Dordrecht (Nederland) - Alle Vestingsteden van Nederland

Dordrecht (Nederland) 1Dordrecht (Nederland)DordrechtGemeente in NederlandSitueringProvincieZuid-HollandCOROP-gebied Zuidoost-Zuid-HollandCoördinaten51°48' NB 4°40' OLAlgemeenOppervlakte 99.45 km²- land 79.12 km²- water 20.33 km²Inwoners (30 nov. 2009)HoofdplaatsBelangrijke verkeersaders118601 ? (1499/km²)DordrechtA16, N3PolitiekBurgemeester (lijst)Ronald Bandell (PvdA)EconomieGemiddeld inkomen (2006) € 12.900 per inw.Gem. WOZ-waarde (2008) € 179.000WW-uitkeringen (2007)Autobezit (2007)16 per 1000 inw.409 per 1000 inw.OverigPostcode(s) 3300-3329Netnummer(s) 078CBS-code 0505CBS-wijkindelingWebsitezie wijken en buurtenwww.dordrecht.nl [1]

Dordrecht (Nederland) 2Dordtse gevels in de HofstraatPortaalNederlandDordrecht ( uitspraak (info·uitleg)) is met zijn118601 inwoners (30 nov. 2009, bron: CBS) devierde stad van de Nederlandse provincieZuid-Holland. De grootstedelijke agglomeratieDrechtsteden, waar Dordrecht deel van uitmaakt, ismet ongeveer 280 000 inwoners de 9de vanNederland. De stad ligt op de plaats waar deMerwede zich splitst in de Noord en de Oude Maas.De gemeente Dordrecht omvat het gehele Eiland vanDordrecht. De bewoners van Dordrecht noemen hunstad veelal Dordt.Dordrecht werd voor het eerst vermeld in een tekstZeevaardij bij Dordrecht in de 17e eeuwuit de twaalfde eeuw, toen de stad nog werdaangeduid als Thuredrech, en kreeg in 1220 stadsrechten. In de middeleeuwen ontwikkelde de stad zich alsbelangrijke handelstad en stapelplaats en was het een van de grote zes steden van Holland. Later nam het belang vande stad af, maar de binnenstad herinnert nog altijd aan dit rijke verleden.Ronald Bandell (PvdA) is sinds 2000 burgemeester van Dordrecht. Hij is bij Koninklijk Besluit van 17 maart 2006herbenoemd voor een periode van 6 jaar. Op 1 februari 2010 vertrekt Bandell als burgemeester van Dordrecht. Hijwordt opgevolgd door Arno Brok.GeschiedenisZie Geschiedenis van Dordrecht voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De stad Dordrecht ontstond aan het riviertje de Thure te midden van veenmoerassen. De Thure was een zijtak van derivier de Dubbel en liep ongeveer ter hoogte van het huidige Bagijnhof. De oorspronkelijke naam van Dordrecht isThuredrith. Dit betekent "doorwaadbare plaats in de rivier Thure". Thuredrith zou in de loop der tijd veranderen inDordrecht, is één van de meerdere naamsverklaringen. De oudste vermelding voor de stad dateert van rond 1120.Omstreeks dat jaar werd in een gedeelte van de Egmondse Annalen melding gemaakt van de moord op Graaf DirkIV in 1049 'bij Dordrecht' (apud Thuredrech).Dordrecht kreeg in 1220 stadsrechten van de Hollandse graaf Willem I. Na Geertruidenberg (1213) is Dordrechtdaarmee de tweede stad waarvan bekend is dat hij vrijheden van de Hollandse graaf kreeg. Het is niet uit te sluitendat eerder ook andere Hollandse plaatsen stadsrechten kregen (niet alle oorkonden zijn als origineel of in afschriftbewaard gebleven). Op grond van zijn oude papieren maakt Dordrecht er echter sedert lang aanspraak op de oudstestad van Holland te zijn. Door haar strategische ligging en het verkrijgen van stapelrecht in 1299 ontwikkelde de stad

Dordrecht (Nederland) 3zich tot een belangrijke stapelplaats. Dordrecht verhandelde vooral wijn, hout en graan.In 1421 kwam Dordrecht ten gevolge van de Sint-Elisabethsvloed, waarbij grote delen van het achterland (GroteWaard) voorgoed verdronken, op een eiland te liggen.In 1572 kwam te Dordrecht de Eerste Vrije Statenvergadering bijeen.Vertegenwoordigers van alle Hollandse steden erkenden stadhouderWillem I, prins van Oranje, en steunden de opstand tegen de Spanjaarden.In 1618-1619 vond in Dordrecht, bolwerk van de reformatie, de Synodevan Dordrecht plaats, waarbij de remonstranten tegenover decontraremonstranten stonden en waar het besluit viel tot de Bijbelvertalingdie in 1637 de StatenBijbel zou opleveren, de eerste vertaling in deNederlandse taal.de Synode van Dordrecht(1618-1619)Tijdens het Eerste Stadhouderloze Tijdperk (1650-1672) werd Johan deWitt, zoon van mr. Jacob de Witt, als raadspensionaris naar vorengeschoven. Onder zijn leiding werd in 1654 vrede met Engeland geslotendaarbij werd de Akte van Seclusie opgenomen. Deze moest voorkomen datde zoon van Willem II stadhouder zou worden. Op 20 augustus 1672 echterwerden Johan en zijn broer Cornelis de Witt in Den Haag gelyncht. WillemIII, verdacht van het complot, werd dat zelfde jaar stadhouder.Dordrecht voerde een scherp anti-stadhouderlijkekoers. Op 26 juli 1783 werd het exercitiegenootschap"De Vrijheid" opgericht. Dordrecht had hiermee deprimeur. De Patriotten wilden de oude vrijheidheroveren op de Oranjes. Nederland was immers alruim tweehonderd jaar een republiek, erfopvolginghoorde daar niet in thuis. Al snel volgden meerderesteden. Stadhouder Willem V vluchtte uit Holland.Op 18 september 1787 echter capituleerde Dordrechtvoor de troepen van de Pruisische koning FrederikWillem, de zwager van Willem V. DeDe Wijnstraat in 1745, door Aart SchoumanOranjerestauratie werd met kracht ingezet en dedemocratische beweging weggevaagd. Willem Vwerd in zijn positie hersteld. In 1815 nam zijn zoon Willem I, voorheen Willem VI, de titel Koning der Nederlandenaan.Binnen Holland werd Dordrecht vanaf de 18e eeuw overvleugeld door Rotterdam.Door de eeuwen heen heeft Dordrecht een sleutelpositie ingenomen bij de verdediging van Holland, tot ver in de 20eeeuw was Dordrecht ook garnizoensstad. In de Benthienkazerne aan Buiten Walevest langs de Oude Maas warenpontonniers gelegerd. Tijdens de mobilisatie van augustus 1939 werden er ook infanteristen en artilleristen naarDordrecht gestuurd om het eiland te verdedigen.In mei 1940 gaf Luitenant-kolonel Jo Mussert, een broer van NSB-leider Anton Mussert, leiding aan de verdedigingvan Dordrecht tegen het Duitse leger. Nadat het Nederlandse leger de strijd tegen de Duitsers op had gegeven werdJo Mussert gearresteerd en neergeschoten, als gevolg waarvan hij enkele uren later overleed. In de winter van1944-1945 werden Dordrecht en omgeving het middelpunt van de strijd in de Tweede Wereldoorlog. De grenstussen bevrijd en bezet gebied lag toen bij het Hollandsch Diep.

Dordrecht (Nederland) 4In 1970 werden de gemeente Dubbeldam (toen ca. 10.000 inwoners) en het zuidelijk deel van de gemeenteSliedrecht aan de gemeente Dordrecht toegevoegd, zodat de gemeente het gehele Eiland van Dordrecht ging beslaan.GeografieAangrenzende gemeentenZwijndrecht Papendrecht Sliedrecht,Hardinxveld-GiessendamBinnenmaasWerkendam (NB)Moerdijk (NB)Drimmelen (NB)Drie-rivierenpunt met Dordrecht (rechts) vanuit de lucht. Ten noorden van de rivierligt Papendrecht, ten westen Zwijndrecht.Topografie en landschapDe stad Dordrecht ligt in het zuiden van Zuid-Holland op het Eiland van Dordrecht, een gebied met een oppervlaktevan ongeveer 9.000 ha [2] dat in de huidige vorm is ontstaan door de Sint-Elisabethsvloed in 1421. Het gebied valttegenwoordig geheel binnen de grenzen van de gemeente, die een totale oppervlakte heeft van 99,45 km².Bij Dordrecht komen drie rivieren samen: de Beneden-Merwede, de Noord en de Oude Maas. Dit drierivierenpunt ishet drukst bevaren waterknooppunt van Europa. [3] Het Eiland van Dordrecht wordt omringd door verschillende grotewaterwegen: naast de Beneden-Merwede en de Oude Maas zijn dat de Nieuwe Merwede, Hollands Diep enDordtsche Kil.Het water in Dordrecht ligt over het algemeen iets onder NAP, bijvoorbeeld -1,50 meter. [4] Het hoogste natuurlijkepunt van het Eiland van Dordrecht is de Kop van de Oude Wiel met een hoogte van 2,60 meter boven NAP. [2]

Dordrecht (Nederland) 5NatuurTen oosten van de stad ligt de Sliedrechtse Biesbosch, ten zuiden de Dordtse Biesbosch. Deze nog steeds op hetEiland van Dordrecht gelegen gebieden vormen samen de Hollandse Biesbosch, één natuur- en recreatiegebied. Viahet pontje tussen de Kop van het Land en Werkendam is de rest van het Nationaal Park De Biesbosch toegankelijk.In de Hollandse Biesbosch bevindt zich het Biesboschcentrum Dordrecht van Natuur- en Recreatieschap DeHollandse Biesbosch.StadsindelingDordrecht kent de volgende stadswijken, buurt(schapp)en en gehuchten:• Binnenstad (wijk 1) • Bleyenhoek• Noordflank (wijk 1) • Transvaalbuurt• Reeland (wijk 2) • Land van Valk• De Staart (wijk 3) • Indische buurt• Oud-Krispijn (wijk 4) • Vogelbuurt• Nieuw-Krispijn • Van Gogh-buurt• Stadspolders (wijk 5) • Oudelandshoek• Wielwijk (wijk 6) • Zeehavenlaan• Crabbehof, Zuidhoven (wijk 7) • Lijnbaan• Sterrenburg (wijk 8) • KleinDubbeldam• Dubbeldam (voormalig dorp, nu wijk 9) • De Hoven• Kop van 't Land (buurtschap) • Zuidpolder• Tweede Tol (gehucht)• Wieldrecht (gehucht)• Willemsdorp (gehucht; voormalige veerplaats richting Moerdijk)DemografieIn Dordrecht heeft circa 17% van de inwoners eenniet-westerse allochtone achtergrond. De niet-westerseallochtone bevolking groeit aanzienlijk, terwijl debevolkingsgroei van de autochtone inwoners stagneert. Deniet-westerse allochtone groepen bestaan uit veel jongeren,terwijl de autochtone bevolking in toenemende mate vergrijst.Een groot deel van de meer dan zesduizend Turken die inDordrecht hun heil en toekomst hebben gezocht, is afkomstiguit Kayapinar.Bevolkingspiramide van Dordrecht in 2008

Dordrecht (Nederland) 6BevolkingssamenstellingAfkomst2005 [5] 2008 [6]Autochtonen 86.594 86.611Westerse allochtonen 11.610 11.580Turken 6.113 6.326Marokkanen 2.521 2.611Surinamers 2.759 2.796Antillianen 3.199 3.037Overige niet-Westerseallochtonen6.528 5.226Totaal 119.324 118.187Bron: Onderzoekcentrum Drechtsteden [7]CultuurOp het gebied van cultuur heeft Dordrecht een rijke geschiedenis en veel te bieden.Zo werd in 1774 het Dordtse Teekengenootschap Pictura opgericht. Dit genootschap is een voortzetting van het'Gilde van Sint Lucas op der vijf Neringen' dat in 1736 door kunstschilder Aart Schouman was opgericht. Hierinwaren in de Middeleeuwen alle schilders uit de stad verenigd. Pictura is reeds jaren gevestigd in een prachtig oudpand aan de Voorstraat en is tegenwoordig een eigentijdse kunstinstelling met leden uit zowel Dordrecht en de regioals van daarbuiten.Even voorbij Pictura geeft de Muntpoort toegang tot de voormalige Munt van Holland, hier is behalve deToonkunstmuziekschool ook La Flamboyante gevestigd, de oudste van de twee loges voor Vrijmetselarij inDordrecht. La Flamboyante is in 1811 opgericht. Veel jonger is Loge 'De Schakel' die pas in 1968 het levenslichtzag.Koninklijke Rederykerskamer Inter Amicos is het oudste Dordtse amateurtoneelgezelschap. Deze vereniging werdopgericht in 1896 en kreeg in 1947 het predicaat 'Koninklijke'. Inter Amicos beschikt over een eigen theater waargerepeteerd wordt en waar ook voorstellingen plaatsvinden.Er is ook een Centrum Beeldende Kunst.

Dordrecht (Nederland) 7BezienswaardighedenZie ook het artikel Binnenstad (Dordrecht).Belangrijke bezienswaardigheden in Dordrecht zijn in deeerste plaats de rivierkade bij de Groothoofdspoort, verder deGrote Kerk met zijn markante, onvoltooide toren en -ongebruikelijk in Holland - zijn stenen overwelving. Ook debinnenhavens, waarvan er één wordt overkluisd door hetstadhuis en het Scheffersplein, vormen eenbezienswaardigheid. De stad heeft 891 rijksmonumenten.Langs de oude havens staan historische koopmanshuizen.Bijzonder zijn de circa 50 huizen met Dordtse gevel, eeneigen geveltype dat in de 16e eeuw werd ontwikkeld alsmeesterproef van het metselaargilde. Het Hof is een oudAugustijner klooster met een interessante geschiedenis, zovond er in 1572 de Eerste Vrije Statenvergadering plaats.Het in de twintigste eeuw geschapen Statenplein istegenwoordig het commerciële middelpunt van de stad. Ophet nabijgelegen Scheffersplein staat een standbeeld van deDordtse schilder Ary Scheffer en op de Visbrug eenstandbeeld van de gebroeders Johan en Cornelis de Witt. Opde Noordendijk vindt men de laatst overgebleven molen inDordrecht: Molen Kyck over den Dyck. Dordrecht kent ooknog enkele hofjes: o.a. de Regenten- en Lenghenhof 1755), deArend Maartenshof (1625), de Van Slingelandthof (1542), ende Clara- en Mariahof (1880). In de loop van de eeuwen zijnin de stad ook verschillende beelden en andere kunstwerkengeplaatst.Toren van de Grote KerkMuseaIn Dordrecht bevinden zich de volgende musea:• Dordrechts Museum, in de volksmond hetSchilderijenmuseum• Huis van Gijn, museum over Simon van Gijn• Landschapskundig Museum• Lips Slotenmuseum• Museum 1940 - 1945, ook wel het Verzetsmuseum genoemd• Naaimachinemuseum DordrechtStadhuis van Dordrecht

Dordrecht (Nederland) 8Evenementen en festivalsDordrecht kent en kende de volgende evenementen:• Dordt in Stoom: het grootste stoomevenement van Europaen trekt ongeveer een kwart miljoen bezoekers. Dordt inStoom wordt om de twee jaar georganiseerd in dehistorische havens van Dordrecht. In 2008 heeft dit grootsopgezette evenement plaatsgevonden in het weekend van16 tot en met 18 mei.• Boekenmarkt: de grootste boekenmarkt van Holland trektjaarlijks op een zondag in juli een kleine honderdduizendbezoekers.• Kerstmarkt Dordrecht: in de binnenstad van Dordrechtgehouden evenement, dat is uitgegroeid tot de grootstekerstmarkt van Nederland en werd in december 2005bezocht door rond de 300.000 bezoekers.• Wantijfestival: Vanaf 1995 organiseert StichtingPopprojecten in het tweede weekend van juni, in opdrachtvan de Gemeente Dordrecht, jaarlijks het Wantijfestival inhet Wantijpark. Het festival bestaat uit drie onderdelen:Wantijpop (zaterdag), Rainbowpark (zondag) en deWantijfestival Clubnights (pre- & afterparty's).• Kunstrondje Dordt: elke maand op de eerste zondag. 48Winkels in de historische binnenstad van Dordrecht metantiek, curiosa, boeken etc. zetten dan hun deuren gastvrijopen.• Dwars Door Dordt-loop: jaarlijks gehouden in april,meestal één week voor de marathon van Rotterdam. In2005 trok de 58e editie van Dwars Door Dordt ruim 1400deelnemers om 10 kilometer hard te lopen door deMerwestad.• Dancetour, ook bekend onder de naam Boulevard ofDance: is inmiddels acht keer georganiseerd opKoninginnedag. In 2008 trok dit festijn ruim 30.000muziekliefhebbers naar de Spuiboulevard.• Cellofestival: werd in het hemelvaartsweekend van 2005voor de 10e gehouden in het historische Hofkwartier vanDordrecht.• Zomerkermis: al jaren hoog genoteerd op de lijst van bestekermissen van Nederland.• Internationaal Poppentheaterfestival: eind juni 2006 vaartde fluisterboot door de historische binnenstad, is er eenintieme huiskamerroute en zijn er weer talloze gratisDe GroothoofdspoortWolwevershavenDe Munt van Holland in 1749straatoptredens te bewonderen van nationale en internationale poppenspelers, een poppenfestival voor groot enklein.

Dordrecht (Nederland) 9• Dag van Mens en Dier: trekt jaarlijks eind juli een groot publiek naar het evenemententerrein aan deBaanhoekweg in de Hollandse Biesbosch. Keuringen van paarden en een non-stop showprogramma met veledieren zijn een attractie voor jong en oud.• Vakantie Kinderfeesten: Al sinds het begin van de 20e eeuw organiseert het V.K.F. in de zomermaanden tallozeactiviteiten voor de jeugd. In 2006 bestaan de activiteiten uit: een weekkamp, een dagkamp, Ratje Doe en vissen.• Dordt Monumenteel: wordt ieder jaar gehouden in hetzelfde weekeinde als de Open Monumentendagen. DordtMonumenteel begint altijd al op vrijdagavond met groot vuurwerk en de Monumentennacht. Op zaterdag enzondag staan de monumenten centraal. Dit evenement trekt jaarlijks circa 100.000 bezoekers.• et-SKA-tera: een jaarlijks skafestival georganiseerd door Etcultera, dat zich kenmerkt door de nieuweSka-talenten en de lage entree prijs.• Wantijconcerten: iedere maandagavond in juli en augustus in het Wantijpark.• Sinterklaashuis: wordt vanaf eind november tot begin december bezocht door vele kinderen en hun ouders.• Kerstcircus Royal: slaat ieder jaar rond Kerst en Nieuwjaar z'n tenten op in Dordrecht. Dit circus wordt geleiddoor de Dordtse familie Teutenberg en wordt mede in stand gehouden door een grote groep vrijwilligers die handen spandiensten verlenen. Ieder jaar weer weet de familie Teutenberg vele internationale artiesten aan te trekkenom zo het Dordtse publiek een prachtige show voor te schotelen.• Big Rivers festival: jaarlijks festival in de binnenstad met muziek, film, straattheater en poëzie. Het vindt plaats injuli en duurt ruim een week.• Wereld Jazz Dagen: jazz- en wereldmuziek-festival in de binnenstad. Vindt elk jaar plaats tijdens een weekendaan het einde van augustus of begin van september.In 2003 won Dordrecht de titel 'Evenementenstad van het Jaar'. Het jaar daarop won Dordrecht voor de tweede maalde titel 'Beste Markt'.Opgeheven evenementenDordrecht heeft ook enkele bekende, maar inmiddels opgeheven evenementen gekend, zoals:• Hofmakerij: was een breed opgezette culturele manifestatie dat voornamelijk plaatsvond in en het rond 't Hof. De10e editie van Hofmakerij kon in 2005 helaas vanwege geldgebrek niet plaatsvinden.• Havenfestival: werd eveneens om de 2 jaar georganiseerd en wel op de jaren dat er geen 'Dordt in Stoom' was.• History Live: was het grootste geschiedenis festival van Nederland. Twee dagen lang keerde de oudste stad vanHolland terug naar de Middeleeuwen. Vanwege geldgebrek is het onzeker of dit festival zal terugkeren.• Belcanto Festival Dordrecht: was een groot opera-evenement dat jaarlijks in september georganiseerd werd enook vele bezoekers van buiten Nederland aantrok. In 2005 besloot B&W van Dordrecht om dit opera spektakelniet langer financieel te steunen en viel het doek voor het Belcanto Festval in Dordrecht.• Schefferspop: een jaarlijks popfestival op het Scheffersplein, traditioneel gehouden op Hemelvaartsdag. Veelaltreden er Dordtse en regionale bands op. In 2006 werd de 10e en laatste editie georganiseerd. In 2007 is ditveranderd in parkingpop. Het concept is onveranderd, alleen de locatie is verplaatst naar het parkeerterrein, naastde Popcentrale.

Dordrecht (Nederland) 10Muziek en uitgaanslevenDordrecht kent een rijke cultuur voor wat betreft bands,kunstenaars en andere artistiekelingen. Enkele namen vanroemruchte bandjes uit het verleden zijn bijvoorbeeld TheZipps, The Desperates en The Dickson Brothers.Tegenwoordig kunnen bands o.a. oefenen, optreden engecoacht worden in De Popcentrale, maar ook is er demogelijkheid om op te treden in Bibelot, een poppodium in devoormalige Sint-Bonifatiuskerk.In Dordrecht bevond zich ook Eventcenter Amigo's, waarregelmatig themafeesten werden gegeven. Daarnaast kan menin Dordrecht stappen in 't Dolhuys, gevestigd in het oudegekkenhuis aan de Dolhuysstraat. In de Pontonnier en deKazerne waar vroeger de Pontonniers gelegerd waren aan deHouttuinen. Sinds maart 2007 is onder de V&D Area Sixzzgeopend, dit is een club waar voornamelijk dance wordtgedraaid.De horeca in Dordrecht concentreert zich momenteel rondomhet Scheffersplein, hier zijn verschillende cafés en restaurantsgevestigd die op het plein ook hun terrassen hebben.Verspreid door het centrum vindt men nog meer cafés enrestaurants.De Bonifatuskerk, waarin het poppodium Bibelot isgevestigdDe meeste uitgaansinformatie is tegenwoordig te vinden via de Uitvlieger, die in de meeste cafés en restaurants tevinden is en op internet.SportZie het artikel Sport in Dordrecht voor een overzicht van de Dordtse sportclubs.Dordrecht kent een rijk sportleven met een aantal befaamde sportverenigingen en sportbeoefenaars. D.F.C. (DordtseFootball Club) is op 16 augustus 1883 opgericht en daarmee een van de oudste voetbalverenigingen van Nederland.In de jaren 70 van de 20e eeuw werden de amateur- en profafdelingen gescheiden. De profvereniging, FC Dordrecht,speelt momenteel in de Eerste Divisie en heeft het GN Bouw Stadion als thuisbasis. Andere voetbalverenigingen uitde stad zijn Emma en E.B.O.H. Het roemruchte Emma is inmiddels opgegaan in sc Reeland, maar is vooral bekendomdat daar destijds de gebroeders 'Van der Gijp' hun carrière begonnen.Korfbalvereniging Deetos speelt nog steeds een vooraanstaande rol in zowel de landelijke veld- als dezaalcompetitie. Een andere sport, die in Dordrecht beoefend kan worden op hoog niveau, is wedstrijdzwemmen.Bekende Dordtse sporters zijn onder andere: Cor van der Gijp (1931) voetballer, Jan Jiskoot (1940) zwemmer, EltDrenth (1949) zwemmer, René van der Gijp (1961) voetballer, Juul Ellerman (1965) voetballer, Wieke Hoogzaad(1970) triatlete, Louis Laros (1973) voetballer

Dordrecht (Nederland) 11FolkloreInwoners van Dordrecht worden Schapekoppen genoemd, een benaming die waarschijnlijk gebaseerd is op een sage,die wellicht uit de Middeleeuwen stamt toen er nog tolmuren rond de stad stonden. In een poging om het tolgeld opvee te ontduiken, staken Dordtenaren een schaap in mensenkleren om het zo binnen de stadsmuren te kunnensmokkelen. Het bedrog kwam echter uit: net op het moment dat men met het schaap door de poort wilde begon hetdier te blaten.Langs de N3 (de Randweg), bij de afrit van de Merwedebrug tussen Dordrecht en Papendrecht (de Papendrechtsebrug) op de De Staart, staat een monument dat hiernaar verwijst, voorstellende een man en zijn zoon, die een schaapverkleed als kind tussen zich in houden. In het logo van BVO FC Dordrecht staat de kop van een ram, de supportersvan deze 'betaaldvoetbalclub' zingen bij wedstrijden: Wij zijn de Dordtse Schapekoppen. Verder is er een koekje metde naam Schapekop, een Dordtse specialiteit.Dordrecht wordt tijdens carnaval Ooi- en Ramsgat genoemd.Er is een bekende uitdrukking die over Dordrecht gaat, namelijk: Hoe dichter bij Dordt, hoe rotter het wordt. Devorige burgemeester Noorland voegde daar aan toe: Maar ben je er eenmaal in, dan heb je het prima naar je zin.Deze uitdrukking zou wellicht als volgt verklaard kunnen worden: in het verleden ging het vervoer voornamelijkover het water. Wie in de buurt van Dordrecht kwam, was verplicht zijn waren daar vanwege het stapelrecht te koopaan bieden alvorens door te varen. Dat veroorzaakte tijdverlies en sommige aan bederf onderhevige productenwerden daar niet beter van.Er zijn meer volksverhalen die de ronde doen over Dordrecht. Eén er van gaat over Sint Sura, de jonge dame die metslechts 3 munten in haar beursje een hele kerk wilde laten bouwen. Zij werd vermoord vanwege vermeende rijkdom.Een ander volksverhaal gaat over het huis de Onbeschaamde. De drie broers Van Beveren wilden alle drie een huislaten bouwen. Voor de grap zouden ze een weddenschap hebben afgesloten wie het meest gewaagde beeld op zijngevel zou durven te zetten. Abraham van Beveren liet een naakt jongetje tegen de gevel plakken, maar het huis metde meest gewaagde voorstelling laat nu een leeg timpaan zien: de voorstelling was zo gewaagd, dat hij volgens hetverhaal verwijderd zou zijn.Overig• Op 14 november 1992 meerden Sinterklaas en de Pieten de Pakjesboot 12 tijdens de landelijke intocht aan inDordrecht. Aart Staartjes deed hier verslag van. Dit was de veertigste intocht die op tv werd uitgezonden.EconomieIndustrie, werkgelegenheid en ambities

Dordrecht (Nederland) 12Tot de huidige bestaansmiddelen van Dordrechtbehoren scheepsbouw, houtindustrie enmetaalindustrie. De Merwestad heeft de zesdezeehaven van Nederland. Met de Drechtsteden is eenambitieuze visie ontwikkeld, die de regio nieuweeconomische impulsen geeft. De ontwikkelingenleiden ook steeds meer tot zakelijke dienstverlening.Eén van de grootste werkgevers op het 'Eiland vanDordrecht' is DuPont. Op bedrijventerrein'Staart-Oost' heeft DuPont De Nemours (Nederland)B.V. 9 fabrieken gebouwd die gezamenlijk 900medewerkers in vaste dienst hebben.Zeehavengebied Dordrecht, gezien vanaf de LeeuwenhoekwegDordrecht is een stad met ambities. Zo zijn er deafgelopen jaren veel plannen gemaakt om een Leerpark en een Gezondheidspark te realiseren.Het Leerpark Dordrecht is gelegen tussen de N3, de Laan der Verenigde Naties, de spoorlijn en deDubbeldamseweg. Het is de bedoeling om hier circa 60.000 m² opleidingsruimte te creëren. De bouwactiviteiten zijnreeds van start gegaan voor de nieuwbouw van het ROC Da Vinci College. Daarna zal gewerkt worden aan nieuwehuisvesting voor het Insula College en het Stedelijk Dalton Lyceum.In Gezondheidspark Dordwijk komt een breed aanbod van voorzieningen in de gezondheidszorg, met als centraalpunt 'Locatie Dordwijk' van het Albert Schweitzer ziekenhuis. Eveneens reeds gerealiseerd zijn de: de Bloedbank,Dienstapotheek Drechtsteden en psychiatrische kliniek De Kreek (De Grote Rivieren). In de toekomst zal hierwaarschijnlijk ook de GGD gevestigd worden. Het ziekenhuis zelf zal uitgebreid worden met de nieuwe afdelingHigh Care dialyse en de nieuwe Geriatrische afdeling.Verder zal er in de directe nabijheid van het Gezondheidspark veel plaats zijn voor sport op de Sportboulevard. Allebestaande voorzieningen zullen worden vervangen door nieuwbouw: Sporthal, Turnzaal, IJsbaan, Zwembad, Fitnessen racketsport zullen allemaal ondergebracht worden onder één dak. De totale oppervlakte van dit sportpaleis komtovereen met circa 3 voetbalvelden. Direct grenzend aan de Sportboulevard zal een groot evenemententerrein wordenaangelegd.Ten slotte is 'Stadswerven' een nieuw te bouwen wijk tussen het centrum en 'De Staart'. Het wordt gebouwd op eenvoormalig industrieterrein en op de grond van het voormalige 'Gemeente Elektriciteits Bedrijf'. Met het eerste deel isal begonnen. Er komt een hotel en restaurant in een oude watertoren, naar het voorbeeld van De Koperen Hoogtenabij Zwolle.KleinhandelIn de binnenstad is er een ruim aanbod aan winkels. Deze bevinden zich op de Voorstraat, rondom het Statenplein ende Sarisgang. De binnenstad is autoluw. Op iedere eerste zondag van de maand zijn vrijwel alle antiquairs geopendin de binnenstad. De deelnemers aan kunstrondje Dordt zijn te herkennen aan de vlaggen. Markten zijn er op hetStatenplein en Sarisgang op vrijdag en op zaterdag. Op Dubbeldam is er op dinsdag markt.Media• AD - De Dordtenaar• RTV Dordrecht• Stem van Dordt• Dordt Centraal• Drechtsteden FM

Dordrecht (Nederland) 13Bestuur en politiekCollege van B&WHet College van Burgemeester en Wethouders bestaat uit:• R.J.G. (Ronald) Bandell, burgemeester - algemene en kabinetszaken, brandweer, politie, integrale veiligheid,communicatie en stadspromotie, bestuurlijke betrekkingen, sociaal geografisch bureau, internationalesamenwerking, publiekszaken• J.W. Spigt, wethouder - sociale zaken en sociale dienst, arbeidsmarktbeleid en werkgelegenheid, drechtwerk,ruimtelijke ontwikkeling en binnenstad, media, integratie, inburgering en asielzoekers• F.J. van den Oever, wethouder - economische zaken en toerisme, grondbedrijf, havenbedrijf, stadsmarkten,stadsbeheer (openbare ruimte), verkeer en vervoer, waterbus, regionale ontwikkelingsmaatschappij• D.A. van Steensel, wethouder - financiën, grote steden beleid, Kiltunnel, Essenhof en Eneco, Evides, Netwerk enWeizigt, onderwijs en educatie, milieu, Strategisch Groen Project en Stichting De Biesbosch• A.T. Kamsteeg, wethouder - regionale samenwerking, volkshuisvesting en stedelijke vernieuwing, bouwen enwonen, monumentenzorg en archeologie, WMO en zorg, welzijn (w.o. buurtwerk, vrijwilligerswerk enbibliotheek)• J.H. Lagendijk, wethouder - jeugd en jongeren, sport en recreatie, wijkgericht werken, cultuur, personeel enorganisatie, huisvesting en ICT, bestuurlijke vernieuwing en participatie, vastgoedbedrijf, Gezondheidspark,Sportboulevard en BelthureparkZetelverdeling gemeenteraadUitslag van de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2006:Gemeenteraadsverkiezingen 2006PartijStemmen in%ZetelsPvdA 29,4 12VVD 15,1 6BV Dordt 14,9 6CDA 10,5 4ChristenUnie-SGP 8,5 3GroenLinks 7,3 3VSP 6,8 2ECO-Dordt 4,6 2D66 2,9 1Opkomst 48,6 39

Dordrecht (Nederland) 14Burgemeesters van DordrechtZie Lijst van burgemeesters van Dordrecht voor het hoofdartikel over dit onderwerp.PartnerstedenDordrecht heeft een vijftal partnersteden, te weten:Partnersteden op een bordPartnersteden van DordrechtStad Land SindsRecklinghausen Duitsland 1974Hastings Verenigd Koninkrijk 1982Bamenda Kameroen 1993Varna Bulgarije 2001Dordrecht Zuid-Afrika 2006

Dordrecht (Nederland) 15Verkeer en vervoerPer autoDordrecht is bereikbaar via de Rijksweg A16 vanaf Rotterdamen Breda, middels afrit 21 (Dordrecht-Centrum) en afrit 20(Randweg Dordrecht). De laatste leidt naar de N3, vanwaarhet oostelijke deel van de stad bereikt kan worden.Per treinDordrecht heeft een drietal treinstations:• Station Dordrecht is het belangrijkste station van de stad.Naast stop- en sneltreinen stoppen er ook intercitytreinen.• Station Dordrecht Stadspolders ligt in het oostelijke deelStation Dordrechtvan de stad. De door Arriva gereden stoptrein Dordrecht-Geldermalsen stopt er twee maal per uur.• Station Dordrecht Zuid wordt aangedaan door de NS-stoptrein Den Haag-Dordrecht-Roosendaal en deNS-sneltrein Amsterdam-Dordrecht-Breda. Beide treinen stoppen er één keer per uur, in de spits twee keer peruur.Per busTot eind 2006 verzorgde Stadsvervoer Dordrecht het vervoerin de gemeente Dordrecht. Sindsdien is de aanbesteding vanhet stadsvervoer voor Dordrecht gecombineerd met hetvervoer in de regio 'DAV' (Drechtsteden, Alblasserwaard enVijfheerenlanden), inclusief het treinvervoer over deMerwede-Lingelijn (Dordrecht-Geldermalsen). Dezeaanbesteding werd gewonnen door Arriva, dat sinds 1 januari2007 al het vervoer verzorgt in de regio.De Waterbus

Dordrecht (Nederland) 16Per waterbusVanuit Dordrecht kan men met de Waterbus regelmatig (één tot vier keer per uur op alle trajecten) naar Zwijndrecht,Papendrecht, de Biesbosch en Sliedrecht.Ook vaart er ééns per half uur een boot naar Papendrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Alblasserdam, Ridderkerk,Krimpen aan den IJssel en Rotterdam.OnderwijsDordrecht heeft een goede dekking van verschillende basisscholendoor de hele stad.Ook voor voortgezet onderwijs heeft Dordrecht meerdere scholen. Destad herbergt zelfs het oudste gymnasium van Nederland: het Johan deWitt-gymnasium. De school werd opgericht in 1253 als "Latijnseschool". De school is vernoemd naar oud-leerling en staatsman Johande Witt. Het Johan de Witt-gymnasium telt ca. 668 leerlingen,verspreid over twee locaties.Er zijn nog meer middelbare scholen in de stad. Het Insula College,onderdeel van de stichting H3O, is een school voor christelijkvoortgezet onderwijs van VMBO tot en met gymnasium. Het StedelijkLogo van het Johan de Witt-gymnasiumDalton Lyceum kent verschillende vestigingen in Dordrecht. Op hetStedelijk Daltonlyceum wordt onderwijs aangeboden vanaf VMBO toten met tweetalig gymnasium. Het Wartburg College heeft een vestiging in Dordrecht naast het leerpark. Hetonderwijsaanbod van het Wartburg College bestaat uit praktijkonderwijs, vmbo, havo, atheneum en gymnasium. Descholengemeenschap bestaat uit vier locaties, waarvan drie in Rotterdam en één ("Marnix") in Dordrecht. Tot slot iser het Wellant College, dat VMBO-onderwijs verzorgt.Bekende DordtenarenZie Lijst van Dordtenaren voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Een aantal Dordrechters heeft door de eeuwen heeneen bekende status bereikt. De bekendste Dordtenaaris ongetwijfeld Johan de Witt. Hij was alsraadpensionaris van Holland een van de belangrijkstepolitici van zijn tijd. Op 20 augustus 1672 werd hijmet zijn broer Cornelis in Den Haag door eenwoedende menigte gelyncht. De humanist engeleerde Gerardus Vossius werd weliswaar niet inDordrecht geboren, maar bracht er wel een deel vanzijn leven door. Ook de twee kunstschilders AlbertCuyp en Ary Scheffer hebben een meer danplaatselijke bekendheid verworven. C. "Kees"Buddingh' - dichter, schrijver en vertaler - werd inHet Scheffersplein1918 geboren in Dordrecht en had een sterke bindingmet de stad. Zo schreef hij een ode aan de stad en woonde hij vaak wedstrijden bij van voetbalclub D.F.C.. Deschrijver Ronald Giphart is eveneens uit Dordrecht afkomstig.

Dordrecht (Nederland) 17Ereburgers van DordrechtEnkele tientallen Dordtenaren zijn sinds 1925 onderscheiden met een bronzen of gouden penningen en uitgeroepentot ereburger van Dordrecht. Iemand die 25 jaar gemeenteraadslid is in de stad wordt automatisch ereburger. Inandere gevallen moet de persoon voorgedragen worden door het College van B&W, waarna de beslissing ligt bij degemeenteraad. Het merendeel van de gouden penningen is uitgereikt aan personen die bij het gemeentebestuurwerkzaam waren. [8] Enkele van de ereburgers met een gouden penning zijn:• Simon Marinus Hugo van Gijn, sinds 1926• dr. Theodoor Stoop, sinds 1926• Top Naeff, sinds 1953• Kees Buddingh', sinds 1978• Jan Eijkelboom, sinds 2001FotogalerijDe Pottenkade naast de GroteKerk aan de VoorstraathavenHet HofGebroeders de Witt voor deCentrale BibliotheekHet SchefferspleinKalkhavenDe oude watertoren VillaAugustusRuïne van het Kasteel Te MerweDe molen Kyck over den Dyck

Dordrecht (Nederland) 18Externe links• Gemeente Dordrecht [1]• VVV Dordrecht [9]• Dordrecht (Nederland) [10] op Wikitravel• Dordrecht en het Eiland in de meidagen 1940 [11]• Fotopagina van Dordrecht [12]Bronnen en referentiesLiteratuur• Jan van Herwaarden e.a. (red.) (1996) Geschiedenis van Dordrecht tot 1572 (http:/ / books. google. nl/ books?id=3IAgb4mGpx0C&pg=PP1#v=onepage& q=& f=false). Hilversum: Uitgeverij Verloren. ISBN 9065506004ReferentiesGemeente DordrechtEiland van DordrechtWijken: Binnenstad · Noordflank · Reeland · De Staart · Oud-Krispijn · Nieuw-Krispijn · Stadspolders · Wielwijk ·Crabbehof · Sterrenburg ·Dubbeldam · Klein Dubbeldam · Willemsdorp · Bleyenhoek · Transvaalbuurt · Land van Valk ·Indische buurt · Vogelbuurt · Van Gogh-buurt · Oudelandshoek · Zeehavenlaan · Lijnbaan · De Hoven · ZuidpolderBuurtschappen: Kop van 't Land · Tweede Tol · Wieldrecht · WillemsdorpGemeenten in de Provincie Zuid-HollandAlblasserdam · Albrandswaard · Alphen aan den Rijn · Barendrecht · Bergambacht · Bernisse · Binnenmaas · Bodegraven · Boskoop ·Brielle · Capelle aan den IJssel · Cromstrijen · Delft · Dirksland · Dordrecht · Giessenlanden · Goedereede · Gorinchem · Gouda ·Graafstroom · Den Haag · Hardinxveld-Giessendam · Hellevoetsluis · Hendrik-Ido-Ambacht · Hillegom · Kaag en Braassem · Katwijk ·Korendijk · Krimpen aan den IJssel · Lansingerland · Leerdam · Leiden · Leiderdorp · Leidschendam-Voorburg · Liesveld · Lisse ·Maassluis · Middelharnis · Midden-Delfland · Nederlek · Nieuw-Lekkerland · Nieuwkoop · Noordwijk · Noordwijkerhout · Oegstgeest ·Oostflakkee · Oud-Beijerland · Ouderkerk · Papendrecht · Pijnacker-Nootdorp · Reeuwijk · Ridderkerk · Rijnwoude · Rijswijk ·Rotterdam · Rozenburg · Schiedam · Schoonhoven · Sliedrecht · Spijkenisse · Strijen · Teylingen · Vlaardingen · Vlist · Voorschoten ·Waddinxveen · Wassenaar · Westland · Westvoorne · Zederik · Zoetermeer · Zoeterwoude · Zuidplas · ZwijndrechtNederland · Provincies · Gemeenten51° 48' N, 4° 40' O (http:/ / www. nsesoftware. nl/ wiki/ maps.asp?params=51_48_0_N_4_40_0_E_type:city(118887)_region:NL& pagename=Dordrecht_(Nederland))

Paginabronnen en auteurs 19Paginabronnen en auteursDordrecht (Nederland) Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=19585065 Auteurs: Abnormaal, Adorian, Advance, Afhaalchinees, Airflow, Aleichem, Algont, Allan24, Amgeest,Andre Engels, Arafi, ArjanH, AshleyMotownGL, Astrion, Ati, BasW, Bertvanbommel, Besednjak, Bettyakkemaai, Blaman, Bob.v.R, Bob1971, Boudewijn Idema, C. M. Markesteijn, Caseman,Casey1, Charlesdevries, Chris, Christoffel K, Cicero, Crimson, Cycn, DJKRI, Dannydenbraber, Danovic, DavidD, Davin, Denarend, Dinsdagskind, Dolfy, Dolledre, Donderslag, Door de wolgeverfd, DustSpinner, E Giezen, E-gide, EdBever, Edsuit, Edwinb, Edwtie, Elkan, Ellywa, Elvenpath, Emmelie, Eugene, EvG, Ewout, Falcongj, Fietsbel, Fransvannes, Fruggo, G.Lanting,Galoubet, Gangleri, Geograaf, Geschiedenis, GijsvdL, Glatisant, Goudsbloem, Gouwenaar, Gpvos, Grebbegoos, Hajo, Hanhil, Havang(nl), Hendrik F K, Hsf-toshiba, Iamthestig, Ischa1, Itsme,JRB, Jas01, Jeroen, Johjak, Joost, Joris, JosvanE, Junk, Jurgen1996, Jvhertum, K.burger, Kameraad Pjotr, Knight3, Kobuel, Koendejonge, Kristof vt, Laurav, LennartBolks, Leopard, Lexw,Lipton, Lucasvanheeren, Luctor, Lymantria, Maarten Hagi, Maarten1963, Maiella, Marcelhartman, Mariskaatje, MartinD, Michiel1972, MigGroningen, MoiraMoira, MrBlueSky, Mtcv, Muijz,Multichill, Niels, Nils70, Ninane, Onbekend, Oscar, P.H. Louw, Patrick, PatrickVanM, Pediaan, Pepijntje, Pieterse16, Poolsterhof, Popunie, Puckly, Qisens, Quarconi, Quistnix, R.A.Koman,RToV, Randunica, ReWinD, RenéV, Rex, Rhion, Romaine, RonaldB, Ronn, Ronnio, Rudolphous, SanderK, Scipius, Scream79, Serassot, Sherpa, Siebrand, Silver Spoon, Simon-sake, Sonuwe,Steinbach, Streppel, StuartLaJoie, Taks, Tdevries, Technimad, Template namespace initialisation script, Tomgreep, Tony99, Tosti16, Tuinideeen, VanBeem, Vijverln, Vinvlugt, Vis met 1 oog,Waerth, Walter, Westermarck, WikiFB2, Wikix, Woutvdl, Wutsje, Xyboi, chsfpc10.chem.ncsu.edu, conversion script, node-c-226b.a2000.nl, 258 anonieme bewerkingenAfbeeldingsbronnen, licenties en bijdragersBestand:Flag of the Netherlands.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg Licentie: Public Domain Auteurs: Anarkangel, Bawolff, Dbenbenn,Fibonacci, Klemen Kocjancic, Madden, Ms2ger, Odder, Pumbaa80, RaakaArska87, Reisio, Rfc1394, SB Johnny, Upquark, Urhixidur, Wisg, Zscout370, 21 anonieme bewerkingenBestand:Flag of Dordrecht.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Flag_of_Dordrecht.svg Licentie: Public Domain Auteurs: User:QuistnixBestand:Wapendordrecht.gif Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Wapendordrecht.gif Licentie: Public Domain Auteurs: Original uploader was Scream79 at nl.wikipediaBestand:Map - NL - Municipality code 0505 (2009).svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Map_-_NL_-_Municipality_code_0505_(2009).svg Licentie: CreativeCommons Attribution-Sharealike 3.0 Auteurs: User:Michiel1972Bestand:Hofstraat.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Hofstraat.jpg Licentie: Public Domain Auteurs: Afhaalchinees, Danovic, P199Bestand:Portal icon.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Portal_icon.svg Licentie: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Auteurs: WikiPediaBestand:Schipdordt.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Schipdordt.jpg Licentie: Public Domain Auteurs: Aelbert Cuyp (Dordrecht 1620 - 1691)Image:Loudspeaker.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Loudspeaker.svg Licentie: Public Domain Auteurs: Bayo, Gmaxwell, Husky, Iamunknown, Nethac DIU,Omegatron, Rocket000, 5 anonieme bewerkingenAfbeelding:1rightarrow.png Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:1rightarrow.png Licentie: GNU Lesser General Public License Auteurs: David VignoniBestand:Synodedordrecht.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Synodedordrecht.jpg Licentie: onbekend Auteurs: Bernard Picart (1673-1733)Bestand:Wijnstraat 1745 - Aart Schouman.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Wijnstraat_1745_-_Aart_Schouman.jpg Licentie: onbekend Auteurs: Originaluploader was Kobuel at nl.wikipediaImage:Brosen windrose_nl.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Brosen_windrose_nl.svg Licentie: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Auteurs:User:GeertWBestand:Dordrecht 20040313.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Dordrecht_20040313.jpg Licentie: GNU Free Documentation License Auteurs: Original uploaderwas Debot at nl.wikipediaBestand:Bevolkingspiramide 2008 - CBS gemeentecode 0505.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Bevolkingspiramide_2008_-_CBS_gemeentecode_0505.svgLicentie: Public Domain Auteurs: Michiel1972Bestand:Dordrecht Grote Kerk toren.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Dordrecht_Grote_Kerk_toren.jpg Licentie: GNU Free Documentation License Auteurs:User:CiceroBestand:Cityhalldordrecht.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Cityhalldordrecht.jpg Licentie: Public Domain Auteurs: Cicero, Danovic, Mcke, P199Bestand:Dordrecht Groothoofdspoort2.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Dordrecht_Groothoofdspoort2.jpg Licentie: GNU Free Documentation License Auteurs:User:CiceroBestand:Wolwevershaven.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Wolwevershaven.jpg Licentie: GNU Free Documentation License Auteurs: Original uploader wasDanovic at nl.wikipediaBestand:De Mundt van Hollandt - AS 1749.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:De_Mundt_van_Hollandt_-_AS_1749.jpg Licentie: Public Domain Auteurs: AartSchouman - Stadsarchief DordrechtBestand:Dordrecht - Bonifatiuskerk.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Dordrecht_-_Bonifatiuskerk.jpg Licentie: GNU Free Documentation License Auteurs:User:Michiel1972Bestand:Zeehavengebied Dordrecht.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Zeehavengebied_Dordrecht.jpg Licentie: GNU Free Documentation License Auteurs:User:Michiel1972Bestand:Dordrecht partnersteden.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Dordrecht_partnersteden.jpg Licentie: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Auteurs:User:Michiel1972Afbeelding:Flag of Germany.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Flag_of_Germany.svg Licentie: Public Domain Auteurs: User:Pumbaa80Afbeelding:Flag of the United Kingdom.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Flag_of_the_United_Kingdom.svg Licentie: Public Domain Auteurs: User:Zscout370Afbeelding:Flag of Cameroon.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Flag_of_Cameroon.svg Licentie: Public Domain Auteurs: (of code)Afbeelding:Flag of Bulgaria.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Flag_of_Bulgaria.svg Licentie: Public Domain Auteurs: Avala, Denelson83, Homo lupus, Ikonact,Kallerna, Klemen Kocjancic, Martyr, Mattes, Neq00, Pumbaa80, SKopp, Spacebirdy, Srtxg, Ultratomio, Vonvon, Zscout370, 8 anonieme bewerkingenAfbeelding:Flag of South Africa.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Flag_of_South_Africa.svg Licentie: Public Domain Auteurs: User:SKoppBestand:Dordrecht Station.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Dordrecht_Station.jpg Licentie: GNU Free Documentation License Auteurs: User:CiceroBestand:Waterbus Drechtsteden in Rotterdam.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Waterbus_Drechtsteden_in_Rotterdam.jpg Licentie: Creative CommonsAttribution-Sharealike 2.5 Auteurs: Quistnix at nl.wikipediaBestand:Logo Johan de Witt-gymnasium.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Logo_Johan_de_Witt-gymnasium.jpg Licentie: GNU Free Documentation LicenseAuteurs: Original uploader was Danovic at nl.wikipediaBestand:scheffersplein.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Scheffersplein.jpg Licentie: onbekend Auteurs: Danovic, Koektrommel, Michiel1972, TeunSpaansBestand:Pottenkade.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Pottenkade.jpg Licentie: Public Domain Auteurs: Afhaalchinees, Danovic, Fransvannes, P199Bestand:Building-hof10.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Building-hof10.jpg Licentie: Public Domain Auteurs: Afhaalchinees, Danovic, P199Bestand:Gebroeders de Witt voor de Centrale Bibliotheek.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Gebroeders_de_Witt_voor_de_Centrale_Bibliotheek.jpg Licentie:Public Domain Auteurs: Afhaalchinees, Brbbl, Cicero, Danovic, Gerardus, Ilse@, JdH, P199Bestand:Dordrecht - Scheffersplein.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Dordrecht_-_Scheffersplein.jpg Licentie: GNU Free Documentation License Auteurs:User:Michiel1972Bestand:Dordrecht Kalkhaven - Grote Kerk.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Dordrecht_Kalkhaven_-_Grote_Kerk.jpg Licentie: Public Domain Auteurs: Originaluploader was Kobuel at nl.wikipediaBestand:Dordrecht - oude watertoren.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Dordrecht_-_oude_watertoren.jpg Licentie: GNU Free Documentation License Auteurs:User:Michiel1972

Afbeeldingsbronnen, licenties en bijdragers 20Bestand:Cyckoverdendyck.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Cyckoverdendyck.jpg Licentie: Public Domain Auteurs: Danovic, Havang(nl), Kurpfalzbilder.de,Mcke, P199Bestand:HuisteMerwede.jpg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:HuisteMerwede.jpg Licentie: Creative Commons Attribution 2.5 Auteurs: Original uploader was P.H.Louw at nl.wikipedia (Original text : P.H. Louw)Afbeelding:Wapendordrecht.gif Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Wapendordrecht.gif Licentie: Public Domain Auteurs: Original uploader was Scream79 atnl.wikipediaBestand:Flag Zuid-Holland.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Flag_Zuid-Holland.svg Licentie: Public Domain Auteurs: Cycn, Deadstar, Denelson83, Dinsdagskind,GeeKaa, Mattes, Phlegmatic, Siebrand, Slomox, 1 anonieme bewerkingenImage:Internet-web-browser.svg Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bestand:Internet-web-browser.svg Licentie: onbekend Auteurs: Abu badali, Bdesham, Sasa Stefanovic,SkyBonLicentieCreative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unportedhttp:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/