Bioveiligheid in het laboratorium - VIB

6. BESMETTING, ACCIDENTEN,
ONTSMETTING
EN INACTIVATIE
Een besmetting is gauw gebeurd. Er kan gemorst worden bij het overgieten van vloeistof
of er kunnen een paar druppels wegspatten. Het is zaak een besmetting direct ongedaan
te maken. Ook andere ongelukjes zoals het stukvallen van een glazen houder, een prikaccident
met een naald of een snijwond van een mes of scalpel zitten in een klein hoekje.
Bij elke besmetting of elk ongeluk is blootstelling aan het organisme het gevolg. Dit is niet
meteen een direct gevaar wanneer het om onschadelijke organismen gaat. Toch dient ook
dan een besmetting opgeruimd te worden. Gebeurt dit niet, dan betekent dit dat resten
van micro-organismen zich in het laboratorium ophopen en zo een potentiële bron van
besmetting vormen voor het werk van anderen.
Er kan echter ook sprake zijn van ongelukjes met organismen die ofwel direct voor de mede-werker
(alle humane pathogenen), ofwel voor het leefmilieu (GGO’s en pathogenen van
risicoklasse 2, 3 en 4) een risico inhouden. Dan is het zeker zaak gemorst materiaal snel op te ruimen
en oppervlakken te ontsmetten. Het morsen op niet-intacte huid of het morsen van bijvoorbeeld
pathogeen-virusconcentraat op de intacte blote huid mag niet onopgemerkt voorbijgaan.
Voorkoming
Het is zaak om ongelukjes zoveel mogelijk te voorkomen. Dit kan alleen door voorzichtig
en doordacht te werken. Experimenten dienen zorgvuldig van tevoren te worden gepland,
materialen van tevoren verzameld en na afloop dient alles weer te worden opgeruimd.
Slordigheid is de belangrijkste oorzaak van ongelukjes. Scalpels niet rond laten slingeren,
maar opbergen in een veilige houder. Op injectiespuiten de naalden niet herkappen, maar
de naalden deponeren in een speciaal daarvoor voorziene container.
Melding
Het is zaak om accidenten waarbij medewerkers aan gevaarlijke menselijke pathogenen zijn
blootgesteld te melden. En niet alleen wanneer het bloed eruit spuit. Ook wanneer er een
kleine kans op besmetting is geweest, of wanneer er twijfels zijn over de karakterisatie van
het materiaal (denk aan niet-getest humaan bloed) moet een melding gedaan worden. De
verantwoordelijke personen voor de bioveiligheid en/of de interne dienst voor preventie en
bescherming en indien nodig ook de arbeidsgeneesheer en de verzekeringsdienst (in verband
met de eventuele terugbetaling van dure geneesmiddelen) dienen op de hoogte te worden
gesteld. Na het ongeluk dienen meteen passende maatregelen te worden genomen. Antivirale
geneesmiddelen moeten bijvoorbeeld waar nodig kort na de besmetting worden ingenomen.
Besmetting, accidenten, ontsmetting en inactivatie 29