Groenlo - Alle Vestingsteden van Nederland
Groenlo - Alle Vestingsteden van Nederland
Groenlo - Alle Vestingsteden van Nederland
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Groenlo</strong> 1<strong>Groenlo</strong><strong>Groenlo</strong>Stad in <strong>Nederland</strong>(Details)(Details)SitueringProvincie GelderlandGemeente Oost GelreAlgemeenOppervlakte 9.41 km²Inwoners (1 januari 2007) 10.062OverigPostcode 7141Netnummer 0544Geografische ligging52°2'28 NB 6°37'2 OLBelangrijke verkeersaders N18, N319Websitewww.groenlo.nl [1]Portaal<strong>Nederland</strong><strong>Groenlo</strong> ( uitspraak (info·uitleg)) (Nedersaksisch: Grolle, Oud-<strong>Nederland</strong>s: Grol) is een stad in de regio Achterhoekin de <strong>Nederland</strong>se provincie Gelderland. Tot 1 januari 2005 was <strong>Groenlo</strong> een zelfstandige gemeente en tot 19 mei2006 was <strong>Groenlo</strong> de officiële naam <strong>van</strong> de nieuwe gemeente Oost Gelre. Op 1 januari 2007 had <strong>Groenlo</strong> samen metde buurtschap Zwolle 10.062 inwoners.
<strong>Groenlo</strong> 2GeschiedenisLigging<strong>Groenlo</strong> is ontstaan in het begin <strong>van</strong> de zevende eeuw, zo rond 610, toen de Saksen zichin de Achterhoek vestigden. De naam <strong>Groenlo</strong> refereert waarschijnlijk aan een groen loo,groen bos, dat in de buurt lag op hoger gelegen grond. (Germaans: Grõni- "groen" +lauha- "bosje op hoge zandgrond" [2] ). Dit is ook een verklaring voor het oude wapen<strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong>: een groene boom. In de loop der tijden treft men verschillende namen aanin boeken en op kaarten, zoals "<strong>Groenlo</strong>", "<strong>Groenlo</strong>o", "Groonlo", "Gronlo", "Grol". Denaam <strong>Groenlo</strong> is gebleven, terwijl in de volksmond "Grol", vereeuwigd door Vondel inzijn gedicht over de verovering <strong>van</strong> Grol, is blijven voortleven.<strong>Groenlo</strong> is gesticht aan de hoge kant <strong>van</strong> het riviertje de <strong>Groenlo</strong>se Slinge. Aan deze kant<strong>van</strong> de rivier lagen diverse essen. Een aantal <strong>van</strong> deze namen komen nog terug in hethedendaagse <strong>Groenlo</strong>, zoals de Oosteresch en de Hartrijze. De noordzijde <strong>van</strong> de<strong>Groenlo</strong>se Slinge was een lager gelegen gebied. Voor de rest lag rondom <strong>Groenlo</strong> eenaantal moerassen waar<strong>van</strong> de meeste in de loop der eeuwen zijn ontgonnen. De Saksenlieten zich niet makkelijk bekeren, zodat het tot de 9e eeuw geduurt heeft voor hetChristendom zich hier kon vestigen. Waarschijnlijk zijn Ludgerus en metgezellen uitMünster verantwoordelijk voor de kerstening. Zo rond 809 ontstaat het kerspel <strong>Groenlo</strong>,met de eerste eenvoudige parochiekerk gewijd aan de heilige Calixtus. Vanuit de tot hetBisdom Münster behorende moederkerk in <strong>Groenlo</strong> werden later andere kerken gestichtin naburige plaatsen zoals Eibergen, Borculo en Lichtenvoorde. Staatkundig behoorde<strong>Groenlo</strong> tot het graafschap Lohn. Toen de Heerlijkheid Borculo zich afscheidde <strong>van</strong>Lohn, ging <strong>Groenlo</strong> naar de Heren <strong>van</strong> Borculo.Wapen <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong> uit1649Een wapen uit 1664Stadsrechten<strong>Groenlo</strong> was als stad in belang gegroeid en was omringd door wallen en was één <strong>van</strong> de vijf stemhebbende steden<strong>van</strong> het kwartier Zutphen, naast Zutphen, Doetinchem, Doesburg en Lochem. In 1236 kocht Graaf Otto II <strong>van</strong> Gelre<strong>Groenlo</strong> (en bijbehorend rechtsgebied) <strong>van</strong> Hendrik, heer <strong>van</strong> Borculo. Het platteland <strong>van</strong> het kerspel <strong>Groenlo</strong> bleefdeel <strong>van</strong> Borculo. In 1246 draagt Herman <strong>van</strong> Loon de wereldlijke macht <strong>van</strong> Eibergen, Neede, <strong>Groenlo</strong> enGeesteren over aan de Graaf <strong>van</strong> Gelre, maar hiervoor bleek hij niet bevoegd. Hierdoor ontglippen alle gebieden, metuitzondering <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong>, aan de handen <strong>van</strong> Gelre en blijven bij de heerlijkheid Borculo. <strong>Groenlo</strong> was nu eenGelderse exclave omsloten door de heerlijkheid Borculo en Lichtenvoorde, en hierdoor was <strong>Groenlo</strong> het kleinsteambt <strong>van</strong> het kwartier Zutphen. Op 2 december 1277 kreeg het Stadsrechten <strong>van</strong> Graaf Reinoud I <strong>van</strong> Zutphen (sloetII no. 991) en groeide de welvaart. Er waren zes raden, <strong>van</strong> wie twee burgemeesters en vier schepenen. In het jaar1265 is het vroegst bekende optreden <strong>van</strong> een richter en schepenen in groenlo. De richter <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong> ontving zijncommissie <strong>van</strong> de landdrost der Graafschap Zutphen. Dit schijnt er op te wijzen dat ook <strong>Groenlo</strong>, evenals Doesburgen Lochem, oudtijds tot het landdrost heeft behoord. Het rechterlijk archief is zeer incompleet. Sinds 1406 behoorde<strong>Groenlo</strong> tot het leengebied <strong>van</strong> de bisschoppen <strong>van</strong> Münster.De stad vormde een handelscentrum aan de weg Duitsland - Holland, waardoor <strong>Groenlo</strong> profiteerde <strong>van</strong>Hanzekooplieden. Hierdoor ontstond er een bloeiend gildewezen, met ambachten, broederschappen en stichtingen.Vanwege haar welvaart moest <strong>Groenlo</strong> zich veilig stellen voor belagers. In 1334 werd de stad ommuurd. In 1550legde bouwmeester Marcelis Keldermans op last <strong>van</strong> Karel de Vijfde nieuwe wallen en grachten in een vijfhoekigeversterking aan.
<strong>Groenlo</strong> 3Bij <strong>Groenlo</strong> lagen in deze periode twee kastelen, te weten Marveld en Marhulsen. De namen komen nu nog terug ineen recreatiepark en een manege.Tachtigjarige Oorlog<strong>Groenlo</strong> vormde in de 16e en 17e eeuw een sterke vesting,die als welvarende grensstad herhaaldelijk werd belegerd,vooral tijdens de Tachtigjarige Oorlog. In 1576 kwam<strong>Groenlo</strong> aan Staatse zijde. In 1580 viel de stad in Spaansehanden door de overgelopen George <strong>van</strong> Lalaing (Graaf <strong>van</strong>Rennenberg), stadhouder <strong>van</strong> de noordelijke gewesten. Naeen onsuccesvolle poging in 1595, werd de stad in 1597eindelijk door Maurits <strong>van</strong> Nassau heroverd voor de<strong>Nederland</strong>en, waarna in 1606 Grol opnieuw heroverd werddoor de Spaanse troepen onder leiding <strong>van</strong> Spinola. TussenBelegering door Spinola in 1606. Peeter Snayers de belegeringen door werden de muren en grachten <strong>van</strong><strong>Groenlo</strong> steeds verder uitgebouwd en versterkt. Nog in 1605bezocht de bekende vestingbouwkundige Adriaen Anthonisz de stad [3] . In 1627 werd Grol definitief heroverd doorFrederik Hendrik na het groots opgezette Beleg <strong>van</strong> Grol, één <strong>van</strong> zijn schitterendste wapenfeiten, door Hugo deGroot vereeuwigd in zijn Obsidia Grollae, alsmede door Joost <strong>van</strong> den Vondel in zijn lofdicht "Verovering <strong>van</strong> Groldoor Frederick Henrick, Prince <strong>van</strong> Oranje". Na het Beleg <strong>van</strong> Grol in 1672, was de stad tot 1674 bezet door deBisschop <strong>van</strong> Münster, Bernhard von Galen. [4] In het laatstgenoemde jaar worden de meeste vestingwerkenafgebroken en verliest de stad haar functie als vesting aan de grens. In de eerste helft <strong>van</strong> de 19e eeuw zijn destadspoorten afbroken en meer delen <strong>van</strong> de omwalling, waardoor de stad kon groeien, onder andere voor de bouw<strong>van</strong> de Nieuwe Calixtuskerk. Door de vele belegeringen met de de daarmee samen gaande branden en vernielingenheeft <strong>Groenlo</strong> erg te lijden gehad, waardoor veel waardevol bezit verloren is gegaan. De Oude Calixtuskerk heeft detand des tijds echter doorstaan, met de nodige reparaties.Zie Beleg <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong> voor een overzicht <strong>van</strong> belangrijke militaire gebeurtenissen in de geschiedenis <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong>Hollandse oorlogenOok het rampjaar is aan <strong>Groenlo</strong> nietonopgemerkt voorbij gegaan. Hoewel demeeste versterkingen na 1672 zijnafgebroken, zijn in <strong>Groenlo</strong> nog steedsbastions, grachten en kanonnen te vinden. Inhet kader <strong>van</strong> historisch toerisme wordenenkele oude vestingwerken in <strong>Groenlo</strong> enomstreken in ere hersteld. De <strong>Groenlo</strong>seSlinge, die eerder door de stadsgracht liep,is verplaatst naar het noorden <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong>.<strong>Groenlo</strong> is samen met Lichtenvoorde eenkatholieke enclave in de Achterhoek, eenHet stadhuis <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong>overblijfsel <strong>van</strong> honderden jaren invloed <strong>van</strong> het Bisdom Münster en langdurige Spaanse bezetting. Als gevolghier<strong>van</strong> is een zuidelijke, bourgondische levensstijl overgebleven in <strong>Groenlo</strong>. Er is relatief veel horeca te vinden ener worden meerdere jaarlijkse evenementen georganiseerd.
<strong>Groenlo</strong> 4Tweede WereldoorlogAls stadje aan de grens werd <strong>Groenlo</strong> al vroeg op 10 mei 1940 door de Duitsers ingenomen, en de eerste<strong>Nederland</strong>se krijgsge<strong>van</strong>gene <strong>van</strong> de oorlog werd er ge<strong>van</strong>gen genomen. Tijdens de oorlog werden honderdenGrollenaren gedwongen om 'schansen' te graven voor de Duitsers, onder andere bij Zevenaar. Na Dolle Dinsdagwerd de stad overspoeld door NSB'ers en namen de spanningen toe. Op 24 februari 1945 werd de binnenstad <strong>van</strong><strong>Groenlo</strong> getroffen door een Engels bombardement, waarbij meerdere slachtoffers vielen. De eigenlijke doelen (eenfabriek en het hoofdkwartier <strong>van</strong> de Duitsers) werden niet geraakt, wel winkels, woonhuizen en de OudeCalixtuskerk, die zwaar gehavend werd. Voor <strong>Groenlo</strong> eindigde de Tweede Wereldoorlog op 31 maart 1945, toen hetdoor Britse militairen uit Ierland en Engeland <strong>van</strong> de Guards Armoured Division werd bevrijd. De Duitsers bliezentwee <strong>van</strong> de drie bruggen over de gracht op, maar de stad werd desondanks snel ingenomen. Rondom <strong>Groenlo</strong> werdnog wel gevochten door Duitse militairen verschanst in boerderijen. Door de nabijheid <strong>van</strong> agrarische omgevingheeft <strong>Groenlo</strong> weinig honger gekend tijdens de oorlog. Door beschietingen, bombardementen en martelingenkwamen in de parochie <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong> 30 mensen om het leven tijdens de oorlog.Al eerder dan de 13e eeuw is <strong>Groenlo</strong> een plek geweest waar Joden woonden. Vanaf oktober 1941 vonden in<strong>Groenlo</strong> razzia's plaats op Joden. De prominente Joodse gemeenschap in <strong>Groenlo</strong>, met een Synagoge en Joodsebegraafplaats, is door de Holocaust grotendeels vernietigd. Na de oorlog werd de sjoel nog enkele jaren gebruiktdoor teruggekeerde joden. In 1949 werd de gemeenschap opgeheven. In het lokale Grolse dialect zijn nog steedsJiddische uitdrukkingen te vinden.zorg en welzijnIn <strong>Groenlo</strong> heeft tot halverwege de jaren tachtig een ziekenhuis gestaan, het Sint Vincentius Ziekenhuis.Tegenwoordig is dit het verzorgingstehuis De Molenberg.CultuurBezienswaardigheden<strong>Groenlo</strong> heeft als oude stad diverse bezienswaardigheden die refereren aan de historie<strong>van</strong> de stad, met name <strong>van</strong> de tijd <strong>van</strong> de tachtigjarige oorlog. Hieronder een lijst metbezienswaardigheden:• De Oude Calixtuskerk is de oudste nog bestaande kerk <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong>, in laatgotischestijl gebouwd tussen 1275 en 1520 in opdracht <strong>van</strong> de bisschop <strong>van</strong> Münster.Oorspronkelijk werd het katholieke geloof in de kerk beleden, maar na een aantalwisselingen <strong>van</strong> geloofsbelijdenis in de Tachtigjarige Oorlog is de kerk sinds 1674 inhanden <strong>van</strong> de gereformeerde kerk. De kerk heeft alle belegeringen <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong>doorstaan.De stadsgracht rond• De Nieuwe Calixtuskerk is een rooms-katholieke kerk in <strong>Groenlo</strong>, gebouwd begin20e eeuw. Deze kerk maakte een einde aan de strijd <strong>van</strong> de katholieke gemeenschapom een volwaardige katholieke kerk binnen de <strong>Groenlo</strong>se stadsgrachten te mogenbouwen.<strong>Groenlo</strong> is nog altijdaanwezig.• Het Mussenbergbolwerk, in de volksmond beter bekend als Kanonswal of Noorderbastion, is één <strong>van</strong> deoverblijfselen <strong>van</strong> de vestingwerken. Op het Mussenbergbolwerk staat ook het kanon dat door Frederik Hendrikin 1627 geschonken is aan de stad Grol na zijn overwinning. Behalve dit kanon en een kanon uit 1625, zijn nogtien replica kanonnen langs de Grolse grachten te vinden die in 2008 geplaatst zijn.• De stadsboerderij is een rijksmonument dat jarenlang is gebruikt als Grols museum. Er zijn plannen om destadsboerderij te verbouwen om de sfeer <strong>van</strong> 1627 na te bootsen.
<strong>Groenlo</strong> 5• Stoomhoutzagerij Nahuis is een zagerij uit 1870 die gevestigd is aan de rand <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong>. In de zagerij werdentwee unieke stoommachines gebruikt om de zagen te laten draaien. Tegenwoordig is de stoomhoutzagerij eenmuseum dat enkele keren per jaar open is. Op deze dagen wordt ook nog daadwerkelijk hout gezaagd.• Station <strong>Groenlo</strong> is een voormalig treinstation aan de spoorlijn Winterswijk - Neede en is in 1884 geopend. Nahet staken <strong>van</strong> al het treinverkeer in 1974 zijn de sporen in 1977 weggehaald.• In de kelders <strong>van</strong> café De Lange Gang zijn restanten <strong>van</strong> de bierbrouwerij waar Willem Neerfeldt in 1615 voorhet eerst Grolsch brouwde.EvenementenZoals genoemd zijn er in <strong>Groenlo</strong> veelevenementen. Hieronder een kleineopsomming <strong>van</strong> de grootste evenementen:• Carnaval wordt in <strong>Groenlo</strong> actiefgevierd. Op zondagmiddag trekt eenoptocht <strong>van</strong> praalwagens door debinnenstad en op rosenmontag entulpendinsdag wordt in de binnenstadgedweild.• Dweilorkestendag vindt elk jaar plaatsop Hemelvaartsdag in het centrum <strong>van</strong>Tijdens de "Slag om Grolle" wordt het Beleg <strong>van</strong> 1627 nagespeeld<strong>Groenlo</strong>. In diverse klasses strijden dweilorkesten uit het hele land om de prijzen.• Grols Jazz Vesteval is een jaarlijks terugkerend muziekfestival waarbij in vele cafés jazz-, blues- en bigbandsoptreden.• Grolsch Bokbierfestival is een jaarlijks terugkerend festival waarmee het bokbierseizoen <strong>van</strong> dat jaar wordtgeopend. In vele café’s is live muziek aanwezig.• Grolse Kermis is een jaarlijks evenement met vele attracties, vogelschieten en een grote feesttent.• Slag om Grolle is een tweejaarlijks evenement waarbij het beleg <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong> uit 1627 op grote schaal wordtnagespeeld.De Halve MaanHet grootste park <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong>, de Halve Maan ligt ten noorden <strong>van</strong> de oude binnenstad. Dit gebied maakte deel uit<strong>van</strong> de vestingwerken en was oorspronkelijk eigendom <strong>van</strong> het gasthuis die er diverse tuinen had aangelegd.Hierdoor kon de gemeente dit gebied niet herinrichten en woningbouw realiseren. Daardoor is dit gedeelte <strong>van</strong> devestingwerken echter het beste bewaard gebleven in de loop der eeuwen. In het park is een hertenkamp gevestigd.Een ravelijn, die per brug te bereiken is <strong>van</strong>uit het hertenkamp, is ingericht als vogeleiland. In 2008 zijn er plannengemaakt om het park te verplaatsen om zo een vrij schootsveld te creëren, zoals dat ten tijde <strong>van</strong> het beleg <strong>van</strong><strong>Groenlo</strong> in 1627 ook was.
<strong>Groenlo</strong> 6Gebruiken en folklore• Grolse wanten zijn traditioneel gebreide handschoenen met een oorspronkelijk Grols ontwerp.• Een inwoner <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong> wordt een Grollenaar genoemd. Het bijvoeglijk naamwoord <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong> is Grols.• Het lokale Grolse dialect is een vorm <strong>van</strong> Nedersaksisch, een resultaat <strong>van</strong> de Saksische oorsprong <strong>van</strong> de stad,vermengd met Joodse woorden• Tijdens de carnaval gebruikt de stad de Nedersaksische naam Grolle als officiële carnavalsnaam voor de stad.EconomieBierbrouwer Grolsch was lange tijd het belangrijkste bedrijf in <strong>Groenlo</strong> dat zorgde voor werkgelegenheid. Hetbiermerk, vernoemd naar <strong>Groenlo</strong> (de naam betekent letterlijk ‘uit of <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong>’) is eeuwenlang in de stadgebrouwen, maar <strong>van</strong>af 2005 is de gehele productie <strong>van</strong> het bedrijf verplaatst naar Boekelo nabij Enschede. Naast deproductie <strong>van</strong> bier ontstond in <strong>Groenlo</strong> diverse andere industrieën. De textielindustrie floreerde, net zoals in anderedelen <strong>van</strong> Oost-<strong>Nederland</strong>, in de stad. De grolse wanten zijn hier een overblijfsel <strong>van</strong>. Het spinnen en breien <strong>van</strong>onder meer kousen, sokken, mutsen en wanten gebeurde voornamelijk door thuiswerkende armen. [5]Een ander beursgenoteerd bedrijf in <strong>Groenlo</strong> is Nedap, onder meer bekend <strong>van</strong> de stemmachines die gebruikt wordenbij verkiezingen.Van 1947 tot 2001 is een kartonnagefabriek in <strong>Groenlo</strong> gevestigd geweest onder verschillende namen:Apeldoornsche Cartonnagefabriek N.V, Monocon, Sweetheart en Polarcup. De fabriek was Europa's grootste plasticbekerproducent. Moederbedrijf Huhtamaki <strong>van</strong> Leer sloot en verplaatste de fabriek in 2001, waarbij meer dan 200banen in <strong>Groenlo</strong> verdwenen.Verkeer en vervoerSpoorwegen<strong>Groenlo</strong> heeft een gezamenlijk treinstation met Lichtenvoorde, namelijk Station Lichtenvoorde-<strong>Groenlo</strong> gelegen inhet dorpje Lievelde. Dit station ligt aan de spoorlijn Zutphen - Winterswijk waarop Syntus een treindienstonderhoudt. Het station is geopend in 1878. Om de locatie <strong>van</strong> dit station is het nodige getouwtrek geweest tussenLichtenvoorde en <strong>Groenlo</strong>. Beide plaatsen wilden het treinstation bij de eigen kern hebben liggen. Lichtenvoordeprobeerde het station bij de eigen kern te krijgen door middel <strong>van</strong> het aanschaffen <strong>van</strong> NWS-aandelen, het bedrijf dathet spoor ging aanleggen. De NWS besloot voor de goedkoopste oplossing en zo kwam het spoor tussen beideplaatsen te liggen bij het dorp Lievelde. [6]<strong>Groenlo</strong> heeft vroeger echter wel een eigen treinstation gehad. Dit was aan de spoorlijn Winterswijk - Neede en hadeen stationsfunctie <strong>van</strong> 1884 tot 1974. Vanaf 1937 vond er alleen nog maar goederenvervoer over de spoorlijn plaats.[7]Voordat station <strong>Groenlo</strong> in 1884 geopend werd, was al een tramverbinding met Station Lichtenvoorde-<strong>Groenlo</strong> in1883 geopend. Deze verbinding, met normaalspoor, begon ongeveer bij de Tramstraat, aan de rand <strong>van</strong> het centrumen was in handen <strong>van</strong> Stoomtramweg-Maatschappij Lichtenvoorde <strong>Groenlo</strong> (LG). In 1911 stopte de exploitatie <strong>van</strong>het spoor, omdat de lijn geen winst maakte door de concurrentie met het treinstation. Gemeente <strong>Groenlo</strong> wilde deverbinding echter wel behouden en richtte NV <strong>Groenlo</strong>se Tram (GT) op. Het spoor werd aangepast naar smalspoor.Vanaf 1915 werd de dienst weer hersteld en <strong>van</strong>wege de hoge brandstofprijzen reden er diverse soorten, vaakinventief zelfgemaakte, trams over de tramlijn. In 1922 werd met de tramdienst gestopt en ging een autobus op deroute rijden. Uiteindelijk werd in 1937 een buslijn tussen <strong>Groenlo</strong> en Lievelde in gebruik genomen. [8]
<strong>Groenlo</strong> 7Busvervoer<strong>Groenlo</strong> ligt in het exploitatiegebied <strong>van</strong> Syntus. Er zijn drie buslijnen die <strong>Groenlo</strong> aandoen.• Lijn 72 <strong>Groenlo</strong> - Lichtenvoorde (via station Lichtenvoorde-<strong>Groenlo</strong>) en vice versa.• Lijn 73 Enschede - Winterswijk en vice versa.• Lijn 74 Enschede – Doetinchem en vice versa.Sport en recreatie• SV Grol, omnisportvereniging, voetbalafdeling opgericht op 18 september 1918• SV Grolse Boys, voetbalvereniging, opgericht op 18 maart 1948Geboren• Peter Beets (1971), jazzpianist• Henricus Bomers (1936), bisschop in bisdom Haarlem• Loes Gunnewijk (1980), wielrenster• Tristan Hoffman (1970), wielrenner• Hans Jansen (1931), theoloog• W.G.A.J. Röring (1848), onderwijzer, historicus en auteur• Mike Schäperclaus (1973), percussionist• Salome Sticken (ca. 1369), priorin• Bert Wagendorp (1956), journalist, schrijver en columnist• Judith <strong>van</strong> Wanroij (1974), sopraan• Valentijn Smit (1957), musicusTrivia• 9 mei 2008 werd bekend dat het nieuwe stadion <strong>van</strong> voetbalclub FC Twente de naam De Grolsch Veste zal gaandragen, als referentie naar de historie <strong>van</strong> de vestingstad Grol, de bakermat <strong>van</strong> Grolsch.• <strong>Groenlo</strong> ligt aan de 41 km lange bewegwijzerde Arfgoodroute (Erfgoedroute), een ANWB fietsroute.Bronnen• Harrie Blanken (1985): <strong>Groenlo</strong> 40-45. Inval en onderdrukking, verzet en bevrijding. De <strong>Groenlo</strong>se oorlogsjaren. <strong>Groenlo</strong>:Oudheidkundige Vereniging <strong>Groenlo</strong>/Stichting Grols Museum.• Jan Kuys (1994): Drostambt en Schoutambt. De Gelderse ambtsorganisatie in het kwartier <strong>van</strong> Zutphen. (ca. 1200-1543) [9]Hilversum: Uitgeverij Verloren ISBN 9065502629• Website Gemeente Oost Gelre: geschiedenis <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong> [10]• Website Oudheidkundige Vereniging <strong>Groenlo</strong> [11]
<strong>Groenlo</strong> 8Externe links• Website Gemeente Oost Gelre [12]• Foto's <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong> in vroeger tijden [13]• <strong>Groenlo</strong> op Wikitravel [14] 52° 2' NB, 6° 37' OL [15]Plaatsen in de gemeente OostGelreHoofdplaats: Lichtenvoorde Stad: <strong>Groenlo</strong>Dorpen: Harreveld · Lievelde · Mariënvelde · Vragender · Zieuwent Buurtschappen: Eefsele ·ZwolleVoormalige gemeenten: <strong>Groenlo</strong> · LichtenvoordeGelderland · Steden en dorpen in Gelderland <strong>Nederland</strong> · <strong>Nederland</strong>se provincies · GemeentenVoor meer mediabestanden zie de categorie [/wiki/Commons:Category:<strong>Groenlo</strong>?uselang=nl#mw-subcategories <strong>Groenlo</strong>] <strong>van</strong> WikimediaCommons.Referenties[1] http:/ / www. groenlo. nl[2] Maurits Gysseling (1960): Toponymisch Woordenboek <strong>van</strong> België, <strong>Nederland</strong>, Luxemburg, Noord-Frankrijk en West-Duitsland (vóór 1226)(http:// www. wulfila. be/ tw/ facsimile/ ?page=426) Brussel: Belgisch Universitair Centrum Voor Neerlandistiek[3] Achterhoeks Archief (http:// www. achterhoeksarchief. nl/ index. php/ results?mizig=110& miview=ldt& milang=nl& micols=1& mires=0&mivast=26& miadt=26& mizk_alle=Adriaen+ Anthonisz& mip1=& mip2=& mip3=& mibj=& miej=)[4] Het Rechterlijke Archief der stad <strong>Groenlo</strong>, Gelderland boek nummer 153[5] Geschiedenis <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong> op Genealogie Hassing (http:// genealogie. hassing-online. nl/ viewpage. php?page=groenlo. htm&title=Geschiedenis <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong>)[6] Stationsweb over station Lichtenvoorde-<strong>Groenlo</strong> (http:// stationsweb. brinkster. net/ station. asp?station=lichtenvoordegroenlo)[7] Stationsweb over station <strong>Groenlo</strong> (http:// stationsweb. brinkster. net/ station. asp?station=groenlo)[8] <strong>Groenlo</strong>se tram op www.spoorzoeker.nu (http:// www. spoorzoeker. nu/ spoorzoeken/ trams_oostgelderland/ page_01. html#gt)[9] http:/ / books. google. nl/ books?id=cTrfogSJgHMC& printsec=frontcover& source=gbs_summary_r& cad=0[10] http:/ / www. groenlo. nl/ website/ webgen. nsf/ pages/ c646e67359f22ef9c1256f71004e1d3d?OpenDocument&ExpandSection=3#_Section3[11] http:/ / www. ovgroenlo. nl[12] http:/ / www. oostgelre. nl/[13] http:/ / www. scherpinbeeld. nl[14] http:/ / wikitravel. org/ nl/ <strong>Groenlo</strong>[15] http:/ / www. nsesoftware. nl/ wiki/ maps. asp?params=52_2_28_N_6_37_2_E_type:city_zoom:14_region:NL& pagename=<strong>Groenlo</strong>
Paginabronnen en auteurs 9Paginabronnen en auteurs<strong>Groenlo</strong> Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=19467582 Auteurs: 3wisemen, Ad<strong>van</strong>ce, Algont, Andre Engels, Arch, Bernard Bonenkamp, Cro-Cop, Cycn, Dolfy, DéRahier,Edoderoo, Encyo, Erwin, Flurps, Jack Ver, Japiot, JePe, Jeroenweijzig, Kenobi, Kweniston, Kwiki, Lymantria, Maiella, Michiel1972, MoiraMoira, Nederduivel, <strong>Nederland</strong>se Leeuw, Notum-sit,Olivier Bommel, Pepijntje, Pompidom, Ressing, RobSchop, Romaine, RonaldB, Sonty567, Tubantia, Ultras GE, Valentijnsmit, VanBeem, Vinvlugt, Vis met 1 oog, Waldo79, We El, Wikifalcon,Wikix, Wittekind, Xyboi, 23 anonieme bewerkingenAfbeeldingsbronnen, licenties en bijdragersAfbeelding:flag of the Netherlands.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg Licentie: Public Domain Auteurs: Anarkangel, Bawolff,Dbenbenn, Fibonacci, Klemen Kocjancic, Madden, Ms2ger, Odder, Pumbaa80, RaakaArska87, Reisio, Rfc1394, SB Johnny, Upquark, Urhixidur, Wisg, Zscout370, 21 anonieme bewerkingenAfbeelding:<strong>Groenlo</strong> vlag.png Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:<strong>Groenlo</strong>_vlag.png Licentie: Public Domain Auteurs: Cycn, Erwin, Nethunter, SiebrandAfbeelding:<strong>Groenlo</strong> wapen.png Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:<strong>Groenlo</strong>_wapen.png Licentie: Public Domain Auteurs: Ralf Hartemink, 1996Afbeelding:Locatie<strong>Groenlo</strong>.png Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Locatie<strong>Groenlo</strong>.png Licentie: GNU General Public License Auteurs: Erwin, SiebrandBestand:Gelderland-Flag.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Gelderland-Flag.svg Licentie: Public Domain Auteurs: GeeKaa, Phlegmatic, SlomoxBestand:Flag of Oost Gelre (purple).gif Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Flag_of_Oost_Gelre_(purple).gif Licentie: Public Domain Auteurs: Gemeente Oost GelreBestand:Portal icon.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Portal_icon.svg Licentie: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Auteurs: WikiPediaImage:Loudspeaker.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Loudspeaker.svg Licentie: Public Domain Auteurs: Bayo, Gmaxwell, Husky, Iamunknown, Nethac DIU,Omegatron, Rocket000, 5 anonieme bewerkingenBestand:Wapen <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong> 17e Eeuw.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Wapen_<strong>van</strong>_<strong>Groenlo</strong>_17e_Eeuw.jpg Licentie: Public Domain Auteurs: J.BlaeuBestand:Wapen <strong>van</strong> <strong>Groenlo</strong> (Zutphania Comitatus, 1664).jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Wapen_<strong>van</strong>_<strong>Groenlo</strong>_(Zutphania_Comitatus,_1664).jpg Licentie:Public Domain Auteurs: unknownBestand:Siege of <strong>Groenlo</strong> November 9th 1606 Snayers.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Siege_of_<strong>Groenlo</strong>_November_9th_1606_Snayers.jpg Licentie: PublicDomain Auteurs: Peeter SnayersAfbeelding:1rightarrow.png Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:1rightarrow.png Licentie: GNU Lesser General Public License Auteurs: David VignoniBestand:<strong>Groenlo</strong> stadhuis.JPG Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:<strong>Groenlo</strong>_stadhuis.JPG Licentie: Public Domain Auteurs: User:ArchBestand:Stadsgracht te <strong>Groenlo</strong> met kanonnen.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Stadsgracht_te_<strong>Groenlo</strong>_met_kanonnen.jpg Licentie: Creative CommonsAttribution 3.0 Auteurs: User:KwenistonBestand:Slag om Grolle 2008-1 - Linie <strong>van</strong> Staatse troepen vuurt-2.jpg Bron:http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Slag_om_Grolle_2008-1_-_Linie_<strong>van</strong>_Staatse_troepen_vuurt-2.jpg Licentie: Creative Commons Attribution 3.0 Auteurs: User:KwenistonImage:Internet-web-browser.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Internet-web-browser.svg Licentie: onbekend Auteurs: Abu badali, Bdesham, Sasa Stefanovic,SkyBonAfbeelding:Commons-logo.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Commons-logo.svg Licentie: logo Auteurs: User:3247, User:GruntLicentieCreative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unportedhttp:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/
Change language