Klachten tegen niet‐vervolging (artikel 12 Sv‐procedure)

HOOFDSTUK 1: ACHTERGROND EN DOEL VAN HET ONDERZOEK
1.1 Korte duiding van artikel 12 Sv
In artikel 12 Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv) is geregeld dat een rechtstreeks
belanghebbende schriftelijk beklag kan doen bij het gerechtshof tegen (het achterwege laten
van) een beslissing tot niet‐vervolging, niet verder vervolgen of tegen het vervolgen door
een strafbeschikking. De rechtstreeks belanghebbende kan zo bereiken dat de strafzaak
alsnog aan de strafrechter wordt voorgelegd. Deze beklagregeling is, in de woorden van oudminister
Hirsch Ballin ‘de keerzijde van de ruime discretionaire bevoegdheid van het
Openbaar Ministerie in Nederland bij de vervolging van strafbare feiten’. 1 Het (institutionele)
belang van deze beklagprocedure kan moeilijk worden overschat. Het Openbaar Ministerie
(hierna: OM) heeft het vervolgingsmonopolie (artikel 124 Wet RO): burgers noch andere
instanties kunnen een strafvervolging in gang zetten. Het opportuniteitsbeginsel betekent
voorts dat het OM kan beslissen geen vervolging in te stellen, een ingestelde vervolging niet
voort te zetten en/of een zaak op een andere wijze af te doen dan door een zaak bij de
strafrechter aan te brengen.
De artikel 12 Sv‐procedure is het enige mechanisme van controle op en eventuele
correctie van de beslissing van het OM om individuele strafzaken niet voor de strafrechter te
brengen. Dit belang van de artikel 12 Sv‐procedure is sinds haar invoering alleen maar
toegenomen; de mogelijkheden voor het OM om strafzaken buiten de strafrechter om af te
doen zijn enorm uitgebreid, met als hoogtepunt de invoering van de OM‐afdoening in 2008.
De toegenomen druk te handhaven en de afdoening door politie en parketsecretarissen
(onder formele verantwoordelijkheid van het OM) zet de kwaliteit van de afdoeningsbeslissingen
volgens sommigen onder druk. 2 In het licht van de legitimiteit van de
strafrechtspleging die de afgelopen decennia sterk in de belangstelling staat, moet thans
mede als belangrijke functie van deze procedure worden genoemd dat zij de burger die
belanghebbende is, enige invloed geeft op de beslissing of de zaak op een openbare
strafzitting wordt behandeld. Door het instellen van beklag tegen niet (verdere) vervolging,
kan de burger zelf langs juridische weg iets aan de afhandeling van zijn zaak bijdragen en zijn
behoefte aan genoegdoening vormgeven. 3 De beklagprocedure moet daarmee tevens
worden gezien als een belangrijk onderdeel van de (toegenomen) modaliteiten die
vormgeven aan de belangen van slachtoffers (die per definitie voldoen aan het criterium
‘belanghebbende’ en de grootste groep klagers vormen) in het strafproces. 4
1
2
3
4
Kamerstukken II 2009/10, 32123 VI, 15, p. 1.
M.J.A. Duker, ‘De toetsingsruimte van het hof in beklagzaken ex artikel 12 Sv’, Delikt en Delinkwent 2009, afl. 5/32, p.
451.
C.P.M. Cleiren, ‘De procedure van het beklag tegen niet‐vervolging op de schop’, Strafblad 2008, afl. 5, p. 534.
J.B.J. van der Leij, ‘Het slachtoffer in de beklagprocedure van artikel 12 Sv’, Strafblad 2009, afl. 5, p. 464.
24