2 mensenkinderen 103

leider. Het kind heeft echter invloed op de manier waaropdat bereikt wordt. (‘Als je deze sommen al begrijpt zondermijn instructie, mag je nu alvast aan het werk gaan’)In deze fase gaat het erom dat kinderen gericht zijn op hetbegrijpen van de leerstof en niet zoals in de vorige fasevan zelfstandig werken op het afmaken van het werk. Doorhet maken van alle opdrachten wordt namelijk veronderstelddat kinderen de leerstof onder de knie krijgen. In dezederde fase van zelfstandig leren krijgt het kind de gelegenheidom zelf te bepalen hoeveel sommen het wil maken ofhoe vaak het spelling in een week oefent. Bij het opstellenvan het contract zal het ene kind iedere dag spellingwillen oefenen met behulp van het werkboek, terwijl eenander kind met de woorden uit dezelfde spellingscategorieéén keer een verhaal wil schrijven. Het doel blijft echter bijbeiden dat het dit leerstofonderdeel aan het einde van deperiode beheerst.een klein deel op het leerproces. Met name het tempo ende netheid spelen een rol. Het maken van een aantal werkjes,dat bij de instructies hoort en van verplichte opdrachten,past in deze fase. Zo kennen sommige scholen moet-,mag- en keuzewerkjes, die ook in deze volgorde gemaaktmoeten worden. Alle taken en opdrachten worden echterdoor de groepsleider bepaald, ook hoeveel ervan gemaaktmoet worden. In sommige gevallen mogen kinderen zelfeen activiteit kiezen, wanneer zij (eindelijk) een keuzewerkjemogen kiezen. (Kent u de kinderen ook die nooitaan de keuzewerkjes toekomen?) Het doel van deze faseis om kinderen te leren om gedurende een langere periodezelfstandig te laten werken aan verschillende taken en dezeop tijd af te ronden.Het bouwen van een kasteel aan de hand van een foto pastook in deze fase, omdat het een omvangrijkere opdrachtbetreft dan het nabouwen aan de hand van een schematischetekening.In de fase van zelf (ver)werken en zelfstandig werken wordtkinderen geleerd hoe zij bijvoorbeeld met het materiaalmoeten omgaan, hoe zij antwoorden in hun schrift moetenschrijven en hoe er verbeterd moet worden.Bij beide fasen is het doel van het werken vooral gerichtop het verwerven van kennis, waarbij de veronderstellingis dat kinderen de leerstof niet begrijpen, wanneer zij deinstructie van de groepsleider en het verwerken ervan missen.De vraag is echter wie de instructie en verwerkingonmisbaar vindt: het kind of de groepsleider. Kinderenverliezen snel de motivatie als zij werk doen wat zij allangbeheersen. Ze worden dan slechts extern gemotiveerd enwerken vooral om hun opdrachten af te krijgen. Hoe datafgemaakt wordt, is voor sommige kinderen dan ook vanminder belang. Wat lijkt te tellen is dat kinderen kunnenzeggen dat hun werk of weektaak af is, waarmee ze voldoenaan de eis van de groepsleider.3. Zelfstandig lerenIn deze fase krijgen kinderen wat meer keuzemogelijkheden.Het doel staat echter grotendeels vast. Het wordthoofdzakelijk bepaald door de methode of door de groeps­Het gaat om gedeeltelijk open opdrachten, waarbij kinderende gelegenheid krijgen om de opdracht bijvoorbeeldop hun eigen manier vorm te geven en te presenteren,zoals bij een leeskring. Taken zijn verder uitgebreid en kunnenplaatsvinden gedurende een langere periode. Er zijnmeerdere antwoorden en/of oplossingen mogelijk.Wanneer in een onderbouwgroep een verhaal verteld isover een ridder en alle kinderen met dat thema aan hetwerk gaan en mogen kiezen uit activiteiten die op het keuzebordstaan, kiest een kind om een kasteel in de bouwhoekte gaan maken; een voorbeeld van zelfstandig leren.4. Zelfverantwoordelijk lerenHet kind bepaalt in deze fase het doel; het moet echterwel passen binnen de algemene doelen en het doel vande stamgroep. Het vaststellen van het doel gaat dan ookin overleg met de groepsleider en/of groep. In deze fasepast bijvoorbeeld het aan de slag gaan met zelf geformuleerdeleervragen binnen een thema van wereldoriëntatie.MENSENKINDEREN 103september 2006