ACCOUNTANCYNIEUWSDAG 2009Pure brandstof voor accountancyprofessionals!Dinsdag 6 oktober - Congrescentrum Papendal ArnhemPROGRAMMA09.15 Ontvangst10.00 Opening door Frans Heitling10.05 De eerste 100 dagen van de Accountantskamer10.35 Column Joost Groeneveld10.40 De bank & de accountant in de komende 5 jaar11.10 PauzeStart ronde 1 parallelsessies11.40 Continuous audit: elke dag een verse jaarrekening11.40 Advieskans: AOV voor ondernemers11.40 Accountantsorganisatie 2.012.15 Digitaal factureren12.15 DGA pensioen: update12.15 Meet & greet externe redactie <strong>Accountancy</strong>nieuws12.15 Omgaan met integriteit12.15 Wat voor type bent u?Actualiteiten op het gebied van vaktechniek (accountancyen fiscaal), het beroep en ontwikkelingen in de markt enICT. Allemaal vertaald naar de MKB adviespraktijk.Presentaties, workshops, kennistesten en netwerken.In de pauze kan de informatiemarkt bezocht worden.<strong>Accountancy</strong>nieuwsdag 2009: vernieuwde opzet op eennieuwe lokatie.SPREKERS ZIJN O.A.:ß prof. dr. L.G.M. Stevensß mr. M.B. Werkhovenß drs. J.G. Groeneveld RA RVß E.J.H.J. Mantelaers RAVoor een uitgebreide beschrijving van het programmaen inschrijven gaat u naar www.accountancynieuws.nl.12.45-<strong>14</strong>.15 LunchStart ronde 2 parallelsessies<strong>14</strong>.00 IT & MKB jaarrekening<strong>14</strong>.00 Belangrijkste wijzigingen RJ-bundels jaareditie 2009<strong>14</strong>.35 Schrijven van een leesbare management letter<strong>14</strong>.35 Familiebedrijf: een klant met bijzondere kenmerken<strong>14</strong>.35 Kredietverlening door banken incl. rating15.10 Horizontaal toezicht15.10 Internet en de WWFTSchrijf u nu in met vroegboekkorting!€ <strong>14</strong>5,-* p.p. (excl. btw.)* Bij inschrijving voor 6 augustus 2009.Reguliere toegangsprijs deelnemers € 175,- p.p. (excl. btw).Leden van deelnemende beroeps- en brancheorganisaties € 120,- p.p. (excl. btw).Meld u online aan via www.accountancynieuws.nl15.40 Pauze16.15 Prinsjesdag 200916.50 Column Tjako Streefland16.55 Een kijkje in de keuken bij...17.30 BorrelPE-punten:maximaal 4 puntenmaximaal 3 punten(verdeling afhankelijk(verdeling afhankelijk4 punten van keuze sessies)van keuze sessies)4 puntenNOvAA: volgens reglementklu09044_ANdag09_A4program_GEWIJ1 020-032_AN<strong>14</strong>_ADV 22 1 <strong>14</strong>-07-2009 15-07-2009 11:31:23 09:08:18
column AnJan JolingHet gelijk van wijsheid achterafEind december 2008 riepen NIVRA en NOvAA ondernemingsbesturenen accountants op om extra alertte zijn bij het controleren van de jaarrekening. Door hetslechtere economische klimaat werden ondernemingengeconfronteerd met meer onzekerheden. Waar nodig moetdaarvan in de jaarrekening melding worden gemaakt.De jaarrekening moet nu eenmaal een goed beeld gevenvan de omstandigheden, inclusief eventuele risico’s en onzekerhedenten aanzien van de continuïteit. Onveranderdblijft dat de eerste verantwoordelijkheid voor het opstellenvan een goede jaarrekening ligt bij het bestuur van de onderneming.De accountant moet die jaarrekening daarnauiterst zorgvuldig bezien. Het maatschappelijk verkeermoet er immers op kunnen vertrouwen. Het negatieve effectvan gebrekkige toelichtingen in de jaarrekening is <strong>hier</strong>ook van belang. Als ondernemingen de risico’s die samenhangenmet hun continuïteit niet goed tot uitdrukkingbrengen in de jaarrekening, moet dat leiden tot een afkeurendeof beperkende accountantsverklaring. Aan artikel2:393 lid 5 BW, dat gaat over de inhoud van de accountantsverklaring,is bovendien een nieuw onderdeel toegevoegd.Dit vereist dat gebleken tekortkomingen in het jaarverslag,voor zover de accountant dat kan beoordelen,expliciet in de accountantsverklaring moeten worden vermeld.Tot zover de (gewenste) situatie, zoals gemeld aanhet beroep. Maar hoe ging het verder? In de media heeftde publicatie van de jaarrekening 2008 door grote ondernemingende afgelopen maanden niet tot opvallende berichtengeleid. Kennelijk is de wet- en regelgeving voor deaccountant robuust genoeg om mee uit de voeten te kunnen,ook in deze bijzondere tijden. Toch is de vraag hoe isomgegaan met de inschatting van risico’s in het kader vande waardering van posten in de jaarrekening en met debeoordeling van de risicoparagraaf in het jaarverslag?Risico’s inschatten is moeilijk; een jaar vooruit kijken luktnormaliter nog wel, maar met een wereldeconomie die ineen dip zit en markten die zich wat labiel gedragen, neembijvoorbeeld de onroerendgoedmarkt, wordt het lastig. Endingen die echt van grote invloed zijn, zoals terreuraanslagen,financiële schandalen en een grieppandemie, wordennooit voorspeld. Het Centraal Planbureau komt opvallendgenoeg elk kwartaal met tot op een kwart procent geraamdeeconomische prognoses. Naar ik begrijp liggen daar geavanceerdeeconometrische modellen aan ten grondslag,4 <strong>Accountancy</strong>nieuws 17 juli 2009 nr <strong>14</strong>maar de inschatting van groei en koopkrachteffecten kantoch geen rekening houden met onvoorziene calamiteiten,het verloop van het herstel van bedrijfswinsten en majeuretrendbreuken? Schattingen bieden geen garantie tegeneconomische schokken. Nee, wijsheid achteraf is makkelijker.De claims die tegen de overheid, banken en accountantszullen worden ingediend als uitvloeisel van de crisisleiden tot rechtszaken en het instellen van onderzoeks- enevaluatiecommissies. De feitelijke gang van zaken dientdaarbij te worden gereconstrueerd aan de hand van drie basisvragen:wat is er mis gegaan, wie is ervoor verantwoordelijken (in het kader van ‘adaptief leren’) hoe kunnen weherhaling voorkomen? Anders dan bij rechtszaken, waarproces- en bewijsregels zorgen voor een strak kader, komenonderzoekscommissies nogal eens terecht in een retrospectiefritueel. De teneur van de rapportages is veelal:het klopt niet en achteraf waren de fouten eigenlijk te voorkomengeweest. De waarom-vraag komt veelal niet aan deorde en die speelt nu juist een rol bij de beoordeling van hetwerk van de accountant: waarom – op grond van welke bewijsstukkenen controlewerkzaamheden – kwam hij toen totzijn verklaring? Dus op basis van de beoordeling van welketoen beschikbare informatie?Giard en Merkelbach wijzen er in het Nederlands Juristenbladvan 24 april 2009 (‘Nietzsches gelijk: waarom wijsheidachteraf onbillijk is’) op dat onderzoekscommissies vaak inde valkuil van de perfect hindsight vallen: de beoordelaardie beschikt over ex post informatie kan zich veelal nietverplaatsen in de positie van iemand die enkel ex ante informatieheeft. De voorspelbaarheid van de fout (de fouterisico-inschatting) wordt dan overdreven. Toedrachtsonderzoekerskunnen wat dat betreft nog leren van de wijzewaarop aansprakelijkheid voor medische fouten wordt onderzocht.Daar wordt het onderzoek naar gemiste diagnosesgedaan door personen die de afloop van het dossier nietkennen (‘geblindeerd zijn’). In de luchtvaart vormt de blackbox daarom ook zo’n belangrijke rol als startpunt; het benadruktde strenge scheiding tussen beslissing van een pilooten/of het technische manco enerzijds en de afloop van degebeurtenis anderzijds. Want zoals Nietsche zei: ‘Vóór hetgevolg gelooft men aan andere oorzaken dan erná’. AnJan Joling, adviseur van Nauta Dutilh, hoogleraar aan Nyenrode BusinessUniversiteit.www.accountancynieuws.nl 23023_AN<strong>14</strong>_CLM_Joling 23 <strong>14</strong>-07-2009 <strong>14</strong>:52:40