Download "Rapport: Raadsman bij politieverhoor" - Rijksoverheid.nl

40 | Raadsman bij politieverhoor
verhoren betrokken waren. De selectie van de respondenten tijdens deze fase is
gebaseerd op de betrokkenen bij verhoren waar iets voorgevallen is (ingrijpen door
advocaat en reacties daarop door de politie) of bij verhoren waar juist niets gebeurd is
terwijl de onderzoekers dit wel verwacht hadden. De focus van die interviews ligt dan
ook voornamelijk op het bespreken van de voorvallen of bijzonderheden. Aan
advocaten is bijvoorbeeld gevraagd naar de redenen waarom ze al dan niet ingegrepen
hebben. Aan verhoorders en teamleiders is bijvoorbeeld gevraagd naar de manier
waarop ze gereageerd hebben op het ingrijpen door de advocaat. Tijdens deze
interviews wordt eveneens uitgebreid ingegaan op wat de betrokkenen van de
veranderingen vinden, hoe ze ermee omgaan, waar mogelijke problemen zitten, wat de
redenen daarvan kunnen zijn. In mindere mate is ook gesproken over
toekomstverwachtingen. Aangezien de interviews gedurende de tweede fase complexer
en uitgebreider zijn dan de interviews gedurende de eerste fase en omdat specifieke
voorvallen onderwerp van het interview zijn, zijn topiclijsten opgesteld die in bijlage C
opgenomen. 36
1.5.5 Factoranalyse: van verhoortechnieken naar vormen van pressie
Eén van de doelstellingen van dit onderzoek is te komen tot een analyse van de mate
waarin het gebruik van pressie verschilt tussen verhoren met en zonder advocaat.
Hiertoe zal geanalyseerd dienen te worden in welke mate pressie, al dan niet in
verschillende vormen, door de politie gebruikt wordt. Het gebruik van pressie is niet
rechtstreeks waarneembaar zoals het gebruik van het zwijgrecht door de verdachte.
Pressie is een abstracter begrip en in de methodologische literatuur wordt dit ook wel
een latente variabele genoemd. Om inzicht te verkrijgen in een latente variabele worden
andere waarneembare variabelen gebruikt. In dit onderzoek worden de verschillende
verhoortechnieken gebruikt om de mate waarin de politie pressie hanteert vast te stellen.
In paragraaf 1.5.2 is daarom ondermeer aandacht besteed aan het observeren en coderen
van verhoortechnieken. Tijdens een verdachtenverhoor heeft de politie bepaalde
verhoortechnieken voorhanden die erop gericht zijn een bepaalde mate van pressie op
de verdachte uit te oefenen. 37 Bij de bespreking van het observatieschema is reeds
aangegeven dat de keuze voor de te observeren verhoortechnieken is gebaseerd op
internationaal onderzoek. De veertien technieken zijn dusdanig geselecteerd dat voor de
Nederlandse verhoorsituatie zo goed mogelijk een algemeen beeld gevormd kan worden
van het gebruik van pressie. Bij de keuze is rekening gehouden met het gegeven dat we
36 De transcripten van de interviews met verhoorders, teamleiders en advocaten zijn geanalyseerd met het
programma ATLAS.ti 5.2.
37 Zie hiervoor de verschillende handboeken over verhoren. Bockstaele 2008; Inbau, Reid, Buckley &
Jayne 2004.