MWW-boekje december 2012 (small).pdf - snellerinnoveren.nl

MultiWaterWerk
verkenning vervangingsopgave van de natte kunstwerken
in opdracht van RWS door: Deltares, Van Hattum en Blankevoort en ipv Delft datum: december 2012

MultiWaterWerk
verkenning vervangingsopgave van de natte kunstwerken

kaart gepresenteerd bij de innovatie-estafette 2011
overzicht kunstwerken in beheer van RWS

inhoudsopgave
inleiding
analyse zuid-willemsvaart I deltares
proces van aanbesteden I van hattum en blankevoort bv
verkenning programma van eisen I ipv delft
samenvatting en conclusies
6
9
13
19
30
bijlage 1 I voorbeeld nadere uitwerking aanbestedingsprocedure
bijlage 2 I figuren procesvorming proces van aanbesteding
SAMENVATTING STORM-SESSIE
second-opinion WERKGROEP INNOVATIEVERSNELLING
DEELNEMERSLIJST
33
36
38
42
46

inleiding
Vanaf 2020 voorziet Rijkswaterstaat een grote vervangingsopgave van
waterbouwkundige kunstwerken, waaronder een groot aantal schutsluizen.
Nu is dan ook het moment om na te denken over mogelijkheden om de
vervangingsslag zo efficiënt mogelijk uit te voeren. Dat is voor alles een kwestie
van organisatie: door nu te investeren in een creatieve, innovatieve aanpak kan
geld en tijd in de toekomst bespaard worden.
multiwaterwerk, het concept
Met de vervangingsopgave van natte kunstwerken zal zeer veel geld gemoeid
zijn. Daarbij worden hoge eisen gesteld op het gebied van betrouwbaarheid,
duurzaamheid en onderhoudsvriendelijkheid. Om aan alle eisen te kunnen
voldoen en toch grip te hebben op zowel de investeringskosten als de
toekomstige beheer- en onderhoudskosten zijn drie aspecten van belang:
standaardisatie, innovatie en marktwerking.
De praktijk leert echter dat deze drie aspecten zich moeilijk laten verenigen. Dat
heeft alles te maken met de manier waarop dergelijke civiele werken worden
ontworpen en aanbesteed. Om toch op alle drie de aspecten winst te behalen
moet goed worden nagedacht over het ontwerp- en aanbestedingstraject.
Het concept MultiWaterWerk voorziet op de eerste plaats in een splitsing
tussen het ontwerp en de realisatie van het kunstwerk. Door eerst voldoende
tijd en energie te steken in een goed doordacht basisontwerp, kan vervolgens
een groot aantal werken hierop worden gebaseerd. Hierdoor is winst te
behalen in o.a. de ontwerpkosten, de standaardisatie van onderdelen die voor
repetitie in aanmerking komen (basisontwerp), onderhoud en bouwwijze.
foto: beeldbank.rws.nl > philipsdam
6

inleiding
Het apart uitwerken van het basisontwerp geeft ook de mogelijkheid om
aan vernieuwingen te werken; iets waarvoor binnen gewone projecten vaak
onvoldoende ruimte is. Vaak resulteren discussies over verantwoordelijkheid
en risico’s ertoe dat voorgestelde innovaties niet binnen een lopend project
gerealiseerd kunnen worden.
innovatief ontwerp en uitvraag
Een efficiënte uitvoering van de vervangingsopgave vraagt dus om de
ontwikkeling van een vernieuwend basisontwerp voor een groep van
kunstwerken. Dit zal Rijkswaterstaat niet zelf doen; voor het maken van het
basisontwerp zal de markt worden betrokken.
De mogelijkheden hiervoor zijn in de afgelopen maanden verkend en
de resultaten zijn in dit rapport weergegeven. De focus ligt hierbij in
eerste instantie op de schutsluizen. In dit rapport wordt het concept van
MultiWaterWerk verder uitgewerkt en scherper in beeld gebracht. Dit beeld
kan dienen als uitgangspunt voor discussies over het nut en de waarde van een
dergelijke efficiencyslag en als basis voor verdere uitwerking ervan naar een
breed gedragen concept voor MultiWaterWerk.
aanpak verkenning
Voor de verkenning van het concept MultiWaterWerk is allereerst de huidige
praktijk voor de vervanging van schutsluizen beschreven. De gesignaleerde
knelpunten en wensen vanuit dit praktijkvoorbeeld voeden het concept
MultiWaterWerk. Het praktijkvoorbeeld is hier de Zuid-Willemsvaart. De analyse
van de Zuid-Willemsvaart is beschreven in het volgende hoofdstuk.
Een vernieuwend basisontwerp kan alleen tot stand komen in een proces
waar innovatie gestimuleerd wordt. Daarvoor moeten alle partijen, RWS,
ingenieursbureau’s en bouwbedrijven, gestimuleerd worden hun kennis in te
brengen in het vernieuwde basisontwerp.
Vervolgens dient het basisontwerp uitgangspunt te zijn voor toekomstige
projecten. Dit stelt eisen aan het aanbestedingsproces. Een mogelijk proces
voor de ontwerpuitvraag wordt in het hoofdstuk proces van aanbesteden
beschreven.
Vervolgens is er een beeld nodig van het beoogde doel: een vernieuwend basisontwerp
als resultaat van de ontwerpuitvraag. In het hoofdstuk verkenning
programma van eisen is een eerste technische inventarisatie gemaakt, zijn
mogelijkheden voor standaardisatie en innovatie geïdentificeerd en is een
aanzet tot het programma van eisen gemaakt.
Aansluitend aan de verkenning van de vervangingsopgave, beschreven in dit
boekwerk, is een Stormsessie gehouden. Deze sessie had tot doel de innovatie
door te lichten en de waarde van MultiWaterWerk te bepalen.
Een samenvatting van deze analyse is in de bijlage opgenomen.
7

kaart: recente en lopende vervangingen van schutsluizen in de zuid willemsvaart
8

analyse zuid-willemsvaart
verkenning van de actuele situatie: zuid-willemsvaart
Voor nieuwe ontwikkelingen in de nabije toekomst is het goed de lessen te
trekken uit het verleden. Hiervoor is gekeken naar de recente en lopende
vervangingen van schutsluizen in de Zuid-Willemsvaart. De ervaringen van dit
project geven inzicht in de ontwikkelingen van de afgelopen 15 -20 jaar en
geven inzicht in de actuele situatie. (Zie kaart linker pagina)
analyse proces
In het aanbestedingsproces van de Zuid-Willemsvaart zie je de ontwikkelingen
op dit gebied binnen Nederland terug (zie tabel-1). In grote lijnen verandert het
aanbestedingsbeleid van een beleid waarbij kennis en risico’s bij Rijkswaterstaat
liggen naar een beleid waar kennis en risico’s meer en meer bij de markt komen
te liggen. Daarnaast worden de onderhoudskosten steeds vaker als onderdeel
van de aangeboden prijs in het aanbestedingsproces meegenomen.
De Zuid-Willemsvaart is een kanaal van ca. 120 km en vormt een
vaarwegverbinding tussen de Maas bij Maastricht en de Maas bij Den Bosch.
Het hoogteverschil dat wordt overbrugd is ca. 40 meter. Het kanaal is
aangelegd in het begin van de 19e eeuw. In de 80-er jaren van de 20e eeuw
is begonnen met de vervanging van de kunstwerken in dit kanaal. De grootte
van het totale project heeft doen besluiten 5 deelprojecten binnen dit kanaal te
definiëren.
tabel-1
Marktbenadering beleid:
• 80’er en 90’er jaren: RAW contracten
• Corporate inkoopstrategie 2004: D&C contracten
• Huidige regel: Markt, tenzij ..
- Sinds 2008; DBFM tenzij voor grote projecten
- Public Private Comparator boven 60 miljoen (DBFM versus D&C)
9

wat zien we
Voor de Zuid-Willemsvaart is geprobeerd zo efficiënt mogelijk met
voorbereidingskosten, ontwerpkosten en onderhoudskosten om te gaan
binnen de vigerende beleidsregels.
Het ontwerp van sluis 11 en 13 is gebruikt voor sluis 10 en 12. Voor sluis 4,
5 en 6 is in de uitvraag meegegeven dat drie paar dezelfde deuren moesten
worden toegepast. Hierdoor is bespaard op onderhoudskosten (1 set
reservedeuren).
Vervolgens is geprobeerd het ontwerp van sluis 4, 5 en 6 te gebruiken voor
de nieuwe sluis bij Berlicum, maar dit is niet gelukt. Het opleggen van een
deurtype bij de uitvraag door RWS legt risico’s terug bij RWS en dat past niet
binnen het beleid van risicoverlegging richting markt.
In de laatste fase van de vervangingsopgave voor de Zuid-Willemsvaart
is door Rijkswaterstaat het aanbestedingsproces zo vormgegeven dat de
ontwerpinspanning beperkt is. Gekozen is voor een proces in twee rondes;
volgens de Concurrentie Gerichte Dialoog procedure. In beide rondes is geen
uitgewerkt ontwerp gevraagd. In de eerste ronde werd een plan van aanpak
van maximaal 40 pagina’s gevraagd, zonder prijsindicatie. In de tweede ronde
werd een inschrijving met 20% onzekerheid gevraagd. De onderhoudskosten
maakten geen deel uit van de aanbesteding in deze laatste fase, omdat het een
D&C contract is en geen DBFM-contract.
foto: beeldbank.rws.nl > zuid-willemsvaart
10

analyse zuid-willemsvaart
Voor de Zuid-Willemsvaart is geprobeerd standaardisatie door te voeren
in het ontwerp van de schutsluizen.
In de verschillende ontwerpen voor de Zuid-Willemsvaart is geen
innovatie ingebracht.
In de periode dat RWS nog keuze had in de methode van aanbesteden lukte
het deurtypes en nivelleersystemen voor te schrijven (sluis 11 en 13 vs. sluis 10
en 12). RWS zag de voordelen van standaardisatie in bediening, onderhoud
en vervanging, maar ook in ontwerpkosten en legde dit daarom op. Bij de
vervanging van sluis 4,5, en 6 kon RWS niet meer voor deze methode van
aanbesteden kiezen en moest de aanbieder de vrijheid geboden worden
om zelf een deur te ontwerpen. Het gevolg is dat er voor de sluisdeuren van
Berlicum gekozen is voor stalen deuren en voor sluis 4, 5 en 6 voor houten
sluisdeuren (Zie tabel-2).
Door de nadruk op kostenbesparing, (zowel ontwerpkosten, transactiekosten
als bouwkosten) is er in het technisch ontwerp geen ruimte voor innovaties.
In de EMVI-criteria zitten bovendien geen prikkels om creativiteit, innovatie,
kennis vanuit markt of kennisinstellingen in te brengen (Zie tabel-3).
Tabel-3
conclusie
Tabel-2
De analyse van de vervangingen van schutsluizen in de Zuid-Willemsvaart laat
zien dat er in de praktijk vanuit markt en overheid aandacht is voor sturing op
kosten. Er wordt ingezet op een efficiënt voorbereidings- en ontwerptraject en
daarbij speelt standaardisatie in het ontwerp van schutsluizen een belangrijke
rol. Uit de analyse wordt ook duidelijk dat er in het proces geen ruimte voor
innovatie is.
De gedachte van een goed doordacht standaard MultiWaterWerk-ontwerp sluit
aan op de wens die vanuit de praktijk wordt gesignaleerd om standaardisatie,
innovatie en marktwerking samen te brengen. Binnen de vigerende
beleidsregels voor de aanbesteding van (kunst)werken is het echter niet
mogelijk een standaard ontwerp in de uitvraag mee te geven. MultiWaterWerk
vraagt dan ook om een ander type aanbestedingsproces.
11

foto: beeldbank.rws.nl > schutsluizen zuid-willemsvaart

proces van aanbesteden
inleidinginleiding proces van
MultiWaterWerk vereist een nieuw type aanbestedingsproces. In dit hoofdstuk
wordt hiervoor een proces uitgewerkt.
De gedachte is ontwerpallianties te vormen (met RWS, ingenieursbureau’s en
bouwbedrijven) die in concurrentie werken aan een optimaal basisontwerp
voor het MultiWaterWerk.
doel ontwerpalliantie
Het doel van de ontwerpalliantie is standaardisatie en efficiëncy te bereiken
in de realisatie van natte kunstwerken door, in concurrentie, een doelmatige
samenwerking tussen de publieke en private partijen te organiseren voor het
ontwerp- / voorbereidingstraject.
inhoudelijk/organisatorisch
Resultaat van de ontwerpalliantie is het ontwerp voor een schutsluis dat
meerdere keren (op een corridor) kan worden toegepast. Het ontwerp moet
duurzaam, onderhoudsvriendelijk, inpasbaar in de omgeving, betrouwbaar,
modulair en goedkoop te realiseren zijn. Het ontwerp wordt gerealiseerd door
een combinatie van drie partijen die kennis inbrengen zoals weergegeven in
figuur-1.
inbreng rws
RWS brengt kennis in over de kritische onderdelen in het onderhoud en
brengt expertise in over het gebruik en het beheer van natte kunstwerken.
Bij de te maken ontwerpkeuzes werken zij vooral de aspecten uit die
raken aan onderhoud, bediening en beheer. Daarnaast vertegenwoordigt
RWS de belangen van de gebruikers die al dan niet in het voortraject zijn
geïnventariseerd.
inbreng ontwerpend aannemer
Het bouwbedrijf brengt expertise in op het gebied van maakbaarheid en kosten
en draagt haalbare varianten aan. Bij de te maken ontwerpkeuzes werken zij
vooral de kosten en risico’s uit voor de verschillende varianten (het betreft dus
niet alleen detailkennis over de realisatie).
inbreng ingenieursbureau
Het ingenieursbureau verzorgt vooral de constructieve uitwerking van het
ontwerp en de hiervoor af te wegen varianten.
Om tot een optimum te komen in het ontwerp (optimum tussen duurzaam,
onderhoudsvriendelijk, goedkoop, eenvoudig te bedienen, etc.) is de inbreng
en de samenwerking tussen deze partijen cruciaal.
figuur-1: samenwerking rws, ingenieursbureau en aannemer voor basisontwerp
13

Drie ontwerp allianties gaan aan het werk en concurreren, in het
aanbestedingstraject, om het beste ontwerp te realiseren. Het eindproduct is
een ontwerp waarvan de realisatie via een apart aanbestedingstraject op de
markt wordt gezet. Dit kan in verschillende contractvormen zoals E&C, RAW,
DBFM, etc.
contractueel verdienmodel
In ons geval is er geen sprake van een risicopot maar van een kansenpot.
De kansenpot wordt gezamenlijk beheerd en gevuld met de besparende
innovaties. De besparing ten opzichte van het traditionele kunstwerk wordt
verdeeld.
De besparing t.o.v. het traditionele kunstwerk wordt als volgt verdeeld:
- Bouwbedrijf; royalties als vast bedrag en/of vervolgopdracht voor realisatie,
- Ingenieursbureau; royalties en/of vervolg opdracht voor uitwerking van
inpassing,
- Regionale directie en waterschap; de echte besparing,
- Centrale organisatie RWS; een spaarbedrag voor een volgende ronde.
Om het verdienmodel te laten werken dient het traject na de ontwerpalliantie
voortvarend doorgezet te worden.
De besparing wordt berekend door de kostenramingen te vergelijken met
een vooraf onderbouwd plafondbedrag. Om de kostenramingen “hard” te
maken is het mogelijk noodzakelijk om de selectieprocedure van het ontwerp
te koppelen aan een realisatiecontract. Hier is vooralsnog niet van uitgegaan,
omdat dit ook nadelen met zich meebrengt, zie hoofdstuk SWOT.
Zijstap: Het doel van een alliantie zoals we die kennen van “de Waardse
Alliantie”, A2 Hooggelegen en OV-SAAL is de risico’s zo goed mogelijk te
verdelen tussen opdrachtgever en opdrachtnemer met een risicopot. De
risicopot wordt samen beheerd met het doel de risico’s zodanig te beheersen
dat er iets overblijft. Het geld dat overblijft wordt volgens een vooraf bepaalde
sleutel verdeeld. Bij de ontwerpalliantie is er een kansenpot.
selectieprocedure ontwerp alliantie
Het aanbestedingstraject van de ontwerpalliantie kan er als volgt uit zien:
• Stap 0: Aanmelding van combinaties.
Doel: de juiste combinaties van partijen dienen zich aan.
• Stap 1: Prekwalificatie van ca. 5 potentiële ontwerpallianties (5 combinaties
selecteren uit de aanmeldingen).
Doel: beperken van te maken kosten door marktpartijen.
• Stap 2: Beperken tot 3 beste ontwerp allianties (3 combinaties selecteren
uit 5)
Doel 3 slagvaardige teams creeëren en instap van de 3 RWS-teams.
• Stap 3: Genereren en Selectie van het winnende MultiWaterWerk-ontwerp.
Doel: is het “beste” MultiWaterWerk-ontwerp vast te stellen.
• Stap 4: De winnende ontwerpalliantie is vastgesteld.
Het MultiWaterWerk-ontwerp wordt vervolgens ingepast, geconditioneerd
en afgestemd met stakeholders, door RWS of ingenieursbureau (of
tesamen met de realisatie via DBFM- contract). Met het ontwerp worden
meerdere (E&C) uitvragen gedaan voor individuele of combinaties van
sluizen.
14

proces van aanbesteden
In bijlage 1 zijn de individuele stappen van de aanbestedingsprocedure
wat verder uitgewerkt. Bijlage 1 geeft een concrete aanpak voor het
aanbestedingstraject met discrete stappen (waarbij impliciet een flink aantal
keuzes zijn gemaakt). Dit is gedaan om te illustreren dat de ontwerpalliantie
een haalbaar idee is dat ook is aan te besteden. De in de bijlage gepresenteerde
aanpak is maar een voorbeeld, met andere keuzes kan het aanbestedingstraject
er aanzienlijk anders uit zien.
swot, met in het achterhoofd DB(F)M
Sterktes
• Je realiseert standaardisatie in ontwerp en beheer en onderhoud zonder
naar een hele grote projectschaal te moeten.
• In het ontwerp kan je focussen op de kritische onderdelen.
• Je voorkomt versnippering in ontwerpen, in beheer en onderhoud,
waardoor risico’s in het beheer van waterwegen en primaire waterkeringen
afnemen.
• Je verhoogt de efficiëncy in het ontwerp maar ook in de realisatie doordat
een standaard gebouwd wordt die meerdere keren wordt herhaald.
• De ontwerpalliantie kan volledig focussen op techniek. Het ontwerp
proces wordt niet verstoord door conditionering en inpassing. Als je
kijkt naar de huidige grote integrale projecten (VHB: A2 Hooggelegen,
Zuid Willemsvaart) zie je dat inpassing en afstemming met stakeholders,
met name de verstoringen veroorzaken waardoor het ontwerpproces
vertraagd. Begrijp ons niet verkeerd; allianties zijn een krachtig instrument
om de inpassing en afstemming met stakeholders daadkrachtig op te
lossen. Maar hier wordt ontwerp en inpassing enigzins los geknipt. Met
het MultiWaterWerk-ontwerp in de hand wordt de afstemming met de
stakeholders over de inpassing veel gemakkelijker.
• Je stimuleert innovatie. Er wordt functioneel gespecificeerd en innovaties
worden direct gedragen door alle betrokken partijen.
• In de ontwerpallianties werken publieke en private partijen daadwerkelijk
samen. In de ontwerpalliantie wordt kennis en ervaring van opdrachtgever,
ingenieursbureau en opdrachtnemer optimaal benut in een vroeg stadium
van een project.
• Met het MultiWaterWerk basisontwerp in de hand kan de inpassing
en noodzakelijke afstemming met locale overheden sneller worden
gerealiseerd.
Zwaktes
• Is het verdienmodel voldoende interessant voor de drie verschillende
betrokken partijen
• Onderschatting in kostenramingen doordat het ontwerp niet direct
gerealiseerd hoeft te worden.
Kansen
• Vertrouwen in samenwerking tussen markt en publieke partij wordt
vergroot.
• Innovaties worden gerealiseerd.
• RWS kan de kennis en de regie in het “beheer van waterwegen” &
“beheer van primaire waterkeringen” versterken.
• Als de winnende ontwerpalliantie doorgaat in een contract voor de
inpassing en de realisatie bouw je in de tenderfase al aan de samenwerking
tussen opdrachtgever en opdrachtnemer voordat je het project
daadwerkelijk start.
15

foto: beeldbank.rws.nl > schutsluizen zuid-willemsvaart

proces van aanbesteden
Bedreigingen
• RWS ziet het als een stapje terug van “de markt tenzij / DBFMO”.
• RWS heeft onvoldoende capaciteit voor de inbreng van 3 teams op het
gebied van beheer en onderhoud van waterwegen en natte kunstwerken.
De 3 teams zijn niet gelijkwaardig en er ontstaat discussie over level playing
field.
• Het bouwbedrijf van het winnende ontwerp wordt mogelijk uitgesloten om
een E&C aanbieding te maken.
• Bezwaren van midden- en kleinbedrijf: “veel te complex” (vanwege de
klein te houden projectschaal is dit voor MKB juist een kans).
• Bezwaren van ingenieursbureaus: “onze markt verdwijnt”.
• Royalties worden nooit betaald want het traject wordt niet doorgezet.
• Uniek lijkt een betere keus (zeker als je vergelijkt voor 1 individueel
kunstwerk).
• Het MultiWaterWerk is beperkt houdbaar en wordt niet verbeterd.
tot besluit
In dit hoofdstuk is geschetst hoe de aanbesteding van het ontwerp van het
MultiWaterWerk middels ontwerpallianties er uit kan zien. Het idee van
ontwerpallianties gaat er van uit dat er winst te behalen is in de standaardisatie
van realistie en beheer en onderhoud, door de ontwerpen van natte
kunstwerken te standaardiseren. Om te komen tot dit MultiWaterWerkontwerp
is een effectieve samenwerking tussen RWS, bouwbedrijf en
ingenieursbureau noodzakelijk. Er is een aanbestedingstraject geschetst
waarmee deze samenwerking tot stand kan worden gebracht. Het
aanbestedingstraject is gebaseerd op de stapsgewijze aanbesteding die RWS
gebruikelijk hanteert. In bijlage 1 is het aanbestedingstraject verder uitgewerkt.
De samenwerking tussen publieke en private partijen en de wijze waarop het
aanbestedingstraject is ingericht zorgt ervoor dat innovaties breed gedragen
worden en ook daadwerkelijk gerealiseerd worden.
Door het MultiWaterWerk-ontwerp meerdere keren toe te passen wordt
efficiency bereikt in het ontwerp, de realisatie en het beheer en onderhoud van
natte kunstwerken.
Een rekenvoorbeeld voor besparing en fee:
Nieuwe schutsluis raming RWS: 100
Plafondbedrag geschetst in fase 0: 100
Calculatie “beste” MultiWaterWerk: 90
Besparing:
10 * x sluizen op corridor
Fee (50%): 5
17

foto: jan dirk van duijvenbode > tekeningen schutsluis andel

verkenning verkenning programma van eisen
inleiding verkenning pve
De komende vervangingsopgave van de schutsluizen in Nederland wordt door
RWS gedegen voorbereid en met een lange tijdshorizon ingepland.
De gefaseerde vervanging biedt interessante kansen:
• Kansen tot verbeterde innovatie en duurzame sluizen.
• Kansen om het sluisontwerp te standaardiseren en zo economische
voordelen te behalen bij voorbereiding, ontwerp, bouw, beheer en
onderhoud van de schutsluizen.
Hoofdvraag
Hoe te komen tot een betrouwbare, gebruiksvriendelijke, economische,
onderhoudsvriendelijke duurzame schutsluis
Waar kan de schutsluis sterk verbeterd worden
Wat zijn mogelijkheden en kansen voor standaardisatie, innovatie en
duurzaamheid
Gaat de nieuwe generatie schutsluizen modulair gebouwd worden!
In dit hoofdstuk worden de kansen voor standaardisatie en innovatie verkend.
standaardisatie multiwaterwerk
In Nederland beheert RWS 121 schutsluizen. Deze sluizen zijn op dit moment
allemaal verschillend!
Als we in Nederland binnenkort een groot aantal schutsluizen gaan vervangen
wat is dan een betrouwbare en economische aanpak Blijven we schutsluizen
locatiespecifiek ontwerpen of willen we meer uniformiteit tussen de
verschillende sluizen
Standaardisatie
Standaardisatie is het opleggen van een standaard.
Standaardisatie kan een aantal voordelen bieden:
• Tijd- en kostenbesparing van voorbereiding en ontwerp, bouw, beheer en
onderhoud.
• Onderdelen zijn uitwisselbaar; dit kan de betrouwbaarheid verhogen.
• Het inventariseren van ervaringen met standaard productonderdelen kan
bijdragen aan productoptimalisatie.
• Vereenvoudiging van de afstemming van de inpassing op locatie.
Nadelen van standaardisatie kunnen zijn:
• Minder flexibiliteit.
• Geringe keuzemogelijkheden.
• Een minder optimale oplossing voor een specifieke situatie.
19

Op basis van onze ervaring schatten we in dat het standaardiseren van
schutsluizen de volgende besparing kan opleveren:
Realisatie schutsluis Alle verschillend Serie van 5 Serie van 20
Kosten voorbereiding 100% 70% 60%
Kosten bouw 100% 85% 80%
Kosten onderhoud 100% 80% 75%
aantrekkenlijk een standaard bouwsysteem te ontwikkelen
Bewezen technieken
De keuze voor een standaard product dient gemaakt te worden op basis van
een analyse van een reeds toegepaste techniek/product of een testfase van een
nieuw ontwikkeld product.
Hoe groter het aantal gestandaardiseerde producten hoe groter het voordeel
dat te behalen is. Een flink aantal kritische onderdelen van de schutsluis dienen
te worden gestandaardiseerd. Welke onderdelen komen in aanmerking voor
standaardisatie De onderdelen die de inpassing van de sluis verzorgen, zoals
voorhaven, remmingswerken, wachtplaatsen, etc. lijken minder geschikt
voor standaardisatie. Bij de kritische onderdelen die het meeste onderhoud
behoeven, zoals sluisdeuren, bewegingswerken, etc. kan het meeste voordeel
worden behaald door standaardisatie.
Mogelijkheden voor standaardisatie:
• Beperk het aantal afmetingen van sluizen
• Kies een beperkt aantal typen sluisdeuren
• Kies één type bewegingswerken per type sluisdeur
• Kies één type besturingssysteem
• Kies één type toezichtsysteem
• Kies één type verlichting en meubilair
Is het mogelijk schutsluizen op te bouwen uit een flink aantal standaard
onderdelen Is dit tijd- en kostenbesparend
Is het mogelijk een beperkt aantal typen schutsluizen te ontwerpen die alle
functies vervullen Is dit tijd- en kostenbesparend
Is het naast het standaardiseren van sluisonderdelen mogelijk en economisch
Flexibiliteit
Een product dat bestaat uit een groot aantal kleine standaard onderdelen
(Legostenen) biedt meer flexibiliteit dan een product dat bestaat uit een
beperkt aantal grote standaard onderdelen (Playmobil, Swatch, Casco huis).
Willen we flexibiliteit in een gestandaardiseerde schutsluis dan moet er gekozen
worden voor een schutsluis opgebouwd uit een groot aantal kleine standaard
onderdelen. Is dit haalbaar en economisch aantrekkelijk
Welke onderdelen van de schutsluis lenen zich voor standaardisatie
Casco of Legodoos
Idee 1: Ontwikkel een schutsluis waarbij de sluiskolk ontworpen wordt voor
een specifieke locatie. Aan deze basis (casco) kunnen gestandaardiseerde
onderdelen en extra opties worden toegevoegd. Bijvoorbeeld: waterbesparende
maatregel, zoet-zout maatregel, vistrap.
Idee 2: Ontwikkel een gestandaardiseerd bouwsysteem en standaard
bouwstenen (prefab sluiswand elementen) waarmee diverse maten schutsluizen
kunnen worden gebouwd. De schutsluis kan na de bouw op een economisch
aantrekkelijke wijze worden verlengd, verbreed, verdiept. Ook hier kunnen
standaard onderdelen en extra functies worden toegevoegd.
20

verkenning programma van eisen
innovatie en duurzaamheid hand-in-hand
Bij dit project gaat het om innovatie en verbetering van de schutslsuizen maar
ook om verbeteringen van het aanbestedingsproces.
Bij de technische innovatie van de schutsluizen gaat het om technische
optimalisatie, kostenbesparing en duurzaamheid.
Gewenste verbeteringen van de schutsluis zijn:
• hogere betrouwbaarheid en veiligheid
• lagere bouwkosten
• minder onderhoud
• sneller en comfortabeler schutproces
• betere informatie voorziening aan (vaar)verkeer
• minder waterverlies
• waterkwaliteit beheersing
• grotere duurzaamheid, langere levensduur van onderdelen, minder
onderhoud
• lager energieverbruik
verbeterpunten schutsluizen
Voor het project MultiWaterWerk heeft ipv Delft een inventarisatie van
bestaande schutsluizen in beheer van RWS gemaakt. Het doel hiervan is het
verkennen van mogelijkheden voor standaardisatie en innovatie.
Waterwegsysteem Nederland
Een belangrijke vraag is hoe het waterwegsysteem in Nederland er in de
toekomst uit gaat zien. Wat zijn de ontwikkelingen op het gebied van
scheepvaart en het klimaat en wat wil Nederland
Hoe ontwikkelt de binnenvaart zich in de toekomst Wat zijn de wensen van de
binnenvaartsector/de verladers
Kiest Nederland voor het onderhouden van het waterwegsysteem of voor een
verbetering hiervan
Om op deze vragen antwoord te kunnen geven dient een dialoog tussen
overheid, RWS, markt en politiek te worden gevoerd. Naast de fysieke
verschijningvorm van de schutsluis moeten de afmetingen en de configuratie
(enkel, serieel, parallel) van het schutsluissysteem bepaald worden.
innovatie: glijdeur uitgevoerd in hogesterkte beton (ijburg) foto: bouwmaterieel.nl haitsma beton
Afmeting schutsluizen
De afmetingen van schutsluizen zijn in de afgelopen 100 jaar grofweg
verdubbeld. Men zou kunnen denken dat deze groei zich voortzet. Aannemelijk
is dat er een maximale optimale maat is voor binnenvaartschepen (zoals bij
zeecontainerschepen). Deze maximale maat is afhankelijk van de afmetingen
en het verloop van rivieren en kanalen, economisch interessante tonnages en
ook de menselijke maat.
Geïnventariseerd zijn de afmetingen van schutsluizen (zie pagina 24, 25).
21

huidige situatie
inventarisatie: huidige situatie
22

mogelijke beperking aantal afmetingen
inventarisatie: mogelijke keuze beperkt aantal afmetingen schutsluizen
23

lay-out: schutsluis: enkele schutsluis met deelkolk
Lay-out: schutsluis: parallelle schutsluis
24

verkenning programma van eisen
In Nederland zijn acht klassen waterwegen. Voor zes van de acht klassen
waterwegen bestaan sluizen. Het aantal sluizen van klasse I, III en IV is zeer
klein in aantal. Op basis van de inventarisatie van bestaande schutsluizen (in
beheer van RWS) denken wij dat de keuze voor een beperkt aantal afmetingen
schutsluizen reëel is. De keuze voor een beperkt aantal hoofdafmetingen is
voordelig voor standaardisatie.
Een keuze om het aantal afmetingen te beperken kan zijn:
• Klasse I en II vormen samen de kleine klasse
• Klasse III, IV, Va en Vb vormen samen de midden klasse
• Klasse VIb is de grote klasse
• Klasse VIIb is de grootste klasse
Lay-out schutsluis
Met de lay-out van een schutsluis wordt hier bedoeld het aantal, de afmetingen
en ligging van een sluis of sluizen van een schutsluizencomplex.
Bij sluiscomplexen zijn sluizen van diverse formaten parallel naast elkaar
geplaatst. Dit biedt betrouwbaarheid en flexibiliteit. Sluiscomplexen liggen
veelal op locaties waar veel ruimte is.
Bij de vernieuwing van sluizen kan worden nagedacht over verschillende
lay-outmogelijkheden: enkel, serieel, parallel en combinaties hiervan. De
twee belangrijkste zijn een grote enkele sluis (eventueel met deelkolk) en een
parallelle sluis. Een parallelle sluis heeft een grotere betrouwbaarheid en is
flexibel in gebruik. Een parallelle sluis brengt echter wel extra kosten met zich
mee.
Een andere interessant aspect is de mogelijkheid om een schutsluis te
ontwikkelen die relatief gemakkelijk uit te breiden is.
Typen sluisdeuren
In Nederland worden meerdere typen sluisdeuren toegepast; puntdeuren,
enkele draaideur, waaierdeuren, segmentdeur, roldeur, hefdeur. De vraag is in
hoeverrre de sluisdeuren te standaardiseren zijn. Op basis van de inventarisatie
kunnen we grofweg zeggen dat Nederland verdeeld is in twee gebieden.
In het zuidoosten van Nederland (boven NAP) zijn er voornamelijk enkelkerende
sluisdeuren.
In het noordwesten van Nederland (onder NAP) zijn voornamelijk
dubbelkerende deuren toegepast.
Daarnaast bestaat een verschil tussen kleine sluisdeuren en grote sluisdeuren.
Voor het grootste deel van de sluizen kan volstaan worden met een van de
volgende typen sluisdeuren:
• een kleine enkelkerende sluisdeur
• een kleine dubbelkerende sluisdeur
• een grote dubbelkerende sluisdeur
Passeertijden
De belangrijkste functie van een sluis is een schip veilig en snel te laten
passeren. Bij de passeertijd gaat het om de extra tijd die een schip nodig heeft
om van de ene naar de andere zijde van de sluis te komen.
De passeertijd dienen we over het volledige transportproces te beschouwen.
De tijd benodigd om het schip te schutten is slechts een deel van het totale
logistieke proces. Het passeren bestaat uit invaren, eventuele wachttijd,
afmeren, het schutten van de sluiskolk, uitvaren. Het is wenselijk de passeertijd
te minimaliseren. Naast het optimaliseren van de logistiek van het passeertraject
25

maatregel waterverlies: water duurzaam verplaatsen (pompen), bijvoorbeeld met behulp van windenergie
maatregel waterverlies: waterbesparend bassins- / spaarbekkensysteem
26

verkenning programma van eisen
kan forse tijdwinst geboekt worden door de ontwikkeling van goede
informatievoorziening voor de scheepvaart. Een goed nationaal systeem bestaat
op dit moment niet. Voor de ontwikkeling van een goed infomatiesysteem is
samenwerking tussen de scheepvaart, overheid en ingenieursbureaus gewenst.
Milieu en duurzaamheid
Duurzaamheid anno 2012 staat maatschappelijk hoog op de agenda.
Waterverlies, waterkwaliteit en duurzame energie zijn aandachtspunten en
kansen voor de nieuwe generatie schutsluizen.
Waterverlies
Met water dient zorgvuldig te worden om gegaan. Zelfs in Nederland,
waterland, zijn er in delen van het land periodiek watertekorten. Maatregelen
om waterverlies te minimaliseren bij het schutproces worden steeds
belangrijker. Daar waar een waterbesparende maatregel een substantiele
bijdrage aan de problematiek van watertekorten kan leveren dient deze te
worden toegepast. Diverse innovatieve oplossingen zijn ontwikkeld; dubbele
sluisdeuren, spaarbekkensysteem, etc.
Onderzocht moet worden in hoeverre waterbesparende maatregelen kunnen
worden gestandaardiseerd.
Energieverbruik
Het energieverbruik van de nieuwe generatie schutsluizen kan met behulp
van de hedendaagse techniek sterk afnemen ten opzichte van de bestaande
sluizen. Het ontwerpen van energiezuinige oplossingen is een vereiste. Ook het
toepassen van duurzame energie willen we stimuleren.
Vispassage
Zorg voor ecologie is gewenst. Een verbetering van de vrije doorgang voor
trekvissen is gewenst. De verwachting is dat de komende jaren veel vispassages
zullen worden geplaatst. Bij een blokkade in de waterweg door een kunstwerk
dient een oplossing voor de passerende trekvissen te worden gerealiseerd.
Onderzocht moet worden of een standaard vispassage voordelen biedt.
Waterkwaliteit
Een goede waterkwaliteit is van levensbelang voor Nederland. Het
binnendringen van zout en verontreinigd water dient beperkt te worden. Hier
ligt een kans voor innovatie, omdat de maatregelen om zout en verontreinigd
water te scheiden tot op heden kostbaar zijn.
27

programma van eisen
In deze oriënterende fase geven we een eerste aanzet voor richtinggevende
topeisen. De topeisen zijn ingedeeld in drie niveaus; systeemniveau,
functieniveau, productniveau. Het systeemniveau beschouwt het gehele
waterwegsysteem, de corridor. Het functie- en productniveau richten zich op de
nieuwe generatie schutsluis.
Voor elke eis geldt dat een afweging gemaakt dient te worden tussen kosten
en opbrengsten.
Systeemniveau
gebruik
De afstemming tussen de capaciteit en flexibiliteit van een corridor en de
afmetingen en intensiteit van de scheepvaart dient te worden geoptimaliseerd.
De passeertijd van een corridor dient te worden geminimaliseerd.
Een informatiesysteem gericht op het verstrekken van informatie aan de
scheepvaart dient te worden ontwikkeld.
Het gebruik dient eenvoudig en comfortabel te zijn voor schipper en
bedieningspersoneel.
veiligheid
De veiligheid van waterkerende schutsluizen dient te worden behouden.
betrouwbaarheid
De betrouwbaarheid (van een corridor) dient te worden verbeterd.
Bij uitval van standaard technische onderdelen dient een schutsluis een zo kort
mogelijke tijd buiten gebruik te zijn (streven niet langer dan een dag).
onderhoud en beheer
Uit oogpunt van onderhoud en beheer dient het aantal verschillende
onderdelen te worden geminimaliseerd.
uitbreiding
Daar waar de groei van de capaciteit van een corridor te verwachten is, dient
de schutsluiskolk op een economisch aantrekkelijke wijze te kunnen worden
uitgebreid met behulp van een gestandaardiseerd bouwsysteem.
bouw
Gedurende de bouw van een nieuwe schutsluis dient de hinder voor de
scheepvaart geminimaliseerd te worden.
standaardisatie
De kritieke onderdelen, zoals sluisdeuren en bewegingswerken, dienen
gestandaardiseerd te worden dusdanig dat de opbrengst positief opweegt
tegen extra te maken kosten.
Om standaardisatie mogelijk te maken dient het aantal afmetingen van
schutsluizen beperkt te worden.
watermanagement
Daar waar de schutsluis substantieel kan bijdragen aan het watermanagement
dienen watermanagementmaatregelen te worden toegepast.
Functieniveau
spuien
Het spuien dient geen nadelige invloed op het schutten en het comfort van
passerende schepen te hebben.
waterverlies
Waterverlies door schutten dient te worden geminimaliseerd daar waar deze
substantieel bijdraagt aan het oplossen van watertekorten.
waterkwaliteit
De nieuwe generatie schutsluizen dient een bijdrage te leveren aan het
aanzienlijk verbeteren van de waterkwaliteit.
28

programma van eisen
Zoet-zout maatregelen (maatregelen tegen verzilting, zoet water in van
oorsprong brakke gebieden) dienen locatiespecifiek te worden bepaald.
energieverbruik
Het energieverbruik van de nieuwe schutsluis dient substantieel af te nemen
ten opzichte van de huidige schutsluis.
vispassage
Daar waar een vispassage wenselijk is kan deze als optie worden toegepast.
Productniveau
betrouwbaarheid
De betrouwbaarheid van kritieke onderdelen dient te worden geoptimaliseerd.
Het falen van één technisch onderdeel mag geen schade veroorzaken aan
andere onderdelen van de schutsluis.
sluisdeur
Het aantal typen en afmeting sluisdeuren dient te worden beperkt.
Een mogelijke keuze is:
één ontwerp voor een niet primair waterkerende sluisdeur van een kleine
enkelkerende schutsluis
één ontwerp voor een primair waterkerende sluisdeur van een kleine
enkelkerende schutsluis.
één ontwerp voor een niet primair waterkerende sluisdeur van een kleine
dubbel kerende schutsluis.
één ontwerp voor een primair waterkerende sluisdeur van een kleine dubbel
kerende schutsluis.
één ontwerp voor een niet primair waterkerende sluisdeur van een grote enkelen
dubbelkerende (24 meter breed en groter) schutsluis.
één ontwerp voor een primair waterkerende sluisdeur van een grote enkel- en
dubbelkerende (24 meter breed en groter) schutsluis.
bewegingswerk
Per type sluisdeur dient een standaard bewegingswerk te worden toegepast.
besturingssysteem
Er dient één type besturingssysteem te worden toegepast.
toezichtsysteem
Er dient één type toezichtsysteem te worden toegepast.
openbare inrichting
Er dient één type verlichting en meubilair te worden toegepast.
De gewenste voorzieningen voor de schipper dienen in samenwerking met de
scheepvaart te worden ontwikkeld.
29

multiwaterwerk, het concept
Met de vervangingsopgave van natte kunstwerken zal zeer veel geld gemoeid
zijn. Daarbij worden hoge eisen gesteld op het gebied van betrouwbaarheid,
duurzaamheid en onderhoudsvriendelijkheid. Om aan alle eisen te kunnen
voldoen en toch grip te hebben op zowel de investeringskosten als de
toekomstige beheer- en onderhoudskosten zijn drie aspecten van belang:
standaardisatie, innovatie en marktwerking.
Het concept MultiWaterWerk voorziet op de eerste plaats in een splitsing
tussen het ontwerp en de realisatie van het kunstwerk. Door eerst voldoende
tijd en energie te steken in een goed doordacht basisontwerp (ontwerp van
de onderdelen die voor repetitie in aanmerking komen) kan vervolgens een
groot aantal werken hierop worden gebaseerd, waardoor winst te behalen is
in de ontwerpkosten, de bouw en het onderhoud. Het vooraf uitwerken van
het basisontwerp geeft ook de mogelijkheid om aandacht te schenken aan
innovatie; iets waarvoor binnen gewone projecten vaak onvoldoende ruimte is.
analyse zuid-willemsvaart
Deltares heeft de bestaande situatie geanalyseerd op basis van de
actuele vervangingsopgave in de Zuid-Willemsvaart. De analyse van de
vervangingsopgave van schutsluizen laat zien dat er vanuit de praktijk behoefte
is en aandacht voor standaardisatie en besparing van kosten.
Daarnaast laat de praktijk zien dat het vigerende beleid van Rijkswaterstaat
met betrekking tot aanbesteding geen ruimte laat voor innovaties. Het
beleid van Rijkswaterstaat is gericht op het minimaliseren van risico’s voor
Rijkswaterstaat. Het concept van MultiWaterWerk geeft de markt bij de
aanbesteding van kunstwerken minder vrijheid in ontwerpkeuzes, waardoor
risico’s bij Rijkswaterstaat komen te liggen. Dit vraagt om een beleid op maat
voor MultiWaterWerk.
proces van aanbesteding
Van Hattum en Blankevoort heeft een mogelijk aanbestedingsproces voor
MultiWaterWerk uitgewerkt. Het voorstel is gebaseerd op drie uitgangspunten:
• Splitsing van het ontwerp en de realisatie van de serie sluizen.
• Het beste MultiWaterWerk komt tot stand in concurrentie.
• Het beste MultiWaterWerk komt tot stand door samenwerking.
Deze drie aspecten hebben een plaats in het voorstel met ontwerpallianties.
Een aanbestedingstraject met “ontwerpallianties” is nieuw maar haalbaar.
In de samenwerking is de inbreng van opdrachtgever, ontwerpend aannemer
en ingenieursbureau cruciaal, aangezien al deze partijen een unieke
kennisinbreng hebben. De samenwerking in dit aanbestedingstraject kan
efficiënt vormgegeven worden met ontwerpallianties.
Door het MultiWaterWerkontwerp meerdere keren toe te passen wordt
efficiëncy bereikt in het ontwerp, de realisatie en het beheer en onderhoud van
natte kunstwerken.
Pre-commercial procurement is een ontwikkeling in het aanbestedingsproces,
die raakvlakken heeft met de ideeën die geschetst zijn in het hoofdstuk proces
van aanbesteding. De ervaringen met pre-commercial procurement zouden
kunnen worden geïnventariseerd en meegenomen in de ideeën voor het
aanbestedingstraject voor een MultiWaterWerk-ontwerp.
30

samenvatting en conclusies
verkenning programma van eisen
Om de kansen voor standaardisatie en innovatie voor een MultiWaterWerk te
verkennen heeft ipv Delft een inventarisatie gemaakt. Deze inventarisatie toont
een aantal kansen voor standaardisatie en innovatie van schutsluizen.
standaardisatie
De kansen voor standaardisatie in het product schutsluis zitten in:
• Het beperken van het aantal afmetingen.
• Het beperken van het aantal typen sluisdeuren.
• Het standaardiseren van de kritieke onderdelen die het meest
onderhoudsgevoelig zijn.
modulair bouwsysteem
Het idee om een modulair bouwsysteem te ontwikkelen waarmee uitbreidbare
sluizen te bouwen zijn, is interessant.
De onderdelen die sterk afhankelijk zijn van de specifieke locatie en de
inpassing in de omgeving maken geen onderdeel uit van de mogelijke
standaardisaties.
Bij het ontwikkelen van het MulitiWaterWerk moet een evenwicht gevonden
worden tussen standaardisatie en flexibiliteit.
Mogelijkheden voor innovatie zijn:
• De verbetering van de duurzaamheid, de gebruikseigenschappen en de
onderhoudseigenschappen van de nieuwe generatie schutsluizen.
• Het optimaliseren van passeertijden door het ontwikkelen van een
ondersteunend informatiesysteem.
Technische innovatie is gericht op technische verbetering, kostenbesparing en
duurzaamheid. De keuze voor standaardisatie is ook een innovatief element.
tot slot
MultiWaterWerk biedt een oplossing voor problemen die in de dagelijkse
praktijk worden gesignaleerd, biedt de kans om innovatie te stimuleren en
biedt kansen voor standaardisatie.
Standaardisatie in MultiWaterWerk biedt:
• een kans voor een efficiënt ontwerptraject;
- lage ontwerpinspanning
- lagere voorbereidings- en bouwkosten
- sneller vergunningentraject
• een kans voor een efficiënt onderhoudstraject;
- lagere onderhoudskosten
- snellere vervanging van onderdelen
MultiWaterWerk vraagt een nieuw, maar haalbaar aanbestedingsproces:
• MultiWaterWerk vraagt meer vrijheid in ontwerprichtlijnen
• MultiWaterWerk verdeelt risico’s tussen RWS en markt
• MultiWaterWerk vraagt technische kennis van de markt
• MultiWaterWerk vraagt bedienings-, beheer en onderhoudskennis van RWS
MultiWaterWerk is gewenst om de vervangingsopgave inhoudelijk goed
voor te bereiden, innovaties door te voeren en tegelijk de voordelen van
standaardisatie te realiseren.
31

foto: RONALD ROZEMEIJER > schutsluis andel

ijlage 1
voorbeeld nadere uitwerking aanbestedingsprocedure
Stap 0 Aanmelding
Vanwege de bijzondere aspecten van het aanbestedingsproces wordt
voorafgaande aan de aanmelding een marktconsultatie gehouden waarin de
markt wordt uitgelegd hoe het aanbestedingstraject er uit ziet. Op basis van de
marktconsultatie wordt het aanbestedingstraject zonodig aangepast.
De aanbestedingsprocedure is bekend. De prekwalificatie criteria en de selectie
criteria zijn bekend. Voor de markt is het helder wat de business case is.
Combinaties van ingenieursbureaus en ontwerpende aannemers melden zich
aan.
Stap 1 Prekwalificatie (beperken van xx tot 5 gegadigden)
Uitgangspunt is dat te veel partijen zich aanmelden en dat er geselecteerd
moet worden.
Selectie criteria kunnen zijn:
• D&C –ervaring met multidiciplinaire realisatie-opdrachten van xxx mln.
• Ervaring met multidisciplinaire ontwerp-opdrachten van sluizen van xxx
mln.
• Ervaring met samenwerkingsverbanden allianties / bouwteams
• Expertise van bijvoorbeeld inpassing, ramingen SKK-systematiek, ontwerp,
publicaties, CV-‘s.
Gegadigden moeten zich zonder veel extra inspanning kunnen prekwalificeren
maar op basis van deze fase moet wel de groep tot 5 beperkt kunnen worden.
Dat kan bijvoorbeeld door de ervaring te “ranken”.
Parallel stelt RWS 3 gelijkwaardige teams samen met kennis op het gebied van
beheer en onderhoud van natte kunstwerken.
Stap 2 Eerste dialoogronde (beperken van 5 tot de 3 beste gegadigden)
In het aanbestedingsdossier zit:
• Informatie over de corridor.
• EMVI beoordeling voor de uiteindelijke selectie van het beste ontwerp voor
het MultiWaterWerk.
Zijstap: Wat zijn de KSF-en om te komen tot het optimale MultiWaterWerkontwerp
Dat zijn oa.:
• Ontwerpmanagement en Integrale keuzes maken.
- B&O meenemen in het ontwerp.
- Bouwkosten en Risico’s mee laten wegen in ontwerp
• Samenwerking tussen organisaties en de mensen in het team.
• Snapt men de corridor en de uitdaging.
• Met voortschrijdende projecten moeten nieuwe criteria vastgelegd om
onderscheidend te kunnen zijn en onderscheid te kunnen maken.
Aan de 5 gegadigden wordt gevraagd om
• Een PvA te schrijven voor de organisatie en de samenwerking
• Een PvA te schrijven voor het ontwerpproces /ontwerpmanagement
- Visie op project- en organisatiemanagement (visie op hoe de
samenwerking te organiseren)
- Visie op Ontwerpmanagement
- Visie op RAMS/LCC
- Visie op probabilistisch ramen
33

• Visie op de corridor formuleren
- stroomlijning in conditionering en inpassing
• Risicodossier
• Architectonische schets van MultiWaterWerk concept
RWS BIO organiseert een onafhankelijke beoordeling met hulp van
kennisinstituten, zij hebben de expertise om de visie op de corridoor te toetsen.
Stap 3 Selectie van het beste MultiWaterWerk-ontwerp
In het aanbestedingsdossier zit:
• Een fictieve sluis in de echte corridor.
• Up to date PVE, zie verkenning programma van eisen.
• Plafond bedrag, voor de realisatie. (moet onderbouwd en transparant zijn)
Wat zijn de in te dienen dialoogproducten
• Het architectonisch aanbiedingsontwerp
• Probabilistische raming voor de bouwkosten van dit ontwerp
• B&O-plan
- Beheer
- Gebruikers (Schuttijden, Mobiliteitsplan en wat nog meer)
- Energie
- Onderhoud
• Raming voor B&O-kosten
• Risicodossier / kansendossier
• Plan kanaliseren/stroomlijnen van de inpassing.
• Besturing en werking gedemonstreerd in Android App
Zijstap: wat wordt bedoeld met “stroomlijnen” van de inpassing De
intentie is om inpassing en ontwerp los te koppelen. Het ontwerp moet wel
inpasbaar zijn. Dit doe je door varianten / voorbeelden uit te werken voor
inpassingsaspecten:
• Bijvoorbeeld een viaduct ervoor of erna.
• Bijvoorbeeld landelijk en stedelijk
• Bijvoorbeeld bereikbaarheid van de hulpdiensten
• Bijvoorbeeld vervangen van een sluisdeur.
Wat zijn de beoordelingscriteria voor de aanbiedingen
• Betrouwbaarheid van het ontwerp
• Raming
- Bouwkosten
- Kosten B & O
- Risicoprofiel
• Wachttijden schepen (uit te drukken in kosten)
• Energie verbruik/productie in B&O-fase
• Hoeveelheid schutwater
• Kwaliteit van stroomlijning in conditionering en inpassing.
RWS BIO organiseert een onafhankelijke beoordeling met hulp van
kennisinstituten zij hebben de expertise om de kwaliteit van de stroomlijning in
de conditionering en inpassing te toetsen.
34

ijlage 1
RWS toetst de bouwkosten, kosten voor B&O, en kosten van energieproductie
en verbruik aan het door hen vooraf vastgestelde plafondbedrag. Hierdoor
wordt het verschil inzichtelijk, dat nodig is voor het kwantificeren van de
besparing die RWS realiseert. Onder andere op basis van de besparing wordt
een beloning voor de winnende combinatie berekend.
Stap 4 De winnende ontwerpalliantie is vastgesteld.
RWS kwantificeert de besparing door het nieuwe plafondbedrag vast te leggen
voor de individuele natte kunstwerken.
RWS zet de realisatie van het ontwerp direct in de markt (bijvoorbeeld met
een E&C-contract), zodat sluizen worden gerealiseerd in de corridor. Dit is het
moment waarop de besparing hard gemaakt wordt. Dit is het moment waarop
aan de winnende combinatie royalties worden betaald.
RWS krijgt alle eigendomsrechten. Goede ideeën van de nummers 2 en
3 kunnen eventueel worden “afgekocht” en worden geïntegreerd in het
beste MultiWaterWerk-ontwerp. De waarde van deze goede ideeën kan
bepaald worden door de gespecificeerde ramingen van de nummers 2 en 3 te
vergelijken met het gespecificeerde plafondbedrag.
35

figuren procesvorming proces van aanbesteding
Tijdens het vormen van een mogelijk proces van aanbesteding zijn een aantal
gedachten gevisualiseerd in figuren en schema’s. Hier twee figuren.
Figuur-2 toont de te behalen winst door een goede organisatie van
samenwerking.
Figuur-3 toont een schema van de nadere uitwerking van de
aanbestedingsprocedure, de uitvraag aan drie allianties en de aanbesteding aan
drie opdrachtnemers.
Stap-1:
Een alliantie bestaat uit een marktpartij of een combinatie van marktpartijen
en een afgevaardigde van RWS. Elke alliantie maakt een basisontwerp. De
winnende alliantie krijgt een bonus voor het winnende basisontwerp.
Een idee is om ook de beste ontwerpen van kritische onderdelen te belonen
met een bonus.
Na deze eerste stap wordt het winnende basisontwerp geoptimaliseerd.
Eventueel door de beste ontwerpen van kritische onderdelen van het niet
winnende ontwerp op te nemen in het winnende ontwerp.
Stap-2:
Het beste basisontwerp of een combinatie van de beste onderdelen dat leidt
tot het geoptimaliseerde basisontwerp wordt nu aanbesteed.
Figuur 2
36

ijlage 2
Figuur 3
37

Samenvatting MultiWaterWerk
Vanaf 2020 voorziet Rijkswaterstaat een grote vervangingsopgave van waterbouwkundige kunstwerken, waaronder een groot aantal
schutsluizen. Hiermee zal zeer veel geld gemoeid zijn. Daarbij worden hoge eisen gesteld op het gebied van betrouwbaarheid, duurzaamheid
en onderhoudsvriendelijkheid. Om aan alle eisen te kunnen voldoen en toch grip te hebben op zowel de investeringskosten als de
toekomstige beheer- en onderhoudskosten zijn drie aspecten van belang: standaardisatie, innovatie en marktwerking.
De praktijk leert echter dat deze drie aspecten zich in het algemeen moeilijk laten verenigen. Dat heeft alles te maken met de manier waarop
dergelijke civiele werken worden ontworpen en aanbesteed. Om toch vanuit alle drie de aspecten winst te behalen moet goed worden
nagedacht over het ontwerp- en aanbestedingstraject.
Het concept MultiWaterWerk voorziet op de eerste plaats in een splitsing tussen het basisontwerp en de realisatie van het kunstwerk. Door
eerst voldoende tijd en energie te steken in een goed doordacht basisontwerp, kan vervolgens een groot aantal werken hierop worden
gebaseerd, waardoor winst te behalen is in o.a. de ontwerpkosten en de standaardisatie van onderdelen en bouwwijze. Het apart uitwerken
van het basisontwerp geeft ook de mogelijkheid om aan vernieuwingen te werken; iets waarvoor binnen gewone projecten vaak onvoldoende
ruimte is.
In de rapportage en het analysemodel vindt u terug hoe de waarde van MultiWaterWerk is opgebouwd. De basis vormt de verwachte effecten
van standaardisatie van een basisontwerp en componenten. Daarbovenop is gekeken wat het meenemen van innovaties in het ontwerp
doet, en het opnemen van uitbreidingsopties in het ontwerp. Er is een periode van 100 jaar in beschouwing genomen, en waardes worden
uitgedrukt in Netto Contante Waarde.
De verwachte waarde van standaardisatie op zichzelf ligt tussen €10 en €130 miljoen, afhankelijk van welke maatregelen genomen worden
om MWW toe te passen. Hierin zijn nog niet de effecten van innovaties en uitbreidingsopties meegenomen. In het vervolg van de rapportage
blijkt dat de waarde van toegenomen functionaliteit (watermanagement en doorstroming scheepvaart) als gevolg van innovaties marginaal
is. Dit kan in de toekomst veranderen, en MultiWaterWerk biedt dan de mogelijkheid om innovaties integraal onderdeel te laten uitmaken van
een standaard basisontwerp, onderdelen. In de beginperiode lijken echter de meerkosten van innovaties niet op te wegen tegen de baten. Het
meenemen van uitbreidingsopties kan een extra waarde opleveren van €70 miljoen vanwege toekomstige besparingen indien bij sommige
sluizen besloten wordt tot uitbreiding.
De totale maximale waarde van MultiWaterWerk komt dan uit op ongeveer €200 miljoen. Deze waarde is nog van twee belangrijke factoren
afhankelijk, namelijk de reële vervangingsopgave (nu zijn we uitgegaan van 5 te vervangen sluizen per jaar vanaf 2020) en de gehanteerde
discontovoet (nu gesteld op 5,5%). Verandering van deze (externe) factoren hebben grote invloed op de uitkomsten. Een eenvoudige
gevoeligheidsanalyse is aan het eind van de rapportage toegevoegd, waarbij met name blijkt dat de huidige toegepaste risico-opslag in de
discontovoet leidt tot significant lagere resultaten. Dit is te verklaren uit het feit dat de voordelen van MultiWaterWerk met name na 2030
verzilverd kunnen worden.
38

SAMENVATTING STORM-SESSIE
Relatieve waarde van MWW onder mogelijke situaties
Meerwaarde MWW
€ mln.
Drie mogelijke situaties
1
Referentiesituatie:
Zonder MWW
• Situatie waarbij MWW niet wordt doorgevoerd.
De relatieve waarde van MWW is hier gelijk aan
0 Euro.
• In deze situatie worden alle sluizen vervangen
door individuele ontwerpen en wordt dus geen
MWW toegepast.
2
Toepassing MWW zonder
extra maatregelen
12 1 56
Totale waarde excl. upgrades: 13
Totale waarde incl. upgrades: 69
• Situatie waarbij MWW wordt doorgevoerd,
maar sprake is van belemmeringen, zodat
MWW suboptimaal ingezet wordt.
• Aanname hierbij is dat maximaal 75% van de
te vervangen sluizen wordt vervangen met
behulp van MWW.
3
Maximale potentiële
waarde MWW
117
6 74
Totale waarde excl. upgrades: 123
Totale waarde incl. upgrades: 197
• Situatie waarbij belemmeringen worden
aangepakt, en MWW optimaal kan worden
ingezet.
• Aanname hierbij is dat maximaal 100% van
de te vervangen sluizen wordt vervangen met
MWW.
Waarde MWW voor sluizen in het beheer van RWS
Waarde MWW voor sluizen in overig beheer (niet RWS)
Waarde MWW voor de upgrades van sluizen
39

Advies concept Multiwaterwerk
Uitbreidbaarheid
ontwerp
Aantal sluizen
gebouwd als MWW
Innovatiegraad
1
2
3
Vervolgacties
1. Onderzoek op basis van eerdere ervaringen welke invloed
ruimtelijke en technische uitbreidingsopties gehad hebben op de
uitbreidingsopties reeele uitbreidingskosten. ingepast kunnen worden Onderzoek in standaard-ontwerpen.
hoe deze uitbreidingsopties
ingepast kunnen worden in standaard-ontwerpen.
2. Ga in overleg met Inkoop/IMG om na te gaan in hoeverre
kunnen standaarden worden in aanbestedingen, opgenomen kunnen deze standaarden worden in aanbestedingen, ‘afdwingbaar’ zijn. en
deze standaarden ‘afdwingbaar’ zijn.
3. Houd nauwlettend in de gaten hoe externe factoren zich ontwikkelen en
3. Houd nauwlettend in de gaten hoe externe factoren zich
introduceer innovatieruimte in het standaard basisontwerp wanneer de kosten van
watermanagement
ontwikkelen
aanzienlijk
en introduceer
toenemen.
innovatieruimte
Vermijd deze complexiteit
in de standaardontwerpen
van wanneer MultiWaterWerk. de kosten van watermanagement aanzienlijk
echter in de
introductiefase
toenemen. Vermijd deze complexiteit echter in de introductiefase
van Multiwaterwerk.
1. Onderzoek op basis van eerdere ervaringen welke invloed ruimtelijke en technische
uitbreidingsopties gehad hebben op de reële uitbreidingskosten. Onderzoek hoe deze
2. Ga in overleg met Inkoop/IMG om na te gaan in hoeverre standaarden opgenomen
Vervangingsopgave
4. De vervangingsbehoefte in de komende jaren bepaalt het maximaal haalbare van de
4. De inzet vervangingsbehoefte van het concept Nederland. in komende Breng deze jaren vervangingsbehoefte bepaalt het maximaal goed in kaart haalbare en
van stem de inzet de planning van het van concept vervolgactiviteiten in Nederland. hierop Breng af. deze vervangingsbehoefte
goed in kaart en stem de planning van vervolgactiviteiten hierop af.
5. Gebruik lopende sluisprojecten als cases om meer te leren van de in de Storm-sessie
5. Gebruik geïdentificeerde lopende factoren sluisprojecten en effecten. als cases om meer te leren van de in de Storm
geidentificeerde factoren en effecten.
40

SAMENVATTING STORM-SESSIE
41

second-opinion Werkgroep Innovatieversnelling
Netwerk Deltatechnologie Topsector Water
Project: second opinion MultiWaterWerk
Datum: 2 oktober 2012
Plaats: Van Hattum en Blankevoort, kantoor Woerden
Aanleiding
De uitwerking van het idee MultiWaterWerk is het resultaat van een succesvolle
samenwerking in de gouden driehoek. Op initiatief van het Corporate Innovatie
Programma (CIP) van Rijkswaterstaat hebben Deltares, Van Hattum en
Blankevoort en ipv Delft samen met Rijkswaterstaat nagedacht over de vraag
hoe de vervangingsopgave natte kunstwerken kosten efficiënt kan worden
ingevuld.
Leden van de Werkgroep Innovatieversnelling, aangevuld met enkele experts,
hebben een “second opinion” uitgevoerd waarvan het resultaat hier is
weergegeven.
Urgentie
De belangrijkste argumenten die de urgentie bepalen zijn:
• Efficiëntie in de lifecycle van het object.
• De kunstwerken moeten vernieuwd worden met een Nieuwe
Standaard die 21ste eeuw proof is.
• Nederland middels de Topsectoren de ambitie heeft koploper te zijn op
het gebied van watermanagement, water transport en waterbouw.
Maatschappelijke relevantie voor het concept MultiWaterWerken
Vanaf 2020 start een programma voor de vervanging en/of verbetering van
ca. 100 grotere en kleinere sluizen die onder het beheer van Rijkswaterstaat
vallen. Het zogenaamde VONK -programma moet ervoor zorgen dat de huidige
sluizen – die vaak enkele tientallen tot meer dan 100 jaar geleden zij gebouwd
– aan de nieuwste eisen voldoen zodat ze weer een tijd mee kunnen. Dat kan
door het voortzetten van beheer en onderhoud of door vervanging, al naar
gelang de ‘conditie’ van het natte kunstwerk en de eisen die vanuit het gebruik
– scheepvaart en waterbeheer – worden gesteld. De toenmalige investeringen
hebben hun maatschappelijke rendement gehad: de sluizen hebben hun werk
gedaan over een lange periode van tijd.
De vraag is nu wat de functionele eisen zijn die de maatschappij aan de
sluizen van de toekomst zullen stellen. De maatschappij verandert snel, de
technologische mogelijkheden zijn enorm toegenomen, de (binnen)scheepvaart
maakt gebruik van steeds grotere schepen en steeds meer geavanceerde
informatietechnologie en van het waterbeheer wordt verwacht dat het hoofd
geboden wordt aan de effecten van klimaatverandering. Verder zijn er nog
aanvullende eisen / wensen ten aanzien van duurzaamheid, energievoorziening
42

second-opinion
en ruimtelijke inpassing van natte kunstwerken. Daarnaast heeft RWS in de
toekomst te maken met het adagium “meer met minder”, waardoor het de
moeite loont om na te gaan hoe integraal de kosten van beheer en onderhoud
omlaag gebracht kunnen worden. Tenslotte is duidelijk dat de BV Nederland
optimaal profiteert van een binnenvaartinfrastructuur die met zijn tijd meegaat.
Transport over water kan grote extra investeringen in weg- en railinfrastructuur
overbodig maken. Dat betekent dan wel dat de ‘gedateerde’ watertransport
infrastructuur verder verbeterd moet worden, en de vervanging en upgrading
van de huidige sluizen hoort daarbij.
Het concept MultiWaterWerk (MWW) tracht in al deze eisen ten aanzien van de
natte kunstwerken van de toekomst te voorzien door standaardisatie, innovatie
en maatschappelijke en ruimtelijke inpassing van nieuwe sluizen te combineren.
MWW beoogt de discussie over de technische mogelijkheden, de functionele
specificaties en de lokale inpassing van nieuwe sluizen – of ingrijpende
verbeteringen van bestaande sluizen – op een inzichtelijke manier uiteen te
rafelen.
Wanneer de technische mogelijkheden en de functionele eisen vooraf
zoveel mogelijk gestandaardiseerd ontwikkeld, ontworpen en geproduceerd
worden dan is meteen duidelijk welk type MWW er op welke plek gebouwd
zal worden. Het type MWW weerspiegelt de minimum vereisten voor de
waterhuishoudkundige en logistieke functies (scheepvaart). RWS kan de
discussie met de maatschappelijke omgeving – gemeente, waterschap,
gebruikers, belanghebbenden – daarna richten worden op de eventuele
aanvullende opties (zout/zoet scheiding, visgeleiding, watermanagement, zoals
spui capaciteit, lekwater etc. en energieopwekking) en de lokale inpassing van
het MWW. Het type MWW dat gebouwd moet worden is in de discussie het
uitgangspunt en is géén onderwerp van gesprek.
Technische aspecten
Zoals hierboven opgemerkt zijn de specificaties van sluizen gevormd door
ervaringen in de afgelopen honderd jaar en voldoen goed. Echter in deze
eeuw zijn additionele en nieuwe specificaties op het gebied duurzaamheid,
watermanagement en beheer en onderhoud van groot belang. De innovatie
in de ontwerpaspecten ligt daarmee in die onderdelen van de sluis die voor
repetitie in aanmerking komen en aan de nieuwe eisen voldoen.
Het grote voordeel van deze methode van werken is dat de ontwerpkosten
beperkt worden en vooral winst behaald wordt in de bouwkosten (repetitie),
en in bediening, beheer en onderhoud. Dit resulteert in een vaste prijs voor
de standaard voorzieningen (schutklaar) en een meerprijs voor de extra
opties. Door standaardisatie blijft tevens het kennisniveau op peil en wordt
het verhelpen van storingen versneld en worden calamiteiten procedures
vereenvoudigd. Nader onderzoek moet uitwijzen of de extra opties
geïntegreerd kunnen worden of dat het aparte functionaliteiten zijn die simpel
aan de standaardvoorzieningen kunnen worden toegevoegd.
Methode van aanbesteding
Sinds de Europese richtlijnen op het gebied van overheidsaanbestedingen
in 1992 van kracht zijn geworden, kan de overheid niet meer “oefenen”
met nieuwe concepten met slechts één marktpartij. In dit boekje is een
methode uitgewerkt om de beste ontwerpen van die onderdelen die voor de
opdrachtgever van belang zijn middels een aanbesteding uit de markt te halen.
43

Deze “state of the art” ontwerpen worden daarna ingebracht in de contracten
zoals de opdrachtgever die wenst uit te geven.
Het grote voordeel is dat de opdrachtgever voor de realisatie van de sluizen
vrij is zijn eigen contractvorm te kiezen, bijvoorbeeld RAW, D&C en DBFM,
waarbij er toch een standaard kan worden ontwikkeld die efficiëntie oplevert
in het bedienen, beheer en onderhoud. Daarmee kan de totale Nederlandse
markt worden ingeschakeld van MKB tot de grote D&C opdrachtnemers. Nader
moet worden onderzocht op welke manier het winnende ontwerp het beste
kan worden beloond. De CROW publicatie 275: Samenwerken aan innovatie,
afspraken over intellectuele eigendomsrechten, kan daarbij helpen voor iedere
aanbesteding of project.
Van belang is of Rijkswaterstaat wil betalen voor een ontwerp dat later geld
oplevert. Wanneer een project wordt gebudgetteerd op basis van levenscyclus
en niet alleen als D&C geeft dit boekje aan dat er grote besparingen te
verwachten zijn.
De partijen die in de gouden driehoek samengewerkt hebben zijn nu klaar en
het boekje is voor de markt beschikbaar op de site www.snellerinnoveren.nl/
cases .
De organisatie VervangingsOpgave Natte Kunstwerken (VONK) van
Rijkswaterstaat bepaalt wat er moet gebeuren om de kunstwerken die aan het
einde van hun levensloop zijn te renoveren en/of vervangen en MultiWaterWerk
geeft aan hoe dit op een efficiënte manier uitgevoerd kan worden.
Gezien het belang van het vaarwegennet voor de maatschappij, en de grote
investeringen welke gemoeid zijn met de vervangingopgave, ligt het voor de
hand het hier voorliggende concept verder te ontwikkelen. Verdere verdieping,
uitwerking en opdoen van ervaring middels een pilot case zouden logische
vervolgstappen zijn. Dit vraagt om expertise vanuit zowel de kennissector, de
marktsector als de overheid. Speciale aandacht zal gegeven moeten worden
aan het oplijnen van het concept in harmonie met de aanbestedingsfilosofie
van opdrachtgevers en de regelgeving op dit vlak.
Organisatie
Met deze methode van aanbesteden wordt de meest economische oplossing
uit de markt gehaald. Het is echter van groot belang dat de gebruikers
betrokken worden bij de selectie van de ontwerp oplossingen. De gebruikers
zijn zowel de binnenvaart verenigd in de branche organisatie Schuttevaer als
de Waterschappen en Rijkswaterstaat, die voor het aangrenzende waterbeheer
verantwoordelijk zijn.
Hoe verder
Als afsluiting is hieronder een aanzet gegeven voor een objectenindeling
44

second-opinion
volgens de MultiWaterWerk filosofie. Dit is geenszins al een uitgemaakte zaak,
maar dient vooral om aan te geven voor welke onderdelen aan standaarden
gedacht kan worden.
Standaard
• Hoofden
• Deuren
• Wanden
• Vloeren
• Kabelgoten
• Nivellering
• Bediening
• Besturing
• Geleiding
• Verlichting
• Signalering
• Bebording
• Energie voorziening
• Afmeervoorzieningen
Opties
• Pompen
• Spuien
• Vismigratie
• Energie winning
• Zoet/zout scheiding
• Bedieningsgebouw
• Afstandbediening
• Walstroom
• Recreatie voorzieningen
Inpassing
• Voorhavens
• Wachtplaatsen
• Bodem bescherming
• Remming en geleidewerken
• Kruisende droge infra
• Schermen
45

deelnemerslijst
De personen opgenomen in de deelnemerslijst hebben allen bijgedragen
aan het project MultiWaterWerk door deel te nemen aan de door RWS
georganiseerde LEF-sessies en/of de door Copernicus georganiseerde
STORM-sessie. Hiervoor dank.
Daarnaast hebben Deltares, Van Hattum en Blankevoort en ipv Delft de
onderwerpen analyse Zuid-Willemsvaart, proces en PVE uitgewerkt en
vastgelegd in het boekje MultiWaterWerk dat hier voor u ligt.

Arjen Ros copernicos arjen.ros@copernicos.com
Otto Weiler deltares otto.weiler@deltares.nl +31(0) - 88.335 8358
Monica Altamirano deltares monica.Altamirano@deltares.nl +31(0)6 - 12 22 86 85
Ida de Groot deltares ida.deGroot@deltares.nl . +31(0) - 88.335 8066
Fred Rodewijk rws Dienst Infrastructuur fred.rodewijk01@rws.nl +31(0)6 - 13 44 55 38
Rijk Noordzij rws Dienst Infrastructuur rijk.noordzij@rws.nl +31(0)6 - 51 31 32 77
Jarit de Gijt gemeentewerken Rotterdam jg.degijt@gw.rotterdam.nl +31(0)6 - 51 61 28 62
Ton Siemerink gemeentewerken Rotterdam ton.Siemerink@Curbouweninfra.nl
Gerhard Nijenhuis ipv Delft gerhardNijenhuis@ipvdelft.nl +31(0)6 - 33 31 37 30
Ronald Rozemeijer ipv Delft ronaldRozemeijer@ipvdelft.nl +31(0) - 15 750 25 71
Kees de Best rws Dienst Infrastructuur kees.de.best@rws.nl
Robert de Roos rws Dienst Infrastructuur robert.de.Roos@rws.nl +31(0)6 - 11 90 79 69
Jan Dirk van Duijvenbode rws Dienst Infrastructuur jandirk.van.duijvenbode@rws.nl +31(0) - 88.797.2212
Harm Telder rws Dienst Infrastructuur telderh@gmail.com +31(0)6 - 27 02 41 91
Herbert Michon rws Dienst Limburg herbert.michon@rws.nl +31(0)6 - 31 01 14 13
Dick Tijsseling rws Oost Nederland dick.tijsseling@rws.nl +31(0)6 - 22 20 97 69
Roeland van Pelt rws staf dg roeland.van.pelt@rws.nl
Hans de Vries rws Waterdienst hans.de.vries02@rws.nl +31(0)6 - 51 67 91 65
Marcel Tosserams rws Waterdienst marcel.tosserams@rws.nl +31(0)6 - 29 01 87 19
Matthias Buijze rws Zuid Holland matthias.buijze@rws.nl
Sallo van der Woude van Hattum en Blankevoort bv svanderwoude@vhbinfra.nl +31(0)6 - 50 22 53 95
Jaap Boneveld van Hattum en Blankevoort bv jboneveld@vhbinfra.nl +31(0)6 - 50 22 53 60
Harry Luttikhuis van Hattum en Blankevoort bv hluttikhuis@vhbinfra.nl
Eddy van Haastregt van Hattum en Blankevoort bv evanhaastregt@vhbinfra.nl
Martin Geernaart van Hattum en Blankevoort bv mgeernaart@vhbinfra.nl
Kobus van der Zwaal van Hattum en Blankevoort bv kvanderzwaal@vhbinfra.nl +31(0)6 - 11 00 71 91
Daan van der Wiel van Hattum en Blankevoort bv dvanderwiel@volkerinfradesign.nl +31(0)6 - 50 22 53 55
DEELNEMERSLIJST
47

Multiwaterwerk
verkenning vervanginGsopgave van de natte kunstwerken
Nu is het moment om na te denken over een efficiënte vervangingsopgave. Dit besef
is ontstaan vanuit de Strategische Verkenning Vervanging Natte Kunstwerken. Uit
deze verkenning volgde een onderzoek naar vervangingsscenario’s voor de Maas.
Voor één van de scenario’s, de Marktmaas is gesproken over de mogelijkheden van
innovatie binnen de vervangingsopgave. Dit werd één van de onderwerpen van de
CIP (Corporate Innovatie Programma)-sessie in april 2011. In 2011 heeft de Topsector
Water binnen Proeftuinen.nl het nut van dit idee met de naam MultiWaterWerk
onderschreven.
Het MultiWaterWerk idee heeft vorm gekregen in overleggen tussen Rijkswaterstaat,
Van Hattum en Blankevoort, Deltares en ipv Delft en in deze zogenaamde gouden
driehoek is een project geformuleerd binnen de kaders van CIP.
Foto: beeldbank.RWS.nl
Luchtfoto van het sluis en stuwcomplex te Lith