nl - Bureau fédéral du Plan

Working Paper 13-02IITheoretische beschouwingenIn dit deel staan we langer stil bij de theoretische achtergrond van de fenomenendie we willen bestuderen in deze paper. We starten met een conceptuele afbakeningvan de stad.A. De stadNa de technische beschrijving van een stad in het vorige deel, gaan we in dezeparagraaf na hoe verschillende auteurs het ontstaan van een stad en het fenomeenstad verklaren. We vragen ons af hoe het komt dat mensen zich groeperenin woonkernen, en meer bepaald, in steden. Om die vraag te beantwoorden, kunnenwe ons beroepen op een recente stroming in de economische literatuur, denieuwe economische geografie (Krugman, 1991, 1992). De economische geografieheeft als opdracht de gezamenlijke concentraties van bevolking en economischeactiviteit te verklaren. Het bestaan van steden en de rol van industrieclusterswordt hierin verduidelijkt. Algemeen gesteld zullen al die concentraties ontstaanen overleven door agglomeratie-economiëen, waarin ruimtelijke concentratie de gepasteeconomische omgeving creëert die verdere of voortgezette concentratieondersteunt. Centripetale en centrifugale krachten spelen hierbij een belangrijkerol. Centripetale krachten zijn krachten die in de richting duwen van ruimtelijkeconcentratie, centrifugale krachten werken een dergelijke concentratie tegen. Beidekrachten treden samen op en hun relatieve sterkte zal bepalen welke van detwee uiteindelijk zal overwinnen. Indien de centripetale krachten overwegen, zaler een tendens tot agglomeratie vast te stellen zijn; indien de centrifugale krachtende boventoon voeren, zal er eerder een diffusie optreden. Toch dientaangestipt te worden dat beide krachten niet noodzakelijk op eenzelfde geografischeschaal spelen. Zo kunnen er bijvoorbeeld sterke centrifugale krachtenspelen op microniveau terwijl op mesoniveau eerder een centripetale tendens iswaar te nemen. Dat leidt dan tot complexe woonsituaties waarin verspreide clusterpatronenwaar te nemen zijn.1. FoskettDe clusterpatronen geven aanleiding tot het ontstaan van woonkernen. Een mogelijkeruimtelijke woonkernvorm is de ‘stad’. Wanneer we op zoek gaan naareen definitie van de stad vinden we een eerste aanzet in een paper van StephenFoskett (1994). Foskett duidt enkele criteria aan die toelaten een stad af te bakenen.Die criteria bepalen dat een stad een plaats moet zijn waar zowel deresidentiële, commerciële als industriële functies vervuld kunnen worden. In eenstad worden zowel jobs als entertainment aangeboden aan stadsinwoners en aanbezoekers. Bovendien moet een stad dichtbevolkt zijn, of toch alleszins dichter11