Onderzoek-naar-stigmatisering-en-zelfbeeld1

Luctor et Emergo Stigmatisering en zelfbeeld
- de uitoefening van macht.
Zelfstigmatisering kan op twee verschillende manieren ontstaan. Aan de ene kant als mensen
regelmatig met publiek stigma in aanraking komen en dit overnemen, internaliseren en dit ook voor
waar aannemen. (Corrigan & Penn, 1999; Link et al., 1991; Corrigan et al., 2006). Aan de andere kant
zijn biopsychosociale factoren van invloed op zelfstigmatisering (Vanderecken, Deth (1997-2004).
Wordt een psychiatrische diagnose gesteld, dan kunnen deze door stigma veroorzaakte
overtuigingen relevant blijken, waardoor zelfstigmatisering kan ontstaan (Corrigan & Watson, 2002).
Zelfstigmatisering kan ertoe leiden dat de gestigmatiseerde terecht komt in een sociaal isolement en
steeds minder zelfvertrouwen heeft. (Corrigan et al., 2005).Volgens Yang e.a.(2007) kan je daarmee
stellen dat personen die meer met publiek stigma in aanraking komen, meer zelfstigmatisering
ontwikkelen.
De vormen van stigmatisering van Corrigan &Wassel (2008) zullen in het onderzoek aangehouden
worden, omdat het een heldere weergave is van de door verschillende oorzaken ontstaande stigma.
• Het publieke stigma, het stigma wat rust op een psychiatrische patiënt vanuit de
maatschappij.
• Het zelfstigma, het stigma dat een psychiatrische patiënt aan zichzelf oplegt.
• Het vermijden van een label, het verzet van een patiënt tegen een etiket.
In dit kader kan benoemd worden dat professionele hulpverleners ook niet vrij zijn van
stigmatisering, aldus van Weeghel, Plooy, Goei (2006) en van Weeghel (2005). Zij richten zich op de
stoornis die behandeld moet worden en niet op de persoon die daar achter zit, waardoor
zelfstigmatisering ontstaat of verder bestendigd wordt.
Gevolgen van stigmatisering
Van ’t Veer et al (2005) geeft aan dat stigmatisering duidelijk aanwezig is in de Nederlandse
samenleving en een evident probleem is voor de patiënt, die sociale afstand of uitsluiting ervaart
door onbekendheid van de samenleving met psychiatrische aandoeningen.
Stigmatisering kan langdurig ernstige gevolgen hebben, waaronder aanhoudende stress, laag
zelfbeeld, alle moed verliezen, symptomen van depressie, verlies van vertrouwen in andere mensen,
het gevoel er maatschappelijk niet bij te horen en een lage ervaren kwaliteit van leven (Weeghel,
2005). Het leidt tot maatschappelijke achterstelling en buitensluiting (Plooy, 2006). Ochocka (2005)
constateert dat de meeste mensen met een ernstige psychiatrische handicap sociale uitsluiting
ervaren, stigmatisering en armoede. Daar komt bij dat sociale uitsluiting kostenverhogend werkt
voor de maatschappij, omdat het werkeloosheid en zorgafhankelijkheid in de hand werkt (Weeghel,
Plooy,Goei,2006).
Mensen, die hersteld of herstellende zijn van hun psychische aandoening en weer in de maatschappij
gaan functioneren, kunnen (wederom) hard geconfronteerd worden met stigmatisering vanuit de
omgeving. Daar blijft het niet bij, men ervaart te worden uitgesloten van werk en buitengesloten van
sociale relaties. Er is dan dus sprake van discriminatie.
Kenniscentrum Phrenos doet mee aan enkele grote (internationale) onderzoeken naar discriminatie
en maatschappelijke acceptatie, het Europese INDIGO-onderzoek (Weeghel & Michon, 2007). Hierin
wordt onder andere vermeld dat er vooral in Nederland sprake is van geanticipeerde discriminatie:
doordat men verwacht afgewezen te worden (door werkgevers, vrienden) doet men geen moeite
meer om werk of vriendschap te verwezenlijken. Men gaat dergelijke situaties vermijden uit angst
voor verdere discriminatie. Niet geheel ten onrechte, het blijkt dat de samenleving terughoudend is
en geen contacten wil onderhouden met mensen met een psychiatrische beperking. Dit heeft een
14