Onderzoek-naar-stigmatisering-en-zelfbeeld1

Luctor et Emergo Stigmatisering en zelfbeeld
Het vertellen aan de naaste omgeving welke problematiek men heeft wordt over het algemeen niet
als een belemmering gezien. Respondenten geven aan dat in veel gevallen al bij de naaste omgeving
bekend was dat er iets aan de hand was. Door sommige respondenten wordt aangegeven dat men
toen al wel een soort van stigma opgeplakt kreeg.
“Mijn omgeving had altijd al het idee dat er wat aan de hand was, genoeg aan de hand, er echt iets
mis was zeg maar. Alleen niemand kon de vinger erop leggen van hoe en wat. Dus zonder dat ze het
eigenlijk wisten had ik al wel een bepaald stigma toen.”
Ook wordt door een aantal respondenten aangegeven dat men er eigenlijk al vroeg uit kwam te
liggen bij de familie omdat men ‘anders’ was. Het merendeel van de respondenten geeft aan dat de
naaste omgeving, en dan met name de familie, hen is blijven steunen, altijd klaar staat en de
respondenten niet in de steek laat. Familie ‘vecht en knokt’ voor respondenten. Tegelijkertijd wordt
door een enkele respondent aangegeven dat door de diagnose en de bijbehorende problemen de
familie oplettender is geworden, bezorgd is als een respondent niet snel genoeg reageert.
Enkele respondenten ervaren daarentegen geen enkele steun van familie, worden door de familie
afwijzend benaderd en/of respondenten hebben zelf het contact verminderd dan wel verbroken.
Meer algemeen gericht naar de mensen die verder af staan, zoals: vrienden, werkgever, de
maatschappij, blijkt dat een groot deel van de respondenten de psychiatrische aandoening lang
verzwegen heeft. Respondenten benoemen het lastig te vinden om over de aandoening te praten
met een ander vanwege mogelijk onbegrip of vooroordelen en angst dat iemand anders op je zal
gaan reageren. Een respondent geeft zelfs specifiek aan dat, ondanks goede uitleg over de
psychische aandoening er vanuit de ander een eigen conclusie getrokken wordt. Dit wordt door de
respondent als verdrietig ervaren vanwege het onbegrip.
Een andere respondent benoemt het als: “Misschien ben ik gewoon bang dat ze dan anders op mij
zullen reageren…misschien dat ze dan niet meer met me omgaan. Ik ben gewoon bang … voor die
reactie.”
Hieronder volgt een opsomming van gegeven reacties die overeen kunnen komen met de term
stigmatisering, zoals deze in de literatuur omschreven staat:
• Ik wil wel dat mensen het weten, maar toch aan de andere kant ook niet omdat ik me er een
beetje voor schaam.
• Ik weet ook wel dat ik tijdens een sollicitatiegesprek niet als eerste op tafel moet gooien wat
ik heb, dat lijkt me logisch.
• Die hulpverlener heeft gelijk zo’n stempel op mij gedrukt dat ik niet eens alles meer durf te
zeggen.
• Ik ben stigmatisering tegen gekomen op mijn werk, op verjaardagen en feestjes, ik kan niet
overal over meepraten, ik heb geen grote auto, een breedbeeldtelevisie of een mooie baan
• Ik weet eigenlijk niet of ik wel goed in de maatschappij pas, geen idee. De maatschappij wat
is dat? Dat maakt wel dat ik eenzaam ben.
• Ik ben afgewezen voor de functie die ik had vanwege mijn ziekte. Mijn werkgever heeft wel
meegezocht naar een andere functie, maar dat neemt niet weg dat ik het er niet mee eens
ben om zo keihard afgewezen te worden.
• Dat andere mensen een oordeel over mij hebben vind ik niet zo moeilijk, maar voor mezelf,
die stigmatisering, ja dat vind ik vreselijk, je moet erkennen dat je een diagnose hebt.
• Ik kijk naar de situatie voordat ik anderen wel of niet wat vertel over mijn achtergrond.
• Als mensen niet weten wat ik heb ben ik gewoon, dan heb ik niets. Dan hoeven ze er ook
geen rekening mee te houden, dan zijn ze gewoon tegen me.
Een klein deel van de respondenten geeft aan dat ze heel open geworden is naar de buitenwereld,
sinds ze bijvoorbeeld zelf hebben toegegeven dat ze een psychiatrische aandoening of kwetsbaarheid
36