Migraine Contact - Neuro.be

Botuline toxine A
in de behandeling van migraine
Migraine komt voor bij 18% van de vrouwen en
6% van de mannen en wordt gekenmerkt door
frequente aanvallen van matig tot ernstige hoofdpijn
, in 15% van de gevallen al dan niet begeleid
met aurasymptomen. De hoofdpijn kan geassocieerd
zijn met nausea, braken, fotofobie of
fonofobie.
De theorie van uitsluitend vasodilatatie en vasoconstrictie
wordt niet meer langer ondersteund.
De aura is waarschijnlijk te wijten aan een fenomeen
van «spreading depression».
De bloedvaten van de piale en durale membranen
worden geïnnerveerd door neuronen afkomstig
van de nucleus van de nervus trigeminus thv de
hersenstam. Het vrijmaken van vaso-actieve
peptiden zoals substance P en CGRP (calcitonine
gene-related peptide) vanuit C-vezels van de
nucleus van de nervus trigeminus in de craniale
vasculatuur geeft aanleiding tot een vasodilatie,
een verhoogde vasculaire permeabiliteit, extravasatie
van plasmaproteïnen en inflammatie.
Sensibele uiteinden zullen hierdoor pijntransmissie
veroorzaken naar de nucleus van de nervus
trigeminus en de cortex.
Ondanks nieuwe preventie therapieën en een uitbreiding
van het aantal beschikbare triptanen is
nog steeds maar 1/3 van de patiënten tevreden
over zijn behandeling.
In de jaren ’90 waren er reeds verschillende meldingen
van patiënten die behandeld waren met
botuline toxine om cosmetische redenen of
omwille van blefarospasmen en die bemerkten
dat het aantal migraine aanvallen duidelijk minder
werd na het injecteren van het toxine. Dit gaf
aanleiding tot verder onderzoek naar de klinische
efficaciteit van botuline toxine in de behandeling
van migraine en spanningshoofdpijn.
Botuline toxine is een «single-chain» polypeptide
bestaande uit een lichte en een zware keten verbonden
via een disulfide brug (figuur 1). Het
C-uiteinde van de zware keten bindt met de presynaptische
receptor thv de cholinerge neuronen.
Via endocytose wordt het complex opgenomen.
De lichte keten komt dan vrij uit het endosoom in
het cytosol. Deze keten veroorzaakt het splitsen
van de presynaptische proteïnen (SNAP-25)
noodzakelijk voor de exocytose van het acetylcholine.
De vrijmaking van acetylcholine wordt
dus verder onmogelijk. Dit effect van chemische
denervatie door het toxine wordt omgekeerd
door sprouting van de neuronen met herstel van
de functie van het axonale uiteinde thv de synaps
na 4 à 6 maanden.
Botuline toxine remt dus via deze weg de vrijmaking
van het acetylcholine en zorgt hierdoor voor
spierrelaxatie. Het effect op de pijn kan echter
niet verklaard worden door de spierrelaxatie
alleen. Botuline toxine zou ook een modulerend
effect vertonen op de afferente banen van de
spierspoelen.
Na retrograad transport via het axon naar het
centraal zenuwstelsel zou het toxine ook een
centraal effect vertonen.
Botuline toxine remt bovendien de vrijstelling van
substance P vanuit de nervus trigeminus. Deze
laatste speelt een rol in de pijnperceptie door het
veroorzaken van vasodilatatie en neurogene
inflammatie zoals in migraine.
Vanuit de, met het toxine behandelde zone is er
een verminderde afferente pijntransmissie met
hierdoor een antinociceptief effect.
Sinds de eerste vaststellingen van het effect van
het toxine zijn er reeds verschillende retro- en
prospectieve studies verschenen rond het
gebruik van het toxine in de behandeling van
hoofdpijn.
Migraine Contact Nr. 3 april 2005
MIGRAINE
REVIEW
19