Kracht en steun voor ouderschap van mensen met ... - Expoo

ouders te leren communiceren over hun problematiek met hun kinderen
(Nicholson e.a. 2001b, Lees, 2004, Craig, 2004).
Mensen met ernstige psychische aandoeningen problemen hebben evenals alle
andere mensen recht op ontplooiing en kunnen dat vaak ook vinden in
ouderschap. Ook heeft men rechten indien het ouderschap steun nodig heeft.
De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) beschrijft dit als
volgt: “Moeder en kind hebben recht op bijzondere zorg en bijstand. Alle
kinderen, al dan niet wettig, zullen dezelfde sociale bescherming genieten”
(Artikel 25-2). Daarnaast hebben ouders het recht om ouderschap op een eigen
manier invulling te geven: “Aan de ouders komt in de eerste plaats het recht toe
om de soort van opvoeding en onderwijs te kiezen, welke aan hun kinderen zal
worden gegeven” (Artikel 26-3).
Uit een behoefteonderzoek in Nederland (Van der Ende en Venderink, 2008)
blijkt dat ouders die contact hebben met de GGz, graag steun willen bij het
verbeteren van het contact en de communicatie met de kinderen. Er bestaan
weliswaar allerlei vormen van opvoedingsondersteuning en gezinstherapie, maar
deze hebben voornamelijk de ontwikkeling van het kind als focus, of ze zijn
gericht op de psychodynamische interactie tussen de gezinsleden onderling,
waarbij partnerrelaties een belangrijk onderwerp vormen. Het geven van richting
aan eigen ontwikkeling en het behoud van eigen regie van ouders komen daarbij
in mindere mate aan te orde.
Rehabilitatie
In Nederland is gezocht naar een benadering waarbij ouders met psychische
aandoeningen hun ouderschap vormgeven aan de hand van een door hen zelf
gekozen doel. De rehabilitatiebenadering, in het bijzonder de Individuele
Rehabilitatiebenadering, biedt een basis om dit te realiseren. (Farkas & Anthony,
1991; Busschbach en Wiersma 1999; Swildens, et al. 2011).
Rehabilitatiestromingen hebben aandacht voor verschillende levensterreinen en
leefgebieden. Naast de huidige rehabilitatieterreinen begeleid werken (Van
Weeghel & Michon, 2002), begeleid leren (Korevaar, 2005), begeleid wonen
(Wilken & Van Rooijen, 2001) en sociale contacten (Driedonks et al 1990)
ontstaat een ander terrein: begeleid ouderschap. Dit rehabilitatieterrein staat in
de Verenigde Staten bekend als parenting-well of supported parenting
(Nicholson & Blanch, 1994; Mowbray et al, 2001; Nicholson et al, 2001b).
Begeleid Ouderschap
Met behulp van de rehabilitatiebenadering kunnen GGz-cliënten zich desgewenst
verder ontwikkelen in hun ouderrol en kunnen zij leren om de zorg voor het kind
te combineren met andere aspecten van hun leven, zoals werk of ontspanning.
Vanzelfsprekend is bij het ouderschap de zorg voor de kinderen en het
stimuleren van hun ontwikkeling een belangrijk thema.
In het project “Ouders met psychiatrische aandoeningen” (Van der Ende en
Venderink, 2008) is de methodiek “Ouderschap met succes en Tevredenheid”
ontwikkeld op basis van de Individuele Rehabilitatie Benadering (IRB) (Farkas &
Anthony, 1991).
Deze rehabilitatiemethodiek is gedurende 4-daagse trainingen bij 120
hulpverleners in Nederland getraind. Tijdens het evaluatieonderzoek bleek dat de
methodiek in de praktijk beperkt wordt toegepast. Het aanbod lijkt niet geheel
6