Download "Rapport: Raadsman bij politieverhoor" - Rijksoverheid.nl

42 | Raadsman bij politieverhoor
aanwezigheid van de advocaat. 40 Op deze manier wordt nagegaan of het gebruik van
pressie en het zwijgrecht samenhangen met het al dan niet aanwezig zijn van de
advocaat. Met andere woorden: gebruikt de politie minder pressie wanneer de advocaat
bij het verhoor in de verhoorkamer aanwezig is dan wanneer er geen advocaat aanwezig
is Maakt de verdachte meer gebruik van het zwijgrecht wanneer de advocaat bij het
verhoor in de verhoorkamer aanwezig is (of voorafgaand overleg heeft gehad) dan
wanneer er geen advocaat aanwezig is (of voorafgaand overleg heeft gehad) Een
antwoord op deze vragen laat alleen zien dat er verschillen in het gebruik van pressie en
het zwijgrecht zijn tussen verhoren met en zonder advocaat (of voorafgaand overleg).
Omdat voor de analyse naar de gevolgen niet op het quasi-experimentele design
gerekend kan worden, kunnen er geen uitspraken gedaan worden over oorzaak en
gevolg en daarmee ook niet over het effect van toelating van de advocaat. Het is
derhalve van belang de analyses met betrekking tot de verschillen tussen verhoren met
en zonder advocaat met behulp van statistische analysetechnieken te controleren voor
alternatieve oorzaken. Door in de analyse rekening te houden met meer factoren dan
alleen de aanwezigheid van de advocaat kan inzichtelijk worden gemaakt in welke mate
verschillen in het gebruik van pressie tussen verhoren toegewezen kunnen worden aan
de aanwezigheid van de advocaat. Er wordt als het ware ‘gecontroleerd’ voor mogelijke
andere oorzaken voor verschillen in het gebruik van pressie die tussen verhoren
gevonden worden.
Het gekozen design voor dit onderzoek biedt de mogelijkheid om bij de analyse
te controleren voor alternatieve oorzaken. De aanwezigheid tijdens de verhoren maakt
het mogelijk uitgebreide informatie te verzamelen over uiteenlopende factoren die
mogelijk invloed hebben op het gedrag van verhoorders en de proceshouding van
verdachten tijdens een verhoor. Er moet echter opgemerkt worden dat het niet mogelijk
is alle alternatieve oorzaken te identificeren en daarna dan ook nog te meten als
variabelen. Hiervoor is de sociale werkelijkheid te complex. Het is van belang dat bij de
keuze voor controlerende kenmerken beargumenteerd wordt of het aannemelijk is of ze
de samenhang tussen de aanwezigheid van de advocaat en het gebruik van pressie
mogelijk verstoren. In paragraaf 4.4.2 wordt nader toegelicht welke kenmerken in de
analyse gebruikt zijn.
Middels vier afzonderlijke regressieanalyses waarbij de dimensies van pressie de
afhankelijke variabelen zijn, wordt het verschil tussen verhoren met en zonder advocaat
geanalyseerd, gecontroleerd voor belangrijke andere factoren. Daarnaast wordt er een
regressieanalyse uitgevoerd om na te gaan in welke mate het gebruik van het zwijgrecht
door de verdachte verschillend is tussen verhoren met en verhoren zonder dat de
40 Daarnaast wordt in het geval het gedrag van de verdachte onderwerp van analyse is eveneens een
vergelijking gemaakt tussen al dan niet voorafgaande consultatie.