Klachten tegen niet‐vervolging (artikel 12 Sv‐procedure)

hypothese. 54 Omdat ervaren legitimiteit van en vertrouwen in het rechtssysteem kernvariabelen
zijn in het begrijpen, verklaren en, waar mogelijk, verminderen van klachten en
protestgedrag, 55 kan verondersteld worden dat zij belangrijke inzichten leveren omtrent het
begrijpen, verklaren en wellicht in de toekomst ook verminderen van het aantal artikel 12
Sv‐procedures.
Kortom, de ervaringen van procedurele rechtvaardigheid door belanghebbenden (in het
bijzonder slachtoffers) worden verondersteld een belangrijke rol te spelen bij de beslissing
een artikel 12 Sv‐procedure in te stellen (due consideration‐hypothese), een belangrijke
invloed te hebben op de wijze waarop de procedure wordt ervaren (verbetering van ervaren
procedurele rechtvaardigheid‐hypothese), en belangrijke effecten te hebben op ervaren
legitimiteit en vertrouwen in het rechtssysteem (fair process effect‐hypothese).
Deze theoretische concepten zullen dus vooral een directe rol spelen bij de verklaring van de
bevindingen uit het tweede deelonderzoek. Ook in deelonderzoek I speelt het concept van
de procedurele rechtvaardigheid echter op de achtergrond een belangrijke rol. Noties van
procedurele rechtvaardigheid zijn immers ingebed in de artikel 12 Sv‐procedure zelf en de
normatieve context van deze procedure. Het OM wordt geacht in beslissingen tot al dan niet
vervolging de belangen van de rechtstreeks belanghebbenden in overweging te nemen en
mee te wegen. De machtspositie van vervolgingsmonopolie en opportuniteitsbeginsel is
door de wetgever gegeven in het vertrouwen dat door het OM zorgvuldig tot stand gekomen
beslissingen worden genomen. De mogelijkheid voor de burger tegen de beslissing een
artikel 12 Sv‐klacht in te dienen en zijn belangen bij vervolging aan een rechter in
overweging te geven, maakt correctie van de eerdere beslissing mogelijk. In deze context
worden de noties van procedurele rechtvaardigheid geacht (bewust of onbewust) ook een
rol te spelen bij de maatregelen die beogen de doorlooptijden van artikel 12 Sv‐procedures
te bekorten of de informatievoorziening aan burgers te verbeteren met het oog op het
voorkomen van klachten. Op deze wijze spelen zij ook een duidelijke rol in deelonderzoek I.
54
55
R. Folger, D. Rosenfield, J. Grove & L. Corkran, ‘Effects of “voice” and peer opinions on responses to inequity’, Journal of
Personality and Social Psychology 1979, afl. 37, p. 2253‐2261; K. van den Bos, ‘What is responsible for the fair process
effect?’, in: J. Greenberg & J.A. Colquitt (red.), Handbook of organizational justice. Fundamental questions about
fairness in the workplace, Mahwah, NJ: Erlbaum 2005, p. 273‐300; K. van den Bos, ‘Humans making sense of alarming
conditions. Psychological insight into the fair process effect’, in: M.L. Ambrose & R.S. Cropanzano (red.), Oxford
handbook of justice in work organizations, Oxford, UK: Oxford University Press 2015, p. 403‐417.
T.R. Tyler, Why people obey the law, Princeton, NJ: Princeton University Press 2006.
40