28e jaargang No. 108 April 2001 - Historische Vereniging ...

De schilderswijk in oorlogtijd
Deze vooroorlogse woonwijk in Heemstede is voor een groot deel
gelegen op de plaats van de oude hofstede Bronstee (1), al in de 17 e
eeuw een grote bezitting die zich uitstrekte van de Bronsteeweg tot het
Spaarne. Lange tijd gold Bronstee als het trotse eigendom van veelal
Amsterdamse kooplieden en magistraten. De overgrootvader van de
in de Verenigde Staten bekende evangeliste Corrie ten Boom werkte
hier als tuinman.
In 1856 is het huis van buitenplaats Bronstee gesloopt. Dertien jaar
daarvoor waren de 2 (pacht)boerderijen verkocht aan respectievelijk
Jan van den Berg met circa 19 bunder land in de Schouwbroekerpolder
en aan Govert van den Aardweg de andere hoeve met ruim 20
bunder grond. De tuinmanswoning is later in het bezit gekomen van
bollenkweker Nicolaas Roozen.
Tijdens het Interbellum is de Schilderswijk in Heemstede tot stand
gekomen. Bebouwing geschiedde in grote lijnen overeenkomstig het
Uitbreidingsplan der gemeente Heemstede (1912). Op voormalige
weilanden en tuinbouwgronden zijn door enkele exploitatiemaatschappijen
herenhuizen gebouwd, vaak 2 of 3, maar ook grotere blokken
van 6 tot 10 woningen onder één kap. De waterwindmolen aan het
Spaarne nabij de Bronsteevaart is na 1920 onder protest afgebroken
toen de Schouwbroekerpolder bouwrijp gemaakt werd voor aanleg
van de Schilderswijk (2). De firma "Leeuw en Hooff'en "Bronstee" die
aanvankelijk voor de meeste grondverkopen verantwoordelijk was,
beschikte in 1920 over een tijdelijk directiekantoor bij de halte van de
N.Z.H.tram naast de Blauwe Brug. Kenmerkend voor veel huizen zijn
de rode diepgevoegde baksteen, strakke lijnen, grote ramen en gebruik
van glas-in-lood. Bouwbureau J.E.Baalbergen & A.Volkers liet in
deze wijk tussen 1923 en 1938 in totaal 42 huizen bouwen. Ook
Cornelis Kwak (van "Huize Karoly") was hier sinds 1924 actief toen hij
de nieuw opgeleverde panden aan het Jan Miense Molenaerplein
opkocht.
Enige tientallen architecten zijn bij de bouw van deze karakteristieke
forensenwijk betrokken geweest, onder wie: T. de Bruin en K.Jonkheid
(Heemstede), J.W.Hoenders (Heemstede), M.Jansen (Bilthoven),
P.J.v.d.Bel (Amsterdam), Royaards (Schoorl), Meyerink (Zwolle), Holler,
B.W.Lindeboom (Heemstede: was tevens aannemer en makelaar),
ir.J. en P.Cuypers, H.Tuninga (Heemstede), J.H.Pieterse, J.van Vel-
87