Onderzoek-naar-stigmatisering-en-zelfbeeld1

Luctor et Emergo Stigmatisering en zelfbeeld
Deze bevindingen zijn in grote lijn conform de bevindingen van Cook (1984) die stelt dat persoonlijk
contact een destigmatiserende werking kan hebben. Mits dit contact voldoet aan voorwaarden als
onderlinge gelijkwaardigheid, ongedwongenheid, voldoende duur en intensiteit, het hebben van
gemeenschappelijke doelen en niet te sterke negatieve stereotyperingen voorafgaand aan het
contact. Plooy (2006) geeft aan dat pas in direct contact duidelijk wordt dat iemand met een
psychiatrische aandoening méér is dan zijn diagnose. Goede contacten met personen buiten de eigen
groep kunnen tot gevolg hebben dat het ‘wij-zij’ denken hiermee omgebogen kan worden naar meer
inclusie. Plooy (2007) geeft aan dat een combinatie van voorlichting en contact een erg effectieve
strategie in stigmabestrijding is. Voorlichting door landelijke organisaties als Fonds Psychische
Gezondheid 9 of voorlichting door hulpverleners heeft een beperkte, kortdurende werkzaamheid.
Ontvangers van voorlichting vallen al snel terug in hun oude overtuigingen. Daarentegen werkt
voorlichting, gegeven door ervaringsdeskundigen, wél. En wel om twee redenen:
1. De informatie maakt meer indruk, is overtuigender door de ervaringskennis en
deskundigheid die in het voorlichtingsverhaal gelegd wordt.
2. Het publiek leert de ervaringsdeskundige kennen: hij of zij krijgt een gezicht, een stem en een
persoonlijkheid.
Ochocka e.a. (2005) benadrukt dat er in het proces naar herstel niet slechts gefocust moet worden
op de persoon zelf, maar dat het van even groot belang is de barrières te slechten op het gebied van
de sociale omgeving. Dat wil zeggen: participeren en integreren in de gemeenschap bevorderen,
naast de zorg voor fatsoenlijke woonruimte, dag invulling en inkomen. Het is dus van belang om ook
te werken aan (her-)opbouw van relaties, armoedebestrijding en sociale ongelijkheid, discriminatie
en onrechtvaardigheid. (Nelson, Lord & Ochocka, 2001). Ochocka et al hebben CSI- gemeenschappen
(Consumer Surviver Initiatives, tegenwoordig omgedoopt tot ‘Ontario Peer Development Initiative’)
in Canada onderzocht, waar mensen met psychiatrische aandoeningen en kwetsbaarheden met
elkaar samenwonen en -leven. Hierbij worden gezamenlijke doelen nagestreefd om tot herstel te
komen. Mensen voelen zich door elkaar gesteund en gerespecteerd. Op deze wijze hebben zij onder
andere stigmatiseringsproblemen weten te ondervangen.
Csikszentmihalyi,1990) stelt zich de vraag hoe wij allen, met al onze frustraties en onderdrukte
emoties, meest erfenissen uit het verleden, kunnen zorgen voor een betere toekomst?
Csikszentmihalyi beantwoordt zijn vraag als volgt: Door onafhankelijk te worden van het sociale
milieu. Hierdoor hoeft men niet meer op dat milieu te reageren met pijn , wat onder andere
vermijdingsgedrag in de hand werkt. Of te reageren met sociaal wenselijk gedrag , door zich teveel
aan te passen aan de ander, waardoor afhankelijkheid vergroot wordt en het eigen zelfbeeld laag
blijft. In plaats daarvan reageren vanuit meer autonomie en naast of in plaats van de eisen die de
samenleving stelt, onze eigen doelen creëren.
Dus in plaats van maatschappelijke ‘beloningen’ nodig te hebben, onze eigen beloningen creëren. Dit
vereist beheersing van het bewustzijn. Beheersing van het bewustzijn maakt dat je je ergens op kunt
concentreren (de chaos om je heen beteugelen) en deze concentratie vasthouden tot het doel
bereikt is. Daar waar je je aandacht op richt bepaalt de vorm en inhoud van het leven. Een wijs
gezegde luidt: ‘Alles wat aandacht krijgt groeit’. Wordt de aandacht gericht op negatieve gedachten
en gevoelens, dan wordt men daarin bevestigd. Richt men daarentegen de aandacht op doelen
buiten zichzelf, dan wordt de aandacht afgeleid van beperkende gedachten en gevoelens die
succeservaringen in de weg kunnen staan en kunnen die doelen bereikt gaan worden.
Csikszentmihalyi beschrijft dat het richten van de volledige aandacht op een taak, een gevoel van
9 financiert wetenschappelijk onderzoek en zorgprojecten. Doel is verbeterde en vernieuwende
behandelmethoden mogelijk te maken. Zij willen mensen met psychische problemen en hun naasten uitzicht
bieden op een beter leven. Een van de activiteiten is het ‘Samen sterk tegen stigma’- project
16