binnenlands bestuur

NIEUWSVNG-congres Bestuursakkoord deels afgewezenKeihard ‘nee’ tegen werkparagraafGemeenten weigeren vooralsnogde sociale werkplaatsenvan het Rijk over te nemen.Ze achten de financiëlerisico’s te groot.Dat is de uitkomst van de deze weekgehouden ledenvergadering van deVereniging van Nederlandse Gemeenten(VNG) in de Achterhoek.Met een overgrote meerderheid (87tegen 13 procent) schaarden de lokalebestuurders zich achter hetvoorstel van het VNG-bestuur nietakkoord te gaan met de zogehetenwerkparagraaf, de uitvoering van deWet werken naar vermogen (waarinregelingen voor bijstand, Wajong ensociale werkvooziening worden samengevoegd).Die vormde een onderdeelvan het bestuursakkoorddat de onderhandelaars van kabineten gemeenten in april in principeovereen kwamen. Andere onderdelenwaren de decentralisatie van dejeugdzorg en delen van de Awbz.Tegen de overname van die takenzeggen de gemeenten ‘ja.’ Voor deuitvoering van de Wet werken naarvermogen (Wwnv) stelde het kabinetals onderdeel van het bestuursakkoord400 miljoen euro beschikbaar.Dit bedrag moest zorgen vooreen soepele overgang. Maar er is290 miljoen euro extra nodig, aldusde gemeenten. Zo berekende Emmendat het onverkort overnemenvan deze taak de gemeente jaarlijks90 euro per inwoner meer gaat kosten.‘Dat geld hebben we niet’, aldusburgemeester Cees Bijl.GEVAAR Het gevaar van het nietakkoord gaan met de werkparagraafin het bestuursakkoord, is dat hetkabinet de decentralisatie bij wetgaat regelen en 400 miljoen euroschrapt. Bijl: ‘Je kunt mij vragen volgendjaar over een sloot van 4 meterte springen. Als ik ga oefenen,lukt dat. Maar als die sloot 10 meterbreed is, lukt dat niet. En helemaalniet als nu wordt gedreigd de slootte verbreden tot 12 meter. Danoefen ik niet eens.’Minister Donner van BinnenlandseZaken reageerde meteen na afloopvan de stemming met de boodschapdat er dan helemaal geensprake meer kan zijn van een bestuursakkoord.De afspraken vormdenéén totaalpakket en in die zinvat het kabinet het ‘niet helemaal’accepteren op als ‘helemaal niet’.VNG-voorzitter Annemarie Jorritsmais het volstrekt oneens met dezeinterpretatie. Zij roept het kabinetop bewust en weloverwogen met deuitspraak van de VNG-leden om tegaan. ‘Kijk serieus naar onze opvattingen.Wij hebben heel grote zorgenover één onderdeel van het akkoord.Daar hebben we vanaf hetbegin geen doekjes om gewonden.Het is geen selectief winkelen watwe hier hebben gedaan. Ook hetCOMMENTAARMEER AUTOMAAT DAN AUTONOOMOnverantwoord achten gemeentebesturende financiële risico’s die klevenaan de extra taken die het Rijkwil overhevelen. In plaats van meergeld voor die taken, hadden ze betereen ruimer lokaal belastinggebiedkunnen claimen.Nog niet zo erg lang geleden kondengemeenten zelf voor een belangrijkdeel in hun eigen onderhoud voorzien.Toenmalig VVD-voorman GerritZalm zorgde er 5 jaar geleden echtervoor dat gemeenten de helft van hunbelangrijkste eigen bron van inkomstenverloren: hij halveerde de onroerendezaakbelasting- een verliespostvan zo’n slordige 1 miljard euro voorde gemeentekas.De VNG, onder voorzitterschap vanWim Deetman, vocht de beslissingaan en sleepte de inhalige staat voorde rechter. De CDA-coryfee maaktezich er op het Binnenhof bepaaldniet populair door, maar hij bleef onverzettelijkzijn punt maken. Jaar in,jaar uit. Steun kreeg de VNG uit onverdachtehoek: de Raad van State.Bij herhaling pleitte het hoogste adviescollegevan de regering voor eenvermindering van de rijksbelastingen een verhoging van de gemeentelijkebelasting om de lokale autonomierecht te doen.Onder Deetmans opvolger, AnnemarieJorritsma, verdween de eis omeen substantieel eigen belastinggebiedals sneeuw voor de zon. Hetis verleidelijk een verband te leggenmet het feit dat zij van VVD-huize is.Of ze echter zo’n stempel kan drukkenop de koers van de vereniging,valt te betwijfelen. We mogen er immersvanuit gaan dat zij het niet alleenvoor het zeggen heeft. Maarmeer dan opvallend blijft de radicalekoerswijziging onder haar voorzitterschapop zijn minst.Ook in het nieuwe bestuursakkoordkomt de eis tot een groter eigen belastinggebiedniet terug. Daarin iswoordelijk min of meer vastgelegddat het gemeentelijk belastinggebieddeze kabinetsperiode niet verderwordt ingeperkt. Ongelooflijk maarwaar. De onderhandelaars namensde gemeenten hadden dat bestuursakkoordmet al die decentralisatievan taken natuurlijk moeten aangrijpenom het eigen belastinggebiedeen flink eind op te rekken - al washet maar tot op het niveau van 5 jaargeleden. Want als het Rijk bezig istaken met grote financiële risico’s,zoals de uitvoering van de Wajong,de sociale werkplaatsen en de jeugdzorgnaar de gemeenten over te dragen,hoort daar logischerwijs bij datook de risicodekking naar de gemeentengaat. Er vanuitgaand tenminstedat het Rijk zelfstandigheidvan gemeenten echt belangrijk vindt.Dat valt te betwijfelen. CDA-ministervan Financiën De Jager, liet zich naarverluidt niet eens zien aan de onderhandelingstafel.Gevolg is dat gemeenten (nog) meerautomaat dan autonoom worden.Eventuele tekorten voortvloeiend uitde werkparagraaf in het bestuursakkoordzijn uit de beperkte eigen middelenhoegenaamd niet op te vangen,niet anders dan door het mes tezetten in de weinige vrije ruimte waarje als gemeentebestuur nog een eigenafweging kan maken. Welke zinnigereden zou je als lokale kiezerdan nog hebben om de gang naar destembus te maken? Gemeentelijkebeleidsvrijheid hoort te gaan overmeer dan de kleur van stoeptegelsalleen.Nu er door het afwijzen van het bestuursakkoordop het onderdeel‘Werk en Inkomen’ een soort patstellingis ontstaan, dient zich een nieuwemogelijkheid aan dit alleszins gerechtvaardigdealternatief af tetasten. Dat zou een betere lijn zijndan blijven steggelen over een incidenteletoelage. Het echte mancovan het onderhandelaarsakoord isniet zozeer of er van het Rijk genoeggeld met de taken meekomt. Nee,het echte manco is dat gesprekkenen afspraken over de verruiming vanhet gemeentelijk belastinggebiedvolstrekt achterwege zijn gebleven.Hans Bekkers6 10 juni 2011 | Binnenlands Bestuur