Kader Primair 1 (2008-2009). - Avs

eindverantwoordelijk managementpassend onderwijs:goed idee, foute werkwijzetekst Jos HagensHet onderwijs kent een lange historievan impulsen om het onderwijs teveranderen en daarmee verbeteren.Klassiek is de voorheen niet altijdsuccesvol gebleken ‘aanpak vanbovenaf’, die op veel weerstandstuitte vanuit het veld. Nu de centraleoverheid bij Passend onderwijsnadrukkelijk kiest voor eenontwikkelingsgerichte aanpak vanonderop, lijkt het veld er zelf (weer)een klassieke aanpak van te maken,zij het op kleinere schaal.De klassieke aanpak daarvoor is die van desysteembrede verandering. Kenmerkenddaarvoor zijn de principes ‘van-boven-naarbeneden’en ‘van-buiten-naar-binnen’. Centraalworden beleidsdoelen geformuleerd(Wat willen we?), uitgewerkt (Hoe ziet dater uit?), een plan geschreven (Hoe realiserenwe dat?) en een projectorganisatieopgericht (Zo gaan we dat doen). Sleutelwoordenzijn bijna altijd: implementeren,draagvlak en omgaan met weerstanden.Deze aanpak leidt er vaak toe dat een wenselijken veelbelovend beleidsinitiatief leidttot een hoop gedoe, veel overleg en nieuwestructuren. Maar meestal niet tot verbeteringenvan het onderwijs, in de vorm vanbetere leerresultaten van leerlingen.Niet opgepakt Passend onderwijs isook (weer) zo’n veelbelovend initiatief.Wie kan er iets tegen het idee – voor elkeleerling een passend onderwijsaanbod –hebben? De aanpak wordt als vernieuwendgepresenteerd: geen wet- en regelgevingdie achter een beleidstafel is ontwikkeld,geen uitgebreide projectorganisatieom het nieuwe beleid te implementerenen te ondersteunen. Passend onderwijswordt ontwikkeld in een lerende aanpakvan onderop. De uitgesproken visie is datPassend onderwijs alleen door de onderwijsgevendegerealiseerd kan worden.Maar dat blijft bij een uitgesproken visie.Beleidsingang zijn de besturen voorbasis- en voortgezet onderwijs die viaeen zorgplichtbepaling (vanaf 2011 wettelijkvastgelegd) regionaal moeten gaansamenwerken. Initiatiefnemers worden decoördinatoren van de samenwerkingsverbandenvoortgezet onderwijs, omdat deschaal van een samenwerkingsverband voeen geschikt vertrekpunt zou zijn voor deregionale uitwerking van Passend onderwijs.Na enkele jaren op weg te zijn met deontwikkeling van Passend onderwijs lijkthet erop dat de kansen van een lerendeaanpak van onderop niet opgepakt worden.In veel regio’s komen soms bestuurders,maar meestal bovenschools managersen coördinatoren, met grote regelmaatbij elkaar om vorm te geven aan Passendonderwijs. Tot nu toe gaan veel – zo niet demeeste – van die verkenningen over vragendie verband houden met bestuurlijkevraagstukken en met de voorwaarden omsubsidie aan te vragen. Meestal ontbrekende belangrijkste spelers: de klant (leerlingenen ouders) en de leverancier (deonderwijsgevende).Paradox Nu in een aantal regio’s de contourenvan het stelsel van afspraken zichtbaarwordt, beginnen implementatievragenboven te drijven. Het gaat dan vooral omde vraag: Moeten we leidinggevenden vanscholen en hun teams niet eens gaan informerenover wat we aan het ontwikkelenzijn? Daarmee wordt een merkwaardigeparadox zichtbaar: het professioneleonderwijsveld heeft zich in toenemendemate verzet tegen de klassieke aanpak vanonderwijsverandering. Nu de centrale overheidnadrukkelijk – maar met de nodigepolitieke moeite – kiest voor een ontwikkelingsgerichteaanpak van onderop, maakthet veld er zelf een klassieke aanpak van,zij het op een kleinere schaal. De ontwikkelingvan Passend onderwijs kent nu eenregionale, klassieke veranderingsaanpak:iets bedenken en dat implementeren. Dusweer ‘van-boven-naar-beneden’ en ‘vanbuiten-naar-binnen’.Of de uitkomst vandeze ingenieursaanpak op kleinere schaalanders is dan die van voorheen op nationaleschaal, valt zeer te betwijfelen.i n d e o n t w i k k e l i n g v a n pa s s e n donderwijs lijkt het erop dat de kansenvan een lerende aanpak van onderopniet opgepakt worden.Gelukkig zijn er ook scholen die er nadrukkelijkvoor kiezen om wel degelijk vanonderop te werken. Ze beginnen met zichde vraag te stellen wat Passend onderwijskan betekenen voor leerkrachten en welkeondersteuning en toerusting daarvoornodig is. De groeiende belangstelling voorde AVS-simulatie ‘Kind op de Gang! ® ’, diehet gesprek hierover met leerkrachten kaninitiëren en ondersteunen, wijst daar op.Het kan dus wel degelijk anders! _Jos Hagens (j.hagens@avs.nl)is senior adviseur bij de AVSop het gebied van Onderwijs& Leerlingzorg.Meer informatie over Kind op de Gang! ® :Heike Sieber, h.sieber@avs.nlkader primair september 200827