Onderzoek-naar-stigmatisering-en-zelfbeeld1

Luctor et Emergo Stigmatisering en zelfbeeld
• het serieus nemen van toekomstdromen en het serieus genomen worden van deze;
toekomstdromen door anderen.
Herstel is meestal geen proces van lineaire vooruitgang: periodes van groei en achteruitgang
wisselen elkaar af en er is geen vaste volgorde te benoemen over hoe het proces van herstel
verloopt. Boevinkgeeft aan dat een herstelproces iets is waar je aan moet blijven werken.
Binnen een herstelproces zijn dimensies te benoemen. Plooij & Droës (2010) benoemen drie
dimensies waarbinnen iemand kan herstellen: herstel van de gezondheid, herstel van de persoonlijke
identiteit en herstel van de maatschappelijke rol . De definities zijn als een bio-psycho-sociaal model
te interpreteren. In het herstelproces is het van belang dat er een gezond evenwicht ontstaat tussen
de drie genoemde gebieden.
Onderzoek van Boogaards, Oosterbaan en Roosenschoon (2010) voegt nog een vierde dimensie toe:
herstel van het dagelijks leven. Zo zelfstandig mogelijk kunnen functioneren in het dagelijks leven,
waarin voorzien is in de eerste levensbehoeften, fatsoenlijk wonen en financiën. Boevink legt
binneneen herstelconcept de nadruk op de dimensie ‘herstel van de persoonlijke identiteit’: het
zelfbeeld. Een door een psychische aandoening geveld persoon neemt de regie over zijn leven in
eigen handen en laat zijn leven niet langer door anderen bepalen. Om dit te bereiken benoemt
Boevink drie fundamentele aspecten: een persoon herstelt op eigen kracht en in zijn eigen tempo;
herstellen is gelijk aan empowerment: men vindt en ontwikkelt zijn eigen kracht, waarbij
empowerment zowel een drijvende kracht, als resultaat is van herstel; cliënten zelf zijn de
voornaamste deskundigen met betrekking tot herstel: mensen met een psychiatrische aandoening
worden het meest geholpen door mensen met ervaringskennis, want zij hebben een schat aan kennis
rondom hun ziekte opgebouwd.
Het door Boevink benoemde ‘empowerment’ is een kernbegrip bij herstel. Power betekent ‘kracht’,
het vermogen het leven naar eigen inzicht vorm en betekenis te geven. Kennis en vaardigheden
kunnen empowerment vergroten. Zoeken naar sterke kanten en mogelijkheden die ieder mens in
zich heeft, ondanks moeilijkheden die men op zijn pad is tegengekomen ( Regenmortel, 2002):
‘Empowerment is een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen
greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via het verwerven van controle, het
aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie’. Van Regenmortel geeft aan
dat empowerment een versterkingsproces is, dat op verschillende niveaus plaatsvindt. Meer
controle, regie of greep krijgen over het eigen leven, een kritisch inzicht in de omgeving, zoals de
toegang tot steun- en hulpbronnen weten te vinden en daadwerkelijk actie ondernemen om invloed
uit te oefenen. Participatie is dus een kernaspect van empowerment, geen empowerment zonder
participatie, aldus Van Regenmortel. Participatie is dus van wezenlijk belang bij een herstelproces.
GGZ Nederland (2009) ondersteunt bovenstaande uitspraken over herstel dimensies. Zij geven aan
dat vanuit hun visie op zorg cliënten met een langdurige psychische kwetsbaarheid benaderd moeten
worden vanuit het cliëntperspectief, waarin de eigen regie, empowerment dus, versterkt wordt.
Rehabilitatie en herstel zijn daarbij twee belangrijke kernbegrippen.
Rehabilitatie gaat uit van een samenwerkingsproces van cliënt en hulpverlener in het werken aan
eigen doelen van de cliënt op het gebied van wonen, werken of dagbesteding, leren, sociale
contacten en financiën. Herstel is gericht op het individuele proces, op empowerment. De
psychologische invalshoek staat dan op de voorgrond. Het herstel op zich is niet de uitkomst, maar
wel een langdurig proces waarbij aspecten als (persoonlijk) welzijn, het leren leven met de
aandoening en de kwaliteit van leven voorop staan. Herstel behoort dan tot de mogelijkheden.
20