Nota burgerparticipatie intranet - Gemeente Halderberge

INHOUD NOTA BURGERPARTICIPATIE1. INLEIDING 31.1 Achtergrond 31.2 Doel en inhoud startnotitie 32. BURGERPARTICIPATIE: BEGRIPSBEPALING 4 - 52.1 Definitie 42.2 Participatieladder 53. COMPLEX INSTRUMENT 6 - 73.1 Voordelen en valkuilen 63.2 Voorwaarden 63.3 Rolverdeling 73.4 Conclusie 74. HALDERBERGSE VARIANT 84.1 Afwegingskader 84.2 Stappenplan 104.3 Praktische invulling 105. PLAN VAN AANPAK 11Bijlage 1 Checklist burgerparticipatie 12Bijlage 2 Sjabloon bestuuropdracht 15Bijlage 3 Sjabloon adviesnota 18Bijlage 4 Sjabloon raadsvoorstel 20Bijlage 5 Krachtenveldanalyse 22Bijlage 6 Does en don’ts 242

2.2 ParticipatieladderBurgerparticipatie, of interactief beleid, is een verzamelnaam voor verschillende manierenom inwoners bij beleid te betrekkenHoeveel invloed hebben burgerparticipanten op het te ontwikkelen beleid? Met anderewoorden, op welk niveau wordt er geparticipeerd? Het participatieniveau heeft vooral temaken met de houding van de betrokken overheid. Om het niveau van participatie te kunnenbenoemen gebruiken we het model van een participatieladder. Het principe van deParticipatieladder is simpel. Vijf treden geven het participatieniveau aan:• Meebeslissen: politiek en bestuur laten de ontwikkeling van, en de besluitvorming overhet beleid, over aan betrokkenen, waarbij het ambtelijk apparaat een adviserende rolvervult. De politiek neemt de resultaten over. Resultaten uit het proces hebben spontaanbindende werking.• Coproduceren: politiek, bestuur en betrokkenen komen gezamenlijk eenprobleemagenda overeen, waarna gezamenlijk naar oplossingen wordt gezocht. Depolitiek verbindt zich aan deze oplossingen met betrekking tot de uiteindelijkebesluitvorming, na toetsing aan vooraf gestelde randvoorwaarden.• Adviseren: politiek en bestuur stellen in beginsel de agenda samen, maar gevenbetrokkenen gelegenheid om problemen aan te dragen en oplossingen te formuleren,waarbij deze ideeën een volwaardige rol spelen in de ontwikkeling van het beleid. Depolitiek probeert zich zoveel mogelijk te verbinden aan de resultaten, maar kan bij deuiteindelijke besluitvorming hiervan (beargumenteerd) afwijken.• Raadplegen: politiek en bestuur bepalen in hoge mate zelf de agenda, maar zienbetrokkenen als gesprekspartner bij de ontwikkeling van beleid. Het proces richt zich ophet inventariseren van ervaringen, meningen en nieuwe ideeën. Belangrijk is dat zoinzicht verkregen wordt in de wereld van de betrokkenen. De politiek verbindt zich nietaan de resultaten die uit de gesprekken voortkomen.• Informeren: politiek en bestuur bepalen zelf in hoge mate de agenda voor besluitvormingen houden de betrokkenen hiervan op de hoogte. Zij maken geen gebruik van demogelijkheid om betrokkenen daadwerkelijk input te laten leveren bij debeleidsontwikkeling.5

3. COMPLEX INSTRUMENT3.1. Voordelen en valkuilenInteractieve beleidsvoering heeft veel voordelen. Echter, als het op een verkeerde manier,een verkeerd moment of bij een verkeerd onderwerp wordt ingezet, zijn de argumenten vóórinteractief beleid tegelijkertijd de valkuilen. Hieronder een aantal voorbeeldendaarvan:Argumenten voorBetere afstemming op wat in desamenleving speelt.Gevolg: inhoudelijke verrijkingSamen kun je meer.Gevolg: realisering van meer ambitieuzedoelenMeer informatieuitwisseling, begrip envertrouwen.Gevolg: verbetering van het procesBurgers krijgen rechtstreeks invloed.Gevolg: uitbreiding participatie endemocratieDe organisatie speelt adequaat en snel inop de ontwikkelingen.Gevolg: verbetering interne organisatieHet traject is een succes.Gevolg: verbetering imago bestuurValkuilenDé samenleving bestaat niet, daarom moetje compromissen sluiten, wat kan leiden totminder intelligente, creatieve of slagvaardigeoplossingen.Gevolg: inhoudelijke verarmingSamenwerken betekent vaak ookbelangentegenstellingen en compromissensluiten kost tijd.Gevolg: realisering van minder ambitieuzedoelenTegenstellingen worden blootgelegd enconflicten aangewakkerd.Gevolg: verslechtering van het procesBeperkte groep en meestal dezelfdedeelnemers.Gevolg: beperking participatie en democratieEr komt een wildgroei aan dwarsverbandenmet beperkte diepgang.Gevolg: verslechtering interne organisatieHet traject is geen succes.Gevolg: verslechtering imago bestuur3.2 VoorwaardenBovenstaande laat duidelijk zien dat burgerparticipatie niet ‘op goed geluk’ ingezet kanworden.Er moet voldaan worden aan een aantal belangrijke (rand)voorwaarden, zoals onder meer:• het bestuur moet een open en communicatieve houding hebben;• de politiek moet weloverwogen beslissen welke invloed zij wil afstaan en welke zij wilbehouden;• vanaf het begin moet er duidelijkheid zijn over de rol van alle deelnemers en de statusvan het overleg;• er moet sprake zijn van een dusdanige relatie tussen de deelnemers dat alle partijen hettraject met vertrouwen in gaan;6

4. HALDERBERGSE VARIANT4.1 AfwegingskaderEnkele belangrijke aandachtspunten vooraf• Besluitvorming over participatieVoor elk participatietraject van enige omvang dient een participatieplan te worden gemaakt.Dit plan is altijd toegespitst op de unieke omstandigheden van het onderwerp in kwestie. Hetis afhankelijk van de mate van participatie (participatieladder) belangrijk om afspraken temaken of het college of de raad het participatieplan vast stelt.• Conformeren aan eindresultaat door raad en college essentieelVóór het participatietraject zijn goede afspraken nodig over hoe de besluitvorming gaatplaatsvinden en door wie. In veel gevallen zal de raad formeel het uiteindelijke besluitnemen. Het is echter belangrijk om hierbij rekening te houden met het eindresultaat van hetparticipatieproces. De gemeente maakt zich immers ongeloofwaardig als een met intensieveinteractie tot stand gekomen plan op het laatste moment door de raad wordt weggestemd. Inieder geval is het verstandig om vooraf aan iedereen duidelijk te maken hoe de raad zalomgaan met het eindresultaat van het participatietraject.• Rol voor Team Communicatie bij burgerparticipatieCommunicatie is een belangrijk instrument bij burgerparticipatie. Zaken als het mobiliserenvan burgers en/of anderen, het wekken van juiste verwachtingen, het informeren over devoortgang van het project, het rekening houden met en inspelen op vaak heftige gevoelensen het creëren van draagvlak, zijn voor een groot deel bepalend voor het succes van eenparticipatietraject. Het gaat immers om de perceptie van de burgers en/of anderen, die hethandelen van de gemeente vaak ook op gevoel beoordelen. Het is dan ook zeer belangrijkom bij participatietrajecten het Team Communicatie in een vroeg stadium in te schakelen, endat al bij het bepalen van de geschiktheid van een onderwerp voor een participatietraject.Doelen van burgerparticipatieIn het algemeen streven we (een van) de volgende doelstellingen na met een interactiefproces. Elk van deze doelen kan leiden tot een andere vorm van burgerparticipatie:1. Een kwalitatief beter product/beleid (inhoudelijke verrijking);2. Een groter draagvlak voor, minder weerstand tegen of een grotere betrokkenheid bij hetbetreffende beleid (minder klachten en/of bezwaarschriften);3. Een beter uitvoerbaar beleid;4. Een grotere maatschappelijke betrokkenheid van externe partijen;5. Beter inspelen op wat er speelt in de samenleving;6. Een goede relatie tussen de gemeente en haar bewoners/organisaties/bedrijven;7. Een verbetering van het imago van de gemeente.Wanneer is een onderwerp geschikt voor burgerparticipatie?Burgerparticipatie is niet per definitie te gebruiken bij alle beleidsvorming; het is eeningewikkeld proces met kansen én bedreigingen dat goed voorbereid en doordacht moetworden. Het stroomschema biedt hulp om een afweging te maken.8

Stroomschema afweging burgerparticipatieEr zijn (grote)belangen vanburgers gemoeidmet hetonderwerpNee - StopJaNee - StopJaMeerwaardeburgersEr is ruimte voorbeïnvloedingNee - StopJaNee - StopJaVoldoendemenskracht enmiddelen ?NB: hoe minder abstract, hoe geschikterOver het algemeen geldt dat hoe minder abstract het onderwerp is, des te gemakkelijker hetvoor burgers is om erover mee te praten. En andersom natuurlijk. Enerzijds heeft dit teermee te maken dat de gemiddelde burger niet elke dag met integrale vraagstukken temaken heeft, anderzijds met het ontbreken van specifieke (voor)kennis over bepaaldeonderwerpen. Bij sommige onderwerpen die abstract of ingewikkeld zijn, kan de keuze zijnom burgers niet over alle facetten maar over een deel van het onderwerp te laten meepraten.Voorwaarde is dan wel dat het mogelijk is de materie behapbaar te maken (communicatie!).9

4.2 StappenplanOm tot uitvoering van burgerparticipatie over het gaan is het belangrijk het stappenplanburgerparticipatie aan de hand van de checklist (bijlage 1) door te lopen. Het stappenplanvormt het onderdeel interactieve beleidsvorming van de bestuursopdracht (zie bijlage 2) vanhet betreffende project. Afhankelijk van de mate van participatie (participatieladder) wordt hetstappenplan doorlopen (bij informeren worden bijvoorbeeld andere communicatiemiddeleningezet dan bij meebeslissen).4.3 Praktische invullingWij stellen voor om interactieve beleidsvorming als vast onderdeel in bestuursopdrachten enadviesnota’s/raadsvoorstellen in te brengen waarbij expliciet stilgestaan wordt bij hettoepassen van burgerparticipatie (zie bijlage sjabloon bestuuropdracht (2), sjabloonadviesnota (3), sjabloon raadsvoorstel (4)).10

5. PLAN VAN AANPAKBurgerparticipatie is een complex proces, waarvoor commitment, kaders, de benodigdeinstrumenten en middelen noodzakelijk zijn. Om burgerparticipatie structureel in te voeren inde gemeentelijke organisatie moeten een drietal stappen genomen worden:Stap 1Bestuurlijk commitmentCollege en raad moeten overeenstemming bereiken over de voorgestelde aanpak in dezenota en middelen beschikbaar stellen voor de uitvoering.Stap 2Helder kaders stellenBestuurlijk heldere kaders stellen en afspraken maken over de besluitvorming door collegeen raad.Stap 3Inbedden en borgen in reguliere processenHet management de opdracht geven burgerparticipatie te borgen in de ambtelijke organisatiedoor opleiding & training.11

Stap 3: Interactieve fase - uitvoering1. Voer het participatieplan uitBij samenwerking (coproductie) worden meestal de volgende stappen doorlopen in decommunicatie. Bij minder intensieve vormen van burgerparticipatie kunnen sommigestappen worden weggelaten.2. Aankondiging participatietrajectDoel: informeren, positieve houding creëren en betrokkenen mobiliseren. Belangrijkaandachtspunt: verwachtingen helder maken (o.a. waarover mogen de burgers meegaan praten, hoe vindt besluitvorming plaats).Middelen: o.a. nieuwsbrief huis-aan-huis, website, Gemeente Nieuws, brieven enpersberichten.3. InventarisatieDoel: inventariseren gevoelens, wensen en problemen, creëren positieve houding bijbetrokkenen.Middelen: o.a. nieuwsbrief huis-aan-huis met enquêteformulier, enquête op website,persberichten.4. Infobijeenkomst met werkgroepenDoel: in beeld brengen mogelijk oplossingen, directe betrokkenheid en actieve deelnamestimuleren .Middelen: o.a. nieuwsbrief huis-aan-huis met uitnodiging infobijeenkomst,Gemeente Nieuws, uitnodiging via website, affiches/posters, persberichten.5. Terugkoppeling resultaten infobijeenkomstDoel: terugkoppeling inventarisatie en verdere inventarisatie, ook niet-actieven bij hetproces betrekken en zichtbaar maken dat het proces daadwerkelijk interactief is.Middelen: o.a. verslag, nieuwsbrief huis-aan-huis, website, persberichten, GemeenteNieuws.6. Intensieve interactie met gesprekspartners/klankbordgroepDoel: planvorming, verankering betrokkenheid en draagvlak, ‘mede-eigenaar’ maken vande oplossing, kwaliteitsverhoging.Middelen: persoonlijke bijeenkomsten.7. InloopdagenDoel: presentatie plannen, draagvlak creëren bij en instemming krijgen van betrokkenen,kwaliteitsverhoging plannen.Middelen: o.a. inloopbijeenkomst, uitnodiging website, uitnodiging nieuwsbrief, GemeenteNieuws, persbericht, panelen en andere. Presentatiemiddelen.8. Terugkoppeling inloopbijeenkomstenDoel: presentatie resultaten inspraak, draagvlak creëren bij en instemming krijgen vanbetrokkenen.Middelen: o.a. nieuwsbrief, website, persbericht, Gemeente Nieuws.9. Afrondende planvorming met gesprekspartners/klankbordgroepDoel: afronding proces, draagvlak en instemming van ‘medeprobleemeigenaar’ krijgen.Middelen: o.a. bijeenkomsten met gesprekspartners/klankbordgroep.10. Presentatie voorlopig planDoel: afronding proces, draagvlak creëren en instemming krijgen van betrokkenen, allepartijen informeren.Middelen: o.a. nieuwsbrief, website, Gemeente Nieuws, persberichten.11. Afsluiting interactieve faseDoel: afronding proces, draagvlak verankeren.Middelen: o.a. nieuwsbrief, website, Gemeente Nieuws, persberichten, bijeenkomst metbetrokkenen.13

Stap 4: Besluitvorming1. Besluitvorming door raad, college of burgers (referendum).2. Informeer betrokkenen over de (formele) besluitvorming.Ben je ervan bewust dat het publiek mogelijk andere belangen heeft en dat sommigezaken gevoelig liggen. Beperk je dus niet tot een (rationele) argumentatie, denk ook aanzaken als empathie, tact en gevoel.3. Eventuele (formele) inspraak.Stap 5: Uitvoerende faseBlijf alle betrokken goed op de hoogte houden van ontwikkelingen en leg steeds een verbandtussen wat de burgers mee hebben bedacht en het uiteindelijke resultaat; dit zorgt ervoor dathet draagvlak in stand blijft!14

Bijlage 2Sjabloon bestuuropdrachtEen bestuursopdracht is een op schrift gestelde, door burgemeester en wethouders,vastgestelde opdracht aan de ambtelijke organisatie om een beschreven resultaat tevolbrengen binnen vastgestelde kaders van tijd, geld en menskracht en geldt voor alleprojecten van de gemeente Halderberge.Bestuursopdracht Gemeente HalderbergeCopyright © 2010Gemeente HalderbergeAuteurVersienummerDocumentnaamStatusEditiedatumProject:Versie:15

Document:Status:DistributielijstProjectleiderNaam:OpdrachtgeverNaam:Functie:Functie:Datum:Datum:Paraaf:Paraaf:Versie historieVersie: Datum: Verschil met voorgaandeversie:16

Project:Document:Versie:Status:INHOUDSOPGAVE1 Wat willen we bereiken?1.1 Aanleiding1.2 Doelstellingen1.3 Betrokken partijen (via krachtenveldanalyse)1.4 Uitgangspunten en randvoorwaarden1.5 Relaties met andere beleidsvelden2 Wat gaan we daarvoor doen?2.1 Toetsingskader2.2 Alternatieven2.3 Evaluatie3 Wat mag dat kosten?3.1 Personeel3.2 Organisatie3.3 Financiën3.4 Planning3.5 Risico’s4 Wat gaan we communiceren?4.1 INTERACTIEVE BELEIDSVORMING*)4.2 Communicatieplan*) Paragraaf 4.1 beschrijft het participatieplan. Voor het opstellen van dit plan worden hetstroomschema (afwegingskader) en de checklist burgerparticipatie (stappenplan) doorlopen.17

Bijlage 3Sjabloon adviesnota B&WB&W-agenda d.d.:Registratienummer Verseon:Afdeling :AkkoordAmbtenaar :Toestelnummer :GemeentesecretarisManagerBesproken met poho: ja nee Consulent financiënConsulent P&OPersbericht bijgevoegd ja neePoho: Bespreken Akkoord OPENBAAR ja nee WKPB ja nee P. Neeb Commissievergadering d.d.: n.v.t. J.A. Akkermans SM&V B&O J.C.M. PaantjensRaadsvergadering d.d.: P.J. Bons Ter kennisname raad: ja nee H.M. SuijkerbuijkO.R. d.d.:Onderwerp:Voorstel:Gebruik voor de vorm ‘te + werkwoord’ en nummer de beslispunten bij meer dan 1. Dus bijvoorbeeld:1) toestemming te geven voor de bouw van een fietsenstalling onder het gemeentehuis2) hiervoor € 130.000 beschikbaar te stellen uit de post …3) vrijstelling van het bestemmingsplan te verlenen door een artikel 19 procedure op te startenSamenvatting voor de openbare besluitenlijst:Maar hier een korte samenvatting. Vul daarvoor het bijbehorende format in: Daarom heeft het college besloten om . De redenen hiervoor zijn .Besluit B&W d.d.: Conform Niet conformAfdoening Wie? - Wat? - Wanneer? -Paraaf afgewerkt: ……………………………...Paraaf secretaris:18

InleidingIn de inleiding licht je je voorstel inhoudelijk toe. Zo kan de lezer de beslispunten plaatsen.- Aanleiding: waarom kom ik nu met deze beslispunten, beschrijf zo nodig de voorgeschiedenis.- Kader: welke eerdere besluiten zijn er genomen die dit conceptbesluit rechtvaardigen?- Toelichting: staat er in de beslispunten een begrip genoemd dat toelichting geeft? Licht dat begrip dankort toe. Details naar de bijlagen!Beoogd effectGeef aan wat je met je voorstel wilt bereiken. Streef ernaar dit doel in meetbare termen op te schrijven.Bijvoorbeeld: over twee jaar hebben we 75 procent minder aanrijdingen in de …straat.Argumenten1.1 Een kernargument als statement leest prettiger.We formuleren de cursieve elementen als statements. Een statement is een uitspraak die je onderbouwt met jeverdere argumentatie. Is de argumentatie erg uitgebreid? Verwijs dan naar de bijlagen.1.2 Integrale argumentatie overtuigt de lezerEr zijn verschillende soorten argumenten. Denk aan: draagvlak, milieu, financieel, esthetisch, juridisch enmaatschappelijk. Denk aan je ontvanger: de raad wil bijvoorbeeld in elk voorstel lezen hoe het met het draagvlakis.1.3 Een consequente nummering geeft houvastNummer de argumenten als er meerdere beslispunten zijn. Daardoor ziet de lezer snel welk argument bij welkbeslispunt hoort.Risico’s1.1 Kanttekeningen zorgen voor de juiste balansVermeld hier de relevante risico’s. Geef een waardeoordeel over de kanttekeningen (bijvoorbeeld: @ isacceptabel/aanvaardbaar/nihil). Je definieert alleen de risico’s die je in het denkproces hebt afgewogen.1.2 Statements zorgen ook hier voor overzichtOok bij de risico’s is het handig de kern samen te vatten in een cursief statement. De toelichting daaronder vulthet statement aan. De bijlagen zijn er voor de details.FinanciënVermeld in deze rubriek hoe het bedrag gedekt is. Leg ook uit hoe je tot het bedrag gekomen bent. Hier komt duseen soort rekensom. Denk aan de financiële gevolgen op termijn. Vergeet daarbij niet te vermelden dat erbijvoorbeeld subsidies of bijdragen van derden zijn. Geef ook aan of het bedrag incidenteel is of niet. Dit deel vanhet voorstel komt in overleg met de financieel consulent tot stand.UitvoeringWat zijn de vervolgstappen? Wat gaan we als eerste doen? Denk aan planning, procedures en andere praktischezaken. Alleen zaken die relevant zijn voor de beslisser.Overleg gevoerd metBeschrijf de interne en de externe communicatie die voorafgaand aan dit advies gevoerd is. Beschrijf ook deresultaten.CommunicatieMet welke partijen wordt intern extern gecommuniceerd over dit besluit. Denk aan persberichten, brieven naarinwoners of partijen, concept-communciatieplannen (onder huisstijl).EvaluatieBeschrijf in deze rubriek hoe je het beoogd effect gaat meten.BijlagenNoem de bijlage en nummer ze. Zorg wel dat de verwijzing deel uitmaakt van de tekst hierboven.19

Bijlage 4Sjabloon RaadvoorstelRaadsvergadering d.d.: -Agendanummer:Voorstel tot -SamenvattingAanleidingOverwegingenEffectenRisico'sMiddelenFinancieelOverigAdministratieve drukVerdere procedure / uitvoeringVoorstelBurgemeester en wethouders van de gemeente Halderberge.Bijlage:Ter inzage:20

RAADSBESLUITDe raad van de gemeente Halderberge;gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. ;gelet opAldus vastgesteld in de vergadering van de raadvan de gemeente Halderberge d.d. ,B E S L U I T :de griffier,de (wnd.) voorzitter,A. Koenen P. Neeb21

Bijlage 5KrachtenveldanalyseDefinitieEen krachtenveldanalyse is een beeld van de werkelijkheid, waarin alle relevante partijen/personen zijn opgenomen, inclusief hun belangen en onderlinge afhankelijkheden. Daarmeeonderscheidt een krachtenveldanalyse zich van bijvoorbeeld een "omgevingsanalyse" of"actorenanalyse" die ophoudt bij het in kaart brengen van de partijen. Eenkrachtenveldanalyse onderzoekt de belangen, behoeften en beweegredenen (bbb) van dezepartijen. Wat is nodig om hen in beweging te krijgen en mee te nemen in het proces?DoelDoel van een krachtenveldanalyse is inzicht te krijgen in wie bij een project betrokkenkunnen of moeten worden en welke belangenposities deze partijen innemen. Een dergelijkeanalyse is nodig bij de start van een beleidstraject. Op basis van de resultaten van dezeanalyse kan besloten worden of een interactieve aanpak zinvol en haalbaar is en hoe dezeaanpak eruit moet zien. Een krachtenveldanalyse is nooit af. In de ideale situatie wordt dekrachtenveldanalyse regelmatig herhaald, zodat je continu een overzicht houdt van hoe deomgeving zich opstelt en reageert op bedoelde en onbedoelde signalen uit het interactieveproces.Wat doe je?Een krachtenveldanalyse is een combinatie van samen denken, zoeken, praten enadministreren. Je traceert de belangrijkste actoren of doelgroepen voor het specifiekeproject. Je gaat na welke belangen zij nastreven, welke rol ze innemen in het actorennetwerk(formeel en informeel), welke instrumenten ze ter beschikking hebben, welke achterbannenze vertegenwoordigen, hoe ze staan ten opzichte van het beleidsthema etc. Twee of meermensen weten meer dan een. Het is aan te bevelen om een krachtenveldanalyse metmeerder mensen te maken, afkomstig uit verschillende disciplines. Dat vergroot de kans datje alle partijen in beeld krijgt, ook die waar je in eerste instantie niet direct zelf aan denkt.Stap 1: Een overzicht van actorenJe kunt actoren onderverdelen in:· beslissers· medebeslissers· invloedrijke personen· burgers· gebruikers· productiebronnen· middelen-en deskundigheidsleveranciers· uitvoerders· etc.Het is belangrijk om zo breed mogelijk na te denken over de te betrekken actoren. Eenmanier die daarbij helpt is om te vertrekken vanuit verschillende invalshoeken (bijvoorbeeldzorg, economie, bewoners, jong/oud, intern, extern etc.) Een mogelijke werkwijze bij eencomplex proces is:A Benoem alle invalshoeken van waaruit naar het probleem/thema gekeken kanworden. Alles wat iedereen roept is goed. Reken op ongeveer 15 te onderscheideninvalshoeken.B Benoem alle subinvalshoeken. Reken op 30-50 subinvalshoeken.C Benoem alle spraakmakende personen of organisaties per subinvalshoek.D Check het resultaat: hebben we alle schakers uit de beleidsketen? Hebben we demensen en organisaties voor wie het beleid gevolgen heeft? Zijn behalve 'externen'ook mensen uit de gemeente aanwezig?22

Stap 2: Belangen, behoeften en beweegredenenDe volgende stap is om je zo goed mogelijk in de te betrekken partijen te verplaatsen. Maakeen selectie van de partijen voor wie je dit het meest relevant acht. Het is de bedoelding omecht goed door te denken over wat belangrijk is voor deze partijen. Om uiteindelijk inzicht tekrijgen in hoe je hen in beweging krijgt.Vragen die je bij deze tweede stap beantwoordt zijn:• Wat zijn de strategisch meest belangrijke partijen?• Wat zijn hun belangen, behoeften en beweegredenen?• Wat is nodig om hen bij het proces te betrekken?• Van wie heb je nog meer informatie nodig?Je kunt ook partijen in het krachtenveld gebruiken om nieuwe partijen te vinden of om meerinformatie te krijgen over bestaande. Om je echt goed in partijen te kunnen verplaatsen, kunje hen natuurlijk ook vragen naar hun "bbb".Om de uitkomsten van de krachtenveldanalyse in beeld te brengen kun je verschillendeonderverdelingen maken:• belangrijk/ minder belangrijk• intern/ extern• dichtbij/ ver weg• stakeholders/ mensen die interessante input kunnen leveren• medestanders/ tegenstanders• veel vertrouwen/ weinig vertrouwen• etc.Aanvulling: politieke partijen en de persAanvullend op deze analyse kan nog in beeld gebracht worden hoe de verschillendepolitieke partijen denken en over het thema naar buiten brengen en wat ze ervan weten. Ookde pers kan een belangrijke speler zijn: hoe reageert die? Op welke partij/actor is de pers hetmeest gespitst? Welke mediakanalen zijn geïnteresseerd en uit welke invalshoekthematiseren ze je onderwerp?23

Bijlage 6Does en don’tsDoes• Het speelveld van het proces is voor iedereen duidelijk (te maken).• De politiek (raad) en/of het bestuur (college) willen tijd investeren in het proces enaansluiting houden met het proces.• Het gaat om een belangrijk actueel onderwerp: maatschappelijk én politiek.• Er zijn behalve inhoudelijke doelen juist/ook proces- of relatiedoelen te behalen• een ingewikkeld onderwerp, dat uitnodigt tot ontrafelen.• Beschikbare (en zichtbaar te maken) politiek eigenaar/leider, die ook iets wil weten/horenvan de deelnemers.• Het proces is avontuurlijk, heeft een element van een creatieve zoektocht.• Het onderwerp is helder voor iedereen en open te bespreken, gedeeldeprobleemdefinitie.Don’ts• De kaders beperken het speelveld, zodat er geen werkelijke ruimte is voor de inbreng eninvloed van de deelnemers.• Te weinig tijd en geld ter investering in het proces en in een communicatieplan. Goedevoorbereiding ontbreekt.• Er is geen ruimte voor professioneel en/of onafhankelijk procesbegeleiding.• Er is geen meerwaarde (inhoud en proces) te bedenken t.o.v. de normale procedure.• "Vers bloed" aan deelnemers, een bijzonder setting). Enige doel is korte termijn scoren.• Er is een overdaad aan "zenders" met geprofileerde en vastgenagelde belangen en te• weinig "ontvangers" (dus geen ruimte om bruggen te slaan of verbinding te maken).• Er is sprake van voorbedachte/voorspelbare uitkomst of van dubbele agenda's.• Er is sprake van een doorlopende spanning tussen afdelingen intern (loopgraven).• Commitment van politiek en management ontbreekt.24