Migraine Contact - Neuro.be

Migraine Contact Nr. 3 april 2005
12
MIGRAINE
REVIEW
Medication-overuse
headache
De International Headache Society (IHS) heeft
voor de 2 e editie (2004) van de classificatie van
hoofdpijnsyndromen geopteerd voor de term
medication-overuse headache (MOH), in plaats van
de vroeger gebruikte termen rebound headache,
drug-induced headache en medication-misuse
headache. Het is duidelijk geworden dat alle
medicatie die gebruikt wordt voor de acute
behandeling van hoofdpijn MOH kan veroorzaken,
inclusief analgetica (paracetamol; minder frequent
acetylsalicylzuur en niet-steroidale antiinflammatoire
drugs [NSAIDs]), caffeine, opioiden,
combinatie analgetica, ergotamine, triptanen
en barbituraten (voornamelijk populair in de
Verenigde Staten en Canada). Medication-overuse
wordt door de IHS gedefinieerd als inname van
analgetica op ten minste 15 dagen per maand, of
inname van ergotamine, triptanen, opioiden of
combinatie analgetica op ten minste 10 dagen per
maand. De IHS vereist ook dat deze medicatie
regelmatig werd ingenomen voor een periode van
meer dan 3 maand. Chronische hoofdpijn wordt
door de IHS gedefinieerd als een hoofdpijn met
een minimale duur van 4 uur die aanwezig is op
gemiddeld ten minste 15 dagen per maand gedurende
meer dan 3 maanden. Uit epidemiologische
studies blijkt dat de prevalentie van chronische
hoofdpijn tussen de 2 en 5 % van de volwassen
populatie ligt en de prevalentie van MOH ligt rond
de 1 tot zelfs 2 %. De meeste epidemiologische
gegevens over MOH zijn afkomstig uit crosssectionele
studies waarbij prevalenties kunnen
worden geschat en associaties kunnen worden
afgeleid. Factoren die de prognose van hoofdpijn
kunnen beïnvloeden moeten echter worden afgeleid
uit longitudinale prospectieve studies. In dat
opzicht werd een grote ongeselecteerde Noorse
populatie in de Head-HUNT studie opgevolgd ( 1 ).
Meer dan 30000 volwassenen werden ondervraagd
naar hun analgetica gebruik tussen 1984 en
1986 en bij follow-up 11 jaar later in de periode
1995-1997. Het doel van deze studie was de relatie
na te gaan tussen het gebruik van analgetica
gerapporteerd in de periode 1984 tot 1986 en het
risico op chronische hoofdpijn (migraine en nietmigraineuze
hoofdpijn) en chronische hoofdpijn
geassocieerd met overgebruik van analgetica bij
follow-up in de periode 1995-1997. Uit deze studie
bleek dat het risico op chronische hoofdpijn
geassocieerd met overgebruik van analgetica
(relatief risico 19.6) meer dan 6 maal groter was
dan het risico op chronische hoofdpijn zonder
analgetica overgebruik (relatief risico 3.1).
Beperkingen van deze studie zijn het feit dat
gebruik werd gemaakt van vragenlijsten en dat
tevens geen informatie werd verschaft over het
type van analgetica dat werd gebruikt. Het
belangrijkste resultaat van deze studie is dat ze
een bijzonder sterk argument is voor het bestaan
van een reële relatie tussen overgebruik van analgetica
en eropvolgende chronische hoofdpijn.
Het MOH syndroom heeft een piek prevalentie
bij vrouwelijke vijftigers, maar wordt zelfs ook
gezien bij kinderen. MOH is een belangrijk
gezondheidsprobleem over de gehele wereld en
het probleem is dus zeker niet beperkt tot Europa
en Noord-Amerika ( 2 ). Opnieuw volgens epidemiologische
studies is MOH geëvolueerd naar de
derde meest frequente vorm van hoofdpijn, na
spanningshoofdpijn en migraine, en is het de
belangrijkste vermijdbare oorzaak van hoofdpijn
met invaliditeit in onze contreien. Daarenboven
zijn er talrijke andere potentiële secondaire effecten,
zoals chronisch nierfalen, gastro-intestinale
ulcera en ergotisme. Patiënten met MOH consulteren
frequent de huisarts en neuroloog. Een
groot percentage van patiënten met chronische
hoofdpijn die zich aanbieden bij een tertiair
hoofdpijncentrum hebben (geassocieerde) MOH.
De patiënten met MOH presenteren met een
syndroom gekarakteriseerd door het regelmatig
en voorspelbaar ontwikkelen van hoofdpijn binnen
de uren na het afnemen van het therapeutisch
effect van de laatste dosis van een medicatie,
waardoor een afhankelijkheid van symptomatische
medicatie ontstaat. De hoofdpijn kan lijken
op chronische spanningshoofdpijn, chronische
migraine of een mengvorm van beide. Patiënten
die te vaak triptanen gebruiken hebben meer kans
op het ontwikkelen van een (bijna) dagelijkse
migraineuze hoofdpijn of een toename van de
migraine frequentie. De meeste patiënten met
MOH lijden aan een (bijna) dagelijkse hoofdpijn.
Sommige patiënten hebben voorspelbare ochtendlijke
hoofdpijnklachten. De patiënten zijn
daarenboven refractair aan profylactische medicatie,
wat nog bijdraagt aan de vicieuze cirkel van
MOH. Zelfondernomen pogingen tot het staken
van de inname van analgetica falen vaak binnen de
eerste 2-3 dagen door een bijna ondraaglijke toe-