorstroming en de studie- en studentenbegeleiding;
- evaluatie over het doceergedrag;
- beoordeling mentoraat (Management assistant en Bedrijfsvertaler) en tutorsysteem (Health care office
manager);
- evaluatie van het small business project (Management assistant) en van de opdrachtgestuurde toepassingen
(Health care office manager);
- studietijdmeting bij het eerste jaar (Management assistant, Bedrijfsvertaler en Health care office manager) en
tweede jaar (Health care office manager);
- studietijdmeting bij de onderdelen stage en afstudeerproject (Management assistant en Bedrijfsvertaler).
Bevragingen bij het personeel:
- bespreking van de onderwijsvisie
404 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Bevragingen bij de afgestudeerden
- onderzoek bij afgestudeerden (Management assistant en Bedrijfsvertaler)
Bevraging bij het werkveld:
- beoordeling van beroep en opleiding;
- panelgesprekken.
Er worden nog geen streefcijfers gehanteerd. Wel hanteert men bij de verwerking van de resultaten klachten- en
tevredenheidsindexen. De norm is gesteld op respectievelijk 20 en 70 %. Opleidingen kunnen zich vergelijken
met de departementale en hogeschoolindexen. De commissie apprecieert de wijze van verwerking en voorstelling
van de resultaten.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot
de realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Uit het ZER, de aangeleverde documenten en de gesprekken heeft de commissie kunnen vaststellen dat diverse
verbeteracties werden opgezet, als gevolg van de SPA van 2000-2001. Met de SPA-onderzoeken van 2003-2004
werd nagegaan in hoeverre de verbeteracties effect hadden. Voor de elementen die geen bevredigende
verbetering op de klachten- en tevredenheidsindex opleverden, werden aanvullende verbeteracties opgezet. De
commissie stelt vast dat het denken in termen van de PDCA-cyclus binnen de opleiding leeft.
Naast de verbeteracties uit de SPA onderzoeken, heeft de opleiding verbeteracties opgezet die voortvloeien uit
het hogeschoolbrede onderwijs- en ontwikkelingsplan. Binnen de opleiding werden de verbeteracties
onderverdeeld in 5 actielijnen:
- onderwijs gericht op competenties;
- flexibele leerwegen;
- studie- en studentenbegeleiding;
- ondersteuning onderwijzend personeel (enkel voor de afstudeerrichtingen Management assistant en
Bedrijfsvertaler);
- optimaliseren van het onderwijs door dialoog met de ‘stakeholders’.
De commissie constateert dat er een grote dynamiek aanwezig is maar vraagt zich af of het tijdpad van uitvoering
realistisch is. Prioriteiten stellen in de verbeteracties lijkt wenselijk.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 405

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De studenten worden betrokken bij de kwaliteitszorg binnen de opleiding via de diverse SPA- en opleidingsgebonden
bevragingen.
De opleidingscommissie speelt een centrale rol in de analyse van de resultaten en het opzetten van
verbeteracties. De commissie apprecieert het dat de studenten zijn vertegenwoordigd in de opleidingscommissie.
De commissie adviseert om de nodige maatregelen te nemen om de vertegenwoordiging te garanderen. De
afgestudeerden waarmee de commissie gesproken heeft, bevestigen dat de studenten wel degelijk een actieve
inbreng hadden binnen de opleidingscommissie.
De decretale overlegorganen, zoals studentenraad en departementale studentenraad zijn opgericht; hier kunnen
ook aan de opleiding gerelateerde elementen aan bod komen.
Uit de bevragingen blijkt dat studenten de inspraakmogelijkheden als onvoldoende evalueren. De opleiding poogt
met focusgroepen de studenten meer te betrekken bij de opleiding en de verbeteracties. Focusgroepen zijn ad
hoc samengestelde gespreksgroepen om studenten te bevragen over nieuwe werkvormen of opleidingsonderdelen
of om een element met een hoge klachtenindex verder uit te diepen. Het werken met focusgroepen is
nog te recent om er al resultaten uit te kunnen afleiden.
Het personeel wordt betrokken bij de kwaliteitszorg via de opleidingscommissie en de opleidingsvergaderingen.
Alle lectoren nemen deel aan de panelgesprekken met het werkveld en de afgestudeerden. De resultaten van de
panelgesprekken worden teruggekoppeld naar de opleidingscommissie. De lectoren die de commissie gesproken
heeft, voelden zich sterk betrokken bij de opleiding.
Het werkveld en de alumni worden bij de kwaliteitszorg betrokken via enquêtering, kroonraden en
panelgesprekken.
Naast deze overlegkanalen worden de stagebedrijven tweejaarlijks (Health care office manager) of jaarlijks
(Management assistant en Bedrijfsvertaler) bevraagd over de opleiding.
Sinds het academiejaar 2004-2005 organiseren de afgestudeerden van het departement Echo een alumniavond
voor alle sinds één jaar afgestudeerden.
406 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van het oordeel over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: goed
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende
is de commissie van mening dat de interne kwaliteitszorg in alle afstudeerrichtingen en alle locaties voldoet aan
de basiskwaliteit. Het kwaliteitsdenken volgens de PDCA-cyclus is duidelijk aanwezig bij de
opleidingscoördinatoren en de centrale kwaliteitscoördinator. Er bestaat een goed uitgebouwde hogeschoolbrede
evaluatiemethode, gebaseerd op de periodieke bevraging van tevredenheid van studenten, personeel en
afgestudeerden (SPA-bevragingen) en op tevredenheidindexen. Verbeteracties worden opgezet volgens de
PDCA-cyclus. Studenten, lectoren en werkveld zijn actief betroken bij de kwaliteitszorg. Het oordeel van de
commissie is daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 407

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding gaat de realisatie van de doelstellingen na aan de hand van de volgende elementen:
- De bevraging over de tewerkstelling bij de afgestudeerden zes maanden na hun afstuderen, geeft aan dat de
tewerkstellingsgraad voor de 3 afstudeerrichtingen tussen de 90 en 100 % ligt. Over het niveau van
tewerkstelling is 73 % van de afgestudeerden van mening, dat zijn of haar functie overeenstemt met zijn of
haar opleiding. De afstudeerrichting Bedrijfsvertaler is hierop een uitzondering. Dit heeft te maken met de
minder duidelijke profilering van een de afstudeerrichting Bedrijfsvertaler, die zelden tewerkgesteld wordt als
(bedrijfs)vertaler.
- De jaarlijkse (Management assistant en Bedrijfsvertaler) en tweejaarlijkse (Health care office manager)
bevragingen van de stagebedrijven tonen een grote tevredenheid over de kwaliteit van de stagiairs.
De werkveldonderzoeken naar beroep en opleiding gaven aan dat het werkveld tevreden was over de
professionele houding van de afgestudeerden, hun kennis, inzichten en vaardigheden, de mate van directe
inzetbaarheid en de mate waarin ze snel vertrouwd raken met de geëigende werkwijze van de organisatie.
De vertegenwoordigers van het werkveld die de commissie gesproken heeft, bevestigen deze bevindingen.
Als pluspunten vermelden ze de taalvaardigheid en de goede kennis van ICT. Als aandachtspunten vermelden
ze:
- de kennis van het Frans, zowel mondeling als schriftelijk;
- assertiviteitstraining en training in het leren omgaan met conflictsituaties;
- belang van attitudes zoals stiptheid en nauwkeurigheid.
Specifiek voor de afstudeerrichting Health care office manager vinden de vertegenwoordigers van het werkveld
de medische kennis voldoende. De opleiding biedt een brede vorming aan, waardoor niet alle elementen grondig
aan bod komen. De essentiële kennis is aanwezig en de afgestudeerden zijn in staat om de lacunes snel bij te
werken.
De afgestudeerden die de commissie gesproken heeft, waren tevreden over de opleiding. Zij bevestigen het
belang van de talenkennis, zowel schriftelijk als mondeling. Dit is een blijvend aandachtspunt voor de opleiding.
Zij wijzen ook op het belang van een buitenlandse leerervaring.
De derdejaarsstudenten die de commissie gesproken heeft, waren tevreden over de inhoud en samenhang van
het curriculum en de praktijkgerichtheid van de opleidingsonderdelen. Zij zijn voorstander van een stage of
praktijkervaring vanaf het eerste jaar. Als aandachtspunt vermelden ze de kwaliteit van de cursussen. De
studenten Health care office manager appreciëren de capita selecta, die hen een beeld geven van de
beroepspraktijk.
408 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

De studenten Bedrijfsvertaler zijn eerder matig tevreden over de mate waarin het curriculum haar doelstellingen
realiseert. De commissie leidt hieruit af, dat de profilering van de afstudeerrichting Bedrijfsvertaler sterker tot
uiting moet komen in het programma.
De afstudeerprojecten die de commissie gelezen heeft en de quotering overtuigden haar niet volledig. Een aantal
werken beantwoordt volgens de commissie niet aan het niveau van een PBA. De opleiding is zich bewust van het
probleem. Bij de afstudeerrichting Management assistant werd het concept in 2003-2004 grondig aangepast, bij
de afstudeerrichting Health care office manager werd een nieuw concept ingevoerd in 2005-2006. De resultaten
van de eerste evaluatie waren nog niet bekend op het ogenblik van de visitatie. De commissie is van mening dat
het afstudeerproject een meerwaarde betekent voor de opleiding en dringt aan op een strikte opvolging om de
kwaliteit te verzekeren.
Diverse activiteiten doorheen de opleiding bereiden de studenten voor op instap in het werkveld: projecten,
sollicitatietrainingen, contacten met getuigen uit het werkveld (capita selecta, panelgesprekken), jaarlijks congres,
bedrijvendag, bedrijfsbezoeken.
De opleiding heeft een plaatsingsdienst op het niveau van het departement.
De deelname van derdejaarsstudenten aan internationale uitwisselingen schommelt tussen de 10 en 15 % voor
de afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler. Ondanks het geringe buitenlandse aanbod
bedraagt de deelname van de studenten Health care office manager 20 %.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt met aandrang om de actuele invulling van het concept eindwerk te herdenken
(onderwerp, werkvorm, transparantie en uniformiteit van de beoordeling).
- De commissie vraagt om na te gaan hoe de profilering van de de afstudeerrichting Bedrijfsvertaler beter tot
uiting kan komen in het opleidingsprogramma.
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebied en/of opleiding over de jaren
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45 en
50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als de situatie per opleiding of
studiegebied. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante andere
opleidingen.
De opleiding hanteert geen welbepaalde streefcijfers maar streeft ernaar om de studenten optimale slaagkansen
te bieden.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 409

De slaagcijfers worden jaarlijks opgevolgd en vergeleken met de slaagcijfers binnen het departement en de
hogeschool. De slaagcijfers van het eerste jaar Office management liggen rond de 60 %, wat hoger is dan het
gemiddelde van de hogeschool. De slaagcijfers van het eerste jaar Health care office manager liggen iets hoger
dan bij de andere afstudeerrichtingen. In de volgende jaren is er geen noemenswaardig verschil tussen de
afstudeerrichtingen. De slaagcijfers schommelen voor het tweede en derde jaar respectievelijk rond de 90 en
100 %. De gemiddelde studietijd bedraagt iets meer dan 3 jaar (tussen 3,1 en 3,3 jaar). De studenten
Bedrijfsvertaler studeren gemiddeld iets sneller af dan de studenten uit de overige afstudeerrichtingen.
De opleiding heeft nog geen onderzoek gedaan naar de oorzaken van niet-slagen en studie-uitval. De
hogeschool is zich bewust van de lacune en plant een onderzoek in het kader van het interdepartementaal
overlegplatform studie- en studentenbegeleiding.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om een onderzoek op te starten naar oorzaken van niet-slagen of studie-uitval in het
1 e jaar. De commissie is van mening dat een exitgesprek met de student nuttige informatie kan opleveren
voor het onderzoek.
410 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Op basis van het oordeel over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de resultaten voldoende is en dit voor alle locaties en alle
afstudeerrichtingen. Het werkveld apprecieert de kwaliteit van de opleiding. De commissie beoordeelt dit
onderwerp daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 411

Globaal oordeel
De commissie heeft het bezoek voorbereid aan de hand van het zelfevaluatierapport en de bijlagen. De
commissie beoordeelt de informatiewaarde van het ZER als goed. Ze apprecieert vooral de goed uitgewerkte
sterke-zwakteanalyse.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage bij het bezoek,
- de opgevraagde documenten,
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.
Op basis van de oordelen over:
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende
- Onderwerp 2 Programma: voldoende
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle afstudeerrichtingen gewaarborgd is.
De commissie beoordeelt de opleiding daarom positief.
412 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n

OVERZICHTSTABEL OORDELEN 1 score facet score onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
Facet 2.8: Masterproef
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en
beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
OK
voldoende
MA&BV:
voldoende 2
HCOM: goed 3
voldoende
niet van
toepassing
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
MA&BV: goed
HCOM: voldoende
voldoende
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
- Management assistant
- Bedrijfsvertaler
- Health care office management
1
2
3
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
afstudeerrichtingen Management assistant en Bedrijfsvertaler van de campus Echo
afstudeerrichting Health care office manager van de campus Rega
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L e u v e n | 413

414 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

2.11 Katholieke Hogeschool Limburg
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding
De Katholieke Hogeschool Limburg vzw is opgericht op 22 november 1994 en is ontstaan uit een fusie van negen
hogescholen.
De hogeschool biedt meer dan veertig opleidingen aan in de volgende studiegebieden: Industriële
wetenschappen en technologie (IWT), Handelswetenschappen en bedrijfskunde (HWKB), Lerarenopleiding
(LER), Sociaal-agogisch werk (SAW) , Gezondheidszorg (GEZ), en Media en design academie (MDA).
De hogeschool heeft drie campussen met in totaal 5 500 studenten en 700 personeelsleden.
De hogeschool maakt deel uit van de Associatie K.U.Leuven.
De opleiding Office management behoort tot het departement Handelswetenschappen en bedrijfskunde. Het
onderwijs wordt aangeboden op de campus Diepenbeek. De opleiding biedt twee afstudeerrichtingen aan:
Management assistant (MA) en Bedrijfsvertaler/tolk (BVT).
In het academiejaar 2002-2003 telde de opleiding 118 studenten.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 415

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding Office management leidt studenten op tot meertalige medewerkers die over beroepsspecifieke
vaardigheden beschikken en polyvalent inzetbaar zijn. De opleiding steunt op de volgende pijlers:
- een gebruiksklare talenkennis van ten minste drie vreemde talen op gemiddeld (afstudeerrichting
Management assistant) tot hoog (afstudeerrichting Bedrijfsvertaler/tolk) niveau;
- een talenkennis die vooral gericht is op interne en externe communicatiebehoeften van de bedrijfswereld;
- een ondersteunende economische, juridische en administratieve basis;
- goede (voor de afstudeerrichting Bedrijfsvertaler/tolk) tot uitstekende (voor de afstudeerrichting Management
assistant) organisatorische en ICT-vaardigheden.
De huidige opleidingsdoelstellingen zijn het resultaat van een intensief proces, waarbij men rekening hield met
verschillende invalshoeken. De opleidings- en beroepsprofielen van de VLOR vormden hierbij een eerste
uitgangspunt. Naarmate de focus wijzigde van kennisdoelstellingen naar vaardigheden, besliste de opleiding in
2002 om de opleidingsdoelstellingen te herformuleren in termen van competenties voor de beginnende
beroepsbeoefenaar.
In een eerste fase peilde de opleiding naar de behoeftes van de bedrijfspraktijk, onder meer via stagebezoeken,
stage-evaluatieformulieren, beroepspanels, terugkomdagen en ontmoetingsdagen met afgestudeerden. Op basis
van de verzamelde informatie formuleerden de lectoren van de opleiding de basiscompetenties. Deze
basiscompetenties werden daarna getoetst aan de bedrijfspraktijk, via een bevraging van de stagementoren en
een bevraging van het werkveld in samenwerking met VOKA Limburg.
De opleidingsdoelstellingen worden onderverdeeld in:
- algemene en beroepsgerichte competenties;
- beroepsspecfieke competenties, gelinkt aan vijf beroepsrollen: taaldeskundige, informatiebeheerder,
facilitator, communicatiedeskundige en coördinator;
- optie/afstudeerrichtingspecifieke competenties.
416 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Naar aanleiding van de hervorming van de opleiding naar de professionele bachelor en van de visitatie, hebben
de opleidingen Office management die behoren tot de Associatie KULeuven samengewerkt om een uniforme
formulering van de competenties van een Office Management op te stellen. Hierbij heeft men de
basiscompetenties van de opleiding als uitgangspunt gehanteerd.
De commissie heeft de opleidingscompetenties vergeleken met de decretale competenties en is van mening dat
de algemene, algemeen beroepsgerichte en beroepsspecifieke competenties terug te vinden zijn. De opleiding
heeft dat visueel gemaakt via een kruistabel, die de relatie tussen beide aangeeft.
De opleiding vindt zich globaal gezien terug in het domeinspecifieke referentiekader dat de commissie heeft
opgesteld.
De opleiding profileert zich door het niveau van de vreemde talen. Zij streeft een hoog niveau na voor de drie
vreemde talen van de opleiding. Verder streeft de opleiding expliciet de competentie ‘tolken’ in de
afstudeerrichting Bedrijfsvertaler/tolk na. De studenten Bedrijfsvertaler/tolk kunnen in het tweede jaar kiezen
tussen twee majors: vertalen of tolken. De commissie leerde uit de gesprekken met het werkveld dat achter deze
keuze staat.
De opleiding bereidt de studenten voor om in het beroepsleven door te groeien tot beleidsondersteuner, -adviseur
en –maker. In de werkveldbevraging gaf het werkveld aan deze competentie niet noodzakelijk te achten. In de
gesprekken van de commissie met de vertegenwoordigers van het werkveld, nuanceerden zij deze uitspraak. De
competenties als beleidondersteuner zijn niet essentieel voor een beginnende beroepsbeoefenaar.
De internationale dimensie is niet expliciet opgenomen in de doelstellingen maar zit vervat in de talencomponent,
die een belangrijke pijler is van de opleiding. De talencomponent is terug te vinden in de verschillende
beroepsrollen van de afgestudeerde Office management. In de overkoepelende competenties verwijst men wel
naar het functioneren in een multicultureel team, met respect voor de inbreng van anderen, wat de commissie ziet
als een onderdeel van internationalisering.
De competentielijst is opgenomen in het studiecontract dat elke student ontvangt. Het studiecontract wordt
overlopen in de klas, met duiding welke de doelstellingen zijn per blok en per jaar.
De competentielijst werd via VOKA aan het betrokken werkveld bezorgd. Ook de stagebedrijven krijgen een
exemplaar.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 417

Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Naar aanleiding van de opstelling van competentiegerichte opleidingsdoelstellingen heeft men expliciet de
basiscompetenties gecheckt bij het beroepenveld, via een bevraging van de stagementoren en een bevraging
van het werkveld via VOKA Limburg.
De opleiding is zich bewust dat de opleidingsdoelstellingen geen statische gegevens zijn en overlegt regelmatig
met een vrij uitgebreide ‘pool’ in het beroepenveld. Als voorbeelden heeft de commissie gehoord: de Limburgse
Secretaressenclub, Secretary Plus, vertaalfirma’s en bedrijven (onder meer Fortis, Debelux, ING…).
De opleiding organiseert jaarlijks beroepenpanels met medewerking van onder meer oud-studenten die werken in
de sector. De beroepenpanels bieden de studenten waardevolle contacten aan met het toekomstige werkveld,
maar daarnaast bieden de panels de mogelijkheid om de inhoud van de opleidingsonderdelen aan de praktijk te
toetsen. De focus ligt hierbij op de taal. De contacten met de stagebedrijven zijn een belangrijke indicator in
hoeverre de opleidingsdoelstellingen overeenstemmen met de realiteit van het beroepsleven. Ook de contacten
met het werkveld naar aanleiding van gastlezingen, voordrachten enzovoort, leveren nuttige informatie op over de
noden van het bedrijfsleven. Om de contacten met het werkveld gestructureerder te laten verlopen, besliste het
departement tot de oprichting van een werkveldcommissie, die een viertal keer per jaar samenkomt.
Er gebeurde geen internationale benchmarking in de strikte zin van het woord, omdat er op hoger
onderwijsniveau geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wél een
vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding
vooral bedoeld voor technisch uitvoerende functies. Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met
opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde
opleidingen. Een indirecte internationale toetsing gebeurt wel via de contacten met buitenlandse stageplaatsen.
De opleiding onderhoudt ook contacten met de Vertaalacademie van de Hogeschool Zuyd in Maastricht. Via korte
uitwisselingsprojecten en gastseminaries trachten de lectoren van beide instituten de respectieve
opleidingsdoelstellingen via de prestaties van de betrokken studenten te vergelijken. In het Waalse landsgedeelte
onderhoudt vooral de afstudeerrichting Management assistant contacten met de Luikse hogeschool ISELL. Tot nu
toe bleven deze contacten beperkt tot jaarlijkse uitwisselingen. De afspraken rond Erasmus Belgica openen
echter perspectieven op gesprekken rond de opleidingsdoelstellingen.
Binnen het Europese netwerk Businet is het departement ook lid van de werkgroepen HEDAM en Life Long
Learning (LLL). Deze werkgroepen wisselen niet alleen ideeën uit over de opbouw van curricula maar bespreken
ook regelmatig de doelstellingen van administratieve opleidingen.
De Associatie K.U.Leuven biedt een platform voor overleg tussen gelijkaardige opleidingen van hogescholen die
tot de associatie behoren. Een realisatie van dit overleg is de competentielijst die in facet 1.1 vermeld is.
418 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om de diverse contacten met het werkveld te gebruiken om het werkveld nauwer bij
de opleiding te betrekken.
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over :
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie : goed
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen : voldoende
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten, en dit voor alle afstudeerrichtingen. De doelstellingen zijn tot stand gekomen via
overleg met interne en externe actoren. De eindkwalificaties worden getoetst bij het relevante beroepenveld. De
commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 419

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Naar aanleiding van het opstellen van de basiscompetenties (zie facet 1.1) werden deze getoetst aan de inhoud
van alle opleidingsonderdelen en projecten via de zogenaamde ‘inhoudendebatten’. Het resultaat van deze
oefening was een matrix per afstudeerrichting en per studiejaar, die aangaf in welke mate het onderdeel bijdroeg
tot de ontwikkeling van de basiscompetenties. De opleiding werkt momenteel aan de verfijning van de
basiscompetenties per opleidingsonderdeel en aan de verdere afstemming van de inhouden op de competenties.
De commissie is van mening dat de gehanteerde methode op een transparante wijze weergeeft hoe de
opleidingsdoelstellingen adequaat vertaald worden in het curriculum.
De studiegids geeft een overzicht van de opbouw en de inhoud van het programma met een beschrijving van de
opleidingsonderdelen. Per opleidingsonderdeel zijn vastgelegd: de doelstellingen en competenties, de inhoud, de
werkvormen, evaluatie en studiemateriaal.
De formulering van de doelstellingen en competenties van de opleidingsonderdelen stemt nog niet overeen met
de basiscompetenties. De oefening loopt nog. Op basis van de ontvangen informatie en van de gevolgde
werkwijze, is de commissie overtuigd van de goede afloop.
Het eerste jaar van de opleiding is gemeenschappelijk voor de twee afstudeerrichtingen. Vanaf het tweede jaar
krijgen de afstudeerrichtingen een eigen curriculum. Binnen de afstudeerrichting Bedrijfsvertaler/tolk heeft de
student de mogelijkheid zich vanaf het tweede semester van het tweede jaar verder te specialiseren (majors) in
zakelijk vertalen enerzijds en zakelijk tolken anderzijds.
Het ZER beschrijft duidelijk de algemene, de algemeen beroepsgerichte en domeinspecifieke competenties per
beroepsrol.
Het curriculum is opgebouwd rond drie domeinen:
- talen: het curriculum voorziet in de verplichte studie van vier talen: Nederlands, Frans, Engels en Duits;
- office management: dit omvat de ondersteunende economische, juridische, administratieve en
- ICT-opleidingsonderdelen;
- een geïntegreerd project in teamverband (‘KHLim-op’ in het eerste jaar, ‘De Transactie’ in het tweede jaar en
de zelfstandige bureaus in het derde jaar).
Daarnaast besteedt de opleiding ook aandacht aan de deontologische aspecten van het beroep via het
opleidingsonderdeel filosofie in het eerste jaar, zakenethiek in het tweede jaar en godsdienstwetenschappen in
het derde jaar.
De stage vormt het sluitstuk van de opleiding.
420 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

De inhoud van het programma geeft de studenten de mogelijkheid om de vooropgestelde competenties te
realiseren.
Kennnisinhouden reikt men aan via contactonderwijs maar ook via opgelegde zelfstudie. De vaardigheden die
daaraan gerelateerd zijn, worden ingeoefend met specifieke opdrachten. De commissie waardeert in het
bijzonder de geïntegreerde multidisciplinaire aanpak en de nadruk die men, vooral in het laatste jaar, legt op het
zelfstandig werken.
Het curriculum voorziet voldoende disciplineoverschrijdende opleidingsonderdelen die de studenten in staat
stellen hun vaardigheden in te oefenen in een context die de beroepsrealiteit benadert.
In het eerste jaar wordt via het opleidingsonderdeel KHLim-op de aanzet gegeven tot leren werken in groep. De
teams worden begeleid door een procesbegeleider, die specifiek de teamwerking ondersteunt. Daarnaast stelt
men ook een inhoudelijke begeleider aan.
In het tweede jaar werken de studenten aan het project ‘De transactie’, waarin de documenten van de
handelstransactie en de oprichtingsakte bestudeerd worden van een bedrijf dat het team zelf uitzoekt. De
studenten vragen verschillende soorten gegevens op bij het bedrijf om ze te verwerken tot grafieken, te
interpreteren en in eigen documenten te verwerken. In het vakoverschrijdende bedrijfssimulatiespel moeten de
studenten in team strategische beslissingen nemen op het gebied van productie, marketing en financiën, rekening
houdend met de concurrentie.
In het derde jaar richten de studenten in team een fictief zelfstandig bureau op, waarvoor het team een financieel
plan maakt, de boekhoudkundige registratie verricht en diverse opdrachten uitvoert.
De internationale dimensie wordt voldoende geconcretiseerd in het curriculum.
In het eerste jaar gaan de studenten op een studiereis van één dag naar een Duitse stad. In het tweede jaar
organiseert men een vijfdaagse studiereis naar een Europese hoofdstad. In het derde jaar hebben de studenten
de mogelijkheid om op stage in het buitenland te gaan. Er wordt ook een uitwisseling georganiseerd met
studenten van een Waalse hogeschool.
De opleiding besteedt ook aandacht aan de Internationalisation@home door onder meer de volgende initiatieven:
- e-mailcorrespondentie met een Duitstalige collega-student;
- uitnodigen van ‘native speakers’ in het derde jaar Bedrijfsvertaler/tolk in het kader van het projectwerk;
- concrete opdrachten uit het werkveld, onder meer het onthaal en tolken bij buitenlandse bedrijfsbezoeken,
het uitwerken en redigeren van vertaalopdrachten of deelnemen aan de organisatie van een internationaal
congres.
Het onderwijsontwikkelingsplan van de hogeschool heeft de krijtlijnen en het tijdspad uitgetekend om het
competentiegerichte karakter van het onderwijs in alle basisopleidingen te realiseren. Het departement HB en de
opleiding Office management hebben de krijtlijnen geconcretiseerd in het eerder vermelde plan van aanpak.
Lectoren worden bij de curriculumherziening betrokken via de inhoudengesprekken en de
opleidingsvergaderingen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om de ICT-component meer verdiepend en actualiserend in te vullen (zowel in de
opleiding als in de infrastructuur).
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 421

Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Waar het accent in het eerste jaar grotendeels op kennisontwikkeling ligt, verschuift dat in het tweede en derde
jaar steeds meer naar de ontwikkeling van vaardigheden die het maatschappelijke en beroepsmatige
functioneren ondersteunen. De kennisverwerving bij de student verloopt niet alleen via het klassieke
contactonderwijs, maar ook via de opgelegde zelfstudie en via de verschillende projecten. Uit de gesprekken met
studenten kon de commissie afleiden, dat de lectoren de studenten stimuleren om hun kennis uit te diepen en
aan te scherpen: raadplegen van kranten en tijdschriften, gebruik van de mediatheek, internetlink.
Het beschikbare leermateriaal dat de commissie heeft ingekeken, was actueel en op niveau. Vooral het
leermateriaal voor de talen vond de commissie erg goed uitgewerkt.
Voor de talen moeten de studenten een niveau bereiken waarop zij vlot mondeling en schriftelijk kunnen
communiceren in een zakelijke context met native speakers. De opleiding legt de nadruk op telefoneren,
corresponderen, vertalen, tolken, notuleren en presentaties voorbereiden.
Naast de klassieke taalstudie krijgen de studenten voldoende kansen om hun verworven kennis in te oefenen,
niet alleen tijdens de talenpractica maar ook tijdens reële opdrachten, zoals een reisbeurs, infodagen of
rondleidingen extra muros. Voor de afstudeerrichting Bedrijfsvertaler/tolk komen mensen uit het beroepenveld
voor tolksimulaties.
De opleiding besteedt aandacht aan de nieuwe ontwikkelingen op het vlak van vertalen en tolken. Elektronische
woordenboeken, databanken en glossaria zijn beschikbaar. De studenten maken kennis met TRADOS en nieuwe
vertaalprocessen (Xplanation). Er is aandacht voor het leren gebruiken van zoekmachines en de betrouwbaarheid
van bronnen.
Wat ICT betreft, ligt de klemtoon op toepassing van de courante Officepakketten binnen de toegewezen
opdrachten. Uit de gesprekken met de studenten en uit de beschikbare cursussen leidt de commissie af dat de
ICT-component beter uitgebouwd moet worden. De studenten bevestigen dat ze voldoende kennis van Word
hebben maar dat de cursussen Excel en Access meer uitgediept moeten worden.
Positief is de aandacht in het programma voor werkveldervaring.
In het kader van het opleidingsonderdeel KHLim-op is er elk jaar een beroepenpanel waarin oud-studenten
vertellen over hun beroepspraktijk en de vragen van de eerstejaarsstudenten daarover beantwoorden. In het
eerste jaar gaan de studenten ook op bedrijfsbezoek.
In het tweede jaar moeten de studenten zelf initiatief nemen en een bedrijf zoeken waarmee ze zullen
samenwerken in het project ‘De Transactie’. Het project is erg praktijkgericht: men moet bezoeken afleggen en
informatie opzoeken. Iedere groep (van 4 of 5 studenten) heeft zijn eigen project.
In het derde jaar gaat het project verder onder de vorm van een ‘zelfstandige onderneming’. De studenten
moeten de stappen voorbereiden om zelfstandig te kunnen werken. In een verdere fase komen reële opdrachten
binnen die de studenten moeten uitvoeren. Voor de afstudeerirchting Management assistant is dat onder andere
422 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

de organisatie van een vormingsacitviteit voor de leden van de Limburgse Secretaressenclub. Voor de
afstudeerrichting Bedrijfsvertaler/tolk zijn dat onder meer vertaal- of tolkopdrachten.
Werkveldervaring wordt eveneens ingebracht door diverse gastsprekers.
De commissie stelt voldoende synergie vast tussen de theoretische (hoorcolleges, literatuur) en praktische
kennisontwikkeling (via de projecten en de stage).
De opleiding heeft aandacht voor maatschappelijke dienstverlening, waarbij men oplet voor een mogelijk
concurrentiebeding. De commissie heeft tijdens het bezoek verschillende voorbeelden hiervan gezien. Voor ZCT
is specifiek het Skills Labo (virtueel taalservicekantoor) opgericht voor externe vertaal- en tolkopdrachten. Sinds
2003 is een nieuw personeelslid aangeworven als coördinator Dienstverlening, die de mogelijkheden biedt om
aan maatschappelijke dienstverlening te doen.
Stage en eindwerk
De studenten lopen een stage van acht weken op het einde van het academiejaar. De opleiding onderzoekt de
mogelijkheid van een langere stage en een kijkstage in een tweede jaar als voorbereiding.
De student krijgt op het einde van het tweede jaar een stagebrochure met uitleg over de voorbereiding en het
verloop van de stage, samen met een lijst met mogelijke stageplaatsen. Hij mag zelf ook op zoek gaan naar een
stagebedrijf.
Voor elke stage wordt een stageplan opgesteld met de taken die de stagiair zal uitvoeren. De stagebegeleider
evalueert het stageplan vóór de stage effectief kan starten.
De opleiding werkt aan een competentiegerichte taakomschrijving die het bestaande takenplan moet vervangen.
Tijdens de stage houdt de stagiair een stageschrift bij met zijn dagelijks uitgevoerde taken en maakt hij
stagerapporten waarin hij zijn activiteiten en ervaringen noteert. De commissie vindt het positief dat de richtlijnen
voor het opstellen van het stagerapport en de scriptie ruimte laten voor persoonlijke beschouwingen over de
stage (reflectie op het functioneren, opgedane ervaringen, ervaren problemen, gerealiseerde successen…).
De student maakt eveneens een scriptie over het stagebedrijf. Die bestaat uit een voorstelling van het bedrijf, een
uitvoerigere beschrijving van de stageafdeling en een verdiepingspunt. De student kiest hier zelf een thema dat
hij verder wil uitdiepen. De student benadert het onderwerp eerst theoretisch. Vervolgens moet hij op zoek naar
de realiteit in het stagebedrijf: hoe gaat het stagebedrijf om met dit thema Voor het schrijven kan de student
terugvallen op de richtlijnen voor het schrijven van het stagerapport en de scriptie.
De studenten Management assistant schrijven de scriptie in het Nederlands, de studenten Bedrijfsvertaler/tolk
schrijven die in een vreemde taal.
Tijdens de stage blijft de stagebegeleider in contact met de stagiair via de periodiek toegestuurde stagerapporten
en via telefonisch contact. Elke stageplaats, ook de buitenlandse, wordt bezocht.
Sinds 2003-2004 bestaat een discussieplatform op Blackboard waar studenten en lectoren ervaringen kunnen
uitwisselen met de groep.
Na de stage presenteert men de stagerapporten en de scriptie mondeling in de drie vreemde talen.
De evaluatie is gebaseerd op de volgende elementen;
- voorbereidende werkzaamheden: verwerven stageovereenkomst, stageplan, stagefiche: 5 %
- scriptie (proces en product) / rapporten: 40 %
- stage (op basis van bezoek, rapporten, evaluatieformulier mentor): 25 %
- presentatie: 30 %
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 423

De informatie van de stagebrochure, de richtlijnen voor het opstellen van het stagerapport en de studiegids zijn
helder en overzichtelijk. De informatie is eveneens beschikbaar op Blackboard. De stagebrochure is beschikbaar
in vier talen.
De studenten krijgen een aanbod van buitenlandse stageplaatsen, maar de deelname is eerder beperkt. De
andere studenten lopen stage in Wallonië en Brussel. De stages komen niet in aanmerking voor een beurs,
gezien de korte periode van acht weken.
- Op departementaal vlak heeft men een aantal initiatieven genomen om de interesse bij de studenten aan te
wakkeren, onder meer door:
- een internationale dag voor het departement, die bijdraagt tot de zichtbaarheid en de bekendheid van de
dienst Internationalisering;
- een meter en peter voor studenten van het internationaal programma;
- een debat met mensen die in het buitenland zijn geweest, en live chatsessies met studenten die in het
buitenland zijn.
Ook via de stilaan groeiende lectorenmobiliteit hoopt de opleiding de studenten te kunnen motiveren voor een
buitenlandse ervaring.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om na te gaan of in het curriculum sneller een werkveldervaring ter plaatse kan
ingebouwd worden.
- De commissie suggereert om langere stageperiodes te overwegen (zowel voor binnen- als buitenlandse
stages).
Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie is van mening dat het programma gradueel is opgebouwd. Het programma evolueert van
basiskennis naar meer beroepsspecifieke inhouden, van lector- naar studentgestuurd werken. De commissie
waardeert vooral de progressieve projectwerking (via Khlim-op in het eerste jaar en ‘De Transactie’ in het tweede
jaar, naar het ‘zelfstandig bureau’ in het derde jaar). De commissie is ook positief over de goede opbouw in het
tolken, die de studenten in staat stelt om op het einde van de studie ‘consecutief’ te kunnen tolken. Zowel het
werkveld waarmee de commissie heeft gesproken, als de observaties van de commissie tijdens de rondgang,
bevestigen dit.
Het programma is onderverdeeld in blokken van zeven weken. In het tweede en derde jaar wordt elk blok
afgesloten met een evaluatie van de afgesloten opleidingsonderdelen of van de projecten. In het eerste jaar zijn
er proefexamens na zeven weken en semesterexamens voor de afgesloten blokken. De blokken bouwen verder
424 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

op de kennis van het vorige blok, en geven de studenten te kans om de verworven kennis, vaardigheden en
attitudes toe te passen in het volgende blok.
De opleiding heeft twee afstudeerrichtingen. Het eerste jaar is gemeenschappelijk. In het tweede jaar maakt de
student een keuze uit de afstudeerrichtingen Management assistant of Bedrijfsvertaler/tolk. Bij de start van het
tweede semester kiezen de studenten Bedrijfsvertaler/tolk een major uit zakelijk vertalen of zakelijk tolken. Op
beide scharniermomenten wordt de student voorbereid en begeleid. Tijdens een oriëntatienamiddag maken de
eerstejaarsstudenten kennis met de verschillen en gelijkenissen van de afstudeerrichtingen en kunnen ze vragen
stellen aan tweede- en derdejaarsstudenten.
Gedurende het eerste semester krijgen de studenten Bedrijfsvertaler/tolk een initiatie in zakelijk vertalen en tolken
in de drie vreemde talen.
Lectoren geven een vrijblijvend advies in verband met de keuze.
Er zijn geen verdere keuzemogelijkheden in het programma.
Naast het verplicht programma biedt men Spaans of Italiaans facultatief aan. De lessen worden ingepland in
functie van het vaste programma.
De studenten die de commissie gesproken heeft, signaleerden geen problemen wat de samenhang betreft. Zij
ervaren samenhang binnen en tussen de verschillende opleidingsonderdelen.
De studenten van het eerste jaar waren positief dat elke afstudeerrichting vanaf het eerste jaar een eigen
studieprogramma heeft. De opmerkingen van de derdejaarsstudenten over de relevantie van bepaalde
opleidingsonderdelen voor de gekozen afstudeerrichting zijn hiermee verholpen.
De studenten die de commissie gesproken heeft, missen geen keuzemogelijkheid. De meerderheid is tevreden
met het programma zoals het nu bestaat, en zouden zich specialiseren na hun studie als de noodzaak of
interesse bestaat.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale studieomvang van een professionele bachelor.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 425

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding meet de overeenstemming tussen de begrote en reële studielast via de jaarlijkse SWOP-bevraging.
Hierin vraagt men expliciet hoe de studenten de reële studielast ervaren. De resultaten wijzen niet op grote
afwijkingen.
De opleiding is zich bewust dat de bevraging slechts een indicatie geeft van mogelijke problemen. Vandaar dat de
opleiding een proefproject is gestart voor studietijdmeting en -analyse met behulp van Kronos. Studenten noteren
per week voor elk opleidingsonderdeel de studietijd. De gegevens worden online ingevoerd en de resultaten via
pc verwerkt. De eerste ervaringen, wat de deelname betreft, zijn positief. Er zijn nog geen resultaten gekend op
het ogenblik van de visitatie.
Uit de gesprekken met de studenten kwam een vrij grote studielast naar voren. Zij geven diverse oorzaken. Het
blokkensysteem zorgt voor spreiding maar ook voor continue examendruk. De veelheid aan taken en opdrachten
zorgt eveneens voor een verhoogde werkdruk. Het derde studiejaar wordt als het zwaarste ervaren. Er zijn
minder contacturen, maar er is veel groepswerk, er zijn de opdrachten van de zelfstandige onderneming, de
stage en de scriptie.
De opleiding heeft oog voor de aspecten die de studeerbaarheid kunnen bevorderen. De invoering van het
blokkensysteem is hiervan een voorbeeld. De lessenroosters houden rekening met de spreiding van de
studielast. Het lessenrooster wordt voorgelegd aan de studenten voor eventuele aanpassingen. Studenten
kunnen hun mening ventileren via de SWOP-bevragingen of rechtstreeks met de betrokken lectoren. Uit de
resultaten blijkt dat er niet steeds een inhoudelijke aanpassing nodig is, maar dat een ondersteuning op het vlak
van studiemethode, studieplanning en timemanagement een oplossing biedt.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
426 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Facet 2.6: Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding legt het accent op ‘studentgericht’ en ‘competentiegericht’ onderwijs, wat aansluit bij de
opleidingsdoelstellingen. Het didactische concept komt tot uiting in de keuze van de werkvormen: hoorcollege ( %
20 %), werkcollege (30 % ), projectwerk (35 % ) en zelfstudie (15 % ).
De commissie is van mening dat de evolutie van de werkvormen in het programma de studenten goed
voorbereidt op het project ‘de zelfstandige onderneming’ en de stage in het derde jaar. Er is een graduele opbouw
van contact- naar projectonderwijs.
Zelfredzaamheid wordt gestimuleerd door het aanbod van zelfstudiepakketten, zowel binnen het talenonderwijs
als binnen de ondersteunende economische, juridische en ICT-opleidingsonderdelen. De studenten kunnen
beschikken over hand- en oefenboeken, modelexamens en tests op Blackboard en over softwarepakketten.
De zelfstudie heeft niet als resultaat dat de student niet meer op school is. De uren die vroeger aan
contactonderwijs werden besteed, worden nu gebruikt voor overleg over teamwerk en projecten.
De commissie vindt het niveau van het ingekeken leermateriaal goed. Vooral het talenpakket in de opleiding is
van een hoog niveau.
De vernieuwende werkvormen hebben een invloed op de leermiddelen. Het cursusmateriaal is afgestemd op de
zelfstandig werkende studenten. Er is eveneens studiebegeleidend materiaal aanwezig rond onder meer
teamwerk, procesbegeleiding en permanente evaluatie.
De meeste opleidingsonderdelen zijn beschikbaar op Blackboard. Dit wordt niet enkel gebruikt als leerplatform,
maar eveneens als communicatiemiddel en discussieforum bij de projecten en stages.
Uit de gesprekken met de studenten kan de commissie afleiden dat ze enthousiast zijn over het projectwerk.
Volgens de studenten worden ze op die manier sneller geconfronteerd met lacunes in hun kennis en worden ze
aangemoedigd om via zelfstudie hun kennis te ontwikkelen.
Over het teamwerk zijn de meningen verdeeld. Positief is dat ze effectief leren samenwerken, wat in de
beroepspraktijk ook het geval is. Anderzijds mag ook het individueel afwerken van opdrachten niet uit het oog
worden verloren. De commissie kan zich vinden in deze opmerking en vraagt om het aandeel van teamwerk in
het programma kritisch te bekijken.
Aanbevelingen ter verbetering:
- Sommige studenten die de commissie gesproken heeft vinden dat de individuele inzet verloren gaat. De
commissie kan zich vinden in deze opmerking en vraagt om naast de teamopdrachten ook het afwerken van
individuele opdrachten niet uit het oog te verliezen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 427

Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het evaluatiebeleid is afgestemd op de competentiegerichte aanpak van de opleiding. Permanente evaluatie
wordt veelvuldig toegepast.
De opbouw van de evaluatievormen schetst de opleiding als volgt:
Eerste jaar
Tweede jaar
Derde jaar
Schriftelijke examens, reproductief en productief
Mondelinge examens, reproductief en productief
Permanente evaluatie, steeds naast examen
Schriftelijke examens, reproductief en productief
Mondelinge examens, reproductief en productief
Permanente evaluatie naast examen
Permanente evaluatie zonder examen
Combinatie portfolio-examen/permanente evaluatie/attitudebeoordeling
(groepscijfers/individuele cijfers)
Schriftelijk examen
Mondeling examen
Permanente evaluatie (groepscijfers/individuele cijfers)
Portfolio/werkstukverdediging
Proces-/productevaluatie met peer- en selfassessment
(evenementorganisatie)
Cases (telefoneren/corresponderen)
In het eerste jaar wordt vooral kennis getoetst via mondelinge en schriftelijke examens maar ook via permanente
evaluatie.
In het tweede jaar worden een aantal opleidingsonderdelen volledig via permanente evaluatie geëvalueerd. Bij de
projecten beoordeelt men naast het groepswerk ook de individuele inzet (samenwerken met de groep en de inzet
in de groep).
In het derde jaar is het aandeel van de klassieke examens erg beperkt. Permanente evaluatie is de belangrijkste
evaluatievorm, naast de evaluatie van presentaties en verdedigingen.
In het derde jaar worden de studenten voorbereid op peer- en selfassessment. Zij leren hun eigen groep, zichzelf
en elk lid van het team afzonderlijk beoordelen. Om de studenten te ondersteunen, loopt een proefproject rond
procesbegeleiding. De verschillende teams krijgen een procesbegeleider toegewezen, die op geregelde
tijdstippen met hen vergadert om het teamwerk te optimaliseren.
De commissie heeft de examens ingekeken. Zij vond een mix van kennistoetsen en inzichtelijke toetsen en
oefeningen. De commissie is van mening dat de examenvragen en de bijhorende quoteringen valide zijn.
De commissie is van mening dat in de evaluatie van alle opleidingsonderdelen – ook van de talen – van bij de
start competentiegericht kan werken (presentaties, portfolio en groepswerken zijn daar een voorbeeld van).
428 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Het examenreglement, de criteria en de wijze van beoordelen zijn duidelijk vermeld in de KHLim-agenda en het
studiecontract. Het studiecontract bevat eveneens een quoteringsnota met aanduiding van de betekenis van de
cijfers. De examenregeling wordt aan alle eerstejaars bij de start van het academiejaar toegelicht. Elk jaar wordt
ook een lijst van aandachtspunten onder alle studenten verspreid. Lectoren geven bijkomende uitleg over de
evaluatie van hun opleidingsonderdeel.
Studenten krijgen voorbeeldexamens tijdens de cursussen of via Blackboard. In het eerste jaar worden
proefexamens georganiseerd die achteraf in klasverband worden besproken.
Studenten hebben inspraak in het examenrooster via de departementale raad. Door de invoering van het
blokkensysteem worden de examenlast gespreid.
Na elke examenperiode krijgen de studenten de mogelijkheid om hun examens in te kijken en te bespreken met
de betrokken lector. Na de junizittijd wordt een contactnamiddag voor feedback georganiseerd.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om de evaluaties van sommige taalvakken meer competentiegericht te maken.
Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De instroom wordt departementaal opgevolgd en geanalyseerd. De opleiding Office management kampt met een
jaarlijks dalend aantal studenten. De daling van de instroom is groter dan gemiddeld in Vlaanderen. Opvallend is
de lage instroom generatiestudenten. Gekoppeld aan het watervalsysteem vanuit de masteropleidingen Vertalertolk,
loopt men hier toch het risico om het label ‘tweedekansonderwijs’ mee te krijgen. De meeste instromers
hebben een ASO-opleiding.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 429

De commissie stelt aan de hand van het studiecontract en de cursussen vast dat het programma aansluit op alle
secundaire vooropleidingen met voldoende algemene vorming en talenonderwijs. Behalve voor Nederlands,
Frans en Engels vereist men geen voorkennis. De studenten die de commissie gesproken heeft, vinden dat de
opleiding goed aansluit bij de vooropleiding.
Voor Duits en blindtikken worden instroomcursussen georganiseerd.
De opleiding heeft geen specifieke trajecten voor werkende studenten of deeltijds studerenden. Vragen voor
deeltijdse trajecten worden individueel behandeld.
Er bestaat een zekere vorm van flexibilisering op basis van al verworven credits in voorgaande jaren of vooraf
behaalde diploma’s. Ook deze dossiers worden individueel behandeld.
Ongeveer een kwart van de studenten volgt een geïndividualiseerd traject.
De EVK ervaart de commissie als een goed functionerende procedure.
EVC staat in de startblokken en zal worden doorgevoerd in samenwerking met de associatie.
De studenten vinden dat de opleiding aansluit bij de vooropleiding.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt om te onderzoeken of er meer keuzetrajecten kunnen voorzien worden op basis van
eerder verworven competenties en/of belangstelling van studenten.
Oordeel over onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: goed
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: goed
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: goed
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma van alle afstudeerrichtingen aan de basiskwaliteit
voldoet. Het programma is een adequate vertaling van de opleidingsdoelstellingen. Het talenpakket is divers en
van een hoog niveau, de opleiding kiest voor een major tolken en maakt dat ook waar. De inhoudelijke
samenhang is goed. Vormgeving en inhoud zijn goed op elkaar afgestemd. De commissie waardeert de
autonomie van werken door de studenten in het derde jaar. De beoordeling en toetsing is afgestemd op het
niveau van een bachelor. Het oordeel van de commissie over het onderwerp programma is daarom positief.
430 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het personeelsbeleid vormt een geïntegreerd onderdeel van het beleid van de hogeschool, en wordt mee op dat
niveau bepaald. De uitvoering van het personeelsbeleid ligt bij de departementshoofden.
Er zijn taakomschrijvingen per functie, onder meer voor optie/afstudeerrichtingverantwoordelijke, klaslector en
eerstejaarslector. De taakverdeling gebeurt op basis van competenties en haalbaarheid van de taak. Er is een
goed uitgewerkt systeem inzake taakverdeling met een formulier ‘verwachting en ambities’, taakfiche en
functiekaart. Alle taken, ook de niet-lesgebonden, worden opgenomen op de functiekaart.
Aanwervingen gebeuren op basis van het takenpakket, maar men houdt ook rekening met de competenties
waaraan het departement of de opleiding een bijkomende nood hebben.
Nieuwe medewerkers krijgen de nodige aandacht en begeleiding. Zo wijst men ze een peter/meter toe en krijgen
ze extra uren voor de cursusontwikkeling in de eerste twee werkjaren. Er is een brochure met de belangrijkste
informatie over het departement, en er worden twee samenkomsten voor alle nieuwe personeelsleden op
hogeschoolniveau georganiseerd over de werking van de hogeschool. De nieuwe personeelsleden van de
lectorengroep ‘algemene vakken’ die de commissie heeft gesproken, bevestigen dat ze goed opgevangen
worden.
Er zijn procedures voor benoemingen, bevorderingen en evaluatie.
De personeelsevaluatie past in het Systeem voor Waarderingen en Ontwikkeling van het Personeel (SWOP) en
gebeurt op basis van de volgende elementen:
- de evaluatie door de leidinggevende, met inbegrip van de eerdere functie- en functioneringsgesprekken;
- de sterkte/zwakteanalyse van het personeelslid zelf;
- de perceptie van de student, weergegeven in de resultaten van de SWOP-bevragingen.
De formele evaluatie gebeurt om de vijf jaar. Daarnaast hanteert het departement een eigen kalender voor
functioneringsgesprekken: twee gesprekken binnen een periode van drie jaar, waarvan één gesprek op basis van
de SWOP-bevraging van studenten. Jaarlijks houdt men functiegesprekken naar aanleiding van de taakverdeling.
Aan de hand van de beschikbare documenten is de commissie van mening dat het personeelskader voldoende
vakinhoudelijke competenties heeft om het programma van de basisopleidingen, met inbegrip van de
afstudeerrichtingen, te realiseren. Het personeel heeft ook voldoende didactische basiskwaliteiten. Bij aanwerving
is de ervaring met opleiding of onderwijs, of een aggregatiegetuigschrift een criterium.
Het departement besteedt heel wat aandacht aan de professionalisering van het personeel. Het organiseert
navormingssessies die betrekking hebben op allerlei aspecten van de onderwijstaak (projectwerk, evaluatie,
syllabusopmaak, groepsdynamica, procesbegeleiding…..). Veel aandacht besteedt men ook aan de ICTvaardigheden
(Blackboard, Office-pakketten…..). De keuze van de onderwerpen kan zowel van het beleid als van
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 431

het personeel komen. Het personeel heeft de mogelijkheid om deel te nemen aan de navormingssessies die het
departement organiseert in het kader van de maatschappelijke dienstverlening. De navorming heeft voornamelijk
betrekking op economische, juridische, fiscale en sociale updating.
Op hogeschoolniveau organiseert men collectieve studiedagen, die bijdragen tot de professionalisering van het
totale personeel, inbegrepen het ATP.
Het personeel kan naar aanleiding van de functioneringsgesprekken eigen voorstellen tot navorming aangeven.
Het departement beschikt echter over een beperkt budget om de behoefte aan individuele navorming te dekken
(+/-200 euro per personeelslid).
Het departement ziet de noodzaak in voor het opstellen van een navormingsplan, inclusief een intern
verspreidingsplan, om de transfer van professionalisering te stimuleren. De commissie vindt dit een goed initiatief.
De commissie is van mening dat het personeelsbeleid in zijn totaliteit degelijk is. De commissie heeft een
professioneel lectorenkorps gesproken, binnen hetwelk de communicatie en het groepsgevoel optimaal zijn. De
resultaten van de bevraging naar de personeelstevredenheid van 2004 duiden op een grote tevredenheid van het
personeel. De gesprekken met de lectoren bevestigen dit.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Bij de talenlectoren heeft een aantal personen praktijkervaring met vertalen en tolken, hetzij als freelancer of in
bijberoep. Andere lectoren hebben praktijkervaring op het vlak van management en boekhouding. Sommige
lectoren combineren hun onderwijsopdracht met een beroep uit het domein Office management.
De band met de praktijk wordt versterkt door het uitnodigen van gastsprekers voor diverse onderwerpen, zoals
blijkt uit de beschikbare documentatie die de commissie heeft ingekeken.
Verder houden de lectoren voeling met de beroepspraktijk door de vele contacten met het werkveld. De
stagementoren zijn een belangrijke informatiebron, maar ook de contacten met onder meer de Limburgse
Secretaressenclub, VOKA Limburg, VWK en de contacten naar aanleiding van de navorming, leveren informatie
op.
Om de band met het werkveld structureel te verankeren, werd in 2004 de werkveldcommissie opgericht, waarin
vertegenwoordigers van het werkveld en van de opleiding samenkomen.
432 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Vakinhoudelijke navorming is vooral een individuele aangelegenheid. Het departement heeft slechts een beperkt
budget voor navorming.
De internationale contacten van de lectoren situeren zich voornamelijk binnen het kader van Businet en de
uitwisselingsprojecten . De deelname is echter beperkt, omwille van de beperkte personeelsomkadering.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding kan beschikken over een lectorenkorps van 7,43 VTE, wat voldoende is voor de organisatie van de
opleiding. De studentlectorratio bedraagt 13,80. Er zijn geen lectoren voltijds aan de opleiding verbonden.
47,76 % van de lectoren heeft een voltijdse tewerkstelling bij het departement.
Wat de leeftijdsstructuur betreft, is deze evenwichtig verdeeld.
De lectoren waarmee de commissie gesproken heeft, bevestigen dat de werkdruk haalbaar maar niet te
onderschatten is. De onderwijsvernieuwing (met onder meer projectwerk) en het blokkensysteem verhoogt de
werkdruk.
De lectoren zijn tevreden over het systeem van taakverdeling. De taakplanningscommissie heeft aandacht voor
het gelijkmatig verdelen van de belasting.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 433

Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: goed
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. De opleiding beschikt over gekwalificeerd en professioneel personeel. De commissie
waardeert de degelijk uitgewerkte procedure van personeelsbeleid, met onder meer SWOP en de functiekaart. Er
wordt een bijzondere zorg besteed aan de aanwerving en ondersteuning van nieuwe lectoren. De taakverdeling
binnen het lectorenkorps, op basis van competenties, is sterk. Er is aandacht voor de pedagogische en
didactische vorming van het lectorenkorps. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom als positief.
434 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding wordt georganiseerd op de campus Diepenbeek.
Het gebouw oogt erg sober. Het aantal beschikbare lokalen is krap. Het tekort wordt opgevangen door
containerklassen, in afwachting van de realisatie van de uitbreidingsplannen. Het gebouw is vlot bereikbaar en
toegankelijk voor rolstoelgebruikers.
De onderwijsruimtes zijn aangepast aan het geven van onderwijs in relatief kleine groepen. Het departement
beschikt eveneens over een aula en enkele grotere klaslokalen.
In opvolging van de onderwijsvernieuwing heeft het departement projectlokalen ingericht, waar studenten vrij
kunnen werken aan hun opdrachten en projecten. Die liggen dikwijls in de buurt van een lectorenlokaal, wat
drempelverlagend werkt. De voorziening van projectlokalen is positief, maar sommige zijn beperkt in grootte.
De practicalokalen worden gebruikt voor het aanleren van geïntegreerde competenties. Het departement beschikt
over een talenpracticum voor vertaal- en tolkwerk en een ICT- en conversatielokaal.
Het leercentrum wordt gedeeld gebruikt door de departementen Handelswetenschappen en bedrijfskunde en
Industriële wetenschappen en technologie en is ontstaan uit de samenvoeging van de mediatheek en het
studiecentrum De Musketon. De commissie is positief over de samenvoeging, omdat het voor de studenten van
een kleine opleiding zoals Office management de mogelijkheid biedt van meer onderling contact. Ze heeft
vastgesteld dat het leercentrum druk bezocht wordt. Het leercentrum beschikt over een stille ruimte, maar die kan
haar functie niet waarmaken.
De commissie heeft de collectie van het leercentrum bekeken en vraagt aandacht voor het actualiteitsgehalte van
de naslagwerken. Het bestand aan tijdschriften en kranten is goed. Het leercentrum beschikt over een uitgebreide
digitale collectie (onder meer elektronische vertaalboeken en externe databestanden).
De ICT-infrastructuur vindt de commissie net voldoende. Alle lokalen hebben een aansluiting op het netwerk, er
zijn voldoende pc’s beschikbaar, zowel voor de lesopdrachten, de projecten als het eigen werk van de studenten,
maar niet alle pc’s hebben dezelfde software, wat het werken bemoeilijkt.
Studenten en lectoren hebben de mogelijkheid om persoonlijke laptops aan te kopen tegen verminderde prijzen.
Blackboard is geïnstalleerd als elektronisch leerplatform.
Voor lectoren zijn er een gemeenschappelijke ruimte en een tiental vaste werklokalen met pc’s voorzien. Die
werden door de commissie in orde bevonden. Uit de gesprekken met de lectoren blijkt dat hiervoor de laatste tijd
veel inspanningen zijn geleverd.
De studenten kunnen gebruikmaken van een studentenontspanningsruimte.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 435

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt om de beschikbaarheid van voldoende lokalen voor de verschillende studeeractiviteiten
te bewaken.
- De commissie vindt het talenpracticum eerder verouderd en suggereert om het lokaal te vervangen door een
pc-lokaal.
Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Toekomstige studenten worden behoorlijk geïnformeerd, onder meer via de SID-in-beurzen, infodagen, tv-spots,
de website van de hogeschool en het departement. Geïnteresseerden krijgen de informatiebrochure van het
departement toegestuurd. Het departement neemt ook deel aan de ‘Ronde van Limburg’, een initiatief van de
associatie. Op aanvraag geven lectoren voorbeeldlessen in secundaire scholen; aansluitend kunnen de leerlingen
op de beurs informatie inwinnen over de opleidingen.
Directies en verantwoordelijken van de Centra voor leerlingenbegeleiding worden uitgenodigd op een jaarlijkse
infodag.
Voor de instromende studenten wordt in de week voor de start van het academiejaar een onthaaldag
georganiseerd, waar ze kunnen kennismaken met de met elkaar, de lectoren en de hogeschool.
Het departement organiseert vakantiecursussen boekhouden, Duits en blindtikken.
Uit de gesprekken met de eerstejaarsstudenten blijkt hun tevredenheid over de verstrekte informatie.
De studiebegeleiding richt zich vooral naar de eerstejaarsstudenten. De dienst Studiebegeleiding coördineert het
geheel van acties op het vlak van studiebegeleiding en maakt jaarlijks een studiebegeleidingsplan. Ouders van de
eerstejaars worden per brief op de hoogte gebracht van het studiebegeleidingsaanbod in het departement.
De dienst fungeert als tweedelijnszorg. De lectoren vormen de eerstelijnszorg. Studiebegeleiding is dan ook een
taak van alle medewerkers en is geïntegreerd in het docerend handelen. De lectoren volgen de
eerstejaarsstudenten nauw op. Signalen van absenteïsme, studie- en andere problemen geeft men door aan de
klaslector. Desgevallend wordt de dienst Studiebegeleiding gecontacteerd voor individuele opvolging.
Voor vakinhoudelijke bijspijkering organiseert men monitoraten. Die worden het hele jaar door georganiseerd en
gegeven door de vaklector, eventueel op aanvraag van de studenten, tijdens een lesvrij moment.
Het opleidingsonderdeel ‘KHLIM-op’ verdient een speciale vermelding. Hiermee worden studenten vertrouwd
gemaakt met het hoger onderwijs. De nadruk ligt op studentgerichtheid, zelfwerkzaamheid, teamwerk en ICTvaardigheden.
Uit de gesprekken met de studenten leert de commissie dat de inhoud van de sessies niet
voldoende interessant is. De studenten zijn wel positief over de werkwijze. Ook het feit dat de sessies besproken
worden met de lectoren, draagt hun goedkeuring weg. Op die manier kunnen ze opmerkingen maken, die door de
436 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

lector in de volgende sessies wordt verwerkt. Ze hebben de indruk dat de lectoren openstaan voor hun
opmerkingen.
De dienst Studentenbegeleiding staat in voor de opvang van studenten in alle probleemsituaties, zoals
psychosociale, financiële en studieproblemen.
Voor problemen wat betreft de examens kunnen de studenten tijdens de examenperiode terecht bij de
Ombudsdienst.
De studenten vinden alle informatie over de studie- en studentenbegeleiding, de sociale voorzieningen en de
Ombudsdienst in de KHlim-agenda en het studiecontract. De betrokken verantwoordelijken stellen hun dienst
eveneens voor bij de start van het academiejaar.
Uit de gesprekken met de studenten blijkt dat ze goed geïnformeerd zijn over de verschillende diensten. Ze geven
aan er weinig gebruik van te maken. De cultuur waarbij een eerder informele overlegcultuur tussen lectoren en
studenten wordt gehandhaafd, is bevorderend voor de studie.
De opvolging van de drop-outcijfers en de drop-outgesprekken zijn een waardevol initiatief.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt de opleiding om erover te waken, dat ze met het informeren van de ouders niet in de
val mag trappen van een te ‘secundaire school’-gerichte mentaliteit.
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: voldoende
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende
Is de commissie van mening dat de basiskwaliteit op het vlak van de voorzieningen voor alle afstudeerrichtingen
voldoende is. De infrastructuur voldoet net om de opleidingsbehoeften in te vullen. De uitbreiding van de campus
zal een verademing betekenen. De informatievoorziening en studiebegeleiding met het oog op de
studievoortgang is effectief, en sluit aan bij de behoeften van de studenten. De studenten waarderen de openheid
en de toegankelijkheid van het personeel. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 437

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De beleidswerkgroep, waarin elk departement is vertegenwoordigd, stuurt het kwaliteitsbeleid van de hogeschool
aan. De stafmedewerker Kwaliteitszorg zorgt voor de dagelijkse coördinatie en opvolging.
Als kwaliteitsinstrument wordt PROZA gebruikt, dat gestoeld is op de principes van EFQM.
Bij de uitvoering van het kwaliteitsbeleid maakt men gebruik van een kwaliteitshandboek, kwaliteitsindicatoren, de
inventaris van cruciale processen en een langetermijnplanning ter voorbereiding van de visitaties. In het kader
van het verbeterperspectief worden buiten de externe visitaties tussentijdse interne doorlichtingen georganiseerd.
De uitvoering van het kwaliteitsbeleid is een verantwoordelijkheid van de departementen. In het departement HB
bewaakt een stuurgroep de kwaliteitszorg.
De opleiding wordt geëvalueerd aan de hand van volgende metingen:
- SWOP (Systeem voor Waardering en Ontwikkeling van het Personeel), dat de tevredenheid van de
studenten over de lectoren meet. Sinds 2004-2005 kunnen de resultaten per basisopleiding opgevolgd
worden.
- Een jaarlijkse bevraging van de eerstejaarsstudenten over hun tevredenheid ten aanzien van informatie en
onthaal, onderwijsorganisatie en begeleiding door lectoren, cursussen, evaluatie, mediatheek en diensten, en
tevredenheid over de algemene begeleiding.
- Een driejaarlijkse bevraging van de afgestudeerden (meest recente bevraging 2002).
- Personeelstevredenheid in 2004.
- Bevraging van opleidingsonderdelen (projectwerk, KHLim-op, stages…).
- Studietijdmetingen.
De metingen worden al een aantal jaren herhaald. De bedoeling is om trends aan te geven en op termijn
streefcijfers te bepalen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
438 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot de
realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Uit het ZER en de aangeleverde documenten heeft de commissie kunnen vaststellen dat men diverse
verbeteracties heeft opgezet, die een antwoord pogen geven op de resultaten van de metingen. Via nieuwe
metingen gaat men na of de acties resultaat hebben. Eventueel worden aanvullende acties opgezet.
Naast de verbeteracties uit de metingen, zet het departement verbeteracties op die voortvloeien uit het
hogeschoolbrede onderwijs- en ontwikkelingsplan.
De opvolging van de uitvoering van de plannen berust bij de departementale stuurgroep. De effectieve uitvoering
wordt gedelegeerd aan werkgroepen of opdrachthouders.
De commissie stelt vast dat de kwaliteitsdynamiek aanwezig is, maar is van mening dat de opvolging van de
verbeteracties meer aandacht verdient. Op hogeschoolniveau is men zich daarvan bewust. De stafmedewerker
Kwaliteitszorg heeft een opvolgingsprocedure opgesteld, die duidelijk de verantwoordelijken een timing van
realisatie geeft.
Aanbevelingen ter verbetering:
- Binnen de PDCA-cyclus moet de opleiding aandacht blijven besteden aan de borging.
Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De personeelsleden worden betrokken bij de kwaliteitszorg via de stuurgroep, de departementale raad, het DOC
en de personeelsvergaderingen. Verder wordt het personeel betrokken bij de uitwerking en evaluatie van de
actieplannen, via projectteams en optie/afstudeerrichtingvergaderingen. Uit de personeelsenquête en de
gesprekken blijkt de tevredenheid van het personeel over en de betrokkenheid bij de besluitvorming en
evaluaties.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 439

Studenten worden formeel betrokken via de departementale raad en de departementale studentenraad.
Daarnaast nemen ze deel aan de SWOP-bevraging en worden ze systematisch betrokken bij de evaluatie van
projecten en opdrachten. De studenten die de commissie gesproken heeft, geven aan dat de lectoren rekening
houden met hun opmerkingen, en dat ze dat effectief zien in de uitwerking van de opleidingsonderdelen. Een
formele feedback is niet voorzien. De lage drempel tussen studenten en lectoren zorgt voor een informele
betrokkenheid.
De alumni worden sporadisch bij de kwaliteitszorg betrokken. Er bestaat geen alumniwerking. De alumni worden
driejaarlijks bevraagd, maar een feedback over de resultaten gebeurt niet. Sommige afgestudeerden zetelen in de
beroepenpanels. De alumni die de commissie gesproken heeft, zijn overtuigd van het nut van regelmatig contact
om ervaringen uit te wisselen en de opleiding up-to-date te houden. De commissie adviseert om deze
‘bereidwilligheid’ te gebruiken om een gestructureerd overleg op te starten.
Het beroepenveld is vertegenwoordigd in de Departementale Raad. Het is de commissie niet duidelijk in hoeverre
het beroepenveld van Office management hiermee vertegenwoordigd is. In 2004 werd binnen het departement de
Werkveldcommissie opgericht om een structureel overleg met het beroepenveld te waarborgen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: goed
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende
Is de commissie van mening dat de interne kwaliteitszorg in alle afstudeerrichtingen voldoet aan de basiskwaliteit.
De opleiding beschikt over een functioneel kwaliteitszorgsysteem. Er worden bevragingen georganiseerd op
diverse terreinen aangaande het onderwijs en met relevante doelgroepen. De kwaliteitsdynamiek is aanwezig.
Studenten, lectoren en werkveld worden betrokken bij de kwaliteitszorg. Het oordeel van de commissie is daarom
positief.
440 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Er zijn verschillende terugkoppelingen over het bereikte niveau:
- De feedback van de stagementoren is overwegend positief. Een meerderheid van de bevraagde
stagementoren verklaart erg tevreden te zijn over de competenties van de laatstejaarsstudenten. Vooral de
rollen van taal-, communicatie- en informatiedeskundige schoren hoog.
- Er is een vrij goede tewerkstellingsgraad, rekening houdend met de korte meettermijn (drie maanden na het
afstuderen). Het beroepenveld waardeert het niveau van de afgestudeerden.
- Enquêtes van afgestudeerden: 90 % van de afgestudeerden vindt het niveau van de opleiding voldoende
hoog en 75 % vindt het opleidingsprogramma relevant voor het beroepsleven.
- Uit de enquêtes van de afgestudeerden kwam naar voren, dat 75 % van de afgestudeerden vindt dat het
niveau van de functie overeenstemt met het niveau van de opleiding.
- De stage- en eindwerken die de commissie ingekeken heeft, beantwoorden kwalitatief aan het
vooropgestelde niveau en doelstellingen van de opleiding, en kregen een correcte quotering.
Derdejaarsstudenten worden voorbereid op hun instap in het werkveld door seminaries over de
sollicitatieprocedure, het schrijven van sollicitatiebrieven in drie talen, een gastcollege door een sollicitatiebureau,
een reële proefsollicitatie en de jaarlijkse KHLim-jobinfobeurs.
De afgestudeerden die de commissie gesproken heeft, zijn tevreden over de opleiding. De opleiding was een
goede voorbereiding op hun job. Vooral de algemene vorming en de talencomponent scoren hoog. Op ICT-vlak
zien ze zichzelf niet als expert maar hebben ze voldoende ICT-kennis voor de hun toebedeelde taken. Zij zijn
vragende partij voor een alumniwerking die gericht is op de praktijk van de job.
De studenten die de commissie gesproken heeft, bevestigen dat de ICT-component in de opleiding voor
verbetering vatbaar is. Voorts zijn ze positief over de talencomponent, over de praktijkgerichtheid van de
opleiding en over de progressieve invoering van projectwerk, die leidt naar een grote zelfstandigheid in het derde
jaar.
Het werkveld dat de commissie gesproken heeft, bevestigt de kwaliteit van de afgestudeerden. De talenkennis
scoort hoog. Ook appreciëren zij de inzetbaarheid en de zelfstandigheid. De vertegenwoordigers van het
werkveld volgen de stelling dat de studenten de competenties hebben om door te groeien naar een staf- of
middenkaderfunctie. Na de gesprekken en tijdens het bezoek aan de lokalen stelt de commissie vast dat de
opleiding haar doelstelling van zakelijk tolken waarmaakt. Het betreft hier wel consecutief- en niet
conferentietolken.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 441

Bijna het volledige derde jaar neemt deel aan studentenmobiliteit, waarvan de helft in het buitenland. De
commissie hoopt dat deze trend zich verder zet. De lectorenmobiliteit is de laatste jaren sterk verbeterd. De
omkadering voor de verantwoordelijke INT en de uitvoering van een actieplan spelen hierin een belangrijke rol.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De opleiding moet aandacht hebben voor de Office managementaspecten in de afstudeerrichting
Bedrijfsvertaler/tolk, omdat afgestudeerden zelden ingeschakeld worden in een vertaalomgeving.
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebied en/of opleiding over de jaren
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45 en
50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als de situatie per opleiding of
studiegebied. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante andere
opleidingen.
De opleiding heeft geen kwantificeerbare doelstellingen voor het onderwijsrendement gedefinieerd.
Impliciet hanteert ze een streefcijfer, door te stellen dat ze zoveel mogelijk rendement wil halen met de instroom.
De slaagcijfers liggen op het niveau van het Vlaamse gemiddelde. Het slaagcijfer in het eerste jaar haalt een
gemiddelde van 56 % over de laatste vier jaar (met een minimum van 42,3 en een maximum van 70 % ). In het
tweede en derde jaar zijn de slaagpercentages respectievelijk 89,4 en 100 % .
De gemiddelde studieduur bedraagt 3,2 jaar.
De vroege proefexamens en het blokkensysteem hebben een positief effect op de slaagcijfers.
De opleiding volgt de afhakers op. Het aantal afhakers voor de examens bedraagt gemiddeld 7 % over de laatste
drie jaar. Afhakers worden bevraagd over hun motieven, aan de hand van een standaardformulier, indien mogelijk
tijdens een gesprek.
De opleiding kan haar rendement vergelijken met het gemiddelde van de Associatie K.U.Leuven. Dat bedraagt
48,8 %. De opleiding wil de contacten binnen de associatie aangrijpen om meer vergelijkend materiaal te
verzamelen en gezamenlijk analyses te maken.
442 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: goed
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
Is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de resultaten voldoende is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. Het werkveld apprecieert de kwaliteit van de opleiding. De stagewerken die de commissie
gelezen heeft, bevestigen het niveau van de afgestudeerden. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom
positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 443

Globaal oordeel
De commissie heeft het visitatiebezoek voorbereid aan de hand van het zelfevaluatierapport en de bijlagen. Het
zelfevaluatierapport is zelfkritisch opgesteld en geeft een eerlijk beeld van de opleiding. De commissie waardeert
de transparantie doorheen alle geledingen van de opleiding, inclusief de afstudeerrichtingen.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage bij het bezoek,
- de opgevraagde documenten,
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.
Op basis van de oordelen over:
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende
- Onderwerp 2 Programma: voldoende
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende
Is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle afstudeerrichtingen gewaarborgd is.
De commissie beoordeelt de opleiding daarom positief.
444 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g

score facet score
onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
goed
voldoende
voldoende
voldoende
goed
OK
goed
goed
voldoende
Facet 2.8: Masterproef niet van
toepassing
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
voldoende
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
goed
voldoende
voldoende
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
- Bedrijfsvertalert/tolk
- Management assistant
1
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 445

446 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

2.12 Katholieke Hogeschool Mechelen
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding
De Katholieke Hogeschool Mechelen (KHM) is in 1994 ontstaan uit de fusie van vier instellingen: Hoger Handelsen
Taleninstituut O.L.V.-van de Ham, het Hoger Instituut Coloma, Sint-Norbertusinstituut voor Verpleegkunde en
het Instituut voor Katholiek Pedagogisch Hoger Onderwijs.
De Katholieke Hogeschool Mechelen is een multisectorale hogeschool die elf professionele bacheloropleidingen
aanbiedt, gespreid over drie departementen: Architectuur, Handelswetenschappen en bedrijfskunde, en
Verpleegkunde & lerarenopleiding.
De Katholieke Hogeschool Mechelen maakt sinds 2003 deel uit van de Associatie K.U.Leuven. Met haar 3 793
studenten (cijfer van december 2004) is de Katholieke Hogeschool Mechelen een hogeschool met gemiddelde
omvang in Vlaanderen, en de twaalfde grootste verstrekker van hoger onderwijs.
De opleiding office management (OM) behoort tot het departement Handelswetenschappen en bedrijfskunde en
wordt aangeboden op de campus De Ham, Zandpoortgebouw te Mechelen. Het departement biedt naast Office
management nog vijf andere bacheloropleidingen aan.
De opleiding Office management telt twee afstudeerrichtingen: Management assistant (MA) en International
business communicator (IBC). Vanaf 2004-2005 werd – rekening houdend met de implementatie van de BAMAstructuur
– een nieuw programma van kracht. Dit wordt gradueel ingevoerd en zal vanaf 2006-2007 de hele
opleiding omvatten.
De opleiding telde in het academiejaar 2004-2005 116 Studenten.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 447

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding concipieert haar programma vanuit een sociaal-constructivistische visie op leren, waarbij studenten
onder meer worden gestimuleerd om via reflectie hun leren in eigen handen te nemen.
Ze stelt een modern, up-to-date, praktijkgericht, maatschappelijk relevant, geprofileerd en gevalideerd
opleidingsaanbod centraal, waarbinnen de student maximaal geresponsabiliseerd wordt als actieve participant
die zelf leerverantwoordelijkheid opneemt. Het kader voor de uitwerking van het opleidingsprogramma is
aangereikt, zowel vanuit de departementale visietekst ‘Verandering in evolutie’ en prioriteiten, als vanuit de
missietekst en strategische doelstellingen van de hogeschool in zijn geheel.
De opleiding wil jonge professionals opleiden die onmiddellijk inzetbaar zijn, met andere woorden jonge
professionals die de algemene, de algemeen beroepsgerichte en de beroepsspecifieke competenties beheersen.
Ze heeft via de beroepsrollen heel structureel en methodisch de erg algemene definities van de competenties
voor de praktijk in kaart gebracht. De algemene competenties en algemene beroepsgerichte eindcompetenties
worden toegewezen aan deze beroepsrollen op het niveau ‘kerntaken’.
Daarnaast is men in staat de twee afstudeerrichtingen een duidelijk profielverschil mee te geven, wat voor de
studenten een goede leidraad kan zijn bij de keuze van hun studierichting. De eindtermen worden voor de beide
afstudeerrichtingen gesynthetiseerd tot volgende beroepsrollen:
- Management assistant (MA): communicator, informatiebeheerder, beleidsondersteuner/ondernemer,
organisator/coördinator en kwaliteitsbewaker. De Management assistant profileert zich vanuit de beroepsrol
Beleidsondersteuner/ondernemer (meedenken met het management, de management assistant als partner
van het management).
- International business communicator (IBC): internationale coördinator, informatiebeheerder, communicator
en kwaliteitsbewaker. De International business communicator profileert zich vanuit de beroepsrol
Internationale coördinator (internationale relaties leggen en in stand houden).
448 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

Zodoende heeft de opleiding Office management de competenties die op het niveau van de associatie werden
afgesproken aangevuld, op een eigen manier vormgegeven en tot een unieke profilering verwerkt.
De commissie stelt vast dat alle decretaal geformuleerde algemene en algemeen beroepsgerichte competenties
terug te vinden zijn onder de verschillende beroepsrollen. De beroepsspecifieke competenties vindt ze onder elke
beroepsrol terug, maar zoals al aangegeven, komt elke beroepsrol in de verschillende afstudeerrichtingen niet in
dezelfde mate aan bod.
De opleiding startte een pilootproject, in opdracht van het departement, met het ontwikkelen van een
competentiesysteem om de eindcompetenties van de opleidingen te rubriceren. Voor de rubricering van
eindcompetenties en de vertaling ervan in een competentiegebaseerd curriculum baseerde ze zich onder andere
op de verworvenheden van het Gruntvig- en Tuning-project, de Dublin-descriptors (het ‘Schotse systeem’), het
eindrapport BAMA-profielen Associatie K.U.Leuven, de studies en rapporten van het Onderwijskundig
ExpertiseCentrum Rotterdam (OECR), de studies van de Onderwijsraad van Nederland, de studies van professor
Pilot en voorbeelden van Nederlandse hogescholen.
Abituriënten krijgen de eindcompetenties van de opleiding visueel gepresenteerd tijdens de informatiedagen en
de inleef- en managementgamedagen. Ook in de opleidingsfolders en op de website wordt duidelijk en
overzichtelijk melding gemaakt van de eindcompetenties, de beroepsuitwegen en de opbouw van het
competentiegebaseerd curriculum.
De stagementoren kregen dezelfde informatie op een specifiek voor hen georganiseerde sessie, de alumni
kregen de sessie tijdens een reünie. Aan de beide groepen vroeg men een weging en validatie van de
voorgestelde eindcompetenties voor de opleiding uit te voeren.
Alle studenten krijgen tijdens de onthaalweek in een oriëntatiesessie een volledige toelichting bij de
(eind)competenties die de opleiding zich tot doel stelt.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding valideert de aangeboden eindcompetenties van haar afstudeerrichtingen bij het beroepenveld. In het
streven om de doelstellingen nauwer te laten aansluiten bij de realiteit van het beroep, werkte de opleiding direct
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 449

en indirect samen met vertegenwoordigers uit het beroepenveld om te komen tot een updating in (deel)taken van
de beroepsprofielen van Office management.
Zo heeft men focusgesprekken gevoerd met verschillende groepen. Een eerste groep bestond uit leden van de
eindwerkjury ’s, een andere uit gastlectoren / gastsprekers uit het beroepenveld, die in de opleiding actief zijn. Een
groep lectoren van de opleidingsraad deed vanuit de opleiding onderzoek in de bedrijven naar de beroepstaken
voor de ontwikkeling van de drie keuzetrajecten binnen de opleiding. Dat leverde input voor het uitgevoerde
onderzoek naar een geprofileerd, competentiegebaseerd curriculum. Na deze updating formuleerde de opleiding
haar eindcompetenties. Ze werden een eerste keer getoetst en gewogen bij een groep vertegenwoordigers uit het
beroepenveld naar aanleiding van de departementale hervorming van de bedrijfsstages. Daarnaast wogen en
valideerden 92 alumni de geformuleerde eindcompetenties.
De commissie stelt vast dat de competenties voldoen aan haar domeinspecifiek referentiekader.
Via 4-jarenplannen valideert en weegt de opleiding de competenties die moeten bereikt worden. Een
departementale werkgroep Competentieleren ontwikkelde methodieken voor de validering en weging van de
competenties. Hij doet ook onderzoek naar de wijze waarop van zinvolle (tussen)niveaus per eindcompetentie
kunnen bepaald worden en stelde een beslissingsmatrix op, die kan gebruikt worden om te komen tot zinvolle
(tussen)niveaus in competenties. De werkgroep inventariseerde ook didactisch-pedagogische
criteria/werkinstrumenten (bijvoorbeeld werk- en evaluatievormen, processen…) die gehanteerd kunnen worden
bij de constructie van competentiegericht onderwijsmateriaal.
Er gebeurde geen internationale benchmarking in de strikte zin van het woord, omdat er op hogeronderwijsniveau
geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wél een vocational training
tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding vooral bedoeld voor
technisch uitvoerende functies. Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met opleidingen in Finland
en Portugal. In Zwitserland en Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde opleidingen.
Met buitenlandse vakgenoten is de validering niet systematisch maar eerder informeel gebeurd.
De internationale en interculturele dimensie wordt geïntegreerd door onder meer activiteiten in het
opleidingsaanbod, internationale uitwisseling, inkomende buitenlandse studenten en internationale ervaring van
het onderwijzend personeel. Internationalisering en internationaal bewustzijn worden in het curriculum
geïntegreerd door lidmaatschap van internationale organisaties, en door curriculumstudies van
verwante/soortgelijke opleidingen in het buitenland.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
450 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over :
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie : goed
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: goed
is de commissie van mening dat de opleidingscompetenties voldoen aan decretale en beroepsspecifieke
vereisten, en dit voor alle afstudeerrichtingen. De doelstellingen van de opleiding komen tot stand via overleg met
interne en externe actoren, de eindkwalificaties worden getoetst bij het relevante beroepenveld. De opleiding
werkt bewust aan een proces van onderwijsvernieuwing via doelstellingen die op het beroepenveld worden
afgestemd. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 451

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding baseert haar programma op een heel doordacht onderwijsconcept: aan het begin van de opleiding
krijgt de student veel begeleiding om stilaan tot zelfsturing te komen. Ze benadrukt de eigen verantwoordelijkheid
van de studenten bij het streven naar zelfstandigheid.
De opleiding wil de vorming van de algemene, de algemeen beroepsgerichte en de beroepsspecifieke
competenties aantoonbaar aanwezig zien in het programma van de opleiding. Ze ontwikkelde daarvoor een
methode om de eindcompetenties in algemene doelstellingen om te zetten.
Ze vertaalt haar algemene opleidingsdoelstellingen in een programma met concrete doelstellingen per
opleidingsonderdeel, en vult ze in volgens de principes van de sociaal-constructivistische visie op leren en
onderwijzen. Ze doet dat binnen de organisatorisch, juridisch en decretaal voorziene kaders.
Ze organiseert haar programma-inhoud volgens een aantal principes, zoals geleidelijkheid via leerlijnen,
disciplineoverschrijdend werken, flexibilisering.
Om de eindcompetenties van de afstudeerrichting Management assistant (decreet, beroepsprofiel en actuele
aanvullingen uit het beroepenveld) te kunnen vertalen naar een programma, werden ze herleid tot vijf
kernleerlijnen die refereren aan de vijf beroepsrollen. De vijf kernleerlijnen zijn aanwezig doorheen het hele
curriculum vanaf het eerste jaar.
Elke tijdsmodule (4 in het eerste jaar, 2 in het tweede en derde jaar) krijgt een thema toegewezen waarin de vijf
leerlijnen aan bod komen. Het thema van de module, zoals het gekoppeld is aan de vijf leerlijnen, bepaalt de
inhoud en de doelstellingen van elk opleidingsonderdeel van de module. Op deze manier komt een inhoudelijke
samenhang van de module tot stand.
De thema’s van het eerste jaar zijn vrij algemene thema’s waarin de studenten in module 1 en 2 vooral gericht
worden op de maatschappelijke en de macro-economische context van het bedrijf en in module 3 en 4 op de
interne werking en structuur van het bedrijf.
De thema’s van het tweede jaar zijn gebaseerd op de twee belangrijkste partners van de Management assistant
(naast het management): het personeel en de klant. In de eerste module wordt de Management assistant als
interne medewerker gevormd, in de tweede module als klantgerichte medewerker.
Vanaf het derde jaar krijgen de studenten de kans om de eerder aangegeven kerncompetenties verder uit te
breiden en toe te passen in een erg concrete beroepscontext van een keuzetraject: de personeelsafdeling
(traject Human resources), de salesafdeling (traject Sales) en de officetraining (traject e-Office consulting). De
inhoud van projecten, cases, de stage en het eindproject richt zich op specifieke functies: die van
452 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

humanresourcesmedewerker, van salesmedewerker en van e-office consultant.
De commissie kon in het ZER reconstrueren hoe de opleiding haar curriculum competentiegericht heeft gemaakt,
en vond daarvan de bevestiging in de gesprekken met de verschillende doelgroepen. Het opleidingsprogramma
is het resultaat van een onderzoek waarin alle belanghebbenden betrokken waren. Lectoren hebben
geparticipeerd aan het proces van de omschakeling naar een competentiegebaseerd curriculum. De leden van
de projectgroep Modular hebben na intensief onderzoek in het beroepenveld mee de thema’s en de modules
bepaald. Omdat zij tevens de vakgroepverantwoordelijken van de opleiding zijn, begeleiden zij hun collega’s bij
de invulling van het competentiegebaseerde programma en bij de bepaling van de doelstellingen op het niveau
van de opleidingsonderdelen. Zo beschikten de lectoren over de invulling van de beroepsrollen (in
eindcompetenties en deelcompetenties). Op basis daarvan formuleerden ze de doelstellingen van hun
opleidingsonderdelen. De relatie tussen de doelstellingen en de competenties kon de commissie vaststellen in de
uitgebreide curriculumdocumenten van de opleiding.
Buitenlandse onderwijservaringen worden mee opgenomen in curriculumontwikkeling en -innovatie.
ECTS-documenten en lessentabellen tonen aan dat de opleiding de eindcompetenties, via deze doelstellingen,
als uitgangspunt nam voor het bepalen van het programma.
De internationale dimensie omvat een Europaproject (eerste jaar), verplichte studiereis (tweede jaar),
videoconferentie én mogelijke (niet verplichte, maar sterk gepropageerde) deelname aan een internationale
studie of stage (derde jaar). Studenten van het tweede jaar worden betrokken bij de uitwerking van de inhoud van
de verplichte studiereis, niet bij de organisatie ervan. De internationalisering in het curriculum krijgt ook vorm via
het talenonderwijs.
De studenten ontvangen een onderwijs- en examenregeling. In de opleidingsbrochure staat informatie over
doelstellingen van de opleiding, de inhoud en de samenhang van het programma en over het beroep.
De commissie waardeert in deze opleiding de zin voor experiment bij het zoeken naar vakoverschrijdende
activiteiten. Daarbij wil de opleiding de studenten brengen tot een reflectief en actief leren leren en het zichzelf
leren doelstellingen opleggen. De commissie kon ook vaststellen dat het programma consequent
competentiegerichtheid uitstraalt. De projecten en het Small Business Project (SBP) worden duidelijk vanuit de
competenties ontwikkeld.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding een volledig overzicht te maken van de relatie tussen de
vooropgestelde competenties en alle opleidingselementen. Dit biedt de mogelijkheid om vast te stellen of alle
competenties toegewezen zijn en of alle opleidingselementen competentiegericht ingevuld zijn.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 453

Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie stelt vast dat de opleiding heel wat initiatieven neemt om de studenten kennis te laten nemen van
de actuele beroepspraktijk.
De inhoud van projecten en cases, de stage en het eindproject richt zich op specifieke, bedrijfsrealistische
functies: die van humanresourcesmedewerker, salesmedewerker en van e-office consultant. Deze laatste functie
is het resultaat van het onderzoek dat de opleiding uitvoerde in het beroepenveld. Uit de gesprekken met
vertegenwoordigers van het werkveld vernam de commissie dat de studenten deze functies op een erg goede
manier op zich kunnen nemen.
De resultaten van (internationale) onderzoeken van EUMA, Secretary Plus, Top Management en van een
onderzoek bij alumni, brachten een aantal nieuwe ontwikkelingen in de functie van Management assistant aan het
licht. De opleiding integreert de recente ontwikkelingen in het beroepenveld in haar programma. Dat blijkt onder
meer uit volgende initiatieven: projectonderwijs als werkvorm, introductie van projectmanagement en de tool MSproject,
een grondige Office-training van de meest recente upgrades, de invoering van het opleidingsonderdeel
Document management, het digitale kantoor…. Er is dus heel wat materiaal verzameld uit het beroepenveld als
input voor het opleidingscurriculum.
De opleiding verlaat ook de grenzen van de profitsector. In het voorbije jaar heeft de opleiding heel bewust
gekozen voor een project waarin de studenten Management assistant opdrachten uitvoerden voor een nonprofitorganisatie
(meer bepaald een instelling voor mensen met een mentale handicap). De studenten leerden
zich inleven in de werking, het beleid en de visie van een hulpverlenende organisatie met financiële
beperkingen.
De aanwezigheid van lectoren met bedrijfservaring en van gastsprekers uit het bedrijfsleven in de opleiding is
volgens de commissie een garantie dat de professionele gerichtheid van de opleiding op een adequate manier
wordt bewaakt.
Stages
Het concept en de doelstellingen van de stage, de duur ervan en het vinden van een kwalitatief goede
stageplaats zijn omschreven en worden aan de studenten voorgesteld op het einde van het tweede jaar.
De stage duurt zeven weken (12 studiepunten), met een terugkommoment na vier weken (reflectie in groep,
individueel opvolggesprek).
454 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

De directe voorbereiding op de stage begint op het einde van het tweede jaar. Het stageconcept wordt dan aan
de student voorgesteld en de studenten krijgen alle criteria waaraan de stage en de stageplaats moeten voldoen.
De richtlijnen die tijdens de briefing zijn gegeven (onder meer het niveau van de opleiding/stage en een overzicht
van de in te zetten/te toetsen competenties), krijgen de studenten mee om aan de kandidaat-stagebedrijven te
bezorgen. De studenten gaan zelf op zoek naar een stageplaats. De student dient een gemotiveerde aanvraag in
bij de stagebegeleider (onder andere een beschrijving van de mogelijke stageplaats, taken en gebruikte talen).
Pas na goedkeuring door de stagebegeleider en het opleidingshoofd kan het stagecontract afgesloten worden
tussen het bedrijf, de student en het departement.
Stagebegeleiders en stagementoren ontmoeten elkaar vóór de aanvang van de stage. De begeleiding van de
stage gebeurt vanuit de opleiding via leerbegeleiding (gestructureerde portfolio met gerichte reflectieopdrachten)
en via werkbegeleiding door het stagebedrijf (coaching bij de eigenlijke taakinvulling). De stagebegeleiders
hebben e-mailcontact met de stagementoren. Stagebedrijven worden alleen bezocht als er problemen zijn.
Na vier weken stage is een terugkommoment voorzien. Daarin wordt aan reflectie in groep gedaan en vindt er
een bespreking van de zelfevaluatie plaats. Ook wordt de student geconfronteerd met de feedback van de
stagementor. De student moet dan voor het tweede deel van de stage een POP (Persoonlijk Ontwikkelingsplan)
maken. Na afloop van de stage geven de studenten in een eindverslag aan wat de stage hen precies heeft
bijgebracht met het oog op de instap in het beroepenveld.
Een kwart van de laatstejaarsstudenten neemt deel aan een internationale stage.
Eindwerk
Het eindproject van de opleiding is vanaf 2004-2005 een Small Business Project, waarin studenten begeleid door
een peterbedrijf zelf een project opstarten.
Het Small Business Project als eindproject vindt plaats na de stage, in de achtste module. Studenten
Management assistant richten in team een bedrijf op met een product of een dienst dat past binnen het
afstudeertraject. Studenten International business communicator richten een (ver)taalconsultancybureau op. De
opleiding meent dat het Small Business Project binnen de opleiding de meest geschikte projectvorm is voor
studenten, om aan te tonen dat ze aan alle gestelde competentievereisten van het beroepsprofiel voldoen. De
begeleiding van het eindproject wordt gedeeld: de opleiding neemt de procesbegeleiding op en de Vlaamse
Jonge ondernemingen (VlaJo) nemen de productbegeleiding op. Elk bedrijf heeft tevens een peterbedrijf.
Maatschappelijke dienstverlening
De opleiding verlaat ook de grenzen van de profitsector. In het voorbije jaar heeft de opleiding heel bewust
gekozen voor een project waarin de studenten Management assistant opdrachten uitvoerden voor een nonprofitorganisatie
(meer bepaald voor een instelling voor mensen met een mentale handicap). De studenten
leerden zich inleven in de werking, het beleid en de visie van een hulpverlenende organisatie met financiële
beperkingen.
Projectmatig wetenschappelijk onderzoek
Binnen het departement is een onderzoekscel (Memori) gegroeid die haar expertise rond het domein van
multimedia, communicatie en e-government ten dienste stelt van de maatschappij.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 455

De commissie onderzocht het cursusmateriaal, de handboeken en ander ondersteunend didactisch materiaal, en
beoordeelde die doorgaans als up-to-date en relevant. Het schriftelijke studiemateriaal bevat informatie over de
doelstellingen van het opleidingsonderdeel, alsook de procedure en criteria van beoordeling. De lay-out van de
cursussen is gebruikersvriendelijk.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert om het aangewende materiaal aan een consequente controle door het
beroepenveld te onderwerpen.
Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: excellent
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding Office management (OM) heeft twee afstudeerrichtingen, namelijk Management assistant (MA) en
International business communication (IBC). De studenten kiezen vanaf het eerste jaar de afstudeerrichting.
Het normtraject bestaat uit acht modules, waarvan de sequentie wordt bepaald door twee principes: inhoudelijk
(van algemeen naar specifiek) en didactisch (van lector- naar studentgestuurd).
De commissie kon in het stroomschema vaststellen dat de samenhang tussen modules en jaren logisch en
coherent is.
De opleiding werkt met semesters. Elke semester bestaat uit een startweek, een lesperiode van zes weken, en
een examenweek in het eerste jaar en een activiteitenweek in het tweede en derde jaar. Daarna volgt een tweede
lesperiode van zes weken die gevolgd wordt door een examenperiode.
Naast het verplichte programma zijn er ook keuzeopleidingsonderdelen: facultatief communicatie in het Spaans,
keuzetraject voor Management assistant in het derde jaar (werkomgeving human resources, sales of office
training). Het keuzetraject omvat 42 studiepunten en bestaat uit projectonderwijs, stage en eindwerk.
De volgorde van de modules in het derde jaar is duidelijk doelgericht: de opleiding wil de studenten eerst in het
traject initiëren en dan via projectonderwijs leren leren uit praktijk. Daarna volgt de stage, waarin studenten de
reële beroepscontext leren kennen en leren leren uit ervaringen. Na de stage laat de opleiding de studenten
terugkomen naar de hogeschool, zodat ze hen kan begeleiden bij de koppeling en toetsing van hun
praktijkervaringen aan ‘de theorie’. De studenten voeren immers na de stage een Small Business Project als
eindproject uit, waarbij ze de ervaringen uit de stage verwerken in het project, en waarbij ze alle kennis,
vaardigheden en attitudes die ze verworven hebben, dienen te gebruiken.
Deze opbouw vormt studenten geleidelijk aan in projectgericht werken, zelfwerkzaamheid enzovoort. De opbouw
van het derde jaar houdt ook rekening met de bestaande internationale uitwisselingsprogramma’s.
456 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

Ideeën voor flexibilisering putte de opleiding uit voorbeelden van het hoger onderwijs in Nederland en trends
binnen de associatie. Daarom hanteert de opleiding IAJ-trajecten, EVC/EVK-regelingen en een leerpad met
gedifferentieerde snelheid voor bijvoorbeeld informatiekunde, Engels en Frans. Bij het opmaken van het
lesrooster houdt het opleidingshoofd rekening met de keuzes van IAJ-studenten; als dat (eens) niet lukt,
verwerven de studenten de gemiste leerstof door zelfstudie.
Het internationale bewustzijn wordt geleidelijk aan maar erg expliciet gevormd in de opleiding: van het
Europroject in het eerste jaar, over de studiereis als verplicht onderdeel van het curriculum van het tweede jaar
en de videoconferencing (contact met Franse collega-studenten) tot de mogelijke deelname aan de internationale
uitwisselingen (studie en stage, of alleen stage) in het derde jaar. Bij deze vorming passen ook de vreemde talen,
die de studenten expliciet inwijden in andere culturen en hen voorbereiden op internationale contacten of zelfs
een internationale beroepsomgeving.
In de afstudeerrichting International business communicator is de internationale dimensie als kernleerlijn expliciet
in het programma vertaald: alle projecten van de opleiding zijn gesitueerd in een internationale context. De inhoud
van het opleidingsonderdeel Beginselen van de interculturaliteit en de zelfreflectie daarbij, wijzen op het belang
van de internationale dimensie van het programma.
Studenten kunnen tot 31 januari veranderen van opleiding of van afstudeerrichting.
Studenten die binnen de opleiding Office management nog een tweede afstudeerrichting willen volgen, kunnen
studeerverkorting krijgen. Daarnaast organiseert het departement ook postgraduaatopleidingen en bachelor-nabachelor
opleidingen. Afgestudeerden die een master willen behalen, worden doorverwezen naar de schakel- en
masterprogramma’s van de eigen associatie. De website van de hogeschool informeert uitvoerig over de
verschillende mogelijkheden. De opleiding is op het niveau van de associatie ook betrokken bij het opzetten van
schakelprogramma’s met het oog op een masterdiploma met de daaraan gekoppelde afstemming van
programma’s.
De vakoverschrijdende projecten in elk opleidingsjaar, tot en met het Small Business Project , bieden een zekere
garantie voor de samenhang. Dat is zeker ook het geval met het principe van de lint- en flankeervakken.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 457

Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen m.b.t. de minimale
studieomvang van een professionele bachelor.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding hanteert voor de studielast de decretale richtcijfers (tussen 1500 en 1800 uur). Dat doet ze ook voor
de studieomvang, waar ze voor een professioneel bachelorprogramma 180 studiepunten hanteert, gelijk verdeeld
(± 10 % afwijking) over de drie studiejaren.
De opleiding hanteert als studietijdmeetmethode de dagboekmethode en de schatting achteraf. Uit de
studietijdmeting blijkt dat de richtcijfers voor de studietijd nipt of net niet worden gehaald en er soms (grote)
discrepanties zijn tussen de begrote en de gemeten reële studietijd. De studiedruk is in module 4 aanzienlijk
hoger dan in de voorgaande modules. De opleiding werkt, in het kader van de associatie, aan een methodiek
voor studietijdmeting. Daaraan bestaat behoefte, omdat de vorige metingen onbetrouwbaar waren, omwille van
het te lage aantal respondenten. De commissie kon de uitgewerkte methodiek op papier inkijken. De opleiding wil
vanaf volgend academiejaar de nieuwe studietijdmeting opstarten.
458 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

De opleiding streeft naar een krachtige leeromgeving. Ze heeft een duidelijk beleid van de aanpak van
studiebelemmerende en -bevorderende factoren. Dat blijkt onder meer uit:
groepen van ongeveer 15/30 studenten;
- studietijdmeting;
- projecten rond toets- en onderwijsleerplatform;
- competentieleren;
- studentvolgsysteem;
- eindwerkbegeleiding.
De opleiding organiseert intakegesprekken voor elke nieuwe student en gebruikt de informatie daaruit om te
differentiëren. Zo kunnen studenten met een achterstand in workshops extra oefening en begeleiding krijgen. Uit
bevragingen van studenten blijkt jaar na jaar weer dat zij de geboden begeleiding en de laagdrempeligheid van
het contact student-lector erg op prijs stellen.
In de gesprekken met studenten, afgestudeerden en lectoren kon de commissie horen dat de opleiding ingaat op
signalen die studenten geven over de zwaarte van de studiedruk.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.6: Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie stelt vast dat de opleiding bij de vormgeving van het programma veel aandacht besteed heeft aan
de structuur van de opleiding, de praktijkgerichtheid, de integratie van competentiegerichte en
studentgecentreerde opleidingsactiviteiten en van de internationalisering in de basisopleiding. Zelfstandigheid van
de student in zijn leerproces krijgt vanaf het eerste jaar veel aandacht. De opleiding wenst immers uitdrukkelijk te
komen tot het doorbreken van de afhankelijkheidspositie van de student, zodat die zelf sturing kan geven aan zijn
leerproces (studentgestuurd onderwijs). Het uitgangspunt om de student centraal te stellen in zijn leerproces,
operationaliseert de opleiding in de keuze van didactische werkvormen en leermiddelen vanuit de pijlers van het
sociaal-constructivisme. Telkens staat een dubbele geleidelijkheid voorop: van lectorgestuurd (over gedeelde
sturing) naar studentgestuurd; van sterk begeleid (over begeleid zelfstandig) naar zelfstandig.
De opleiding hanteert een brede waaier van onderwijsvormen: als instructievormen gebruiken de lectoren in de
opleiding naast hoorcolleges, onderwijsleer- en gesprekken-/responsiecolleges, en werkcolleges/practica, ook
oefensessies en zelfstudiepakketten Een ander deel van de opleidingsinhoud bieden de lectoren aan via
interdisciplinaire (vakoverschrijdende) projectwerking, probleemoplossende discussies, casestudies, ervarings-
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 459

leren, open leerpakketten, portfolio…. De keuze van de werkvorm wordt beslist in de vakgroep en via screening
door het opleidingshoofd.
Van elke student brengt men het startprofiel in kaart. Dat startprofiel komt tot stand door diverse wijzen van
informatieontsluiting: intakegesprek, SMART, diagnostische aanvangstesten enzovoort. Het in kaart brengen van
dat startprofiel legt de opleiding van in het begin mee in handen van de student. De student moet zijn eigen
leerstrategieën en -stijlen kennen, zijn eigen voorkennis kunnen inschatten enzovoort, wil hij de
verantwoordelijkheid van zijn eigen leren op zich kunnen nemen. Afgestemd op zijn of haar startprofiel/beginsituatie
krijgt de student adequate en (gedeeltelijk) gedifferentieerde werkvormen en leermiddelen
aangeboden.
De relevante, aanwezige voorkennis van de studenten wordt voor alle talen en voor computervaardigheden
getoetst. Afhankelijk van de resultaten krijgt de student dan voor talen en computervaardigheden ofwel een
standaardtraject (met extra vakinhoudelijke begeleiding), ofwel een verkort traject aangeboden.
Via een taal- en een projectportfolio krijgt de student externe stimuli tot zelfreflectie, zelfinschatting en het bepalen
van zijn eigen leerdoelen. Deze benadering betekent een geleidelijke overgang van lector- naar studentgestuurd
onderwijs, en van sterk begeleid naar zelfstandig werken. Tijdens de gesprekken bevestigen studenten en
lectoren dat zij de taal- en projectfolio ervaren als instrumenten van zelfreflectie en remediëring, die hen reëel
ondersteunen om geleidelijk de stap te zetten naar een zelfstandige aanpak.
Het aandeel van projectonderwijs in de opleiding neemt steeds toe; projectonderwijs is steeds
disciplineoverschrijdend.
De volgende leermiddelen komen aan bod: syllabi, cursussen en handboeken. ICT wordt ingeschakeld bij de
leermiddelen, internetatelier voor de studenten International business communication, Dokeos als digitaal
leerplatform voor projecten derde jaar. Leermateriaal is beschikbaar via de campusshop of het intranet.
De commissie stelt vast dat de opleiding grondig heeft nagedacht over de voor de student aantrekkelijkste
studeervormen (coöperatief, authentiek, actief, reflectief, constructief, experimenterend) en hoe die in de
opleiding geïntegreerd kunnen worden. De portfolio is een duidelijk bewijs voor de concrete aanpak van die
aspiraties.
De verwijzing naar een leerstijlenonderzoek wijst op een gedrevenheid om het peil van onderricht in te stellen op
de student. De onmiddellijke reactie op resultaten, zelfs al in een eerste jaar, is het duidelijkste bewijs.
De opleiding werkt mee aan de ontwikkeling van een instrument voor curriculumevaluatie, Opticon. In de
gesprekken met de studenten en afgestudeerden stelt de commissie tevredenheid vast over zowel de vormgeving
als over de inhoud.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om initiatieven te nemen die de communicatie tussen lectoren die
projecten begeleiden verbeteren.
460 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De vakgroep legt de evaluatievorm per opleidingsonderdeel vast en bepaalt welke opleidingsonderdelen
tussentijds geëvalueerd worden. Bepaalde vakgroepen en vaklectoren hebben de meting doorheen het jaar
vervangen door een toetsing gecombineerd met feedback, die de studenten meer inzicht moeten geven in hun
eigen leerproces. De commissie kon vaststellen dat de opleiding nieuwe evaluatievormen heeft geïntroduceerd
als hulpmiddel voor interne sturing van het studietraject door de student: zelfevaluatie, kritische reflectie, peerassessment,
toetsing gecombineerd met feedback, taalportfolio, geïntegreerd en competentiegericht toetsen bij
projecten.
Het examenreglement beschrijft uitvoerig de criteria en procedures voor de deliberatie en de beslissingstabel.
Tijdens de onthaalweek en bij de eerste contactname krijgen studenten informatie over de manier waarop zij
zullen geëvalueerd worden en over de gebruikte criteria.
In het eerste jaar (vier modules en een keuzemodule) wordt elke lesperiode van zes weken afgesloten met een
evaluatiemoment voor alle opleidingsonderdelen (behalve voor Duits en Spaans). In het tweede en derde jaar
(twee modules) zijn twee definitieve evaluatiemomenten voorzien. Het aantal toetsen werd in het eerste jaar
verdubbeld, zodat de kans op het correct inschatten van de competenties van de studenten vergroot.
De examenroosters worden gepubliceerd ad valvas en op het intranet, minimaal vier weken voor de aanvang van
de examens. Studenten bevestigen dat ze aanvragen tot wijziging kunnen indienen waarmee naar hun ervaring
dan ook zoveel als mogelijk rekening gehouden wordt.
EVC/EVK: tijdens de onthaalweek organiseert de opleiding voor de meeste opleidingsonderdelen instaptesten
waarmee studenten vrijstelling kunnen behalen voor een opleidingsonderdeel.
Het departement ondersteunt het toetsbeleid met een elektronische toetstool Question Mark (QM). Het
departement koos ervoor het gebruik van QM te koppelen aan een (pedagogisch-didactische) training in
kwaliteitsvol evalueren. Enkele lectoren van de opleiding volgden de training al. Ook heeft men experimenten
gedaan met de instaptesten. Onderzocht werd in hoeverre de opleiding QM als instrument voor zelftoetsing kan
aanwenden.
Bij mondeling examen maakt de lector een kort verslag met de gestelde vragen, de puntenverdeling per vraag en
een beknopte motivatie van het examencijfer.
Bij elke rapportuitdeling wordt een bespreking met een studiebegeleider van de opleiding voorzien (eerstejaarsbegeleider
en/of opleidingshoofd).
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 461

Op de bekendmaking van de examenresultaten volgt een inkijkdag, waarop alle examinatoren en de ombudsman
ter beschikking staan van de studenten. Tijdens de gesprekken met de commissie geven de studenten te kennen
dat ze de feedback op de examens aan het einde van een module sneller wensen te krijgen. Studenten geven
tevens aan dat zij de voorkeur geven aan rapporten met een vermelding van cijfers in plaats van rapporten met
vermelding van codes.
Het eindcijfer voor de stage is voor 70 % gebaseerd op de beoordeling door de stagementor van de prestaties
van de student op de werkplek; de opleiding hanteert een correctiefactor voor extreem gulle en zuinige scores.
De evaluatiedocumenten bevatten de competentielijsten van de opleiding. Op een 5-puntenschaal geeft de
mentor weer in hoeverre de student de aangegeven competenties meester is.
De commissie kon van zowel de mondelinge als schriftelijke examens de verbeterschema’s inkijken die de
examinatoren vooraf dienen in te leveren. Wel stelde ze vast dat voor enkele opleidingsonderdelen er geen
congruentie bestaat tussen de vermelde competenties en de evaluatievorm.
Bij geschillen tussen de student en de examinator in verband met examens en beraadslagingen, kan de student
zich tot de ombudsman/-vrouw wenden die het probleem dan onderzoekt. De Ombudsdienst werkt ook preventief,
signaleert aan het beleid van de hogeschool en rapporteert aan de voorzitter van de examencommissie. De
werking van de Ombudsdienst staat uitvoering beschreven in het examenreglement.
Om de kwaliteit van het toetsings- en evaluatiegebeuren te optimaliseren en te bewaken, gebruikt de opleiding
een Handleiding Kwaliteitsvol Evalueren. Tevens heeft men opleidingssessies rond deze thematiek
georganiseerd.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om te zoeken naar manieren om de feedback over de examens aan het
einde van de modules sneller aan de studenten te kunnen meedelen. De commissie adviseert de opleiding
om te overleggen of het opportuun is om de rapporten met vermelding van codes te vervangen door
rapporten met opgave van cijfers.
Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
462 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding Office management vereist geen specifieke voorkennis.
De opleiding organiseert pr-campagnes en andere vormen van informatieverstrekking die gericht zijn op
specifieke doelgroepen.
Om de drop out te beperken is op hogeschoolniveau een uitgebreid ‘clearingplan’ uitgewerkt. Dat plan geeft mee
vorm aan de instroombegeleiding en de screening. De toepassing van het clearingplan gebeurt in het
intakegesprek. De gegevens uit het intakegesprek helpen de intaker om samen met de kandidaatstudent het
gedifferentieerde leerpad dat hem het best past, identificeren. De opleiding biedt de mogelijkheid tot differentiatie
van leerpaden. Gedifferentieerde leerpaden behelzen de activiteiten/faciliteiten om een zo groot mogelijke
aansluiting tussen de vooropleiding van de studenten en de opleiding Office management te verzekeren.
De instroombegeleiding als onderdeel van de studie- en studentenbegeleiding wordt binnen het departement
gedragen door een groep lectoren, onder impuls van de werkgroep Stu²Be - HW&BK. Om een basiskwaliteit van
het intakegesprek te garanderen, neemt een vaste groep vooraf opgeleide lectoren de intake tijdens de hele
inschrijvingsperiode voor zijn rekening.
De opleiding heeft ook een beleid betreffende eerder verworven competenties en eerder verworven kwalificaties.
Het onderwijs- en examenreglement laat toe dat een student op basis van een eerder verworven kwalificatie of
eerder verworven competentie een vrijstelling en/of studieduurverkorting kan bekomen.
De opleiding biedt flexibele leerwegen aan met onder meer IAJ, EVC/EVK, bijzondere statuten, anderstaligen,
vluchtelingen, deeltijds programma, examencontract, gedifferentieerde leerpaden voor een aantal
opleidingsonderdelen (onder meer voor Engels, informatiekunde…). De hogeschool heeft een beleid voor
studenten met een bijzonder statuut. Mogelijke faciliteiten zijn onder andere meer examentijd, toestemming om
bepaalde lessen niet mee te volgen, spreiding en/of verplaatsing van examens, enzovoort. De procedure staat
beschreven op de website van de hogeschool.
Het gemiddelde slaagcijfer (op basis van alle inschrijvingen) over de laatste vijf jaar is 58,2 %. Het bedroeg vijf
jaar geleden nog 79 %, maar daalde sindsdien tot 49 % vorig jaar. Uit de slaagcijfers blijkt verder dat van de
studenten uit het ASO gemiddeld 78,6 % slaagt, uit het TSO 49,7 % en uit het BSO 6 %.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 463

De opleiding rekruteert in hoofdzaak uit ASO en TSO, en in beperkte mate uit BSO. De laatste twee jaar is er
echter een toename van het aandeel studenten met een ASO-vooropleiding.
Het zijn overwegend vrouwelijke studenten die deze opleiding volgen. De genderverdeling is in het eerste jaar 46
vrouwelijke studenten op 11 mannelijke, op een totaal van 57 studenten. In het tweede jaar is dat 20 vrouwen op
een totaal van 22, en in het derde jaar 32 vrouwen op 37 studenten.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: excellent
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: goed
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma van alle afstudeerrichtingen aan de basiskwaliteit
voldoet. Het programma is een adequate transformatie van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en de
domeinspecifieke eisen. De commissie waardeert dat de opleiding geconcipieerd is vanuit het beroep en
consequent competentiegericht werkt. De opleiding toont zin voor experiment bij het zoeken van
vakoverschrijdende activiteiten. De opstart van het Small Business Project valt hier op. De studenten hebben
diverse keuzevakken en keuzetrajecten. De inbedding van de stage binnen het keuzetraject vindt de commissie
sterk. Het programma hangt inhoudelijk goed samen. De opleiding heeft voldoende aandacht voor de
studeerbaarheid van het programma. De afstemming tussen vormgeving en inhoud is voldoende. De beoordeling
en de toetsing zijn gericht op de realisatie van de leerdoelen en zijn tevens transparant.
464 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
In haar gesprekken met de personeelsleden kon de commissie een sterke bereidheid tot veranderen en
verbeteren vaststellen, evenals een grote solidariteit. Bovendien blijkt het opleidingshoofd haar taak op te nemen
met groot enthousiasme, inzet en verantwoordelijkheidszin. Daarnaast kon de commissie ook horen dat het
personeel op een fundamentele manier reflecteert over de kerntaken van de onderwijsgevenden.
Het personeelsbeleid is gebaseerd op identificatie met de organisatiemissie, alignering van de doelstellingen en
prioriteiten, ‘empowerment’, ‘deep commitment’ en competentiemanagement. Werving, aanstelling en erkenning
van nuttige beroepservaring buiten het onderwijs, evaluatie en benoeming zijn onderhandeld en beschreven in
HOC-protocollen.
De opleiding beschikt over een duidelijke visie op het personeelsbeleid. Ze stelt veel initiatieven voorop die
momenteel in de ontwerp- en onderhandelingsfase zijn; zoals een meer omvattend personeelsbeleidsplan, een
organogram, nieuwe structuurnota’s, algemene functieomschrijvingen, een kader voor taakbelasting, een
loopbaanstructuur voor het ATP en loopbaanontwikkelingsperspectieven voor alle medewerkers.
Er is een duidelijke functie- en taakstelling. Daaraan is ook een cyclus van gesprekken gekoppeld: afstemmings-,
functionerings- en evaluatiegesprek.
Op het niveau van het departement is er een model van parameter- en prestatieverrekening ontwikkeld met het
oog op een rechtvaardige, billijke takenverdeling, transparantie in de taakstelling en geschiktheid met betrekking
tot een snelle onderwijsontwikkeling.
Een voldoende aantal medewerkers werkt niet uitsluitend in één opleiding.
Binnen de opleiding werken generalisten, specialisten, didactisch-pedagogische specialisten en vakspecialisten
samen in de vakwerkgroepen, in combinatie met project- en trajectwerking.
De commissie kon ook vaststellen dat het personeel solidair is in het zoeken naar nieuwe werkvormen en het
onderzoeken van zijn eigen activiteiten. De resultaten daarvan worden doorgegeven aan andere opleidingen.
Medewerkers krijgen mogelijkheden om binnen en buiten hun strikte onderwijsopdracht bijzondere opdrachten
of/en managementondersteunende opdrachten op te nemen.
De participatiestructuur omvat de decretaal voorziene participatieorganen, de departementale raad, vakgroepen,
opleidingsvergadering, opleidingsraad en opleidingsteam.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 465

De opleiding beschikt over een onthaalmodule voor nieuwe medewerkers met een introductie in de
onderwijsaanpak van de hogeschool.
De takenclusters die in de functieomschrijving zijn opgenomen, zijn geënt op de visietekst van het departement
en de departementale prioriteiten. Uitgaande van een gestandaardiseerde functieomschrijving (sjabloon) worden
per medewerker geïndividualiseerde doelstellingen overlegd in een afstemmingsgesprek. Dit gesprek is de
ingang in de PDCA-cirkel. Het wordt gevoerd tussen de medewerker en de opleidingsverantwoordelijke, het
opleidingshoofd of de departementale directie. De gemaakte afspraken worden in de sjabloon ingepast. In de
afstemmingsgesprekken probeert de opleiding, naast respect voor de rechten van de medewerkers, ook steeds
een zinvolle bestaffing voor ogen te houden, die beantwoordt aan de behoeften (opleidingsplannen) van de
opleidingen. Bij de personalisering van de functieomschrijving tijdens het afstemmingsgesprek dienen
uitdrukkelijk de operationaliseringen van de departementale prioriteiten en van de opleidingsplannen te worden
opgenomen.
Bij wijze van ‘tussentijdse controle’ hebben de opleidingsverantwoordelijke, het opleidingshoofd of de
departementale directie opnieuw een gesprek, met name een functioneringsgesprek, met de medewerker. Hierin
wordt nagegaan of de gemaakte afspraken (kunnen) worden nagekomen, of er bijkomende ondersteuning nodig
is, waar de vooropgezette doelstellingen moeten worden bijgesteld enzovoort. Na het functioneringsgesprek
volgt dan het evaluatiegesprek. De opleidingsverantwoordelijke, het opleidingshoofd of de departementale
directie voeren het evaluatiegesprek op basis van de persoonlijke functieomschrijving van de medewerker en de
afspraken gemaakt in het functioneringsgesprek. Het evaluatiegesprek kan tegelijkertijd ook als
afstemmingsgesprek gezien worden op basis waarvan men voor de medewerker een (ver)nieuw(d)e
functieomschrijving opmaakt.
De professionalisering van de medewerkers is goed uitgewerkt en past in het beleid van de hogeschool, meer in
het bijzonder in het onderwijsontwikkelingsplan. Daarvoor organiseert de hogeschool interne
vormingsmogelijkheden, zowel voor nieuwe personeelsleden als voor de anderen. Ook is de professionalisering
niet louter overgelaten aan het initiatief van de medewerkers, maar is ze gekoppeld aan operationele
doelstellingen en prioriteiten van het departement. Via ATHENA worden niet alleen de vaktechnische vorming,
maar ook de pedagogische en didactische expertise- en competentieontwikkeling gestimuleerd. Daarnaast
organiseert de opleiding Office management ook ‘in house’ navorming. Daarnaast blijft er ruimte voor de
persoonlijke initiatieven tot navorming.
De commissie heeft aan de hand van de beschikbare documenten kunnen vaststellen dat het personeel
voldoende expertise heeft om het programma adequaat te kunnen invullen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De kwaliteit van het personeel wordt belemmerd door de wijze van allocatie van middelen binnen de
hogeschool en de OBE-problematiek.
466 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie kon vaststellen dat de opleiding de eis tot professionele gerichtheid van haar personeel op
verschillende manieren realiseert. Vooreerst beschikt ze over een aantal taallectoren die ‘native speaker’ zijn.
Vervolgens doet ze een beroep op personeelsleden die in de beroepspraktijk stonden – goed voor de helft van
het personeelsbestand – en op professionals uit diverse beroepssectoren die gastlezingen verzorgen. Het team
voor projecten is zo samengesteld, dat minstens 1 medewerker rechtstreekse banden heeft met het
beroepenveld. De generalisten hebben contact met het beroepenveld via onderzoek in het bedrijfsleven en
begeleiding van stage, eindwerk, seminaries en studiebezoeken.
Het beroepenveld heeft een inbreng in het onderwijs door onder meer personeelsleden in te zetten die werken in
diverse voor de opleiding relevante beroepssectoren. Verder begeleiden professionals de studenten tijdens hun
stage en als externe promotor bij het tot stand komen van het eindwerk. Ten slotte betrekt de opleiding
professionals bij de beoordeling van de studenten. De jury die de presentaties van de eindwerken en de
projecten beoordeelt, bestaat voor de helft uit professionals. Alle projecten worden door een peterbedrijf
begeleid.
Vooral de taallectoren onderhouden nauwe internationale contacten en koppelen die ervaring terug naar de
opleiding. Dat geldt ook voor de lectoren die verantwoordelijk zijn voor het Europaproject en voor het
opleidingsonderdeel Beginselen van interculturaliteit.
Via deelname aan studiedagen en internationale conferenties blijft de opleiding op de hoogte van recente
ontwikkelingen met betrekking tot internationalisering. Ze onderhoudt contacten met hogescholen en
universiteiten en met collega’s uit het buitenland. Het opleidingshoofd en de departementale internationale
coördinator nemen deel aan de internationale conferenties die worden ingericht door organisaties die tot doel
hebben internationale netwerken uit te bouwen (Businet-netwerk, EUMA en SPACE).
De opleiding zoekt – consistent met de opleidingsplannen – naar professionals uit het beroepenveld die via
lezingen en workshops, ook in langere trajecten, hun ervaring willen doorgeven. Eigen lectoren kunnen deze
onderwijsactiviteiten volgen. Zo ontstaat een erg doelgerichte, ‘in house’ navorming, en krijgen eigen
(praktijk)lectoren de kans om nieuwe ontwikkelingen uit het beroepenveld snel te implementeren in de eigen
onderwijsactiviteiten of in het cursusmateriaal. Voor persoonlijke initiatieven tot navorming vanwege de
medewerker blijft uiteraard ruimte. Daarvoor is een procedure ontwikkeld die ertoe moet leiden, dat ook deze
navorming gestroomlijnd wordt met de doelstellingen van de opleiding.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 467

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie formuleert de volgende adviezen om de professionele gerichtheid van het lectorenkorps nog
te versterken:
- Vooreerst kan de opleiding op dit vlak een (financieel) beleid ontwikkelen, dat elke lector stimuleert een
bedrijfsstage mee te maken. Ook kunnen ze beter ingeschakeld worden in de stages.
- De internationale dimensie kan nog versterkt worden door ook beroepsgerichte contacten met het
buitenland uit te bouwen.
Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding Office management beschikt over 13,6 voltijdse eenheden (VTE) onderwijzend personeel. Het gaat
om 28 statutaire personeelsleden van wie er 3 voltijds onderwijs geven en 25 deeltijds. 19 zijn vastbenoemd en 9
werken in tijdelijk dienstverband. Verder werkt er 1 voltijdse eenheid voor de administratieve en technische
ondersteuning van de opleiding. In het academiejaar 2004-2005 deed de opleiding een beroep op 21
gastsprekers.
Momenteel is de verhouding aantal studenten (154) per voltijdse lector 11,32 studenten per lector. De manvrouwverhouding
laat een duidelijk overwicht zien aan vrouwen: de voltijdse lectoren zijn alle drie vrouwen; bij de
deeltijdse lectoren zijn er 8 mannen en 17 vrouwen, wat de verhouding brengt op 8 mannen en 20 vrouwen.
De leeftijdspiramide is gezond: 12 lectoren zijn jonger dan 40 jaar, 12 zijn tussen 40 en 49 jaar oud en 4 lectoren
zijn 50 jaar of ouder.
Door de gesloten enveloppenfinanciering en de decretaal opgelegde extra taken kampt de opleiding Office
management met een minimale omkaderingscoëfficiënt OBE van 1, met een voortdurend en nijpend tekort aan
middelen. Tegelijk is de taakbelasting van de personeelsleden erg gestegen. De wijze van allocatie van middelen
brengt de opleiding bovendien in een concurrentieel nadelige positie ten opzichte van andere hogescholen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
468 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: goed
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is, en dit voor alle
afstudeerrichtingen. De opleiding beschikt over gekwalificeerd personeel en voert een personeelsbeleid dat recht
doet aan het goed functioneren in het onderwijsproces. Het aantal lectoren met praktijkervaring is relatief groot..
Er is aandacht is voor de pedagogische, didactische en vakinhoudelijke vorming van de onderwijsgevenden.
De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom als positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 469

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De toewijzing van een bouwkundige eenheid als thuishaven voor de opleiding Office management op de derde
verdieping van het Zandpoortgebouw ervaart de commissie als positief. De opleiding beschikt over eigen
onderwijsruimten en opleidingsspecifieke lokalen OM, zoals een digitaal talenpracticum, kantoren (opleidingshoofd,
opleidingsteam, opleidingssecretariaat en departementale coördinator INT), een lectorenkamer en een
vergaderzaal. De commissie kon vaststellen dat de infrastructuur goed onderhouden is en schoon oogt. De
infrastructurele faciliteiten voldoen om de opleidingsbehoeften in te vullen en de opleiding haar specifieke
opleidingsdoelstellingen te laten realiseren.
Voor studenten staan faciliteiten ter beschikking, zoals een onthaalbalie, een studentensecretariaat, een
zelfstudiecentrum en vergaderruimten voor de studentenraad en studentenclubs.
Op ruimtelijk vlak is er voor het departement in zijn geheel (vijf campussen) een ruimtelijk structuurplan
ontworpen, dat uitdrukking wil geven aan de idee van een netwerkorganisatie.
De bibliotheek van de KH Mechelen krijgt de verantwoordelijkheid om een vijftal basisfuncties uit te bouwen, die
de opleidingen ondersteunen in de uitwerking van hun onderwijsvisie:
- klassieke bibliotheek- en informatiedienst;
- netwerkbibliotheek;
- virtuele bibliotheek;
- onderwijsleercentrum en studielandschap;
- zelfstudiecentrum.
In samenwerking met enkele andere hogescholen werkt de bibliotheekafdeling aan een digitale cursus
informatievaardigheden. Er is bij de uitvoering van de doelstellingen van de virtuele bibliotheek voldoende, snelle
en gewaarborgde ondersteuning vanuit de dienst Informatica voor de bibliotheek.
De collectie is afgestemd op de curriculuminhouden van de verschillende afstudeerrichtingen. Het
bibliotheekteam ontwikkelt meetinstrumenten om de eigen werking bij de klanten te evalueren.
Het feit dat er departementaal is afgesproken om ICT ook te gebruiken ter ondersteuning van cognitieve en
metacognitieve processen maakt dat de computerfaciliteiten gebonden zijn aan erg expliciet gedefinieerde
vereisten qua hard- en software, beveiliging, onderhoud, ondersteuning, opleiding, organisatie en opbouw van de
intranetstructuur. De externe toegang tot het netwerk is, via een SSL-applicatie, gegarandeerd voor zowel
personeel als studenten. De grote aandacht voor de ICT-uitrusting is terecht, omdat voor Office management een
feilloze vertrouwdheid met al de mogelijkheden van de informaticawereld noodzakelijk is.
Studenten en lectoren signaleren tijdens het gesprek met de commissie dat zij over het algemeen tevreden zijn
over: kopie-, scan- en printmogelijkheden, globale gebruiksvriendelijkheid en de openingsuren van de bibliotheek,
470 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

ICT-faciliteiten, beschikbaarheid van niet-Windowsomgevingen, bereikbaarheid en dienstverlening van een
helpdesk en de oefenmogelijkheid na de lesuren.
De campus is vlot bereikbaar met het openbaar vervoer.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie kon vaststellen dat de opleiding Office management beschikt over een breed uitgewerkt netwerk
en een ruim pakket initiatieven ten behoeve van de studiebegeleiding.
De opleiding Office management beschikt over een duidelijke visie en een beleid op het vlak van
studiebegeleiding, die verwoord zijn in de visietekst ‘Verandering in evolutie’, waarin de studiebegeleiding een
van de vijf prioriteiten is. De drie componenten ‘communicatie’, ‘begeleiding’ en ‘responsabilisering’ werden
uitgewerkt door de hogeschoolwerkgroep Studie- en studentenbegeleiding, in samenwerking met de
verschillende opleidings- en communicatieverantwoordelijken.
De toeleiding en instroombewegingen zijn gericht op het informeren van abituriënten en kandidaatstudenten met
behulp van verschillende informatiematerialen, zoals folders, cursussen, projectresultaten en dergelijke. De
informatiekanalen zijn onder andere direct mailing, de SID-in beurzen, de inleefdagen en de managementgamesdagen.
Het materiaal bestaat uit een algemene infofolder, opleidingsfolders en -tabellen, cursussen, boeken,
curricula, academische kalender, infobundel studie- en studentbegeleiding, resultaten uit metingen, eindwerken,
projectresultaten…
Daarnaast zijn er nog de abituriënten- en informatiedagen, het intakegesprek, de infogesprekken en e-
mailcommunicatie met het opleidingshoofd en de eerstejaarsbegeleider, het intakegesprek enzovoort.
Vóór de abituriënt zich inschrijft, neemt hij deel aan een intakegesprek, dat bestaat uit een informatief én een
reflectief gedeelte. De gegevens worden geïntegreerd in een databank van het studentvolgsysteem.
De instroombegeleiding bestaat uit de organisatie van de onthaalweek (onder meer met de introductiemodule
informatica en deskresearch).
De studiebegeleiding wordt gedragen door alle lectoren voor vakspecifieke studiebegeleiding, groepscoördinatoren
en eerstejaarsbegeleiders, groepsafgevaardigden van studenten, studiebegeleiders, ombudsman
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 471

(geïntegreerd in departementale studiebegeleiding) en studentenbegeleiders/STiPpers. Er is een duidelijke
omschrijving van de ombudstaken.
Voor de studiebegeleiding worden begeleidingsuren geprogrammeerd voor onder meer talen, economie en
boekhouden. De contacten hebben plaats in hele, halve of geclusterde groepen. Ook kunnen lectoren studenten
expliciet uitnodigen. Vaak komen studenten op eigen initiatief.
De opleiding organiseert ook specifieke begeleidingsactiviteiten op vaste momenten tijdens het jaar:
informatiesessies over het onderwijs- en examenreglement, een niet verplicht individueel reflectiegesprek over de
studiemethode, de studietest SMART, een globale infoavond voor ouders, examenresultaten en
rapportbespreking, een inkijkdag na de mededeling van de resultaten in juni, exitgesprekken,
studentvolgsysteem…
De opleiding begeleidt de eigen studenten die willen deelnemen aan een internationaal programma en een
buitenlandse stage, evenals inkomende buitenlandse studenten. Er wordt een gefaseerde procedure gebruikt
voor de voorbereiding van een buitenlands verblijf van een student (infoavond, kandidaatstelling, aanvaarding,
voorbereidingsdag, programmabepaling, opvolging, terugkeer, evaluatie). Bijna een kwart van de derdejaars
Office management vervult een deel van zijn studies in het buitenland. Het ZER vermeldt dat er voor Office
management geen inkomende buitenlandse studenten zijn.
’t Stip (studenteninformatiepunt) biedt psychosociale begeleiding aan, groepstrainingen rond studiemethodiek en -
planning en zorgt voor de financiële ondersteuning. Het begeleidt studenten bij het aanvragen van
studietoelagen, renteloze leningen en het houdt ook een huisdatabank bij (voor kotstudenten).
De opleiding organiseert jaarlijks een evaluatie door de Stu²Be-HW&BK van het hele inschrijvingsproces (het
informatieve en het administratieve gedeelte). Die evaluatie leidt tot bijstellingen met het oog op de volgende
inschrijvingsperiode, zowel qua procedures als gebruikte documenten. Voorts organiseert de opleiding bij de
eerstejaarsstudenten jaarlijks een tevredenheidsenquête over een aantal items in verband met studiebegeleiding
en onthaal. Ook de inleidende module werd bevraagd.
Aan de hand van de beschikbare documenten en uit de gesprekken stelt de commissie vast, dat de
informatievoorziening en studiebegeleiding met het oog op studievoortgang effectief is en aansluit bij de
behoeften van de student.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie stelt vast dat de opleiding zich bijzonder inspant voor de begeleiding van de studenten. Ze
vindt dat het, omwille van de zware taakbelasting van de medewerkers, zinvol zou zijn om de effectiviteit
van al die maatregelen en inspanningen te onderzoeken.
472 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: voldoende
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: goed
is de commissie van mening dat de voorzieningen voldoen aan de basiskwaliteit, en dit voor alle
afstudeerrichtingen. Er zijn voldoende en adequaat uitgeruste lokalen. Er is aandacht voor didactisch materiaal.
Het mediatheekbeleid is doelgericht. Er is een goede ICT-ondersteuning. De toewijzing van een specifieke
lokalen voor Office management als ‘thuishaven’ is sterk. Op het vlak van studiebegeleiding is er een ruim pakket
initiatieven ten behoeve van de informatievoorziening en de studiebegeleiding. Er wordt veel aandacht besteed
aan de instroom, onder meer via intakegesprekken. De studenten worden goed begeleid bij hun buitenlandse
stage. Het oordeel over dit onderwerp is daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 473

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie kon vaststellen dat de kwaliteitszorg van de opleiding Office management stevig verankerd zit in
het beleid van de hogeschool. De kwaliteitszorg wordt immers gestuurd, rekening houdend met de missie van de
hogeschool, door beleidsplannen die strategische doelen en prioriteiten formuleren. Het opleidingsplan geldt als
de kern van het IKZ-systeem en is het instrument om beleid en doelstellingen te realiseren. Dat wordt uitgewerkt
voor een periode van vier jaar. Naast het opleidingsplan zijn er nog het project- en evaluatieplan, het
samenwerkingsplan, het communicatieplan en het navormingsplan.
Het stappenplan ‘Van de SWOT-analyse naar het opleidingsplan’ is de leidraad voor de voorbereiding van het
opleidingsplan. De opleiding voert daarvoor een zelfanalyse uit via een gestandaardiseerd instrument voor
zelfevaluatie, Proza. Het opleidingsteam en de opleidingsraad bespreken de gapanalyse; het opleidingshoofd
duidt doelstellingen aan en zeven verbetertrajecten (met laagste score) in functie van specifieke noden. Na een
departementale screening (verticaal en horizontaal) stelt het opleidingsteam een voorontwerp van project- en
evaluatieplan, op dat wordt voorgelegd aan de opleidingsraad.
Voor een aantal domeinen, zoals het beleidsplan en de oriëntatie van het leerproces, geldt de PDCA-cyclus als
sturende methodiek.
Het is typerend voor de opleiding dat de verantwoordelijkheid voor kwaliteitszorg niet in een staforgaan zit maar in
de lijn, de opleiding zelf. De opleidingsraad en het opleidingsteam zijn verantwoordelijk voor de implementatie en
opvolging van het kwaliteitsbeleid in de opleiding.
De commissie kon de meetinstrumenten en de resultaten van de metingen inkijken. Daaruit blijkt dat de opleiding
regelmatig aspecten van haar kwaliteit bevraagt. Voor een aantal bevragingen is een periodieke bevraging
opgenomen in het beleidsplan. Zo wordt het opleidingsplan zowel kwalitatief als kwantitatief op een degelijke
manier onderzocht. De jaarlijkse tussentijdse evaluatie en rapporteringen laten toe om bij veranderende
omgevingsfactoren de opleidingsplannen bij te stellen.
De opleiding organiseert rechtstreekse bevragingen bij personeel, studenten, alumni en het beroepenveld over
onder meer de inhoud van het opleidingsprogramma (zoals workshops, modularisering, project, onderwijs en -
concept), eerstejaarsbegeleiding (bijvoorbeeld de onthaalweek), studeerbaarheid en studierendement
(bijvoorbeeld studietijdmetingen), professionele inzetbaarheid van afgestudeerden (bijvoorbeeld relevantie van
eindcompetenties, tevredenheid eerste werkgevers), de stagebegeleiding….
Aanbevelingen ter verbetering:
/
474 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot
de realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding Office management organiseert, begeleidt, omkadert en volgt de doelstellingen op van het projecten
evaluatieplan. De opleidingsraad en het opleidingsteam bewaken de uitvoering van projectplannen. Zij maken
hierbij gebruik van input van studenten, individuele lectoren, vakgroepen en van het beroepenveld. Uit de
beschikbare documenten kon de commissie afleiden, dat de verbeteracties opgezet worden in functie van de
streefdoelen.
De opleiding blijkt onmiddellijk in te grijpen op het moment dat ze vaststelt dat ze de streefdoelen niet zal halen.
Daarom wordt het opleidingsplan ook tussentijds geëvalueerd. Naar aanleiding van deze evaluatie startte de
opleiding in 2002-2004 bijkomende projecten op en werden projecten geherdefinieerd. Verder leidde informatie
verkregen naar aanleiding van onder meer stage- en eindwerkbegeleiding en -jurering tot concrete verbeteringen
in het curriculum.
De opvolging van het opleidingsplan gebeurt in vakgroepen, de opleidingsraad en de opleidingsvergadering.
De commissie kan uit de gesprekken met de leidinggevenden van de opleiding en met de lectoren afleiden, dat in
de opleiding een klimaat heerst van permanente verbetering en professionalisering. Bovendien wordt de
commissie geconfronteerd met een zodanige veelheid aan experimenten en bijsturingen, dat ze zich afvraagt of
dat alles niet een te zware druk legt op de lectoren, die toch al sterk gemotiveerd met hun opdrachten bezig zijn.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om de goede praktijken en de positieve resultaten van experimenten en
vernieuwingen te consolideren en een periode van rust in te bouwen, om de draaglast van het personeel niet
verder te verhogen. De positieve motivatie van al de medewerkers dient beschermd te worden tegen burnout.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 475

Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie stelt vast dat alle geledingen van de opleiding betrokken worden bij de realisatie van het
opleidingsplan en bij de kwaliteitszorg.
De studenten zijn vertegenwoordigd in de studentenraad, de academische raad en de departementale raad;
per studentengroep is er een groepsafgevaardigde (GAF), die overlegt met het opleidingsteam. Alle studenten
worden rechtstreeks bij kwaliteitszorg betrokken via tevredenheidsenquêtes (kwantitatief) en de gestructureerde
eerstejaarsbegeleiding.
De opleiding beschikt over verschillende groepen die een verantwoordelijkheid dragen in de realisatie en de
kwaliteitsbewaking van het opleidingsplan: de opleidingsvergadering, de staf, de uitgebreide staf, de
opleidingsraad, de vakgroepen, de GAF’s, (groepsafgevaardigden van de studenten), de adviesraad
(vertegenwoordigers van het beroepenveld) en het opleidingsteam. Deze groepen zijn bijzonder belangrijk voor
de informatie- en ideeëndoorstroming binnen de opleiding.
De opleidingsraad bewaakt de inhoud, de kwaliteit en het actualiteitsgehalte van het hele opleidingscurriculum en
het opleidingsplan. Via vakgroepen en opleidingsvergaderingen zijn lectoren actief betrokken bij kwaliteitszorg.
Het werkveld is via de adviesraad betrokken bij de kwaliteitszorg. De commissie meent echter dat het werkveld
wellicht nog actiever betrokken kan worden bij het kwaliteitsgebeuren. Het werkveld geeft in de gesprekken met
de commissie immers te kennen, dat het meer zou willen communiceren over bijvoorbeeld de inhoud van de
projecten. Anderzijds reageerden de stagebedrijven met een lage respons op de uitnodiging voor een
introductiesessie op de stages in de school.
Het minst betrokken bij het kwaliteitsgebeuren zijn de alumni. In de gesprekken met de studenten kon de
commissie vaststellen dat zij niet vertrouwd zijn met de methodiek en de terminologie van kwaliteitszorg.
Aanbevelingen ter verbetering:
- Om de studenten meer vertrouwd te maken met de methodiek en de terminologie van kwaliteitszorg
adviseert de commissie de opleiding om de kwaliteitszorg ook in minstens enkele opleidingsonderdelen als
thema aan bod te brengen.
- Bovendien adviseert ze de opleiding dringend om initiatieven te nemen om een alumniwerking te
organiseren.
476 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van het oordeel over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: goed
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende
is de commissie van mening dat de interne kwaliteitszorg in alle afstudeerrichtingen voldoet aan de basiskwaliteit.
De opleiding beschikt over een kwaliteitszorgsysteem. Zij organiseert periodieke bevragingen georganiseerd op
diverse terreinen wat het onderwijs betreft, met relevante doelgroepen. De uitkomsten van de evaluaties vormen
de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen. Studenten, lectoren en werkveld worden betrokken bij de
interne kwaliteitszorg. Het oordeel van de commissie is daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 477

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1
Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding beschikt over gegevens van een studie die het niveau van de tot nu toe gerealiseerde output in kaart
brengt. Bovendien voerde de opleiding onderzoek in het beroepenveld ter aanvulling en updating van de beroepsen
opleidingsprofielen en om haar projecten te stofferen. Daarnaast werden de eindcompetenties gewogen en
gevalideerd door verschillende belanghebbenden, onder wie het beroepenveld. De resultaten van die studies zijn
als input gebruikt voor de omvorming van het curriculum.
De commissie beoordeelt de eindwerken die ze heeft nagekeken als goed tot voldoende. Het Small Business
Project als eindwerkproject ziet ze als een zinvolle vervanging van het vroegere eindwerk, omdat het de integratie
van de theorie met de praktijk realiseert. Ook de manier waarop de stage wordt georganiseerd, beschouwt ze als
een waardevolle manier die ervoor zorgt dat de studenten de nagestreefde competenties aan het einde van de
opleiding kunnen verworven hebben.
De opleiding hanteert stage en eindwerk als een erg directe voorbereiding van de studenten op de instap in het
werkveld. Daarnaast organiseert de opleiding ook een programma met de volgende topics: assertiviteitstraining,
de dag rond solliciteren (Excel Careers of Secretary Plus) met een panelgesprek (met vertegenwoordigers van
het beroepenveld) en een workshop waarin feedback wordt gegeven over het cv, een vorming over de
sollicitatiebrief en het sollicitatiegesprek in drie vreemde talen, en een jobinfobeurs waar bedrijven laatstejaars
kunnen rekruteren en directe feedback geven over de meegebrachte sollicitatiebrief.
In het kader van de internationale dimensie heeft de opleiding Office management geen inkomende buitenlandse
studenten en geen uitgaande lectoren.
In de gesprekken met het werkveld stelt de commissie een erg grote tevredenheid vast met de competenties van
de afgestudeerden. Ze bereiken het voorgestelde eindniveau.
De afgestudeerden en de vertegenwoordigers van het werkveld bepaalden de volgende sterke punten van de
opleiding:
- de inzetbaarheid van de afgestudeerden;
- de zin voor initiatief;
- hun zelfstandigheid;
- het gebruik van informaticasystemen;
- het opzoeken en verwerken van informatie;
- het beschikken over een goede houding in het bedrijf;
- hun talenkennis.
478 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

Zowel uit de gesprekken met de alumni als uit de bevraging van de afgestudeerden, onthoudt de commissie een
grote tevredenheid met de genoten opleiding.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt, op basis van de gesprekken met afgestudeerden en het werkveld, dat de opleiding een
nog verder doorgedreven aandacht voor de kwaliteit van vreemde talen zou integreren, en meer in het
bijzonder van het Frans.
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van rendementscijfers per studiegebeid en/of opleiding over de
jaren heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45
en de 50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als de situatie per opleiding of
studiegebied. Daardoor kan de opleiding voor het onderwijsrendement geen streefcijfers formuleren, in
vergelijking met relevante andere opleidingen.
De opleiding Office management hanteert streefcijfers (op basis van studies, studiedagen en jaarverslagen) voor
de beoordeling van haar onderwijsrendement. De streefcijfers betreffen: instroomverdeling, generatie-instroom,
slaagcijfers, gemiddelde doorlooptijd, drop-out, internationalisering en doorstroom zonder vertraging. De opleiding
bereikt deze streefcijfers voor alle aspecten, behalve voor de slaagcijfers.
Het gemiddelde slaagcijfer (op basis van alle inschrijvingen) over de laatste vijf jaar is 58,2 %. Vijf jaar geleden
bedroeg het nog 79 %, maar sindsdien daalde het tot 49 % vorig jaar.
Als indicator voor studeerbaarheid gebruikt de opleiding de gemiddelde doorlooptijd en als richtcijfer accepteert
ze een gemiddelde van maximum 3,5 jaar.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 479

Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: goed
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
is de commissie van mening dat het onderwijsrendement voldoet aan de basiskwaliteit voor alle
afstudeerrichtingen. De visitatiecommissie heeft vastgesteld dat de opleiding haar doelstellingen voldoende
realiseert en breed inzetbare afgestudeerden Office management aflevert. Er is een algemene tevredenheid bij
de afgestudeerden en het werkveld. Het oordeel van de commissie is daarom positief.
Globaal oordeel
De commissie heeft de visitatie voorbereid op basis van het zelfevaluatierapport en de bijlagen. De commissie
spreekt haar waardering uit voor de kwaliteit van het zelfevaluatierapport. Het is vlot leesbaar en heeft een fraaie
lay-out. Opvallend is verder de vaak eigen specifieke terminologie. Het rapport geeft consequent blijk van een
kritische opstelling tegenover de opleiding, met aandacht voor sterke en verbeterpunten. Het geeft een accuraat
beeld van de opleiding zoals de commissie die heeft kunnen vaststellen. De voorgeschreven omvang werd
evenwel overschreden.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage bij het bezoek,
- de opgevraagde documenten,
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.
Op basis van de oordelen over:
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende
- Onderwerp 2 Programma: voldoende
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle afstudeerrichtingen gewaarborgd is.
De commissie beoordeelt de opleiding daarom positief.
480 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n

score facet score
onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
Facet 2.8: Masterproef
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
goed
goed
voldoende
voldoende
excellent
OK
voldoende
voldoende
voldoende
niet van
toepassing
goed
goed
voldoende
voldoende
voldoende
goed
goed
voldoende
voldoende
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
- Management assistant
- International business communicator
1
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l M e c h e l e n | 481

482 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

2.13 Katholieke Hogeschool Sint-Lieven
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding
De Katholieke Hogeschool Sint-Lieven ontstond in 1995 uit een fusie van acht Oost-Vlaamse hogescholen. In
totaal biedt de hogeschool vandaag 20 professionele en academische bacheloropleidingen aan, alsook de master
in de Industriële wetenschappen. Op 1 februari 2004 telde de hogeschool ongeveer 4 500 studenten en meer dan
500 personeelsleden.
Katholieke Hogeschool Sint-Lieven telt vier departementen: het departement Industrieel ingenieur en drie
regionale departementen: departement Aalst, departement Sint-Niklaas en departement Gent. De opleiding Office
management maakt deel uit van het departement Aalst en is gevestigd op de campus Dirk Martens.
De wortels van de opleiding Office management gaan terug tot 1964. In dat jaar werd in Wetteren de opleiding
Secretariaatsbeheer, optie/afstudeerrichting Medisch secretariaat opgericht. In september 1996, één jaar na de
oprichting van de fusiehogeschool Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, werd het aanbod binnen
Secretariaatsbeheer uitgebreid met de optie/afstudeerrichting Secretariaat-talen.
Sinds 11 juli 2002 maakt de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven deel uit van de Associatie K.U.Leuven. Deze telt
acht hogescholen die een bacheloropleiding Office management aanbieden: KaHo Sint-Lieven, KH Kempen, KH
Limburg, KH Brugge-Oostende, KH Leuven, KH Mechelen, KATHO en WENK. Met deze partners wordt nu aan
een nieuwe toekomst gebouwd.
Op personeelsvlak nam de studiegebiedcoördinator, die in de periode 1994-2004 verantwoordelijk was voor de
opleiding, op 1 februari 2004 afscheid. Zij werd aangesteld als kwaliteitscoördinator van De Katholieke
Hogeschool Sint-Lieven. Aan het hoofd van de opleiding Office management werd zij opgevolgd door Leo
Jansegers, die eerder verantwoordelijk was voor de optie/afstudeerrichting Secretariaat-talen. Op 1 februari 2004
telde de opleiding 106 studenten, onder wie er 49 de opite/afstudeerrichting Medisch secretariaat volgen en 57
Secretariaat-talen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 483

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding is in het verleden steeds uitgegaan van een beroepsprofiel dat samen met het werkveld werd
opgesteld. Van daaruit werd binnen de missie van de hogeschool, in samenspraak met de opleidingsadviesraad
een opleidingsprofiel ontwikkeld dat hieraan tegemoetkwam. Tenslotte gaf de opleiding inhoudelijk vorm aan dit
opleidingsprofiel via het opleidingsprogramma. De omvorming van graduaatsopleiding naar bacheloropleiding
heeft op het vlak van de doelstellingen voor ingrijpende wijzigingen gezorgd. De opleiding werd als het ware
herdacht vanuit de verantwoordelijkheden waarvoor de moderne management assistant daadwerkelijk instaat.
Het accent is daarbij verschoven van hoofdzakelijk kennis en vaardigheid naar een meer geïntegreerd inoefenen
van zowel algemene als beroepsgerichte en beroepsspecifieke competenties.
De commissie stelt vast dat De Katholieke Hogeschool Sint-Lieven een stimulerende leer- en leefomgeving wil
bieden, die mensen opleidt tot competente management assistants, die vlot kunnen ingeschakeld worden in de
diverse sectoren van zowel de profit- als de non-profitsector. De opleiding wil professionelen vormen die zowel
zelfstandig als in teamverband kunnen functioneren. De afgestudeerde wordt in dit concept gezien als een
beginnende beroepsbeoefenaar die verscheidene rollen beheerst: viertalige communicator, informatiebeheerder,
regelaar van sociaal verkeer, facilitator en coördinator. Binnen elke rol worden vervolgens een drie- tot viertal
subcompetenties gedefinieerd, die de kern van de opleiding uitmaken.
Op het vlak van algemene competenties is de beginnende beroepsbeoefenaar bereid en in staat om:
- zijn competenties door zelfstudie en navorming permanent te ontwikkelen;
- informatie zelfstandig en kritisch te verwerven en verwerken;
- kritisch te reflecteren op het eigen werk en de werkomgeving;
- in een klein team leidinggevende taken te vervullen;
- als lid van een team volwaardig op te treden in de hieronder beschreven rollen en erop gericht anderen te
helpen hun doelen te bereiken;
- creatief en flexibel op te treden ten aanzien van interne en externe klanten;
- deontologisch te handelen in de professionele context;
- op te komen voor zichzelf en de rechten van anderen;
484 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

- om te gaan met multiculturele aspecten in een (internationale) werkomgeving.
Daarnaast voegde de opleiding zelf een tiende algemene competentie toe:
- zich klantgericht op te stellen en snel en effectief in actie te komen als er om hulp of dienstverlening
gevraagd wordt.
De door de commissie bevraagde opleidingscoördinatoren verduidelijkten de rol van ‘regelaar van sociaal
verkeer’. Het blijkt dat deze vooral betrekking heeft op het bemiddelen bij conflicten. Er wordt benadrukt dat de 9
overkoepelende algemene competenties in alle rollen terugkeren.
Het competentieprofiel is opgesteld op basis van en met referentie naar :
- de visie van de Associatie KUL;
- een bevraging bij werkgevers en stagebedrijven;
- competentielijsten gebruikt door werkgevers (onder meer Volvo Cars);
- gespecialiseerde literatuur.
Het competentieprofiel werd getoetst bij de opleidingsadviesraad (OAR), waarin werkgevers vertegenwoordigd
zijn. Het competentieprofiel werd ook getoetst bij de partneropleidingen. Met de associatiepartners werd in 2004
een consensus bereikt rond een gezamenlijk competentieprofiel voor de bacheloropleiding Office management
binnen de associatie. Via een nieuwe bevraging wordt binnen de associatie getoetst of de weerhouden
doelstellingen als valabel worden aanvaard door het werkveld.
De commissie heeft de doelstellingen gelezen en vindt deze duidelijk en transparant. De doelstellingen zijn
bepaald per opleidingsonderdeel. Veel aandacht wordt besteed aan het duidelijk overbrengen van competenties.
Al deze aspecten worden goed gecommuniceerd aan de studenten via de studiegids (bijlage). De door de
visitatiecommissie gehoorde studenten bevestigen, dat de ECTS-fiches per opleidingsonderdeel worden
overlopen bij de jaarlijkse introductiedag en bij de eerste lessen. De doelstellingen worden per onderdeel
geformuleerd.
De commissie stelt vast dat er geen afzonderlijke doelstellingen zijn geformuleerd voor de afstudeerrichting
Medisch secretariaat. Het competentieprofiel van de bachelor Office management geldt zowel voor de
afstudeerrichting Medisch secretariaat als Secretariaat-talen.
De opleiding heeft met de partneropleidingen Medisch secretariaat van de Associatie K.U.Leuven eind 2004
verder overleg gepleegd over de eigenheid van deze afstudeerrichting, waarbij werd nagegaan of er speciaal voor
deze richting doelstellingen moesten worden toegevoegd. De conclusie was dat dit niet noodzakelijk is. Het
competentieprofiel van de bachelor Office management geldt voor de beide afstudeerrichtingen Secretariaat-talen
en Medisch secretariaat. De unieke context waarin de medisch secretaris/secretaresse zijn/haar beroepsrollen
opneemt, vraagt wel een aangepaste uitwerking van de notie ‘beroepsspecifieke context’ in aparte
opleidingsonderdelen.
De opleidingscoördinatoren waarmee de commissie gesproken heeft, verklaren zich te herkennen in het
competentieprofiel van de bachelor Office management. Uiteindelijk vormt ook elk ziekenhuis een
bedrijfseconomische omgeving. In de afstudeerrichting Medisch secretariaat wordt de medische terminologie in
zekere zin als vijfde taal beschouwd.
De commissie is van mening dat de doelstellingen overeenstemmen met de decretale eisen en heeft kennis
genomen van de kruistabel competenties/opleidingsonderdelen. Het is een goede aanzet om de doelstellingen te
vertalen in een opleidingsprogramma maar het moet nog verder verfijnd worden.
De commissie heeft kennis genomen van het onderwijsontwikkelingsplan 2003-2006 op hogeschoolniveau,
waarmee de opleiding met centrale ondersteuning verder geoptimaliseerd wordt. Uit dit plan blijkt een duidelijke
toekomstvisie, waarbij een aantal concrete actielijnen zijn uitgetekend: uitschrijven en implementeren van een
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 485

vernieuwde onderwijsvisie, onderwijskundige professionalisering, verdere uitbouw van de interne en externe
kwaliteitszorg, flexibilisering, curriculumontwikkeling, innovatieve werkvormen en leermiddelen, studie- en
studentenbegeleiding, internationale samenwerking, permanente en posthogeschoolvorming.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt aandacht voor de eigen identiteit van de beide afstudeerrichtingen in het eerste
gemeenschappelijke jaar.
Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het werkveld wordt betrokken bij het opstellen van het beroepsprofiel. Centraal staat het integreren van
algemene, beroepsgerichte en beroepsspecifieke competenties. De door de commissie bevraagde
vertegenwoordigers van het werkveld verklaren vooral op informele wijze betrokken te worden bij de opbouw van
de opleiding (bijvoorbeeld naar aanleiding van stage-evaluaties). Er zijn nauwe contacten met lectoren om het
praktische nut van bepaalde opleidingsonderdelen (bijvoorbeeld algebra) te toetsen aan de realiteit van het
werkveld. Ook bij het updaten van cursussen wordt het werkveld geconsulteerd. Een formeel ontmoetingsmoment
is de uitnodiging van het werkveld voor de opleidingsadviesraad.
De commissie is van mening dat de competenties van het domeinspecifiek referentiekader terug te vinden zijn in
de opleidingsdoelstellingen.
De opleiding geeft er blijk van dat ze belang hecht aan de competentie meertalige communicator door zowel Duits
als Spaans aan te bieden. De commissie stelde aan de opleidingscoördinatoren de vraag of Duits echt
functioneel is voor de afstudeerrichting Medisch secretariaat. Ze zijn van mening dat een sterke taalrichting in de
beide afstudeerrichtingen echt nodig is. Het werkveld pleitte zelfs voor kennis van Spaans (cfr. De aanwezigheid
van een Spaanse cardioloog in Aalst). Ook in de ziekenhuizen is de internationalisering aanwezig. Bovendien is
het actieterrein van medisch secretaris/secretaresse ruimer dan de ziekenhuissector.
De profilering naar de afstudeerrichting Medisch secretariaat sluit perfect aan bij de lokale situatie. De
opleidingscoördinatoren verduidelijkten aan de commissie, dat er voldoende contacten buiten de regio zijn. Zo
wordt voor het afstudeerproject onder meer samengewerkt met andere regio’s en werken er heel wat
afgestudeerden buiten de regio Aalst (bijvoorbeeld in Roeselare, Knokke, Dendermonde, de Westkust…).
486 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

De commissie heeft bij de lectoren gepolst naar de bekendheid met het domeinspecifiek referentiekader. De
lectoren algemene opleidingsonderdelen bevestigen, dat het domeinspecifiek referentiekader sinds vorig jaar
herhaaldelijk en in al zijn facetten besproken werd in de opleidingsraad. Het is een referentie bij de lessen: het
competentieprofiel is recent en nieuw, maar sinds vorig jaar worden de ECTS-fiches telkens bij de eerste les
besproken. Ook de lectoren van specialisatieopleidingsonderdelen verklaren dat het domeinspecifiek
referentiekader frequent wordt gebruikt (vertrekpunt opstelling ECTS-fiche). Het domeinspecifiek referentiekader
staat overigens op Toledo.
Er gebeurde geen internationale bench marking in de strikte zin van het woord, omdat er op hoger
onderwijsniveau geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wél een
vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding
vooral bedoeld voor technisch uitvoerende functies. Internationale bench marking is dus niet mogelijk.
Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en
Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde opleidingen.
Aanbevelingen ter verbetering
- Studenten krijgen zowel Spaans als Duits. De commissie vraagt erover te waken, dat dit niet te zwaar wordt
voor de studenten.
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie: voldoende
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: goed
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten en dit voor alle afstudeerrichtingen. De doelstellingen zijn tot stand gekomen via
overleg met interne en externe actoren. De eindkwalificaties worden getoetst bij het relevante beroepenveld via
de opleidingsadviesraad. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 487

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleidingsdoelstellingen zijn omgezet in een curriculum dat de studenten alle mogelijke kansen geeft zich te
ontwikkelen, via duidelijke informatie op alle gebieden, ze een stimulerende leeromgeving aanbiedt (onderwijs is
een groeiproces) en de leerprocessen afstemt op de professionele realiteit (werkveld betrekken, onder andere via
bevragingen en vergaderingen over competenties, concrete probleemsituaties aanbieden, praktijkgericht,
internationaal denken, zelfstandig en kritisch denken – persoonlijk en teamgericht, levenslang leren, flexibilisering
en individuele leertrajecten).
Het curriculum is evenwichtig opgebouwd rond 5 pijlers: talen, informatica, organisatie, ondersteunende
opleidingsonderdelen (recht, economie, accountancy) en praktijk, waarbij het zelfstandig leren geleidelijk
toeneemt en het teamgericht handelen gestimuleerd wordt.
Het eerste jaar wordt beschouwd als een basisjaar, waarin vooral een brede talen- en informaticakennis wordt
bijgebracht. Daarnaast brengt een aantal onderdelen kennis en inzicht bij van de bedrijfseconomische context
waarin het latere beroep wordt uitgeoefend. Nog in het eerste jaar maken de studenten kennis met de
fundamenten van team- en projectwerk.
Vanaf het tweede jaar werkt men naar de afstudeerrichting toe. De studenten maken meer kennis met het
arbeidsveld, via bedrijfsbezoeken, gastlectoren en projecten. Het accent verschuift van kennis naar
vaardigheden; de studenten leren en experimenteren in een veilige omgeving met belangrijke beroepsvaardigheden.
In het derde jaar staat de praktijk centraal. De studenten verwerven de laatste beroepsgerichte vaardigheden,
starten een afstudeerproject op en gaan op stage in binnen- of buitenland.
Na de stage stappen de studenten gedurende de laatste 6 weken van hun opleiding in een afstudeerproject. In de
richting Secretariaat-talen werken de studenten communicatieopdrachten uit voor bedrijven in een ‘small business
project’. In Medisch secretariaat wordt in opdracht van één of meer ziekenhuizen gewerkt aan een relevante
opdracht (bijvoorbeeld rond een obesitaskliniek).
Het eerste jaar is voor beide afstudeerrichtingen identiek voor 55 van de 60 studiepunten. Secretariaat-talen krijgt
er voor de resterende 5 studiepunten een vijfde taal bij (Spaans); Medisch secretariaat een pakket medische
vorming.
488 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

Studenten krijgen zowel Spaans als Duits, zonder te kunnen kiezen. De lectoren van specialisatieopleidingsonderdelen
die door de commissie gehoord werden, verklaren dat vooral de studenten die de
afstudeerrichting Secretariaat-talen volgen erg gemotiveerd zijn voor talenkennis, eerder dan voor andere
opleidingsonderdelen. De beide talen worden als basispakket aangereikt, waarmee ze later in het werkveld aan
de slag kunnen. Vanaf het tweede semester vinden interactieve oefeningen op pc plaats. De talenkennis wordt
communicatief en functioneel opgevat. Het accent ligt op oefeningen, zelfstandig werken en zelfstudie.
De lectoren die de commissie gezien heeft, verduidelijken dat de woordenschat die in het eerste jaar nog
algemeen beroepsgericht is, in de volgende studiejaren steeds specifieker wordt. Bij de opleidingsonderdelen
Spaans en Duits ligt het accent in het eerste jaar op grammatica; vanaf het tweede jaar wordt de focus gericht op
het medisch beroepenveld (Medisch secretariaat) en het bedrijfsleven (Secretariaat-talen). De taalvaardigheid
wordt dan ontwikkeld in de bedrijfscontext.
In de afstudeerrichting Medisch secretariaat wordt het opleidingsonderdeel medische terminologie pas gedoceerd
nadat het is ingebed in een logisch geheel (basisvorming in het eerste jaar is anatomie en pathologie; in deze
opleidingsonderdelen zit al heel wat medische terminologie vervat).
De commissie is van mening dat de opleidingsdoelstellingen adequaat omgezet zijn in het programma, dat de
studenten de kans geeft om de eindkwalificaties te realiseren. Ze heeft kennis genomen van de kruistabel
competenties/opleidingsonderdelen. Het is een goede aanzet om de doelstellingen te vertalen in een
opleidingsprogramma, maar het moet nog verder verfijnd worden.
Voor elk opleidingsonderdeel is er een ECTS-fiche die geldt als contract met de student. De ECTS-fiche beschrijft
zowat alles wat de student moet weten. De Katholieke Hogeschool Sint-Lieven speelde op dit vlak een
pioniersrol. De fiche bevat het aantal studiepunten, de beginsituatie van de student, de doelstellingen, de
leerinhouden, de werkvormen, de wijze van evalueren, de leermiddelen en de lectoren. De commissie heeft
vastgesteld dat de studenten effectief met ECTS-fiches en kruistabellen werken.
De uitvoering van het opleidingsprogramma wordt door de studenten via 4 à 5 bevragingen geëvalueerd. Om de
drie jaar wordt hen ook gevraagd de lectoren te beoordelen. Die beoordeling wordt ook besproken in de
plannings-, functionerings- en evaluatiegesprekken. De commissie waardeert in het bijzonder de studiegids,
waarin abituriënten zowat alle informatie vinden die ze nodig hebben.
De omschakeling naar de bachelorstructuur gaf in 2002 aanleiding tot een grondige doorlichting van alle
opleidingsonderdelen. Een kruistabel vermeldt per opleidingsonderdeel de competenties die aangeboden,
geoefend en geëvalueerd worden. De lectoren van specialisatieopleidingsonderdelen met wie de commissie
gesproken heeft, benadrukken dat de bachelorgraad een stimulans vormt om bijzondere aandacht te besteden
aan het mondelinge en schriftelijke taalgebruik van de studenten (onder andere zorg voor correcte e-
mailcommunicatie, onthaal, presentaties…).
De omvorming naar een competentiegericht programma en de contacten met het werkveld en andere
betrokkenen (studenten, afgestudeerden, partnerhogescholen) leidden tot nieuwe accenten in het programma,
onder andere naar minder hoorcolleges (gemiddeld 30 %), meer zelfstandig leren, begeleiding en practica, meer
vakoverschrijdende projecten, een afstudeerproject na de stage, etc. In dit hele proces staan communicatie en
vorming centraal. De door de commissie ondervraagde verantwoordelijken onderwijsontwikkeling hebben erop
gewezen dat in de recente strategische doelstellingen het accent onder andere wordt gelegd op meer interactieve
hoorcolleges, het opdrijven van de contacten met het werkveld, de ontwikkeling van multimedia, de praktijk in het
laatste opleidingsjaar uitbreiden naar een half jaar.
De commissie stelde vast dat er ook inspanningen geleverd worden om vakoverschrijdende vaardigheden in te
oefenen (PowerPoint wordt bijvoorbeeld gebruikt bij de presentatie van verslagen, taalcursussen e.d.).
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 489

De internationale dimensie van het programma wordt vooral via het talenonderwijs gerealiseerd. De commissie
vestigt de aandacht op het feit andere internationale aspecten in het programma praktisch geheel ontbreken.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding is sterk praktijkgericht, en in het programma vertaalt zich dat als volgt:
- het aanleren van actuele beroepskennis (bijvoorbeeld: nieuwste de Office-pakketten, werken met recente
teksten in de opleidingsonderdelen taal, nieuwe inzichten qua medische registratietechnieken via gastsprekers
enzovoort);
- het inoefenen van vaardigheden die zoveel mogelijk praktisch bruikbaar zijn voor het latere beroep (bijvoorbeeld
telefoneren, vertalen, rapporteren, maar ook teamwerk, leren verzamelen en interpreteren van informatie…);
- het inbouwen van ervaringsgericht leren via projectwerk en stage.
Het eerste jaar is een basisjaar, waarin vooral een brede talen- en informaticakennis wordt bijgebracht. Daarnaast
brengt een aantal onderdelen kennis en inzicht bij van de bedrijfseconomische context waarin het latere beroep
wordt uitgeoefend. Nog in het eerste jaar maken de studenten kennis met de fundamenten van team- en
projectwerk.
Vanaf het tweede jaar maken de studenten kennis met het specifieke arbeidsveld via bedrijfsbezoeken,
gastlectoren en projecten. Het accent verschuift van kennis naar vaardigheden; de studenten leren en experimenteren
in een veilige omgeving met belangrijke beroepsvaardigheden. In het derde jaar staat de praktijk centraal:
de stage (in binnen- of buitenland) en het afstudeerproject. In de richting Secretariaat-talen werken de studenten
communicatieopdrachten uit voor bedrijven in een small business project. In Medisch secretariaat wordt in
opdracht van één of meer ziekenhuizen gewerkt aan een relevante opdracht (bijvoorbeeld rond een
obesitaskliniek).
De actuele beroepskennis wordt aangebracht via handboeken, cursussen en syllabi. De commissie stelt vast dat
de cursusinhoud geactualiseerd is. Lectoren actualiseren de leerinhouden regelmatig door contacten met het
werkveld via stagebegeleiding, de opleidingsadviesraad, bedrijfsbezoeken, gastsprekers, het small business
project en navorming. In de opleidingsadviesraad zijn ook vertegenwoordigers van het werkveld aanwezig.
490 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

De opleiding besteedt veel aandacht aan individueel en groepswerk met een extra focus op levenslang leren. De
door de visitatiecommissie gehoorde laatstejaarsstudenten verklaren in dit verband dat zelfstudie op die manier
gestimuleerd wordt, dat het een automatisme wordt. Op de website is er ook een link naar verder studeren na de
opleiding Office management. De door de commissie bevraagde groep afgestudeerden van hun kant wijst op de
voorbeeldfunctie van veel lectoren die – ook na een jarenlange loopbaan – nog steeds bijzonder up-to-date
blijken te zijn.
Aan de afgestudeerden die door de commissie gezien werden, werd de vraag gesteld of er vaak een gastspreker
werd uitgenodigd tijdens de opleiding. Zij bevestigen dat er af en toe seminaries georganiseerd werden maar dat
het om een vrijblijvende activiteit buiten de strikte opleiding ging. De commissie adviseert om de aantoonbare
verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied nog meer zichtbaar te maken in de syllabi.
De studenten met wie de commissie gesproken heeft, zijn van oordeel dat de ontwikkeling van vaardigheden
voldoende aan bod komt tijdens de opleiding. Talenkennis richt zich zowel op de theoretische als praktische
facetten, en mondelinge communicatie neemt een belangrijke plaats in. De afgestudeerden die door de
commissie gezien werden, bevestigden dat er voldoende spreekoefeningen worden gehouden per jaar en per
taal. Ook in andere talen werden telefoonoefeningen gehouden. De afgestudeerden signaleren dat er echter een
verschil is tussen simulaties en de werkelijkheid (stress, meeluisteren van collega’s, het besef dat het om de
realiteit gaat…).
De verantwoordelijken onderwijsontwikkeling die de commissie heeft ontmoet, hebben toegelicht hoe
maatschappelijke dienstverlening en wetenschappelijk onderzoek in het curriculum zijn ingebouwd. Enkele
voorbeelden: op vraag van een Dendermonds ziekenhuis werd meegewerkt aan de kwaliteitszorg; een
afstudeerproject van de afstudeerrichting Medisch secretariaat had betrekking op dienstverlening aan
patiëntenverenigingen; een ander project hielp mee aan de ontwikkeling van een dienstenpakket voor
osteoporosepatiënten. Vanuit de afstudeerrichting Secretariaat-talen werd taalonderwijs verstrekt aan collega’s uit
het secundair onderwijs. Wetenschappelijk onderzoek is niet fundamenteel maar technisch gericht. Hier wordt
samengewerkt binnen de associatie aan het meeschrijven van projecten (bijvoorbeeld Linguaflex). Ook wordt
meegewerkt aan onderzoek rond het meten van ondernemingscompetenties en sociale competenties.
Stage
De stage vindt plaats in het tweede semester van het laatste jaar en duurt drie maanden. De studenten leren
functioneren binnen een organisatie, verwerven en oefenen vaardigheden en competenties in, en worden zich
bewust van hun eigen mogelijkheden en beperkingen.
Tien maanden voor de stage is er een introductiedag. De afgestudeerden met wie de commissie gesproken heeft,
vermelden ook een ‘terugkomdag’ tijdens de tage, die vooral voor de tweedejaars erg interessant is en
aanmoedigend werkt.
De door de commissie gehoorde stagebegeleiders deelden verder mee, dat de student een stagementor
(stageplaats) en een stagelector (school) heeft. Het takenpakket en het evaluatieformulier worden grondig met de
stagementor besproken. Tijdens de stage is er veel contact met de student en zijn er ook
functioneringsgesprekken. Er is een procedure uitgewerkt voor begeleiding. De stagiair bericht wekelijks via e-
mail over de evolutie van de stage. Als mentor en stagiair problemen ervaren, wordt de stageplaats onmiddellijk
bezocht. Indien nodig krijgen stagiairs een andere stageplaats, ook als wordt vastgesteld dat men er slechts
minderwaardige taken krijgt toevertrouwd. De commissie sprak ook met een aantal werkveldvertegenwoordigers,
die bevestigen dat de stages door de school degelijk voorbereid en opgevolgd worden.
De student vult nadien ook een enquête in over de kwaliteit van de stage.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 491

De commissie heeft vastgesteld dat er sprake is van een relevant stageaanbod, in het bijzonder voor wat betreft
de afstudeerrichting Medisch secretariaat. De stageplaatsen Medisch Secretariaat beperken zich niet enkel tot
ziekenhuizen, ook groepspraktijken, ziekenfondsen enzovoort komen in aanmerking. Studenten kunnen ook een
buitenlandse stage of studieopdracht volgen.
De commissie vernam van de stage- en eindwerkbegeleiders dat een nieuw prospectiesysteem werd opgezet om
de meest geschikte stageplaatsen te vinden. Vroeger gingen de studenten zelf op zoek naar een stageplaats.
Daarvan is men afgestapt omwille van de overbevraging van mogelijke stagelocaties en het feit dat de school
geen zicht had op afspraken en opvolging. Er worden ook stageplaatsen aangeboden vanuit het werkveld.
Nieuwe stageplaatsen worden vooraf (telefonisch) gescreend. De opleiding bekijkt vervolgens de
profielbeschrijving en desiderata van de aanvragende stageplaats. Studenten kunnen drie voorkeurstages
opgeven, maar het is de coördinator die uiteindelijk beslist en de stageplaats toewijst. Dan pas volgt het eerste
contact met de stageplaats, wordt het takenpakket grondig besproken en vindt het bezoek plaats. De stagelector
bezoekt de stageplaats tweemaal, waarna een eindgesprek volgt.
Na de stage stelt de student een stagerapport op, dat hij voorstelt aan een jury, samengesteld uit lectoren van de
hogeschool, het bedrijf waar de student stage liep en andere bedrijven. Die presentatie gebeurt deels in een
andere taal. In de afstudeerrichting Medisch Secretariaat komen soms ook externen naar de presentatie kijken en
luisteren. Zij mogen vragen stellen, maar niet jureren.
De afgestudeerden die de commissie ontmoet heeft, signaleerden dat een stage soms erg demotiverend kan
werken als de gekozen stageplaats de verwachtingen niet inlost. Daarom zou een ‘kijkstage’ vooraf (in het
tweede jaar) toelaten zich een beter beeld te vormen van werkveld en job. Men mag niet in het laatste jaar van de
opleiding tot de conclusie komen, dat men dit werk niet graag doet of tekortkomingen in de opleiding vaststelt. De
stage- en eindwerkbegeleiders met wie de commissie gesproken heeft, verklaren van hun kant dat de
opleidingsadviesraad huiverachtig staat tegenover het idee van kijkstages: enkel ‘meelopen’ en toekijken zou te
demotiverend werken. In het tweede jaar wordt wel vanaf het tweede semester een verkennend gesprek met het
werkveld voorzien en wordt het contact met de praktijk geleidelijk opgedreven.
Studenten kunnen ook stage lopen in een buitenlands bedrijf. Voor elke student die naar het buitenland wil, wordt
een Leonardo-beurs aangevraagd. Studenten die een stage lopen in het buitenland maken hetzelfde stagerapport
als bij een binnenlandse stage. De begeleiding gebeurt hoofdzakelijk via e-mail tussen de mentor ter plaatse, de
verantwoordelijke internationalisering en de student zelf.
De commissie stelt vast dat studenten weinig belangstelling tonen voor buitenlandse stages.
De verantwoordelijken internationalisering die door de commissie werden gehoord, verklaren dat buitenlandse
stages op heel wat weerstand stuiten bij de studenten. Het verplicht maken van een dergelijke stage zou dan ook
contraproductief werken. De laatstejaarsstudenten zien er noch het nut, noch de meerwaarde van in. Volgens de
verantwoordelijken internationalisering heeft dit te maken met het feit dat veel derdejaarsstudenten een vaste
relatie hebben en/of een huishouden vormen. Van hun kant verduidelijkten de door de commissie gehoorde
afgestudeerden, dat ze inzien dat het niet ingaan op de (nochtans frequent aangeboden) stageplaatsen in het
buitenland achteraf bekeken eigenlijk een gemiste kans is. Maar op dat ogenblik waren ze met te veel andere
dingen bezig en, zo wordt benadrukt, een verblijf van drie maanden in het buitenland is te lang. Een
sensibiliseringsactie voor een buitenlandse ervaring is aangewezen.
Eindwerk/afstudeerproject
In het afstudeerproject werkt de student zes weken aan een reëel project voor interne en externe opdrachtgevers.
De door de commissie geziene stage- en eindwerkbegeleiders verduidelijkten, dat het in het tweede jaar over
interne evenementen gaat (budgettering, inschrijvingskaarten maken, uitnodigingen opstellen…). In het derde jaar
betreft het small business-opdrachten, waaronder ook vertaalopdrachten (onder andere websites vertalen).
492 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

Studenten Medisch secretariaat organiseerden een infoavond rond het chronisch vermoeidheidsyndroom, in
samenwerking met ziekenfondsen en dergelijke. Er werd een informatiebrochure opgesteld. Het project kreeg een
positieve weerklank en kende succes. De studenten stonden zelf in voor de omkadering van het evenement.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt meer aandacht voor de internationalisering van het programma.
Stage en eindwerk:
- De commissie vraagt de opportuniteit voor een inloopstage in het tweede jaar te onderzoeken.
- De commissie vraagt te overwegen of het niet aangewezen is om de stage langer dan drie maanden te laten
duren.
- De commissie beveelt aan om in het stagerapport niet alleen het besluit in een vreemde taal te laten maken en
deze procedure ook uit te breiden tot de afstudeerrichting Medisch secretariaat.
- De commissie stelt voor om een bevragingsdocument toe te voegen aan het evaluatie- en
eindbeoordelingsdocument voor de stagementor.
Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding is gebouwd rond 5 pijlers: talen, informatica, organisatie, ondersteundende opleidingsonderdelen
(recht, economie, accountancy) en praktijk.
De commissie stelde vast dat het programma evolueert over de drie jaren van algemeen, sterk begeleid en
theoretisch naar specifiek, autonoom/eigen initiatief en ervarings-/praktijkgericht (gastsprekers, bedrijfsbezoeken,
interne en externe opdrachtgevers voor projecten…).
De commissie stelt vast dat er voldoende samenhang is tussen de verschillende opleidingsjaren. Cursussen
kennen een stijgende moeilijkheidsgraad. Het onderwijzend personeel waarmee de commissie gesproken heeft,
gaf diverse voorbeelden van hoe de cursussen van de verschillende jaren op elkaar worden afgestemd.
(bijvoorbeeld economie in het eerste jaar brengt de inzichten aan die de studenten nodig hebben voor het tweede
jaar, waar het accent op de bedrijfseconomische context komt te liggen).
De studenten met wie de commissie gesproken heeft, geven aan dat de opleidingsonderdelen goed op elkaar
volgen en dat er geen overlappingen zijn. In het eerste jaar worden algemene basisbegrippen bijgebracht, in de
volgende jaren wordt hierop dieper ingegaan; herhaling is als hulp bedoeld. De laatstejaarsstudenten Medisch
secretariaat wijzen op een soms onvermijdelijke overlapping bij opleidingsonderdelen zoals medische
terminologie, pathologie, anatomie enzovoort.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 493

De groep laatstejaarsstudenten waarmee de commissie heeft gesproken, bevestigt de graduele opbouw van de
opleiding. Vooral in het laatste jaar leert men autonomer functioneren en krijgt zelfstudie een belangrijkere plaats.
De studenten benadrukken dat ze daarbij de lectoren steeds via e-mail kunnen contacteren. In het laatste jaar
leert men ook evenementen organiseren (bijvoorbeeld een informatieavond rond het syndroom van Turner –
Medisch secretariaat) en projecten ontwikkelen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie heeft vastgesteld dat de opleiding voldoet aan de eisen met betrekking tot de studieomvang. De
opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale studieomvang van een professionele bachelor.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
494 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Jaarlijks worden studielastmetingen (uitgewerkt volgens de procedure in de adviserende kwaliteitsraad)
georganiseerd om na te gaan of de studielast tussen de 1.500 en 1.800 uur per jaar ligt. Dit gebeurt via een
bevraging, waarin gepeild wordt hoeveel tijd de studenten aan de studie van de opleidingsonderdelen van het
voorbije academiejaar hebben besteed. De commissie nam kennis van het feit dat er knelpunten zijn: er ging een
vakantie overheen en studenten kunnen de studietijd niet meer goed inschatten. In het derde jaar gebeurde die
bevraging tussen het laatste examen en de deliberatie, waardoor studenten minder gemotiveerd zijn om de
vragenlijst in te vullen. Bij sommige opleidingsonderdelen zou de reële studietijd hoger liggen dan begroot: dit is
het geval voor economie (eerste jaar) en marketing (derde jaar). De commissie heeft vastgesteld dat dit inmiddels
werd bijgestuurd.
De opleidingscoördinatoren met wie de commissie heeft gesproken, melden dat de studielast door de meeste
studenten als zwaarder ervaren wordt dan de vastgelegde normen. Vandaar dat bij de lectoren aangedrongen
wordt op het bewaken en onder controle houden van de studielast. Die zou bijvoorbeeld kunnen verminderd
worden door presentaties te laten beoordelen door meerdere lectoren (ieder vanuit zijn eigen invalshoek), in
plaats van per opleidingsonderdeel een presentatie te moeten geven. De verantwoordelijken
onderwijsontwikkeling bevestigen dat de studielast zeker bespreekbaar is en dat met de opmerkingen van
studenten effectief rekening gehouden wordt.
De commissie stelt vast dat de opleiding vrij dicht tegen de begrote studielast aan zit. Voor een aantal knelpunten
werd al actie ondernomen. Het gebrek aan mondigheid van de studenten en de toegenomen druk op het
personeel, ervaart de opleiding als bedreigend. De kwaliteitsverantwoordelijken die de commissie ontmoet heeft,
bevestigen dat de studielast op jaarbasis binnen de decretale norm valt. Binnen de associatie worden projecten
onderwijsontwikkeling gefinancierd, die zo betrouwbaar mogelijk studiemetingen onderzoeken.
De commissie stelt vast dat de volgende studiebelemmerende factoren erkend worden:
- een dalend instroomniveau;
- de heterogeniteit van de studenten qua kennis van talen en ICT;
- het imago van het beroep van secretaresse.
De door de commissie gehoorde verantwoordelijken onderwijsontwikkeling vestigen de aandacht op de noodzaak
tot een betere kennis van het profiel van instromende studenten. De voorkennis van opleidingsonderdelen zoals
economie en Duits, is nog ondermaats. Het werkveld stelt hogere eisen. Om het instroomniveau op te trekken,
moet de begeleiding aangepast worden (opvoeren practica en begeleiding van kleinere groepen). Veel wordt
verwacht van elektronische hulpmiddelen. De kwaliteitsverantwoordelijken van hun kant melden een initiatief om
met ASO en TSO een dialoog aan te gaan (een studiedag) om de instroom trachten te vergroten. Het
Kenniscentrum Aalst overkoepelt activiteiten om de vrije ruimte in het secundair onderwijs aan te vullen met
specifieke lespakketten waar de leerlingen nood aan hebben, met het oog op de instap in de opleiding Office
management.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 495

Studenten worden goed geïnformeerd over de opleiding (via studiegids, introductiedagen en een open
communicatie tijdens het academiejaar). De door de commissie gehoorde opleidingscoördinatoren onderstrepen
het goede contact met de studenten (onder andere door het verstrekken van correcte informatie, een respectvolle
omgang, een opbouwende relatie, appreciatie voor vragen enzovoort), zodat problemen rond studielast tijdig aan
bod kunnen komen. De afgestudeerden met wie de commissie heeft gesproken, zijn van oordeel dat de
studiebelasting voldoende gespreid is over de drie jaren, maar dat het tweede jaar op dat vlak het zwaarst uitvalt.
Voor opdrachten en toetsmomenten leggen de lectoren deadlines op. De studenten met wie de commissie heeft
gesproken, waarderen deze vorm van planning, die ze erkennen als een onderdeel van de opleiding. Het halen
van de deadlines levert geen problemen op voor wie regelmatig werkt. Er wordt elk jaar een voorlopig
examenrooster opgesteld dat nog kan gewijzigd worden (inspraak).
De commissie stelt vast dat er in het ZER geen melding wordt gemaakt van studiebevorderende factoren. De
door haar geziene opleidingscoördinatoren signaleren echter, dat alles in het werk wordt gesteld opdat de
studenten zich thuis zouden voelen in de school, en dat de lectoren steeds bereikbaar zijn voor persoonlijke hulp.
Ze kunnen ook gebruik maken van bijvoorbeeld Blackboard en het Toledo-project.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om de studielastmetingen op het meest geschikte tijdstip uit te voeren. Voor het
eerste en tweede jaar zou dit zeker nog in hetzelfde academiejaar moeten gebeuren.
- De commissie verzoekt de opleiding erover te waken dat bij vermindering van het aantal studiepunten van
één of meerdere opleidingsonderdelen, de studielast in dezelfde verhouding afneemt.
Facet 2.6: Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding is praktijkgericht. Dit impliceert dat ze de studenten een stimulerende leeromgeving wil aanbieden,
afgestemd op de professionele realiteit waarin adequate leermiddelen, -methodes en -infrastructuur worden
ingezet. Deze omgeving ondersteunt het leerproces, door doelgerichte leeractiviteiten uit te lokken en passende
hulp bij moeilijkheden te bieden. Onderwijs wordt gezien als een groeiproces waarbij de student centraal staat.
Voor de talen worden de groepen, voor zover mogelijk, opgesplitst: ze worden onderwezen via hoorcolleges met
interactieve sessies, practica, begeleidingslessen en gedeeltelijke zelfstudie. Verder zijn er de cursussen Engels
op Toledo (intranet). Bij informatica worden de groepen ook gesplitst (voor elke student een pc), en hebben de
studenten toegang tot zelfstudiepakketten. Aangezien het om budgettaire redenen niet mogelijk is om voor alle
talen de groepen te beperken tot maximaal 20 studenten, vroeg de commissie aan de directie hoe hieraan
verholpen wordt. De CVO-school wordt ingeschakeld om de taalprogramma’s mee te helpen realiseren. Er wordt
496 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

gewerkt met modules om een specifieke talenkennis bij te brengen. Er dient een onderscheid gemaakt te worden
tussen activiteiten die wel en activiteiten die niet in een grotere groep georganiseerd kunnen worden. Intensief
onderwijs, zoals grammatica, wordt steeds in kleinere groepen verstrekt. De interactieve oefeningen met
onmiddellijke feedback (via intranet en internet) bieden ook een goed alternatief.
Er worden heel wat kansen ingebouwd om te leren organiseren. In het eerste jaar worden groepsopdrachten
gegeven. In het tweede jaar organiseren de studenten een intern evenement en in het derde jaar zijn er de stage
en het afstudeerproject.
De ondersteunende opleidingsonderdelen zoals ethiek, recht accountancy, nationale en internationale economie
bestaan grotendeels uit hoorcolleges. De betrokken lectoren waarmee de commissie gesproken heeft,
beklemtonen dat er toch steeds zo interactief mogelijk gedoceerd wordt (bijvoorbeeld bij opleidingsonderdelen
recht: een link met de actualiteit, levenslang leren…). Waar mogelijk wordt ook vakoverschrijdend gewerkt.
De commissie sprak met de opleidingscoördinatoren over de mix aan leermiddelen: handboeken,
referentiewerken, syllabi van lectoren, educatieve websites, video’s, cd-roms, tijdschriften en naslagwerken.
Studenten krijgen aan het begin van het jaar een boekenlijst, en op elk ECTS-formulier zijn de gebruikte
leermiddelen vermeld. Het gebruik van elektronische leermiddelen neemt toe. Inmiddels werd van het eigen
ontwikkelde elektronische leerplatform In-Study overgeschakeld op Blackboard. (In-Study is de voorloper
[leerplatform] van Toledo). Met de associatie is men inmiddels toegetreden tot het eenvormige Toledo. Het
leerplatform Toledo (intranet) is een eigen project, waarbij vooral de kennis van het Engels uitgebouwd is. Er
worden ook basisprogramma’s informatica ontwikkeld. In eerste instantie fungeert Toledo als een
communicatieplatform, dat via interactieve toetsing en dergelijke verder wordt uitgewerkt.
Deze mix laat toe om flexibel en gedifferentieerd te werken. Studenten zijn steeds minder geneigd om (passief) te
luisteren naar ex-cathedracolleges.
Na inzage van de cursussen vraagt de commissie aandacht voor een betere kwaliteit van de vormgeving. Er dient
ook nog gewerkt te worden aan het globale cursusbeheerssysteem.
Ook pleit de commissie voor meer aangepast studiemateriaal voor de zelfstudie ICT (in het bijzonder wat betreft
Powerpoint). Tot slot vraagt de commissie erover te waken, dat de kwaliteit van de taallessen niet in het gedrang
wordt gebracht om budgettaire redenen.
De opleidingscoördinatoren met wie de commissie gesproken heeft, beklemtonen dat elke lector verantwoordelijk
is om een aanbod van leermiddelen uit te bouwen, dat tegemoet komt aan de competentiedoelen die de opleiding
stelt. Concreet komt dit criterium aan bod in de plannings-, functionerings- en evaluatiegesprekken. Lectoren
kunnen ook spontaan om een toetsing vragen.
De studenten worden over de lectoren bevraagd. De lector kan zijn studenten over de kwaliteit van zijn leerstof
bevragen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie beveelt aan om voor alle talen (en eventueel ook voor andere opleidingsonderdelen) in kleine
groepjes proberen te werken. Indien toch in grote groepen dient gewerkt te worden, beveelt de -
commissie een goede begeleiding of inhaallessen aan voor studenten met problemen of leerachterstand.
De commissie adviseert ook om voldoende en degelijke begeleiding te voorzien bij zelfstudiepakketten.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 497

Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie stelt vast dat er een grote verscheidenheid is aan evaluatievormen en gebruik van diagnostische
toetsen: permanente evaluatie, partiële proeven, semestriële examens, portfolioassessment, self- en peerassessment,
schriftelijke en mondelinge eindexamens. Assessment houdt in dat de attitudes van de student
beoordeeld worden via een elektronisch evaluatiesysteem. Hierop aansluitend is ook een feedbackgesprek
voorzien.
De visitatiecommissie heeft de examenvragen van recht, talen, economie, deontologie en medische
opleidingsonderdelen ingekeken, en is van mening dat deze valide zijn en op een adequate manier toetsen of de
beoogde competenties bereikt worden. Na inzage van de portfolio’s vraagt de commissie erover te waken, dat
deze op voldoende wijze een weergave zouden zijn van het opleidingsonderdeel team- en projectmanagement.
Verder vestigt de commissie de aandacht van de opleiding op correct taalgebruik in de portfolio’s.
Via de studentenagenda en de ECTS-fiches wordt aan de studenten een gedetailleerd beeld gegeven in verband
met beoordeling en diagnostische toetsing (cfr. Het onderwijs- en examenreglement). De kwaliteitsverantwoordelijken
die de commissie gezien heeft, verduidelijken dat de verschillende evaluatievormen ook met
de studenten besproken worden. Voor heel wat opleidingsonderdelen is een soort proefexamen voorzien.
Studenten weten hoe geëvalueerd wordt, zodat er geen verrassingen zijn bij examens (wat minder of niet geldt
voor mondelinge examens).
De door de commissie gehoorde opleidingscoördinatoren zijn van mening dat de studenten nog beter moeten
geïnformeerd worden over de verwachtingen van de opleiding op het vlak van evaluatie. Daartoe zouden alle
elementen per cursus samen doorgenomen moeten worden (zowel voor het starten als bij het afsluiten van de
cursus). Er wordt op termijn overwogen om modelvragen op Toledo te plaatsen. Het onderwijzend personeel
waarmee de commissie gesproken heeft, is echter van oordeel dat de studenten voldoende geïnformeerd worden
over de gehanteerde evaluatiesystemen. Er is voldoende gelegenheid om in dialoog te treden over de
examineringsvorm en de verwachtingen ten aanzien van de student. De introductie van proefexamens en de
didactische ondersteuning zijn andere stappen in de goede richting.
Zes weken vóór de examens krijgen de studenten een examenvoorstel. Dan hebben ze nog een week de tijd om
opmerkingen te maken, die in de studentenraad besproken worden. Daarna wordt een definitieve regeling
gemaakt die ad valvas wordt opgehangen en online gezet. Dit gebeurt minimaal 4 weken vóór de examens.
De ombudsman stelt zich voor aan de studenten aan het begin van het academiejaar en legt het
examenreglement uit. Hij staat in voor alle aspecten die de relatie lector-student aangaan.
De tweede helft van het derde jaar is gewijd aan de stage (binnen- of buitenland, met mentor en stagelector, die
samen een evaluatie maken) en opdrachten voor bedrijven. De student maakt van zijn stage een stagerapport,
dat hij nadien presenteert in een vreemde taal naar keuze voor een jury. Er wordt bovendien in team gewerkt aan
een afstudeerproject.
498 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

De mentor en de lector geven samen een cijfer aan de student. Daarna krijgt de student feedback. De
stagebegeleiders waarmee de commissie heeft gesproken, verduidelijkten dat de mentor de grootste inbreng
heeft bij de evaluatie. Het is ook de mentor die een quotering geeft, die echter kan bijgestuurd worden door de
school. De evaluatie van het stagerapport gebeurt voornamelijk door de stagementor. Daarbij wordt een
evaluatieformulier gehanteerd. De door de commissie gehoorde stage- en eindwerkbegeleiders verduidelijkten,
dat het verslag mee beoordeeld wordt door de stagelector en de interne stagebegeleider.
De kwaliteitsbewaking van de toetsing is sterk geëvolueerd door het creditsysteem, de bachelor-masterstructuur
en de talrijke opleidingen die het personeel rond toetsing krijgt. Studenten worden voor de verschillende
opleidingsonderdelen bevraagd over het doceer- en evalueergedrag. Ook de tijdsinvestering voor examens wordt
besproken. Er wordt ook over gewaakt, dat multiple choice niet te vaak wordt aangewend.
Aanbevelingen ter verbetering
- De commissie adviseert om het examenrooster ook persoonlijk aan de studenten te overhandigen.
Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie heeft kennis genomen van de toelatingsvoorwaarden: elk diploma hoger secundair voldoet om
toegelaten te worden tot de opleiding Office management. Vrijstellingen voor studenten uit het SO zijn mogelijk.
De overgrote meerderheid van de studenten komt uit ASO en TSO, enkelen uit het BSO.
De instroom gebeurt vooral vanuit de ASO-opleiding Economie-moderne talen en de TSO-opleiding Secretariaattalen.
Er wordt echter een vrij sterke daling vastgesteld van de instroom uit TSO-Handel en BSO. Hieromtrent
bevraagd door de commissie delen de opleidingscoördinatoren mee geen verklaring te hebben voor deze
terugval. Het is mogelijk dat vanuit het secundair onderwijs andere scholen worden aanbevolen. Er wordt
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 499

overwogen om rond de tafel te gaan zitten met het secundair onderwijs uit de regio, om te peilen naar kennis en
verwachting bij de abituriënten.
De opleiding trekt traditioneel veel meisjesstudenten aan, alhoewel er de laatste jaren een lichte kentering
vastgesteld wordt. Het is een goede zaak dat er steeds meer mannelijke ASO-studenten lijken aangetrokken te
worden door het beroep. Het imago ligt moeilijk, vandaar dat de naamsverandering een goede zaak is. Er wordt
ook wat verwacht van jong EUMA (European Managements Assistants). Wat dit laatste aspect betreft, telt de
commissie evenwel vast dat het beroepsimago wordt bijgestuurd en opgewaardeerd tijdens de opleiding, en dat
getracht wordt om een correct profiel te schetsen van de hedendaagse management assistant.
De hogeschool wil de opleiding vlot toegankelijk maken door de volgende acties: er is een dienst Pr en
communicatie die abituriënten jaarlijks informeert, SID-in’s organiseert, infobrochures maakt en bezoeken van
secundaire scholen verzorgt. Verder worden twee infonamiddagen, een opendeurdag en een onthaal- en
introductieweek georganiseerd, waarop studenten wegwijs gemaakt worden op de campus en alle info krijgen. Op
het niveau van het secundair onderwijs lanceerde De Katholieke Hogeschool Sint-Lieven het project
‘Kenniscentrum Aalst’, dat alle dienstverlening voor secundaire scholen in de regio Aalst bundelt (bijscholingen
voor leraars, ervaringsgestuurde sessies voor leerlingen, Watt! Wat-project…).
Er is een diagnostische toets bij de aanvang van vreemde talen die aangeeft waar de tekorten liggen en ook de
basisgrammatica wordt hernomen. De door de commissie gehoorde lectoren verduidelijken dat na vijf weken les
een tussentijdse (niet-verplichte) oefentest wordt aangeboden. Zo kunnen de studenten testen waar ze staan. In
deze oefentest komen examenmodelvragen aan bod, vandaar de grote respons. Er volgt een klassikale correctie
en de studenten worden met hun resultaten geconfronteerd. Slechtscorende studenten kunnen met de hulp van
de verantwoordelijken studenten- en studiebegeleiding hun studiemethodiek verbeteren. De lectoren talen die de
commissie gezien heeft, verklaren dat de basiskennis van het Engels beduidend beter is dan die van andere
talen. Ook voor andere opleidingsonderdelen dan talen worden instapcursussen of bijwerklessen georganiseerd
(bijvoorbeeld boekhouden). Voor extra lessen studiebegeleiding die over de middag werden ingelast, lag de
effectieve deelname echter ontgoochelend laag (slechts 15 van de 40 ingeschreven studenten daagden op). De
commissie vestigt de aandacht op het feit dat studenten zonder voorkennis Duits problemen ervaren met de
ECTS-fiche.
Instromende studenten met leermoeilijkheden worden begeleid door een monitoraatsmedewerker en de dienst
Studie- en Studentenbegeleiding.
Er zijn individueel aangepaste jaarprogramma’s voor studenten die elders verworven competenties kunnen
bewijzen. De commissie vernam van de opleidingscoördinatoren dat over de drie opleidingsjaren gemiddeld één
op de vijf studenten een geïndividualiseerd opleidingsprogramma krijgt. Er is bovendien een instapprocedure voor
late inschrijvers. Examens kunnen eventueel worden ingehaald.
Topsporters en artiesten genieten een speciaal statuut.
Samen met een aantal Vlaamse partners, onder meer Volvo Cars Gent en Amelior, werkte De Katholieke
Hogeschool Sint-Lieven een Leonardo da Vinci-project uit rond ‘Competence Assessment Tools’ (CAT). Het gaat
hier om een internationaal project met Frankrijk, Ierland, Duitsland, Hongarije en Finland, waarbij tools ontwikkeld
werden voor:
- teamwerk,
- basis communicatievaardigheden,
- klantgerichtheid,
- interculturele vaardigheden,
- projectmanagement,
- innovatie, creativiteit en risico nemen,
- management of learning competences.
500 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

Het is de bedoeling dat de studenten een aantal tools doorlopen naar aanleiding van een opleidingsactiviteit
(bijvoorbeeld team- en projectmanagement, evenementen, afstudeerproject). De studenten beoordelen zichzelf
en worden beoordeeld door hun medestudenten. Op basis van het resultaat wordt een feedbackgesprek
georganiseerd tussen de student en de lector.
De opleiding besteedt ook aandacht aan het ontwikkelen van competenties voor zelfstandig ondernemerschap.
Hiertoe wordt samengewerkt met VlaJo voor de opvolging van small business projects in het afstudeerproject (dat
in mei 2005 wordt opgestart). Samen met de zusteropleiding Bedrijfsmanagement en EHSAL werd ook het
‘OZOn-project’ uitgewerkt (Opwaarderen Zelfstandig Ondernemen in het onderwijs). De werkwijze is gelijkaardig
aan CAT (zoals hierboven beschreven).
De commissie heeft kennis genomen van het feit, dat er op associatieniveau wordt samengewerkt rond een
procedure voor het evalueren en valideren van elders verworven kwalificaties (EVK) en eerder verworven
competenties (EVC), in het kader van het Flexibiliseringsdecreet. Er wordt ook meegewerkt aan de organisatie
van schakel- en brugprogramma’s naar een eventuele masteropleiding. De jury beoordeelt in een portfolio de
vereiste eindtermen en legt eventueel bijkomende tests op (taalkundig, rekenkundig).
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel van het onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: goed
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: goed
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma van alle afstudeerrichtingen aan de basiskwaliteit
voldoet. Het programma is een adequate vertaling van de opleidingsdoelstellingen. De commissie waardeert de
formulering van de doelstellingen en kerncompetetenties in de ECTS-fiches, die gelden als studiecontract voor de
studenten. De taalcursussen zijn inhoudelijk goed opgebouwd. De samenhang binnen het programma is goed.
De vormgeving is afgestemd op de inhoud. Er is een geleidelijke en praktijkgerichte opbouw van het lesmateriaal
en e-learning is redelijk goed uitgebouwd. De beoordeling en toetsing zijn afgestemd op het niveau van een
bachelor. Het elektronische evaluatiesysteem voor peer-assessment is sterk. Het oordeel van de commissie over
het onderwerp programma is daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 501

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Binnen de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven liggen de procedures wat het personeelsbeleid betreft vast in het
kwaliteitshandboek. De procedures regelen het goede verloop van aanwervingen, evaluaties, bevorderingen en
dergelijke. Voor nieuwe personeelsleden voorziet de hogeschool jaarlijks een introductieprogramma;
Het taakinvullingsbeleid voorziet in decretale verplichtingen qua onderwijs, wetenschappelijk onderzoek en
maatschappelijk dienstbetoon. Als algemene norm voor lectoren stelt de hogeschool een taakbelasting tussen de
1 500 en 1 800 uren per jaar.
De taakinvulling gebeurt met lectoren die een relevante universitaire opleiding of voldoende ervaring en/of
deskundigheid hebben, alle competentiedoelen zijn gedekt. De commissie heeft aan de hand van de beschikbare
documenten kunnen vaststellen, dat het personeel voldoende expertise heeft om het programma adequaat te
kunnen invullen.
Lectoren worden ingezet in hun eigen specialiteit, zodat ze zich gericht kunnen bijscholen.
Functieomschrijvingen worden opgemaakt, zodat elk personeelslid weet wat er van hem/haar verwacht wordt.
Opdrachten voor lectoren worden zo gelijk mogelijk verdeeld, en worden gewogen op hun werklast (overleg
tussen medewerkers, functieprofielen, opdrachtenfiche, weging werklast en tenslotte individueel voorstel). Van de
directie vernam de commissie, dat de functieprofielen jaarlijks worden besproken en dat de lectoren worden
uitgespeeld op hun sterkste punten. Daarbij is de inspraak van lectoren effectief en houdt men rekening met hun
wensen, voorkeuren enzovoort. Speciale opdrachten worden vooraf begroot en besproken/verdeeld op een
vergadering. Er zijn opdrachtenfiches met een gedetailleerd overzicht van de opdrachten en de berekening van
de werklast.
De Katholieke Hogeschool Sint-Lieven heeft een duidelijke procedure en filosofie over het sturen en evalueren
van medewerkers, die opgenomen zijn in het kwaliteitshandboek. Personeel wordt geëvalueerd en begeleid in het
kader van het kwaliteitszorgsysteem van de school. Er zijn planningsgesprekken, functioneringsgesprekken,
evaluatiegesprekken en klantenbevragingen. Van formele coaching is echter volgens de directie geen sprake;
gezien de kleinschaligheid kent iedereen iedereen. In de visie van de opleidingscoördinatoren die de commissie
heeft ontmoet, is het evaluatiegesprek eerder een formaliteit (een registratiemoment op geijkte formulieren van
wat in feite neerkomt op een permanent proces). Een belangrijk aanknopingspunt bij de functioneringsgesprekken
is de bevraging bij de studenten (wat verwachten ze van een goede lector). De kwaliteitsverantwoordelijken die
de commissie zag, verduidelijkten dat deze bevraging anoniem verloopt en de resultaten met de lectoren
besproken worden.
502 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

De professionalisering richt zich op twee aspecten:
Vakinhoudelijk mee evolueren: zowel kennis actualiseren als nieuwe werkvormen/didactieken leren kennen en
toepassen. In dit verband merkt de commissie op dat enkele lectoren moderne initiatieven nemen op het vlak van
onderwijskunde (in verband met projectwerking).
Het werkveld (beter) leren kennen.
In de beide domeinen vraagt men van medewerkers dat zij zich blijven ontwikkelen en zich continu bijscholen. In
de opdrachtenfiche met de begrote werklast wordt steeds een volume van 10 % ingeschreven voor eigen
initiatieven op het vlak van professionalisering.
Op het vlak van kwaliteitsbegeleiding, opleiding en bijscholing voorziet de hogeschool in een aantal activiteiten
voor alle personeelsleden, onder meer twee studiedagen per academiejaar en interne opleidingen, georganiseerd
door de centrale diensten, al dan niet voor een bepaalde doelgroep. Ook binnen de opleiding zelf neemt men
initiatieven om interessante kennis en vaardigheden te delen: zo werden cursussen Powerpoint en Outlook
georganiseerd voor het personeel van het studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde, volgde een
collega de cursus Excel samen met de studenten, bestaat de gewoonte om interessante internetlinks uit te
wisselen enzovoort.
Competentieontwikkeling is ook een jaarlijks terugkomend thema op de functiegesprekken. Uit de
competentieprofielen blijkt dat heel wat lectoren al verschillende bijscholingen hebben gevolgd.
De commissie heeft kennisgenomen van de inventarisering van de competenties van het onderwijzend personeel,
die in 2004 gestart is. Hiermee zal op termijn de competentieontwikkeling kunnen bijgestuurd worden.
In de toekomst is het de bedoeling om binnen de associatie nog meer uitwisseling te promoten en nog meer met
het bedrijfsleven te gaan samenwerken. Flexibilisering zal nodig zijn.
Inspraak en medezeggenschap worden gewaarborgd via een aantal formele raden. Ook wordt jaarlijks vergaderd
met het werkveld en met oud-studenten. Bovendien is er een aantal een kwaliteitsverbeteringsteam (KVT’s) en
werkgroepen actief. Er bestaan een maandelijks intern (KaHo-intern) en een driemaandelijks extern (KaHoextern)
informatieblad, een wekelijkse Campuskrant, e-mailcontact en een intranet-website. Er is ook een
veertiendaagse elektronische nieuwsbrief (IN-TEAM) voor meer informeel nieuws.
Aanbevelingen ter verbetering
- De commissie pleit voor een eigen identiteit in het aanwervings-, promotie- en omkaderingsbeleid.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 503

Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie stelt vast dat er geen personeel met een professioneel verleden aanwezig is. De ervaring van
lectoren in het werkveld is beperkt (behalve voor medische opleidingsonderdelen).
Het onderwijzend personeel onderhoudt echter contacten met het beroepenveld, en er wordt een beroep gedaan
op externen voor het verzorgen van één of meer colleges. Er wordt ook een beroep gedaan op gastlectoren
(inschakeling van een gegradueerde secretariaat-talen met D-cursus voor het opleidingsonderdeel informatica en
van een arts voor de medische opleidingsonderdelen in de afstudeerrichting Medisch secretariaat).
Er worden bedrijfsbezoeken georganiseerd. De directie verduidelijkte tijdens de visitatie, dat de lectoren zich
voortdurend bijscholen en heel veel contacten onderhouden met het werkveld, onder meer via de stages. Uit de
competentieprofielen blijkt dat de groep voldoende gekwalificeerd is en er velen bijkomende opleidingen hebben
gevolgd.
Knelpunten rond het beroep worden besproken met vertegenwoordigers uit het werkveld. De opleiding kan echter
niet alleen door praktijklectoren gedragen worden. Daarom is het volgens de directie de academische plicht van
àlle lectoren om zich in het werkveld in te werken en te verdiepen. De commissie is van oordeel, dat de opleiding
goed inziet dat contacten met het werkveld een erg belangrijk onderdeel van de kwaliteit van de opleiding
betekenen.
In hoorcolleges werkt men met situaties, opdrachten of cases uit de praktijk. Leermateriaal en leeractiviteiten
worden getoetst en up-to-date gehouden met de professionele realiteit. Er worden met tal van externe
professionelen en organisaties activiteiten voor studenten georganiseerd. De opleiding maakt deel uit van
beroepsfederaties en koepelverengingen (EUMA, VOKA, VVMS).
Er is geen internationale uitwisseling op lectorenniveau wegens het kleine lectorenkorps en de hoge
werkbelasting. Twee lectoren zijn verantwoordelijk voor de internationalisering. Deze situeert zich vooral op het
gebied van de talen. Er zijn uitwisselingsprogramma’s, uitstappen naar het buitenland, bedrijfsbezoeken, een
Engelse week, Engelse en Franse gastsprekers en een driemaandenstage of een studiepakket in het buitenland
(Ierland, Frankrijk, Denemarken, Zuid-Afrika, Schotland). Toch blijken weinig studenten geïnteresseerd.
Aanbevelingen ter verbetering
- De commissie beveelt aan om in het kader van de internationalisering nog meer uitwisseling van lectoren
trachten te realiseren.
504 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie stelt vast dat de opleiding wordt georganiseerd met 19 lectoren en 1 praktijklector, allen deeltijds
tewerkgesteld in de opleiding. Samen maken ze een totaal van 7,48 FTE uit. De leeftijden zijn vrij evenwichtig
gespreid tussen 30 en 59 jaar. Er werken 10 mannen en 9 vrouwen in dienst van de opleiding. Voor een aantal
activiteiten wordt een beroep gedaan op externe lesgevers. Er werkt een assistente voor het
studentensecretariaat en er werken nog een 16-tal mensen als administratief of technisch personeel, samen goed
voor 1,77 VETE.
Alle lectoren werken deeltijds binnen de opleiding en zijn dus ook in zusteropleidingen actief. Het opleidingshoofd
cumuleert een lespraktijk met een opdracht van verantwoordelijke voor de afstudeerrichting Secretariaat-talen. De
commissie vraagt erover te waken, dat lectoren geen te brede waaier van verschillende opleidingsonderdelen
moeten geven. Verder toont zij zich bezorgd over de kwetsbaarheid van de opleiding, doordat de taallectoren een
volledige verantwoordelijkheid hebben over drie jaar.
De opleiding beschikt niet over een eigen omkaderings-, aanwervings- en promotiebeleid. Tijdens de visitatie
verduidelijkte de hogeschooldirectie dat de maximale loonkost begrensd is tot 84 % per departement. De eigen
loonkost wordt beperkt tot 72 % van de enveloppe voor de opleiding. Het aandeel van de centrale en
departementale diensten bedraagt 12 %. De loonkosten worden geventileerd à rato van de draagkracht van ieder
departement. Centrale diensten (bijvoorbeeld een interdepartementale bibliotheek) vragen ook om investeringen.
Alle departementen zitten financieel krap; het is niet evident om bijvoorbeeld gepensioneerde lectoren te
vervangen.
Het sociale klimaat omschrijft de opleiding als volgt: er is weinig absenteïsme, er bestaat een grote collegialiteit,
de personeelstevredenheidsenquête levert een positief beeld op. Wel moet rekening gehouden worden met een
steeds groter wordende werkdruk.
Hierover bevraagd door de commissie verklaart de directie dat De Katholieke Hogeschool Sint-Lieven niet de
enige hogeschool is die met dit probleem te kampen heeft. De toenemende werkdruk werd gesignaleerd aan de
minister van Onderwijs. Taakbelasting en -verdeling worden in kaart gebracht en op het planningsgesprek
besproken. De opleidingscoördinatoren met wie de commissie gesproken heeft, verklaren van hun kant dat er
nooit werk van bovenaf wordt opgelegd, en dat collega’s onderling de kans krijgen om de taakverdeling te
bespreken. Er is sprake van een verschuiving in de perceptie van de opdrachten van hogescholen: naast
lesgeven is er ook aandacht voor kwaliteitszorg, maatschappelijk dienstbetoon, wetenschappelijk onderzoek
enzovoort.
Het onderwijzend personeel dat de commissie heeft gehoord, relativeert dit enigszins. Als beginnend lector moet
men zich zowel administratief als didactisch inwerken. De werkelijke taakbelasting komt niet overeen met de
geplande taakbelasting. Hierop wordt echter erg individueel gereageerd. Wie zich enthousiast opstelt, krijgt
uiteraard extra werk toebedeeld. Problemen mogen in ieder geval niet worden doorgeschoven naar het
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 505

functioneringsgesprek. Regelmatig dagelijks contact onder collega’s moet toelaten om bepaalde knelpunten te
voorkomen en niet te formaliseren.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. De opleiding beschikt over gekwalificeerd personeel en voert een personeelsbeleid dat recht
doet aan het goed functioneren in het onderwijsproces. Er is aandacht voor de pedagogische en didactische
vorming van het lectorenkorps, onder andere door ‘train the trainer’-initiatieven. De commissie beoordeelt dit
onderwerp daarom als positief.
506 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De Katholieke Hogeschool Sint-Lieven is gesitueerd in een nieuwbouw (1993) van de Campus Dirk Martens in
Aalst. Er is een goede verbinding met het openbaar vervoer; er zijn voldoende parkingfaciliteiten. De commissie
stelde vast dat over de hele campus aangepaste faciliteiten voorzien zijn voor rolstoelgebruikers.
Tijdens de rondgang kon de commissie er zich van vergewissen dat er heel wat andere faciliteiten uitgebouwd
zijn: restaurant, mediatheek, sporthal, 2 grote auditoria en 7 computerlokalen uitgerust met 20 pc’s. Alle lokalen
zijn voorzien van een retroprojector, netwerkaansluiting en vaste of mobiele dataprojectie.
Personeel en studenten kunnen gebruik maken van een academisch netwerk met internettoegang en er zijn
verschillende netwerkprinters. Lectoren hebben eigen pc’s in de lectorenlokalen, en op elke verdieping en ook in
de cursusdienst zijn er kopieerapparaten. Er zijn dictafoons voor tekstverwerking, fantoomorganen, 3 tv’s met
video en er is een telefooncentrale.
In de mediatheek zijn alle faciliteiten aanwezig voor gericht opzoekingswerk, zelfstudie, groepswerk en
bijkomende individuele training. De collectie is afgestemd op de curriculuminhouden van de verschillende
afstudeerrichtingen. Er is ook voorzien in de nodige pc’s met netwerkaansluitingen. Er zijn ook
plastificeertoestellen, netwerkprinters en een kopieertoestel. De mediatheek wordt uitgebouwd tot een
geïntegreerde werkplaats.
De commissie vernam dat de directie vastbesloten is om ook in de toekomst middelen voor studentenvoorzieningen
te blijven uittrekken. Voor projectwerk is de bouw van een aantal kleinere lokalen voorzien.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 507

Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De werving van nieuwe studenten gebeurt onder meer door een jaarlijkse deelname aan infobeurzen in
secundaire scholen en het organiseren van infonamiddagen, projectnamiddagen voor secundaire scholen,
opendeurdagen, enzovoort. De commissie stelt vast dat daarbij veel aandacht wordt besteed aan de
informatievoorziening. Toekomstige studenten worden degelijk geïnformeerd via infoavonden, informatiepakketten,
een introductieweek en een kennismakingsdag. Bij inschrijving ontvangen ze een infopakket. De
verantwoordelijken studenten- en studiebegeleiding waarmee de commissie gesproken heeft, vestigen ook de
aandacht op het project ‘Smaakmakers’ of ‘Voetzoekers’, waarbij laatstejaars uit het secundair onderwijs kennis
kunnen maken met activerende onderwijsvormen en op die manier voorbereid worden op het hoger onderwijs.
Secundaire scholen uit de regio zijn daarbij vragende partij.
De commissie stelt vast dat er een kwaliteitsverbeteringsteam werd opgericht voor de eerstejaarsbegeleiding. Er
worden inspanningen gedaan om de studievooruitgang te bevorderen en er is ook een procedure voor afhakers.
Studentenbegeleiding en bijsturing zijn in eerste instantie gericht op eerstejaars via vaklectoren. Deze zorgen
voor vakinhoudelijke studiebegeleiding. Er is veel extra materiaal voorhanden om studieachterstanden weg te
werken. De door de commissie gehoorde eerstejaarsstudenten signaleren dat sommige lectoren te weinig
rekening houden met hun effectieve voorkennis (dit geldt vooral voor de opleidingsonderdelen Duits en
boekhouding). Er worden extra oefeningen georganiseerd voor wie niet mee kan en de resultaten worden
besproken.
Het leerprogramma wordt aangereikt via ECTS-fiches. Er is een goede communicatie met de studenten via deze
fiches. Er is inspraak in het examenrooster: de examenregeling wordt 6 weken op voorhand meegedeeld;
feedback en opmerkingen zijn mogelijk. Resultaten worden na de examens besproken. Eén maand na de
examens krijgen de studenten hun rapport met de resultaten van de partiële examens thuis gestuurd. Ze worden
uitgenodigd om met hun ouders de resultaten te komen bespreken. Het examen kan ingekeken worden en er is
feedback voorzien.
Er is een dienst Studentenbegeleiding voor studenten met studieproblemen en/of studiegebonden problemen.
Studenten kunnen er terecht op eigen initiatief of via doorverwijzing. Er wordt een aanpak op maat van de student
gehanteerd. Deze dienst biedt ook psychosociale begeleiding en groepstrainingen aan.
Er is ook monitoraat voorzien. Eén lector is monitor voor het eerste jaar. Die zorgt voor de opvolging en
begeleiding van studenten, ook op persoonlijk vlak. Er zijn veel bevragingen (bij het begin van het academiejaar
naar motivatie, in november naar studie-ervaring) en er wordt gebruik gemaakt van de LASSI-test (peiling naar
nodige studievaardigheden, opvolging absenteïsme en dergelijke).
De commissie peilde bij de verantwoordelijken studenten- en studiebegeleiding naar de bevindingen, naar
aanleiding van de toepassing van deze test eind 2004. Er zijn tien items en als studenten te laag scoren, wordt
met hen contact opgenomen. De test is echter een momentopname, waaruit geen te verregaande conclusies
mogen getrokken worden. Hij is vooral motiverend bedoeld: regelmatig studeren, bijhouden van leerstof en
508 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

zelftests. Afhakers worden vroeg opgespoord en er is een folder voor mensen die vroegtijdig afhaken. De monitor
kan steeds aangesproken worden. De belangrijkste redenen waarom studenten afhaken, is dat de opleiding
moeilijker of anders is dan verwacht. De opleiding wordt door sommige studenten onderschat en te veel als een
soort vervolgopleiding op het secundair onderwijs gezien.
De commissie is van oordeel dat er voldoende mogelijkheden worden geboden op het vlak van monitoraat en
studiebegeleiding, maar vraagt erover te waken dat de studenten er kwantitatief meer gebruik zouden van maken.
De ombudswerking is departementaal geregeld. De ombudsman maakt deel uit van de examencommissie en het
deliberatieteam. Vóór de start van de eerste examenperiode stellen de monitor en de ombudsman zich voor aan
alle eerstejaarsstudenten. Ze leggen de ombudsfunctie uit en lichten de rechten en plichten van de student tijdens
de examens toe. Er is ook een ombudsfolder. Aan de ombudsman die de commissie gezien heeft, werd gevraagd
wat de belangrijkste kritiek is van de studenten (cfr. de studentenbevraging). Studielast blijkt een belangrijk item
te zijn. Soms zijn er concrete klachten over lectoren, die dikwijls met een gebrekkige communicatie te maken
hebben. Het Participatie- en Flexibiliseringsdecreet brengen veel werk met zich mee, waardoor de factor
communicatie onderschat wordt. De snelheid van de ontwikkelingen in het onderwijs sluit onvoldoende aan op
communicatief vlak.
De commissie nam ook kennis van het bestaan van een eigen sociale dienst Sociale Voorzieningen (SoVo)
genaamd, een afzonderlijke vzw, paritair beheerd door studenten en hogeschool. SoVo werd opgericht met het
oog op de uitbouw van sociale voorzieningen voor studenten. SoVo is actief in de domeinen voeding en
gezondheidszorg; huisvesting, mobiliteit, een plaatsings- en jobdienst en sport en cultuur. Er wordt ook
psychosociale begeleiding, sociaal-juridisch advies en informatie over studiefinanciering verstrekt.
De commissie neemt kennis van de intenties van de opleiding om meer aandacht te besteden aan individueel
aangepaste leertrajecten. Ook moet meer aandacht gaan naar oriënterende en intakegesprekken en moet men
initiatiecursussen organiseren . Afhakers, allochtonen en nieuwe groepen studenten dienen beter te worden
opgevolgd.
Aan de hand van de beschikbare documenten en uit de gesprekken stelt de commissie vast dat de
informatievoorziening en studiebegeleiding met het oog op studievoortgang effectief is én aansluit bij de
behoeften van studenten.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 509

Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende
Op basis van het oordeel van:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: goed
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit op het vlak van de voorzieningen voor alle afstudeerrichtingen
voldoende is. De infrastructuur is goed aangepast aan de opleidingsbehoeften. De commissie waardeert de
inspanningen voor onder meer Kunst in Huis, het Milieucharter en de toegankelijkheid voor personen met
beperkingen. De informatievoorziening en studiebegeleiding met het oog op de studievoortgang sluit aan bij de
behoeften van de studenten. De studenten waarderen de toegankelijkheid van de lectoren voor de studenten. De
commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
510 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie stelt vast dat het kwaliteitszorgsysteem van de opleiding is ingebed in dat van de hogeschool, die
als geheel voldoet aan de decretale verplichtingen rond kwaliteitszorg en kwaliteitsbewaking. Er zijn 2
kwaliteitscoördinatoren, een algemene kwaliteitsraad en een adviserende kwaliteitsraad (waarin het
opleidingshoofd de opleiding Office management vertegenwoordigt). Uit deze raden ontstaan het algemeen
kwaliteitsplan en het kwaliteitsraamwerk. Alle kwaliteitsinspanningen binnen de opleiding kunnen gerelateerd
worden aan het kwaliteitsraamwerk. Er is continu aandacht voor curriculumhervorming via de ECTS-fiches. Er zijn
talrijke initiatieven rond onderwijsvernieuwing en er werd een onderwijsontwikkelingsplan 2003-2008 opgesteld.
De kwaliteitscoördinatoren staan ook aan het hoofd van de dienst Onderwijsverzorging en Ontwikkeling. Deze
waakt over onderwijsontwikkeling en -vernieuwing en behartigt de kwaliteitszorg, de bevragingen, de evaluaties
en de projecten rond onderwijsvernieuwing.
De commissie stelt vast dat er heel wat bevragingen (zowel top-down als bottom-up) plaatsvinden van onder
andere:
- tewerkstellingsenquête pas afgestudeerden (jaarlijks);
- tevredenheidsonderzoek pas afgestudeerden (jaarlijks);
- bevraging eerstejaarsbegeleiding (jaarlijks);
- bevraging studenten over lectoren (volgens plan: de opleiding Office management heeft een
langetermijnplanning opgemaakt waarbij jaarlijks een deel van de studentenpopulatie bevraagd wordt over
een deel van de onderwijsactiviteiten);
- studielastmetingen (jaarlijks);
- studententevredenheid (tweejaarlijks);
- personeelstevredenheid (driejaarlijks);
- bevraging lang afgestudeerden (jaarlijks bij afgestudeerden van vijf jaar geleden);
- bevraging werkveld/juryleden (jaarlijks)
Het ZER geeft een uitgebreid overzicht van de meetresultaten van deze bevragingen.
De commissie heeft kennis genomen van de plannen van de hogeschool om de bevragingen te optimaliseren,
bijvoorbeeld de elektronische gegevensverzameling en -verwerking, en de communicatie en opvolging te
verbeteren.
Het zelfevaluatiesysteem Proza wordt gebruikt als instrument voor kwaliteitszorg. Centraal voor alles staat het
door de commissie geraadpleegde kwaliteitshandboek, hernieuwd in 2004 (online raadpleegbaar via intranet). Nu
wordt optimalisering van IKZ nagestreefd (eerste prioriteit), evenals meer samenwerking binnen de associatie.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 511

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot de
realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De gegevens uit die bevragingen worden gebruikt voor de optimalisering van de kwaliteitsraamwerken, waarop
de verdere uitbouw van het kwaliteitszorgsysteem van de hogeschool is gebaseerd.
De commissie stelt vast dat er een kwaliteitsboek aanwezig is en dat er jaaractieplannen worden opgemaakt.
Voor het omgaan met veranderings- en verbeteringsprocessen tracht de opleiding de kwaliteitscirkel van Deming
toe te passen: ‘plan, do, check, adjust’. De actiepunten worden ontwikkeld op basis van de visie en de
doelstellingen van de opleiding.
Op basis daarvan werden in het recente verleden een aantal structurele verbeteringen gerealiseerd:
- interne communicatie (In-Team, een elektronische nieuwsbrief);
- gedetailleerde takenfiche met opgave van de werklast per lector;
- vorming van werkgroepen per vakgebied.
De commissie neemt kennis van de intentie van de opleiding om ook op basis van het onderwijsontwikkelingsplan
een aantal punten te optimaliseren.
Tijdens het visitatiebezoek formuleerde het door de commissie geziene administratief-technisch personeel ook
een aantal verbeterpunten: er zou meer technisch materiaal moeten aanwezig zijn (onder meer beamers), de pcklassen
zijn aan vernieuwing toe, de werkruimte in de projectzaal zou gezelliger gemaakt kunnen worden en
zelfstudiepakketten zouden ICT-gerelateerd moeten worden.
De commissie stelt ten slotte vast dat er veel SWOT-analyses worden gemaakt en vraagt om de realisaties
zichtbaarder te maken.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
512 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie stelt vast dat de medewerkers via tal van vaste raden en werkgroepen betrokken worden bij de
interne kwaliteitszorg. Ook worden soms ad hoc werkgroepen opgericht voor de aanpak van specifieke projecten.
Ook studenten worden betrokken bij de opleiding. De studentenraad is het inspraakorgaan voor de studenten.
Per afstudeerrichting en per studiejaar zetelen twee vertegenwoordigers in de studentenraad, die ongeveer vijf
maal per jaar vergadert. De studentenraad behandelt vooral onderwijsmateries, de organisatie en het
samenleven op de campus. De vertegenwoordigers worden aangesteld na kandidaatstelling. Indien er meer
kandidaten zijn dan mandaten worden er verkiezingen georganiseerd.
Studenten kunnen ook klachten die te maken hebben met comfort of netheid in de campus, noteren in het
klachtenboek. Er is een cateringcommissie voor klachten en suggesties in verband met catering.
Ten slotte worden vanuit de studentenraad leden afgevaardigd naar de departementsraad, de academische raad
en de sociale raad.
De opleiding signaleert wel een probleem met de respons van studenten op de bevragingen (en op activiteiten in
het algemeen). De opleidingscoördinatoren die hierover bevraagd werden door de commissie kunnen dit gebrek
aan interesse moeilijk verklaren. Wel wordt vastgesteld dat studenten actief initiatief nemen als ze bepaalde
zaken als echt storend ervaren. De commissie vraagt er zorg voor te dragen, dat de studenten méér
geïnformeerd worden over de resultaten van de talrijke enquêtes waaraan ze deelnemen.
Alumni hebben ook inspraak in de opleiding. Zes maanden nadat ze afgestudeerd zijn, is er de diploma-uitreiking
en dan brengen ze een enquête binnen over hun eerste werkervaring. Verder komen ze ook nog in contact met
de opleiding via de opleidingsadviesraad, de stageplaatsen en de plaatsingsdienst. Een gestructureerde
alumniwerking bestaat niet.
De commissie stelt vast dat er een opleidingsadviesraad functioneert, met vertegenwoordiging van het werkveld.
Het beroepenveld wordt verder bij de opleiding betrokken via de stages, het afstudeerproject, bevragingen,
beroepsverenigingen, gastcolleges, bedrijfsbezoeken en praktijkopdrachten.
Aanbevelingen ter verbetering
- De commissie stelt voor om het beroepenveld meer te betrekken in het eerste en tweede opleidingsjaar.
- De commissie vraagt erover te waken, dat de alumni intenser zouden betrokken worden bij de interne
kwaliteitszorg.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 513

Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van het oordeel over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende
is de commissie van mening dat de interne kwaliteitszorg in alle afstudeerrichtingen voldoet aan de basiskwaliteit.
De opleiding beschikt over een kwaliteitszorgsysteem. Er worden bevragingen georganiseerd op diverse terreinen
met betrekking tot het onderwijs en met relevante doelgroepen. Studenten, lectoren en werkveld worden
betrokken bij de kwaliteitszorg. Het oordeel van de commissie is daarom positief.
514 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie stelt vast dat in alle opleidingen gefaseerd naar de einddoelstellingen gewerkt wordt. Het bereiken
van die doelstellingen wordt gepeild met toetsen en representatieve examens, waarop het niveau van de
studenten vastgesteld wordt. Studenten spreken zich erg positief uit over de mate waarin opleidingsonderdelen
gericht zijn op de doelstellingen en de mate waarin zij via de examens hun kennis konden bewijzen.
De kwaliteit van de uitstroom wordt gemeten via een aantal meetmomenten en het betrekken van het werkveld.
Externe beoordelaars zijn vooral ingeschakeld naar aanleiding van de stage. Stagementoren beoordelen niet
alleen de student, maar ook de opleiding in haar geheel. Er zijn drie contacten tijdens de stage. Om de kwaliteit
van de beoordeling te bewaken, worden vooraf vastgelegde criteria getoetst. Er wordt ook samengewerkt met
een vaste kern van stageorganisaties.
Verder zijn er ook structureel ingebouwde evaluaties zoals evenementen en het afstudeerproject.
De commissie stelt vast dat het werkveld ook ingeschakeld wordt om studenten een realistisch beeld te geven
van de specifieke arbeidsmarkt en om de instap te vergemakkelijken. Dit gebeurt via een verkenning van het
beroep tijdens de drie opleidingsjaren, een verkenning van de arbeidsmarkt in het tweede jaar, een verkenning
van het werkveld in het derde jaar voor de afstudeerrichting Medisch secretariaat en een sollicitatietraining in het
derde jaar. In het opleidingsonderdeel Nederlands worden ook virtuele sollicitaties georganiseerd.
De commissie stelt vast dat men naar het niveau van de afgestudeerden peilt via tewerkstellingsenquêtes bij pas
afgestudeerden, via de tevredenheid van de werkgevers en via de jaarlijkse opleidingsadviesraad. 93 % van de
afgestudeerden vindt vrij vlot een eerste job; 66 % zegt dat hij of zij al meteen een baan heeft op het verwachte
niveau. Op de vraag of de opleiding de verwachtingen heeft ingelost, reageren de door de commissie gehoorde
afgestudeerden als volgt: de opleiding heeft toegelaten om een uitgebreide en behoorlijke kennis te verwerven
wat terminologie betreft(in het bijzonder medische terminologie) en talen (het gaat om méér dan basiskennis van
de vijf talen); er werd veel ervaring opgedaan met uitgebreide informaticasystemen; er is een degelijke basis
gelegd voor boekhouden en marketing (accountantfunctie); de stages waren goed voorbereid en de opleiding in
haar geheel is erg praktisch gericht. Voor de kennis van het Duits worden reserves geformuleerd (op het ogenblik
van de opleiding voor de ondervraagde afgestudeerden was het nog geen verplicht opleidingsonderdeel). De
dagdagelijkse praktijk brengt sommige lacunes in de opleiding aan het licht: zo gebeurt de registratie in ieder
ziekenhuis op een specifieke manier (met ontwikkeling van eigen software) (afstudeerrichting Medisch
secretariaat) en werken grote bedrijven meestal met SAP (OOM) – iets wat niet werd aangeleerd tijdens de
opleiding.
De werkgevers zijn over het algemeen ook tevreden over de opleiding en de stagiairs. De school geniet een
positieve reputatie bij het werkveld. Ook worden stagebedrijven bevraagd naar aanleiding van het opstellen van
het competentieprofiel. De commissie peilde bij de werkveldvertegenwoordigers die ze ontmoet heeft naar de
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 515

elangrijkste sterktes en zwaktes van de opleiding. Wat betreft het gerealiseerde niveau worden de volgende
aspecten als troeven beschouwd: de kwaliteit van de medische opleidingsonderdelen (terminologie, registratie,
anatomie), de talenkennis, attitudes (flexibiliteit, bereidheid tot het leveren van extra prestaties) en de opvolging
van studenten/stagiairs door de school (wellicht dankzij de kleinschaligheid van de opleiding). Als belangrijkste
zwaktes refereert men naar het feit dat studenten en afgestudeerden te weinig zelfvertrouwen uitstralen (te
onzeker, te weinig ambitieus, te weinig flair…), wat een weerslag kan hebben op de communicatievaardigheden.
De studenten met wie de commissie gesproken heeft, vatten de sterke punten en de verbeterpunten van de
opleiding als volgt samen.
Als sterke punten: een gevarieerde opleiding die veel mogelijkheden biedt, een bedrijfsgerichte opleiding met
nadruk op het verwerven van competenties, een goede begeleiding door en goede communicatie met de
lectoren, een goed uitgebouwde studentenvertegenwoordiging, en men houdt vrij goed rekening met de
opmerkingen en wensen van de studenten. De sociale voorzieningen en infrastructuur stellen de studenten op
prijs.
Als verbeterpunten: meer rekening houden met de voorkennis van de studenten, een eerste stage-ervaring
vroeger in de opleiding plaatsen en snellere feedback over opdrachten en taken. Specifiek voor de
afstudeerrichting Medisch secretariaat zijn de studenten van oordeel, dat men te weinig informatie en uitleg
verstrekt op het vlak van medische registratie in de ziekenhuissector.
De stage- en eindwerken die de commissie gelezen heeft, stemmen overeen met het niveau van een bachelor.
De commissie vraagt hiervoor blijvende aandacht, zodat deze qua inhoud en niveau voldoende relevant en
kritisch blijven. Een aantal door de commissie ingekeken stagerapporten vertoonde storende fouten.
De commissie vestigt er de aandacht op, dat het aspect internationalisering ontbreekt bij de beoordeling van het
gerealiseerde niveau. Een aantal studenten meent dat de opleiding – ondanks de reserve van veel studenten –
buitenlandse stages krachtiger zou moeten stimuleren. De individuele weerstand van studenten zou overwonnen
kunnen worden door buitenlandse projecten/stages groepsgericht te organiseren.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie beveelt sterk aan om van de internationale uitwisseling een prioritair beleidspunt te maken.
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebied en/of opleiding over de jaren
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45 en
50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als de situatie per opleiding of
516 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

studiegebied. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante andere
opleidingen.
De commissie stelt vast dat de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven ernaar streeft om het onderwijsrendement te
maximaliseren. De school wil er op toezien dat de voorgestelde onderwijsdoelen bereikt worden en dit dankzij
een betrouwbaar en transparant examensysteem. De onderwijsdoelen en evaluatievormen moeten
neergeschreven zijn in de ECTS-fiches per opleidingsonderdeel.
De commissie stelt vast dat de streefcijfers voor de slaagpercentages als volgt zijn opgesteld:
- eerste jaar: ondergrens van 50 %; percentages tussen 50 en 75 % lijken voor de opleiding aanvaardbaar;
- tweede jaar: 80 %;
- derde jaar: 90 %.
De commissie stelt vast dat voor de drie opleidingsjaren realistische slaagcijfers worden gehanteerd.
Het al dan niet slagen van de student wordt bepaald door het al dan niet bereiken van de vooropgestelde
onderwijsdoelen, bepaald per opleidingsonderdeel. Ook spelen heel wat andere factoren een rol, zoals de
instroom, de intake, de studiebegeleiding, de inzet, de mogelijkheden, het niveau van de opleiding…
De slaagcijfers komen vrij goed overeen met de streefcijfers:
eerste jaar: tussen 50 en 68 %;
tweede jaar: rond 90 %;
derde jaar: tussen 95 en 100 %.
Aan de opleidingscoördinatoren merkte de commissie op dat een slaagpercentage tussen 50 en 75 % eerder
triviaal is. Hierop wordt geantwoord dat de opleiding altijd hoopt dat er zoveel mogelijk studenten slagen. Eigenlijk
gaat het om parameters die men niet in de hand heeft. Het eerste jaar fungeert zowel als oriënterings- als
selectiejaar. Studenten worden toegeleverd via het secundair onderwijs, en een hogere opleiding die daarop
aansluit en er het vervolg van is, verhoogt uiteraard de slaagkansen. De eindtermen zouden beter afgestemd
moeten worden op de begintermen en vice versa. Er ontbreekt hiervoor echter een wetenschappelijke basis.
In de voorbije vijf jaar zijn in totaal 184 studenten afgestudeerd, die gemiddeld drie jaar en twee maanden nodig
hadden om het traject af te leggen. De studietijd lijkt de jongste jaren licht te stijgen. Heel wat studenten nemen
niet meer deel aan de tweede zittijd maar schrijven zich meteen in voor een bisjaar. De door de commissie
gehoorde verantwoordelijken studenten- en studiebegeleiding schrijven dit toe aan de nieuwe examenregeling in
het kader van de flexibilisering. Deze creëert meer mogelijkheden maar ook meer moeilijkheden, als het erop
aankomt keuzes te maken en verantwoordelijkheid te nemen. De commissie stelt vast dat uit de gemiddelde
studieduur blijkt dat de meeste studenten het klassieke traject volgen, hoewel daar de jongste jaren verandering
in komt. Daarom zal de opleiding flexibele leertrajecten uitwerken. Studenten die niet afhaken tijdens het eerste
jaar en de examens afleggen, hebben een behoorlijk grote kans op slagen. In de loop van het jaar haakt een
aantal studenten af. Dit lijkt er op te wijzen, dat het systeem van regelmatige evaluaties, feedback en
begeleidingsactiviteiten een realistische inschatting van hun kansen kan maken. Studenten uit een vooropleiding
ASO en TSO (Secretariaat-talen) hebben de beste slaagkansen. Al na één jaar kan men studenten laten weten of
ze geschikt zijn voor de opleiding die ze volgen. Eens in het tweede jaar blijkt het niveau haalbaar voor de
overblijvende studenten.
De commissie stelt vast dat de opleiding Office management binnen het departement Aalst een iets hoger
slaagpercentage haalt dan gemiddeld in het eerste jaar. In vergelijking met de andere departementen scoort de
opleiding rond het gemiddelde, en ook wanneer men vergelijkt met De Katholieke Hogeschool Sint-Lieven in zijn
geheel blijft men normale slaagcijfers halen.
Vanaf 2005 is er een interne benchmarking met de associatiepartners.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 517

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Op basis van het oordeel over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de resultaten voldoende is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. Studenten, afgestudeerden en het werkveld zijn tevreden over de kwaliteit van de opleiding.
De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
Globaal oordeel
De commissie heeft het visitatiebezoek voorbereid op basis van het ZER en de bijlagen. Het ZER gaf een eerlijk
en kritisch beeld over de opleiding. De commissie waardeert de SWOT-analyses die in het ZER per facet aan bod
komen en goed uitgewerkt zijn. De gesprekken en de open houding van de gesprekspartners vormden een goede
aanvulling op het ZER.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage tijdens het bezoek
- de opgevraagde documenten
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport
Op basis van de oordelen over
- Onderwerp 1: niveau en oriëntatie: voldoende
- Onderwerp 2: programma: voldoende
- Onderwerp 3: personeel: voldoende
- Onderwerp 4: voorzieningen: voldoende
- Onderwerp 5: interne kwaliteitszorg: voldoende
- Onderwerp 6: resultaten: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle afstudeerrichtingen gewaarborgd is.
De commissie beoordeelt de opleiding daarom positief.
518 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n

score facet score
onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
Facet 2.8: Masterproef
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
voldoende
goed
goed
voldoende
goed
OK
voldoende
voldoende
voldoende
niet van
toepassing
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
- Medisch secretariaat
- Secretariaat-talen
1
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l S i n t - L i e v e n | 519

520 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

2.14 Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen
Algemene toelichting bij de gevisiteerde opleiding
De Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen (KATHO) is een multisectorale hogeschool die 18
basisopleidingen aanbiedt, gespreid over 7 departementen. Met zijn 6 165 studenten (cijfer van december 2004)
en 580 lectoren is de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen een hogeschool met gemiddelde omvang in
Vlaanderen, en de zesde grootste verstrekker van hoger onderwijs.
De Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen maakt sinds 2003 deel uit van de Associatie K.U.Leuven, een
samenwerking tussen de Katholieke Universiteit Leuven, de Katholieke Universiteit Brussel, Ehsal - Europese
Hogeschool Brussel, Groep T, Hogeschool Sint-Lukas Brussel, Hogeschool Voor Wetenschap & Kunst,
Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, Katholieke Hogeschool Kempen, Katholieke Hogeschool Leuven,
Katholieke Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Mechelen, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven,
Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen en de Lessius Hogeschool In Antwerpen
De basisopleiding Office management wordt aangeboden op de campus Kortrijk. Ze biedt twee
afstudeerrichtingen aan: Management assistant (MA) en Event & business communication (EBC).
Vanaf 2004-2005 werd – rekening houdend met de implementatie van de bachelor-masterstructuur – een nieuw
programma van kracht. Dit wordt gradueel ingevoerd en zal vanaf 2006-2007 de hele opleiding omvatten.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 521

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding koos voor een competentiegerichte aanpak. De implementatie daarvan wil ze op een stapsgewijze
manier realiseren, startend van kleine experimenten, van opleiding voor de medewerkers tijdens verschillende
pedagogische studiedagen en met de aanmaak van een competentiematrix.
De opleiding wil jonge professionals opleiden die onmiddellijk inzetbaar zijn, met andere woorden jonge
professionals die de algemene, de algemeen beroepsgerichte en de beroepsspecifieke competenties beheersen.
Ze heeft via de beroepsrollen de erg algemene definities van de competenties voor de praktijk in kaart gebracht.
De algemene competenties en algemene beroepsgerichte eindcompetenties worden toegewezen aan deze
beroepsrollen op het niveau ‘kerntaken’. De vier rollen van de office manager zijn: meertalige communicator,
informatiebeheerder, facilitator en coördinator.
Uit de algemene competenties van de professionele bachelor en de algemene competenties voor de office
manager, beide gezamenlijk ontwikkeld in de Associatie K.U.Leuven, koos de opleiding Office management een
twaalftal algemene competenties die ze heel in het bijzonder wil benadrukken. Deze twaalf algemene
competenties zijn:
- kritisch analyseren
- nauwkeurigheid
- effectieve communicatie
- actualiteit opvolgen
- informatie vinden
- patroondoorbrekend denken/handelen
- correct optreden
- probleemoplossend vermogen
- durf, initiatief, doorzetten
522 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

- klantgerichtheid
- teamgeest
- leren leren (aanpassingsvermogen)
Op het gebied van kennisinhouden zijn de opleidingsdoelstellingen: studenten te bekwamen tot het niveau van
een beginnende beroepsbeoefenaar op het vlak van een grondige kennis van (vreemde) talen, van Windows en
Officesoftware, het leren werken met digitale dictafoons en spraakherkenningsprogramma’s. Daarnaast moet de
student ook voldoende algemeen gevormd zijn op het vlak van economie, burgerlijk & handelsrecht, financiële
verrichtingen, Europakunde & actuele onderwerpen. Hij moet voldoende kennis hebben van managementmaterie,
zoals human resource management, kwaliteitszorg en algemeen management.
De commissie besluit dat alle decretaal geformuleerde algemene en algemeen beroepsgerichte competenties
terug te vinden zijn onder de verschillende beroepsrollen. De beroepsspecifieke competenties vinden we onder
elke beroepsrol terug, maar zoals al aangegeven komt elke beroepsrol in de verschillende afstudeerrichtingen niet
in dezelfde mate aan bod.
De commissie waardeert in de opleiding de speciale aandacht die ze heeft voor het ethisch ondernemen in een
gemondialiseerde maatschappij, wat blijkt uit de gesprekken met de lectoren en uit de analyse van het
cursusmateriaal.
Uit al het voorgaande blijkt dat de opleiding Office management zich wil profileren als een sterk praktijkgerichte
opleiding, met een stevige bagage aan kennis en competenties, en met aandacht voor het metaproces (leren
leren) en voor ethische waarden. Ze implementeert hierbij het competentiedenken op een heel praktische manier
(met onder meer een aanbod aan modellen en instrumenten waaruit de lectoren een keuze kunnen maken).
De opleiding heeft ook per opleidingsonderdeel de competenties beschreven. Ze heeft een competentiematrix
opgesteld, die aangeeft wie welke competentie aanstuurt in welk opleidingsonderdeel. Die werd gezamenlijk
opgesteld in de opleidingsraad. Op deze manier waarborgt de opleiding, dat de diverse competenties voldoende
aan bod komen, gespreid over de drie opleidingsjaren.
De studenten bevestigen in het gesprek met de commissie dat ze goed op de hoogte zijn van de doelstellingen.
Ze beschikken over competentielijsten. Bovendien staat de informatie per opleidingsonderdeel op papier en op
cd-rom, en wordt die nog eens aan het begin van de cursus door de lectoren toegelicht.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om een keuze te maken uit de competentiemodellen, en consequent in
al haar activiteiten en contacten een uniforme syntheselijst met competenties te hanteren.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 523

Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie waardeert de open kijk op de wereld van deze opleiding. Dat blijkt onder meer uit het engageren
van binnen- en buitenlandse gastsprekers, van vernieuwende initiatieven als het opleidingsonderdeel Zaken doen
met Azië.
Door het nauwe contact tussen lectoren en het werkveld (o.m. tijdens stagebezoeken) worden er continu
voorstellen tot nuttige aanpassingen aan het curriculum aan de opleidingsraad doorgespeeld.
Om de vier à vijf jaar is er ook een grondige doorlichting van het curriculum, waarbij het werkveld expliciet, hetzij
via bevraging, hetzij via een panelgesprek, betrokken wordt. Zo was er een panelbijeenkomst in juni 2001 en een
bevraging tijdens het 1e semester van 2004-2005. De commissie kon de lijst van de contacten met het werkveld
inkijken.
Aan de vertegenwoordigers werd gevraagd de competentielijst, zoals die door alle hogescholen van de associatie
K.U.Leuven opgesteld werd voor de opleiding Office management, te toetsen aan de concrete noden van de
praktijk. Op een aantal kleine details of iets andere formuleringen na, bleken deze competenties inderdaad een
exacte weergave te zijn van de eisen die men stelt in het beroepsleven aan management assistants.
Er gebeurde geen internationale benchmarking in de strikte zin van het woord, omdat er op hoger
onderwijsniveau geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wél een
vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding
vooral bedoeld voor technisch uitvoerende functies. Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met
opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde
opleidingen.
Met buitenlandse vakgenoten is de validering niet systematisch gebeurd, eerder informeel.
De afstemming van de doelstellingen op de eisen van (buitenlandse) vakgenoten gebeurde door een jarenlange
actieve participatie aan het SPACE-netwerk. SPACE is een actief netwerk dat informatieoverdracht bevordert en
diverse projecten stimuleert tussen de verschillende internationale partners. De opleiding speelt hierin via het
engagement van enkele lectoren een erg actieve rol.
524 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - Voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie: goed
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: goed
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten en dit voor alle afstudeerrichtingen. De commissie apprecieert de eigen accenten in
de opleidingsdoelstellingen. De eindkwalificaties worden getoetst bij het relevante beroepenveld. De commissie
beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 525

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het didactisch concept van de opleiding stelt dat het ‘leerbewust maken’ van de student centraal moet staan in
alle onderwijsactiviteiten en initiatieven, naast het overbrengen van kennis, vaardigheden, attitudes en
competenties, geïntegreerd in een beroepscontext.. Dit betekent dat ze voortdurend wil bouwen aan stimulerende
leeromgevingen en dat er voldoende reflectiemomenten ingebouwd worden, waarbij de student leert en (na
verloop van tijd automatisch ook) gaat nadenken over het gevolgde leerproces.
Bij de ontwikkeling van opleidingsonderdelen speelt de praktijkgerichtheid en het verwerven van de belangrijkste
competenties een belangrijke rol. Dit neemt, logischerwijze, sterk toe in het tweede en het derde jaar van de
opleiding.
De commissie waardeert dat de opleiding actief is op het vlak van onderwijsinnovatie en daarbij zoekt naar de
gulden middenweg tussen pionieren en systematiseren, tussen kennis en vaardigheden, wat bijvoorbeeld blijkt uit
het COFEP-project, een virtueel leerbedrijf (COFEP staat voor ‘Centrale pour entreprises d’entrainement
pédagogiques). De commissie kon tijdens het bezoek zelf getuige zijn van het COFEP-project in actie.
De bedoeling van het opleidingspakket in het eerste jaar Office management situeert zich op drie terreinen:
- aan elke student Office management (ongeacht de keuze van afstudeerrichting) een basis meegeven van
die vakspecialiteiten die iedereen nodig heeft later in het bedrijfsleven (basis boekhouden, burgerlijk en
handelsrecht, groepsdynamica, methodologie [hoe projecten aanpakken], vreemde talen,
buroticasoftware…..);
- door de grote diversiteit op het gebied van instroom (ASO, TSO, BSO) de studenten zo goed mogelijk naar
een gemeenschappelijk niveau brengen, met het oog op het tweede en derde jaar;
- al in beperkte mate (vier studiepunten) de studenten een keuze van afstudeerrichting laten maken:
Management assistant of Event & business communication. Na het slagen in het eerste jaar Office
management is het echter voor de student nog steeds mogelijk om de andere afstudeerrichting te nemen in
het tweede jaar Office management.
Tijdens het tweede en derde jaar wordt dan de specifieke specialisatie voluit uitgewerkt.
Algemene competenties worden in diverse opleidingsonderdelen aangestuurd. Lectoren van diverse
opleidingsonderdelen werken samen rond bepaalde projecten die studenten moeten uitvoeren. Algemene
waarden en ethische reflecties worden duidelijk niet alleen in het opleidingsonderdeel Ethiek aangebracht.
526 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

Indien nodig organiseert de opleidingsverantwoordelijke ad hoc horizontaal en verticaal vakoverleg om de diverse
opleidingsonderdelen goed op elkaar af te stemmen. Eventueel neemt men ook contact op met een groep leraars
uit het secundair onderwijs.
Inspelend op de ontwikkelingen in het werkveld zijn er om de vier à vijf jaar grote curriculumwijzigingen. Bewust
wordt dit ook niet nog vlugger doorgevoerd, omdat een curriculum een cyclus van drie jaar inhoudt en men
slechts ten gronde kan evalueren wanneer een generatie studenten de volledige nieuwe cyclus doorlopen heeft.
Tussentijds zijn er uiteraard wel bijkomende kleine bijsturingen.
De grote curriculumwijziging van zeven jaar geleden gebeurde na een uitgebreide bevraging (enquête) van het
bedrijfsleven, ging gepaard met ruim overleg in de opleidingsraad en omvatte een sterke daling van het aantal
contacturen (minimumvermindering met 15 %). Tegelijk werd ook sterk werk gemaakt van onderwijskundige
facetten als zelfsturing, probleemoplossend werken enzovoort. Hiertoe werden onder meer de ‘OZW's’ ingevoerd
(Opdrachten Zelfstandig Werk). Deze OZW's zijn gekoppeld aan een hele reeks van opleidingsonderdelen en
omvatten projectwerk over bepaalde probleemstellingen.
Bij de vorige curriculumhervorming van 2001 werd aan de hand van diepte-interviews met zogenaamde ‘captains
of industry’ gedebatteerd.
De opleiding heeft expliciet aandacht voor disciplineoverschrijdende elementen. Lectoren van diverse
opleidingsonderdelen werken samen rond bepaalde projecten die studenten moeten uitvoeren. Zo worden
bijvoorbeeld algemene waarden en ethische reflecties duidelijk niet louter in het opleidingsonderdeel Ethiek
aangebracht. Verder worden ze aangestuurd in opleidingsonderdelen of onderwijsactiviteiten zoals stage,
eindwerk, themadriedaagse, residentieel seminarie, KATHO-keuzeopleidingsonderdeel, de keuzepakketten in het
derde jaar…
De internationale dimensie in de opleiding wordt gewaarborgd door een reeks initiatieven zoals:
de ‘International Staff Week’, waarbij alle tweedejaarsstudenten tijdens de ‘international week’ (eind februari/begin
maart) les krijgen van buitenlandse gastlectoren, de kans tot deelname aan de internationale examens om het
SPACE-diploma te verwerven (extra Europees diploma voor studenten in de afstudeerrichting Management
assistant), de kans tot deelname aan het CCIP-examen (Diplôme de français des affaires 2ème degré), ingericht
door de Chambre de Commerce et d’Industrie de Paris, de buitenlandse studiereis (in het tweede jaar) naar
(afwisselend) Duitsland/Spanje/Engeland/Frankrijk, en de kans tot deelname aan Erasmusuitwisselingen. De
internationalisering in het curriculum krijgt ook vorm via het talenonderwijs.
De studiegids van de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen wordt uitgebracht op cd-rom en bevat de
volgende elementen: algemene informatie, examenreglement (met departementale aanvullingen), tuchtreglement,
onderwijsregeling, departementale kalender, overzicht van de onderwijsactivteiten, studie- en
studentenbegeleiding; wie is wie, liggingsplan, opleidingsprogramma met voor elk opleidingsonderdeel een
studie-infodocument.
Het studie-informatiedocument bevat de volgende onderwerpen: algemene informatie en situering, studiegebied,
opleiding, afstudeerrichting, jaar, naam opleidingsonderdeel; aantal studiepunten, studietijd, aantal contacturen,
voorkennis/startcompetenties, korte inhoud, beknopte doelstellingen, onderwijsvorm/begeleiding, leermateriaal,
evaluatievorm en bijkomende opdrachten.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 527

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert de opleiding haar inspanningen om te komen tot een echt competentiegericht
curriculum, te vervolledigen door in alle cursusteksten consequent de ECTS-fiches op te nemen om de
studenten een nog grotere duidelijkheid te geven over de te verwerven competenties.
Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie stelt vast dat de opleiding Office management duidelijk professioneel gericht is. Dit blijkt onder
meer uit het volgende:
- het curriculum wordt in nauwe samenspraak met het werkveld uitgebouwd en op regelmatige tijdstippen
geëvalueerd;
- heel wat lectoren hebben ervaring in het werkveld van hun discipline;
- de stages;
- de sterke aandacht voor vaardigheden en beroepsattitudes in de opleiding (disciplineoverschrijdend);
- de inhoud van de opleidingsonderdelen sluiten heel sterk aan bij (internationale) ontwikkelingen in het
vakgebied en zijn bijzonder actueel (soms koploper in vergelijking met het werkveld, bijvoorbeeld betreffende
ICT);
- de sterke interactie, via Katho Hantal Business School (groepeert alle posthogeschoolvorming en
maatschappelijke dienstverlening) met het bedrijfsleven.
De opleiding Office management legt nog steeds veel nadruk op kennisverwerving, als eerste voorwaarde om te
komen tot volwaardige beroepscompetenties. Gedurende de 3-jarige opleiding moet de student naast de kennis
ook een attitude van ‘leren leren’ verwerven, gecombineerd met vaardigheden als vlot zelfstandig opzoekwerk,
structuren herkennen, analyseren, (mondeling) presenteren van bevindingen…
De praktijkinslag in de opleiding Office management bouwt men via diverse kanalen in, onder meer door het feit
dat heel wat lectoren praktijkervaring hebben of hadden, en dus met heel wat praktijkvoorbeelden hun cursus
kunnen doorweven – wat de commissie kon vaststellen –, maar ook via bedrijfsbezoeken, gastsprekers,
residentiële studiedagen met gastlectoren uit de praktijk, buitenlandse studiereis, themadriedaagse en uiteraard
de praktijkstage.
De commissie onderzocht het cursusmateriaal, de handboeken en ander ondersteunend didactisch materiaal en
beoordeelde dat als doorgaans up-to-date en relevant. Ook de studenten geven in de gesprekken met de
528 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

commissie blijk van tevredenheid met hun cursusmateriaal. De actuele inhouden blijken hun intrinsieke motivatie
te stimuleren.
Stages
De organisatie van de praktijkleerervaring (stage) verloopt op een gestructureerde manier. Studenten ontvangen
ruim vooraf (op het einde van het tweede jaar) informatie over verplichtingen en mogelijkheden wat de stage
betreft. Hierbij krijgt de student een duidelijk zicht op doelen, inhoud en evaluatie van de stage.
In de opleiding is een medewerker structureel verantwoordelijk voor de organisatie van de stage. Studenten
hebben inspraak bij de keuze van de stageplaats, hoewel de opleiding over een reservelijst beschikt voor
studenten die zelf geen stageplaats gevonden hebben. Door het vooraf goed duidelijk maken van de
verwachtingen van de opleiding, zorgt men ervoor dat studenten tijdens hun stageperiode met realistische
werksituaties geconfronteerd worden. De student moet voor het begin van de stage een aantal competenties
aankruisen waar hij/zij vooral werk wil van maken. Halfweg de stage kan dit bijgestuurd worden (werken aan
andere competenties of de gekozen competenties nog verder aansturen).
Via een speciaal daarvoor opgezet forum (in Blackboard/Toledo) kunnen studenten tijdens de stageperiode
ervaringen uitwisselen en vragen stellen.
Stageverslag/eindwerk
Sinds het academiejaar 2005-2006 is het eindwerk vervangen door het integrale virtuele project COFEP, dat we
hiervoor al vermeld hebben.
Jaarlijks neemt de opleiding heel wat initiatieven voor studenten- en lectorenmobiliteit. In het kader van het
IEKS2000-programma (Internationale Ervaring voor Elke Katho-student vanaf het jaar 2000) zorgt men ervoor dat
elke student minimaal één internationale ervaring meemaakt tijdens zijn opleiding. Deze internationale ervaring
kan diverse vormen aannemen:
- de student verblijft zelf op basis van een uitwisselingsprogramma in het buitenland (veelal 1 semester);
- de student neemt deel aan een buitenlandse studiereis;
- de student krijgt colleges van buitenlandse gastprofessoren;
- de student ontvangt buitenlandse studenten;
- door deelname aan de cursusreeks Global issues of the 21st century (Engelstalig programma dat samen met
buitenlandse studenten in de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen gevolgd kan worden en dat drie
studiepunten/credits omvat);
- een Summer school in Rijsel.
De studenten vermelden in het gesprek met de commissie, dat internationalisering hen meer zou aanspreken
indien ze voor equivalente opleidingsonderdelen bij hun terugkeer vrijstelling zouden krijgen. Nu leidt deelname
aan internationalisering vaak tot een verzwaring van de studie. Ook zou een lijst met buitenlandse stageplaatsen,
en niet enkel studeermogelijkheden, hen kunnen motiveren. Ook een programmering van de Erasmusprojecten in
het tweede semester geven ze ter overweging.
Studenten zijn ook vragende partij naar meer praktijkervaringen in het eerste en het tweede jaar.
Op het vlak van maatschappelijke dienstverlening heeft de opleiding Office management in de afgelopen tien jaar
heel wat expertise opgebouwd en heeft de organisatie zich daar ook op afgesteld. De maatschappelijke
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 529

dienstverlening van de opleiding Office management omvat bijvoorbeeld buroticaopleidingen, timemanagement,
een telefoontraining in diverse vreemde talen. De maatschappelijke dienstverlening wordt uitvoerig
gedocumenteerd in het zelfevaluatierapport
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert de opleiding om de stageperiode en de -duur te bespreken met het werkveld, met
de eisen van internationalisering en met de pedagogische opdracht van de opleiding. Tevens kan de
opleiding de studenten nog meer stimuleren tot kritische reflectie tijdens de stage over zichzelf en het bedrijf.
Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vooreerst stelt de commissie een duidelijke evolutie vast in de opleiding: van algemeen naar specifiek, van sterk
begeleid naar meer autonoom en van theorie naar praktijk.
Uit de uitgebreide beschrijving van het programma blijkt duidelijk de sequentiële opbouw en coherentie.
In het eerste jaar wordt voluit de basis gelegd, komen die opleidingsonderdelen aan bod die studenten in ieder
geval nodig hebben om in een bedrijfscontext te kunnen functioneren en die tevens voorbereiden op het tweede
jaar.
Een andere doelstelling van het eerste jaar is ook om de instroomverschillen zo goed mogelijk weg te werken en
tot een vrij homogeen startniveau te komen voor het tweede jaar. Om die reden wordt een aantal differentiatiemogelijkheden
voorzien, zoals een instaptoets wordprocessing, de test Informatica –Windows en de instaptoets
Frans.
Tijdens het tweede en derde jaar worden stapsgewijs de materie en competenties verder opgebouwd, om
uiteindelijk tot de ‘bekroning’ te komen met stage en eindwerk.
Het opleidingsprogramma is afgestemd op de eisen van het SPACE-examen, zowel op het vlak van
taalonderricht, burotica als Europakunde & actuele topics.
Studenten krijgen gedurende hun studies een aantal keuzemogelijkheden: vooreerst het feit dat ze na het eerste
jaar nog kunnen overschakelen naar een andere afstudeerrichting; vervolgens is er in het derde jaar Management
assistant een keuzepakket voor vijf studiepunten (81 contacturen) – de keuzemogelijkheden zijn: webdesign &
databasemanagement; vijfde taal (Spaans of Duits – naargelang hun vierde taal), communicatiemanagement &
commercieel beheer. Studenten kunnen ook kiezen voor het KATHO-keuzeopleidingsonderdeel – drie
studiepunten (28 contacturen): een keuze uit een speciaal voorzien aanbod, uitgewerkt door de zeven
530 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

departementen van de hogeschool of (mits goedkeuring) eender welk opleidingsonderdeel aangeboden aan het
departement Hantal.
Het concrete lesprogramma (en/of examenprogramma) van studenten met het statuut van topsporter of studenten
met een handicap kan in de tijd gespreid worden. Het volgen van een deeltijds programma (één jaar spreiden
over twee, met telkens 30 studiepunten) is hier eveneens een mogelijkheid.
Studenten die al uit vorige studies (hetzij in een andere hogeschool/, opleiding/of bisjaar) overdrachten of
vrijstellingen behaald hebben voor ten minste 15 studiepunten (situatie examenzittijd 2003-2004), kunnen een
geïndividualiseerd opleidingsprogramma volgen met combinaties van opleidingsonderdelen uit een hoger jaar.
Na de professionele bachelor (drie jaar) kunnen studenten een schakelprogramma volgen (zestig studiepunten –
één jaar), om dan uiteindelijk het masterjaar af te werken (zestig studiepunten – één jaar). De opleiding heeft een
overeenkomst met EHSAL, die erin bestaat dat van dit schakelprogramma (zestig studiepunten) al twaalf
studiepunten kunnen verworven worden tijdens hun derde jaar. De opleiding noemt deze studenten
doorstroombachelors.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie stelt voor dat de opleiding zou overwegen om op een positieve manier gebruik te maken van
de voorkennis van de student, bijvoorbeeld door (beperkte) vrijstellingen.
Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale studieomvang van een professionele bachelor.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 531

Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De studieomvang van de opleiding bedraagt 180 studiepunten (bachelor), verdeeld over 3 jaren van telkens 60
studiepunten per jaar.
In het eerste jaar van de opleiding Office management organiseert men instaptoetsen voor informatica,
tekstverwerking, blindtikken en Frans. Dit is een belangrijke vorm van differentiëring. De opleiding geeft aan, dat
er zich voornamelijk voor deze opleidingsonderdelen grote verschillen kunnen voordoen naargelang de
vooropleiding:
- inleiding informatica: wie 12/20 in de test (niveau partieel examen) behaalt, is vrijgesteld voor het eerste
semester (inhoud: besturingssysteem Windows);
- tekstverwerking: wie slaagt in de test (niveau inhoud eerste semester) is vrijgesteld om de lessen van het
eerste semester bij te wonen;
- blindtikken (een belangrijke inhoudelijke competentie voor een management assistant): wie niet slaagt in de
starttest (niet blind kunnen tikken of te weinig aanslagen per minuut) kan extra lessen volgen, waarin deze
vaardigheid aangeleerd en getraind wordt;
- Frans: instaptoets op niveau basiskennis secundair onderwijs. Wie hierin niet slaagt, raadt men ten stelligste
aan om tijdens het eerste semester dertig uur extra grammaticalessen te volgen.
De studiecompetenties van individuele studenten (screeningstest) brengt men in kaart via de leerstijlentest van
Vermunt.
Daarnaast organiseert de opleiding ook begeleiding tijdens de studies; maatregelen om de doorstroom van de
studenten zo goed mogelijk te begeleiden zijn onder meer:
- proefexamens in het kader van monitoraten of via Blackboard;
- systeem van monitoraten voor de belangrijkste opleidingsonderdelen (als vast systeem uitgebouwd);
- keuzebegeleiding, op vraag van de student, door de permanente ombudsdienst;
- uitgewerkte stagehandleidingen en richtlijnen voor het eindwerk;
- studievorderingstests (tussentijdse testen): lectorgebonden;
- verwijzing bij psychosociale problemen naar de algemene KATHO-studentendienst;
- studenten die symptomatisch spijbelgedrag vertonen, worden opgespoord en uitgenodigd voor een
begeleidingsgesprek.
De commissie stelt vast dat de lay-out van de cursussen goed is en daarom het leren kan ondersteunen.
De opleiding gebruikt zowel kwantitatieve als kwalitatieve methodes voor de bestudering van de studietijd. Voor
de studietijdmeting van het tweede jaar werkt men met de methode van ‘paarsgewijs vergelijken’ en het schatten
achteraf van drie opleidingsonderdelen als ijkpunt (licht – midden – zwaar), om tot een statistisch verantwoorde
532 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

enadering te komen van de studietijd. Voor de studietijdmeting van het eerste jaar paste men een eerder
kwalitatieve (in plaats van kwantitatieve) methode toe, namelijk het diepte-interview met een expertgroep.
De resultaten geven aan dat de waarde tussen de decretale grenzen van 1 500 à 1 800 jaaruren (25 à 30 uur per
studiepunt) ligt.
De studenten geven aan dat de belasting in het tweede jaar hoger is dan in de andere jaren. De belasting in het
derde jaar verminderde blijkbaar, nadat het eindwerk vervangen werd door het COFEP-project.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert de opleiding om de internationalisering meer te stimuleren, door studenten die
eraan participeren voor equivalente opleidingsonderdelen ook vrijstelling te verlenen, zodat de
studievoortgang niet belemmerd wordt.
Facet 2.6
Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie komt na de gesprekken en het analyseren van het studiemateriaal tot de bevinding, dat de
opleiding zich inspant om werkvormen te hanteren die de studenten in staat stellen de competenties inderdaad te
verwerven.
De commissie stelt vast dat de gehanteerde werkvormen divers zijn, naargelang de inhoud van het
opleidingsonderdeel, de aanpak van de lector, de doelstellingen… Deze diversiteit zorgt ervoor dat de studenten
een variatie aan werkvormen krijgen aangeboden, wat de opleiding zeker boeiender maakt. Dat blijkt onder meer
uit de volgende opsomming: ex-cathedrasessies (voornamelijk wanneer bepaalde nieuwe theoretische inzichten
uitgewerkt dienen moeten te worden), interactief leergesprek, oefensessies, projectwerk, probleemgestuurd
onderwijs, portfolio, begeleide zelfstudie, zelfstudie, presenteren van een uitgewerkte paper, elektronisch
leerplatform Blackboard als didactisch hulpmiddel, COFEP-project…)
E-learning gebeurt via het elektronisch leerplatform Blackboard.
De opleiding bouwt bewust een evolutie in naar meer zelfstandig leren en verwerken van de leerstof van het
eerste naar het derde jaar. In het eerste jaar is er duidelijk nog veel nood aan een sterke structuur en vaste
begeleiding. Daar leren studenten ook technieken van informatie verzamelen, verwerken, structureren,
analyseren… De studenten zelf geven in de gesprekken met de commissie een duidelijke evolutie aan van het
meer theoretisch gerichte eerste jaar naar de steeds grotere praktijkgerichtheid in de volgende jaren. De
studenten waarderen die toenemende praktijkgerichtheid.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 533

Uit de metingen van de studententevredenheid blijkt overigens, dat de studenten de werkvormen en de middelen
positief waarderen.
De tevredenheid van de studenten over de werkmiddelen wordt gemeten met PROZA. Daaruit blijkt een grote
tevredenheid, wat zich onder meer uit in het volgende: de taal van het leermateriaal is aangepast aan de taal van
de student en het leermateriaal is inhoudelijk correct, het is logisch opgebouwd en sluit aan bij de beginsituatie
van de student; de onderlinge samenhang tussen de verschillende onderdelen is duidelijk, de lay-out van het
leermateriaal bevordert de studeerbaarheid van het leermateriaal, het leermateriaal is bruikbaar als
zelfstudiemateriaal, en studenten behouden het leermateriaal als kennisbron in het latere beroepsleven.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Betreffende toetsing en evaluatie streeft de opleiding naar een zo groot mogelijke transparantie. Het
examenreglement wordt van bij de aanvang van het academiejaar aan de studenten overhandigd (op cd-rom en
op papier via het studiecontract). De ombudsman licht de belangrijkste passages bij de start van het
academiejaar nog eens mondeling toe in de klasgroepen. Ook de studiegids bevat informatie over de
evaluatiemethodes.
Daarnaast gebruiken de lectoren een mix van onderstaande elementen:
- het gebruik van testen die een idee geven over het niveau en de vraagstelling op het examen;
- het oplossen van examens van vroegere academiejaren;
- aanwijzingen tijdens de collegelessen;
- bepalingen over evaluatie opgenomen in het studie-informatiedocument.
Naar aanleiding van examenzittijden krijgen de lectoren telkens praktische instructies over hoe ze moeten
quoteren, de planning van de deliberaties, wanneer het feedbackmoment voorzien is, de procedure bij het
vaststellen van spieken enzovoort. Via speciale edities van ‘InfoHantal’ geeft men aan de lectoren ook
pedagogische aanwijzingen over onder meer de manier om ‘goede examenvragen’ te stellen.
De studenten bevestigen dat ze bij de opmaak van het examenrooster (via de studentenraad) per
afstudeerrichting/jaar een top drie van ‘moeilijke’ opleidingsonderdelen kunnen opgeven. Deze worden dan
geplaatst, hetzij vooraan in het examenrooster, hetzij na een weekend.
534 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

De opleiding hanteert een veelheid aan toetsingsvormen. In functie van de opleidingsdoelstellingen worden er
aangepaste evaluatievormen gehanteerd. Dit omvat facetten naar de vorm zoals: permanente evaluatie, het
indienen (en verdedigen) van een paper, een bepaalde opdracht binnen een bepaalde tijdspanne tot een goed
einde brengen (bijvoorbeeld een mailing opmaken in Word), schriftelijke examens (open en gesloten vragen),
mondelinge examens (normaal met minimaal vijftien minuten voorbereidingstijd, behalve wanneer het gaat om
het toetsen van de onmiddellijke mondelinge vaardigheid).
Men stimuleert en begeleidt de studenten om deel te nemen aan internationale examens om het SPACE-diploma
te verwerven (extra Europees diploma voor studenten Management assistant) en aan het CCIP-examen (Diplôme
de français des affaires deuxième degré), ingericht door de Chambre de Commerce et d’Industrie de Paris.
Het departement bouwde een sterke expertise op het gebied van het geautomatiseerd verwerken van
meerkeuzevragen op (via het inscannen in Teleform & verwerking in SPSS).
De stage wordt beoordeeld aan de hand van de evolutie die de student doorgemaakt heeft op het vlak van tien
verschillende algemene competenties. Na het stagebezoek heeft de stagelector, aan de hand van het
evaluatieformulier, nog een gesprek met de student (voor eind maart). Daarna legt hij het cijfer vast (samen met
de stagecoördinator). Op de stage staan 40 punten van de 200. De beoordeling van het COFEP-project, dat het
klassieke eindwerk vervangt, slaat voor 50 % op de collectieve prestatie en voor 50 % op het individuele werk.
In de kwaliteitsbewaking van de evaluatie speelt de examenombudsdienst een belangrijke rol. De
examenombudsdienst (waarvan het bestaan, de functie, de procedure, hoe die te bereiken… vooraf aan alle
studenten schriftelijk wordt meegedeeld) treedt op als autonoom tussenpersoon, zowel bij geschillen/conflicten,
als bij het verplaatsen van examens naar aanleiding van gewettigde afwezigheid van studenten (ziekte…) of
andere belangrijke redenen (bijvoorbeeld spreiding van examens voor studenten met een handicap of studenten
met topsportstatuut…).
Daarnaast doet men ook preventief aan kwaliteitsbewaking door lectoren opleidingen aan te bieden over ‘goed
examineren’. Zo was dit in het verleden al het voorwerp van een pedagogische studiedag of werden er speciale
themanummers van ‘Info Hantal’ hieraan gewijd (die de commissie ter plaatse kon inkijken). Ook was het
onderwerp ‘examenvragen’ een van de beide centrale thema’s van de professionalisering. Het
departementshoofd heeft elk jaar ook een functionerings- en/of beoordelingsgesprek met alle medewerkers. De
gehanteerde examenvragen vormen tijdens dit academiejaar telkens het hoofdgespreksonderwerp. Dat werd
trouwens bevestigd in de gesprekken van de commissie met het onderwijzend personeel.
Na de proclamatie (zowel eerste als tweede zittijd) is er altijd een feedbackmoment voorzien, waarop alle lectoren
beschikbaar zijn en studenten hun examen kunnen inkijken, vragen stellen, enzovoort.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om een echt toetsingsbeleid te ontwikkelen. Daarin zou men kunnen
overwegen om meer permanente evaluaties te organiseren. Voor de evaluatie van de stages is het nodig om
de evaluatie in overeenstemming te brengen met de competenties die de studenten moeten bereiken. Ten
slotte kan er ook nog meer evenwicht gezocht worden tussen het evalueren van kennis en attitudes.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 535

Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Voor de toegang tot de professionele bacheloropleiding Office management zijn er geen voorbereidings- of
schakelprogramma’s nodig. Het sluit rechtstreeks aan op het secundair onderwijs.
De feitelijke instroombegeleiding start met het vooraf duidelijk informeren van potentiële studenten over het
opleidingsprogramma, de toelatingsvoorwaarden, slaagcijfers en een schets van de typische
tewerkstellingsomgeving en beroepstaken die men heeft/kan hebben na het volgen van deze studies (verschilt
uiteraard naargelang de gekozen afstudeerrichting). De opleiding participeert aan informatieavonden in
secundaire scholen, SID-in’s en de KATHO-campusdagen.
Net voor de start van het academiejaar organiseert men de ‘Durbuydagen’. Dit zijn kennismakingsdagen (in
Durbuy uiteraard), waar eerstejaars zich voor kunnen inschrijven. Bedoeling is om aan de hand van een reeks
teamgerichte activiteiten een groepssfeer te creëren.
Tijdens de eerste dagen organiseert de opleiding ook een aantal instaptoetsen, zoals voor informatica en
tekstverwerking.
Tijdens het eerste jaar levert men ernstige inspanningen om de verschillen in vooropleiding weg te werken:
- gratis monitoraat;
- regelmatig kans om vorderingstesten af te leggen (bijvoorbeeld via Blackboard);
- verplichte testen, voornamelijk bij de opleidingsonderdelen taal (om studenten ertoe aan te zetten zich
voornamelijk de grammatica eigen te maken);
- voor vreemde talen ontdubbelt men in de mate van het mogelijke (conform de beschikbare omkadering) de
groepen voor de communicatietraining om iedereen maximale kansen te bieden tot actief oefenen.
Meer en meer werden er hiaten vastgesteld in (vooral de grammaticale) voorkennis van het opleidingsonderdeel
Frans. Daarom wordt er vanaf academiejaar 2004-2005 in het eerste jaar gestart met een oriënterende
instaptoets.
536 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

De opleiding rekruteert in hoofdzaak uit ASO en TSO, in beperkte mate uit BSO.
De commissie waardeert de bijzondere aandacht die de opleiding besteedt aan studenten met
functiebeperkingen, wat zich uit in erg concrete maatregelen om de studeerbaarheid voor deze groep te
vergroten.
In de gesprekken met de commissie vermelden de studenten voor dit facet als positieve punten:
- goed contact met lectoren en hun begeleiding;
- goede sfeer;
- de aandacht voor de persoon van de student;
- de begeleiding van nieuwkomers.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie is van oordeel dat de opleiding haar instroombeleid kan optimaliseren door bij de instroom
meer te differentiëren tussen studenten met erg verschillende voorkennis en vaardigheden.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 537

Oordeel over onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: goed
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: goed
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: goed
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
- Facet 2.8 Masterproef: niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma van alle afstudeerrichtingen aan de basiskwaliteit
voldoet. Het programma is een adequate transformatie van de eindkwalificaties wat betreft niveau, oriëntatie en
de domeinspecifieke eisen. De commissie apprecieert de speciale aandacht voor ethisch ondernemen in een
gemondialiseerde maatschappij en de open kijk in de wereld. Het talenaanbod is gevarieerd. Het gewicht van de
individuele opleidingsonderdelen is goed uitgebalanceerd. De inhoudelijke samenhang is goed. De opleiding
heeft voldoende aandacht voor de studeerbaarheid van het programma. De afstemming tussen vormgeving en
inhoud is voldoende. De inhouden van de cursussen zijn praktijkgericht en actueel. De beoordeling en de toetsing
zijn gericht op de realisatie van de leerdoelen en zijn tevens transparant. Het oordeel van de commissie over het
onderwerp programma is daarom positief.
538 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het personeelsbeleid vormt een geïntegreerd onderdeel van het instellingsbeleid (onder meer door het systeem
van functionerings- en evaluatiegesprekken). Voor de belangrijkste aspecten van het personeelsbeleid werkt men
met kengetallen, zoals leeftijdspiramides, verlofregeling, personeelsbegroting, ziekteverzuim en omkaderingsgesprekken.
Uit de PROZA-evaluatie blijkt dat het beleid wat betreft responsabilisering en inspraak model staat voor andere
organisaties (zo was de hogeschool al van bij de aanvang koploper in het afsluiten van protocols met de
personeelsdelegatie, wat door andere hogescholen is overgenomen), dat het een duidelijke beleidskeuze is om
zoveel mogelijk medewerkers te laten participeren in netwerken en samenwerkingsverbanden en dat de
inspraakcultuur, een typisch kenmerk voor de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen, duidelijk kwaliteitsverhoging
beoogt.
De opleiding streeft ook uitdrukkelijk naar een rechtvaardig en sociaal personeelsbeleid. Dat blijkt onder meer uit
het consequent hanteren van de lectorenstudentenratio bij de opmaak van verdeelsleutels en dergelijke, uit het
maximaal investeren in omkadering, uit het feit dat de aanvullende middelen die men kan genereren zoveel
mogelijk worden besteed aan personeelsomkadering, en uit de uitbouw van een systeem van ondersteuning van
lectoren.
De commissie kon ook vaststellen dat de meeste aspecten van het personeelsbeleid beschreven zijn in
beleidsnota's en/of protocols, afgesloten in het HOC zoals: benoemingen, cumulatie, visie rond professionalisering,
tuchtreglement, arbeidsreglement, personeelsplanning, procedure voor aanwerving…
Kwalitatieve indicatoren op het gebied van personeel gebruikt men bij het personeelsbeleid, onder meer bij de
verlenging van contracten, een mogelijke promotie naar functie van coördinator, diensthoofd… De opleiding bezit
een sterk uitgewerkte systematiek (met procedurehandboek) op het gebied van personeelsevaluatie
(functionerings- en evaluatiegesprekken met een sterke nadruk op zelfevaluatie).
Op het gebied van gelijkekansenbeleid hanteert de opleiding het principe, dat bij sollicitaties en interne promoties
telkens de beste kandidaat gezocht wordt, ongeacht geslacht of leeftijd. In het gesprek met de directie kon de
commissie horen dat de opleiding ook een erg consequent en open beleid voert naar personen met een
functiebeperking (zowel bij studenten als medewerkers). Dat blijkt ook uit de technische ondersteuning
(bijvoorbeeld een parking voorbehouden voor mensen met functiebeperkingen of aangepaste computers in de
mediatheek).
De opleiding heeft procedures voor rekrutering en selectie van personeelsleden, er bestaan algemene criteria wat
betreft de prestatieregeling van de medewerkers, personeelsleden beschikken over een functiebeschrijving en
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 539

medewerkers hebben inspraak in de opmaak van hun opdrachtomschrijving. Er is een duidelijke
personeelsplanning (met een visie op middellange termijn) en er zijn duidelijke criteria voor bestaffing van
functies. Er zijn procedures voor het realiseren van een aanvaardbare taakbelasting (protocols afgesloten met
personeelsvertegenwoordiging), en er is systematisch overleg over de taakinvulling.
Rekrutering en aanwerving gebeuren volgens vastgelegde procedures, waarbij onder meer persoonlijkheidstests
ingeschakeld worden (PPA - Persoonlijke Profiel Analyse - ontwikkeld door Thomas International).
Nieuwe lectoren krijgen in het eerste jaar begeleiding van een leerwegbegeleider (die op hun vraag lessen
bijwoont en feedback geeft). Zij worden ook gevraagd examens van voorgaande jaren (opgesteld door
vakcollega’s) in te kijken, om zich zo een beter beeld te kunnen vormen van de aanpak, het niveau enzovoort.
Voor de coaching van beginnende lectoren is een afzonderlijke procedure voorzien. Na het doorlopen van de
selectieprocedure nodigt men de uiteindelijke kandidaat die aangeworven wordt, uit op de personeelsdienst (voor
informatie in verband met de administratieve plichtplegingen) en bij het departementshoofd voor een uitgebreid
gesprek. Heel wat items komen tijdens dit gesprek aan bod: het profiel van de opleiding/afstudeerrichting, de
strategische onderwijsvisie, gebruikt cursusmateriaal (men geeft een exemplaar van de bestaande cursussen
mee), een uitgebreide rondleiding in het departement met voorstelling van de diverse facilitaire diensten
(kopieercenter/cursusdienst, secretariaat, werkruimte lectoren…), de diverse types leslokalen enzovoort. Zonder
de term ‘officieel’ te gebruiken, stelt men ook altijd een soort ‘peter’ of ‘meter’ aan, die de nieuwe collega zal
begeleiden. Dit is ofwel een vakcollega of de opleidingscoördinator. Vervolgens is er nog een introductieavond
voor alle nieuwe collega’s van de hogeschool en nog een met het departementshoofd.
Tijdens het eerste semester vraagt men aan de nieuwe collega’s dat zij de ‘leerwegbegeleider’ (een collega-lector
met veel ervaring in het begeleiden van beginnende lesgevers) contacteren om minimaal één van hun lessen bij
te wonen. In het tweede semester moet elke nieuwe collega het departementshoofd uitnodigen om één van
zijn/haar lessen bij te wonen. Als feedbackinstrument gebruikt het departementshoofd een checklist. In de maand
mei volgt dan een functioneringsgesprek met de betrokken nieuwe collega. Hierbij vraagt men ook dat de nieuwe
collega bij zijn/haar studenten feedback inwint over de manier van lesgeven (een aantal vragenlijsten wordt hier
als mogelijk instrument aangereikt) en een zelfevaluatie opmaakt als leidraad voor het gesprek.
Elke medewerker heeft elk jaar een functioneringsgesprek met het departementshoofd. De collega’s worden
hierbij uitgenodigd een (korte) zelfevaluatie uit te voeren. Zoals decretaal voorzien is er om de 5 jaar ook een
beoordelingsgesprek (decretale evaluatie). Hiervoor werd een volledig procedurehandboek uitgewerkt. Tijdens de
jaarlijkse functioneringsgesprekken volgt men de professionalisering van de betrokken collega’s, hun wensen en
voorkeuren wat lesopdrachten betreft, hun cursusmateriaal enzovoort op. Er wordt ook telkens gewerkt volgens
een bepaald thema (bijvoorbeeld, in 2004-2005 staat in alle functioneringsgesprekken het onderwerp ‘goede
examenvragen’ centraal).
Wat het verwerven van onderwijskundige en didactische deskundigheid betreft, worden er aan de lectoren heel
wat kansen geboden via interne VTO-programma’s. Er is een sterk uitgebouwde VTO-aanpak (Vorming, Training,
Opleiding), met een groot aanbod interne vorming. Het VTO-beleid richt zich op vier domeinen (‘klavertje vier’):
- vaktechnische competentie (hiervoor richt men zich voornamelijk op externe bijscholingen),
- onderwijsdeskundigheid,
- teamvaardigheden,
- agogische vaardigheden.
Voor deze vorming voorziet het departement een budget van 12 500 euro in de begroting.
De commissie waardeert het engagement van de hogeschool voor zijn medewerkers. Dat uit zich in concrete
initiatieven, zoals het strijkatelier.
540 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

De commissie kon in de gesprekken en tijdens de informele contacten vaststellen, dat het personeel een grote
betrokkenheid toont bij de opleiding. Dat uit zich bijvoorbeeld in de directe contacten met de studenten en het
engagement voor allerlei buitenschoolse opdrachten.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt
tussen de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vooreerst stelt de commissie vast tijdens de gesprekken met het werkveld en met afgestudeerden, dat de
opleiding erg goede contacten onderhoudt met het werkveld, wat ze een noodzakelijke voorwaarde vindt voor de
professionele gerichtheid van de opleiding.
De commissie kon vaststellen dat de opleiding de eis tot professionele gerichtheid van haar personeel op
verschillende manieren realiseert. De taallectoren hebben vooral hun professionele ervaring verworven via
contacten met het werkveld bij maatschappelijke dienstverlening (bijvoorbeeld, bij het geven van trainingen in vlot
telefoneren in vreemde talen aan vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven leert men specifieke noden kennen,
maakt men kennis met administratieve documenten …).
De lectoren die verantwoordelijk zijn voor economische of juridische opleidingsonderdelen, hebben vrijwel allen
een beroepservaring in de praktijk van het werkveld. Verder participeren alle lectoren aan stagebezoeken, zodat
ook op die manier het contact met het werkveld gewaarborgd wordt. Ook doet de opleiding een beroep op talrijke
gastsprekers.
De internationale dimensie wordt gerealiseerd op verschillende manieren. Vooreerst krijgen alle tweedejaarsstudenten
tijdens de ‘International Staff Week’ les van buitenlandse lectoren. De opleiding is ook actief lid van
SPACE en heeft samenwerkingsakkoorden met talrijke buitenlandse instellingen.
Een belangrijke vorm van vakinhoudelijke professionalisering en kwaliteitscontrole ontstaat door de interactie van
de opleiding met het werkveld aan de hand van maatschappelijke dienstverlening. Op die manier moeten lectoren
zich continu bijscholen om deze opleidingssessies kwaliteitsvol te kunnen geven, anderzijds vormen ze een bron
van nieuwe inspiratie en feeling met de praktijk. Het departement kiest dan ook resoluut voor het blijven
uitbouwen van deze maatschappelijke dienstverlening en posthogeschoolvorming.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 541

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding Office management beschikt over 10,3 voltijdse eenheden (VTE) onderwijzend personeel. Het gaat
om 27 statutaire personeelsleden, onder wie er 3 voltijds onderwijs geven en 24 deeltijds. 17 zijn vastbenoemd en
10 werken in tijdelijk dienstverband. 24 zijn lector en 3 praktijklector.
De opleiding doet een beroep op 27 regelmatig terugkerende gastsprekers.
Momenteel is de verhouding aantal studenten 153 studenten/10,3 FTE = 14,85 studenten per lector.
De man-vrouwverhouding is evenwichtig: 14 vrouwen en 13 mannen.
De leeftijdspiramide is gezond: 8 lectoren zijn 40 jaar of jonger, 15 zijn tussen 41 en 50 jaar oud, en 4 lectoren
zijn ouder dan 50 jaar.
Het personeelsbeleid maakt moeilijke tijden door. Vooreerst omwille van de krappe OBE-coëfficient 1. Vervolgens
wordt de snelle groei van de studentenbevolking (met 50 % op tien jaar) niet gecompenseerd door een
evenredige verhoging van de middelen (een toename van slechts 2 %). Door de gesloten enveloppenfinanciering
en de decretaal opgelegde extra taken, kampt de opleiding Office management bijgevolg met een voortdurend en
nijpend tekort aan middelen. Tegelijk is de taakbelasting van de personeelsleden erg gestegen.
De personeelsleden geven in de gesprekken met de commissie aan, dat de balans tussen privéleven en werk
onder zware druk staat. Nieuwe verwachtingen van de rol van lector en de vele prikkels tot vernieuwing zijn
slechts enkele elementen die ze als energievretend ervaren. Wel geven ze tegelijk aan, dat de collegiale steun
hen helpt de zware belasting te dragen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert de opleiding om na te gaan of de inzet van het personeel kan geoptimaliseerd
worden in functie van de werkdruk.
542 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

Oordeel over onderwerp 3: Inzet van personeel – Voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: goed
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. De opleiding beschikt over gekwalificeerd personeel en voert een personeelsbeleid dat recht
doet aan het goed functioneren in het onderwijsproces. Het aantal lectoren met praktijkervaring is relatief groot.
Er is aandacht voor de pedagogische, didactische en vakinhoudelijke vorming van de onderwijsgevenden. De
commissie beoordeelt dit onderwerp daarom als positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 543

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het management van het departement HANTAL gelooft sterk in de slogan ‘Voorsprong door techniek’ om een
strategische voorsprong uit te bouwen. Wanneer lectoren steeds kunnen beschikken over moderne didactische
apparatuur, dan vormt dit voor hen een stimulans en een uitdaging om dit te gaan toepassen in de opleiding. Om
die reden is het departement vaak een pionier wat didactisch investeringsbeleid betreft.
De gebouwen worden steeds aangepast, gemoderniseerd en uitgebreid. Daardoor beschikt de opleiding over
ruime faciliteiten. Alle lokalen die de commissie bezocht, zijn uitgerust met de nodige faciliteiten. Om aan de
infrastructurele behoeften van het departement en van de opleiding te voldoen, realiseert men een nieuwbouw,
die vanaf het volgende academiejaar operationeel moet zijn.
Momenteel beschikt het departement over vier modern uitgeruste auditoria (pc/video/beamer/klankinstallatie) voor
telkens zestig personen, twee modern uitgeruste auditoria (pc/video/beamer/klankinstallatie & microfoon) voor
telkens negentig personen, vier uiterst modern uitgeruste computerlokalen voor onderwijsdoeleinden (inclusief
beamer, netwerkprinters…), één modern uitgerust computerlokaal met een dertigtal pc’s, dat elke werkdag vrij ter
beschikking van de studenten staat (8-21 uur), vier lokalen compleet uitgerust voor vaardigheids- en/of
verkoopstraining, een lokaal speciaal uitgerust voor training met analoge en digitale dictafoons en
telefoontraining, elf lokalen speciaal uitgerust voor taaltraining (met video/tv/…) en elf ‘gewone’ leslokalen. Alle
lokalen bevinden zich op de gelijkvloerse verdieping en zijn perfect toegankelijk voor rolstoelgebruikers.
De commissie kon vaststellen dat de opleiding over een bijzonder moderne computerinfrastructuur beschikt. Een
tiental servers bedient alle pc’s van het gebouw. Studenten (en lectoren) krijgen een login met daaraan gekoppeld
hun persoonlijke ruimte op de dataserver. Dit heeft als gevolg, dat ongeacht in welk lokaal ze op het
computersysteem aanloggen, ze telkens over hun persoonlijke bestanden kunnen beschikken.
Globaal waardeert de commissie de infrastructuur bijzonder (bib, restaurant, klassen, bistro en cybercafé, groene
omgeving….) alsook het materiaal waarover de studenten beschikken (computers,cursusteksten….) en de interne
communicatie (interne tv – Info Hantal, Newton, Toledo…)
De infrastructurele faciliteiten voldoen om de opleidingsbehoeften in te vullen en de opleiding haar specifieke
opleidingsdoelstellingen te laten realiseren.
De opleiding kan gebruik maken van een gloednieuw bibliotheekgebouw, dat is uitgerust met de modernste
snufjes om van het geheel een functioneel, comfortabel openleercentrum te maken. De onderwijsfilosofie van de
instelling (zelfsturing, studenten leerbewust maken, teamwork, probleemoplossend werken...) vertaalt men naar
de bibliotheek (collectiebeleid en werkruimte). De bibliotheek beschikt over een gestructureerd overzicht van het
collectieaanbod (dat men zelfs thuis kan raadplegen via de website). Relevante ICT-toepassingen worden steeds
geïntegreerd in de dienstverlening van de bibliotheek. De elektronische catalogus kan via het internet van op
eender welke plaats geconsulteerd worden. Gebruikers worden ook voortdurend aangemoedigd om relevante
544 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

online-informatiebronnen te consulteren. De dienstverlening van de bibliotheek wordt duidelijk kenbaar gemaakt
aan de doelgroepen. In het kader van de cursus Methodologie krijgen alle eerstejaarsstudenten een geleid
bezoek aan de bibliotheek, met deskundige uitleg over de mogelijke zoeksystemen. De bibliotheek bestaat uit
meerdere gebruikszones (leeszaal, vestiaire, administratieve ruimte, balie, catalogushoek, werkposten...). Diverse
soorten informatiedragers zijn aanwezig in de bibliotheek. Men kan het collectieaanbod op digitale wijze, via
meerdere ingangen (auteur, titel, trefwoord, onderwerp), doorzoeken. De collectie is afgestemd op de
curriculuminhouden van de verschillende afstudeerrichtingen.
De opleiding beschikt over een waaier van leermaterialen en didactische middelen.
Lectoren beschikken niet over een eigen bureau op school (omdat de ruimte niet voorhanden is). Wel is er naast
een ruime lectorenkamer ook een ruimte waar pc’s beschikbaar zijn, en waar men rustig kan werken. Vragen
naar extra didactisch materiaal worden steeds zo vlug mogelijk bekeken en aangeschaft (als dat budgettair
mogelijk is). Materiaal nodig voor de voorbereiding van de lessen (bijvoorbeeld overheadtransparanten en
dergelijke) kunnen de lectoren steeds gratis verkrijgen in de cursusdienst van het departement. In deze
cursusdienst is ook een mini-multimediacel gevestigd, waar lectoren op vraag videocassettes (met bijvoorbeeld
opnames van documentaires, journaals…) kunnen laten opnemen op dvd of op een andere videocassette. Ook
rechtstreeks opnemen van tv gebeurt daar op aanvraag. Een nieuwe grote werkruimte wordt in het vooruitzicht
gesteld. In het nieuwe gebouw zullen werkeilandjes en spreekruimtes beschikbaar zijn.
Voor de studenten staan een onthaalbalie en een studentensecretariaat ter beschikking. In de nieuwbouw zullen
ze kunnen beschikken over werkeilandjes, waar ze individueel of in groep aan opdrachten zullen kunnen werken.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie kon vaststellen dat de opleiding Office management beschikt over een breed uitgewerkt netwerk
en een ruim pakket initiatieven ten behoeve van de studiebegeleiding.
De infoverstrekking aan potentiële studenten verloopt in een reeks stappen. In de loop van het academiejaar
gaan diverse collega’s op vraag van secundaire scholen de opleiding voorstellen. In de secundaire scholen
worden flyers verspreid met een uitnodiging voor de K.I.S.S.-dagen (die worden ingericht door de Katholieke
Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen – Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende en Katholieke Universiteit Leuven
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 545

Afdeling Kortrijk/Katholieke Universiteit Leuven). K.I.S.S. staat voor ‘Kwalitatieve Informatie voor Studiekeuze van
Studenten’. Eind december ontvangen alle 18-jarigen uit West- en Oost-Vlaanderen een mailing van de
Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen (overkoepelend) met daarop de data van de opencampusdagen
en de infomomenten. De opleiding is ook aanwezig op de SID-in-beurzen in West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen,
Brabant, Antwerpen en Limburg. Begin maart organiseert de hogeschool opencampusdagen, waarop alle
afstudeerrichtingen uitgebreid worden voorgesteld, bezoekers infosessies kunnen bijwonen, cursussen kunnen
inkijken, informele gesprekken kunnen aanknopen met lectoren, studenten en oud-studenten… Via een
elektronische nieuwsbrief houdt de opleiding contact met de geïnteresseerden. Begin mei kunnen potentiële
studenten tijdens een infonamiddag lessen bijwonen. Tijdens de zomervakantie zijn er elke dag lectoren
aanwezig om achtergrondinformatie te verstrekken voor mogelijke kandidaat–inschrijvers.
Bij de inschrijving krijgt de student een uitgebreid informatiepakket (informatie over de start van het academiejaar,
aankoop cursusmateriaal, indienen kopie diploma enzovoort, informatie over de ‘Durbuydagen’ (kennismakingsweekend
op vrijwillige basis), informatie over de ‘Frontierdagen’ (lgemene kennismakingstweedaagse voor alle
eerstejaars) en verder informatie over het gratis buspasje, over de werking van de SOVO-Studentendienst, over
het huren van een fiets, studiekosten en studiebeurzen.
Bij aanvang van het academiejaar (tijdens de introductiedagen) ontvangen alle studenten het uurrooster van hun
klasgroep, het vademecum (met alle adressen van directie, lectoren en medewerkers, en een volledige
jaarplanning), een cd-rom met het examenreglement, alle studie-informatiedocumenten en een reeks nuttige
informatie.
De studiegids bevat dus cruciale informatie. Aangezien uit reacties van de studenten echter blijkt dat niet
iedereen opgezet is met het feit dat ze de studie-informatiedocumenten moeten raadplegen op cd-rom, wordt aan
de lectoren gevraagd om tijdens de eerste les dit studie-informatiedocument mondeling toe te lichten en bij
voorkeur ook een ‘papieren’ versie uit te delen (sommigen stoppen dit vooraan in de syllabus).
De opleiding beschikt over een sterk uitgebouwde studie- en studentenbegeleiding. Hiervoor worden op het
niveau van het departement ongeveer twee fulltime-eenheden vrijgemaakt (één FTE voor ombuds- en
begeleidingsfunctie en één fulltime die verdeeld wordt over diverse collegae in het kader van monitoraatsuren). In
de gesprekken met de lectoren die hiervoor verantwoordelijk zijn, kon de commissie een sterke betrokkenheid en
een groot verantwoordelijkheidsgevoel horen, evenals de verzuchting dat nog meer mogelijk zou zijn mits een
ruimere omkadering.
Studenten kunnen bij deze personen terecht voor problemen in verband met studiemethode, algemene
problemen, monitoraat, eerste crisisopvang, algemene ombudsfunctie en examenombuds, studeren met een
handicap, statuut van topsporter….. De dienstverlening wordt verticaal georganiseerd, dit betekent dat studenten
Office management gedurende de drie jaren dezelfde ombudspersoon hebben. De dienst heeft een afzonderlijk
bureau, wat de discretie en de duidelijkheid ten goede komt. Waar nodig verwijst men door naar de KATHOstudentendienst
of naar gespecialiseerde externe hulp.
De studiebegeleiding tijdens de opleiding valt uiteen in twee grote groepen: aspecten die voor alle studenten
worden aangeboden en individuele begeleiding bij persoonlijke vragen/problemen.
Het algemene aanbod bevat het volgende: tijdens het eerste jaar leggen alle studenten de test in verband met
leerstijlen af (ontwikkeld door Prof. Vermunt). Na verwerking krijgen zij feedback hierover: wat is hun favoriete
leerstijl, wat kan beter, hoe aanpakken Verder is er een volledig uitgebouwd systeem van monitoraten en
periodieke testen (voor eerste- en tweedejaars). Ten slotte zijn er een permanente ombudsdienst en een
examenombudsdienst waar men terecht kan met alle problemen en vragen (eventueel met een doorverwijzing
naar de SOVO KATHO-studentendienst)
Voor psychosociale begeleiding zijn er een psycholoog in vast dienstverband bij SOCVO en een aantal
maatschappelijk assistenten op de SOVO-studentendienst. Wanneer uit de problematiek tijdens het contact met
546 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

de departementale ombudsdienst blijkt dat doorverwijzen noodzakelijk is, wordt de student aangeraden om
contact op te nemen met de SOVO-studentendienst.
Wat begeleiding bij flexibele leertrajecten betreft, krijgen dergelijke studenten een vaste ankerpersoon
toegewezen op het studentensecretariaat, die het dossier opvolgt. Zij kunnen ook steeds bij de ombudsdienst
terecht voor advies.
De opleiding heeft een duidelijk beleid en een stappenplan om potentiële studenten te informeren. Ook nieuwe
studenten worden op verschillende momenten tijdens het academiejaar geïnformeerd. Ter ondersteuning stelt
men de uitgebreide studiegids op cd-rom aan de studenten ter beschikking. De onderwijs- en examenregeling
wordt zowel schriftelijk als op cd-rom ter beschikking gesteld. Naast de cd-rom en de papieren versie licht de
ombudsdienst de essentie overigens ook nog eens mondeling toe in elke klasgroep.
De studenten geven in de gesprekken met de commissie aan goed geïnformeerd te worden.
Op het vlak van studiebegeleiding leggen alle studenten tijdens het eerste jaar de test over de leerstijlen af
(ontwikkeld door Prof Vermunt). Na verwerking krijgen zij feedback hierover: wat is hun favoriete leerstijl, wat kan
beter, hoe aanpakken
De opleiding beschikt over een volledig uitgebouwd systeem van monitoraten en periodieke testen
(voortgangstoetsen) voor de eerste- en tweedejaars.
Er is een permanente ombudsdienst en een examenombudsdienst waar studenten terechtkunnen voor alle
problemen en vragen (eventueel met doorverwijzing naar de SOVO KATHO-studentendienst).
Op het gebied van begeleiding bij flexibele leertrajecten krijgen dergelijke studenten een vaste ankerpersoon
toegewezen op het studentensecretariaat, die het dossier opvolgt. Zij kunnen ook steeds bij de ombudsdienst
terecht voor advies.
Uit de gesprekken concludeert de commissie, dat de ingezette personeelsmiddelen voor studiebegeleiding
uitstekend worden aangewend.
Voor psychosociale begeleiding kan men beroep doen op een psycholoog in vast dienstverband bij SOVO en een
aantal maatschappelijk assistenten op de SOVO-studentendienst. Wanneer uit de problematiek tijdens het
contact met de departementale ombudsdienst blijkt dat doorverwijzen noodzakelijk is, wordt de student
aangeraden om contact op te nemen met de SOVO-studentendienst.
Medewerkers van de international office van het departement HANTAL ontfermen zich over het onthaal en de
opvang van de buitenlandse studenten. De huisvestingsdienst van de hogeschool helpt ook nadrukkelijk bij het
huisvesten van deze studenten. Concreet huurt de hogeschool diverse panden en verhuurt die dan verder aan de
buitenlandse studenten. Bij aankomst volgen de buitenlandse studenten gedurende drie weken eerst een
intensieve cursus Nederlands.
De dienst sociale voorzieningen (SOVO) hebben een viervoudige opdracht: het organiseren van socioculturele
activiteiten; het bekendmaken van de werking van de dienst SOVO en de coördinatie en beheer van lokale
investeringen met middelen van de dienst SOVO. Voor deze departementale SOVO-taken voorziet het
departement 10 % FTE (fulltime-equivalent). Daarnaast worden door de dienst SOVO HANTAL studenten voor
een officiële studentenjob in dienst genomen om toezicht te houden (beurtrol) in het computerlokaal dat vrij ter
beschikking staat van de studenten.
De studentenbegeleiding is ingeschakeld bij de organisatie van studie- en studentenbegeleiding in het
departement (monitoraten, training rond studiemethode, ombudsdienst...). Voor studie- en studentenbegeleiding
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 547

en de ombudsfunctie maakt het departement één fulltime-equivalent vrij. Voor het geven van monitoraten staat
eveneens één fulltime-equivalent in (dit laatste uiteraard verspreid over diverse vakcollegae).
Aan de hand van de beschikbare documenten en uit de gesprekken, stelt de commissie vast dat de
informatievoorziening en studiebegeleiding met het oog op studievoortgang effectief is en aansluit bij de
behoeften van de student.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de hogeschool om te onderzoeken in welke mate er nood is aan meer middelen voor
studiebegeleiding.
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: goed
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende
Is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de voorzieningen gerealiseerd is in alle afstudeerrichtingen.
De visitatiecommissie heeft geconstateerd, dat op het vlak van de voorzieningen er voldoende lokalen zijn met
een goede uitrusting. Er is een constante aandacht voor didactisch materiaal. De ICT-ondersteuning is goed. De
opleiding voert een doelgericht mediatheekbeleid. Wat de studentenbegeleiding betreft, heeft de opleiding een
ruim pakket initiatieven ten behoeve van de informatievoorziening en de studiebegeleiding. Ze besteedt veel
aandacht aan de instroom. De studenten worden goed begeleid bij hun buitenlandse stage. Het oordeel van de
commissie over het onderwerp is daarom positief.
548 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie kon gedurende haar bezoek vaststellen, dat de opleiding en de hele hogeschool doordrongen zijn
van kwaliteit en die als het ware figuurlijk ook uitademen. Dat blijkt onder meer uit de volgende aspecten.
Het kwaliteitszorgsysteem van de opleiding is geïntegreerd in dat van de hogeschool. De uiteindelijke bedoeling
van het kwaliteitszorgsysteem van de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen is te komen tot een
systematische aanpak van kwaliteitszorg, zodat een kwaliteitscultuur ontstaat, gedragen door medewerkers die er
een punt van maken de kwaliteit van management, kernprocessen en resultaten te borgen en te verhogen, ook
op langere termijn. In het groeiproces van een organisatie en haar medewerkers naar een systematische
kwaliteitsaanpak en ‘commitment to quality’, zijn instrumenten voor kwaliteitszorg een hulpmiddel. Het
kwaliteitsmodel van de hogeschool stoelt op onderstaande kernideeën:
- Het EFQM-model.
- Zelfevaluatie (self-assessment) vormt de cruciale sleutel in alle kwaliteitsverbeteringsprojecten;
- De Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen is een lerende organisatie (met kenmerken als: ‘fouten
maken mag, als je maar van die fouten leert’, ‘van elkaar leren en leren van de omgeving is cruciaal’, in alle
belangrijke processen wordt de PDCA-cirkel doorlopen…)
- Basisvragen die telkens ten grondslag liggen bij het werken met het model:
- Waar staan we nu (meting)
- Waar willen we naar toe (strategische visie)
- Hoe willen/kunnen we dit bereiken (uitzetten van concrete planning)
- Zijn we nog goed bezig (op regelmatige tijdstippen evaluatie om de PDCA-cyclus compleet te
maken)
- Unitmanagement: de diverse units (departementen) en projectgroepen mogen/moeten eigen prioriteiten
stellen, voor zover deze kaderen in het globale beleid van de hogeschool (onder meer rekening houdend
met cultuurverschillen).
De PDCA-cirkel (Plan – Do – Check – Adjust) wordt consequent gehanteerd, zowel op algemeen strategisch
niveau in het departement als voor de concrete acties en projecten.
De kwaliteitszorg in de hogeschool wordt overkoepelend gecoördineerd door de Dienst voor Onderwijs &
kwaliteit, met een diensthoofd en overkoepelende coördinatoren voor kwaliteitszorg, onderwijsinnovatie en studieen
studentenbegeleiding. De overkoepelende coördinator Kwaliteitszorg is tevens voorzitter van de projectgroep
Kwaliteitszorg, met een vertegenwoordiging uit elk departement. In het departement is de kwaliteitszorg
geïntegreerd in bestaande management- (coördinatieraad) en/of overlegorganen (departementale raad).
Concreet nemen vooral de coördinatieraad en de departementale raad de positie in van denktank over
kwaliteitsverbeteringsprojecten.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 549

Aan alle decretale verplichtingen met betrekking tot kwaliteitsbewaking wordt voldaan: decretale evaluatie,
evaluatie studie- en studentenbegeleiding, jaarverslag, studietijdmeting… Wat studietijdmeting betreft, wordt
gewerkt met de techniek van ‘paarsgewijze vergelijking’ en heeft de opleiding daar heel wat expertise in
opgebouwd (inclusief software). De diverse metingen worden in het ZER uitvoerig gedocumenteerd.
De opleiding gebruikt het PROZA-zelfevaluatiesysteem. Om de drie jaar is er een overkoepelende PROZAmeting.
Alle belanghebbenden worden bij de meting betrokken (studenten, personeel, afgestudeerden en
werkveld). De volgende metingen werden georganiseerd en de resultaten ervan uitgebreid besproken in het ZER:
een tevredenheidsenquête bij de huidige studenten (april 2004), resultaten PROZA-meting bij een
consensusgroep van huidige studenten (november 2004), een tevredenheidsenquête bij alumni/afgestudeerden
(oktober 2004), een tevredenheidsenquête bij het werkveld (oktober 2004) en een tevredenheidsenquête bij
medewerkers van de opleiding Office management (oktober 2004)
Elk jaar maakt men tijdens de strategische tweedaagse (maand mei) van de coördinatorenraad de strategische
en operationele doelstellingen voor het komende academiejaar op en/of stuurt men die bij. Voor de uitvoering
ervan zijn, naargelang het onderwerp, diverse personen verantwoordelijk. Tijdens de maandelijkse
coördinatorenraad worden deze doelstellingen opgevolgd (PDCA-cyclus); in de maand december volgt er altijd
een grondige tussentijdse evaluatie.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt de opleiding om te blijven zoeken naar een evenwicht tussen een goed uitgebouwd
IKZ-systeem en een innovatieve dynamiek.
Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot de
realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De strategische en operationele doelstellingen voor het nieuwe academiejaar (die telkens in de maand mei
worden opgesteld tijdens de strategische tweedaagse voor de coördinatorenraad) moeten uiteraard gefundeerd
worden op deze van de voorgaande periode (continuïteit van het beleid), zonder evenwel het leggen van nieuwe
accenten of het inslaan van nieuwe paden te beletten. Het ZER documenteert uitvoerig hoe de verbeteracties
kaderen in de PDCA-cyclus. Het wordt duidelijk dat verbeteracties enerzijds voortkomen uit metingen en
anderzijds samenhangen met doelstellingen. Aan doelstellingen koppelt men deadlines gekoppeld en legt men de
wijze van opvolging en de verantwoordelijkheid vooraf vast.
Om tijdens het werken aan gestelde prioriteiten ook de algemene werking te blijven bewaken (om niet uit ‘koers’
te raken), werkt men voluit aan de ontwikkeling van een ‘knipperlichtenmodel’ (een soort boordtabel). Een aantal
550 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

‘makkelijk’ te meten variabelen wordt daarin nauwgezet en continu opgevolgd. Door regelmatige verslaggeving
kan het management de evolutie van de kritische factoren van nabij opvolgen en bijsturen waar nodig.
Enkele kenmerken van het knipperlichtenmodel: werken met stuur- en kengetallen, ‘knipperlicht’ als de
hogeschool de gestelde kwaliteitsdoelen niet meer bereikt, inmiddels werken aan prioriteiten, enkele voorbeelden:
het percentage studenten dat nog werkloos is zes maanden na afstuderen, cursuswaardering, ziekteverzuim,
participatie aan VTO-initiatieven (vorming, training, opleiding).
De verbeteracties in de opleiding Office management situeren zich voornamelijk op het vlak van de actualisering
van het curriculum en de organisatie, opvolging, evaluatie van eindwerk en stage. De andere verbeteracties zijn
departements- of hogeschool-overstijgend en niet typisch opleidingsgebonden. Dit heeft te maken met het feit,
dat er een centraal beleid is in het departement en dat het management gevoerd wordt door de
coördinatorenraad en het departementshoofd.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het personeel wordt gefaseerd geconsulteerd en betrokken bij de besluitvorming en de evaluaties in het kader
van kwaliteitszorg. Hieronder schetsen we even de overlegstructuur.
De beleidsbeslissingen worden voorbereid en genomen in de coördinatorenraad (opleidingsverantwoordelijken,
verantwoordelijken afstudeerrichtingen, coaches projectmatig wetenschappelijk onderzoek, departementale
onderwijscoach). Dit is het managementorgaan. Belangrijke (strategische) beslissingen worden vooraf eerst
getoetst in de departementale raad en/of het departementale onderhandelingscomité, naargelang de materie.
Zowel bij de voorbereiding van belangrijke strategische keuzes als naar de communicatie ervan, spelen de
opleidingsverantwoordelijken en verantwoordelijken van afstudeerrichtingen een cruciale rol in de diverse
opleidings en/of optieraden. Via dit overlegorgaan bereikt men uiteindelijk alle collega’s. In deze opleidingsraden
gebeuren ook evaluaties in het kader van kwaliteitszorg.
Studenten worden via de werking van de studentenraad (waar ze steeds het departementshoofd kunnen op
uitnodigen) en hun deelname aan de departementale raad, betrokken bij de besluitvorming en de evaluaties in
het kader van kwaliteitszorg (onder meer de betreffende curriculumvernieuwing).
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 551

Een heel specifieke (en belangrijke) rol op het vlak van kwaliteitszorg spelen de studenten bij de decretale
evaluaties van lectoren. Een van de belangrijke elementen bij de beoordeling van lectoren, zijn immers de
bevindingen uit de studentenfeedback. Hiervoor worden studenten op een anonieme manier geconsulteerd (via
het invullen van een vragenlijst).
Studenten worden ook op regelmatige basis bevraagd over bijvoorbeeld de studietijd, de algemene tevredenheid,
de opleidingsonderdelen…
De alumni en het werkveld worden op regelmatige tijdstippen betrokken bij de onderwijsevaluaties. Ze worden
ook systematisch betrokken bij grote curriculumvernieuwingen, hetzij via een algemene vragenlijst, hetzij door
samen te zitten met een panel, hetzij door bijvoorbeeld te reageren op welke competenties belangrijk zijn.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: goed
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: goed
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende
Is de commissie van mening dat de interne kwaliteitszorg in alle afstudeerrichtingen voldoet aan de basiskwaliteit.
De opleiding beschikt over een geïntegreerd kwaliteitszorgsysteem . Men organiseert periodieke bevragingen op
diverse terreinen aangaande het onderwijs en met relevante doelgroepen. De uitkomsten van de evaluaties
vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen. Er is duidelijk sprake is van een verbeterbeleid.
Studenten, lectoren en het werkveld worden actief betrokken bij interne kwaliteitszorg. Het oordeel van de
commissie over het onderwerp is daarom positief.
552 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
In de gesprekken met het werkveld stelt de commissie een erg grote tevredenheid vast over de competenties van
de afgestudeerden. Ze bereiken het voorgestelde eindniveau. De opleiding organiseert bevragingen bij het
werkveld en bij de afgestudeerden, over de tevredenheid met de opleiding en de tevredenheid over de kwaliteit
van de afgestudeerden. Uit de resultaten die in het ZER beschreven zijn, blijkt een zeer grote tevredenheid.
De commissie beoordeelt de eindwerken die ze gelezen als van een goed niveau. Dat soort eindwerken behoort
tot het verleden, vermits de opleiding gestart is met het COFEP als eindwerkproject.
De opleiding besteedt heel wat zorg en aandacht aan het zo goed mogelijk voorbereiden van de afgestudeerden
voor de instap in het werkveld. Dit omvat een aantal aspecten: de praktijkstage gedurende acht weken in het
derde jaar, het eindwerk dat, via het praktijkgedeelte, een duidelijke link heeft met het werkveld, de residentiële
studiedagen (december – derde jaar), waarin studenten contact hebben met afgestudeerden van voorgaande
jaren en kunnen deelnemen aan een sollicitatietraining door mensen van het werkveld, de themadriedaagse, de
sollicitantendag (eind maart), waar bedrijven hun vacatures in HANTAL komen voorstellen, en de jobdienst met
persoonlijke begeleiding bij het met elkaar in contact brengen van bedrijven en geschikte kandidaten.
De afgestudeerden Office management blijken vlot aan de slag te kunnen na hun afstuderen. Uit de bevraging
van de afgestudeerden van de voorbije vijf jaar blijkt dat 34 % al een contract op zak had nog voor het afstuderen
(één op drie!), dat ten laatste één maand na afstuderen al 61 % werk gevonden heeft (bijna twee op drie) en dat
uiterlijk drie maanden na afstuderen al 84,5 % een job heeft (meer dan vier op vijf 5). 7 % bleek verder te
studeren. Van diegenen die afstudeerden in juni 2005 had 100 % werk voor 1 december 2005.
In verband met internationalisering blijft het aantal uitgaande studenten beperkt, slechts drie in 2004-2005. De
opleiding beseft dat het feit dat studenten die naar het buitenland gaan gemiste opleidingsonderdelen moeten
inhalen, daarbij een rol speelt. 14 lectoren namen deel aan een activiteit in het buitenland.
De deelname aan de buitenlandse examens van SPACE en CCIP is daarentegen wel behoorlijk. Voor 2004-2005
waren er dat respectievelijk 21 en 14.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 553

De afgestudeerden en de vertegenwoordigers van het werkveld bepaalden de volgende sterke punten van de
opleiding:
- goede theoretische kennis van informatica – goede talenkennis;
- goede assertiviteit;
- de totaliteit van de opleiding en goede aanpak van de school;
- erg goed evenwicht tussen theorie en praktijk;
- de brede bagage die de studenten krijgen – het reflecterende vermogen – lat ligt hoog;
- flexibiliteit van de afgestudeerden.
Als verbeterpunten formuleren ze:
- meer training in telefoneren;
- notuleren.
Zowel in de gesprekken met de alumni als uit de bevraging van de afgestudeerden hoort de commissie een grote
tevredenheid over de genoten opleiding.
De commissie stelt ook vast dat de opleiding haar strategische doelstellingen consequent vertaalt in operationele
doelstellingen, die ze systematisch opvolgt.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vindt dat de opleiding de relaties met het werkveld kan optimaliseren door meer proactief op
te treden naar de bedrijven. Dat kan onder meer door hen te informeren over de opleiding, over
doelstellingen, uitstroomkwaliteiten en nieuwe initiatieven.
- Gezien de moeizame ontwikkeling van de uitgaande internationalisering, onder meer omwille van de
zogenaamde kerktorenmentaliteit van de studenten, adviseert de commissie de opleiding om stage en studie
in het buitenland meer te promoten en een goed communicatiebeleid (intern en extern) over
internationalisering te voeren. Het is duidelijk dat naast de studenten ook hun ouders, en zelfs ook sommige
lectoren, moeten gesensibiliseerd worden. Tegelijk kan men ook de uitgaande lectorenmobiliteit stimuleren.
Volgens de commissie is het noodzakelijk, dat de opleiding bij het opmaken van het ‘learning agreement’
consequent streeft naar equivalente in plaats van identieke competenties.
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van rendementscijfers per studiegebeid en/of opleiding over de
jaren heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45
en de 50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als de situatie per opleiding of
554 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

studiegebied. Daardoor kan de opleiding voor het onderwijsrendement geen streefcijfers formuleren in
vergelijking met relevante andere opleidingen.
Het gemiddelde slaagcijfer van de eerstejaarsstudenten in de periode 2003 en 2004 bedraagt voor de eerste en
tweede zittijd samen 53,5 %. Voor de tweedejaars is dat 91 % en in het derde jaar was slechts één student niet
geslaagd. De opleiding heeft enkel voor de generatiestudenten (periode 2003-2004) een vergelijking van de
slaagcijfers van de hogescholen van de Associatie K.U.Leuven. Het gemiddelde slaagcijfer bedroeg toen 49 % en
voor Office management aan de Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen 47,7 %.
Uit de doorstroomcijfers blijkt dat gemiddeld genomen over de voorbije zes jaar 71 % ‘op tijd’ afstudeerde.
Ongeveer 25 % (één op vier) heeft daar één jaar extra voor nodig, 3 % twee jaar extra en een erg kleine groep
(0,8 %) drie jaar. De gemiddelde doorlooptijd bedraagt voor die periode 3,33 jaar.
Het aantal afhakers bedraagt in het eerste jaar 6 op 62, of 10 % (periode 2005-2006). Er zijn geen afhakers in het
tweede en derde jaar.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 6: Onderwijsrendement – voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
Is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van het onderwijsrendement voldoende is voor alle
afstudeerrichtingen. De visitatiecommissie heeft vastgesteld dat de opleiding haar doelstellingen voldoende
realiseert. De afgestudeerden van de opleiding Office management zijn breed inzetbaar. Het werkveld is tevreden
over de kwaliteit van de afgestudeerden. Het oordeel van de commissie over het onderwerp is daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 555

Globaal oordeel
De commissie heeft de visitatie voorbereid op basis van het ZER en de bijlagen. De commissie spreekt haar
waardering uit voor de kwaliteit van het zelfevaluatierapport. Het is sterk gedocumenteerd en is ook vlot leesbaar.
Het geeft systematisch blijk van een kritische opstelling tegenover de opleiding met aandacht voor sterke en
verbeterpunten. Het geeft een accuraat beeld van de opleiding zoals de commissie die heeft kunnen vaststellen.
De voorgeschreven omvang werd evenwel overschreden.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage tijdens het bezoek,
- de opgevraagde documenten,
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.
Op basis van de oordelen over
- Onderwerp 1: niveau en oriëntatie: voldoende
- Onderwerp 2: programma: voldoende
- Onderwerp 3: personeel: voldoende
- Onderwerp 4: voorzieningen: voldoende
- Onderwerp 5: interne kwaliteitszorg: voldoende
- Onderwerp 6: resultaten: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle afstudeerrichtingen gewaarborgd is.
De commissie beoordeelt de opleiding daarom positief.
556 | o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t V l a a n d e r e n

score facet score
onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
Facet 2.8: Masterproef
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
goed
goed
goed
goed
goed
OK
voldoende
voldoende
voldoende
niet van
toepassing
voldoende
goed
voldoende
voldoende
goed
voldoende
goed
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
Management assistant
Event & business communication
1
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
o p l e i d i n g s r a p p o r t K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l Z u i d - W e s t - V l a a n d e r e n | 557

558 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

2.15 Plantijn Hogeschool van de Provincie Antwerpen
Algemene toelichting bij de gevisiteerde opleiding
De Plantijnhogeschool Antwerpen is een multisectorale hogeschool die 11 basisopleidingen aanbiedt, gespreid
over 5 departementen. Met haar 3.500 studenten (cijfer van december 2004) en 350 lectoren is de
Plantijnhogeschool een hogeschool met gemiddelde omvang in Vlaanderen.
De Plantijnhogeschool maakt sinds 2003 deel uit van de Associatie Universiteit en Hogescholen Antwerpen
(AUHA), een samenwerking tussen de Universiteit Antwerpen (UA), de Hogeschool Antwerpen, de Karel de
Grote-Hogeschool, de Hogere Zeevaartschool en de Plantijnhogeschool.
De basisopleiding Office management wordt aangeboden op de campus Meistraat in Antwerpen. De opleiding
biedt twee afstudeerrichtingen aan: Medical management assistant (MMA) en International business & sales
(IBS).
Vanaf 2004-2005 werd – rekening houdend met de implementatie van de bachelor-masterstructuur – een nieuw
programma van kracht. Dit wordt gradueel ingevoerd en zal vanaf 2006-2007 de hele opleiding omvatten.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 559

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het departement Office management (OM) van de Plantijnhogeschool heeft een onderwijsvisie voor de opleiding
Office management opgesteld. De onderwijskundige visie van de opleiding Office management wordt
onderbouwd door het ‘Beleidskader voor onderwijsontwikkeling’, uitgewerkt en goedgekeurd in mei 2000.
De algemene, algemeen beroepsgerichte en specifiek beroepsgerichte competenties van een beginnende
afgestudeerde zijn geëxpliciteerd in het ZER en in de bijlagen, en zijn opgesteld vanuit de visie en missie van de
hogeschool, de opleidingsdoelstellingen, de kwaliteits- en niveauvereisten van accreditatie en een geactualiseerd
beroeps- en opleidingsprofiel. De professioneel gerichte bacheloropleiding is prioritair gericht op de algemene
vorming en de verwerving van professionele competenties in een beroepsgerichte context.
Voor de afstudeerrichting Medical management assistant (MMA) en International business & sales (IBS) werden
specifieke beroepscompetenties geformuleerd. De opleiding legt de klemtoon op de competenties van de
beginnende professional.
Het ZER beschrijft de beroepsspecifieke competenties in volgende grote rubrieken:
International business & sales
- Correspondentie kunnen afhandelen
- Planning en een efficiënt timemanagement
- Productieve informatieverwerking
- Reproductieve informatieverwerking
- Communicatie
- Informatie kunnen verzamelen
- Zorgen voor registratie en verwerking van gegevens en financiële administratie
- Onthaal van klanten
- Efficiënt een secretariaat organiseren
560 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

- Coördineren en leidinggeven
Medical management assistant
- Planning en een efficiënt timemanagement
- Productieve informatieverwerking
- Reproductieve informatieverwerking
- Communicatie
- Informatie kunnen verzamelen
- Zorgen voor medische registratie en financiële administratie
- Onthaal van patiënten
- Coördinatie en leiding
- Ondersteuning en hulpverlening
De commissie heeft vastgesteld dat de decretale eisen terug te vinden zijn in de opleidingsdoelstellingen.
Voor de ontwikkeling van die competenties stelde de opleiding focusgroepen samen rond de afstudeerrichting
Medical management assistant en rond de afstudeerrichting International business & sales met
vertegenwoordigers van verschillende niveaus uit het beroepenveld: ervaren management assistants, office
managers, personeelsverantwoordelijken en diverse lijnmanagers. Verscheidene deelnemers werden nadien
gecontacteerd om deelcompetenties verder uit te diepen. Een groep lectoren en het departementshoofd woonden
de gesprekken bij. Om te bewaken dat dit soort van overleg niet stilvalt, is één vertegenwoordiger van het
werkveld aanwezig in de pedagogische adviesraad van het departement.
Actualisering gebeurt op basis van informatie bezorgd door onder meer alumni, stagementoren en vertegenwoordigers
uit het beroepenveld.
De opleidingsdoelstellingen worden gecommuniceerd aan studenten en lectoren via de ECTS-fiches en
stagementoren, en gesprekken met werkveldvertegenwoordigers.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De opleiding zou volgens de commissie op dit punt nog sterker kunnen scoren door nog meer aandacht te
besteden aan de formulering van competenties en doelstellingen per opleidingsonderdeel.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 561

Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bachelor in Office management leidt op tot een professionele bachelor voor een breed
beroepenveld. Dit beroepenveld is beschreven in het kader van een beroepsprofiel, zoals uitgewerkt in opdracht
van de VLOR in 1997. Betrokken partijen waren toen de hogescholen die de opleiding organiseerden en
vertegenwoordigers van het werkveld. Voor de afstudeerrichting Medical management assistant was de Vlaamse
Vereniging voor Medische Secretaressen en Secretarissen (VVMS) betrokken bij de werkzaamheden. De
commissie stelt vast dat de competenties voldoen aan het door haar opgestelde domeinspecifiek referentiekader.
De beroepspecifieke competenties binnen de opleiding Office management zijn in verschillende fases gegroeid.
De basiscompetenties, zoals beschreven in het beroeps- en opleidingsprofiel dat in 1997 in opdracht van de
VLOR werd opgesteld,vormen de basis voor de doelstellingen van de opleiding Office management.
In het kader van de opleidingsvernieuwing in 2000 heeft de opleiding de in het opleidingsprofiel beschreven
competenties aan een kritisch onderzoek onderworpen. De opleiding stelde concreet de vraag aan diverse
mensen uit het beroepenveld: ‘Over welke competenties moet een beginnend management assistant beschikken
in 2005’. Ze stelde daarvoor focusgroepen samen met vertegenwoordigers van verschillende niveaus uit het
beroepenveld (ervaren management assistants en office managers, personeelsverantwoordelijken en diverse
lijnmanagers). Ze stelden een focusgroep samen rond de afstudeerrichting Medical management assistant en een
rond International business & sales. De beroepsspecifieke competenties voor deze twee afstudeerrichtingen
liggen deels uit elkaar. Een groep lectoren en het departementshoofd woonden de gesprekken bij. Diverse
deelnemers werden nadien gecontacteerd om deelcompetenties verder uit te diepen. De realisatie van de
vernieuwde opleiding kon door deze contacten verder van advies voorzien worden.
De opleiding toetste haar doelstellingen ook aan soortgelijke opleidingen uit het buitenland en kon buitenlandse
competentielijsten van opleidingen die aanleunen bij Office management, vergelijken met de eigen competenties.
Het blijkt overigens dat slechts weinig landen in Europa een specifieke opleiding Office management organiseren.
Wel bestaan er aanleunende opleidingen, zoals Administrative management en International business &
languages, die echter minder expliciet voorbereiden op de diverse functies binnen het office management.
Er gebeurde geen internationale benchmarking in de strikte zin van het woord, omdat er op hoger
onderwijsniveau geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wél een
vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding
vooral bedoeld voor technisch uitvoerende functies. Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met
opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde
opleidingen. Met buitenlandse vakgenoten is de validering niet systematisch gebeurd, eerder informeel.
562 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

Contacten met het werkveld waarborgen de permanente afstemming van de competenties. In de pedagogische
adviesraad van het departement (departementale raad) is één vertegenwoordiger van het werkveld aanwezig.
Verder zijn er heel vaak contacten met het werkveld via stagecontacten en contacten met alumni. De opleiding
doet bewust een beroep op gastprofessoren die nog met de beide voeten in de dagelijkse beroepspraktijk staan,
om te kunnen anticiperen op nieuwe ontwikkelingen.
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over :
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie: voldoende
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: voldoende
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten en dit voor alle afstudeerrichtingen. De doelstellingen van de opleiding zijn tot stand
gekomen via overleg met interne en externe actoren. De opleiding werkt bewust aan een proces van
onderwijsvernieuwing via doelstellingen die op het beroepenveld zijn afgestemd. De eindkwalificaties worden
getoetst bij het relevante beroepenveld. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 563

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Uit het onderwijsconcept dat is beschreven in het ‘Beleidskader voor onderwijsontwikkeling’ kan de commissie
afleiden, dat de opleiding uitdrukkelijk competentiegericht wil opleiden. Daarmee streeft ze een betere koppeling
en integratie van kennis na en koppelt ze vaardigheden en attitudes aan reële praktijksituaties. Aan de hand van
project- en praktijkleren legt de opleiding de basis van dat competentiegericht leren in de opleiding.
In de afstudeerrichting International business & sales staat het verwerven van anderstalige communicatievaardigheden
(Frans, Engels, Spaans en/of Duits) centraal. In totaal 62 studiepunten, of iets meer dan één derde
van de totale studieduur, wordt ingevuld door het aanleren van vreemde talen. Die vormen dan ook een rode
draad doorheen het gehele curriculum. Ze komen in de drie opleidingsjaren aan bod. In het eerste jaar ligt de
nadruk vooral op grammatica en het verwerven van algemene basiskennis. Vanaf het tweede jaar ligt de
klemtoon op bedrijfscommunicatie. Zowel de schriftelijke als mondelinge communicatie komen aan bod. Om de
taalvakken af te stemmen op de sector maken de lectoren gebruik van praktijkgerichte vakliteratuur. Verder werkt
de opleiding vakoverschrijdend samen, om zo de talen op de beroepsgerichte kennis af te stemmen. Ook maakt
de opleiding bewust gebruik van de stagemodule om de taalcompetenties in te oefenen. Studenten die zwak
scoren op Frans maar verder geen tekorten hebben, worden doorgaans verplicht om een stage in het Franse
landsgedeelte te volgen. Het traject International business verplicht studenten om in een anderstalige omgeving
stage te lopen. Zowel studenten als bedrijven appreciëren deze aanpak ten zeerste.
De ICT-vaardigheden komen zowel in het eerste als in het tweede jaar aan bod. In het eerste jaar zijn er drie
modules, in het tweede jaar twee modules die specifiek gewijd worden aan het verwerven van ICT-vaardigheden
(eerste jaar 12 studiepunten, tweede jaar Business & sales 9 studiepunten, derde jaar Medical management
assistant 8 studiepunten). Op deze wijze zijn de studenten maximaal voorbereid voor de praktijkstages.
Het onderzoek van de ECTS-fiches maakt duidelijk hoe voor elk opleidingsonderdeel aangegeven wordt welke
begincompetenties vereist zijn, welke competenties het opleidingsdeel wil realiseren en hoe dat geëvalueerd zal
worden.
Opdat de doelstellingen van de opleiding op adequate wijze zouden worden opgenomen in het programma en in
de concrete doelstellingen van de opleidingsonderdelen, heeft de opleiding veel aandacht besteed aan overleg
met lectoren. De voorstellen van het werkveld en de latere aanpassingen, in functie van het Structuurdecreet,
werden uitgebreid besproken in diverse lectorenvergaderingen. Ook de competenties die in het Structuurdecreet
van 2003 worden bepaald, dienden als leidraad. Zo werd de basis gelegd voor de curriculumvernieuwing en
ontstond de actuele lijst van competenties van de opleiding.
564 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

Alle lectoren kregen de vraag na te gaan welke competenties in hun opleidingsonderdelen aan bod kunnen
komen of al aan bod komen. Tevens moesten ze aangeven of zij deze competenties nooit, matig of veel aan bod
laten komen. Dit heeft ertoe geleid dat de opleiding de band tussen competenties en het programma heeft
versterkt. Tevens werden de competenties geordend naar mate van toepassing en belangrijkheid. Vervolgens
werkte men binnen de vakgroepen specifieke doelstellingen uit.
De opleiding concretiseert de praktijkoriëntatie door aan het einde van elk studiejaar een praktijkmodule in te
richten. In het eerste jaar is dat een projectmodule, in het tweede en derde jaar een praktijkstage. Om de
talenkennis te optimaliseren, legt het programma een belangrijk accent op de internationale dimensie.
De opleiding hanteert een uitgebreide en gestructureerde procedure voor innovatie en onderwijsontwikkeling.
Tijdens het academiejaar worden verschillende elementen verzameld die mogelijk in aanmerking komen voor
curriculumwijzigingen. Deze losse elementen worden aangereikt door lectoren, studenten of stagecoördinatoren
(meestal na overleg met de bedrijven en stage-instellingen), en worden verzameld door de opleidingscoördinator.
Deze elementen worden door de opleidingscoördinator en t het departementshoofd besproken. Mogelijke
voorstellen worden uitgewerkt en voorgelegd aan het lectorenteam. Als er tijdens een lectorenvergadering een
consensus is bereikt, worden deze voorstellen voor advies voorgelegd aan de departementale raad. Nadien legt
men de voorstellen ter goedkeuring voor aan de raad van bestuur.
Heel wat elementen uit het programma resulteren in disciplineoverschrijdende leeractiviteiten, die de
competentiegerichtheid realiseren. Voorbeelden daarvan zijn de modulaire organisatie van de
opleidingsonderdelen, de projectmodule, praktijkcases in ICT-vakken, e-commerce, het bedrijfsproject. Het EPS
(European Policy Statement) vormt samen met het beleidskader Internationalisering van het departement de
basis van de internationale verwezenlijkingen binnen de opleiding. Het beleidskader van de opleiding is
uitgewerkt om de integratie en realisatie van de internationale dimensie in de opleiding te optimaliseren. Dat krijgt
vorm in allerlei initiatieven van studenten- en lectorenmobiliteit, ‘intensive programs’ en
‘Internationalisation@home’. De internationalisering in het curriculum krijgt ook vorm via het talenonderwijs.
Het eerste jaar van de drie leertrajecten is behoudens de 4 e module gemeenschappelijk. De opleiding legt de
klemtoon op taalcompetenties, ICT-vaardigheden en kennisinhouden die voornamelijk economisch-juridisch
geïnspireerd zijn. In de 4 e module kiezen studenten voor een afstudeerrichting. Deze keuze is bepalend voor het
verdere verloop van het project en van hun stage. De studenten International business & sales voeren de
projectopdrachten uit in het kader van een bedrijf, de studenten Medical management assistant opteren voor een
ziekenhuis of medisch-sociale instelling.
Studenten die gekozen hebben voor de afstudeerrichting Medical management assistant doorlopen deze tot het
einde van het derde jaar. Studenten die de afstudeerrichting International business & sales inslaan, hebben vanaf
het derde jaar twee mogelijke leertrajecten die zij kunnen volgen, met name International business of Sales. In
het tweede jaar kunnen de studenten een keuze maken tussen Duits of Spaans als derde vreemde taal.
Op grond van wat ze gezien heeft, is de commissie van oordeel dat de programma’s een adequate uitwerking
geven van de beoogde competenties.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie stelt voor dat de opleiding zou overwegen om vanaf het eerste jaar te starten met de
afstudeerrichting Medical management assistant.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 565

Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het onderwijsconcept zorgt ervoor dat er vanaf de 4 e module van het eerste jaar veel aandacht wordt besteed
aan het toepassen van de eerder aangereikte kennisinhouden. Tijdens de praktijkmodules trainen studenten
intensief de beroepsmatige en maatschappelijke vaardigheden. Daarnaast organiseren studenten international
business & sales in het tweede jaar nog een projectweek en organiseren de studenten van de afstudeerrichting
Medical management assistant een internationale stageweek. Zo waarborgt het programma de ontwikkeling van
beroepsvaardigheden.
De commissie kon vaststellen dat de kennisontwikkeling wordt gerealiseerd door onder meer:
- taalcompetenties te trainen met actuele teksten uit vakliteratuur en actuele tijdschriften;
- het frequent gebruiken van cases uit de beroepspraktijk als studiemateriaal voor opleidingsonderdelen;
- aandacht te hebben voor actuele technieken en programma’s, zoals MKG-registratie en Quadrat;
- het aanwenden van dictaten van geneesheer-specialisten om de studenten Medical management assistant
protocols te laten uittypen binnen een realiteitsgetrouw kader.
De band met de praktijk wordt gerealiseerd:
- door de vele jonge lectoren die recent uit de praktijk komen en die nog deeltijds in de praktijk werken;
- door de vele gastprofessoren;
- door de ‘native speaking’ lector Engels;
- door gastsprekers die in het kader van bepaalde opleidingsonderdelen toelichting geven over actuele
gespecialiseerde onderwerpen.
Stage
De ontwikkeling van beroepsvaardigheden wordt gerealiseerd in de 2 stageperiodes in het tweede en derde jaar,
die samen 24 weken stage omvatten. De stagemodule in het tweede jaar omvat 15 studiepunten, de
stageperiode in het derde jaar 30 studiepunten. Bovendien wordt de stage voorafgegaan door een
voorbereidende week. Het aspect werkveldervaring is belangrijk in de opleiding en neemt een derde van het
aantal studiepunten in.
Voor de stage in het tweede en derde jaar stelt men specifieke te bereiken competenties voorop.
- Studenten die voor de afstudeerrichting Medical management assistant kozen, moeten tijdens de
stagemodule van het 3e jaar een internationale stageweek doorlopen. Ook deze internationale stageweek is
een integraal deel van de stage-evaluatie van de stage in het derde jaar voor de afstudeerrichting Medical
management assistant.
- De stage voor de leertrajecten Sales en International business krijgen elk een specifieke oriëntatie.
566 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

- Stages ‘Sales’ moeten plaatsvinden in bedrijven in een commerciële omgeving. De studenten worden
aangemoedigd om een anderstalige werkomgeving te zoeken. Een buitenlandse stage kan maar is zeker
geen verplichting.
- Voor het traject International business zijn de studenten verplicht een internationale stage te doorlopen.
De stageplaatsen worden vooraf gescreend. Het criterium is daarbij de mogelijkheid die de student heeft om de
gestelde competenties te realiseren. De vertegenwoordigers van het werkveld bevestigen deze procedure, die er
al toe leidde dat bepaalde potentiële stageplaatsen niet weerhouden werden.
De stages binnen de opleiding worden georganiseerd door verschillende stageteams (stageteam per
opleidingsjaar en per afstudeerrichting en leertraject). Elk team is verantwoordelijk voor zowel de voorbereiding,
begeleiding als beoordeling van de stages. De coördinatoren van deze stageteams hebben op regelmatige basis
formeel en informeel overleg, zodat een aantal essentiële elementen van de stage gelijkloopt
(stageovereenkomsten, communicatie naar studenten, evaluatiecriteria, evaluatiemethodes, portfolio…). De
voorbereiding van de stage gebeurt aan de hand van een uitgebreide stagebundel en stagedocumenten,
waardoor de studenten duidelijk weten wat van hen verwacht wordt.
Om de studenten in de loop van hun stage beter te kunnen opvolgen en meer ruimte te voorzien voor reflectie
over de stageactiviteiten, werkt de opleiding zowel in het tweede als in het derde jaar met een
ontwikkelingsportfolio. Op deze wijze geeft men feedback en aandachtspunten met betrekking tot kennis,
vaardigheden en attitudes door. De klemtoon in de portfolio in het tweede jaar ligt op samenstelling, presentatie
en verslaggeving, daar waar er in het 3 e jaar meer aandacht gaat naar attitudes en zelfevaluatie.
De stage wordt beoordeeld op 100 punten. De beoordelingscijfers zijn als volgt verdeeld:
- tijdig en volgens afspraken vinden van een stageplaats: 20 punten;
- evaluatie door de stageplaats aan de hand van het evaluatieformulier: 30 punten;
- evaluatie door de stagebegeleider van de school: 50 punten.
De opleiding peilt systematisch naar de kwaliteit van de stage. Uit de bevraging van de stageplaatsen blijkt dat
meer dan 80 % van de stageplaatsen over de ganse lijn tevreden is, zowel qua informatie over de opleiding als
over de doelstellingen, de duur van de stage en de evaluatietechniek. Uit de bevraging van de studenten blijkt dat
de studenten globaal zeer tevreden zijn over de stageplaatsen en de werkbegeleiding. Meer concreet gaat het
over de aansluiting van de stage bij het niveau van de opleiding, het opvolgen van het voorgeschreven
stageprogramma, het krijgen van voldoende feedback en bijsturing, en een goede samenwerking met de
collega’s op de stageplaats. 80 % van de studenten is globaal tevreden over de stageorganisatie en -begeleiding;
meer bepaald over de informatie over de stagedoelstellingen, het evaluatie-instrument en de voorziene studietijd.
Stageverslagen/eindwerken
De evaluatie van de stage is opgebouwd uit verschillende onderdelen. Zowel de stageplaats als de
stagebegeleiders beoordelen de prestaties van de studenten. Naargelang de gekozen afstudeerrichting worden
ook het bedrijfsproject, de internationale stageweek of de projectweek mee geëvalueerd. De criteria voor
evaluatie en portfolio-evaluatie zijn in detail uitgewerkt en worden meegedeeld via de ECTS-fiches van de
betrokken opleidingsonderdelen.
Voor de stageverslagen heeft de opleiding een eigen concept ontwikkeld. Via een ontwikkelingsportfolio moeten
de studenten persoonlijke doelstellingen formuleren en moeten ze aantonen dat ze in staat zijn tot kritische
zelfreflectie over de stageactiviteiten. Deze portfolio is tevens het instrument voor opvolging, begeleiding en
feedback.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 567

Het actualiteitsgehalte van de opleiding streeft men op diverse manieren na. Uit de procedure voor
onderwijsontwikkeling en innovatie blijkt, dat het huidige programma recent werd uitgewerkt in intens overleg met
de sector. Met regelmatige evaluaties en kwaliteitsbevragingen zorgt de opleiding ervoor dat het curriculum up-todate
blijft.
Het regelmatige contact van de stagementoren met het werkveld is een voortdurende bron van informatie. De
stageplaatsen hebben via de studenten die bij hen stage lopen een vrij goed zicht op de kwaliteiten en zwakke
punten van een opleiding. Naast de bevragingen die op de stageplaats gebeuren, hebben de stagebegeleiders
een intens contact met de stagementoren. Dat levert veel bruikbare informatie op voor de opleiding en voor de
collega’s die de opleidingsinhouden verzorgen.
Om de ontwikkeling van beroepsvaardigheden binnen de opleiding steeds actueel te houden, evalueert men de
opleiding op het einde van elk academiejaar. Alumnibevragingen, samen met de resultaten van de
studietijdmetingen en de PROZA-bevragingen worden gebruikt als basis voor een evaluatie van de opleiding.
Bepaalde lectoren lopen zelf stage in de sector, om hun eigen beroepspraktijk op te frissen en zo hun
leerinhouden beter af te stemmen op de actuele eisen van het beroep.
De opleiding gebruikt ook erg diverse leermiddelen. De commissie onderzocht het cursusmateriaal, de
handboeken en ander ondersteunend didactisch materiaal en beoordeelde dat als up-to-date en relevant. Verder
kon de commissie vaststellen dat:
- de databases in het Educatief Multimediaal Informatiecentrum (EMI) actueel en up-to-date zijn;
- de opleiding de meest recente informaticapakketten gebruikt;
- heel wat cursussen op de elektronische leeromgeving Blackboard worden aangeboden.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om in sommige taalvakken nog meer gebruik te maken van actuele
teksten.
- Ook al heeft de opleiding aandacht voor kritische reflectie, volgens de commissie zou ze op dit punt nog
beter kunnen scoren, door ook in de stageverslagen bijzondere aandacht te besteden aan de kritische
reflectie.
Facet 2.3: Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding is modulair georganiseerd. Dat zorgt voor een verblokking van de opleidingsonderdelen. Tegelijk
beschrijft de opleiding in het ZER hoe over de modules heen leerlijnen lopen, die de horizontale en verticale
samenhang van het opleidingsprogramma moeten waarborgen. In elke ECTS-fiche wordt opgenomen of en hoe
het opleidingsonderdeel verder bouwt op vooraf aangeleerde kennis en vaardigheden.
568 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

De keuze die de studenten in de 4 e module van het eerste jaar maken voor de afstudeerrichting Medical
management assistant of International business & sales is definitief. Het is moeilijk om nadien nog van
afstudeerrichting te veranderen.
Hoewel modularisering mogelijkheden kan bieden voor een flexibele invulling van het leertraject kiest de opleiding
daar uitdrukkelijk niet voor, omdat verregaande flexibiliteit de samenhang en logische opbouw van het
programma niet ten goede komt. De opleiding biedt drie normtrajecten aan.
Studenten kiezen tijdens de laatste module van het eerste jaar tussen twee routes: Medical management
assistant en International business & sales. De keuze voor International Business & Sales laat in het 3 e jaar een
keuze toe uit een internationaal traject en een commercieel traject: International business en Sales. Aansluitend
bij deze keuze kiezen studenten voor een stageplaats in de overeenstemmende sector.
Aan de hand van een projectmodule en drie stagemodules realiseert de opleiding competentiegerichte en
studentgecentreerde opleidingsactiviteiten. Dit soort van modules wordt steeds aan het einde van een studiejaar
georganiseerd. De voorgaande modules leggen meer de klemtoon op kennisoverdracht en vaardigheidstraining.
In het eerste jaar organiseert de opleiding een projectmodule voor projectgestuurd onderwijs. Het tweede en
derde jaar sluit men af met één of twee modules die specifiek gereserveerd zijn voor praktijkleren.
De opleiding streeft per studiejaar een evolutie na van lectorgecentreerd onderwijs naar studentgecentreerde
modules. Diezelfde verschuiving zit ook in de totale opleiding. Waar de zelfsturing en autonomie van de student in
het eerste jaar vrij laag is, zal die op het einde van de opleiding sterk toenemen.
De commissie heeft ook kunnen vaststellen, dat er een duidelijke samenhang is tussen de stagevoorbereiding en
de stage en tussen het tweede en het derde jaar.
De opleiding integreert internationalisering structureel door middel van internationaal gerichte
opleidingsonderdelen, en de mogelijkheid om internationale studietrajecten te volgen of een buitenlandse stage te
doorlopen. Ook kunnen studenten opteren voor een half jaar studie-uitwisseling in het laatste jaar van de
opleiding. Van studenten die opteren voor het leertraject International business verwacht men dat ze een
stageperiode doorlopen in het buitenland. Door middel van anderstalige opleidingsonderdelen komen ook die
studenten die niet opteren voor een internationale activiteit in contact met Europa en andere culturen.
Het onderzoek van het cursusmateriaal heeft geen hiaten aan het licht gebracht in en tussen de cursussen.
Teneinde overlappingen tussen opleidingsonderdelen te voorkomen, werden de gastprofessoren samengebracht
om inhouden te vergelijken.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 569

Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale studieomvang van een professionele bachelor.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding telt 180 studiepunten, verspreid over drie opleidingsjaren van 60 studiepunten. De lessentabellen
worden opgemaakt, rekening houdend met een studiebelasting van 26 uren per studiepunt. Dat maakt dat de
studietijd voor de student begroot wordt op 1.560 uren per academiejaar.
De studielast van elk opleidingsjaar wordt evenwichtig gespreid over het academiejaar en verdeeld over 4
modules van telkens 15 studiepunten. In het eerste jaar worden de opleidingsonderdelen voor taalcompetenties
gespreid over verschillende modules.
De opleiding organiseert systematisch studietijdmetingen na elke module, maar is er zich van bewust dat de
meetresultaten niet echt betrouwbaar zijn. De opleiding toonde de commissie de plannen om tot efficiëntere
metingen en bijsturingen te komen. Overleg in het lectorenteam en gesprekken met de studenten zijn de basis
voor bijsturingen.
570 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

Uit de programmawijzigingen blijkt dat de opleiding de resultaten toch gebruikt om de studielast te optimaliseren.
De modulaire structuur heeft een goede werkdrukspreiding tot gevolg.
In de gesprekken met de commissie geven studenten en oud-studenten eensgezind aan, dat ze de
studiebelasting niet als overdreven ervaren.
De opleiding heeft een duidelijk beleid voor de aanpak van studiebelemmerende en -bevorderende factoren. Dat
blijkt onder meer uit de volgende elementen:
- Planning en onderwijsorganisatie: de vernieuwde opleiding realiseert een betere studiedrukspreiding. Elke
module sluit af met een evaluatie. De opleidingsonderdelen van elke module zijn dus na 8 weken afgewerkt.
Op die manier bestaat elk academiejaar uit 4 evaluatieperiodes en een tweede zittijd in september. Voor de
opleidingsonderdelen die over meerdere modules lopen, zijn de studiepunten pas verworven na twee of vier
modules. Na iedere module is er dan wel een tussentijds deelexamen voorzien, waardoor de student toch
zicht krijgt over zijn vorderingen.
- De klas- en groepsverdeling zijn zo uitgewerkt dat opleidingsonderdelen die vooral vaardigheden willen
trainen (zoals talen en ICT) plaatsvinden in kleinere groepen. Projectgestuurd onderwijs (bijvoorbeeld in de
4e module) vinden plaats in groepjes van 10. Opleidingsonderdelen die meer de nadruk leggen op
kennisoverdracht organiseert men in grotere groepen van ongeveer 50 studenten. Intense interactie tussen
de studenten onderling is hier minder noodzakelijk.
- Studiebegeleidende maatregelen: verschillende studentenbegeleiders staan ter beschikking om individueel of
in groep studievaardigheidstrainingen aan te bieden. Het aanbod is vrijblijvend. De studentenbegeleiders
organiseren dit aansluitend op het lessenrooster van de studenten. De studentenbegeleiders staan tevens ter
beschikking om studenten kortdurend te begeleiden indien de omstandigheden (sociale, psychologische…)
om te studeren niet ideaal zijn. Per klas is er een klasmentor aangeduid. Dit is de vertrouwenspersoon voor
deze klas. Hij is de eerste contactpersoon bij eventuele problemen. De lectoren zijn vlot bereikbaar en
gemakkelijk aanspreekbaar. De open sfeer tussen de lectoren en de studenten werkt erg bevorderlijk voor
het studieklimaat.
- Informatie en transparantie: de ECTS-fiches, die gemakkelijk bereikbaar zijn op het leerplatform Blackboard,
geven de nodige informatie om te weten wat er per opleidingsonderdeel verwacht wordt.
- IDU-project: De opleiding werkt vanaf 1 december 2004 mee aan een ‘Instroom-, doorstroom- en
uitstroomproject’ (IDU). Dit is een onderzoek naar instroomkenmerken en de leerstijlen van studenten in de
opleiding, en is erop gericht om de studiebegeleiding en de studeerbaarheid van de curricula te verbeteren.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om na te gaan wat succesvolle methoden voor studietijdmeting zijn in
andere bacheloropleidingen, vooraleer een eigen bijsturing door te voeren.
- De beschikbare studietijd zou volgens de commissie bij voorkeur besteed kunnen worden aan een
bijkomende vorming voor Frans.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 571

Facet 2.6: Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie stelt vast dat de opleiding bij de vormgeving van het programma veel aandacht besteed heeft aan
de structuur van de opleiding, de praktijkgerichtheid, de integratie van competentiegerichte en
studentgecentreerde opleidingsactiviteiten en de integratie van de internationalisering in de basisopleiding.
De opleiding realiseert per studiejaar een evolutie van lectorgecentreerd onderwijs naar studentgecentreerde
modules. Diezelfde verschuiving stelt de commissie ook vast over de totale opleiding. Waar de zelfsturing van de
student in het eerste jaar vrij laag is, neemt die aan het einde van de opleiding sterk toe. Naar het einde van de
opleiding moeten studenten in staat zijn om autonoom cases af te handelen, informatie op te zoeken, bepaalde
informatie zelfstandig te verwerken enzovoort. Evaluatie-instrumenten stellen doorheen de opleiding meer en
meer eisen aan het probleemoplossend vermogen van studenten met complexere taken en minder begeleiding.
De lectorenrol is tijdens deze module dan ook helemaal anders dan bij klassiek lectorgestuurd onderwijs. De
lector is hier coach en begeleider, de studenten bepalen zelf de planning, uitvoering en realisatie van de
activiteiten. De coach observeert, reflecteert samen met de studenten over het werkproces, helpt bijsturen en
treedt bemiddelend op bij eventuele conflicten of andere moeilijkheden.
De ECTS-fiches vermelden per opleidingsonderdeel de gehanteerde werkvormen, evenals het percentage en het
aantal uren dat elke werkvorm in het geheel inneemt. De ECTS-fiches geven ook de gehanteerde leermiddelen
aan.
De commissie stelt verder vast dat de opleiding doelbewust heel wat werkvormen hanteert die competentiegericht
werken mogelijk maken. Het ZER geeft hiervan ook een uitvoerig overzicht. Een voorbeeld daarvan is het
projectmatig werken. In het eerste jaar ontwikkelde de opleiding een projectmodule voor projectgestuurd
onderwijs. Studenten moeten in groep een complex project gedurende 8 weken tot een goed einde brengen.
Daaraan zijn ook bedrijfsbezoeken en gastsprekers gekoppeld. In het tweede jaar is er een projectweek. De
opleiding ontwikkelde tevens activiteiten die de grenzen van de opleidingsonderdelen overschrijden. Zo
integreren taallectoren anderstalige competenties met eerder technische of algemeen vormende onderdelen.
Het digitale leerplatform Blackboard speelt bij deze competentiegerichte werkvormen een belangrijke
ondersteunende rol. Het wordt gebruikt voor de coaching van begeleide zelfstudie, voor het geven van
oefeningen, voor Blackboard-assessments en uiteraard ook voor communicatie en informatie vanwege de
opleiding.
572 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

Aanbevelingen ter verbetering:
- Om op dit facet nog sterker te scoren adviseert de commissie de opleiding om, naar analogie met de
cursustekst economie, ook in andere algemeen vormende opleidingsonderdelen meer gebruik te maken van
actueler didactisch materiaal als basis voor theoretische studie.
- Bovendien zou het goed zijn om meer differentiatie toe te laten in de taalvakken van het eerste jaar naar
analogie met ICT, rekening houdend met de vooropleiding van de studenten.
Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Voor elk opleidingsonderdeel is de wijze van evalueren beschreven in de ECTS-fiche. Hier wordt duidelijk
aangegeven wat de evaluatievorm is, zodat de student weet hoe hij beoordeeld wordt. Meestal wordt hier ook een
transparante puntenverdeling weergegeven. Eventuele specifieke richtlijnen voor de tweede zittijd worden ook
aangeduid in deze fiches. Tevens kan aan de hand van de ECTS-fiche voor elk opleidingsonderdeel duidelijk
vastgesteld worden in welke mate de evaluatie peilt naar de geformuleerde doelstellingen. Op deze manier wordt
de eis van evaluatietransparantie goed gerealiseerd. Uit de gesprekken met de opleidingscoördinator en de
lectoren blijkt daarenboven dat de opleiding werkt aan de standaardisering van het toetsen (afsprakennota en
overleg over vorm, koppeling aan competenties, inhoud, tijd, procedures enzovoort).
De criteria en de wijze van beoordeling door de examencommissie worden duidelijk beschreven in het OER
(onderwijs- en examenreglement) van de Plantijnhogeschool. De ombuds licht het examenreglement in elke klas
toe.
Aangezien de evaluatievorm afgestemd is op de doelstellingen en de onderwijsvorm, is er ook een veelheid aan
evaluatiemethoden. Voor de projectmodule is er de overall assessment. Verder zijn er een portfolio met
werkplanning en logboek, een zelfevaluatie aan de hand van een presentatie van de portfolio en een eindverslag
van de student, peer-assessment, casussen enzovoort. Bij een aantal opleidingsonderdelen is er ook sprake van
permanente evaluatie. Permanente evaluatie kan staan voor evaluatie door middel van toetsen afgelegd in de
loop van de lesweken, actieve medewerking en inbreng in de lessen, opdrachten tijdens de lessen enzovoort. De
opleiding is ook bezig met het attitudegericht evalueren vanaf het eerste jaar en vooral tijdens de stages.
De modulaire organisatie laat toe dat de studenten de leerstof adequater verwerken. De laatste week van elke
module organiseert de opleiding examens over de geziene leerstof. De studenten zelf geven in de gesprekken
met de commissie aan het modulaire evaluatiesysteem positief te waarderen.
Voor specifieke doelgroepen levert de opleiding extra inspanningen. De studenten met een individueel aangepast
jaarprogramma, die te veel examens op één dag moeten afleggen, overleggen met het studentensecretariaat om
sommige examens te verplaatsen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 573

Voor studenten die omwille van specifieke problemen (bijvoorbeeld dyslexie, motorische handicap…) bijkomende
maatregelen nodig hebben (bijvoorbeeld mondelinge toelichting bij schriftelijke examens, verlenging van de
examentijd…) voorziet de opleiding in extra maatregelen.
Voor een aantal opleidingsonderdelen kan de student beschikken over modelexamens met autoevaluatie.
Voor de organisatie van de examens stelt het departementssecretariaat telkens een ontwerp van examenrooster
op. De opleiding legt dit ontwerp voor aan de studenten (via de klasverantwoordelijken) en aan de lectoren (via de
lectorenvalven). In de mate van het mogelijk houdt men bij het opstellen van het definitieve rooster rekening met
de suggesties voor wijzigingen. Uiteraard speelt de beschikbaarheid van zowel de lectoren als de lokalen hierin
een belangrijke rol. Het definitieve examenrooster wordt voor advies voorgelegd aan de departementale raad.
Na de examens heeft de student het recht om bij de lector de documenten (schriftelijke examens, verslagen van
mondelinge examens, toetsen…) in te kijken die tot het besluit van de examencommissie hebben geleid. De
opleiding organiseert dit inzagerecht op een tijdstip dat onmiddellijk volgt op de proclamatie. De student kan zich
bij dit inzagerecht laten vergezellen door de ombuds.
Na het onderzoek van de examenvragen besluit de commissie dat het niveau van de evaluatie overeenstemt met
dat van een bachelor.
De opleiding waarborgt via de jaaractieplannen voor kwaliteitszorg de kwaliteitsbewaking en permanente
kwaliteitsverbetering van het toetsgebeuren op een structurele manier.
Voor elke klas wordt er een ombuds aangesteld. De ombuds geeft de toelichting bij het examenreglement.
Tijdens de examens onderzoekt hij alle klachten in verband met de examens en de beslissingen van de
examencommissie.
De studenten evalueren de werking van de ombudsdienst tijdens de examens positief. De verantwoordelijke voor
de ombudsfunctie stelt duidelijk dat hij voor zijn optreden respect krijgt van de collega’s, ook al moet hij met hen
opmerkingen van studenten bespreken.
Studenten kunnen participeren aan de SPACE-examens. Het gaat om cursussen die geen deel uitmaken van het
verplichte curriculum. Studenten kunnen deze volgen om zo hun bedrijfskundige competenties verder te
ontwikkelen. SPACE is een netwerk van hogescholen en universiteiten die Office management of aanverwante
opleidingen organiseren.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De opleiding kan de beoordeling en toetsing volgens de commissie nog optimaliseren door het organiseren
van proefexamens op Blackboard, daar waar relevant, voor meer opleidingsonderdelen mogelijk te maken.
Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
574 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding hanteert een open toelatingsbeleid. Elke potentiële student met een diploma secundair onderwijs
kan zich voor de opleiding inschrijven. De opleiding vereist verder geen specifieke kennis of vooropleiding.
De commissie stelt vast dat de opleiding bijzondere inspanningen doet voor een naadloze aansluiting bij het
secundair onderwijs. Dat blijkt vooreerst uit haar instroombeleid. Om startende studenten te helpen bij hun
studiekeuze, heeft men verschillende initiatieven ontwikkeld, zoals een infobrochure, ECTS-fiches,
informatiedagen, de onthaaldag, een AUHA-taaltest Nederlands voor anderstalige studenten Verder krijgen de
eerstejaarsstudenten training met betrekking tot studeerstrategieën en studievaardigheden.
Bovendien stelt de commissie in de gesprekken met de lectoren vast, dat ze zich richten op het niveau van de
laagste instroomkwaliteit. De lectoren zijn zich bewust van het stijgend aantal instromende studenten van TSOniveau
en trachten zoveel mogelijk gedifferentieerd te werken. Deze aanpak geldt enkel in het eerste jaar.
Door de opstart van het project remediëring talen en de monitoraten voor Frans en Engels tracht men de
taalachterstand van TSO-studenten op te vangen.
De opleiding heeft cijfermateriaal over de instromende studenten en de evoluties daarin, en over maandelijkse
uitschrijfcijfers. De vooropleiding van de eerstejaarsstudenten varieert sterk per academiejaar. Het aandeel
leerlingen met een vooropleiding in het ASO varieert van 16 % in 2000-2001, naar 41 % in 2001-2002, 31 % in
2002-2003 en 23 % in 2003-2004. Leerlingen uit het BSO raadt men af om de opleiding te volgen, omdat er voor
hen geen specifieke opvang voorzien is. Het aantal generatiestudenten in het geheel van de eerstejaarsstudenten
in 2003-2004 bedraagt 50 %. Het aantal mannen in 2003-2004 is 38 %. In 2000-2001 bedroeg dit aandeel nog
slechts 3 %. In 2001-2002 is dit gestegen tot 28 %, om vanaf 2002-2003 stabiel te blijven op 38 %. Per maand
brengt men de uitschrijfcijfers in kaart. Bij het uitschrijven polst men kort naar de reden van het voortijdig stoppen.
De opleiding heeft ook een beleid voor eerder verworven competenties en kwalificaties. Het onderwijs- en
examenreglement laat toe, dat een student op basis van een elders verworven kwalificatie of competentie een
vrijstelling en/of studieduurverkorting kan bekomen. Voor wat betreft de eerder verworven competenties zal de
validerende instantie bij de associatie vanaf volgend academiejaar de attesten van bekwaamheid uitreiken. Het
zijn deze attesten die aanleiding kunnen geven tot vrijstelling of studieduurverkorting.
De opleiding heeft een beleid voor studenten met een bijzonder statuut. De procedures worden beschreven in de
hogeschoolbrochure.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 575

De opleiding biedt aan alle beginnende studenten trainingen aan met betrekking tot studeerstrategieën en
studievaardigheden. Ze informeert studenten over hun slaagkansen, gekoppeld aan hun vooropleiding. Deze
studievaardigheidstrainingen worden door de studentenbegeleiders georganiseerd en biedt men zowel in groep
als individueel aan. De opleiding participeert in een onderwijsonderzoek over instroom-, doorstroom- en
uitstroomkenmerken. Op basis hiervan wil de opleiding de studiebegeleiding diversifiëren naar bepaalde
doelgroepen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De opleiding heeft terecht bijzondere aandacht voor de kwaliteit van de instromende studenten. De
commissie adviseert om het niveau van het secundair onderwijs ma ximaal één studiejaar aan te
houden en de studenten op het einde van het eerste academiejaar op het gewenste niveau te brengen, door
de implementatie van het project remediëring voor de taalachterstand, in combinatie met de extra input van
leerstijl- en studiebegeleiding.
- De opleiding zou haar instroombeleid nog kunnen optimaliseren door zelf meer gebruik te maken van de erg
verschillende instroom van de studenten, onder andere via differentiatie en peer-to-peertrainingen.
Oordeel van het onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: goed
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: goed
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
Facet 2.8 Masterproef:
niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma van alle afstudeerrichtingen aan de basiskwaliteit
voldoet. het programma is een adequate transformatie van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en de
domeinspecifieke eisen. De commissie waardeert de modulaire aanpak van het programma. De inhoudelijke
samenhang is goed. De praktijkgerichte aanpak in de opleidingsonderdelen springt in het oog, vooral de stage en
de duur van de stage (op twee plaatsen) zijn sterke elementen. De opleiding heeft voldoende aandacht voor de
studeerbaarheid van het programma. Het IDU-project kan als basis dienen voor verdere studiebevorderende
acties. De afstemming tussen vormgeving en inhoud is voldoende. De beoordeling en de toetsing zijn gericht op
het realiseren van de leerdoelen en zijn tevens transparant. Het oordeel van de commissie over het onderwerp
programma is daarom positief.
576 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding beschikt over een personeelsbeleid dat ingebed is in het beleid van de hogeschool. Daarin blijkt veel
aandacht voor interne en externe communicatie, professionalisering, autonomie en teamwerk.
Via taakfiches worden de taken en verantwoordelijkheden duidelijk omschreven.
De sterke nadruk die de opleiding legt op de praktijkgerichtheid van de vorming blijkt uit de specifieke rekrutering.
Professionele attitudes en een bijzondere aandacht voor internationale ervaring staan daarbij centraal, naast
relevante pedagogische ervaring.
Het basisdiploma is de basisoriëntatie bij de selectie. Vervolgens houdt men rekening met relevante
pedagogische en internationale ervaring. De bedrijfservaring en de vormingen in de loop van de loopbaan krijgen
voorrang op het basisdiploma. Verder peilt men naar de professionele attitudes van toekomstige medewerkers.
Vooral teamgerichtheid en bereidheid tot samenwerking zijn erg belangrijke aspecten van de professionele
persoonlijkheid van de medewerker. Verder zijn zelfstandigheid, probleemoplossend vermogen en communicatieve
ingesteldheid erg belangrijke houdingen.
Bij selectie en aanwerving kiest de opleiding uitdrukkelijk voor een beleid dat geen rekening houdt met religie,
geslacht, seksuele geaardheid of afkomst. Een gelijkekansenbeleid met eventueel positieve discriminatie ten
voordele van bepaalde zwakkere doelgroepen in de maatschappij, blijkt vooralsnog moeilijk te realiseren, vooral
omdat deze groepen in het verleden een erg lage participatiegraad hadden binnen het hoger onderwijs.
De personeelsdienst organiseert onthaaldagen voor nieuwe personeelsleden bij de aanvang van het
academiejaar. Nieuwe personeelsleden krijgen een uitvoerige uiteenzetting over de Plantijnhogeschool
(doelstellingen, aanpak, samenstelling….), een grondige rondleiding en administratieve informatie. De introductie
in de opleiding zelf bestaat uit een gesprek met de opleidingcoördinator. Tevens wordt de nieuwe medewerker
gekoppeld aan een peter of meter. Bovendien is de ‘neofiet’ meteen opgenomen in een vakgroep. De
opleidingscoördinator coacht de beginnende lectoren en de gastprofessoren.
Er worden geformaliseerde functioneringsgesprekken georganiseerd voor al het personeel.
De professionalisering is goed uitgewerkt en wordt geconcretiseerd in de beleidsnota ‘Professionalisering in de
Plantijnhogeschool’. Elke lector moet zich bijscholen en krijgt daarvoor de nodige budgetten en faciliteiten. Het
departement heeft een opleidingsbudget. Ook voor het administratief personeel voorziet men aangepaste
vorming. Bovendien hanteert de opleiding op dit vlak een aantal kwaliteitsindicatoren. De lectoren zelf evalueren
het professionaliseringsbeleid positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 577

De commissie stelt overigens, zowel in de gesprekken met lectoren en studenten als in het onderzoek van het
studiemateriaal, vast dat de opleiding beschikt over gepassioneerde medewerkers met een grote motivatie en
inzet. De commissie heeft aan de hand van de beschikbare documenten kunnen vaststellen, dat het personeel
voldoende expertise heeft om het programma adequaat te kunnen invullen.
De opleiding kan een beroep doen op flexibele en studentvriendelijke leden van de departementale administratie.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De meeste lectoren geven de beroepspecifieke vakken vanuit hun beroepsspecifieke discipline.
Een meerderheid (17 op 24 koppen) van de lectoren heeft relevante ervaring in het werkveld. Onder de 24
lectoren zijn er 10 die nog actief zijn in de sector (2 VTE op 13,5 VTE). Dat is het gevolg van de bewuste keuze
om vooral medewerkers aan te trekken die een onderwijsopdracht kunnen combineren met een beroepspraktijk.
Voor specifieke opleidingsonderdelen organiseert men gastcolleges met de inbreng van gastsprekers, ook vanuit
het buitenland.
Onder meer door de inbreng van gastprofessoren legt de opleiding de verbinding met het werkveld. Voor erg
specifieke deelgebieden organiseert men af en toe gastcolleges. Ook organiseert de opleiding bedrijfsseminaries
met gastsprekers, ook uit het buitenland.
Om de opleiding voldoende internationale uitstraling mee te geven stimuleert men de lectoren om aan
internationale samenwerkingsverbanden mee te werken. Zo participeren er lectoren aan het internationale
netwerk SPACE, het ‘intensive program’ MASSME en de Leonardo-projecten IMAGO.COM en COMMAS.
De hogeschool bepaalt de krijtlijnen waarbinnen de professionalisering van alle medewerkers plaatsvindt.
Lectoren nemen hierbij zelf hun verantwoordelijkheid op, in functie van eigen vakinhoudelijke professionalisering.
De opleidingscoördinator en het departementshoofd stimuleren deze deskundigheidsbevordering.
578 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding Office management beschikt momenteel over 13,55 voltijdse eenheden (VTE) onderwijzend
personeel. Het gaat om 24 statutaire personeelsleden en 9 gastproffen. Verder werken er 2,4 voltijdse eenheden
of 6 personen voor de administratieve en technische ondersteuning van de opleiding. Momenteel is de
verhouding van het aantal studenten per voltijdse lector 28. De VTE’s van de administratieve omkadering werden
hier niet in meegerekend.
De specifieke professionele gerichtheid zorgt voor meerdere deelopdrachten. Het gaat dan vaak over lectoren die
nog een taak hebben in een bedrijf of organisatie. Meer concreet gaat het over 9 gastproffen voor een totaal van
1,25 VTE.
Momenteel is 50 % van het statutaire personeelsbestand vast benoemd en 50 % tijdelijk.
De man-vrouwverhouding laat een duidelijk overwicht zien voor de vrouwen: 19 vrouwen tegenover 5 mannen.
De leeftijdspiramide van lectoren is gezond. De leeftijdscurve is immers goed gespreid over de verschillende
leeftijdscategorieën: 8 collega’s beneden de 40, tussen de 40 en 49 zijn er 11 collega’s en 5 personen situeren
zich tussen de 50 en 59 jaar.
De verdeling van de personele middelen in de hogeschool zijn gebaseerd op studentenaantallen van de drie
voorgaande jaren. Er is geen correctiemechanisme voor plotse stijgingen van studentenaantallen in welbepaalde
opleidingen. Dit zorgt voor problemen van werkdruk.
Aanbevelingen ter verbetering:
- Indien de financiële draagkracht dit toelaat, adviseert de commissie om meer lectoren in te zetten voor de
taalvakken in het eerste jaar.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 579

Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: goed
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. De opleiding beschikt over gekwalificeerd personeel en voert een personeelsbeleid dat recht
doet aan het goed functioneren in het onderwijsproces. Er zijn relatief veel lectoren met praktijkervaring. Er is
aandacht voor de pedagogische, didactische en vakinhoudelijke vorming van de onderwijsgevenden met een
gericht professionaliseringsbeleid. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom als positief.
580 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding is gehuisvest op een moderne campus, die goed uitgerust is en die vanaf de conceptfase kon
afgestemd worden op de behoeften van de opleidingen. De campus werd ontworpen met een bijzondere
aandacht voor de wetgeving op het gebied van publiek toegankelijke gebouwen. De bewegwijzering en de
informatiebalie zorgen verder voor een vlotte toegankelijkheid van de accommodatie. Momenteel huizen er
ongeveer 2.500 studenten op deze campus, samen met ongeveer 240 personeelsleden. De campus beschikt
over één groot auditorium (160 personen), 2 auditoria (140 personen) en een 6-tal kleinere auditoria voor 60 tot
90 personen. Verder zijn er diverse kleine gesprekscellen voor individuele en kleine groepsgesprekken, diverse
vergaderruimtes, die zowel door studenten als door lectoren gebruikt worden, afgescheiden bureauruimtes voor
stagebegeleiders en opleidingscoördinator, vier computerlokalen voor ongeveer 25 à 40 personen, één taallabo
en een hele reeks klaslokalen die qua capaciteit variëren tussen de 20 en 60 personen. Elk lokaal beschikt over
een bord, tv, video, overheadprojector en waar mogelijk een vaste uitrusting voor presentatie met pc en beamer,
en een internetaansluiting. Tevens zijn er kleine gesprekscellen voor individuele en kleine groepsgesprekken. Op
verschillende plaatsen is er ruimte voor gesprekken van lectoren met studenten. Uiteraard zijn er ook ruimtes om
te eten en voor ontspanning. De campus beschikt over een campusradio en een sporthal. De infrastructurele
faciliteiten voldoen om de opleidingsbehoeften in te vullen en de opleiding haar specifieke opleidingsdoelstellingen
te laten realiseren.
De studenten kunnen een beroep doen op zelfwerkzaamheidsruimtes, vrije werkruimtes bedoeld voor zelfstudie,
waarin ze de beschikking hebben over 30 computers. Verder zijn er een onthaalbalie en een
studentensecretariaat. De communicatie naar de studenten verloopt verder ook via valven en een elektronisch
valvensysteem voor dringende berichten, dat via een tv-circuit over de hele campus te bekijken valt. Verder
kunnen studenten beschikken over een ruime, geventileerde en beveiligde fietsenstalling en kastjes voor regenen/of
fietskledij. Verspreid over het gebouw zijn ook kleinere kastjes te vinden waar studenten hun materiaal in
kunnen opbergen. De studenten omschrijven de campus positief als een aangename en studentvriendelijke leeren
werkomgeving.
De lectoren beschikken over een lectorenlandschap met 80 werkposten en 15 pc’s met printer. Daarnaast kunnen
ze gebruikmaken van een ruime koffiekamer.
Het Educatief Multimediaal Informatiecentrum (EMI) is modern en efficiënt. Het is opgesplitst in een mediatheek,
computerruimte en bibliotheek. De bibliotheek biedt de klassieke mix van boeken, tijdschriften en kranten,
aangevuld met databanken en cd-roms. Zowel binnen- als buitenlandse tijdschriften en kranten maken deel uit
van het aanbod. De bibliotheek werkt een gespecialiseerde collectie per opleiding uit. Er wordt samengewerkt
met de andere bibliotheken in de Associatie Universiteit en Hogescholen Antwerpen (AUHA). De metadata over
de boekencollecties van de AUHA-bibliotheken, met uitzondering die van de Hogere Zeevaartschool, zijn
samengebracht in de centrale bibliotheekcatalogus van Anet. Daardoor kan men in één moeite deze collecties,
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 581

maar ook die van andere wetenschappelijke instellingen, doorzoeken. De collectie is afgestemd op de
curriculuminhouden van de verschillende afstudeerrichtingen.
Ook de mediatheek is geïntegreerd in het EMI. In de mediatheek kunnen lectoren en studenten allerhande
audiovisuele materialen ontlenen: camera’s, digitale en analoge fototoestellen, opnameapparatuur, videobanden
en dvd’s. In de mediatheek kunnen lectoren ook draagbare beamers, laptops en audiovisueel materiaal ontlenen.
Studenten kunnen in het computerlandschap werken. Ze beschikken over 70 pc’s die voorzien zijn van de
klassieke kantoorsoftware en toegang hebben tot het internet en alle elektronische databanken
De campus is vlot bereikbaar met het openbaar vervoer.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie stelt vast dat de studiebegeleiding een duidelijk systeem kent. Zowel bij de instroom, gedurende de
studies als erna begeleidt de opleiding haar studenten systematisch.
Dat blijkt vooreerst uit de informatie voor toekomstige studenten. Die is, zoals blijkt uit de gesprekken met de
studenten, adequaat. Voor abituriënten stelt de opleiding uitvoerige informatie ter beschikking, zowel tijdens SIDin-beurzen,
informatiedagen als via de website. Het betreffen een uitgebreide brochure en folders. Ook
begeleiding bij de studiekeuze is mogelijk.
De opleiding neemt vele initiatieven om de studenten, tot hun tevredenheid, vanaf het begin van de studies te
begeleiden: onthaaldagen, de aanwezigheid van studentenbegeleiders, de studiegids, de dienst studie- en
studentenbegeleiding, trainingen voor beginnende studenten (ook al blijft de participatie van de studenten hier
tamelijk laag), de klasmentor en de ondersteunende deskundigen (psycholoog, jurist, opleidingscoördinatoren,
internationale coördinator, maatschappelijk werk).
Bij het begin van het academiejaar krijgen de nieuwe studenten toelichting over de werking van diensten zoals
studiebegeleiding en de ombudsdienst, over juridisch advies en over eerste- en tweedelijnsopvang bij problemen.
Ook ontvangen de studenten de studiegids. Er is specifieke begeleiding voor studenten die deelnemen aan
internationale uitwisselingsprojecten.
De studiebegeleiding van beginnende studenten focust op het studeren, onder meer via training in
studeerstrategieën en studievaardigheden. Studenten worden hierbij geïnformeerd over hun slaagkansen,
582 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

gekoppeld aan hun vooropleiding, dit vooral om studenten met een TSO-vooropleiding te sensibiliseren. Later
kunnen studenten ook begeleiding krijgen tijdens evaluatieperiodes.
De studiegids omvat drie delen: een algemene informatiebrochure, een departementale informatiebrochure, en
ECTS- fiches. In de algemene informatiebrochure kunnen de studenten het huishoudelijk en examenreglement
terugvinden, alsook informatie over sociale voorzieningen, strategische doelstellingen… In de departementale
informatiebrochure daarentegen staat praktische informatie over het departement en de opleidingen: lessentabel,
informatie over de afstudeerrichtingen, afwezigheden, brandpreventie, planning van het academiejaar …
In de ECTS-fiches vindt de student een beschrijving van de leerinhoud, een opsomming van de leerdoelen, een
aanduiding van de didactische aanpak, de leermaterialen, de al of niet verplichte taken en de wijze waarop de
lector het opleidingsonderdeel evalueert. De lector bezorgt bij het begin van het academiejaar (of bij het begin
van elke module) aan elke student de informatie over opleidingsonderdelen (ECTS-fiches) via Blackboard. De
ECTS-fiches worden door de studenten gewaardeerd. Ze helpen hen om een zicht te krijgen op de studies.
Elke klas beschikt over een klasmentor. Het gaat om een aangeduide lector die als eerste aanspreekpunt kan
functioneren bij eventuele problemen met de klasgroep. Verder verzorgt hij vaak de communicatie van de
departementale administratie met de studenten. Klasmentoren vervullen verder ook een signaalfunctie naar
studentenbegeleiders of verantwoordelijken in het departement.
De studentenbegeleiders verzorgen de eerstelijnsopvang en staan dagelijks ter beschikking in de lokalen van de
studentenbegeleiding (via een permanentiedienst tijdens de middagpauze) voor het maken van afspraken. De
tweedelijnsopvang wordt verzorgd door een psycholoog. Deze is deels in dienst van de dienst SOVO.
Vanuit de dienst SOVO (via een maatschappelijk werker) is er ondersteuning met betrekking tot studiebeurzen,
bijkomende financiering voor studenten met een laag inkomen enzovoort.
Elk jaar wordt het aanbod van studie- en studentenbegeleiding geëvalueerd bij de eerstejaarsstudenten. Een
representatief aantal studenten wordt gevraagd een vragenlijst in te vullen over de bekendheid van de dienst
Studie- en studentenbegeleiding, over de vooropleiding van de student en de nood aan studiebegeleiding.
Daarnaast worden ook de studievaardigheidstraining, de sociale weerbaarheidstraining, de
stressweerbaarheidstraining en de training in selfmanagement bevraagd, via anonieme individuele vragenlijsten
Aan de hand van de beschikbare documenten en uit de gesprekken stelt de commissie vast, dat de
informatievoorziening en studiebegeleiding met het oog op studievoortgang effectief is en aansluit bij de
behoeften van de student.
Aanbevelingen ter verbetering:
- Op basis van de gesprekken met de studenten adviseert de commissie aan de opleiding om nog meer werk
te maken van het ter beschikking stellen van informatie over de mogelijkheden om verder te studeren.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 583

Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: goed
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: voldoende
is de commissie van mening dat de voorzieningen van alle afstudeerrichtingen voldoen aan de basiskwaliteit. De
commissie is positief over de infrastructuur in haar geheel: voldoende en goed uitgeruste lokalen,
zelfwerkzaamheidsruimtes en vrije werkruimtes voor de studenten, een lectorenlandschap, een educatief
multimediaal informatiecentrum. De opleiding heeft een ruim pakket initiatieven ten behoeve van de
informatievoorziening en de studiebegeleiding. De opleiding besteedt veel aandacht aan de instroom, onder meer
via intakegesprekken. Het oordeel van de commissie over het onderwerp is daarom positief.
584 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De ontwikkeling van een kwaliteitshandboek is gepland. Op het moment van de visitatie was er geen handboek
operationeel.
Het directiecomité is verantwoordelijk voor het kwaliteitsbeleid van de hogeschool. De algemeen directeur is,
samen met het staflid kwaliteitszorg (0,4 VTE), verantwoordelijk voor de coördinatie van de kwaliteitszorg op
niveau van de hele hogeschool. De taak en de functie van deze medewerker worden herzien.
De departementshoofden zijn verantwoordelijk voor het kwaliteitsbeleid binnen de opleidingen van hun
departement. Zij worden daarin bijgestaan door de IKZ-ankerpersonen. Deze hebben een opdracht en taken in
functie van IKZ binnen hun departement of binnen de centrale diensten. De functie en werking van de IKZankerpersonen
binnen de departementen en binnen de centrale diensten, worden binnen die departementen en
diensten bepaald.
De IKZ-werkgroep, samengesteld uit de ankerpersonen van de opleidingen, geven advies over het
kwaliteitsbeleid. Deze werkgroep probeert in zijn werking de coördinatie van de aandachtspunten voor
kwaliteitszorg over de verschillende opleidingen en departementen heen te optimaliseren. Het staflid
kwaliteitszorg is voorzitter van de IKZ-werkgroep. Zij is voorzitter en verslaggever van de vergaderingen van de
IKZ-werkgroep, en ondersteunt de uitvoering en rapportering van kwaliteitsbevragingen en zelfevaluaties.
Het kwaliteitszorgsysteem van de opleiding is gebaseerd op het EFQM-model en gebruikt PROZA als instrument
voor zelfevaluatie. Sinds 2001 worden er ieder academiejaar binnen de opleiding jaaractieplannen met
operationele doelen opgesteld. De plannen worden ingevoerd binnen de opleiding en de resultaten worden
gebundeld, zoals de commissie kon vaststellen. Er is een systematische opvolging van de resultaten.
Bij de ontwikkeling van het nieuwe curriculum is de PDCA-cyclus als principe gehanteerd. Vermits de opleiding
heel wat recent aangeworven personeelsleden in dienst heeft, is de PDCA-cyclus nog niet bij iedereen in de
dagelijkse onderwijspraktijk geïntegreerd.
De ontwikkeling van de actieplannen is gebaseerd op de resultaten en consensusbesprekingen van een aantal
metingen, zoals de PROZA-vragenlijst, de personeelstevredenheid, de tevredenheid van de alumni over hun
opleiding, de studententevredenheid, de kernprocessen, de kwaliteit van de werkveldervaring, de projectmodule
enzovoort. De commissie kon vaststellen dat de resultaten van die inspanningen aan de basis liggen van een
grondige curriculumherziening. Een aantal bevragingen gebeurt jaarlijks en vormt de basis voor de
verbetertrajecten die opgenomen zijn in de jaaractieplannen.
De opleiding verzamelt systematisch evidenties over het kwaliteitsniveau van de opleiding. De volgende
vragenlijsten werden daarvoor uitgewerkt en jaarlijks toegepast.
- geautomatiseerde meting studietijd;
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 585

- geautomatiseerde meting tevredenheid van de studenten met de kwaliteit van de onderwijsprocessen;
- stagebevraging (stageplaatsen, studenten);
- bevraging alumni;
- bevraging kwaliteit projectmodule.
De opleiding nam ook deel aan de SERV-enquête over werkdruk.
De commissie kon de resultaten van de respectieve bevragingen inkijken.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert de opleiding om de kwaliteitsmedewerker op hogeschoolniveau zo snel mogelijk
operationeel te krijgen. Deze kwaliteitsmedewerker moet de nodige ondersteuning en sturing bieden aan de
opleidingscoördinatoren.
Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot de
realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Uit de jaaractieplannen kan de commissie afleiden, dat de opleiding ernaar streeft om de verbeterdoelen en
acties vanuit de kwaliteitszorg te realiseren. De complete reorganisatie van de opleiding was onder andere
gebaseerd op een grondige zelfevaluatie, PROZA-bevragingen en een enquêtering van het werkveld. Andere
gerealiseerde verbeteringen zijn onder meer: de aanpassing van de jaarplanning, de kleinere groepen voor
communicatieve opleidingsonderdelen, de optimalisering van de aansluiting tussen het tweede en derde jaar
stage-evaluatie, de betere informatieverspreiding naar lectoren en studenten en de verschuiving van het
opleidingsonderdeel marketing en sales van het derde jaar naar het tweede jaar.
Uitgaande van de resultaten van de diverse bevragingen bepaalt de IKZ-ankerpersoon, in samenspraak met het
departementshoofd en na overleg met de lectoren, welke verbeterpunten zullen aangepakt worden. De
verbeterpunten die de hoogste prioriteit krijgen, werkt men uit tot operationele doelstellingen. De
uitvoeringsmodaliteiten om deze doelstellingen te realiseren, worden zorgvuldig gepland aan de hand van
actieplannen.
De IKZ-werkgroep op hogeschoolniveau gaat na in hoeverre de actieplannen effectief gerealiseerd werden. In de
loop van het academiejaar zorgt deze werkgroep voor ondersteuning en samenwerking bij het uitvoeren van de
actieplannen. De opvolging gebeurt ook in het lectorenteam. De werkgroep bereidt de adviezen voor, het
lectorenteam bekrachtigt en zorgt mee voor de verdere implementering van de uitgewerkte voorstellen. De
departementale raad wordt systematisch geïnformeerd over de stand van zaken van de diverse actieplannen.
586 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

De commissie kan uit de gesprekken met de leidinggevenden van de opleiding en met de lectoren afleiden, dat in
de opleiding een klimaat heerst van permanente verbetering en professionalisering.
Bij het begin van het visitatiebezoek ontving de commissie overigens 8 bladzijden actualisering van het
zelfevaluatierapport.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Studenten nemen deel aan PROZA-bevragingen via consensusvergaderingen. Zij worden in het kader van de
studietijdmeting en de evaluatie van de onderwijsprocessen intensief bevraagd. De resultaten van de
curriculumverbeteringen worden voorgelegd op de departementale raad en academische raad. Op deze raden
zijn studenten van het departement aanwezig.
De medewerkers worden effectief bij de kwaliteitszorg betrokken. Het opleidingsteam werkte dan ook zelf een
SWOT-analyse en strategische planning uit. Op basis daarvan stelde men prioriteiten vast en werkte men
verbetertrajecten uit. In het kader van IKZ-dagen en diverse lectorenvergaderingen komen onder andere deze
werkpunten verder aan bod. In werkgroepen, consensusvergaderingen en dergelijke worden deze plannen verder
geconcretiseerd en uiteindelijk geïmplementeerd in de opleiding. Daarbij is zelfregulatie van de medewerkers een
opvallend kenmerk.
Bij de curriculumvernieuwing werd het beroepenveld intensief betrokken via focusgroepen. Sinds enkele jaren
organiseert de opleiding een systematische bevraging van de alumni. De afgestudeerden moeten deze vragenlijst
invullen als ze hun diploma komen afhalen. De gastprofessoren geven aan dat de opleiding met hen een intense
en open communicatie voert.
De tevredenheid van het werkveld wordt na elke stage getoetst met een gestandaardiseerde vragenlijst.
Resultaten van bevragingen en effecten op het programma worden niet systematisch gecommuniceerd met
studenten, alumni en het werkveld.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 587

Aanbevelingen ter verbetering:
- Om de betrokkenheid van alle belanghebbenden te optimaliseren, adviseert de commissie de opleiding om
een opleidingsraad te installeren. Bovendien meent ze dat de studenten nog meer kunnen betrokken worden
bij de besluitvorming naar aanleiding van de bevragingen. Om de afgestudeerden bij de opleiding betrokken
te houden, is de opbouw van een alumniwerking een belangrijke hefboom. Ook permanente vorming voor
alumni kan daarin een belangrijke rol spelen.
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende
is de commissie van mening dat de interne kwaliteitszorg in alle afstudeerrichtingen voldoende is. De opleiding
beschikt over een kwaliteitszorgsysteem. Er zijn periodieke bevragingen op diverse terreinen met betrekking tot
het onderwijs en met relevante groepen. De resultaten van de evaluatie dienen als basis voor aantoonbare
verbetermaatregelen. Studenten, lectoren en werkveld worden betrokken bij de kwaliteitszorg. Het oordeel van de
commissie is daarom positief.
588 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding toetst bewust in welke mate de studenten de eindkwalificaties bereiken. Daarvoor heeft men aan de
alumni meermaals gevraagd een vragenlijst in te vullen. De stagebegeleiders wordt jaarlijks gevraagd een
vragenlijst in te vullen. Regelmatige contacten met het werkveld in het kader van stagebegeleiding,
plaatsingsdienst, focusgroepen en departementale raad geven de opleiding ook een zicht op het niveau van de
competenties dat de afgestudeerden hebben bereikt.
Uit de alumnibevraging blijkt dat de grote meerderheid van de afgestudeerden vrij snel een job vindt. 90 % stelt
ook dat hij of zij voldoende relevante ervaring heeft opgedaan in de opleiding.
Uit de bevraging van de stageplaatsen blijkt een tevredenheid, al naargelang van de afstudeerrichting, van
minstens 80 %.
Op basis van gesprekken met de vertegenwoordigers van het werkveld en met alumni kon de commissie
vaststellen, dat de opleiding het niveau realiseert dat het werkveld verwacht.
De commissie beoordeelt de gelezen eindwerken en stageverslagen als voldoende.
Naar aanleiding van de alumnibevraging werkte de opleiding een sollicitatietraining uit met veel aandacht voor de
administratieve formaliteiten, de rechten en plichten van pas afgestudeerden enzovoort. Daarnaast is er aandacht
voor gesprekstraining, opbouw en inhoud van het cv en dergelijke meer. Daartoe nodigt de opleiding een coach
uit met ruime ervaring in de rekrutering- en selectiewereld. Aan de hand van een bestaande vacature ensceneert
men een echt sollicitatiegesprek, dat op videocassette wordt opgenomen. Daarna bespreekt men de opname in
kleine groep en licht men tips en adviezen toe. Aansluitend bij de vacaturemogelijkheden van de website
organiseert de opleiding samen met de andere hogescholen van de associatie een gezamenlijke jobbeurs.
De opleiding ontwikkelde anderstalige opleidingsonderdelen en trok een anderstalige lesgever aan om de
opleidingsonderdelen met internationale inslag te verzorgen. Ze vormde netwerken met buitenlandse
hogescholen en universiteiten om de studie-uitwisseling op een structurele wijze uit te bouwen. De lesgever werkt
momenteel intensief samen met 12 buitenlandse partnerinstellingen. In het academiejaar 2003-2004
participeerden al 10 studenten aan een internationale studie-uitwisseling van 16 weken via het Erasmusprogramma.
In 2004-2005 waren dat 13 studenten. Verder werkt de opleiding via de stageplaatsen samen met
diverse bedrijven en instellingen in verscheidene Europese landen. In 2002-2003 deed slechts één student een
buitenlandse stage in Frankrijk. Dit aantal steeg in 2003-2004 tot 12 studenten, en in 2004-2005 tot 18 studenten.
Tot nog toe heeft de opleiding slechts in beperkte mate buitenlandse studenten kunnen ontvangen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 589

De afgestudeerden en de vertegenwoordigers van het werkveld die de commissie gesproken heeft, bepaalden de
volgende sterke punten van de opleiding:
- de inzetbaarheid van de afgestudeerden;
- cursus medische registratie;
- de uitgebreide aandacht voor medische terminologie;
- het feit dat de afgestudeerden in staat zijn goede presentaties te maken;
- de computerkennis;
- de afgestudeerden zijn mentaal goed voorbereid op de praktijk;
- ze beschikken over een goede houding in het bedrijf;
- ze begrijpen hun eigen rol;
- ze zijn enthousiast voor hun functie;
- ze zijn in staat om grote hoeveelheden informatie te verwerken;
- de lange stage;
- het feit dat studenten gestimuleerd worden in hun zelfstandigheid (ze moeten bijvoorbeeld zelf hun
stageplaats zoeken);
- de begeleiding tijdens de stage.
Verbeterpunten volgens afgestudeerden en vertegenwoordigers van het werkveld:
- een nog actievere talenkennis, vooral dan van het Frans;
- meer informatie over vervolgopleidingen;
- meer zelf een aanbod aan navorming organiseren.
Uit de gesprekken met de vertegenwoordigers van het werkveld en met de afgestudeerden blijkt een grote
tevredenheid met de competenties van de afgestudeerden. Een aantal studenten geeft aan, dat ze als stagiair
uitgenodigd werden om op de stageplaats te blijven werken en daarvoor zelfs hun studies af te breken.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt, op basis van de gesprekken met afgestudeerden en werkveld, dat de opleiding
aandacht blijft hebben voor de kwaliteit van het vreemde talenonderwijs, meer in het bijzonder van het Frans.
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van rendementscijfers per studiegebeid en/of opleiding over de
jaren heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45
en de 50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als de situatie per opleiding of
590 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

studiegebied. Daardoor kan de opleiding voor het onderwijsrendement geen streefcijfers formuleren in
vergelijking met relevante andere opleidingen.
Op het vlak van slaagpercentages streeft de opleiding een niveau van 50 à 60 % geslaagden in het eerste jaar
na. De opleiding maakt zich zorgen over het dalende slaagpercentage in dat eerste jaar. De resultaten vertonen
vanaf 2002-2003 een plotse dalende trend. Voorheen was het slaagpercentage erg hoog (70 %). Het slaagcijfer
is nu gezakt onder de grens van 50 %. In het tweede en derde jaar ligt het slaagpercentage hoog (90 % en meer).
Daarom werkt de opleiding ook actief mee aan het IDU-project, dat nieuwe mogelijkheden voor de instroom
onderzoekt en tegelijk de kwaliteit van de opleiding wil behouden.
De verhouding TSO, BSO en ASO is sinds 2002-2003 gewijzigd. Het aantal TSO- en BSO-studenten nam de
afgelopen jaren sterk toe. Het aantal ASO-studenten bleef stabiel. Het gros van de stijgende studentenaantallen
werd dus voornamelijk gerealiseerd door TSO- en BSO-studenten. De slaagkansen voor de studenten met een
dergelijke vooropleiding ligt beduidend lager dan voor ASO-studenten. Voor TSO-studenten schommelt dit rond
de 40 %, voor BSO is dat 6 %.
In 1999-2000 was de doorlooptijd nog optimaal: 3 jaar. De daaropvolgende jaren is er een stijging tot 3 jaar en 3
maanden. In 2003-2004 behaalde 86 % van de afgestudeerden het diploma binnen de voorziene tijd. In het
academiejaar 2002-2003 en 2003-2004 schreven iets meer dan 10 % van de eerstejaarsstudenten zich
vroegtijdig uit. De cijfers van 2004-2005 geven dezelfde trend aan. Uit een verdere analyse blijkt dat studenten
voornamelijk uitstappen om in dezelfde hogeschool of elders andere studies aan te vatten. 2003-2004 vertoont
een trendbreuk: 25 % studeert elders, 33 % vond ondertussen werk.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 591

Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Gebaseerd op de oordelen over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
is de commissie van mening dat het onderwijsrendement voldoet aan de basiskwaliteit, en dit voor alle
afstudeerrichtingen. De opleiding realiseert voldoende haar doelstellingen en levert breed inzetbare office
managers af. Het werkveld vindt dat de afgestudeerden goed voorbereid zijn op het beroepsleven en de juiste
professionele houding hebben. Het oordeel van de commissie is daarom positief.
592 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

Globaal oordeel
De commissie heeft de visitatie voorbereid op basis van het ZER en de bijlagen. De commissie spreekt haar
waardering uit voor de kwaliteit van het zelfevaluatierapport. Het is authentiek en geeft de realiteit, zoals de
commissie die heeft kunnen vaststellen, goed weer. Het is bovendien vlot leesbaar. Meermaals bevat het
evenwel stellingen die te weinig beargumenteerd worden. De voorgeschreven omvang werd overschreden, onder
meer omwille van onnodige herhalingen.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage bij het bezoek,
- de opgevraagde documenten,
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.
Op basis van de oordelen over:
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende
- Onderwerp 2 Programma: voldoende
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle afstudeerrichtingen gewaarborgd is.
De commissie beoordeelt de opleiding daarom positief.
In haar reactie op het eerste opleidingsrapport geeft de opleiding aan de volgende acties of verbeteringen
gepland of uitgevoerd te hebben:
- De formulering van de leerdoelen per opleidingsonderdeel werden verder uitgediept, daartoe werden
sommige ects-fiches aangepast. De opleidingsdoelstellingen (kerncompetenties) worden tijdens de
introductiedagen gecommuniceerd aan de beginnende eerstejaarsstudenten.
- Vanaf dit academiejaar zal in de ontwikkelingsportfolio van de stage extra aandacht besteed worden aan
kritische reflectie . Het stageteam heeft daartoe een gestructureerde vragenlijst ontwikkeld.
- Er werd een project uitgewerkt om de kwaliteit van het talenonderricht te verbeteren, meer bepaald om het
groeiende aantal studenten met taalachterstand op gebied van het Nederlands en de overige vreemde talen
op te vangen:
- Alle eerstejaarsstudenten nemen deel aan een taaltest die hun begincompetenties meet voor de
opleidingsonderdelen Frans, Engels en Nederlands. Deze testen zijn gebaseerd op het Europees kader
voor het bepalen van het niveau van taalvaardigheid.
- De resultaten van de testen voor de Franse en Engelse taal bepalen het instapniveau van de student.
Indien de student niet het vooropgestelde niveau haalt kan die zich inschrijven voor de extra activiteiten
die georganiseerd worden tijdens de uren monitoraat.
- Voor het opleidingsonderdeel Nederlandse bedrijfscommunicatie werd een project uitgewerkt dat een
oplossing dient uit te werken voor het groeiend aantal studenten met een ernstige achterstand voor
Nederlandse taalvaardigheid. Op basis van de taaltest krijgen de zwakke studenten in een VIP- traject
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 593

(very intensive program) bedrijfscommunicatie. Dit traject zorgt gedurende het hele academiejaar voor
extra uren Bedrijfscommunicatie.
- Vanaf academiejaar 2006-2007 worden voor alle eerstejaarsstudenten de studiebegeleiding en de
leerstijlbegeleiding voor één uur per week vast ingeroosterd.
- Er werd een brochure ontwikkeld ‘Studeren na Plantijn’. Deze brochure wordt ter beschikking gesteld
aan alle laatstejaarssstudenten, via blackboard. Er wordt een duidelijk overzicht gegeven welke
mogelijkheden een afgestudeerde Office management heeft om verder te studeren.
De commissie heeft op basis hiervan geen aanpassing van de oordelen doorgevoerd.
594 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l

score facet score
onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
Facet 2.8: Masterproef
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
voldoende
voldoende
goed
voldoende
goed
OK
voldoende
voldoende
voldoende
niet van
toepassing
voldoende
goed
voldoende
voldoende
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
- Medical management assistant
- International business & sales
1
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
o p l e i d i n g s r a p p o r t P l a n t i j n h o g e s c h o o l | 595

596 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

2.16 Provinciale Hogeschool Limburg
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding
De Provinciale Hogeschool Limburg is sinds 1 juli 2000 een autonoom provinciebedrijf, dat onderwijs verstrekt in
zes studiegebieden ,verspreid over vier campussen binnen één vestigingsplaats: Hasselt.
In het totaal telt de Provinciale Hogeschool Limburg 5 departementen, 14 basisopleidingen, 1 master-namasteropleiding,
6 bachelor-na-bacheloropleidingen, 6 postgraduaatopleidingen en 1 brugopleiding. Er zijn om en
bij de 360 personeelsleden, waaronder 60 personen administratief-technisch personeel, 300 onderwijzende
personeelsleden en 25 contractuele medewerkers. Zij staan in voor ongeveer 3 900 ingeschreven studenten.
In het departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde worden drie opleidingen aangeboden:
Bedrijfsbeheer met 5 afstudeerrichtingen, Toegepaste Informatica en Office management met drie afstudeerrichtingen
met name Management assistant, Medical management assistant en Zakelijk vertalen en tolken. De
opleiding heeft een opleidingshoofd, maar voor de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken is een woordvoerder
aangesteld.
De afstudeerrichtingen Management assistant en Medical management assistant behoorden al vóór de fusie tot
de Provinciale Hogeschool Limburg in 1995. In het academiejaar 2000-2001 werd de afstudeerrichting Zakelijk
vertalen en tolken voor het eerst aangeboden.
In het academiejaar 2004-2005 telde de opleiding 248 studenten, waarvan 97 in de afstudeerrichting
Management assistant, 88 in Medical management assistant en 63 in Zakelijk vertalen en tolken.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 597

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De onderwijsvisie van de opleiding Office management vindt haar inspiratie in de visie en missie van de
hogeschool.
Algemeen streeft de Provinciale Hogeschool Limburg naar een moderne campus met onderwijsinnovatie en een
studentvriendelijk beleid.
De hogeschool legt het accent op de autonome studentenactiviteit en het verwerven van een actieve, creatieve
leerstijl. Men wil de studenten richten op het verwerven van competenties die noodzakelijk zijn voor de latere
beroepsbeoefening en/of doorstroming naar andere opleidingen. Er is ook aandacht voor probleemoplossende
vaardigheden en voor collaboratief leren.
Door zich als laptophogeschool te profileren, plaatst de hogeschool het gebruik van ICT centraal. ICT wordt niet
alleen als een onderdeel van het didactisch leerproces beschouwd maar wordt ook gebruikt in het opzetten,
begeleiden en evalueren van het geheel van de onderwijs- en leerprocessen.
De opleiding Office management heeft een aparte visie uitgeschreven voor de drie afstudeerrichtingen. De
beroeps- en opleidingsprofielen van de VLOR dienden als uitgangspunt.
De opleiding heeft een eigen domeinspecifiek referentiekader ontwikkeld waarbij 5 rollen zijn onderscheiden:
de professioneel gerichte bachelor in Office management is een communicator;
- de professioneel gerichte bachelor in Office management is een organisator;
- de professioneel gerichte bachelor in Office management is een informatiebeheerder;
- de professioneel gerichte bachelor in Office management is een functioneel taaldeskundige;
- de professioneel gerichte bachelor in Office management is een teamspeler;
Voor de afstudeerrichtingen Medical management assistant en Zakelijk vertalen en tolken zijn nuanceringen
voorzien. Voor Zakelijk vertalen en tolken worden de rollen van communicator en functioneel taaldeskundige
zwaarder benadrukt. Voor Medical management assistant ligt minder nadruk op de functioneel taaldeskundige.
Daarnaast worden specifieke competenties vermeld, gelinkt aan de respectievelijke afstudeerrichtingen Medical
management assistant en Zakelijk vertalen en tolken.
598 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

De commissie heeft kennisgenomen van de doelstellingen van de opleiding en is van mening dat deze
overeenstemmen met de decretale competenties die een PBA moet verwerven.
Een matrix waarbij de beroepsrollen gelinkt worden aan de decretale competenties ontbreekt nog. De opleiding is
zich bewust van de noodzaak om beroepsrollen in competenties uit te drukken. Zij heeft tijdens het academiejaar
2003-2004 een blauwdruk per afstudeerrichting samengesteld. Hierin werden de competenties op drie niveaus
geformuleerd:
- algemeen;
- algemeen beroepsgericht;
- specifiek beroepsgericht.
Op basis van de beschikbare documenten is de commissie van mening dat de verdere koppeling van de
decretale competenties aan de beroepsrollen en de opleidingsonderdelen geen probleem zal vormen.
De opleiding heeft het domeinspecifiek referentiekader vergeleken met het referentiekader van de commissie en
kan zich hierin terugvinden. Het onderscheid ligt in de vierde taal waar de opleiding voor de afstudeerrichtingen
management assistant en Zakelijk vertalen en tolken eenzelfde niveau nastreeft als bij de andere talen. De
hogeschool kiest bewust voor een breed talengamma, eerder dan een doorgedreven kennis in een beperkt aantal
talen, omdat de afgestudeerde daarmee meer kansen heeft op de arbeidsmarkt. De verdere uitdieping kan door
de afgestudeerde gebeuren in functie van zijn/haar tewerkstelling (levenslang leren).
In de studiegids kunnen per opleidingsonderdeel de doelstellingen teruggevonden worden. Alles kan ook via de
website worden geconsulteerd. De studenten die de commissie gesproken heeft, bevestigen dat de studiegids
duidelijke informatie bevat. De studiegids wordt ook samen in een hogeschoolbrede sessie bekeken aan het
begin van elk academiejaar. De lectoren geven bij elke les aan wat het doel is, zonder evenwel het woord
competenties expliciet te vermelden. De studiefiche van de cursussen die de commissie gezien heeft, geven aan
wat de student moet kennen, kunnen, zijn en worden.
De hogeschool heeft de intentie om de studiefiches op het digitale leerplatform Blackboard beschikbaar te stellen.
Door het creëren van een studiefiche kan de evolutie van elk van de opleidingsonderdelen (eventueel ook hun
ontstaan en het opgaan in andere opleidingsonderdelen) nauwkeuriger opgevolgd worden. In de fiches per
opleidingsonderdeel staan nog geen competenties.
De opleidingsraad heeft een belangrijke rol bij de opstelling en actualisering van de opleidingsdoelstellingen en
de vertaling ervan in het curriculum. De opleidingsraad is samengesteld uit het opleidingshoofd en 11 lectoren.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om een kruistabel op te stellen die het verband legt tussen de decretale
competenties en deze uit de beroepsrollen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 599

Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding gebruikt volgende informatiebronnen om de relevantie van haar doelstellingen voor het werkveld te
toetsen:
- de feedback aangeboden door stagebedrijven;
- de feedback aangeboden door oud-studenten;
- de lectoren;
- occasionele contacten met vertegenwoordigers van het werkveld, zoals gastsprekers, gastlectoren,
vertegenwoordigers van beroepsorganisaties, en dergelijke;
- vacatureonderzoek.
De contacten met de stagebedrijven zijn een belangrijke informatiebron om na te gaan of de doelstellingen
voldoen aan de eisen van het werkveld. Naar aanleiding van de stage-evaluatie worden jaarlijks een aantal
schriftelijke vragen gesteld aan de stagebedrijven. De resultaten worden besproken op de opleidingsraad.
De oud-studenten worden bevraagd over hun tewerkstelling, nuttige opleidingsonderdelen en eventuele hiaten.
De resultaten worden besproken op de opleidingsraad. De laatste enquête, uitgevoerd door de centrale diensten,
dateert van 2003. Daarna werd er nog een enquête uitgevoerd door studenten van de opleiding Office
management tijdens het academiejaar 2004-2005.
Daarnaast leveren de occasionele contacten met vertegenwoordigers van het werkveld, zoals gastsprekers,
gastlectoren en vertegenwoordigers van beroepsorganisaties, informatie op voor de actualisering van de
doelstellingen en de uitwerking van het programma. Ook het vacatureonderzoek (een onderzoek naar vereiste
competenties bij de vacatures die de opleidingscoördinator ontvangt) levert nuttige informatie op over de eisen
die het werkveld stelt aan administratieve medewerkers.
Het opleidingshoofd is pr-verantwoordelijke van de Vlaamse Vereniging van Medisch Secretaressen en
Secretarissen. Hij is tevens lid van de aanwervingscommissie van het Virga Jesse-ziekenhuis en het Ziekenhuis
Oost-Limburg, voor de aanwerving van medisch-administratieve functies. Het opleidingshoofd was betrokken bij
de aanwerving van een administratief medewerker bij de Stad Hasselt. Deze contacten vormen eveneens een
bron van informatie over de eisen die het werkveld stelt.
Enkele voorbeelden van programmawijzigingen onder invloed van de contacten met het werkveld zijn: meer
nadruk op Excel en Publisher, XINTAX (= digitaal dictafoonsysteem) toegevoegd en Spaans afgebouwd, en het
opleidingsonderdeel commerciële technieken toegevoegd. De opleiding erkent de noodzaak om de competenties
te actualiseren via regelmatig overleg met het werkveld, maar het werkveld van de opleiding Office management
is in de departementale raad momenteel niet vertegenwoordigd. De huidige vertegenwoordigers zijn eerder
600 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

gericht op de opleiding Bedrijfsmanagement. Om de reflectie van het werkveld te stimuleren, heeft de opleiding
resonantiegroepen opgericht. Elke afstudeerrichting heeft een eigen resonantiegroep. De werking bevindt zich
nog in een beginfase en moet nog verder uitgebouwd worden, maar de commissie vindt dit een uitstekend
initiatief.
De tewerkstelling van de afgestudeerden toont aan dat de opleiding geapprecieerd wordt. De vertegenwoordigers
van het werkveld die de commissie gesproken heeft, konden dit beamen.
Er gebeurde geen internationale benchmarking in de strikte zin van het woord, omdat er op hoger
onderwijsniveau geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wél een
vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding
vooral bedoeld voor technisch uitvoerende functies. Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met
opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde
opleidingen. Er bestaat een indirecte check via de buitenlandse stageplaatsen. Daaruit blijkt dat de
stagebedrijven erg tevreden zijn over de talenkennis en taalbeheersing van de studenten.
De opleiding heeft contacten met een Nederlandse hogeschool. In het voorjaar van 2005 werden de
doelstellingen vergeleken. Een vergelijking is niet eenvoudig vermits de onderwijsprocessen in Nederland erg
competentiegericht zijn; er is enkel projectwerk. Ook het niveau dat nagestreefd wordt, is verschillend.
De opleiding heeft ook een project lopen met drie Franse hogescholen in Blois, één per afstudeerrichting. Deze
opleiding is een BAC + 2, maar de uitwisseling leert dat de talenkennis van Vlaamse studenten beduidend hoger
ligt.
Binnen het SPACE-netwerk zijn er contacten met hogescholen uit het buitenland die gelijksoortige opleidingen
aanbieden. Met dit project kunnen studenten een SPACE-diploma behalen. Ze moeten hiervoor een aantal
examens afleggen die in de verschillende hogescholen van de verschillende landen dezelfde zijn. De hogeschool
was tot verleden jaar lid van Businet, maar vond dat het netwerk niet voldoende meerwaarde kon bieden.
De opleiding erkent dat de internationalisering nu nog beperkt is; de opleiding wenst de internationalisering uit te
bouwen in overleg met de resonantiegroep.
De hogeschool heeft contacten met andere hogescholen, onder meer met de Katholieke Hogeschool LImburg
over vakoverschrijdend werken, met de Plantijnhogeschool over commerciële technieken en met de Hogeschool
Gent voor projecten. Er is kruisbestuiving.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 601

Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie: voldoende
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: voldoende
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten, en dit voor alle afstudeerrichtingen. De doelstellingen zijn tot stand gekomen via
overleg met interne en externe actoren. De eindkwalificaties worden getoetst bij het relevante beroepenveld via
de resonantiegroepen. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
602 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De studiegids vermeldt per opleidingsonderdeel de doelstellingen, de onderwijsvorm, de wijze van beoordeling en
het gebruikte leermateriaal. Zoals al vermeld in facet 1.1 heeft de opleiding in het academiejaar 2003-2004
gewerkt aan het expliciet inbouwen van competenties in de opleidingsonderdelen van het curriculum, wat
resulteerde in een blauwdruk per afstudeerrichting. De competenties worden verder uitgesplitst in kennis,
vaardigheden en attitudes.
De inhoud van het programma geeft de studenten de mogelijkheid om de vooropgestelde doelstellingen te
realiseren. Het programma wordt geleidelijk uitgebouwd, waarbij de eigenheid van de drie afstudeerrichtingen
vanaf het eerste jaar benadrukt wordt.
In het eerste jaar maakt de student kennis met de bedrijfseconomische en maatschappelijke omgeving van het
toekomstige werkveld: economie, bedrijfsorganisatie, handelsdocumenten, boekhouden voor de afstudeerrichting
Management assistant, techniek binnen- en buitenlandse handel, recht, medische terminologie en psychologie
voor Medical management assistant, initiatie in het vertalen en tolken voor Zakelijk vertalen en tolken.
In het tweede jaar komen de eigen karakteristieken van elke afstudeerrichting meer aan bod. Bij de
afstudeerrichting Management assistant wordt de rol van organisator meer uitgediept. Bij Zakelijk vertalen en
tolken gaat er veel aandacht naar vaardigheden in het vertalen en tolken. Bij Medical management assistant
neemt het belang van de medische component toe. In het tweede jaar wordt het toekomstig beroep nader
toegelicht. Bij de afstudeerrichtingen Management assistant en Medical management assistant gaat dit via het
opleidingsonderdeel organisatie van het secretariaat en bij Zakelijk vertalen en tolken gaat dit via de lessen
vertalen en tolken. In het opleidingsonderdeel commerciële technieken (dat vanaf het studiejaar 2005-2006
Spaans vervangt) worden de studenten Management assistant en Zakelijk vertalen en tolken geconfronteerd met
nieuwe facetten van het beroep.
In het derde jaar worden de kennis en de vaardigheden van de twee voorbije studiejaren geïntegreerd. De stage
van minstens 8 weken moet de student ervan overtuigen, dat hij klaar is om de stap naar het beroep te zetten. De
student krijgt als toekomstige werknemer een inleiding in de sociale wetgeving.
Voor de talen wordt in het eerste jaar veel nadruk gelegd op het beheersen van de grammatica en syntaxis van
de diverse talen. De zakelijke component van en de correspondentie in elke vreemde taal komen aan bod in het
tweede en derde jaar. In het tweede jaar kunnen de studenten hun kennis Frans oefenen tijdens het project ‘Une
excursion en Wallonie’ (dit is een daguitstap naar een stad in Wallonië waar de studenten opdrachten uitvoeren,
onder meer straatinterviews; achteraf rapporteren de studenten over hun ervaringen). In het derde jaar wordt het
verwerven van de zakelijke taalexpertise afgerond. Er wordt grammaticaal alleen nog remediërend opgetreden.
Via het project Blois krijgen de studenten de kans om in een Franse omgeving de taal te verfijnen. Gedurende
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 603

een week verblijven de studenten in Frankrijk. Het project heeft twee luiken: cultuur en taal enerzijds en beroep
en vorming anderzijds. De studenten krijgen opdrachten eigen aan de gekozen afstudeerrichting. Het project
wordt voorbereid en opgevolgd in de lessen.
Het gehele Officepakket wordt verticaal aangeboden. In het eerste jaar worden Word en PowerPoint aangeleerd,
in het tweede jaar Excel, Access en Publisher, en in het derde jaar de integratie van deze pakketten. De student
maakt ook kennis met moderne elektronische hulpmiddelen, zoals Blackboard, e-mail en internet. Bij de
afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken wordt aandacht besteed aan de vertaalsoftware. Bij Medical
management assistant worden enkele medische softwarepakketten toegelicht.
In het programma worden vakoverschrijdende elementen ingebouwd, maar de opleiding erkent dat dit
stelselmatig moet worden uitgebreid.
Voorbeelden van vakoverschrijdend werken zijn:
- in het eerste jaar: project ‘oriëntatie in de bedrijfsomgeving’ in de afstudeerrichtingen Management assistant
en Zakelijk vertalen en tolken en ‘kennismaking met de gezondheidszorg’ in de afstudeerrichting Medical
management assistant (mondelinge en schriftelijke contacten met het werkveld, interviews, rapporten,
presentatie van de resultaten); de opleidingsonderdelen macro-economische en bedrijfseconomische
benadering, juridische initiatie, informaticatools en communicatieve vaardigheden Nederlands, Frans en
Engels zijn hieraan gekoppeld,
- in het tweede jaar: project Wallonië ‘Une excursion en Wallonie’, dat het uitwisselingsproject met een
hogeschool in Namen vervangt,
- in het derde jaar: de stage en het project Blois.
De vakoverschrijdende projecten geven de studenten de kans om de opgedane kennis om te zetten in
vaardigheden en attitudes en dit in (al dan niet ‘nagebootste’) praktijksituaties van een officemanager.
Het gebruik van moderne/elektronische leermiddelen wordt aangemoedigd: elke student maakt gebruik van een
laptop, zodat de leerstof op een meer eigentijdse wijze kan worden aangeboden.
De hogeschool koos resoluut voor laptoponderwijs, omdat een beginnende beroepsbeoefenaar nood heeft aan
computervaardigheden. De uitdaging was om de laptop niet enkel als ondersteuning te gebruiken maar interactief
in te bouwen in alle processen van de hogeschool, ook in het onderwijsproces: elektronische cursussen,
oefeningen, tests, feedback…
De lectoren waren niet vertrouwd met het medium, maar de hogeschool heeft hen via het expertisecentrum veel
navorming aangeboden. Ongeveer 300 personeelsleden werden opgeleid. Elke lector heeft een laptop in
bruikleen. Elke student moet over een laptop beschikken. De kans wordt geboden om tegen gunstige
voorwaarden een laptop te kopen.
De internationale dimensie in de opleiding krijgt voornamelijk vorm via het SPACE-netwerk, het project Blois en
de mogelijkheid van een buitenlandse stage.
De hogeschool biedt jaarlijks een Engelstalig programma aan, dat inkomende studenten aantrekt. Het aantal
inkomende studenten is echter beperkt en de interactie met de opleiding Office management is miniem. In het
afgelopen studiejaar konden de studenten Office management slechts deelnemen aan één opleidingsonderdeel.
Alle studenten Office management hebben het opleidingsonderdeel wel gevolgd.
Er zijn geen vaste procedures voor curriculumherziening en -innovatie. De actualisering van het
opleidingsprogramma gebeurt door de opleidingsraad. Deze raad wordt bij het begin van het academiejaar
samengesteld, gekozen uit de lectoren die aan de opleiding toegewezen werden. Men waakt erover dat deze
opleidingsraad multidisciplinair samengesteld is.
De opleidingsraad heeft een adviserende bevoegdheid en werkt nauw samen met de opleidingshoofden. De
beslissingsbevoegdheid ligt bij de algemene vergadering. Vanuit de opleidingsraad kunnen initiatieven genomen
worden om andere werkgroepen ad hoc te doen ontstaan. Zo werd vorig academiejaar vakgroepwerking als
604 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

prioriteit naar voor geschoven. Het academiejaar daarvoor kreeg de verticale omvorming van het
opleidingsonderdeel toegepaste informatica bijzondere aandacht.
De dienst Onderwijs geeft ondersteuning door middel van adviezen van een onderwijsdeskundige en een
vakdeskundige voor ICT. De centrale diensten geven ondersteuning voor de ontwikkeling van het project.
Er is een vakgroepwerking voor de hoofdvakken binnen de opleiding Office management, namelijk talen en
medische vakken. Voor de randvakken zijn er te weinig betrokken lectoren binnen de opleiding Office
management. De commissie apprecieert dat voor deze opleidingsonderdelen op departementaal vlak wordt
overlegd.
Aanbevelingen ter verbetering:
- Het opmaken van een kruistabel tussen de competenties en de opleidingsonderdelen
Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding geeft de studenten in het eerste jaar een degelijke vakkennis, die zo nauw mogelijk aansluit bij het
beroep. In de volgende jaren wordt stelselmatig meer projectmatig gewerkt, met cases uit de praktijk.
De commissie heeft in de cursussen kunnen vaststellen, dat verwezen wordt naar actuele informatie. De
studenten die de commissie gesproken heeft, bevestigen dit. Volgens hen worden zij aangemoedigd om het
internet te gebruiken en tijdschriften en buitenlandse kranten te raadplegen.
De commissie heeft vastgesteld dat de opleiding de volgende initiatieven neemt om de studenten in contact te
brengen met het beroepenveld:
- uitnodigen van gastsprekers en ‘native speakers’;
voor de afstudeerrichting Medical management assistant: een interview met een vertegenwoordiger uit het
beroepenveld en een opdracht gerelateerd aan het interview;
- contacten met de vakvereniging voor de afstudeerrichting Medical management assistant en Secretary Plus
voor Management assistant;
- een jaarlijkse bedrijvendag voor de stagebedrijven, met een gastspreker; de voorbereiding gebeurt door de
studenten;
- concrete opdrachten voor het bedrijfsleven: Voor de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken zijn er
vertaalopdrachten uit het bedrijfsleven. Voor Medical management assistant zijn er contacten op langere
termijn, voor Management assistant is er in 2006 een project, maar nog niet op permanente basis.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 605

Via werkveldervaringen krijgen de studenten een goed beeld van hun toekomstige taak:
- ‘Une excursion en Wallonie’ in het tweede studiejaar met opdrachten die de studenten ter plaatse moeten
uitvoeren; hierover rapporteren de studenten achteraf;
- project Blois in het derde studiejaar;
- stage, eveneens in het derde studiejaar.
De commissie is van mening dat het project in het tweede jaar verder moet uitgebouwd worden tot een
volwaardige werkveldervaring.
Het laptopproject vindt de commissie een waardevol initiatief om de student vertrouwd te maken met de
noodzakelijke computervaardigheden. Via Blackboard, cd-roms met oefeningen en ACE wordt de grotere
zelfwerkzaamheid van de student gestimuleerd. Het verbeteringsproces en de feedback verlopen ook
elektronisch.
Dienstverlening aan derden is momenteel niet uitgebouwd. De hogeschool heeft wel een expertisecentrum
opgericht dat opleidingen aanbiedt, in eerste instantie voor de eigen mensen, maar waarbij ook derden betrokken
zijn. Dit levert interessante contacten en informatie op voor de actualisering van het programma maar is niet
bedoeld om middelen te genereren. Het aanbod van het expertisecentrum is niet gebonden aan een bepaalde
opleiding. De hogeschool onderzoekt momenteel de mogelijkheid om een expertisecentrum voor talen op te
richten, waarvoor een onderzoeker zou worden aangetrokken die een wetenschappelijke component in de
opleiding kan brengen.
Persoonlijke contacten van stagelectoren met mentoren in de bedrijven, met studenten die stage lopen en de
feedback in de beoordeling van de stage zorgen er voor, dat het programma actueel blijft en tegemoet komt aan
de eisen van het werkveld. Ook de pas opgerichte resonantiecommissies dragen bij tot de actualisering van het
programma. Enkele voorbeelden die de commissie gezien heeft:
- de invoering van de pakketten MS Publisher en Health One;
- MS Outlook;
- het spraakherkenningsprogramma XINTAX.
Stages
Studenten lopen in het derde jaar acht weken stage, na afloop van alle lesweken en examens.
De voorbereiding op de stage gebeurt al in het tweede jaar door de algemene stagecoördinator via een
documentatiemap en een Powerpoint presentatie. Een internationale stagecoördinator staat in voor stages in het
buitenland. De algemene stagecoördinator licht de student in over de nodige documenten die dienen ingevuld te
worden, over de wijze waarop het rapport dient afgeleverd te worden en over de deadlines. De specifieke
informatie, zoals de inhoudelijke opbouw van het stageverslag, krijgen de studenten via Blackboard per
afstudeerrichting. In het derde jaar wordt alles nog eens mondeling toegelicht.
De studenten kunnen kiezen uit een lijst van stageplaatsen of kunnen zelf een plaats voorstellen. Voor een
nieuwe stageplaats maken studenten een stageplan op dat door de stagementor van het bedrijf ondertekend
moet worden en dat de kerncompetenties bevat.
Voor de afstudeerrichting Medical management assistant bezoekt de woordvoerder de nieuwe stageplaats, voor
Management assistant en Zakelijk vertalen en tolken wordt een nieuwe stageplaats met het opleidingsteam
besproken.
606 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Een stageplaats verder van huis kiezen wordt gestimuleerd, maar de meeste studenten blijven in de eigen
provincie. Daar hebben studenten de kans om na een stage aangeworven te worden. Vooral studenten Zakelijk
vertalen en tolken worden gestimuleerd om een stage in het buitenland te lopen.
De begeleiding gebeurt vooral door de algemene stagecoördinator, de internationale coördinator, de
woordvoerder van de afstudeerrichting Medical management assistant en de opleidingshoofden. Een aantal
lectoren wordt ingezet als stagebegeleider. Meestal zijn dit lectoren talen, medische opleidingsonderdelen of
organisatie. Die stagebegeleiders vergaderen per afstudeerrichting. Ze ontvangen de informatie over de stages
en de te begeleiden studenten, en hebben er ook een eerste gesprek mee.
Om de twee weken brengt de student verslag uit van zijn stage. Daarop geeft de stagebegeleider feedback.
Na drie weken is er een terugkomnamiddag voor de studenten die stage lopen in het binnenland. Per
stagebegeleider komen de studenten samen. Die studenten vertellen over hun activiteiten en over de stage zelf.
Daarop kunnen studenten en stagelectoren feedback geven om de stage kwalitatief te verbeteren.
Ten minste één keer tijdens de stage bezoekt de stagebegeleider de stageplaats. Daarbij wordt de stage
besproken aan de hand van een tussentijds evaluatieformulier. De stagementor wordt geacht de tussentijdse
evaluatie te bespreken met de stagiair, zodat die op de hoogte blijft van zijn vorderingen.
Stagiairs Medical management assistant lopen stage op verschillende afdelingen, die telkens met een
beoordeling wordt afgesloten en die besproken wordt met de stagiair.
Ondertussen blijft de student in contact met de opleiding via mail en telefoon. Indien nodig gaat de
stagebegeleider een tweede keer langs. Voor de stagebegeleiding voorziet de hogeschool twaalf uur per lector
per student en per jaar, wat de commissie vrij beperkt vindt. Meer uren voor stagebegeleiding zouden de
begeleiding in staat stellen meer aandacht te besteden aan het leerproces en de kritische reflectie van de
student. Niettegenstaande het beperkt aantal beschikbare uren is het werkveld tevreden over de begeleiding
vanuit de hogeschool.
De opleiding onderzoekt de mogelijkheid om een studentvolgsysteem (zelfevaluatie die de student met de
stagementor kan bespreken) in te voeren, zodat de student zicht heeft op zijn vorderingen.
De student maakt een stageverslag over zijn stage. In het stageverslag moet de student de stageplaats en zijn
activiteiten omschrijven, alsook een thema bespreken dat nauw verband houdt met de activiteiten op de
stageplaats en de competenties van een afgestudeerde van zijn afstudeerrichting. Belangrijk is dat de student
voldoende reflecteert op zijn activiteiten en op het gekozen thema. Het thema wordt pas vastgelegd tijdens de
tweede of derde week van de stageperiode. Studenten Zakelijk vertalen en tolken moeten ten minste twee
onderdelen van het rapport schrijven in de vreemde taal die het meest voorkwam op de stageplaats.
De beoordeling van de stage gebeurt op drie elementen: het stageverloop, het stageverslag en de
stageverdediging.
Het verloop van de stage wordt beoordeeld op basis van het beoordelingsformulier ingevuld door de
stagebegeleider. Als indicatie van de kwaliteit van de stagiair wordt gepolst of hij/zij in aanmerking zou komen
voor aanwerving. Ook stiptheid wordt hier in rekening gebracht, zowel bij de voorbereidende activiteiten als bij het
inleveren van de verslagen.
Bij het stageverslag worden tevens inhoud maar ook lay-out, vormgeving, spelling en eigen inbreng geëvalueerd.
Voor de verdediging wordt een Powerpoint presentatie gemaakt, waarin de student zijn stageplaats en -
activiteiten bespreekt, alsook zijn thema. De student moet ook adequaat kunnen antwoorden op vragen rond dit
thema. Tijdens die stageverdediging is ook een tweede stagelector – de assessor – aanwezig. De stagementor
wordt steeds uitgenodigd.
De student krijgt de kans om zijn stageplaats te evalueren. Deze evaluatie gebeurt informeel. De evaluatie van de
begeleiding van de stage door de opleiding gebeurt via Evadoc.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 607

Het werkveld is tevreden over de kwaliteit van de stagiairs. Zij worden ingeschakeld als volwaardige
medewerkers. De mening van het werkveld over een langere stageduur is verdeeld. Zij zijn echter geen vragende
partij om een kijkstage in het tweede jaar in te lassen.
Studenten daarentegen zijn hiervoor wel te vinden. Een kijkstage zou hen sneller in contact brengen met het
‘echte’ beroep. De afgestudeerden beamen dit.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om een werkveldervaring in te bouwen in het tweede jaar.
Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding biedt drie afstudeerrichtingen aan: Management assistant, Medisch management assistant en
Zakelijk vertalen en tolken, die vanaf het eerste jaar een specifiek programma hebben dat gericht is op het
relevante beroepenveld.
De opleiding is gradueel opgebouwd.
De opleiding gaat van algemene basiscompetenties in het eerste jaar (zowel voor talen, ICT als de andere
opleidingsonderdelen) over meer vakinhoudelijke competenties in het tweede jaar, naar integratie van kennis en
vaardigheden in het derde jaar. Tijdens beperkte groepsopdrachten in het opleidingsonderdeel pr moet de
student zijn commerciële, organisatorische, communicatieve en technische vaardigheden aanwenden. De stage
van 8 weken is het sluitstuk van de opleiding (plus stagerapport en presentatie).
Het programma staat duidelijk beschreven in de studiegids die elektronisch beschikbaar is.
De commissie is van oordeel dat er een duidelijke evolutie in de opleiding is van algemeen naar specifiek, van
sterk begeleid naar meer autonoom en van theorie naar praktijk. Wat praktijkervaring betreft, ziet de commissie –
buiten de stage – eerder beperkte initiatieven, onder meer het al vermelde project ‘Une excursion en Wallonie’.
De studenten die de commissie gesproken heeft, zijn van oordeel dat er een samenhang is in de
studieprogramma’s. Die samenhang is des te duidelijker voor de opleidingsonderdelen van de lectoren die
lesgeven in meer dan één studiejaar. Ze merken een graduele verzwaring van de studielast.
Er zijn geen overlappingen in de zin van dat dezelfde informatie in verschillende talen wordt aangeboden. De
studenten vinden dat geen bezwaar. Ze stellen de afwisseling op prijs.
De opleidingsraad bewaakt de samenhang van het programma. Alle lectoren volgen de verslagen van de
opleidingsraad op, wat ook een positieve invloed heeft op de samenhang van het programma.
Opleidingsonderdelen worden getoetst aan de doelstellingen. Overlappingen worden vermeden via de
vakgroepwerking. De studenten hebben een inbreng in de vormgeving van het curriculum via Evadoc.
608 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

De opleiding komt tegemoet aan studenten met fysieke beperkingen. In overleg kan een flexibel programma
aangeboden worden.
De reguliere student heeft een vastomlijnd opleidingstraject, maar doordat de drie afstudeerrichtingen vanaf het
eerste jaar een eigen programma hebben, kan de student in principe kiezen uit verschillende trajecten. De
trajecten zijn beschikbaar op Blackboard, zodat de student vooraf geïnformeerd is en beter zijn keuze kan maken.
De student heeft binnen het programma geen keuzemogelijkheden. De mogelijkheid om de student te laten
kiezen uit een derde vreemde taal (Duits of Spaans) werd afgebouwd omwille van financiële redenen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit drie studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten en hiermee voldoet de opleiding aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale studieomvang van een professionele bachelor.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 609

Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Binnen de opleiding werden tot voor kort nog geen studietijdmetingen uitgevoerd. Er zijn recent enkele
pilootprojecten opgestart, die de nodige feedback moeten geven om het volgende jaar de methode van
studietijdmeting op een wetenschappelijk gefundeerde manier op te zetten. Hiervoor wordt samengewerkt met het
LUC binnen de associatie.
Via Evadoc gebeurt er een beperkte controle van de studietijd. In de Evadoc-enquête is een vraag naar de
studielast aanwezig. Hierdoor krijgt elke lector informatie over de wijze waarop de student de studielast
percipieert. Buitenmaatse inspanningen worden gesignaleerd en besproken.
De studietijd wordt beïnvloed door de ingevoerde studiebevorderende factoren onder de vorm van eigentijdse
leermiddelen (laptop, ICT, Blackboard), de kwaliteit van de cursussen (zowel inhoud als lay-out – actualisering)
en de wijze waarop de lectoren zich inzetten (bevragingen van studenten over de lessen en methodes,
bijscholingen…). De kwaliteit van de cursussen wordt bewaakt door vakwerkgroepen. Ze kijken naar de inhoud,
naar de lay-out, naar de manier van presenteren en naar de actualiteit ervan.
Er gebeurde nog geen onderzoek naar studiebelemmerende factoren. De hogeschool heeft evenwel een goed
uitgebouwde studie- en studentenbegeleiding en ‘screent’ de instroom. De hogeschool is er zich van bewust dat
de studiebegeleiding moet uitgebouwd worden op basis van onderzoek. In een eerste fase wordt centraal gezocht
naar instrumenten om studiebelemmerde factoren te detecteren, bijvoorbeeld hiaten in de vooropleiding.
De studenten van het eerste en tweede studiejaar vinden de studielast haalbaar. De studenten van het derde jaar
vinden dat ze een vrij zware taakbelasting hebben met veel groepswerk en wisselende groepssamenstellingen,
waardoor het moeilijk is om onderling af te spreken. De studenten ervaren een duidelijk verschil met het
secundair onderwijs, vooral op het vlak van planning en uitvoering van taken en opdrachten.
De studenten vinden Frans een zwaar opleidingsonderdeel, vooral omdat er geen spontaan contact is met de
Franse taal. Het project Blois vinden ze een prima initiatief, maar het komt pas laat in het programma aan bod.
Het contact met het Frans zou vroeger in de opleiding mogen gebeuren. Het project ‘Une excursion en Wallonie’
is een mogelijkheid maar is voorlopig nog vrij beperkt tot één dag.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om een systeem van studietijdmetingen op te zetten.
610 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Facet 2.6
Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding heeft als didactisch concept het competentiegericht leren, wat aansluit bij de doelstellingen van de
opleiding. De opleiding maakt gebruik van een waaier van onderwijsvormen en vermeldt ze in de studiegids:
hoorcollege, begeleid zelfstandig werk, practica, projecten, groepswerk. Voor sommige opleidingsonderdelen
wordt er gewerkt in discussievorm of met een rollenspel. Studenten geven presentaties en werken in groep en
aan kleinschalige projecten.
In het gebruik van de leermiddelen heeft de hogeschool resoluut gekozen voor de laptop. Elke student heeft een
laptop. Hij kan er één aankopen in de hogeschool tegen erg gunstige voorwaarden. Doordat elke student gebruik
maakt van een laptop wordt de leerstof onvermijdelijk op een meer eigentijdse wijze aangeboden.
De grotere zelfwerkzaamheid van de student wordt gestimuleerd door het intens gebruik van het elektronisch
leerplatform Blackboard en het gebruik van cd-roms waarmee zelfstandig oefeningen kunnen worden gemaakt.
Voor het talenonderwijs wordt eveneens gebruikgemaakt van een leermiddel dat ICT-georiënteerd is: de ACEsoftware.
ACE (Access to Cyberspace for Education) is een open systeem waarmee de taallectoren op basis van
tekst en multimedia oefeningen kunnen maken die aangepast zijn aan de gebruikte methode en het niveau van
de student. Het programma ACE Designer zorgt voor de taalkundige analyse van de tekst en maakt automatisch
interactieve oefeningen. Met het programma ACE Learner krijgt de student de beschikking over woordenboeken,
naslagwerken en internetsites die hij nodig heeft om de oefeningen te maken. De derde component, ACE
Results, helpt de lector bij de evaluatie van de resultaten.
Alle cursussen worden elektronisch aangeboden op Blackboard. Ook handboeken en cursussen worden gebruikt,
maar de aankoop van handboeken wordt beperkt. De commissie onderzocht het cursusmateriaal, de handboeken
en ander ondersteunend didactisch materiaal en beoordeelde dat als up-to-date en relevant.
De studenten die de commissie gesproken heeft, vinden de cursussen actueel. Ze worden aangemoedigd om het
internet en anderstalige kranten te raadplegen. De introductie van de Citrixserver in de bibliotheek zorgt ervoor
dat de studenten via hun laptop erg recente naslagwerken en tijdschriften kunnen consulteren.
Ze vinden dat de opleidingsonderdelen afwisselend worden gebracht aan de hand van cassettes, video’s en
groepswerk. Ook de ACE-oefeningen scoren goed bij hen.
Voor de studenten Medical management assistant worden er demo’s gebruikt van de meest voorkomende
medische softwarepakketten. Ook krijgen ze 10 lesuren over het medische softwarepakket Health One.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 611

Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Een vijftal jaren geleden is de opleiding overgeschakeld van een semestersysteem naar een drieperiodensysteem.
De invoering van het drieperiodensysteem heeft gezorgd voor een grotere spreiding van de examens.
De opleiding kent twee systemen van evaluatie: permanente en periodiek gebonden evaluatie.
De periodiek gebonden en permanente evaluatie hanteren verschillende beoordelingsvormen. Bij permanente
evaluatie wordt vooral gekeken naar de inzet en participatie van de student. Bij periodiek gebonden evaluatie
worden vooral schriftelijke en mondelinge examens gehouden en daarnaast ook het laptopexamen. Bij
permanente evaluatie worden meer alternatieve vormen gebruikt: groepswerk, rollenspel, rapporteren,
presentaties, papers. De evaluatievormen variëren tevens per studiejaar. In het eerste jaar wordt vooral periodiek
gebonden evaluatie toegepast. In het tweede en derde jaar wordt meer op permanente basis geëvalueerd. Voor
taal is er een mengvorm van de beide evaluatievormen.
De examenresultaten worden systematisch onderzocht door het departementshoofd, de opleidingshoofden en de
woordvoerder. Ook de groepsverantwoordelijke (de vroegere klastitularis) communiceert hierover met zijn
studenten. Bij slechte resultaten wordt gezocht naar oorzaken en gevolgen, zowel bij lectoren als bij studenten.
De opleidingsraad adviseert de vorm van evaluatie, de evaluatietechnieken, de organisatie, de periode van de
evaluatie en de wegingsfactor per opleidingsonderdeel.
In de studiegids vindt men de wijze van evalueren, de inhoud en de criteria terug. Elke lector moet meedelen op
welke wijze, welke attitudes en vaardigheden getest zullen worden. Ook het gewicht dat aan elk evaluatiemoment
gegeven wordt, moet worden meegedeeld. Alle lectoren krijgen feedback over hun wijze van evalueren via de
Evadoc-evaluatie.
Sommige lectoren zetten voorbeeldexamens op Blackboard, waardoor de student een goed beeld krijgt van het
examen.
De commissie heeft de examens van de opleidingsonderdelen taal, burgerlijk recht en handelsrecht bekeken. Er
was een duidelijke link naar de cursussen. Ze vond ze passend in relatie tot de praktijkgerichte opleiding en op
het niveau van een professionele bachelor.
De organisatie van de schriftelijke, mondelinge en laptopexamens ligt in handen van de campusverantwoordelijke.
Hij zorgt ervoor dat de student een permanente plaats krijgt en dat er een efficiënt toezicht aanwezig
is. Dit voor de periodegebonden evaluatie; voor permanente evaluatie staat de lector zelf in. De lectoren kunnen
Blackboard of de valven gebruiken om de lokalen mee te delen. De campusverantwoordelijke maakt ook de
examenroosters op. Als dit gebeurd is, krijgen de studenten dit rooster. Tegenvoorstellen kunnen nog gedaan
worden, maar het is erg moeilijk om het voorstel van de campusbeheerder te wijzigen.
612 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Na elk evaluatiemoment krijgt de student een cijfer. Hij kan de resultaten, de evaluatie of het examen met de
betreffende lector ook achteraf bespreken. De student kan altijd terecht bij de Ombudsdienst, ook voor
inhaalexamens.
De opleiding besteedt veel aandacht aan de didactische ontwikkelingen maar het toetsgebeuren volgt niet altijd
de nieuwe ontwikkelingen. De elektronische portfolio die ontwikkeld werd, is in eerste instantie een
studentvolgsysteem om de student inzicht te geven in de eigen ontwikkeling. Het is ook bedoeld als aansturing
van de lectoren om de evolutie van het onderwijs te begeleiden.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Toekomstige studenten worden geïnformeerd via de website, publicaties en een introductiedag. Studenten die
instromen vanuit de secundaire school vinden de informatie over de opleidingsonderdelen in de studiegids.
Er zijn geen gestructureerde contacten met het secundair onderwijs. Het merendeel van de studenten komt uit
het ASO en TSO. Er zijn praktisch geen inschrijvingen uit het BSO.
De begincompetenties voor elk opleidingsonderdeel zijn als zodanig niet in de studiegids opgenomen. Uit de
gesprekken en de analyse van de leermiddelen stelt de commissie vast dat de begincompetenties
overeenstemmen met de eindtermen van het secundair onderwijs. Voor Duits wordt geen voorkennis vereist.
De opleiding biedt vakantiecursussen aan voor de studenten die hun kennis uit het secundair onderwijs willen
bijspijkeren.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 613

Studenten die een jaar overzitten, kunnen overzettingen krijgen. De voorwaarden daarvoor kunnen ze expliciet in
het examenreglement vinden.
Studenten die al geslaagd zijn voor een studiejaar in het hoger onderwijs kunnen een IAJ-programma volgen. Dit
is het geval voor één student op vier. Hier wordt een eerder vastgelegde procedure gehanteerd. Vooraf is er een
onderhoud met het opleidingshoofd. De inhoud van de opleidingsonderdelen en de daaraan verbonden
vaardigheden worden nauwkeurig onderzocht. Ook de studiegids, cursussen en handboeken worden
geconsulteerd. Soms wordt er advies gevraagd aan een lector wanneer het gaat om specifieke competenties of
vakinhouden. Daarna ontvangt de student een schriftelijk document met de opleidingsonderdelen die moeten
gevolgd en geëxamineerd worden. Ook de nog te behalen studiepunten worden vastgelegd.
Een procedure voor EVC bestaat nog niet. Er is tot hiertoe nog geen vraag binnengekomen bij de opleiding Office
management. De hogeschool heeft de intentie om het item volgend jaar aan te pakken in samenwerking met
andere hogescholen.
Bij de instroomanalyse op hogeschoolniveau is ten gevolge van personeelswisselingen de onderzoekscomponent
weggevallen. De hogeschool beseft dat dit een hiaat is en heeft actie ondernomen. Aan de hand van de
gesprekken met de nieuwe verantwoordelijke gelooft de commissie dat dit snel opnieuw zal opgepakt worden.
Het verband tussen instroom volgens vooropleiding en slaagcijfers wordt niet onderzocht. De commissie
suggereert om dit bij de instroomanalyse op te nemen.
De opleiding screent de instromende studenten en heeft studentenbegeleiders aangesteld die de studenten
opvolgen en adviezen formuleren op basis van de examenresultaten. De opleiding heeft hiervoor
begeleidingsuren vrijgemaakt.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
614 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Oordeel van het onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: goed
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: voldoende
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: onvoldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: goed
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
Facet 2.8 Masterproef:
niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma van alle afstudeerrichtingen aan de basiskwaliteit
voldoet. Het programma is een adequate vertaling van de opleidingsdoelstellingen. De talencomponent is goed
uitgebouwd. Vormgeving en inhoud zijn goed op elkaar afgestemd. Het gebruik van de laptop en het concept in
de organisatie van het onderwijs zijn sterk. De afstemming tussen vormgeving en inhoud is goed. De beoordeling
en toetsing zijn afgestemd op het niveau van een bachelor en in relatie tot de praktijkgerichte opleiding. De
opleiding en de hogeschool schieten tekort op het vlak van studietijdmetingen. De hogeschool is zich hiervan
bewust; de recent opgestarte pilootprojecten bewijzen dat. De hogeschool heeft het potentieel om de
vastgestelde tekorten op korte termijn op te lossen. Het oordeel van de commissie over het onderwerp
programma is daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 615

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Uit de gesprekken heeft de commissie vastgesteld dat het personeelskader geëngageerd en bekwaam is om het
curriculum uit te voeren.
Het personeelsbeleid is een centrale bevoegdheid (Centrale personeelsdienst). De wettelijke norm 80–20 wordt
bewaakt. Het personeelsbeleid ligt vast volgens de algemene beleidsverklaring van de hogeschool.
De aanwerving van personeelsleden verloopt in verschillende fases: bekendmaking van de vacature, eerste
screening op basis van het diploma. De geselecteerde kandidaten komen voor een sollicitatiegesprek. In de
sollicitatiecommissie zitten zowel internen als externen. De geselecteerde kandidaten dienen een oefenles te
geven, waarna de aanwervingscommissie een advies van selectie formuleert. De beslissing voor aanwerving
wordt genomen door het directiecomité, dat het advies steeds opvolgt.
Nieuwe personeelsleden worden opgevangen binnen de vakgroepen. Er is een goede samenwerking tussen
lectoren over de vakken of opleidingsonderdelen heen. Er is geen meter-/peterschap.
De opleidingsraden hebben profielen uitgeschreven met het curriculum van de opleiding en het ideale kader voor
ogen. Taken worden toegewezen aan de lectoren door de opleidingshoofden in samenspraak met het
departementshoofd.
Tweejaarlijks worden functioneringsgesprekken gevoerd. Hierbij komen knelpunten, noden en appreciatie aan
bod. De functioneringsgesprekken leveren nuttige informatie op om de organisatie van de opleiding te
optimaliseren. Als voorbeelden gaven de lectoren die de commissie gesproken heeft aan: de elektronische
woordenboeken met voldoende licenties en de inrichting van multimedialokalen.
Elk personeelslid wordt om de vijf jaar aan een uitgebreide evaluatie onderworpen. Een externe
evaluatiecommissie analyseert het dossier, bestaande uit de resultaten van de functioneringsgesprekken,
studentenenquêtes, opmerkingen, het zelfevaluatiedossier van de lector en formuleert een voorstel tot
eindconclusie.
De lectoren krijgen voldoende mogelijkheden tot bijscholing. Er zijn geen verplichte navormingen, maar de
opleiding geeft enige sturing via een dwingende suggestie. Het verslag van de navorming wordt besproken op de
opleidingsraad; eventueel worden sessies georganiseerd om de inhoud door te geven aan de collega’s.
Binnen de taakbelasting wordt navorming niet voorzien. Dit was wel het geval voor de ICT-vorming in het kader
van het laptopproject. Het voordeel hiervan is dat de inspanning voor de navorming zichtbaar gemaakt wordt, wat
stimulerend kan werken.
616 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Het navormingsbeleid is sterk centraal gestuurd. De dienst Kwaliteitszorg ontwikkelde een concept om de
deskundigheidsbevordering van het personeel te stimuleren en te organiseren: enerzijds de navorming ter
bevordering van de pedagogische vaardigheden en anderzijds de voortdurende verbetering van de professionele
vaardigheden.
De lector dient een gemotiveerde aanvraag voor bijscholing in. De opleidingsraad geeft advies waarna de
aanvraag door het departementshoofd wordt goedgekeurd. Finaal dient de aanvraag het fiat te krijgen van de
centrale diensten. De procedure voor het bekomen van een bijscholing door een lector is eerder zwaar. De
lectoren die de commissie gesproken heeft, onderstrepen dat er nog geen bijscholing geweigerd werd maar dat
de lector soms het bedrag moet prefinancieren omwille van de omslachtige procedure. Het bijscholingsbudget is
departementaal maar de beslissing ligt centraal. Het kan eenvoudiger.
De dienst Kwaliteitszorg beschikt bovendien over een budget om interdepartementaal een navormingsaanbod
aan te bieden aan groepen van het OP. Departementale pedagogische studiedagen worden inhoudelijk (indien
mogelijk) en financieel ondersteund. Opleidingsgebonden initiatieven worden gestimuleerd. Ook worden soms
externe sprekers uitgenodigd.
Als voorbeeld werd de inbreng van gastsprekers in verband met tolkoefeningen en vertaalsoftware bij de
afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken aangehaald.
Eigen personeelsleden bieden ook bijscholing aan (over de opleidingen heen) over diverse informaticadomeinen,
Blackboardgebruik en het ACE-pakket. Occasioneel kan ook gebruik worden gemaakt van Limbop
(navormingsinitiatieven binnen de regio Limburg).
De hogeschool heeft een expertisecentrum opgericht om de bijscholingen optimaler te laten verlopen. De
bijscholingen zijn in de eerste plaats gericht op het eigen lectorenkorps maar staan ook open voor
personeelsleden uit andere hogescholen en secundaire en basisscholen.
Aangezien de hogeschool zich profileert als laptophogeschool werd in het verleden veel aandacht besteed aan
ICT-trainingen voor de lectoren. Bij de taallectoren is het gebruik van Blackboard goed ingeburgerd. Bij de
lectoren algemene opleidingsonderdelen is het gebruik nog niet algemeen. Voor de toekomst wil de hogeschool
meer aandacht besteden aan de uitbouw van competentiegericht onderwijs.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 617

Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen
de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De meeste lectoren werken voltijds in het departement. Uit de analyse van de bijlagen en de gesprekken blijkt dat
diverse lectoren naast hun onderwijsopdracht ook professioneel actief zijn in het werkveld: binnen de
afstudeerrichting Medical management assistant 4 lectoren en binnen de afstudeerrichting Management assistant
3 lectoren. Bij Management assistant zijn 3 praktijklectoren informatica aangesteld die uit het werkveld komen. Bij
de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken zijn lectoren werkzaam die vroeger in een vertaalbedrijf hebben
gewerkt.
De commissie is van mening dat het lectorenkorps voldoende competenties heeft om het curriculum adequaat in
te vullen maar vindt de ervaring met het beroep van management assistant beperkt aanwezig in het
lectorenkorps. Zij adviseert om eventueel via gastlectoren meer ervaring in te brengen.
Lectoren onderhouden contacten met het werkveld via stages en de beroepsorganisaties.
Het opleidingshoofd is pr-verantwoordelijke van de Vlaamse Vereniging van Medische secretaressen en
secretarissen en van het Nationaal Verbond van Vlaamse Verpleegkundigen en Vroedvrouwen en lid van de
Vlaamse Beroepsvereniging van Verpleegkundig Kaderpersoneel. Daarnaast zetelt hij als jurylid in
examencommissies van de Limburgse ziekenhuizen.
Het OP is vooral vaktechnisch gevormd. De voorbije jaren zijn heel wat inspanningen geleverd om de lectoren op
ICT-vlak bij te scholen met het oog op het laptopproject. De hogeschool wil nu meer aandacht besteden aan de
didactische navorming.
Zoals in 3.1 vermeld, is er geen budgettair probleem om navorming te volgen. De aanvraagprocedure is echter
vrij zwaar en er kan organisatorisch een probleem zijn om de lector te vervangen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
618 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding geeft geen informatie in het ZER over dit facet. De commissie heeft de gegevens gehaald uit de
bijlagen en uit de gesprekken.
Er zijn 3 lectoren voltijds en 34 lectoren deeltijds verbonden aan de opleiding. Daarnaast zijn er nog drie
praktijklectoren. 14 lectoren zijn tijdelijk en 23 lectoren zijn benoemd. De 3 praktijklectoren zijn ook benoemd. Het
overgrote deel van het personeel is tussen de 40 en 49 jaar. De meeste hebben een onderwijsopdracht van
100 %. De studentlectorratio werd niet vermeld.
De aan de lectoren toegewezen taakverdeling is geautomatiseerd. De taakverdeling wordt ingebracht via het
computerprogramma ‘taakbelasting’, wat resulteert in een bepaalde taakomvang in niet-gewogen uren onderwijs.
Voor onderwijstaken (les en stage) worden wegingscoëfficiënten gehanteerd, die in functie van de graad van
vakvernieuwing, groepsgrootte en onderwijsvorm kunnen verschillen. Naast de onderwijstaken komen de
randtaken (kwaliteitszorg, ombudswerking, groen netwerk, internationalisering, vak- en leermonitoraat,
projectwerking, innovatie en onderzoek) die niet als onderwijstaken gerekend worden. Samen met de
personeelsvergaderingen, curriculumraden, opendeurdagen, SID-in, inschrijvingsdag, deliberatie en afkondiging
en dergelijke komt dit op een taakbelasting van ongeveer 1 500 jaaruren.
De taakbelasting wordt in de maand mei opgesteld, maar dan zijn het aantal studenten en het aantal toegekende
uren nog niet gekend. Er wordt gewerkt met voorlopige cijfers en de opleiding houdt zich daaraan, uitgezonderd
bij grote verschuivingen. Dit systeem geeft meer zekerheid voor het personeel.
De lectoren die de commissie gesproken heeft, ervaren de werkdruk als vrij hoog. Het tempo ligt hoog door de
lesblokken: 10 weken, examens opstellen, examens afnemen, nieuwe cursussen. Blackboard vraagt veel werk,
maar het opent vele mogelijkheden.
De taakbelasting wordt ingegeven in een computerprogramma en er zijn wegingscoëfficiënten. De grote opdeling
gebeurt in onderwijstaken en andere taken. Voor de begeleiding van studenten tijdens de stage in het derde jaar
is de voorziene taakbelasting ingeschaald op twaalf uur per jaar, wat aan de krappe kant is.
Het aantal ATP-personeelsleden vindt de commissie aan de geringe kant. Door het aantal IAJ’ers en door de
kinderziektes van het BAMAflex-programma voor studentenregistratie ervaart het ATP de werkdruk als vrij hoog.
Ook de doorgedreven ICT-omgeving vraagt veel onderhoud.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt aandacht voor de werkbelasting van het ATP.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 619

Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. De opleiding beschikt over gekwalificeerd personeel en voert een personeelsbeleid dat
bevorderlijk is voor het goed functioneren in het onderwijsproces. Er is aandacht voor de pedagogische en
didactische vorming van het lectorenkorps. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom als positief.
620 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding is gehuisvest in een volledig gerenoveerd gebouw. De ruimte tussen de twee gebouwen werd
overkapt en ingericht als ontmoetingsruimte. Met de renovatie wordt tegemoet gekomen aan de pijnpunten uit het
verleden en vermeld in het ZER.
In het gebouw zijn de departementen Handelwetenschappen en Bedrijfskunde en de lerarenopleidingen
gehuisvest.
Het feit dat de hogeschool gekozen heeft voor het laptopproject heeft een impact op de infrastructuur. Klassieke
lokalen werden omgebouwd tot laptoplokalen met de nodige faciliteiten en beamers. Klassieke talenpractica zijn
vervangen door twee multimedia- en twee conversatielokalen. Voor het opbergen en opladen van de laptops
werden lockerkasten geplaatst.
Lectoren krijgen een laptop in bruikleen. Studenten worden geacht een laptop te hebben of kunnen er een in de
hogeschool aankopen op afbetaling.
De hogeschool heeft een draadloos netwerk geïnstalleerd, waardoor de studenten eender waar op de campus
(en zelfs in de binnenstad) kunnen inloggen op de noodzakelijke sites en encyclopedieën, en andere
naslagwerken kunnen raadplegen op afstand via hun laptop. Door het intensieve laptopgebruik zijn er krachtige
servers nodig en moeten er vervangcomputers beschikbaar zijn. In het begin van het academiejaar worden de
technici overvraagd en zijn er vertragingen op het netwerk. Op het ogenblik van het visitatiebezoek was een
nieuw netwerk geïnstalleerd dat echter nog kinderziektes doormaakte.
Het onderhoud en het beheer van de gebouwen en de infrastructuur is campusgebonden, en staat onder de
supervisie van de campusbeheerder. Hij is ook verantwoordelijk voor de upgrading van de lokalen en de netheid.
De upgrading gebeurt in overleg met het departement. Het sanitaire gedeelte is een pijnpunt waaraan al heel veel
met wisselend succes gesleuteld is.
In de gebouwen zijn nog geen pictogrammen aanwezig.
De lector kan over allerhande schrijfmateriaal, projector, geluidsapparatuur… beschikken. De reservatie gebeurt
centraal op de campus.
Op de campus is er een winkeltje met kantoormateriaal voor de studenten. Het toezicht gebeurt door twee vaste
personeelsleden, die worden bijgestaan door twee jobstudenten.
De mediatheek bevindt zich in een ander gebouw (blok A) op de campus, maar door het laptopproject is de
bibliotheek toegankelijk op de hele campus. De hogeschool investeert in digitale bronnen en databanken die voor
studenten en lectoren ook thuis raadpleegbaar zijn. Deze zijn duur in aankoop maar de hogeschool bespaart op
naslagwerken: deze worden niet meer aangekocht als de informatie digitaal beschikbaar is. De commissie vindt
het aanbod aan boeken, tijdschriften, databanken actueel.
De studenten krijgen bij de aanvang van het academiejaar uitleg over de databanken en het gebruik ervan.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 621

Er is een globaal aankoopbudget voor de hele mediatheek, dat verdeeld wordt over de verschillende
departementen. De digitale bronnen worden centraal beheerd. Beslissingen over aankoop worden samen met de
lectoren genomen. De mediathecaris kan ook suggesties geven. Uit de gesprekken ervaart de commissie een
goede wisselwerking tussen de beide. De aankooplijnen zijn vrij kort. Finaal dient de Financiële dienst het fiat te
geven, maar het budget is ruim voldoende om op de aanvragen in te gaan. De mediathecaris heeft nog geen
weigeringen op basis van het budget ervaren.
In de bibliotheek (blok A) kan het nodige opzoekingswerk gedaan worden, maar het is geen stille ruimte voor
zelfstudie en opzoekingswerk, omdat ze eveneens gebruikt wordt als vergader- en overlegruimte.
Er is ook een scanner beschikbaar in de bibliotheek.
De mediatheek was vroeger open tot 22 uur, maar dat werd vervroegd naar 18 uur. Door de Citrix-server kunnen
studenten via e-mail boeken reserveren en databanken raadplegen, waardoor de noodzaak van langere
openingsuren verviel.
De opleiding Office management is een kleine opleiding binnen het departement. De werkmiddelen worden billijk
verdeeld over de departementen, maar er wordt bij de verdeling ook rekening gehouden met het aantal
studenten. Binnen de departementen is er solidariteit. Dit maakt het de opleiding Office management mogelijk om
drie afstudeerrichtingen aan te bieden met een specifiek programma vanaf het eerste jaar.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt blijvende aandacht voor het operationeel houden van het netwerk en de laptops.
Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het begeleidingsaanbod is erg gevarieerd en houdt rekening met de verschillende instromende studenten en hun
noden.
De instroombegeleiding situeert zich in twee domeinen:
- de keuzebegeleiding tijdens opendeurdagen, SID-in’s en finaal op het ogenblik van de inschrijving zelf;
- de opvang, de introductiedagen en de initiatiecursussen bij aanvang van het academiejaar.
Voor de abituriënten/aspirant-studenten worden centraal georganiseerde SID-ins en departementaal
gecoördineerde maar opleidingsgebonden opendeurdagen georganiseerd. Daarop wordt een algemene
presentatie van de opleiding gegeven. Handboeken, syllabi en studiemateriaal kunnen ingekeken worden, en
oud-studenten en studenten kunnen bevraagd worden. Voor de voorlichting aan de potentiële student zijn er ook
nog diverse informatiebronnen ontwikkeld, zoals de website van de hogeschool en een documentatiemap.
622 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Laatstejaarsstudenten uit secundaire scholen kunnen een aantal lessen uit het eerste jaar bijwonen. Op dat
ogenblik is er ook een presentatie over de opleidingen in het departement.
Er worden introductiecursussen boekhouden, toegepaste informatica, Frans en Duits aangeboden. Op de
introductiedagen maken studenten kennis met de campuswerking in het algemeen en met de werking binnen de
opleiding, met aandacht voor het studeren aan een hogeschool, zowel naar inhoud als naar methode.
Bij het begin van het academiejaar krijgen de studenten de planning van het volledige academiejaar via de
studiegids. Op de eerste officiële lesdag krijgen ze de lessenroosters met de bijhorende lokalen.
In de studiegids kan per opleidingsonderdeel de hoofddoelstelling worden gelezen. De lector licht die toe tijdens
de lessen. Op de introductiedagen worden de meest essentiële punten uit de studiegids eveneens toegelicht
omdat de opleiding ervaart dat de studenten deze gids onvoldoende lezen en raadplegen. De examenregeling
wordt op individuele basis aan de studenten overhandigd, zowel voor de mondelinge als schriftelijke examens.
Het Onderwijs- en examenreglement is in een sterk juridische taal opgesteld; het ligt in de bedoeling om de
teksten in ‘studententaal’ te herschrijven.
De locaties en tijdstippen van de examens worden tijdig via de valven kenbaar gemaakt.
In het eerste jaar worden diverse ingeroosterde monitoraten gepland vanaf de eerste lesweken voor een beperkt
aantal opleidingsonderdelen, meestal voor de vreemde talen. Studenten maken vooral gebruik van het monitoraat
Duits om de lacunes in de vooropleiding bij te spijkeren. Voor de overige opleidingsonderdelen kunnen studenten
met individuele vragen bij de desbetreffende lector terecht. De invulling van het monitoraat gebeurt door elke
lector naar eigen inzichten, en het monitoraat kan bijgewoond worden door alle studenten uit het studiejaar. Het
organiseren van leermonitoraten werd gereduceerd tot een minimum wegens een gelimiteerd budget en beperkt
succes.
Voor studenten van het tweede en derde jaar worden geen expliciete monitoraten meer ingericht. De begeleiding
vindt plaats tijdens de practica of werksessies. Er kunnen individuele afspraken gemaakt worden tussen de
vaklector en de student. Studenten en afgestudeerden die de commissie gesproken heeft, benadrukken de goede
begeleiding door de lectoren. De begeleiding beperkt zich niet tot de vaktechnische aspecten. De drempel tussen
studenten en lectoren ervaren zij als klein.
De studentenbegeleiding situeert zich momenteel op twee niveaus. In het verleden was de studentenbegeleiding
te versnipperd. De hogeschool heeft gekozen voor studentenbegeleiders in de opleidingen en heeft de
taakverdeling tussen de studentenbegeleiders en de Ombudsdiensten uitgewerkt.
De Ombudsdienst is verantwoordelijk voor de begeleiding op het vlak van de onderwijsregeling en de examens.
De dienst is niet verbonden aan de opleiding.
De Ombudsdienst maakt zich via meerdere kanalen bekend bij de studenten als een laagdrempelige dienst. Het
gesprekslokaal is bovendien gunstig gelegen. Er zijn vier spreekuren per week voorzien, maar de studenten
kunnen steeds via mail een afspraak maken op een voor hen gunstig moment. Tijdens de examens is de dienst
dagelijks bereikbaar.
De studentenbegeleiders zijn verantwoordelijk voor begeleidingstaken op het vlak van studie- en
studentgerelateerde problemen. Er is niet alleen aandacht voor studieproblemen maar ook voor studenten met
fysieke belemmeringen, die hun studies combineren met topsport of werken…
De studentenbegeleiders zijn lectoren van de opleiding, wat de contacten met studenten vergemakkelijkt.
De hogeschool heeft de intentie om de studentenbegeleiding te centraliseren tot één begeleider per
opleidingsjaar, maar dit is bij de opleiding Office management nog niet volledig gerealiseerd. De
studentenbegeleiding wordt centraal gestuurd vanuit de dienst Onderwijs en Onderzoek. De
studentenbegeleiding probeert proactief te handelen en werkt aan instrumenten om instromende studenten te
screenen op potentiële problemen. Het opsporen van studieproblemen gebeurt in nauw overleg met de lectoren.
De studentenbegeleiders krijgen intern opleiding en er gebeuren intervisiegesprekken over de opleidingen heen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 623

Afhakers worden uitgenodigd voor een gesprek waarin gepeild wordt naar de motieven, en de student krijgt
advies voor heroriëntering. Het detecteren van afhakers gebeurt aan de hand van het gesprek van de
studentenbegeleiders met de studenten die een slecht resultaat behaalden op de examens. Lectoren hebben een
goed zicht op potentiële afhakers en proberen daar proactief op in te spelen. Afhakers kunnen zich pas
uitschrijven na het gesprek.
Voor informatie over studietoelagen, kinderbijslagregelingen en bemiddeling bij geschillen kan de student terecht
bij de Sociale dienst. Hij wordt hierover uitvoerig geïnformeerd via introductiedagen, de studiegids en via een
webstek op de website van de Provinciale Hogeschool Limburg. Ook voor het zoeken naar een kot kan hij er
terecht, alsook voor individuele financiële tussenkomsten voor het verlagen van de studiekosten. Sommige
studenten worden ook gefinancierd voor de studiereis naar Blois. De Sociale dienst put zijn middelen uit de vzw
Socius, die betoelaagd wordt door de Vlaamse Gemeenschap voor de sociale voorzieningen van de student. Er is
tevens een uitgebreid aanbod van trainingen: faalangst, assertiviteit…
Er is een centrale Sportdienst, die studenten van de opleiding bij allerhande sportactiviteiten en -manifestaties
actief tracht te betrekken. Ook begeleidt de dienst studenten die het statuut van topsporter aanvragen en
bekomen.
Er is een studentenclub in het departement.
De centrale Cultuurdienst van de Provinciale Hogeschool Limburg organiseert culturele manifestaties, zoals het
Praatcafé. De dienst werkt samen met de dienst Internationalisering voor het ‘internationaal café’. Er is een
cultuurweek op de Provinciale Hogeschool Limburg en de hogeschool biedt ook kortingen of gratis tickets aan
voor de voorstellingen van het Cultureel Centrum Hasselt.
Er is een gevarieerd cultureel aanbod van thema-avonden, maar het aantal deelnemende studenten is beperkt
omwille van het groot aantal pendelstudenten. De opleiding is ervan overtuigd dat de culturele dimensie moet
opgenomen worden in de competenties van de student en dat daarvoor een structurele oplossing moet gevonden
worden in het curriculum, zonder er echter schoolse activiteiten van te maken.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende
Op basis van het oordeel van:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: goed
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: goed
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit op het vlak van de voorzieningen voor alle afstudeerrichtingen
voldoende is. De opleiding kan beschikken over een goede infrastructuur en dito faciliteiten. De
informatievoorziening en studiebegeleiding met het oog op de studievoortgang zijn effectief en sluiten aan bij de
behoeften van de studenten. De studenten waarderen de lage drempel tussen student en lector. De commissie
beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
624 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Over de periodieke evaluatie is in het rapport weinig terug te vinden. Uit de gesprekken heeft de commissie het
volgende kunnen afleiden:
- Vanaf 1996 werd een systeem van interne kwaliteitszorg uitgebouwd. Per afstudeerrichting werd een
kwaliteitscel samengesteld uit lectoren die verantwoordelijk waren voor de kwaliteitsbewaking in hun
afstudeerrichting. De kwaliteitscellen werkten rond bepaalde thema’s, zoals innovatie, curriculumvernieuwing
en internationalisering. Ondertussen werden de opleidingsraden opgericht die deze thema’s opvolgen. De
kwaliteitscellen werden echter niet opgenomen in de opleidingsraden.
Naast de opleidingsraden en de kwaliteitscellen heeft de hogeschool een centrale kwaliteitscoördinator die
specifiek de visitaties voorbereidt. Het schrijven van het zelfevaluatierapport is een verantwoordelijkheid van
het departement.
De hogeschool beseft dat de huidige structuur een performante kwaliteitszorg in de weg staat. Momenteel
worden de verantwoordelijkheden van de opleidingsraad herzien. De hogeschool heeft de bedoeling om de
structuren te verenigen en in functie van accreditatie uit te bouwen, wat de commissie positief vindt.
- Volgende evaluaties worden of werden uitgevoerd:
- Bij de start van elk academiejaar wordt bij alle studenten een Evadoc-evaluatie afgenomen over het
afgelopen academiejaar. Hierbij wordt onder meer gepeild naar de zwaarte van de
opleidingsonderdelen, evaluatie, curriculum, werkvormen enzovoort. Er is geen verplichting om deel te
nemen en de bevraging is anoniem. Er is technische bijstand voorzien, wat de participatiegraad sinds
kort merkelijk heeft verhoogd.
- Sinds 2003-2004 werd het bestaande systeem van lectorenevaluatie aangepast. De Evadoc-resultaten
en de zelfevaluatie van de lectoren worden verwerkt in een geautomatiseerd systeem, dat een
alarmsignaal geeft als een bepaald niveau niet wordt bereikt.
- De centrale diensten organiseerden een alumni-enquête in 2003.
- De opleiding voerde twee bevragingen uit bij de afgestudeerden: enerzijds een tevredenheidsenquête in
2001 over de jaren 1996-2000 en anderzijds een enquête over het beroeps- en opleidingsprofiel van de
afstudeerrichting Medical management assistant in 2002.
- In 2004 voerden laatstejaarsstudenten Management assistant een enquête uit naar de tevredenheid
over de opleiding Office management bij de afgestudeerden uit de drie afstudeerrichtingen.
Naar aanleiding van de stage-evaluatie worden de stagebedrijven jaarlijks bevraagd.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie suggereert om de kwaliteitszorg uit te bouwen in nauwe samenwerking met de dienst
Onderwijsontwikkeling.
- De commissie adviseert om streefcijfers vast te leggen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 625

Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot de
realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het zelfevaluatierapport vermeldt verschillende verbeteracties die opgezet en uitgevoerd zijn. De commissie heeft
tijdens het bezoek ook voorbeelden gezien van verbeteracties:
- Medisch secretariaat en Secretariaat-talen als twee afstudeerrichtingen;
- twee nieuwe multimedialokalen ter vervanging van de klassieke talenpractica;
- invoering van ACE en medische softwarepakketten;
- het belang van toegepaste informatica en de herschikking hiervan over de drie studiejaren;
- het Xintax-spraakherkenningssysteem dat vanaf het academiejaar 2004-2005 in Office management wordt
aangeboden;
- het drieperiodenexamensysteem.
Al deze verbeteracties zijn het gevolg van de resultaten van de diverse bevragingen maar ook van de informatie
die in de resonantiegroepen en andere contacten met het werkveld verzameld werd. Hieruit kan de commissie
afleiden dat de opleiding gevolg geeft aan de resultaten van de verschillende evaluaties.
De opleidingsraad heeft een centrale rol in het op stapel zetten en opvolgen van verbeteracties.
Het bewustzijn dat er nog ‘werk aan de winkel is’ is zeker aanwezig. De opleiding heeft heel wat intenties, maar er
bestaat geen geïntegreerde opvolging van de verbeteracties met timing, verantwoordelijken en prioriteiten.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om zo snel mogelijk een geïntegreerde opvolging van de verbeteracties met timing,
verantwoordelijken en prioriteiten op te zetten.
626 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Uit de gegevens van het zelfevaluatierapport kon de commissie zich geen oordeel vormen over de betrokkenheid
van de studenten, het personeel, de afgestudeerden en het beroepenveld. Ook hier heeft de commissie haar
oordeel gevormd op basis van de gesprekken.
De lectoren die de commissie gesproken heeft, voelen zich betrokken bij de opleiding via de opleidingsraad. De
agenda en de verslagen van de opleidingsraad zijn voor alle lectoren beschikbaar. Ook de verslagen van
departementale en academische raden zijn beschikbaar voor het personeel. Het personeel heeft inspraak via de
vertegenwoordigers in de diverse organen.
De lectoren geven aan dat de hogeschool sterk gecentraliseerd is, maar zien dat niet als een nadeel. Door het
laptopproject is het contact met de centrale diensten sterk verbeterd.
Tussen de lectoren ervoer de commissie een vlotte samenwerking en communicatie.
Door de Evadoc-enquête krijgt de student de kans om feedback te bieden over de manier waarop de opleiding
aangeboden wordt. Volgens de commissie heeft dit meer te maken met de vorm dan met de inhoud van de
opleidingsonderdelen. Uit de gesprekken met de studenten van het derde jaar kan de commissie afleiden, dat de
studenten enerzijds effectief gebruikmaken van de mogelijkheid om commentaar te geven over de opleiding en
anderzijds ook voorstellen doen om het programma inhoudelijk aan te passen. Volgens de studenten krijgen ze
feedback over de resultaten ervan en de acties die eraan gekoppeld worden.
Er is een overkoepelende studentenraad voor alle departementen van de hogeschool en op departementaal
niveau vergaderen eveneens de studentenafgevaardigden onder begeleiding van een stafmedewerker. De
hogeschool ondervond echter problemen om voldoende kandidaten te vinden. Recent werd een nieuw
studentparticipatiebeleid uitgebouwd, wat een positief effect heeft op de participatie.
Binnen het departement kunnen slechts 3 studenten in de raad zetelen, waardoor er een onevenwichtige
vertegenwoordiging is over de opleidingen heen.
Studenten zijn geen lid van de opleidingsraad maar worden wel uitgenodigd als studentgerelateerde items
besproken worden. De opleiding onderzoekt de mogelijkheid om ook studenten in de opleidingsraad op te nemen.
Ook de piste om studentgerelateerde zaken te bundelen over de opleidingen heen, wordt onderzocht.
De alumni worden bevraagd, maar een gestructureerde alumniwerking ontbreekt. De alumni die de commissie
gesproken heeft, staan positief tegenover een alumniwerking. Op de vraag hoe deze alumniwerking inhoudelijk
zou kunnen uitgebouwd worden, geven zij aan: bijscholingen, brainstormen over actuele elementen van de
werkvloer, contactavonden om werkervaring uit te wisselen en/of thema-avonden. De commissie meent dat hier
kansen liggen voor de opleiding.
Het werkveld wordt structureel betrokken bij de kwaliteit van de opleidingen via de pas opgerichte
resonantiegroepen (zie facet 1.2). De vertegenwoordigers die de commissie gesproken heeft, gaven aan dat zij
als stagebedrijven de kans hebben om opmerkingen over de opleiding te signaleren. Zij hebben de indruk dat de
opleiding rekening houdt met hun opmerkingen.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 627

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om zo snel mogelijk een alumniwerking op te starten.
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van het oordeel over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: voldoende
is de commissie van mening dat de interne kwaliteitszorg in alle afstudeerrichtingen voldoet aan de basiskwaliteit.
De opleiding beschikt over een kwaliteitszorgsysteem. Er worden bevragingen georganiseerd over diverse
terreinen aangaande het onderwijs en met relevante doelgroepen. Studenten, lectoren en werkveld worden
betrokken bij de kwaliteitszorg. Het oordeel van de commissie is daarom positief.
628 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De commissie heeft uit de gesprekken en de inzage van de bijlagen kunnen afleiden, dat de afgestudeerden de
nodige competenties hebben verworven.
De stagewerken die de commissie gelezen heeft, voldoen over het algemeen, maar er zou meer aandacht mogen
gaan naar een kritische reflectie of een uitdieping van het gekozen onderwerp.
Er zijn verschillende terugkoppelingen over het gerealiseerde niveau:
- de enquêtes bij de afgestudeerden: uit de enquêtes blijkt dat de meerderheid van de studenten positief
terugblikt op de opleiding. De afgestudeerden die de commissie gesproken heeft, geven de volgende sterke
punten aan:
- een goed evenwicht tussen theorie en praktijk;
- een goed uitgebouwd talenaanbod;
- praktijkgericht onderwijs, vooral voor de talen.
Als verbeterpunten vragen ze nog meer praktijkgerichte momenten en vooral een sneller contact met het
werkveld vanaf het eerste jaar.
- de contacten met de stagementoren: het functioneren van de studenten op de diverse stageplaatsen wordt
door de stagebedrijven erg positief beoordeeld, zowel op het vlak van algemene beroepsgerichte
competenties (bijvoorbeeld nauwgezetheid, inzet, zelfstandigheid enzovoort) als op het vlak van de
specifieke beroepsgerichte competenties (het uitvoeren van erg specifieke taken waarin geïntegreerde
kennis en vaardigheden vervat zitten). Ook de talen- en ICT-kennis scoren sterk bij het werkveld. Het
werkveld vraagt wel aandacht voor een correct schriftelijk taalgebruik. Vrij veel afgestudeerden hebben een
baan bij het stagebedrijf gevonden.
De studenten die de commissie gesproken heeft, beamen deze elementen en voegen als sterke punten bij:
- het laptopproject;
- vele oefenmomenten tijdens de opleiding;
- begeleiding door de lectoren en de lage drempel tussen studenten en lectoren.
Het blijkt erg moeilijk om het tewerkstellingsprofiel van de afgestudeerden nauwkeurig te bepalen omwille van de
verscheidenheid van het werkveld: voor de afgestudeerden Medical management assistant, medisch
georiënteerde taken en voor de afgestudeerden Management assistant, een grotere verscheidenheid aan taken.
Wat betreft de afgestudeerden Zakelijk vertalen en tolken valt op dat niemand uitsluitend met vertalen en tolken
bezig is; verscheidene van deze studenten hebben gekozen voor verdere studies.
De studenten worden voorbereid op hun instap in het werkveld via de introductie in solliciteren, in samenwerking
met de VDAB en de ‘Job Recruitment Day’, waarop bedrijven en uitzendbureaus aanwezig zijn.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 629

Daarnaast zijn er informele contacten tussen afgestudeerden en studenten. Elk academiejaar zijn er twee
opendeurdagen waarop afgestudeerden hun ervaringen in het werkveld meedelen aan laatstejaarsstudenten uit
de middelbare scholen. Op die dagen zijn ook studenten uit alle jaren van de opleidingen aanwezig, zodat ook zij
de informatie oppikken die door de afgestudeerden wordt aangeboden. Verder organiseren de Vlaamse
Vereniging van Medische Secretaressen en Secretarissen en de Limburgse Secretaressenclub geregeld
bijscholingen in het departement. Daaraan mogen studenten eveneens deelnemen. De mogelijkheid tot contacten
tussen studenten en afgestudeerden is dan ook expliciet aanwezig.
Wat de internationale dimensie betreft, ligt die voornamelijk op het vlak van buitenlandse stages. Het aantal
uitgaande studenten gaat in stijgende lijn.
De lectorenmobiliteit is ook eerder beperkt. Het aantal kandidaten gaat in stijgende lijn en er zijn steeds andere
kandidaten. De subsidie is een beperkende factor.
De hogeschool bouwt verder aan de Internationalisation@home via ‘native speakers’ die uitgenodigd worden als
gastspreker.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebied en/of opleiding over de jaren
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45 en
50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als de situatie per opleiding of
studiegebied. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante andere
opleidingen.
De opleiding heeft geen expliciete streefcijfers geformuleerd. Zij streeft ernaar om de studenten maximale kansen
op slagen te geven.
De opleiding volgt het slaagcijfer jaarlijks op. De volgende trends zijn waarneembaar:
- In het eerste jaar van de afstudeerrichting Management assistant valt een dalende trend op: van 73 % in
2000-2001 naar 54 % in 2003-2004.
- In het eerste jaar van de afstudeerrichting Medical management assistant valt een stijgende trend op: van
50 % in 1999-2000 naar 69 % in 2003-2004.
- Cijfers voor de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken waren niet beschikbaar.
630 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

- De slaagcijfers voor het tweede jaar van de afstudeerrichtingen Management assistant en Medical
management assistant variëren steeds tussen de 80 en 90 %, voor Zakelijk vertalen en tolken ligt het
slaagcijfer rond de 70 %.
- De slaagcijfers in het laatste jaar situeren zich tussen 90 en 100 %.
De gemiddelde studieduur ligt tussen 3 en 3,5 jaar.
De slaagcijfers van het afgelopen academiejaar worden ter beschikking gesteld van elke lector bij de start van het
nieuwe academiejaar.
De slaagcijfers van de opleiding zijn vergelijkbaar met deze van de andere opleidingen binnen het departement.
De opleiding volgt de cijfers van niet-slagen en studie-uitval op, maar er gebeurde nog geen onderzoek naar de
oorzaken. Een meer uitgebouwde instroomanalyse is wenselijk.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Op basis van het oordeel over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de resultaten voldoende is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. Het werkveld apprecieert de kwaliteit van de opleiding. De commissie beoordeelt dit
onderwerp daarom positief.
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 631

Globaal oordeel
De commissie heeft het visitatiebezoek voorbereid op basis van het ZER en de bijlagen. De commissie vond de
informatiewaarde van het zelfevaluatierapport eerder beperkt. Het rapport is weinig onderbouwd met
bewijsmateriaal. Eén facet – kwantiteit personeel – werd niet beschreven. Over het onderwerp personeel was
geen zelfanalyse beschikbaar.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage tijdens het bezoek
- de opgevraagde documenten
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport
Op basis van de oordelen over
- Onderwerp 1: niveau en oriëntatie: voldoende
- Onderwerp 2: programma: voldoende
- Onderwerp 3: personeel: voldoende
- Onderwerp 4: voorzieningen: voldoende
- Onderwerp 5: interne kwaliteitszorg: voldoende
- Onderwerp 6: resultaten: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle afstudeerrichtingen gewaarborgd is.
De commissie beoordeelt de opleiding daarom positief.
632 | o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g

score facet score
onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
voldoende
voldoende
voldoende
goed
voldoende
OK
onvoldoende
goed
voldoende
Facet 2.8: Masterproef niet van
toepassing
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
goed
goed
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
- Management assistant
- Medical management assistant
- Zakelijk vertalen en tolken
1
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
o p l e i d i n g s r a p p o r t P r o v i n c i a l e H o g e s c h o o l L i m b u r g | 633

634 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

2.17 XIOS Hogeschool Limburg
Algemene toelichting op de gevisiteerde opleiding
De XIOS Hogeschool Limburg is een autonome hogeschool die onderwijs verstrekt in vier studiegebieden,
verspreid over twee campussen binnen één vestigingsplaats: Hasselt. In totaal telt de hogeschool vier
departementen.
In het departement Handelswetenschappen en bedrijfskunde biedt men zes opleidingen aan: Bedrijfsbeheer met
twee afstudeerrichtingen, Toegepaste informatica met twee afstudeerrichtingen, Communicatiemanagement met
twee afstudeerrichtingen, Office management met twee afstudeerrichtingen, Journalistiek en Toerisme &
recreatiemanagement.
Bij de oprichting van de hogeschool was de opleiding Secretariaatsbeheer met als enige optie Secretariaat-talen
(het huidige Management assistant – MA) gehuisvest in Diest. In 1996 besliste de hogeschool om de opleiding
vanaf het academiejaar 1997-1998 naar de huidige vestigingsplaats in Hasselt over te brengen. Dit proces nam
drie jaar in beslag. Vanaf het academiejaar 2000-2001 werd de optie Zakelijk vertalen en tolken (ZVT) ingericht.
In het academiejaar 2003-2004 telde de opleiding 89 studenten.
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 635

Onderwerp 1
Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1
Niveau en oriëntatie hoger professioneel onderwijs
Beoordelingscriteria:
De opleidingsdoelstellingen zijn er op gericht de student te brengen tot:
- het beheersen van algemene competenties als denk- en redeneervaardigheid, het verwerven en verwerken
van informatie, het vermogen tot kritische reflectie en projectmatig werken, creativiteit, het kunnen uitvoeren
van eenvoudige leidinggevende taken, het vermogen tot communiceren van informatie, ideeën, problemen
en oplossingen, zowel aan specialisten als aan leken en een ingesteldheid tot levenslang leren;
- het beheersen van algemene beroepsgerichte competenties als teamgericht kunnen werken,
oplossingsgericht kunnen werken in de zin van het zelfstandig kunnen definiëren en analyseren van
complexe probleemsituaties in de beroepspraktijk en het kunnen ontwikkelen en toepassen van zinvolle
oplossingstrategieën, en het besef van maatschappelijke verantwoordelijkheid samenhangend met de
beroepspraktijk;
- het beheersen van beroepsspecifieke competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding heeft in 2002 een ‘mission statement’ opgesteld, gebaseerd op de beroepsprofielen van de VLOR.
De opleiding onderscheidt 4 functionele gehelen:
- communicatie
- organisatie
- informatieverwerking
- informatieverzameling
De opleiding streeft ernaar om de studenten kennis en vaardigheden bij te brengen binnen de 4 onderscheiden
beroepsrollen, maar wil tijdens de studievoortgang ook inzicht verschaffen in de houding die bij het functioneren
als management assistant of zakelijk vertaler/tolk verwacht wordt. Waar voor de afstudeerrichting Management
assistant de competentieverwerving verspreid ligt over de 4 functionele gehelen, ligt voor de afstudeerrichting
Zakelijk vertalen en tolken de nadruk op communicatie als belangrijkste functioneel geheel.
Met de omvorming naar PBA heeft de opleiding de doelstellingen uitgeschreven in competenties. Het
Structuurdecreet werd als leidraad gebruikt maar ook de bevragingen bij de afgestudeerden Management
assistant en de bevraging van het werkveld naar aanleiding van de oprichting van de afstudeerrichting Zakelijk
vertalen en tolken. Het competentieprofiel van de opleiding bevat kerncompetenties en deelcompetenties voor
elke afstudeerrichting. De competenties zijn omschreven als een koppeling van kennis, vaardigheden, attitudes
en contexten (of beroepssituaties). In een tweede fase werd de competentiematrix gekoppeld aan de
opleidingsonderdelen. De commissie heeft het competentieprofiel bekeken en is van mening dat de competenties
voldoende aansluiten bij de decretale vereiste competenties. De opleiding geeft in het zelfevaluatierapport blijk
van haar visie op de omzetting van de decretale vereiste competenties in de opleidingsdoelstellingen. De
commissie kan zich vinden in deze visie, maar adviseert om de visie uit te werken voor alle
opleidingscompetenties, en deze zichtbaar op te nemen in de competentiematrix.
De studenten kunnen de opleidingsdoelstellingen terugvinden in de departementale studiegids. Per
opleidingsonderdeel worden vermeld: begin- en eindcompetenties, inhoud, leermiddelen, werkvormen en
636 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

evaluatievormen. Op de introductiedag wordt de studiegids mondeling toegelicht. Elke lector licht bij de start van
zijn lesperiode eveneens de doelstellingen toe.
Het competentieprofiel van de opleiding werd besproken op en goedgekeurd door de opleidingsraad, waarop alle
lectoren aanwezig waren. Het competentieprofiel en de ECTS-fiches van de opleidingsonderdelen zijn voor de
lectoren ook raadpleegbaar via het curriculumbeheersysteem via intranet.
De commissie heeft echter gemerkt, dat er niet steeds overeenstemming is tussen de ECTS-fiches en de
competentiematrix. De competenties van de ECTS-fiches zijn soms omschrijvingen of samenvattingen van de
competentiematrix. De commissie adviseert hier duidelijkheid te creëren en de terminologie van de
competentiematrix te hanteren.
Deze opmerking geldt ook voor de departementale studiegids.
De internationale dimensie ligt voornamelijk in de talencomponent van de opleiding, die de student in staat moet
stellen om binnen een internationale context te functioneren.
De opleiding wil de studenten stimuleren tot levenslang leren, onder meer door een alumniwerking met
inhoudelijke thema’s. Ook de mogelijkheid voor de studenten Zakelijk vertalen en tolken om via een
schakelprogramma een master in Vertaalkunde te behalen, past in dit streven.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om de opleidingsvisie uit te werken voor alle opleidingscompetenties en deze
zichtbaar op te nemen in de competentiematrix.
- De commissie adviseert de terminologie van de ECTS-fiches, de competentiematrix en de studiegids te laten
overeenstemmen.
Facet 1.2
Domeinspecifieke eisen
Beoordelingscriteria:
- De doelstellingen van de opleiding (uitgedrukt in eindkwalificaties van de student) sluiten aan bij de eisen die
door (buitenlandse) vakgenoten en het relevante beroepenveld gesteld worden aan een opleiding in het
betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk of kunstpraktijk). Ze zijn, ingeval van
gereglementeerde beroepen, in overeenstemming met de reglementering of regelgeving ter zake.
- Voor professioneel gerichte bacheloropleidingen zijn de eindkwalificaties getoetst bij het relevante
beroepenveld.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding heeft de afgestudeerden Management assistant (het vroegere Secretariaat-talen) van 1997 tot 2002
bevraagd over het beroepsprofiel van de VLOR. De resultaten van de bevraging werden gebruikt bij het opstellen
van het competentieprofiel voor de afstudeerrichting Management assistant. Naar aanleiding van de oprichting
van de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken heeft men het beroepenveld bevraagd. De resultaten van
deze bevraging werden gebruikt bij het opstellen van het competentieprofiel Zakelijk vertalen en tolken.
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 637

De opleiding doet geen periodieke bevragingen bij het werkveld. De afstemming van het competentieprofiel aan
de eisen van het werkveld gebeurt via diverse kanalen. Het voornaamste kanaal zijn de stagebedrijven, waar bij
de opvolging van de stage gepeild wordt naar de wensen van de stagebedrijven. Ook de feedback van de
studenten na de stage geeft informatie in hoeverre men al dan niet wijzigingen moet doorvoeren, opdat de
afgestudeerden zouden blijven beantwoorden aan het eisen van het werkveld.
Een tweede kanaal zijn de contacten van het OP met het werkveld, naar aanleiding van de vaktechnische
cursussen. Ook de contacten met de afgestudeerden leveren nuttige informatie over de afstemming van de
opleiding op het werkveld. De curriculumraad die vermeld werd in het zelfevaluatierapport, is nog niet opgericht
omwille van een te beperkte interesse van het werkveld. De opleiding onderhoudt wel contacten met
beroepsspecifieke organisaties, zoals Secretary Plus en VOKA. De opleiding is ook lid van de Limburgse
Secretaressenclub.
Het werkveld dat de commissie gesproken heeft, werd niet geconsulteerd over het competentieprofiel of het
opleidingsprogramma. Via de stagebezoeken geven ze feedback vanuit de praktijk, maar inhoudelijk meedenken
gebeurt niet. De vertegenwoordigers willen meewerken aan de inhoudelijke actualisering van het programma, in
zo’n mate dat dit geen extra administratieve belasting voor hen teweegbrengt.
De commissie is van mening dat de opleidingsdoelstellingen overeenstemmen met het domeinspecifiek
referentiekader. De opleiding kan zich terugvinden in het domeinspecifiek referentiekader van de commissie. De
opleiding profileert zich door de nadruk te leggen op het Duits als verplichte vierde taal en door de keuzevakken
Spaans en Italiaans. Deze profilering is verbonden met de specifieke werkveldsituatie.
Een internationale benchmarking in de strikte zin van het woord is niet mogelijk, omdat er op hoger
onderwijsniveau geen gelijkaardige geregistreerde opleidingen bestaan. Alle Europese landen kennen wél een
vocational training tot secretaresse op het niveau van het secundair onderwijs. Op dit niveau is de opleiding
vooral bedoeld voor technisch uitvoerende functies. Vergelijkingen van beroepsprofielen zijn enkel mogelijk met
opleidingen in Finland en Portugal. In Zwitserland en Oostenrijk bestaan gelijkaardige maar niet-geregistreerde
opleidingen. De contacten van de opleiding met onder meer Engeland, Nederland en Spanje bevestigden dit.
Voor de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken zijn de meeste buitenlandse opleidingen van academisch
niveau. Sinds kort heeft de opleiding contacten met een Duitse instelling, die een PBA aanbiedt, vergelijkbaar met
de de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken. De opleiding heeft de intentie om deze contacten verder uit te
bouwen en een uitwisselingsproject te onderzoeken. Ook met de Hogeschool Zuyd zijn er sinds kort contacten.
Een samenwerking in het kader van de virtuele onderneming wordt onderzocht.
Aan de hand van de buitenlandse stages kan de opleiding zich toch een beeld vormen van de eisen die het
buitenlandse werkveld stelt. Uit de contacten blijkt, dat de talenkennis en de kennis van Officesoftware en
computerondersteunende vertaalprogramma’s bij de XIOS-studenten erg goed scoren.
De opleiding is lid van het Businetnetwerk en werkt mee aan het project HEDAM. Ze hoopt via deze weg
uitwisselingsprogramma’s te kunnen opbouwen.
De lectoren die de commissie gesproken heeft, geven de volgende elementen op als profilering van de opleiding
binnen de regio: de talencomponent, de virtuele onderneming vanaf het tweede jaar en de seminaries vanaf het
eerste jaar.
638 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om het werkveld actief te betrekken bij het actualiseren van het curriculum (onder
meer door de nog op te richten curriculumraad).
Oordeel over onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding - voldoende
Op basis van de oordelen over
- Facet 1.1 niveau en oriëntatie: voldoende
- Facet 1.2 domeinspecifieke eisen: voldoende
is de commissie van mening dat de doelstellingen van de opleiding voldoen aan de decretale en
beroepsspecifieke vereisten en dit voor alle afstudeerrichtingen. De eindkwalificaties worden afgetoetst bij het
relevante beroepenveld. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 639

Onderwerp 2
Programma
Facet 2.1
Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma
Beoordelingscriteria
- Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen;
- De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma;
- De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te
bereiken.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het programma is als volgt opgebouwd: de kerncompetenties zijn onderverdeeld in deelcompetenties en de
deelcompetenties werden gegroepeerd in opleidingsonderdelen. De competentiematrix geeft de relatie aan
tussen de deelcompetenties en de opleidingsonderdelen.
De competentiematrix die de commissie bekeken heeft, gaf het overzicht voor het eerste jaar. De
competentiematrix moet voor de volgende jaren nog ingevuld worden. Aan de hand van de beschikbare
informatie gaat de commissie ervan uit dat deze oefening adequaat zal uitgevoerd worden.
Het programma is onderverdeeld in drie studiejaren volgens een trimesterieel systeem. Per studiejaar is er een
maximum van 12 opleidingsonderdelen opgelegd, maar binnen elk opleidingsonderdeel bestaat de mogelijkheid
om ‘partims’ (afgebakende gehelen) binnen het trimestersysteem te creëren.
De talen vormen de kern van de opleiding en worden over de drie studiejaren in de drie trimesters aangeboden.
De opleiding heeft ervoor gekozen om een afzonderlijk programma uit te werken voor de afstudeerrichtingen
Management assistant en Zakelijk vertalen en tolken vanaf het eerste studiejaar, waarmee de opleiding de eigen
identiteit van de afstudeerrichtingen wil onderstrepen. Niettegenstaande het afzonderlijke programma voor de
afstudeerrichting Management assistant en de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken, biedt de opleiding een
kern van gemeenschappelijke vakken aan, aangevuld met afstudeerrichtingsspecifieke opleidingsonderdelen. De
studenten hebben nog de mogelijkheid om na het eerste jaar van afstudeerrichting te veranderen, wat de
commissie positief vindt.
Voor de afstudeerrichting Management assistant worden in het eerste studiejaar de ondersteunende vakken
handelsdocumenten, boekhouden en economie gegeven. Vanaf het tweede jaar krijgen de studenten te
mogelijkheid om hun kennis toe te passen binnen de virtuele onderneming: een simulatiespel waarin de
beroepssituatie van de management assistant in de opleiding geïntegreerd wordt. Dit is niet enkel
disciplineoverschrijdend maar ook opleidings- en departementsoverschrijdend. Studenten van andere opleidingen
nemen bepaalde functies op binnen de virtuele onderneming.
De studenten die de commissie gesproken heeft, zijn enthousiast over de virtuele onderneming en de
mogelijkheid die ze daardoor krijgen om de theorie effectief toe te passen. Zij wijzen er wel op dat de
ondersteunende vakken van het eerste jaar niet volledig afgestemd zijn op de virtuele onderneming.
640 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

Ook de lectoren die de commissie gesproken heeft, vinden dit een motiverende en stimulerende werkvorm. De
lectoren onderzoeken hoe men de ondersteunende vakken verder kan verbinden met de virtuele onderneming.
De commissie onderschrijft het belang van de virtuele onderneming voor de opleiding en vindt het positief dat
deze al in het tweede studiejaar wordt gestart.
Voor de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken worden van in het eerste studiejaar praktijkseminaries
ingericht voor de drie vreemde talen. De oprichting van een virtuele vertaalonderneming voor de afstudeerrichting
Zakelijk vertalen en tolken wordt onderzocht. De commissie hoopt dat hiermee kan gestart worden in 2006-2007,
zoals gepland..
Het curriculum is sinds de omvorming tot PBA ingedeeld in twee deeltrajecten. De opleiding wenst hierdoor de
flexibiliteit te bevorderen.
De opbouw van het nieuwe programma laat ook meer flexibilisering toe.
De internationale dimensie van het programma ligt voornamelijk in de talencomponent, die zowel bij de
afstudeerrichting Management assistant als de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken sterk uitgebouwd is.
De commissie heeft aan de hand van de studiegids en de cursussen kunnen vaststellen, dat de opleiding binnen
het talenonderwijs ook aandacht besteed aan de cultuur, de maatschappelijke structuren, de politieke en sociale
situatie en de economische positie van de oorspronglanden.
Naast de drie verplichte vreemde talen heeft de student de kans om facultatief Spaans of Italiaans te volgen.
Ongeveer de helft van de studenten volgt een facultatieve taal.
De opleiding richt ieder jaar een studiereis in, die afwisselend naar Engeland, Frankrijk en Duitsland gaat. In het
tweede jaar organiseert men een uitwisselingsweek met een hogeschool in Luik. De belangrijkste bedoeling is de
studenten vlot te laten communiceren in het Frans. Tijdens de uitwisseling is er ook aandacht voor de culturele
diversiteit.
Voor de herziening van het curriculum bestaat er een centraal opgestelde procedure. De opleidingsraad heeft
hierin een belangrijke rol.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt de opleiding om aandacht te besteden aan de afstemming van alle ondersteunende
vakken op de virtuele onderneming, ook in het eerste studiejaar.
- De commissie vraagt om ook een virtuele onderneming op te richten voor de afstudeerrichting Zakelijk
vertalen en tolken.
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 641

Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma
Beoordelingscriteria:
- Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroeps- of kunstpraktijk ontleend
studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk, de kunstpraktijk en/of (toegepast) onderzoek;
- Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline;
- Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroeps- of artistieke vaardigheden en heeft aantoonbare
verbanden met de actuele beroepspraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding stelt in haar programma de praktijkgerichte benadering centraal. In het departementaal
onderwijsontwikkelingsplan werkt de opleiding haar pedagogische concept uit bij de uitbouw van het curriculum.
Er is een stappenplan voor de uitvoering van het OOP.
De praktijkgerichtheid gaat samen met een stevige theoretische onderbouw. In het eerste jaar ligt de nadruk op
de ondersteunende vakken. In de volgende jaren komt de theoretische verdieping in de beroepsgerichte vakken
aan bod. De praktijkgerichte benadering komt vooral aan bod vanaf het tweede jaar in de virtuele onderneming
voor de afstudeerrichting Management assistant. De opleiding schuift, naast de stage, de virtuele onderneming
naar voren als het belangrijkste element in het curriculum dat de band met de actuele beroepspraktijk aangeeft.
De studenten kunnen de gangbare software gebruiken, in de verschillende talen correspondentie voeren, de
meest voorkomende handelsdocumenten boeken en vertalen, dankzij respectievelijk de opleidingsonderdelen
Office-software, Nederlands, Franse, Engelse en Duitse correspondentie, boekhouden en seminarie vertalen en
tolken Frans, Engels, Duits.
Ook archiveren, klasseren, postbehandeling, agenderen, notuleren, klachten opvangen, vergaderingen
organiseren, telefoneren, bezoekers ontvangen, personen voorstellen, solliciteren, contacten leggen… krijgen de
studenten onder de knie via de opleidingsonderdelen organisatieleer, personeelsbeleid en personality training.
De studenten die de commissie gesproken heeft, bevestigen dat zij door het werken met de virtuele onderneming
een goed inzicht kregen in de taken van een management assistant. De ondersteunende vakken sluiten aan bij
de taken van de virtuele onderneming. Ze vonden het een goede voorbereiding op de stage van het derde jaar.
In het laatste jaar van de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken wordt voor de opleidingsonderdelen
seminarie vertalen en tolken Frans, Engels en Duits aan een grote vertaalopdracht gewerkt. Het doel hiervan is
een zo concreet mogelijke opdracht te vinden. In het academiejaar 2003-2004 hebben de studenten van het
derde jaar Zakelijk vertalen en tolken de officiële website van de Vlaamse Jeugdherbergcentrale Antwerpen van
het Nederlands in het Duits en het Frans vertaald. Vaak komt er vertaal- of redigeerwerk binnen van onder
andere de virtuele ondernemingen die actief zijn in de hogeschool.
Het virtuele vertaalbureau is een project voor het volgende academiejaar.
De opleiding heeft de intentie om de ondersteunende vakken en de theoretische onderbouwing maximaal te
koppelen aan de virtuele onderneming. Op deze manier krijgt de student te gepasten tijde het kader aangereikt
en kan hij of zij dat onmiddellijk in de praktijk van de virtuele onderneming toepassen.
De commissie kan zich in deze werkwijze terugvinden.
Binnen de taallessen is er aandacht voor de economische en sociale context van de herkomstlanden.
642 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

ICT wordt door de opleiding gezien als ondersteunend binnen het werk van een management assistant, of
zakelijk vertaler/tolk. De theoretische basis is gelinkt aan de virtuele onderneming en aan de praktijkgerichte
vertaalopdrachten.
De studenten die de commissie gesproken heeft, vonden het niveau van bepaalde Officepakketten niet
voldoende. De commissie kan zich – na inzage van de cursussen en oefeningen op Blackboard – hierin
terugvinden. De commissie heeft geconstateerd dat het niveau al in het actuele academiejaar verhoogd werd en
heeft vertrouwen dat dit in de toekomst opgelost wordt.
Naast het praktijkgerichte karakter stelt de opleiding dat studentgerichtheid, leren leren, zelfwerkzaamheid en
samenwerkend leren belangrijk zijn. De opleiding heeft aandacht voor een goed evenwicht tussen ‘overdragen
van’ en ‘zelf zoeken naar’ informatie.
Een concrete illustratie van de aandacht die men hieraan besteedde, is dat in de nieuwe studiegidsen voor ieder
opleidingsonderdeel (of partim) de contacturen worden opgesplitst in uren kennisoverdracht en uren begeleide
kennisverwerking.
De studenten die de commissie gesproken heeft, bevestigen dat in de lessen hieraan aandacht wordt besteed en
dat zij geregeld informatie moeten zoeken over bepaalde thema’s via het internet, kranten, tijdschriften, boeken
en over allerhande instellingen. In de virtuele onderneming moeten de studenten continu aan ‘problem solving’
doen. Ze kunnen daarvoor een beroep doen op het internet, opzoekingen verrichten en telefonisch allerhande
instellingen of personen (VDAB, NMBS, BTW kantoor…) contacteren.
In de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken maakt men, via het opleidingsonderdeel computerondersteund
vertalen en terminologiebeheer de studenten vertrouwd met de diverse actuele mogelijkheden die de computer
biedt bij vertaalopdrachten. Specifieke vertaalsoftware is niet beschikbaar, met uitzondering van TRADOS, maar
die wordt niet effectief in de opleiding gebruikt. Op zich vindt de commissie dat niet negatief. Zij vraagt wel dat de
studenten vertrouwd zouden worden gemaakt met de mogelijkheden en eventuele beperkingen van
vertaalsoftware.
Binnen het curriculum nodigt men gastsprekers uit, die de studenten meer inzicht geven in de functie van
management assistant, of zakelijk vertaler/tolk. Voor de afstudeerrichting Management assistant wordt Secretary
Plus uitgenodigd. Voor de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken werd een beroep gedaan op een vertaler
uit het bedrijfsleven.
De opleiding organiseert jaarlijks een verplichte studiereis naar afwisselend Frankrijk, Duitsland en Engeland. Via
opdrachten krijgen de studenten niet enkel een praktijkoefening in de betrokken taal maar ook inzicht in het
beroep van management assistant in het buitenland.
Maatschappelijke dienstverlening is eerder beperkt. Binnen de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken zoekt
men jaarlijks een vertaalopdracht. Men werkt vooral met non-profitorganisaties, waardoor de opdrachten geen
conflict creëren voor de afgestudeerden Zakelijk vertalen en tolken.
De commissie heeft de inhoud van alle beschikbare cursussen bekeken.
De commissie vindt de cursussen van de taalvakken op niveau en goed uitgewerkt.
Een cursus over de algemene organisatie van een secretariaat heeft ze niet teruggevonden. De inhoud van de
cursus is verwerkt in de virtuele onderneming, maar de commissie vindt het aangewezen dat de studenten een
globaal kader in een cursus aangereikt krijgen. Studenten signaleren dat het aangeleerde boekhoudpakket niet
gebruikt wordt in de virtuele onderneming.
De commissie heeft ook een aantal niet-actuele gegevens opgemerkt in sommige cursussen. Bij wijze van
voorbeeld verwijst men naar een verouderd belastingaangifteformulier. De commissie betreurt dit, vooral omdat
zulke gegevens snel aangepast kunnen worden.
De ICT-cursussen heeft de commissie teruggevonden op Blackboard. Zoals al eerder aangehaald door de
studenten, zijn deze niet op het niveau van een office manager. Men levert inspanningen om dit op te lossen, en
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 643

deze inspanningen leveren al dit academiejaar resultaten op. De commissie vertrouwt erop, dat het probleem in
de nabije toekomst opgelost wordt.
Algemeen constateert de commissie dat de taalvakken erg goed uitgewerkt zijn maar dat de overige cursussen
voor verbetering vatbaar zijn.
Stage
De stage omvat 12 lesweken en heeft 11 studiepunten, het eindwerk heeft 5 studiepunten.
De studenten moeten zelf een stageplaats zoeken. Deze moet aan een aantal criteria voldoen, afhankelijk van de
gekozen afstudeerrichting. Er moet minstens één vreemde taal voldoende schriftelijk en mondeling aan bod
komen.
De student legt de nodige contacten en zal na goedkeuring door de betrokken lector een stagecontract afsluiten
met het bedrijf. Deze goedkeuring hangt af van de mate waarin het takenpakket overeenstemt met de
doelstellingen van de afstudeerrichting. Voor de aanvang van de stage krijgen de studenten een stappenplan,
waarin duidelijk vermeld wordt op welke tijdstippen wat moet gebeuren.
De studenten maken op het eind van elke stageweek een verslag van hun activiteiten en sturen dit door naar hun
stagelector. Al tijdens de eerste stageweek neemt de stagelector telefonisch contact op met de stagementor in
het bedrijf om de eerste indruk te bespreken. Een drietal weken na aanvang van de stage organiseert de
opleiding een ‘terugkomdag’, waarop de studenten mondeling en schriftelijk verslag uitbrengen van hun
stageactiviteiten. Eventuele problemen worden besproken en in de mate van het mogelijke geremedieerd. Na een
achttal weken gaat de stagebegeleider zelf op bezoek naar het stagebedrijf om samen met de student en de
stagementor in het bedrijf zijn/haar vorderingen te bespreken. Dit gebeurt aan de hand van een
evaluatieformulier.
De studenten hebben de mogelijkheid om een stage in het buitenland te volgen. De afgestudeerden die de
commissie gesproken heeft, vonden de begeleiding vanuit de hogeschool beperkt. Volgens de studenten die de
commissie gesproken heeft, is de situatie nu veranderd. Er is ook een lijst van buitenlandse stageplaatsen.
De student moet wel voor en na de stage een sterke-zwakteanalyse maken over zijn eigen leerproces; hij kan
dan ook een evaluatie van de stageplaats geven.
Eindwerk
Tijdens de stage schrijven de studenten een eindwerk. De studenten krijgen een informatiebundel waarin zij
uitvoerig geïnformeerd worden over de inhoud en de opmaak van het eindwerk.. Dit omvat onder andere
algemene informatie over het stagebedrijf, de organisatie van het secretariaat en een beschrijving van de
persoonlijke activiteiten in het bedrijf. Bovendien werkt de student uit de optie Secretariaat-talen een
bedrijfseconomisch probleem in verband met de aard en de werking van het bedrijf uit. Dit eindwerk wordt
mondeling verdedigd in een van de vreemde talen die in de opleiding aangeboden worden.
De studenten Zakelijk vertalen en tolken maken als eindwerk een schriftelijk verslag, waarin verschillende
onderwerpen aan bod kunnen komen, afhankelijk van het stagebedrijf. Dit kan onder meer zijn: een lijst van
relevante bedrijfsspecifieke terminologie, een becommentarieerd verslag over de vertaalopdrachten, een
interview rond een thema dat voor dat bedrijf relevant is, zoals internationale contacten of milieu, de
voorbereiding en uitvoering van een bedrijfsrondleiding in een vreemde taal, of een vergelijkende studie van
vertaalsoftware waarmee tijdens de stage gewerkt is.
644 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

Aanbevelingen ter verbetering:
- Sommige leermaterialen moeten aangepast worden (actualiseren, taalfouten verbeteren, uniforme
vormgeving, inhoudelijke aansluiting van het boekhoudpakket bij het onderwijsaanbod van de virtuele
onderneming).
- De commissie vraagt om de ICT-component op te tillen ten opzichte van het afgelopen academiejaar
(bijvoorbeeld het aanbod in het derde jaar)
- De commissie vraagt meer aandacht in het curriculum voor de rol van management assistant als
beleidsondersteuner en organisator.
Facet 2.3
Samenhang van het programma
Beoordelingscriteria:
- Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding heeft gekozen om van bij de start een apart programma voor de twee afstudeerrichtingen uit te
werken. Uit de studiegids kan de commissie afleiden, dat er een kern van gemeenschappelijke
opleidingsonderdelen zijn, aangevuld met afstudeerrichtingsspecifieke opleidingsonderdelen die, naarmate de
studievoortgang, een groter aandeel krijgen in het programma.
De gemeenschappelijke vakken krijgen een specifieke inhoud, gericht op de afstudeerrichting Management
assistant of de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken.
Het programma is modulair opgebouwd binnen een trimesterstructuur.
De talen worden in alle drie de studiejaren aangeboden, waarbij de competenties gradueel op een steeds hoger
niveau worden aangeboden. De studenten die de commissie gesproken heeft, bevestigen de graduele opbouw.
Zij appreciëren het feit dat de taallectoren hun leerstof onderling afstemmen. Leerstof wordt in verschillende talen
op hetzelfde moment aangeboden, waardoor hun inzicht wordt aangescherpt.
De studenten worden gradueel voorbereid op het latere beroepsleven, via enerzijds de virtuele onderneming
vanaf het tweede jaar en anderzijds via de stage in het derde jaar.
De samenhang tussen de virtuele onderneming en de ondersteunende vakken wordt bewaakt in de
opleidingsraad. Uit de gesprekken met de studenten kan de commissie afleiden, dat de samenhang in grote mate
gerealiseerd wordt.
Het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de zelfwerkzaamheid geleidelijk te vergroten.
Naarmate de studie vordert, legt men steeds meer de nadruk op het verwerven van contextgebonden
vaardigheden. De virtuele onderneming en de praktijkgerichte opdrachten vormen hierin belangrijke elementen.
Binnen de opleidingsonderdelen stimuleert men eveneens de zelfwerkzaamheid van de studenten. Elk
opleidingonderdeel geeft aan welke elementen door kennisoverdracht en door begeleide kennisverwerving
worden aangeboden.
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 645

Studenten die werken, kunnen het eerste jaar over twee jaar spreiden. Aangezien het deeltraject geconcentreerd
is in 6 maanden, komt dit volgens de commissie niet tegemoet aan de wensen van werkende studenten.
Het programma kent geen keuzemogelijkheden. Studenten kunnen wel Spaans of Italiaans volgen buiten het
curriculum.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt om de mogelijkheden van keuzetrajecten en flexibele leerroutes te onderzoeken.
Facet 2.4
Studieomvang
Beoordelingscriterium:
- De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de studieomvang, bachelor: ten minste 180
studiepunten.
Oordeel van de visitatiecommissie: OK
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding bestaat uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma
georganiseerd van 180 studiepunten en voldoet de opleiding hiermee aan de formele eisen met betrekking tot de
minimale omvang van een professionele bachelor.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.5
Studielast
Beoordelingscriteria:
- De werkelijke studietijd wordt getoetst en sluit aan bij de normen, vastgesteld krachtens decreet;
- Het programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de
studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Om te toetsen of de toegekende studiepunten per opleidingsonderdeel overeenkomen met de decretale
voorwaarden heeft de XIOS Hogeschool Limburg een systeem voor studietijdmeting uitgewerkt.
646 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

Met dit systeem kan een absolute of een paarsgewijze studietijdmeting afgenomen worden. In beide gevallen
gaat het om een schatting achteraf. Bij een absolute meting bepaalt de student per opleidingsonderdeel de
studietijd op basis van deelvragen. De gegevens worden verwerkt met een SPSS-programma. Deze absolute
studietijdmeting werd toegepast in de opleiding Office management.
Een eerste studietijdmeting betrof het academiejaar 2001-2002 (toetsjaar). Ze werd afgenomen bij de eerste- en
tweedejaarsstudenten in september 2002, bij de derdejaarsstudenten in juni 2002.
De tweede studietijdmeting betrof het academiejaar 2002-2003 (toetsjaar). Ze werd afgenomen bij de
derdejaarsstudenten Zakelijk vertalen en tolken in juni 2003.
Uit de studietijdmetingen bleek de reële studietijd in meer of mindere mate af te wijken van de begrote studietijd.
De resultaten van de meting werden besproken in de opleidingsraad. Voor opleidingsonderdelen waarvoor de
afwijking vrij groot was, besprak het opleidingshoofd de resultaten met de betrokken lectoren, om bijsturingen te
doen en de inhoud (meer) aan te passen in functie van de studiepunten.
Bij de opbouw van het nieuwe curriculum heeft de opleiding rekening gehouden met de resultaten van de
studietijdmeting.
Uit de resultaten van de meting 2001-2002 zou men kunnen afleiden dat het eerste jaar in de afstudeerrichting
Zakelijk vertalen en tolken merkelijk zwaarder is dan de volgende jaren. Uit de gesprekken met de studenten
bleek die perceptie niet. Dit wordt bevestigd door de studietijdmeting van 2005-2006. Over het algemeen ervaren
de studenten die de commissie gesproken heeft, het tweede jaar als het zwaarste van de opleiding. De
praktijkgerichte opdrachten en de virtuele onderneming liggen aan de basis hiervan. Maar de
studentenvertegenwoordiging vond het programma goed studeerbaar. Vooral de praktijkgerichte opdrachten en
de virtuele onderneming scoren hoog.
De commissie heeft uit de gesprekken geen problemen ervaren op het vlak van studiebelemmerende factoren.
Het eigen curriculum voor elke afstudeerrichtingen, waarbij de opleidingsonderdelen specifiek worden ingevuld
naargelang de afstudeerrichting, ervaren de studenten als positief.
De jaarindeling in drie trimesters met afgesloten partims en examens na elk afgesloten onderdeel, verhoogt de
studeerbaarheid van het programma.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om een gesprek met de studenten te organiseren over hun perceptie van de
studielast, om te komen tot een evenwichtige spreiding van de studielast over de drie studiejaren.
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 647

Facet 2.6: Afstemming tussen vormgeving en inhoud
Beoordelingscriteria:
- Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen;
- de werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding stelt praktijkgerichtheid en groeiende zelfwerkzaamheid centraal. Het didactische concept laat een
student zien die in het eerste jaar nog stevig bij de hand genomen en geleidelijk aan losgelaten wordt, zodat hij bij
het behalen van zijn diploma volledig op eigen benen kan staan en de competenties van een beginnend
beroepsbeoefenaar onder de knie heeft.
Bij de keuze van de werkvormen en leermiddelen worden nieuwe vormen en middelen geïntroduceerd, die de
praktijkgerichtheid en de zelfwerkzaamheid bevorderen.
De werkvormen die de opleiding hanteert, weerspiegelen die visie: interactieve hoorcolleges, vraaggesprekken,
zelfstudie, rollenspel, presentaties, groepswerk…
Binnen de contacturen maakt men een onderscheid tussen kennisoverdracht en begeleide kennisverwerving. Bij
de vormgeving van het nieuwe curriculum stelde de dienst Onderwijs en Onderzoek voorop om twee derde van
het aantal contacturen aan begeleide kennisverwerking te besteden. Vooral bij de talen en de
opleidingsonderdelen van het derde jaar wordt dit gerealiseerd. Voor de ondersteunende vakken ligt dit iets lager.
Dit vangt men op binnen de virtuele onderneming, waaraan de ondersteunende vakken stelselmatig gelinkt
worden en waar begeleide kennisverwerking door middel van het bijsturen en coachen van de studenten gebeurt.
Wat de leermiddelen betreft, gebruikt men een mix van handboeken, oefenboeken en cursussen. Wat de inhoud
betreft, verwijzen we naar facet 2.2. Wat de lay-out betreft, is de commissie van mening dat er een screening
moet gebeuren. Sommige cursussen bevatten verouderde informatie. De opleiding – zeker een opleiding Office
management – zou taalfouten in de cursussen moeten vermijden.
Een screening van het leermateriaal door externen uit het beroepenveld gebeurt niet. Volgens de lectoren die de
commissie gesproken heeft, is er onderling informeel overleg om de cursussen op elkaar af te stemmen.
Wat de elektronische leeromgeving Blackboard betreft, wordt die voorlopig nog beperkt toegepast.
In de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken gebruikt men Blackboard niet. In de afstudeerrichting
Management assistant gebruikt men het sporadisch voor oefeningen of proefexamens.
Nochtans is Blackboard een ideaal middel om de zelfwerkzaamheid te stimuleren. Studenten die de commissie
gesproken heeft, vinden dat er voldoende mogelijkheden zijn om zelfstandig te werken. Door de kleine groepen is
het contact met de lectoren erg direct. Studenten kunnen steeds extra oefeningen of zelfs proefexamens tijdens
de lessen met de lectoren afspreken. De studenten verkiezen het persoonlijke contact. De lectoren die de
commissie gesproken heeft, bevestigen dit.
De lectoren die de commissie gesproken heeft, staan positief tegenover de nieuwe onderwijsvormen. Vooral de
lectoren van de virtuele onderneming zijn overtuigd van de meerwaarde van deze onderwijsvorm, en zoeken naar
mogelijkheden om meer ondersteunende vakken aan de onderneming te linken.
Studenten krijgen uitgebreide informatie over de onderwijsvormen en leermiddelen via de opleidingsgids.
648 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

De opleiding heeft een eerste bevraging georganiseerd over de opleidingsonderdelen in 2002-2003. Per
opleidingsonderdeel vroeg men het oordeel van de studenten over hoorcolleges, werkzittingen, studiemateriaal
en examens. Aan de hand van vooraf opgestelde grensscores ging men na of er overschrijdingen voorkwamen..
Onderdelen met een overschrijding werden dieper, diagnostisch bevraagd.
Aanbevelingen ter verbetering:
- Een meer intensief gebruik van het elektronisch leerplatform is aangewezen.
- Sommige leermaterialen moeten aangepast worden (actualiseren, taalfouten verbeteren, uniforme
vormgeving.
Facet 2.7
Beoordeling en toetsing
Beoordelingscriteria:
- Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat en voor studenten inzichtelijk getoetst of de
studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding gebruikt een mix van mondelinge en schriftelijke examens om na te gaan in hoeverre de studenten
in staat zijn de opgedane kennis te reproduceren en toe te passen.
Door het verschuiven van de focus naar meer competentiegericht leren, vermindert het aandeel van de
bestaande examenvormen ten voordele van permanente evaluatie. Dat geldt vooral voor de taalvakken, het
onderdeel virtuele onderneming en de opleidingsonderdelen van het derde jaar.
Peer-assessment en zelfevaluatie komen in beperkte mate aan bod. De opleiding is wel voorstander om deze
evaluatievormen mee op te nemen in het programma, maar de studenten zijn hiervan geen voorstander. Bij de
afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken liggen deze evaluatievormen iets gemakkelijker dan bij de
afstudeerrichting Management assistant. Het feit dat de studenten weerstand bieden, mag geen reden zijn om de
studenten hiermee niet vertrouwd te maken.
Het eindwerk wordt mondeling verdedigd in een vreemde taal die tot het curriculum behoort. De stagementor
wordt hierop uitgenodigd. Het schriftelijk gedeelte staat op 60 % van het eindcijfer, de mondelinge presentatie op
40 %. De stagementor – indien aanwezig – kan enkel punten geven op de presentatie.
De kwaliteitsbewaking van het toetsbeleid wordt centraal aangestuurd. Er zijn acties genomen op verschillende
niveaus:
- op het vlak van organisatie: invoeren van het trimestersysteem;
- op het vlak van vorming: vormingsactiviteiten met gastsprekers om de lectoren te ondersteunen in het
ontwikkelen van competentiegerichte opleidingsvormen en overeenstemmende assessments;
- op het vlak van ondersteuning: handleiding ontwikkeld rond innovatieve werkvormen en assessments.
De opleiding werkt aan een systeem dat beschikbaar zal zijn op het curriculumbeheersysteem en dat toelaat om
de beoordelingscriteria rechtstreeks uit de competenties af te leiden.
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 649

De commissie heeft de examenvragen ingekeken en is van mening dat deze overeenstemmen met het niveau
van een PBA en op een adequate manier nagaan of de studenten de vooropgestelde opleidingsdoelstellingen
realiseren.
Het examenrooster wordt centraal opgesteld en daarna voorgelegd aan de studenten. Met hun opmerkingen
wordt rekening gehouden, voor zover deze haalbaar zijn. De studenten die de commissie sprak, hebben de
indruk dat er echter niet veel alternatieven zijn, wat de betrokken verantwoordelijke ook bevestigt. Doordat een
aantal lectoren lesgeeft in verschillende opleidingen of een bijberoep heeft, is er niet veel flexibiliteit mogelijk.
In het eerste studiejaar zijn er twee examenweken na elk trimester, in het tweede jaar respectievelijk 2 en 4
weken na het eerste en tweede semester. Het derde jaar telt 5 examenweken, gevolgd door de stage. Door deze
planning spreidt men de examens van de drie studiejaren. Niet alle studenten die de commissie gesproken heeft,
waren voorstander van deze spreiding.
Het examenreglement en de wijze van examineren staat duidelijk uiteengezet in de studiegids, waardoor de
studenten weten wat van hen verwacht wordt. Bovendien bespreekt iedere lector zijn evaluatiewijze met de
studenten. Sommige lectoren (onder andere van economie en boekhouden) nemen proefexamens af tijdens het
eerste trimester. Proefexamens op Blackboard zijn niet beschikbaar.
Na de eerste examenperiode organiseert het departement een terugkomdag waarop de studenten hun examen
kunnen inkijken en bespreken met de betrokken lector.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 2.8
Masterproef
Niet van toepassing.
650 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

Facet 2.9
Toelatingsvoorwaarden
Beoordelingscriteria:
Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten bachelor:
- diploma secundair onderwijs, diploma van het hoger onderwijs van het korte type met volledig leerplan,
diploma van het hoger onderwijs voor sociale promotie, of een diploma of getuigschrift dat bij of krachtens
een wet, decreet, Europese richtlijn of een andere internationale overeenkomst als gelijkwaardig wordt
erkend;
- door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden voor personen die niet aan bovengenoemde voorwaarden
voldoen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Het merendeel van de studenten heeft een ASO-opleiding (61 %). Het aantal studenten met een KSO of BSO
opleiding is minimaal. Het aandeel van de ASO-studenten is groter in de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en
tolken dan in de afstudeerrichting Management assistant. De laatste jaren is er een stijging van het aantal ASOstudenten
in de opleiding.
De startcompetenties zijn vermeld in de studiegids en stemmen overeen met de eindtermen van het secundair
onderwijs. De studenten die de commissie gesproken heeft, bevestigen dat de overgang van het SO naar het
hoger onderwijs vlot verloopt. Vooral het werken met kleine groepen maakt dat de aansluiting gemakkelijker
verloopt.
Voor recht, economie en boekhouden is geen voorkennis vereist. Voor deze opleidingsonderdelen worden op
departementaal vlak vakantiecursussen georganiseerd. Omdat gebleken is dat niet alle studenten Duits in het SO
hebben gevolgd, wordt ook voor Duits een vakantiecursus georganiseerd.
De studenten die de commissie gesproken heeft, zijn positief over de vakantiecursussen. Zij bevestigen dat de
opleiding de studenten actief aanmoedigt om de vakantiecursussen te volgen.
Voor de talen organiseert de opleiding instaptesten bij de start van het academiejaar. Deze testen zijn bedoeld
om het niveau te bepalen van elke student.
De opleiding geeft geen vrijstellingen in functie van de vooropleiding van de studenten in het secundair onderwijs.
Door de kleine groepen is er wel differentiatie mogelijk, maar dat hangt af van de lector. De opleiding biedt geen
verdieping of verruiming aan.
De opleiding heeft een volledig EVC/EVK-beleid uitgewerkt. Studenten kunnen vrijstellingen verkrijgen. De
procedure wordt begeleid door de dienst OO, in samenwerking met de opleiding.
In het kader van de flexibilisering wordt het programma ook in twee deeltijdse trajecten aangeboden.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 651

Oordeel over onderwerp 2: Programma - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 2.1 Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma: voldoende
- Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma: voldoende
- Facet 2.3 Samenhang van het programma: voldoende
- Facet 2.4 Studieomvang: OK
- Facet 2.5 Studielast: voldoende
- Facet 2.6 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: voldoende
- Facet 2.7 Beoordeling en toetsing: voldoende
Facet 2.8 Masterproef:
niet van toepassing
- Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden: voldoende
is de commissie van mening dat het opleidingsprogramma van alle afstudeerrichtingen aan de basiskwaliteit
voldoet. De opleidingsdoelstellingen werden adequaat vertaald in het programma. Het talenpakket bevindt zich op
een hoog niveau, zowel op inhoudelijk als op communicatief vlak. De samenhang is goed. De stage is een
meerwaarde voor de opleiding. De voorbereiding en opvolging zijn functioneel uitgebouwd. Er wordt veel
aandacht besteed aan de toetsing en beoordeling, zowel naar inplanning als naar vorm en inhoud. Het oordeel
van de commissie over het onderwerp programma is daarom positief.
652 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

Onderwerp 3
Personeel
Facet 3.1
Kwaliteit personeel
Beoordelingscriteria:
- Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het
programma.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Aan de hand van de personeelslijst besluit de commissie dat de opleiding beschikt over gekwalificeerd personeel,
dat deskundig is in zijn vakgebied en voldoende onderwijskundige ervaring heeft.
Het personeel is gemotiveerd voor bijscholing en krijgt hiervoor de nodige ruimte. Een gericht en formeel
professionaliseringsplan bestaat niet.
Vanuit de hogeschool bestaat er een aanbod aan didactische vorming. De nadruk ligt momenteel vooral op het
vlak van competentiegerichte onderwijsvormen en overeenstemmende evaluatievormen.
In het kader van LIMBOP biedt men elk jaar een aantal cursussen rond management en didactiek aan.
Alle personeelsleden met een onderwijsopdracht binnen de opleiding zijn lid van de opleidingsraad. De
Opleidingsraad staat in voor de bewaking van het curriculum (stages, eindwerken, studiebegeleiding,
kwaliteitszorg, innovatie, navorming...). Daarnaast vervult het de rol van overlegorgaan binnen de opleiding. De
personeelsleden die de commissie gesproken heeft, bevestigen de stimulerende invloed die uitgaat van de
Opleidingsraad. De Opleidingsraad wordt voorgezeten door het opleidingshoofd. Het opleidingshoofd heeft als
taak de coördinatie, motivatie en aansturing van het OP, en wordt voor advies betrokken bij de evaluatie van het
OP.
Het personeelsbeleid is centraal vastgelegd. Er zijn procedures voor aanwerving, benoeming, bevordering en
evaluatie.
De selectie van nieuwe personeelsleden gebeurt door het departement. De aanstelling moet bekrachtigd worden
door het bestuurscollege.
Bij nieuwe personeelsleden besteedt men vooral aandacht aan de didactische competenties. In de mate van het
mogelijke zoekt men kandidaten die ervaring hebben in het betrokken werkveld.
Elk personeelslid moet een portfolio aanleggen bij zijn indiensttreding. In deze portfolio worden relevante
gegevens met betrekking tot zijn opdracht vermeld, onder meer de omschrijving van de onderwijstaak, andere
activiteiten buiten de onderwijstaak, beschrijving cursusmateriaal, vakspecifieke studiebegeleiding, acties rond
onderwijsverbetering, bijdrage aan het totaalconcept van de opleiding en aandachtspunten voor de toekomst. De
portfolio vormt de basis voor de vastlegging van het functieprofiel van een personeelslid. Een functieprofiel kan in
een latere fase verdiept of verbreed worden.
De portfolio vormt de basis van de evaluatieprocedure, die drie jaren omvat. Tussentijds zijn er functioneringsgesprekken
(minimaal één keer per academiejaar).
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 653

Er is geen formele coaching voorzien voor nieuwe personeelsleden. Het opleidingshoofd fungeert als
aansprekingspunt. Verder kan het nieuwe personeelslid een beroep doen op collega's met gelijkaardige
opdrachten binnen de opleiding. Het feit dat het OP een kleine, hechte groep vormt, maakt dat de inburgering vlot
verloopt. De commissie hoorde hierover geen problemen.
Er is nog geen tevredenheidsmeting gebeurd bij het personeel. Wel hield men een bevraging bij studenten en
lectoren over de onderwijsvernieuwing na afloop van het eerste bachelorjaar Office management, waarbij de
lectoren de kritische factoren konden aangeven. In de mate van het mogelijke werd hieraan verholpen.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Facet 3.2
Eisen professionele gerichtheid
Beoordelingscriterium:
- De opleiding sluit aan bij de volgende criteria voor de inzet van personeel van een professioneel gerichte
opleiding: het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt
tussen de opleiding en de beroeps- of kunstpraktijk.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding beschikt over 4 hoofdlectoren, 10 lectoren en 2 praktijklectoren.
Het overgrote deel van de lectoren heeft een voltijdse carrière in het onderwijs. 1 persoon combineert zijn
onderwijsopdracht met een beroepsloopbaan. 6 personen hebben een beroepservaring.
De beroepservaring ligt vooral op het vlak van de talen en in mindere mate op het vlak van de algemene vakken
(recht en economie). De specificiteit van het beroep Management assistant zou duidelijker kunnen
vertegenwoordigd worden binnen het lectorenkorps.
De commissie is van mening dat over het algemeen het lectorenkorps voldoende competenties heeft om het
curriculum te kunnen invullen.
Vooral de taallectoren onderhouden de link met de beroepspraktijk, via activiteiten in bijberoep die gerelateerd
zijn aan de opdracht binnen de opleiding. Het betreft voornamelijk vertaalwerk en taalcursussen. De opleiding
heeft geen afradend beleid wat cumul betreft. Het uitgangspunt is de relevantie voor het onderwijs.
Het personeel beseft de noodzaak om de evoluties in het werkveld op te volgen. Via de contacten met
beroepsverenigingen, studiedagen, stagebezoeken en bijscholingen, blijven zij op de hoogte van de actuele
noden in het werkveld. De opleiding heeft geen gastlectoren maar nodigt geregeld gastsprekers uit die de praktijk
van de beroepen management assistant en zakelijk vertaler/tolk toelichten. Ook deze contacten vormen een bron
van informatie voor de lectoren om het curriculum actueel te houden.
De opleiding vindt het belangrijk te investeren in de ontwikkeling van alle personeelsleden.. De vakinhoudelijke
vorming heeft als doel de kwaliteit en de kennis van het personeel actueel te houden en te vergroten. De
654 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

vakinhoudelijke vorming is meestal te specifiek om intern aan te bieden. Hiervoor doet men een beroep op
externe cursussen en studiedagen.
De deelname aan projecten van maatschappelijke dienstverlening is eerder beperkt. De lopende projecten zijn
het resultaat van individuele contacten van lectoren. Het lectorenkorps onderhoudt internationale contacten in het
kader van de buitenlandse stages. De stagebezoeken grijpt men aan om contacten te leggen met buitenlandse
instellingen; in het kader van eventuele uitwisselingsprojecten. De internationale lectorenmobiliteit is eerder
beperkt.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om werk maken van lectorenmobiliteit, om zodoende vlotter studenten te overtuigen
van het belang van internationalisering binnen een Europees kader.
Facet 3.3
Kwantiteit personeel
Beoordelingscriterium:
- Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding beschikt over 16 personeelsleden, wat overeenkomt met 7,29 VTE. Drie personen zijn voltijds aan
de opleiding verbonden. De student-lectorratio bedraagt 11,14.
De opleiding Office management is een relatief kleine opleiding met een 85-tal studenten. De verdeling van de
financiële werkingsmiddelen die decretaal op 1 ligt, bedraagt voor het departement 1,2.
De opleiding Office management geniet van de solidariteit binnen de hogeschool. Het lectorenkorps heeft een
gezonde leeftijdspiramide.
De verdeling van het personeel gebeurt momenteel op basis van een centraal vastgelegd allocatiemodel, dat
steunt op de onderwijsgebonden taken. Onder invloed van de BAMA-structuur en het hierbij gewijzigde
onderwijsconcept werd een nieuw allocatiemodel opgesteld, dat naast onderwijstaken ook rekening houdt met de
ondersteunende – door de opleiding benoemd als logistieke – taken (kwaliteitzorg, onderwijsinnovatie,
internationalisering...).
Personeelsleden worden in eerste instantie over departementen verdeeld. De departementen zelf beslissen
autonoom over de verdeling binnen de opleidingen.
Volgens het OP zijn er voldoende personeelsleden om het onderwijs naar behoren uit te voeren. De commissie
onderschrijft dit.
De personeelsleden die de commissie gesproken heeft, signaleren allemaal een graduele verhoging van de
werkdruk. De reden ligt in de combinatie van de onderwijstaken en de vernieuwing van het curriculum. De
competentiegerichte aanpak en de permanente evaluatie zorgen eveneens voor een bijkomende werkdruk.
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 655

Het ATP wordt toegewezen aan de departementen en wordt ingezet naargelang de noodzaak voor de
verschillende opleidingen. Ook op dit vlak heeft de commissie geen problemen ervaren.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 3: Personeel - voldoende
Op basis van de oordelen over:
- Facet 3.1 Kwaliteit personeel: voldoende
- Facet 3.2 Eisen professionele/academische gerichtheid: voldoende
- Facet 3.3 Kwantiteit personeel: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit binnen het personeelskader aanwezig is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. De opleiding beschikt over een geëngageerd en gemotiveerd lectorenkorps met een goede
groepsgeest, dat het programma adequaat kan invullen. Het aantal lectoren met praktijkervaring is relatief groot
te noemen. Er is aandacht voor de pedagogische en didactische vorming van de lectoren. De onderwijsportfolio
voor de lectoren is een sterk punt. Het oordeel van de commissie over het onderwerp personeel is daarom
positief.
656 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

Onderwerp 4
Voorzieningen
Facet 4.1
Materiële voorzieningen
Beoordelingscriterium:
- De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding is sinds het academiejaar 1997-1998 gevestigd in een ouder gebouw aan de Vildersstraat in
Hasselt. In 2001 werd een nieuwbouw gerealiseerd die via een lichtstraat met het oorspronkelijke gebouw
verbonden is. Sinds 2003 wordt het oorspronkelijke gebouw stelselmatig gerenoveerd.
De opleiding beschikt over voldoende klaslokalen, uitgerust met didactisch materiaal. Daarnaast beschikt de
opleiding over een talenpracticum en een ‘conversation room’. Het talenpracticum wordt volgens de studenten die
de commissie gesproken heeft, actief benut. De conversation room wordt vooral door studenten Zakelijk vertalen
en tolken gebruikt voor seminarieopdrachten vertalen en tolken.
Voor de informaticalessen beschikt de opleiding over een pc-lokaal met 20 pc’s.
Voor Blackboard- en internettoepassingen kan de opleiding terecht in het ‘e-learning’-lokaal.
Voor de virtuele onderneming is een apart lokaal voorzien, dat over de nodige didactische apparatuur beschikt.
De bibliotheek is een campusbibliotheek, die verschillende opleidingen en departementen bedient. De commissie
vond de collectie boeken eerder verouderd; er was ook weinig specifiek materiaal voor de afstudeerrichting
Management assistant. Het tijdschriften- en krantenbestand daarentegen vond de commissie voldoende.
De studenten krijgen een introductie in de werking van de bibliotheek. Via het internet kunnen de studenten
diverse catalogi raadplegen. Ontleningen zijn mogelijk via internet, maar niet alle studenten die de commissie
gesproken heeft, zijn hiervan op de hoogte.
Naast de bibliotheek kan de opleiding ook terecht in het taleneiland, waar leer- en didactisch materiaal, specifiek
voor de talen, beschikbaar is. De commissie vindt dit een goed initiatief om de informatie over de talen te
groeperen, maar vindt de uitrusting te beperkt en te verouderd om dit ‘eiland’ te laten functioneren als
informatiecentrum voor lectoren en studenten. Ze adviseert de opleiding om dit te upgraden.
Blackboard wordt gebruikt als communicatiekanaal tussen studenten onderling en tussen studenten en lectoren.
Studenten vinden er informatie over de cursussen maar ook opdrachten en elektronische testen. Iedere student
heeft een logincode. Het aantal lectoren dat voor de cursussen actief gebruik maken van Blackboard, is eerder
beperkt.
Studenten kunnen voor hun opdrachten terecht in een informaticalokaal (met 27 pc’s) en in het ‘e-learning’-lokaal.
De andere technische lokalen zijn niet vrij toegankelijk voor de studenten. De pc’s van de bibliotheek zijn enkel
geschikt voor bibliotheekopzoekingen.
De studenten die de commissie gesproken heeft, vinden de pc-uitrusting eerder beperkt. Bovendien staat niet op
elke pc dezelfde software(versie), wat een nadeel kan zijn voor het afwerken van opdrachten. De studenten
Zakelijk vertalen en tolken vinden het aantal vertaalcomputers te beperkt.
De lectorenlokalen zijn gemeenschappelijk voor de drie departementen van de campus. Deze zijn recent
gerenoveerd en vormen up-to-date werkruimtes.
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 657

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt aandacht voor het infrastructureel aspect en het werkcomfort (e-learning-lokaal,
bibliotheek, aantal pc’s en vaste beamers, opvolgingssysteem bij kleine gebreken…)
- Intensifiëren van het gebruik van het elektronisch leerplatform is aangewezen.
- De commissie adviseert om de collectie van de bibliotheek voor wat de afstudeerrichting Management
assistant betreft, te actualiseren.
Facet 4.2
Studiebegeleiding
Beoordelingscriteria:
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de
studievoortgang.
- De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten.
Oordeel van de visitatiecommissie: goed
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De opleiding informeert toekomstige studenten via SID-in’s, twee infodagen en een infomarkt voor late beslissers.
Tijdens de infodagen en de infomarkt krijgen de toekomstige studenten informatie over de opleiding en kunnen ze
alle handboeken en cursussen inkijken. Er is tevens een rondleiding voorzien, waarbij studenten uit het tweede
en derde jaar van de opleiding aanwezig zijn. Op vraag van secundaire scholen geeft de opleiding ook
infosessies ter plekke. De centrale dienst schrijft alle eindejaarsleerlingen aan.
Voor de eerstejaarsstudenten organiseert men enkele dagen voor de start van het academiejaar een
introductiedag. De studiegids wordt toegelicht en studenten krijgen de kans om met de lectoren, medestudenten,
hogeschooldiensten enzovoort kennis te maken.
Aan studenten met een beperkte voorkennis aan Duits, economie of boekhouden biedt men vakantiecursussen
aan.
De studenten die de commissie gesproken heeft, zijn goed op de hoogte van de informatie die in de studiegids te
vinden is. Ze vinden het een bruikbaar instrument. De studenten bevestigen dat de meeste lectoren een
toelichting geven over hun opleidingsonderdeel bij de start van de lessen.
Ook het OER is duidelijk en overzichtelijk.
Elke eerstejaarsstudent wordt bij de start van het academiejaar uitgenodigd voor een individueel gesprek met het
opleidingshoofd, en er wordt een studiefiche opgemaakt. Tijdens dit gesprek peilt het opleidingshoofd naar de
motivatie van de student en naar zijn studiemethode. Eventueel wordt verwezen naar de groepssessies over
studiemethodiek en – sinds dit academiejaar – faalangst en uitstelgedrag.
Na de eerste examenperiode wordt iedere student uitgenodigd voor een vervolggesprek. Indien nodig wordt
vakspecifieke studiebegeleiding geadviseerd, of verwijst men naar de algemene studiebegeleiding. Het
opleidingshoofd gaat na of het advies gevolgd wordt en volgt de studenten met minder goede resultaten ook
verder op in het tweede jaar.
Voor de vakspecifieke studiebegeleiding kan de student bij de betrokken lectoren terecht voor extra uitleg, extra
oefeningen of tips rond het studeren van het opleidingsonderdeel.
658 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

Een psychologe is belast met de algemene studiebegeleiding. De studenten kunnen bij haar terecht voor alle
sociale, relationele, emotionele of fysieke problemen die een invloed hebben op de studie en een specifieke en
individuele benadering vragen. Indien nodig verwijst men door naar instanties buiten de hogeschool.
Het effect van de studiebegeleiding op de slaagcijfers wordt niet opgevolgd. Doordat de eerstelijnszorg door het
opleidingshoofd wordt opgenomen, kan ze de effecten inschatten, zonder dat er effectief een meting gebeurt.
De commissie waardeert het proactieve karakter van de studentenbegeleiding. De studenten die de commissie
gesproken heeft, zijn ook positief over de begeleiding. Zij ervaren de drempel tussen lectoren en studenten als
erg klein. Studenten bevestigen dat ze steeds terechtkunnen bij de lectoren en het opleidingshoofd.
De opleiding beschikt ook over een ombudsdienst, die het hele jaar door bereikbaar is via e-mail of telefoon. De
ombudsdienst heeft nog geen vaste spreekuren op de campus, wat misschien de reden is waarom de studenten
de dienst niet kennen.
Onderzoek naar de ‘afhakers’ gebeurt door de centrale diensten, maar op het ogenblik van de visitatie waren er
nog geen resultaten bekend.
Binnen STUVOX – de sociale voorzieningen van de hogeschool – kan de student een beroep doen op een
sociale dienst voor psychosociale problemen. STUVOX heeft een aanbod van groepssessies over faalangst. De
dienst werkt een aanbod uit voor assertiviteitstraining, in samenwerking met de associatie. Voor individuele
problemen wordt een therapeutisch aanbod uitgewerkt met externen.
Studenten kunnen bij STUVOX terecht voor financiële steun. STUVOX leent ook laptops uit.
STUVOX heeft spreekuren op de campus en is steeds telefonisch bereikbaar.
Aanbevelingen ter verbetering:
/
Oordeel over onderwerp 4: Voorzieningen - voldoende
Op basis van het oordeel van:
- Facet 4.1 Materiële voorzieningen: voldoende
- Facet 4.2 Studiebegeleiding: goed
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit op het vlak van de voorzieningen voor alle afstudeerrichtingen
voldoende is. De infrastructuur is recent gerenoveerd en aangepast voor hoger onderwijs. De zorgzame
teamgestuurde (algemene en vakspecifieke) begeleiding van studenten is sterk. Studenten waarderen de lage
drempel tussen studenten en lectoren. Er is aandacht voor studenten met problemen en probleemoplossend
werken. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom positief.
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 659

Onderwerp 5
Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1
Evaluatie resultaten
Beoordelingscriterium:
- De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Op hogeschoolniveau werd een goed gestructureerd kwaliteitszorgsysteem uitgebouwd. De kwaliteitszorg is
gebaseerd op de PDCA-cyclus.
De hogeschool stelde een kwaliteitshandboek onderwijs op met procedures in de volgende domeinen:
- onderwijs algemeen
- opleidingsprogramma’s en werkvormen
- cursusmateriaal en didactisch materiaal
- doceren en examineren
- begeleiding van studenten en studievordering
- werving en monitoring
- studentenvoorzieningen
- internationalisering
- onderzoek
In het kader van de verbeteringsdynamiek legde men procedures vast die bepalen hoe een opleiding kan komen
tot zelfevaluatie, gevolgd door het formuleren van verbeterdoelen, afgewisseld met meetmomenten volgens
vooraf bepaalde criteria. Ter ondersteuning van het zelfevaluatieproces is het formulier ‘Portfolio van de opleiding’
ontwikkeld, waarin kernprocessen en prestatie-indicatoren worden geïdentificeerd.
Er bestaat een systeem van bevraging van studenten, afgestudeerden en het werkveld.
De evaluatie van individuele lesgevers gaat uit van een zelfevaluatie, ondersteund door een onderwijsportfolio,
met dezelfde kernprocessen als voor de opleidingen.
Om te komen tot verbeterplannen werkte men het systeem van ‘positiebepaling’ uit, waarbij op een
gestructureerde manier rekening gehouden wordt met alle leden van de opleidingsraad.
De commissie stelt vast dat de opleiding aandacht heeft voor kwaliteitszorg. Binnen de opleiding is een
kwaliteitscoördinator aangesteld met een taakopdracht van 10 %. De opleiding stelt werkgroepen samen die elk
een onderwerp van de zelfevaluatie uitvoeren. Op deze manier probeert de opleiding iedereen bij de
kwaliteitszorg te betrekken.
Binnen de opleiding zijn de volgende bevragingen uitgevoerd:
- studentenbevraging opleidingsonderdelen, waarbij per opleidingsonderdeel de volgende elementen worden
bevraagd: hoorcollege, werkzitting, studiemateriaal en examen;
- studentenbevraging organisatorische onderwijsaspecten;
- studietijdmeting;
- bevraging afgestudeerden in 2002-2003;
- bevraging werkveld naar aanleiding van de opstart van de afstudeerrichting Zakelijk vertalen en tolken;
- positiebepaling in 2002;
660 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

- jaarlijkse bevraging van de stagementoren over de kennis, vaardigheden en attitudes van de studenten via
de evaluatiebundel stage.
Er worden vooraf grensscores bepaald. Bij overschrijding van de grensscores gaat men dieper onderzoeken.
Voor de bevragingen vult men de centraal opgestelde vragenlijsten aan met opleidingsgebonden aspecten,
bijvoorbeeld bij de bevraging van het werkveld.
De opleiding heeft zich tot hiertoe bij de bevraging van het werkveld vooral toegespitst op de stagebedrijven,
omwille van de grote respons.
Aanbevelingen ter verbetering:
- Het volstaat volgens de commissie niet om een kwaliteitsbeleid op hogeschoolniveau te hebben. Het
kwaliteitsdenken op opleidingsniveau verdient een grotere zichtbaarheid. De commissie vraagt om de rol van
de lokale kwaliteitscel op opleidingsniveau te valoriseren.
Facet 5.2
Maatregelen tot verbetering
Beoordelingscriterium:
- De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen tot de
realisatie van de streefdoelen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Volgens het kwaliteitszorgsysteem werkt men aan de hand van een positiebepaling een verbeterplan voor de
opleiding uit. De planning loopt van 1 tot 3 jaar.
In de opleiding Office management werd in 2002 een positiebepaling uitgevoerd, die leidde tot een jaarproject en
een driejarenplan.
De commissie werd uitvoerig ingelicht over het jaarproject en het driejarenplan. Zij heeft vastgesteld dat de
verbeteracties voortvloeien uit de resultaten van de diverse bevragingen. Alle verbeteracties uit het jaarproject
zijn uitgevoerd. De verbeteracties uit het driejarenplan zijn uitgevoerd of in uitvoering.
In de volgende cyclus van bevragingen moet duidelijk worden in hoeverre de acties concrete verbeteringen
opgeleverd hebben en of er eventuele correctieve acties nodig zijn.
De commissie is positief over de al uitgevoerde projecten, maar de opvolging zou meer gestructureerd kunnen
worden.
Aanbevelingen ter verbetering:
- Bij het opstellen van het jaarproject en het driejarenplan is het aangewezen om niet enkel een timing voorop
te stellen maar ook verantwoordelijken aan te duiden voor de opvolging.
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 661

Facet 5.3
Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Beoordelingscriterium:
- Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de
opleiding actief betrokken.
Oordeel van de visitatiecommissie: onvoldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
De studenten worden betrokken bij de kwaliteitszorg via de diverse bevragingen.
De studenten die de commissie gesproken heeft, zijn van mening dat ze voldoende kansen hebben om hun
mening te uiten. Zij bevestigen dat het opleidingshoofd en de lectoren openstaan voor de mening van de
studenten en een actieve inbreng van de studenten stimuleren. De lage drempel tussen studenten en lectoren
draagt bij tot de betrokkenheid van de studenten.
De studenten zijn decretaal vertegenwoordigd in de departementale raad. Binnen het departement is een
studentenraad ingesteld. De studenten die de commissie gesproken heeft, geven aan niet veel contact te hebben
met de studentenvertegenwoordiger. Door de lage drempel tussen lectoren en studenten is er minder nood aan
formele organen.
Recent werd er een studentenraad Office management opgericht, waarin de klasverantwoordelijken zetelen en
die regelmatig vergadert met de verantwoordelijke KZ van de opleiding. De commissie apprecieert dit initiatief.
De afgestudeerden die de commissie gesproken heeft, waren betrokken in de bevraging van 2002-2003, maar ze
hebben geen feedback gekregen. Alle gesprekspartners bevestigen het belang van hun mening over de kwaliteit
van de opleiding en zijn bereid om daaraan mee te werken. Voor de opleiding ligt hier een kans om de
afgestudeerden meer te betrekken bij de opleiding.
Een gestructureerde alumniwerking bestaat niet. De opleiding organiseert wel tweejaarlijks een activiteit met een
inhoudelijk thema.
Het beroepenveld wordt betrokken bij de opleiding via de jaarlijkse bevragingen bij de stagementoren.
Bevragingen bij het afnemende werkveld gebeuren – volgens de opleiding – niet door een gebrek aan
belangstelling van het werkveld. De curriculumraad waarvan sprake is in het zelfevaluatierapport, is nog niet
opgericht.
Het personeel met een onderwijsopdracht vormt de opleidingsraad. De opleidingsraad doet een positiebepaling in
het kader van de interne kwaliteitszorg, wat resulteert in verbeterplannen op 1 en op 3 jaar. De opvolging van de
verbeterplannen wordt besproken in de opleidingsraad. De resultaten van de diverse bevragingen worden
eveneens op de opleidingsraad besproken. De commissie constateert een matige betrokkenheid vanuit het
lectorenkorps voor de kwaliteitszorg. Het feit dat cursussen niet aan een interne lezing onderworpen worden
bevestigt dit.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie vraagt om er dringend werk van te maken het werkveld en de alumni te betrekken bij de
kwaliteitszorg van de opleiding, en hiervoor gebruik te maken van de bereidheid van de afgestudeerden.
662 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

- De commissie suggereert om te zoeken naar sturende en dragende krachten binnen het lectorenkorps om de
kwaliteitszorg uit te bouwen.
- De commissie adviseert om de opleiding meer te betrekken bij interne kwaliteitszorg vanuit de hogeschool en
het departement.
Oordeel over onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg - voldoende
Op basis van het oordeel over:
- Facet 5.1 Evaluatie resultaten: voldoende
- Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering: voldoende
- Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld: onvoldoende
stelt de commissie dat de opleiding voor dit onderwerp toch voldoet aan de basiskwaliteit. De commissie is van
mening dat de opleiding aandacht heeft voor kwaliteitszorg en openstaat voor suggesties ter verbetering, zoals
ook door de beschikbare documenten aangetoond is. Volgens de commissie beschikt de opleiding over een
‘slapende reserve’ aan vertegenwoordigers van alumni en werkveld, die bereid zijn mee te werken aan de
kwaliteitszorg van de opleiding, wat ook bevestigd werd aan de hand van de gesprekken. De opleiding kan deze
reserve vrij snel omzetten in een actieve medewerking. De commissie maakt een positieve afweging, omdat zij
van oordeel is dat er voldoende potentieel aanwezig is om de vastgestelde tekortkomingen op korte termijn te
verhelpen. Het oordeel van de commissie is daarom positief.
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 663

Onderwerp 6
Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Beoordelingscriterium:
- De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde competenties qua niveau,
oriëntatie en domeinspecifieke eisen.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Aan de hand van de bevraging van de afgestudeerden toetst de opleiding in hoeverre de opleiding hen
voorbereidt op het beroepsleven. Uit de bevraging van 2002-2003 blijkt dat 80 % van de respondenten de
opleiding een goede voorbereiding op de praktijk vindt en dat 72 % tevreden is over de verhouding theoriepraktijk.
Een nieuwe bevraging bij de afgestudeerden is uitgevoerd, maar op het ogenblik van de visitatie zijn de resultaten
nog niet bekend.
De afgestudeerden die de commissie gesproken heeft, waren tevreden over de opleiding. Zij gaven als
pluspunten aan: de aandacht voor de talen (theoretische basis, keuzemogelijkheden tussen Spaans of Italiaans,
aandacht voor praktijk) en algemene vorming via de ondersteunende vakken (ICT, boekhouden, economie). De
communicatievaardigheden blijven ze een aandachtspunt vinden. Hieraan kan volgens hen nooit voldoende
aandacht aan besteed worden.
Uit de evaluatie van de stages door de stagementoren blijkt dat de studenten de nodige competenties hebben
verworven. Naast de inhoudelijke aspecten scoren de studenten ook goed op het vlak van attitudes die belangrijk
zijn in het beroepsleven, zoals stiptheid en nauwkeurigheid. De virtuele onderneming draagt hier zeker toe bij.
De vertegenwoordiging van het werkveld die de commissie gesproken heeft, was beperkt, wat de commissie
jammer vond.
De studenten worden voorbereid op de instap in het werkveld via het gastcollege rond sollicitatietraining, die een
medewerker van Secretary Plus jaarlijks geeft. Ook binnen het opleidingsonderdeel personality training wordt
aandacht besteed aan solliciteren.
De stage- en eindwerken die de commissie gelezen heeft, werden goed bevonden. De werken weerspiegelden
het niveau dat de opleiding nastreeft. De quoteringen werden eveneens adequaat bevonden.
Het aantal studenten dat naar het buitenland op stage gaat is eerder beperkt (6 in het academiejaar 2003-2004),
maar de cijfers zijn hoger als men de stageplaatsen in Brussel en Wallonië meerekent (waar een vreemde taal als
voertaal wordt gehanteerd).
De lectorenmobiliteit is beperkter. Volgens de lectoren zijn er niet zoveel mogelijkheden om in het buitenland les
te geven. Buitenlandse instellingen verkiezen ‘native speakers’. De opleiding heeft zich geen objectief gesteld
maar hoopt door de aanstelling van een coördinator Internationalisering met een taakopdracht van 10 % op
verbetering. In het kader van de bezoeken aan de buitenlandse stageplaatsen onderzoekt men de mogelijkheden
voor verdere samenwerking, uitwisseling of lectorenmobiliteit.
De hogeschool heeft aandacht voor de internationalisering. Er is een stimuleringsfonds om studenten en lectoren
die in aanmerking komen, financieel te ondersteunen.
664 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om werk te maken van de lectorenmobiliteit, om op die manier vlotter studenten te
overtuigen van het belang van internationalisering binnen een Europees kader.
Facet 6.2
Onderwijsrendement
Beoordelingscriteria:
- Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen.
- Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers.
Oordeel van de visitatiecommissie: voldoende
De commissie is tot haar oordeel gekomen op basis van de volgende vaststellingen en overwegingen:
Vlaanderen heeft geen traditie in het verzamelen van slaagcijfers per studiegebied en/of opleiding over de jaren
heen. Uit ervaring blijkt dat de globale slaagcijfers voor generatiestudenten op Vlaams niveau tussen de 45 en
50 % liggen. De evolutie over de jaren heen wordt niet opgevolgd, evenmin als de situatie per opleiding of
studiegebied. Daardoor kan de opleiding geen streefcijfers formuleren in vergelijking met relevante andere
opleidingen.
Het slaagpercentage van de eerstejaarsstudenten Office management is sinds 1998 licht stijgend. Voor het
academiejaar 2002-2003 ligt dit op 47,7 %. De gemiddelde studieduur ligt op 3,1 jaar en is vrij stabiel.
Het academiejaar 1999-2000 was een uitschieter met 75 % geslaagden in het eerste jaar. Een verklaring kan de
opleiding hiervoor niet geven. De opleiding wijst op het kleine aantal instromende studenten en de kwaliteit van
de instromers in dat jaar. Deze cijfers zijn uitzonderlijk en werden niet meer herhaald in de volgende jaren.
De stelselmatige verhoging van de slaagcijfers is een positieve evolutie. De opleiding ziet als redenen voor deze
verhoging de toename van de permanente evaluatie en de uitgebouwde studiebegeleiding.
De opleiding Office management volgt haar slaagcijfers op en vergelijkt deze met de slaagcijfers van de andere
opleidingen binnen het departement. De slaagcijfers van de opleiding Office management liggen iets boven het
gemiddelde van het departement. Streefcijfers zijn niet expliciet geformuleerd, maar impliciet wil de opleiding
maximale slaagkansen geven aan de instromende studenten.
De opleiding analyseert de redenen van het afhaken van studenten. De permanente evaluatie en de
studiebegeleiding zijn ingevoerd om het aantal afhakers te verminderen.
Aanbevelingen ter verbetering:
- De commissie adviseert om streefcijfers voor het onderwijsrendement te formuleren.
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 665

Oordeel over onderwerp 6: Resultaten - voldoende
Op basis van het oordeel over:
- Facet 6.1 Gerealiseerd niveau: voldoende
- Facet 6.2 Onderwijsrendement: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de resultaten voldoende is en dit voor alle
afstudeerrichtingen. Het werkveld apprecieert de kwaliteit van de opleiding. De stagewerken die de commissie
gelezen heeft, bevestigen het niveau van de afgestudeerden. De commissie beoordeelt dit onderwerp daarom
positief.
Globaal oordeel
De commissie waardeert de gestructureerde opbouw van de kwaliteitszorg, maar stelt zich vragen bij de
praktische uitwerking van de zelfevaluatie. De commissie vond de zelfevaluatie te algemeen, te weinig
gestructureerd, geen sterkte-zwakteanalyse. Het ontbreken van bladzijden en voetnoten bemoeilijkte de
voorbereiding van de visitatie. De commissie vraagt om in de toekomst hieraan meer aandacht te besteden.
De visitatiecommissie baseerde haar oordeel en motivering op de volgende bronnen:
- het zelfevaluatierapport van de opleiding en de bijhorende bijlagen,
- de gevoerde gesprekken met de betrokkenen,
- de documenten ter inzage bij het bezoek,
- de opgevraagde documenten,
- de reactie van de opleiding op het opleidingsrapport.
Op basis van de oordelen over:
- Onderwerp 1 Niveau en oriëntatie: voldoende
- Onderwerp 2 Programma: voldoende
- Onderwerp 3 Personeel: voldoende
- Onderwerp 4 Voorzieningen: voldoende
- Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg: voldoende
- Onderwerp 6 Resultaten: voldoende
is de commissie van mening dat de basiskwaliteit van de opleiding voor alle afstudeerrichtingen gewaarborgd is.
De commissie beoordeelt de opleiding daarom positief.
666 | o p l e i d i n g s r a p p o r t X I O S H o g e s c h o o l L i m b u r g

score facet score
onderwerp
Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding
Facet 1.1: Niveau en oriëntatie
Facet 1.2: Domeinspecifieke eisen
Onderwerp 2: Programma
Facet 2.1: Relatie doelstelling en inhoud
Facet 2.2: Eisen professionele en academische gerichtheid
Facet 2.3: Samenhang
Facet 2.4: Studieomvang
Facet 2.5: Studietijd
Facet 2.6: Afstemming vormgeving en inhoud
Facet 2.7: Beoordeling en toetsing
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
OK
voldoende
voldoende
voldoende
Facet 2.8: Masterproef niet van
toepassing
Facet 2.9: Toelatingsvoorwaarden
Onderwerp 3: Inzet van personeel
Facet 3.1: Kwaliteit personeel
Facet 3.2: Eisen professionele gerichtheid
Facet 3.3: Kwantiteit personeel
Onderwerp 4: Voorzieningen
Facet 4.1: Materiële voorzieningen
Facet 4.2: Studiebegeleiding
Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg
Facet 5.1: Evaluatie resultaten
Facet 5.2: Maatregelen tot verbetering
Facet 5.3: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld
Onderwerp 6: Resultaten
Facet 6.1: Gerealiseerd niveau
Facet 6.2: Onderwijsrendement
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
goed
voldoende
voldoende
onvoldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
voldoende
De oordelen in de tabel zijn van toepassing voor:
- Management assistant
- Zakelijk vertalen en tolken
1
Indien in de tabel één enkel oordeel staat vermeld dan geldt dit oordeel voor alle afstudeerrichtingen, locaties en varianten
die vermeld staan bij de betreffende opleiding. Ingeval een separate beoordeing is gegeven aan één of meer
afstudeerrichtingen, locatie en/of varianten dan is dit in de tabel opgenomen
opleidingsrapport XIOS Hogeschool Limburg | 667

668 | b i j l a g e n

Bijlagen
b i j l a g e n | 669

670 | b i j l a g e n

Bijlage 1
Curriculum vitae van de visitatieleden
Lore Aerts (1982) is derdejaarsstudent optie bedrijfsvertaler aan de Katholieke Hogeschool Leuven.
Roger Alen (1949) is vertaler Engels-Spaans en werkte sinds 1977 bij Siemens ATEA, aanvankelijk als vertaler
en sinds 1984 als hoofd van de vertaaldienst. Hij is vertrouwd met de opleiding via de
begeleiding van stagiaires en hij is jurylid bij eindwerken. Sinds 2004 is hij met brugpensioen.
Sharon Baert (1985) is laatstejaarsstudente office management aan de Hogeschool West-Vlaanderen.
Marie-Christine Beckers (1976) is licentiaat Germaanse filologie Engels/Nederlands en werkt sinds 1999 in het
onderwijs. Zij is docente Nederlands/Engels aan de Haut Ecole de la Ville de Liège.
Mark Block (1950) studeerde graduaat bedrijfseconomie en heeft een ruime ervaring in de banksector. Sinds
1987 is hij kantoordirecteur. Hij is bestuurder bij de KaHoSL. Daarnaast is hij ook bestuurder bij
een aantal organisaties in de welzijnssector.
Ronald Bonami (1944) studeerde sociale wetenschappen en heeft een ruime ervaring in de HRM sector. Hij was
meer dan dertig jaar personeelsdirecteur van Esselte, een internationaal bedrijf in kantoorbenodigdheden.
Sinds 2005 is hij met pensioen.
Linda Devos (1950) studeerde medisch secretariaat en werkt reeds meer dan 20 jaar in het Sint Jan Ziekenhuis
te Brugge, aanvankelijk als medisch secretaresse en daarna als directiesecretaresse. Sinds
1981 is zij hoofd van de secretariaten.
c u r r i c u l u m v i t a e v a n d e v i s i t a t i e l e d e n | 671

Romain Hulpia (1946) heeft pedagogische en psychologische wetenschappen gestudeerd aan de Universiteit
Gent. Hij heeft gedurende lange tijd gewerkt als wetenschappelijk medewerker aan de UGent
en verwierf een gelijkwaardigheidsattest aan een doctoraat. Sinds 1991 was hij adviseur voor
het hoger onderwijs binnen de inspectiedienst. Hij werkte mee aan de opstart van de
opleidingsdoorlichtingen van het één-cyclus-onderwijs en was voorzitter van een honderdtal
doorlichtingscommissies. Hij nam deel aan de visitaties van de hogeschoolopleidingen
landbouw- en biotechnologie, orthopedagogie en sociaal werk.
Joëlle Humblet (1954) is licentiaat Germaanse filologie Engels/Nederlands en heeft een ruime onderwijservaring
in het secundair onderwijs in Wallonië. Sinds 2001 is zij verbonden aan de Haut Ecole de la
Ville de Liège. Via haar instelling is zij betrokken bij de Euregionale projecten van de Euregia
Maas-Rhein.
Ludo Laurysens (1942) is licentiaat handels- en financiële wetenschappen en heeft een ruime ervaring in het
hoger onderwijs. Hij was verbonden aan de KdG hogeschool als docent economische vakken in
onder meer de opleiding secretariaatsbeheer. Sinds 1998 is het met pensioen maar hij is nog
betrokken bij de organisatie en het beheer van ziekenhuizen.
Stefaan Maes (1946) is licentiaat Germaanse filologie Nederlands/Duits/Engels en heeft een ruime ervaring in het
hoger onderwijs als docent. Sinds 2001is hij met TBS. Hij heeft tevens een vertaalbureau en
geeft nog les in het avondonderwijs.
Walter Melis (1941) is licentiaat handels-, financiële en consulaire wetenschappen, master of business
administration, master of total quality management en volgde een EFQM assessment training.
Hij heeft een lange onderwijscarrière achter de rug, aanvankelijk als lesgever in het secundair
onderwijs, later als docent en opleidingscoördinator in het hoger onderwijs. In het begin van de
jaren negentig werkte hij bij het Vlaams Verbond voor het Katholiek Hoger Onderwijs (VVKHO),
waar hij studiedagen en seminaries ontwikkelde en begeleidde voor leidinggevenden van
hogescholen. Hij heeft meegewerkt aan de ontwikkeling van het PROZA-instrument en heeft
een proefvisitatie voorbereid. Vanaf 1995 werkte hij bij de Karel de Grote-Hogeschool,
aanvankelijk als kwaliteitscoördinator, later als directeur academische planning, kwaliteitszorg,
public relations en internationalisering. In december 2001 is hij met pensioen gegaan. Hij was
secretaris van de visitatiecommissie opleiding orthopedie en co-voorzitter van de
visitatiecommissie opleidingen sociaal werk en bedrijfsbeheer.
Guido Peene (1937) studeerde technisch ingenieur en werkt sinds 1962 bij Bekaert, zowel in de Vlaamse
vestigingen als in de vestiging in Singapore. Hij is gastdocent in binnen- en buitenland met
cursussen over internationaal management en marketing in Azië.
672 | c u r r i c u l u m v i t a e v a n d e v i s i t a t i e l e d e n

Monique Schellens (1965) is licentiaat vertaler Frans/Nederland/Duits en werkt bij Secretary-Plus, een uitzend- en
recruteringskantoor voor management assistants. Zij is regionaal directeur voor de regio
Brussel-Vilvoorde-Leuven.
Thomas Seynnaeve (1984) is tweedejaarsstudent office management aan de Katholieke Hogeschool Zuid-West-
Vlaanderen.
Chantal Sneijkers (1967) studeerde secretariaat moderne talen en begon na haar studies bij de VRT te werken.
Sinds 1993 is zij management assistant bij TV-Sport. Daarnaast is zij nationaal voorzitter van
de Belgische afdeling van EUMA, European Association for Management Assistents. Dit is een
Europees netwerk van management assistants waar 26 landen bij aangesloten zijn en heeft als
doel de positionering en professionalisering van het beroep te bevorderen.
Peter Tramaseur is (1966) van vorming accountant en volgde achteraf de opleiding tot consulent in sociale
wetgeving. Hij werkt bij een arbeidsgeneeskundige dienst en is verantwoordelijk voor de
functionele organisatie en kwaliteitszorg. Hij is tevens gastdocent bij de Hogeschool West-
Vlaanderen en begeleidt jaarlijks stagiaires van de opleiding office management.
Karel Uyttendaele (1942) is technisch ingenieur elektronica en volgde na zijn studies diverse
managementopleidingen. HIj heeft een 30-tal jaren gewerkt in de informatica-industrie, eerst bij
Hewlett-Packard, daarna bij Digital. Hij is verbonden aan Agoria - het vroegere Fabrimetal - als
directeur sector informaticatechnologie. Van 2003 tot 2004 was hij verbonden aan het
Staatssecretariaat voor de Informatisering van de Staat als directeur van de beleidscel.
Deborah Van Massenhove (1984) is derdejaarsstudent optie medisch management assistant aan de Hogeschool
West-Vlaanderen.
Marie-Paule Van Oudenhove (1946) is licentiaat handels- en financiële wetenschappen. Zij heeft een ruime
ervaring als lector achter de rug, aanvankelijk in het buitenland (o.m. in Thailand, Indonesië en
Congo), daarna in de Katholieke Hogeschool Mechelen, waar ze informatica en statistiek gaf.
Ze is momenteel op TBS, maar geeft nog advies op het vlak van MS office pakketten. Zij was
secretaris van de visitatiecommissie toegepaste informatica en werkte mee aan de visitatie
bedrijfsbeheer.
Karine VanRemoortele (1953) studeerde medisch secretariaat en heeft dertig jaar ervaring in de
ziekenhuissector, aanvankelijk als medisch secretaresse, daarna als verantwoordelijke medisch
secretariaat. Zij is lid van de opleidingscommissie medisch secretariaat van de Hogeschool
West-Vlaanderen en begeleidt jaarlijks stagiaires.
c u r r i c u l u m v i t a e v a n d e v i s i t a t i e l e d e n | 673

Sabrina Vanstechelman (1983) is derdejaarsstudente afstudeerrichting management assistant aan de
Hogeschool West-Vlaanderen.
Relinde Willems (1968) is gegradueerde in het medisch secretariaat en werkt als medical management assistant
op de dienst medische beeldvorming van het Vesalius Ziekenhuis. Zij is tevens voorzitter van
de Vlaamse Vereniging voor Medische secretaressen en secretarissen. Zij heeft enkele jaren
les gegeven in het avondonderwijs.
674 | c u r r i c u l u m v i t a e v a n d e v i s i t a t i e l e d e n

Bijlage 2
Onafhankelijkheidsverklaringen van de commissieleden
c u r r i c u l u m v i t a e v a n d e v i s i t a t i e l e d e n | 675

676 | c u r r i c u l u m v i t a e v a n d e v i s i t a t i e l e d e n

720 | o n a f h a n k e l i j k h e i d s v e r k l a r i n g e n v a n d e v i s i t a t i e l e d e n

Bijlage 3
Bezoekschema’s
Bezoekschema voor een opleiding met één locatie
Dag 1
15.00-17.30 werkoverleg en inzage van de bijlagen
17.30-18.00 kennismaking met de algemeen directeur, het departementshoofd
18.00-19.30 opleidingsverantwoordelijken, opstellers ZER en een student betrokken bij het onderwijskundig
overleg (bespreking referentiekader)
19.30-20.00 intern overleg
20.00 informeel ontmoetingsmoment
Dag 2
09.00-09.45 kwaliteitsverantwoordelijke(n) en verantwoordelijke(n) onderwijsontwikkeling (van de opleiding,
het departement en/of de hogeschool)
10.00-10.45 studenten eerste jaar en tweede jaar (max. 10 representatief samengesteld, inclusief de
studentenvertegenwoordigers)
11.00-11.45 studenten derde jaar (max. 10 representatief samengesteld uit de verschillende
afstudeerrichtingen, inclusief de studentenvertegenwoordigers)
12.00-12.30 intern werkoverleg
12.30-13.30 lunch voor de commissie
13.30-14.45 bezoek lokalen
15.00-15.45 lectoren algemene vakken (max. 10 representatief samengesteld, inclusief de personen
betrokken bij onderwijskundig en/of beleidsoverleg)
16.00-16.45 lectoren specialisatievakken (max. 10 representatief samengesteld inclusief de personen
betrokken bij onderwijskundig en/of beleidsoverleg)
17.00-18.00 intern overleg en inzage werkdocumenten
18.00-19.00 vertegenwoordigers werkveld (max. 10, gedifferentieerd samengesteld volgens de
afstudeerrichtingen, personen die afgestudeerden in dienst hebben of fungeren als
stagementoren en die niet ingeschakeld zijn in het opleidingsprogramma)
19.00-19.45 afgestudeerden (max. 10 uit de drie laatste afstudeerjaren, representatief samengesteld uit de
afstudeerrichtingen)
20.00 avondmaal voor de commissie
b e z o e k s c h e m a ’ s | 721

Dag 3
08.30-09.00 administratief-technisch personeel
09.00-09.45 ombudsperso(o)n(en), verantwoordelijken studieadvies en -begeleiding
10.00-10.30 verantwoordelijke internationalisering (van de opleiding, het departement en/of de hogeschool)
10.30-11.15 begeleiders stage- en eindwerken (max. 10, representatief samengesteld uit de
afstudeerrichtingen)
11.15-12.30 intern werkoverleg
12.30-13.30 lunch voor de commissie
13.30-14.00 opleidingsverantwoordelijke(n)
14.00-15.00 vrij spreekuur 1
15.00-17.00 voorbereiding mondelinge rapportering
17.00 mondelinge rapportering
Bezoekschema voor een opleiding met twee locaties
Dag 1 (campus 1)
10.00 samenkomst voor de commissieleden in campus 1 en inzage bijlagen
11.30-12.00 kennismaking met de algemeen directeur, het departementshoofd
12.00-16.00 werkoverleg en verdere inzage van de bijlagen
16.00-17.00 bezoek lokalen campus 1
17.00-18.30 opleidingsverantwoordelijken, opstellers ZER en een student betrokken bij het onderwijskundig
overleg (bespreking referentiekader)
18.30-19.00 intern overleg
19.00 informeel ontmoetingsmoment
20.00 overnachting bij campus 2
Dag 2 (campus 2)
08.30-09.15 kwaliteitsverantwoordelijke(n) en verantwoordelijke(n) onderwijsontwikkeling (van de opleiding,
het departement en/of de hogeschool, van beide campussen )
09.30-10.30 studenten eerste jaar en tweede jaar (max. 15 representatief samengesteld uit beide
campussen, inclusief de studentenvertegenwoordigers)
10.30-11.30 studenten derde jaar (max. 15 representatief samengesteld uit de verschillende
afstudeerrichtingen en beide campussen, inclusief de studentenvertegenwoordigers)
11.30-12.45 bezoek lokalen campus 2
13.00-14.00 lunch voor de commissie
14.30-15.45 lectoren van campus 1 (max. 15 representatief samengesteld uit algemene vakken en
specialisatievakken, inclusief de personen betrokken bij onderwijskundig en/of beleidsoverleg)
15.00-17.15 lectoren van campus 2 (max. 15 representatief samengesteld uit algemene vakken en
specialisatievakken, inclusief de personen betrokken bij onderwijskundig en/of beleidsoverleg)
17.15-18.00 intern overleg en inzage werkdocumenten
1
De commissie vraagt om het vrij spreekuur op ruime schaal binnen de hogeschool aan te kondigen
722 | b e z o e k s c h e m a ’ s

18.00-19.00 vertegenwoordigers werkveld (max. 10, gedifferentieerd samengesteld volgens de
afstudeerrichtingen, personen die afgestudeerden in dienst hebben of fungeren als
stagementoren en die niet ingeschakeld zijn in het opleidingsprogramma)
19.00-19.45 afgestudeerden (max. 15 uit de drie laatste afstudeerjaren, representatief samengesteld uit
beide campussen en alle afstudeerrichtingen)
20.00 avondmaal voor de commissie
Dag 3 (campus 2)
08.30-09.00 administratief-technisch personeel uit beide campussen
09.00-09.45 ombudsperso(o)n(en), verantwoordelijken studieadvies en –begeleiding uit beide campussen
10.00-10.30 verantwoordelijke internationalisering (van de opleiding, het departement en/of de hogeschool)
uit beide campussen
10.30-11.15 begeleiders stage- en eindwerken (max. 10, representatief samengesteld uit alle
afstudeerrichtingen en beide campussen)
11.15-12.30 intern werkoverleg
12.30-13.30 lunch voor de commissie
13.30-14.00 opleidingsverantwoordelijke(n)
14.00-15.00 vrij spreekuur 1
15.00-17.00 voorbereiding mondelinge rapportering
17.00 mondelinge rapportering
1 De commissie vraagt om het vrij spreekuur op ruime schaal binnen de hogeschool aan te kondigen.
b e z o e k s c h e m a ’ s | 723

724 | a f k o r t i n g e n

Bijlage 4
Afkortingenlijst
Afkortingen en letterwoorden voor de algemene lijst
ABA
ACE
ADINSA
AKUL
ARCH
ARTE
ASO
ATP
AUGent
AUHA
AUHL
AVBK
AVT
BAMA
BENE
BIO
BNB
BOF
BSc
BSO
Businet
CLB
COMENIUS
academische bacheloropleiding
Access to Cyberspace for Education
ADviesgroep INternationale SAmenwerking
Associatie van de K.U.Leuven
studiegebied architectuur
Arteveldehogeschool
Algemeen secundair onderwijs
Administratief en technisch personeel
Associatie Universiteit Gent
Associatie Universiteit en Hogescholen Antwerpen
Associatie Universiteit Hogescholen Limburg
studiegebied audiovisuele en beeldende kunst
Audiovisuele technieken
Bachelor Master
Business Education Network in Europe
studiegebied biotechniek
bachelor- na bacheloropleiding
Bijzonder onderzoeksfonds
Balanced Scorecard
Beroepssecundair onderwijs
Network for the Development of Business Education Programmes
Centrum voor leerlingenbegeleiding
Educatief Programma van de Europese Commissie gericht op lager en
middelbaar onderwijs
a f k o r t i n g e n | 725

COMMAS
DOC
DTO
ECDL
ECHO
ECTS
EFQM
EHB
EHSAL
EQF
ERABEL
Erasmus
Erasmus Mundus
EUMA
Evadoc
EVC
EVK
FWO
GEZ
GRPT
Competences acquired during work placements for Office management students
Departementaal onderhandelingscomité
Databank tertiaironderwijs
European Computer Driving License
Een departement van de KHLeu
European Credit Transfer System
European Foundation for Quality Management
Erasmushogeschool Brussel
EHSAL, Europese Hogeschool Brussel
European qualifications framework
Erasmus Belgica
Uitwisselingsprogramma voor studenten in het hoger onderwijs, onderdeel van
het Project Socrates van de Europese commissie
Programma van de Europese om interinversitaire masterprogrammas te
ondersteunen
European Management assistants
Studentenenquête voor de beoordeling van onderwijzend personeel
Elders verworven competenties
Eerder verworven kwalificaties
Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek – Vlaanderen
studiegebied gezondheidszorg
Groep T Leuven Hogeschool
GRUNDTVIG Educatief Programma van de Europese Commissie gericht op
volwassenenonderwijs
HA
HBO
HEDAM
HIVA
HOC
Hogeschool Antwerpen
Hoger Beroepsonderwijs
Higher European Diploma in Administrative Management
Hoger Instituut voor Arbeid
Hogeschool onderhandelingscomité
726 | a f k o r t i n g e n

HOGENT
HONIM
HOR
HOWEST
HWBK
HZS
IAJ
ICT
ICTO
IKZ
IP
IWT
KaHoSL
KATHO
KdG
KHBO
KHK
KHLEU
KHLIM
KHM
KSO
KUB
KUL
KZ
LASSI
Leonardo
LESSIUS
Hogeschool Gent
Campus van de Hogeschool voor Wetenschap & Kunst
Hogeronderwijsregister
Hogeschool West-Vlaanderen
studiegebied handelswetenschappen en bedrijfskunde
Hogere Zeevaarschool
Individueel aangepast jaarprogramma
Internet- en communicatietechnologie
ICT en Onderwijs
Interne kwaliteitszorg
Intensive Program
studiegebied industriële wetenschappen en technologie
Katholieke Hogeschool Sint-Lieven
Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen
Karel de Grote-Hogeschool
Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende
Katholieke Hogeschool Kempen
Katholieke Hogeschool Leuven
Katholieke Hogeschool Limburg
Katholieke Hogeschool Mechelen
Kunstsecundair onderwijs
Katholieke Universiteit van Brussel
Katholieke Universiteit Leuven
kwaliteitszorg
Learning and Study Strategies Inventory
Educatief programma van de Europese Commissie gericht op stages
Lessius Hogeschool
a f k o r t i n g e n | 727

LINGUA
MA
MANI
MNM
MPK
NARIC
NAUT
NVAO
OER
OND
OO
OOP
OP
PBA
PDCA
PGO
PGO
PHL
PLANT
PROD
PROZA
PWO
Rega
SAW
SBP
SERV
Programma om het taalonderwijs en taaldiversiteit te promoten, onderdeel van
het Socrates programma van de Europese Commisie
academische masteropleiding
Instrument die de studenten helpt bij de diagnose van studieproblemen en die
studietips geeft
master- na masteropleiding
studiegebied muziek en podiumkunsten
National Academic & Professional Recognition and Information Centre
studiegebied nautische wetenschappen
Nederlands Vlaamse Accreditatieorganisatie
onderwijs en examenreglement
studiegebied onderwijs
Onderwijsontwikkeling
Onderwijsontwikkelingsplan
Onderwijzend personeel
professionele bacheloropleiding
Letterwoord voor: ‘Plan Do Check Act’
Probleemgestuurd onderwijs
Projectgestuurd onderwijs
Provinciale Hogeschool Limburg
Plantijnhogeschool (of Plantijn Hogeschool van de Provincie Antwerpen)
studiegebied productontwikkeling
Projectgroep Zelfevalautie (een instrument van kwaliteitszorg, kwaliteitsmeting,
bevragingssysteem)
Projectmatig wetenschappelijk onderzoek
Een departement van de Katholieke Hogeschool Leuven
studiegebied sociaal agogisch werk
small business project
Sociaaleconomische Raad van Vlaanderen
728 | a f k o r t i n g e n

SID-in
SOVO
SPA
SPACE
STAMEDMAS
STLUK
SWOP
SWOT
TEMPUS
Trados
Trialoog
TRIS
TSO
TTK
UA
UAB
UGent
UH
UNIZO
VKW
VlaJO
VLEKHO
VLHORA
VLIR
Studie- informatiedagen
Sociale Voorzieningen, bijvoorbeeld SOVOArte, de dienst voor sociale
voorzieningen van De Artevelde Hogeschool
Onderzoek naar de tevredenheid van Studenten, Personeel en de bezigheid van
Pas-Afgestudeerden
Netwerk van hogescholen en universiteiten die Office management of
aanverwante opleidingen organiseren
Leonardo mobiliteit project voor studenten van Management assistant en
Medical management asistant
Hogeschool Sint-Lukas Brussel
Systeem voor Waarderingen en Ontwikkeling van het Personeel
Letterwoord voor: ‘Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats’
Programma van de Europese Commissie om de hervormingen in het hoger
onderwijs in Oost-Europ en de voormalige Sovjet-landen te ondersteunen.
Bedrijf dat vertaalsoftware maakt
Intercommunautaire uitwisseling voor hoger onderwijs, project van het Prins
Filipsfonds, van de Koning Boudewijnstichting
Transnationale Institutionale Samenwerking (een Instrument van kwaliteitszorg)
Technisch secundair onderwijs
studiegebied toegepaste taalkunde
Universiteit Antwerpen
Universitaire Associatie Brussel
Universiteit Gent
Universiteit Hasselt
Unie voor zelfstandige ondernemers
Vereniging van Christelijke werkgevers
Vlaamse jonge ondernemingen
Campus van de Hogeschool voor Wetenschap & Kunst
Vlaamse Hogescholenraad
Vlaamse Interuniversitaire Raad
a f k o r t i n g e n | 729

VLOR
VOKA
VQF
VTE
VTO
VUB
VVMS
WENK, Wenk, W&K
XIOS
ZAP
ZER
ZOSA
Vlaamse Onderwijsraad
Netwerk van ondernemingen van Het Vlaams Economisch Verbond met
de plaatselijke Kamers van Koophandel.
Vlaams kwalificatie framework
voltijds equivalenten
Vorming, training en opleiding
Vrije Universiteit Brussel
Vlaamse Vereniging van Medische Secretaressen/Secretarissen
Hogeschool voor Wetenschap & Kunst
XIOS Hogeschool Limburg
zelfstandig academisch personeel
Zelfevaluatierapport
ZelfOnderzoek StudieAttitudes
730 | a f k o r t i n g e n

ijlage 5
Reactie
Reactie van XIOS Hogeschool Limburg
De opleiding is in het algemeen tevreden met de beoordeling die zij kreeg van de commissie. Toch wenst zij
volgende bedenkingen te maken:
- Er is een zekere discrepantie tussen de tekst zoals weergegeven in het terugmeldingsrapport en de
uiteindelijke toegekende beoordeling. De commentaar van de commissie per facet is in de meeste gevallen
zeer lovend – met af en toe een terecht geuite kritiek. Toch moet de opleiding vaststellen dat de uiteindelijke
beoordeling ‘maar’ voldoende is.
- De visitatiecommissie verantwoordt zich niet waarom zij voor een bepaald facet een voldoende of goed
geeft. In de aanbevelingen is hiervan nergens een neerslag terug te vinden.
Een voldoende geeft aan da de opleiding voor het facet beantwoordt aan de basiskwaliteit voor een
professionele bachelor, zoals vermeld in de bijlage bij het terugmeldingsrapport. Her verschil tussen het
bereiken van een basiskwaliteit en het overstijgen van deze basiskwaliteit wordt nergens gemotiveerd. In
haar reactie op de commentaren van de opleiding stelt de visitatiecommissie dat het de taak van de
opleiding zelf is om voor een verhoging van de standaard te zorgen en dat dit niet de commissie toekomt.
De opleiding vraagt zich af welkie criteria de commissie hanteert om een voldoende, een goed, enz. toe te
kennen en betreurt dat de motivering van een toegekende beoordeling ontbreekt.
De opleiding apprecieert het overzicht van de algemene bevindingen van de commissie en zal in de toekomst
hiervan gebruik maken om de opleiding in haar totaliteit naar een nog hoger niveau te tillen.
r e a c t i e s | 731